Zdrowie jako konstrukt społeczny - Uniwersytet Medyczny im. Karola

Zdrowie jako konstrukt społeczny - Uniwersytet Medyczny im. Karola

11/13/2013
Płeć a zdrowie
Kultura, role płciowe i zdrowie
dr Jan Domaradzki
Pracownia Socjologii Zdrowia i Patologii Społecznych
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego
w Poznaniu
[email protected]
Kultura a role płciowe: sex vs gender.
Stąd wprowadza się rozróżnienie między płcią
biologiczną (sex) a płcią kulturową (gender).
Większość naszych zachować jako kobiety i mężczyzn
nie jest uwarunkowanych biologicznie lecz jest efektem
socjalizacji.
To kultura warunkuje co rozumiemy przez „zdrowie” i
„chorobę” a także przez „męskość” i „kobiecość”.
Płeć biologiczna
umiejscowienie jednostki
biologicznej.
Nauki społeczne tłumaczą genezę ról społecznych
związanych z płcią teorią socjalizacji.
Nauka ról społecznych odbywa się poprzez rodzinę, szkołę,
media i religię.
w systemie reprodukcji
Płeć kulturowa
wyuczone w procesie socjalizacji zachowania określające jak
powinniśmy się zachowywać jako mężczyźni i kobiety.
1
11/13/2013
Kultura a role płciowe
Normy kulturowe dla KOBIET obejmują:
- pomaganie w domu,
- czytanie poezji,
- opiekę nad starzejącymi się rodzicami,
Każda kultura definiuje role płciowe:
-opiekę nad młodszym rodzeństwem,
-oglądanie filmów o miłości,
-śledzenie trendów w modzie,
Role (akceptowane i wymagane społecznie wzory
zachowań) przypisane do danej kategorii społecznej
-opiekę nad chorymi,
-naukę dobrych manier,
- płakanie, gdy jest smutno lub odczuwa ból,
- zabawę lalkami i w dom,
-współpracę i szukanie pomocy w rozwiązywaniu problemów,
- dbanie o zdrowie i wygląd.
Od CHŁOPCÓW oczekuje się, że będą:
Mężczyźni mają wyższą umieralność i niższą oczekiwaną długość życia.
Mężczyźni rzadziej niż kobiety chorują, ale za to poważniej.
- naprawiać maszyny
- czytać powieści detektywistyczne i kryminały,
- nie będą dbać o wygląd,
- oddawać cios, gdy zostaną sprowokowani,
- prowadzić samochód,
- oglądać filmu sensacyjne, scinece fiction i przygodowe,
- używać wulgarnych słów i przeklinać,
- nie będą okazywać uczuć i słabości,
- nie będą płakać.
- się bawić pistoletami i samochodami,
- niezależni i samodzielni w każdej sytuacji.
Mężczyźni mają większy współczynnik chorób przewlekłych, w tym: nowotworów, chorób
serca, choroby wieńcowe, nadciśnienia, cukrzycy, rozedmy płuc i niepełnosprawności.
Mężczyźni częściej popełniają samobójstwa.
Mężczyźni są bardziej podatni na uzależnienia.
Mężczyźni rzadziej szukają pomocy medycznej nawet w sytuacji choroby. Częściej ignorują
symptomy choroby.
Mężczyźni nie posiadają podstawowej wiedzy o zdrowiu, chorobach,
prewencji i czynnikach ryzyka.
Mężczyźni częściej definiują się jako zdrowi także w sytuacji choroby.
Mężczyźni traktują zdrowie jako wartość instrumentalną i są gotowi
poświęcić je dla innych celów. Dla kobiet zdrowie jest wartością
autoteliczną.
2
11/13/2013
Umieralność
Najczęstszym miernikiem zdrowia w odniesieniu do płci są: wyższa umieralność mężczyzn i większa
średnia długość życia kobiet.
Mężczyźni żyją krócej (68.1) niż kobiety (77.6).
Płeć a zdrowie
Kobiety żyją dłużej a umieralność mężczyzn
jest większa we wszystkich grupach wiekowych,
w tym u noworodków.
Powyżej 75 roku życia jest dwa razy więcej kobiet niż mężczyzn.
Mężczyźni mają większą umieralność a kobiety żyją dłużej.
kraj
Japonia
Francja
Szwajcaria
Szwecja
Hiszpania
Kanada
Australia
Włochy
Norwegia
Holandia
Grecja
Finlandia
Niemcy
Belgia
Izrael
USA
Portugalia
Dania
Polska
kobiety
82.9
82.6
81.9
81.6
81.5
81.2
80.9
80.8
80.7
80.4
80.3
80.3
79.8
79.8
79.3
78.9
78.6
77.9
77.6
mężczyźni
76.4
74.2
75.1
76.2
74.2
75.2
75.0
74.4
74.9
74.6
75.1
72.8
73.3
73.0
75.3
72.5
71.2
72.8
68.1
Płeć a umieralność
Mężczyźni wykonują bardziej niebezpieczne zawody. W środowisku pracy są bardziej narażeni na
takie niebezpieczne substancje jak: azbest czy opary chemiczne, toksyny i pył. Wśród mężczyzn
jest znacznie więcej wypadków w pracy. Są one bardziej poważne i kończą się wyższym stopniem
kalectwa.
Mężczyźni spowodowali czterokrotnie więcej wypadków
samochodowych (78.7%) od kobiet (16.6%). Mężczyźni
jeżdżą bardziej niebezpiecznie: szybciej, pod wpływem
używek, częściej nie zapinają pasów i nie przestrzegają zasad
bezpieczeństwa ruchu.
Source: C. M. Renzetti, D. J. Curran, Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo, przeł. Gromkowska-Melosik A., PWN, Warszawa 2005, pg. 510.
3
11/13/2013
Stres i jego rozwiązywanie
Mężczyźni są bardziej narażeni na duży poziom stresu.
Mężczyźni są mniej zdolni do radzenia sobie ze stresem. Ich
techniki rozładowywania stresu są bardziej niebezpieczne
dla zdrowia: alkohol, narkotyki, papierosy, samobójstwa.
Kobiety zażywają leki i szukają wsparcia psychologicznego.
Zachowanie antyzdrowotne: Używki.
Papierosy:
Mężczyźni palą częściej i więcej niż kobiety. „Męski” styl palenia jest
bardziej niebezpieczny:
- mężczyźni częściej palą dużo (powyżej 1 paczki dziennie),
- mężczyźni palą mocniejsze papierosy,
- częściej palą do filtra,
- głębiej się zaciągają dymem.
Alkohol:
Mężczyźni piją 3 razy więcej alkoholu. W grupie wiekowej 18-29
nawet 4 raz więcej. Piją także mocniejszy alkohol i częściej się
upijają.
Mężczyźni częściej popełniają samobójstwo. Na każde 5
samobójstw dokonanych przez mężczyzn przypada tylko 1
popełnione przez kobietę. Dla kobiet samobójstwo wydaje się
być raczej formą szukania pomocy w rozwiązaniu ich
problemów, zaś mężczyźni są bardziej zdeterminowani by się
zabić.
Mężczyźni używają innych metod: broni palnej, wieszają się,
rzucają się pod pociąg lub samochód.
Kobiety zażywają leki by się otruć.
Zdrowie psychiczne
Narkotyki:
Mężczyźni zażywają więcej narkotyków. Te, które zażywają są
mocniejsze (tzw. trwarde narkotyki). Są bardziej podatni na
uzależnienia ale kobietom trudniej wyjść z uzależnienia.
Dieta:
Mężczyźni mają gorsze nawyki żywieniowe a ich diety są gorszej
jakości.
Mężczyźni i medycyna
Dla mężczyzn zdrowie oznacza brak choroby. W efekcie rzadziej dbają o promocję zdrowia i
profilaktykę. Ich wiedza o zdrowiu nie idzie w parze z chęcią do zmiany nawyków zdrowotnych.
Mężczyźni rzadziej chorują na takie zaburzenia psychiczne, jak:
- nerwice,
- zaburzenia lękowe,
- depresja.
Dominują wśród nich:
- psychozy
- zaburzenia osobowości
Wśród kobiet przeważają:
- nerwice,
- depresja,
- niska samoocena,
- psychopatie.
Mężczyźni są bardziej krytyczni wobec medycyny. Przyjmują mniej leków i nie posiadają
odpowiedniej wiedzy o tych, które zażywają.
Mężczyźni rzadziej potrafią wskazać podstawowe organy w swoim ciele:
serce (22%),
płuca (42%),
nerki (52%),
żołądek (58%),
jelita (62%),
tarczyca (66%),
wątroba (70%).
W efekcie ignorują złe symptomy, co może prowadzić do poważniejszych chorób a nawet śmierci.
4
11/13/2013
Mężczyźni częściej definiują się jako zdrowi także w sytuacji choroby.
Mężczyźni są mniej skłonni szukać pomocy medycznej nawet w sytuacji poważnej
choroby. Ignorują jej symptomy.
Wniosek:
Podkreślając zdrowie jako wartość mężczyźni traktują ją raczej jako wartość
instrumentalną i są gotowi poświęcić je dla innych celów. Dla kobiet zdrowie jest
wartością autoteliczną.
O ile mężczyźni chorują rzadziej, ale poważniej
(dominują choroby przewlekłe), o tyle kobiet jest usłane
pasmem lekkich dolegliwości, które mogą utrudniać im
funkcjonowanie społeczne, ale nie zagrażających życiu
(dominują choroby ostre).
Mężczyźni mają wyższy wskaźnik większości chorób przewlekłych (wśród kobiet
przeważają choroby ostre):
- nowotwór,
- rozedma płuc,
- choroby serca,
- nadciśnienie,
- cukrzyca,
- choroby wieńcowe,
- mężczyźni są też bardziej narażeni na niepełnosprawność.
5