PROJEKT STRATEGIA ROZWOJU GMINY RUTKI na lata 2015

Transkrypt

PROJEKT
STRATEGIA ROZWOJU
GMINY RUTKI
na lata 2015 - 2020
GRUDZIEŃ 2015
Spis treści:
I.
II.
III.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
IV.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
V.
VI.
VII.
VIII.
IX.
X.
XI.
XII.
XIII.
XIV.
Wstęp ............................................................................................................................... 3
Założenia Strategii Rozwoju Gminy Rutki. ................................................................... 8
Ogólna charakterystyka Gminy Rutki ............................................................................ 9
Historia…………………………………………………………………………………9
Położenie, powierzchnia, ludność. ................................................................................. 9
Rzeźba terenu .............................................................................................................. 12
Warunki glebowe ......................................................................................................... 13
Użytkowanie ziemi ....................................................................................................... 13
Infrastruktura ochrony środowiska ............................................................................... 14
Drogi ............................................................................................................................. 16
Kultura i zabytki ........................................................................................................... 21
Edukacja………………………………………………………………………………23
Służba zdrowia………………………………………………………………………..26
Sektor gospodarczy..................................................................................................... 256
Stan bezpieczeństwa w Gminie Rutki .......................................................................... 33
Turystyka……………………………………………………………………………...35
Środowisko przyrodnicze. ............................................................................................ 36
Klimat ......................................................................................................................... 386
Zasoby wodne ............................................................................................................. 386
Zasoby surowcowe ..................................................................................................... 408
Lasy ............................................................................................................................ 408
Formy ochrony przyrody ............................................................................................ 419
Zaopatrzenie w energię cieplną .................................................................................... 40
Gospodarka odpadami .................................................................................................. 40
Sieć telefoniczna ........................................................................................................... 41
Uwarunkowania ochrony środowiska .......................................................................... 41
Finanse Gminy Rutki………………………………………………………………….44
Identyfikacja problemów ............................................................................................ 467
Kierunki rozwoju Gminy Rutki. ................................................................................. 529
Analiza SWOT ............................................................................................................. 53
Ustalenia realizacyjne Strategii .................................................................................... 54
Lista zadań do zrealizowania ........................................................................................ 57
Uwarunkowania finansowe realizacji Strategii ............................................................ 64
System wdrażania. ........................................................................................................ 70
Monitoring Strategii .................................................................................................... 71
Public Relations Strategii Rozwoju Gminy Rutki ........................................................ 73
str. 2
I.
Wstęp
Strategia Rozwoju Gminy Rutki na lata 2015-2020 jest podstawowym i najważniejszym
dokumentem samorządu Gminy, określającym cele, kierunki oraz obszary polityki rozwoju w
lokalnej przestrzeni. Uwzględnia potrzeby i oczekiwania całej gminnej wspólnoty, respektując
jednocześnie obowiązujące zasady rozwoju regionalnego w Polsce oraz wyzwania stojące przed
Gminą Rutki. Jest kontynuacją i uaktualnieniem wcześniejszego Planu Rozwoju Lokalnego
Gminy Rutki 2007-2013.
Strategia pełni kluczową rolę w systemie zarządzania polityką rozwoju jako generalny plan
działań władz samorządowych, partnerów społecznych i gospodarczych, którym pomaga w
procesie pozyskiwania środków zewnętrznych, a także do budowania własnych planów
strategicznych. Strategia Rozwoju Gminy Rutki na lata 2014-2020 jest spójna z priorytetami, a
także celami dokumentów szczebla krajowego i regionalnego.
Jako dokument definiuje najważniejsze przedsięwzięcia gospodarcze, społeczne oraz
środowiskowe. Wskazuje kierunki alokacji zasobów, które w możliwie najlepszy sposób pomogą
w realizacji ustalonej wizji rozwoju. Zawarte w dokumencie działania mają na celu określenie
najbardziej pożądanych przez lokalną społeczność przedsięwzięć rozwojowych w podanych
ramach czasowych. Strategia Rozwoju Gminy Rutki na lata 2014-2020, kładzie nacisk na
zrównoważony rozwój Gminy, którego efektem ma być poprawa warunków i jakości życia jej
mieszkańców. Realizacja działań mających za zadanie rozwój infrastruktury technicznej oraz
społecznej, służących zaspokajaniu potrzeb mieszkańców, a także stymulowanie rozwoju
gospodarczego Gminy, które uwarunkowane jest wieloma czynnikami. Dlatego Strategia Rozwoju
Gminy jest dokumentem kierunkowym, będącym podstawą skoordynowanych działań
podejmowanych przez wszystkich partnerów społecznych Gminy. Cechą planowania
strategicznego jest podejście kompleksowe, powodujące, że realizacja niniejszej strategii jest
wspólnym zadaniem władz samorządowych i wszystkich partnerów Gminy. Do realizacji strategii
konieczne będzie podejmowanie następujących działań:
- samodzielnie realizowanych przez władze Gminy,
- samodzielnie realizowane przez podmioty sektora prywatnego,
- samodzielnie realizowane przez organizacje pozarządowe,
- indywidualnie realizowane przez mieszkańców i ich nieformalne grupy oraz środowiska,
- realizowanych wspólnie z udziałem wymienionych powyżej sektorów.
Bardzo ważnym, ale jednocześnie trudnym zadaniem będzie jednoczesne zaangażowanie
wszystkich kluczowych dla rozwoju Gminy partnerów. Sukces zależny będzie od zdolności do
wzajemnego porozumienia i współdziałania, radzenia sobie z różnicami interesów poszczególnych
grup, a także wspólnym definiowaniu problemów oraz celów. Kompleksowa współpraca w
procesie planowania i wdrażania strategii, pozwoli świadomie oddziaływać na długookresowe
procesy społeczne, gospodarcze lub przyrodnicze. Dzięki temu możliwe będzie zarządzanie
rozwojem w założonym czasookresie ze społecznym poparciem i zaangażowaniem.
Wszelkie zamierzenia, plany działania określone w strategii ograniczone są możliwościami
finansowymi Gminy, co jednocześnie przekłada się na określony pułap umożliwiający
aplikowanie o pomoc finansową z Funduszy Europejskich.
Unia Europejska to wspólnota krajów znajdujących się na różnych poziomach rozwoju i
mierzących się z wieloma różnymi wyzwaniami. Wiele z tych wyzwań jest wspólnych dla
wszystkich państw Unii. Dzięki Funduszom Europejskim wzmacniana jest konkurencyjność
gospodarek państw członkowskich, podejmowana jest walka z bezrobociem, a także realizowane
są działania, które pomagają w rozwoju uboższych regionów. Unia Europejska, jako organizacja
międzynarodowa, dysponuje własnym budżetem, z którego finansowane są działania mające na
celu rozwiązywanie wspólnych problemów. Dzięki jednemu budżetowi sprostanie wyzwaniom
jest tańsze i skuteczniejsze, niż gdyby każde państwo członkowskie miało stawiać im czoła
samodzielnie. W ten sposób, od ponad 40 lat Unia realizuje aktywną politykę rozwoju
regionalnego, zwaną też polityką spójności lub polityką strukturalną. Jej głównym celem jest
str. 3
zmniejszenie różnic w rozwoju krajów i regionów, co zwiększa konkurencyjność krajów
członkowskich i samej Unii na globalnym rynku. To, na co Unia Europejska przeznacza fundusze,
jest ściśle powiązane ze strategią jej rozwoju. Obecnie jest ona określona w dokumencie Europa
2020. Szczegółowy plan wydawania unijnych funduszy, zwany Wieloletnimi Ramami
Finansowymi, określany jest nie rzadziej niż raz na 5 lat, a w praktyce co siedem lat. Budżet Unii
Europejskiej tworzą głównie dochody pochodzące z państw członkowskich. Budżety roczne są
ustalane w granicach wyznaczonych przez długoterminowy plan finansowy, zwany także
perspektywą finansową Unii Europejskiej. Dzięki temu wydatki są ponoszone w sposób
przewidywalny, a obecny plan finansowy obowiązuje do 2020 r.
Struktura Funduszy Europejskich
Unia Europejska wydaje pieniądze za pośrednictwem różnych funduszy, programów i
instrumentów finansowych. Pięć głównych funduszy wspiera rozwój gospodarczy wszystkich
krajów Unii zgodnie z celami strategii Europa 2020. Są to:
- Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego - jego celem jest zmniejszanie różnic w poziomie
rozwoju regionów w Unii i wzmacnianie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej UE
jako całości. Z funduszu pochodzi m.in. wsparcie inwestycji produkcyjnych i infrastrukturalnych
oraz wsparcie udzielane małym i średnim przedsiębiorcom.
- Europejski Fundusz Społeczny - głównym celem funduszu jest walka z bezrobociem w krajach
członkowskich. Pieniądze z Europejskiego Funduszu Społecznego zwiększają możliwość
zatrudnienia i kształcenia. Z jego środków współfinansowana jest pomoc dla różnych regionów i
grup społecznych, w szczególności dla osób zagrożonych ubóstwem oraz dla ludzi młodych
wchodzących na rynek pracy.
- Fundusz Spójności - jest to fundusz przeznaczony dla państw członkowskich, których dochód
narodowy brutto (DNB) na mieszkańca wynosi mniej niż 90% średniej w UE. Jego celem jest
zredukowanie różnic gospodarczych i społecznych oraz promowanie zrównoważonego rozwoju
głównie poprzez duże inwestycje w zakresie infrastruktury transportowej i ochrony środowiska.
- Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich - fundusz ten zajmuje się
wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich.
- Europejski Fundusz Morski i Rybacki - fundusz wspiera restrukturyzację rybołówstwa państw
członkowskich.
W sumie, poprzez te fundusze Unia Europejska planuje przekazać do 2020 roku prawie połowę
swego całego budżetu (ponad 453 mld euro) na pomoc krajom członkowskim.
Pozostała część wydatków Unii kierowana jest do realizacji celów specjalnych przez dodatkowe
fundusze inwestycyjne, w tym:
- Fundusz Solidarności Unii Europejskiej - zapewnia wsparcie w przypadku poważnych klęsk
żywiołowych,
- Instrument Pomocy Przedakcesyjnej - stanowi wsparcie dla krajów kandydujących i dla
potencjalnych kandydatów do UE.
Poza tym Unia wprowadziła cztery instrumenty finansowe:
- JASPERS i JASMINE - finansują wsparcie techniczne przy przygotowaniu dużych projektów
infrastrukturalnych,
- JEREMIE - ułatwia małym i średnim przedsiębiorstwom (MŚP) dostęp do mikrofinansowania,
- JESSICA - wspomaga rozwój obszarów miejskich.
Sposób funkcjonowania funduszy określony jest przez jeden, wspólny dla wszystkich państw
członkowskich zestaw przepisów. Mają one na celu zapewnienie, że środki z Funduszy są
wykorzystywane zgodnie ze strategią Europa 2020. Przepisy zapewniają również lepszą
koordynację i spójną realizację przedsięwzięć oraz jak najprostszy dostęp do Funduszy dla
potencjalnych beneficjentów.
str. 4
Zasady działania Funduszy Europejskich
Zasady działania Funduszy Europejskich wynikają z zasad rządzących polityką regionalną Unii
Europejskiej:
a) zasada partnerstwa - na każdym etapie realizacji funduszy powinni uczestniczyć wszyscy
zainteresowani partnerzy. Z jednej strony Komisja Europejska współpracuje z odpowiednimi
władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, które też ściśle kooperują ze sobą, z drugiej –
przeprowadzane są konsultacje z partnerami gospodarczymi i społecznymi.
b) zasada dodatkowości (współfinansowania lub uzupełniania) - to znaczy, że Fundusze
Europejskie powinny uzupełniać środki finansowe poszczególnych państw członkowskich, a nie
je zastępować. Działania Unii nie powinny zastępować działań na szczeblu krajowym i
regionalnym, lecz je wzbogacać i wzmacniać.
c) zasada subsydiarności - władze wyższego szczebla podejmują działania jedynie wówczas i
tylko wtedy, gdy cele nie mogą zostać zrealizowane w sposób wystarczający przez władze
niższego szczebla. Instytucje unijne mogą realizować zadania tylko wtedy, jeżeli nie mogą być
one skutecznie wykonane samodzielnie przez regiony lub kraje członkowskie.
d) zasada decentralizacji - wynika z zasady subsydiarności i ma na celu umocnienie roli
samorządów regionalnych i lokalnych w realizacji i wykorzystaniu Funduszy Europejskich. W
wielu dziedzinach zdecentralizowanie kompetencji znacznie zwiększa ich efektywność tak pod
względem kosztów, jak i jakości usług i przybliżenia ich obywatelowi.
e) zasada koncentracji - polega na wspieraniu ze środków unijnych działań, które mają
największe znaczenie dla rozwoju Unii oraz zwiększenia jej spójności społeczno-gospodarczej czy
terytorialnej. Zasada ta oznacza także, że pomoc z funduszy powinna być skoncentrowana na
niewielu precyzyjnie określonych celach, priorytetach i działaniach.
f) zasada programowania - pomoc przeznaczona jest na trwałe rozwiązywanie problemów w
danej gałęzi gospodarki lub regionie, co w praktyce oznacza konieczność formułowania
wieloletnich planów rozwoju gospodarczego i wykorzystania środków publicznych. Zasada ta ma
na celu wypracowywanie wieloletnich programów rozwoju, zgodnie z partnerskim procesem
decyzyjnym. Po zatwierdzeniu programów przez Komisję Europejską są one realizowane pod
kierunkiem państw członkowskich zgodnie z postanowieniami rozporządzeń unijnych i
szczegółowymi wytycznymi Komisji Europejskiej.
g) wymiar terytorialny polityki regionalnej - Fundusze Europejskie mają na celu wspieranie
rozwoju terytoriów określonych nie tylko administracyjnie, ale powiązanych funkcjonalnie, co
znaczy, że charakteryzują się one podobnymi cechami społeczno-gospodarczo-przestrzennymi i
jednolitymi celami rozwoju.
Na co wydawane są fundusze?
Unia Europejska w strategii Europa 2020 określiła swoje cele strategiczne i priorytety rozwoju.
Na tej podstawie wyznaczone zostały tzw. polityki horyzontalne. Każdy projekt, który ma być
realizowany z udziałem Funduszy Europejskich, jest oceniany w kontekście zgodności z trzema
podstawowymi politykami:
1. Zrównoważony rozwój
Unia stara się dbać o to, by rozwój gospodarczy Europy nie odbywał się kosztem środowiska
naturalnego. Ponadto Unia promuje racjonalne i oszczędne korzystanie z zasobów naturalnych
oraz ochronę środowiska poprzez ograniczenie emisji gazów czy upowszechnienie technologii
przyjaznych środowisku.
2. Równość szans
str. 5
Przedsięwzięcia współfinansowane ze środków europejskich powinny być zgodne z polityką
równości szans. Oznacza to zapewnienie równego traktowania kobiet i mężczyzn. Nie dopuszcza
się dyskryminacji ze względu na wiek, poglądy, pochodzenie, religie czy niepełnosprawność.
3. Społeczeństwo informacyjne
Realizacja polityki społeczeństwa informacyjnego polega na upowszechnianiu nowoczesnych
technologii informacyjnych w życiu codziennym obywateli, przedsiębiorstw i administracji
publicznej.
Coraz ważniejszym obszarem działań Unii Europejskiej staje się także polityka rozwoju
przestrzennego. Jej głównym zadaniem jest zapewnienie różnorodności i zachowanie odrębności.
W okresie finansowania 2014-2020 Unia Europejska planuje zainwestować prawie 960 mld euro.
W obecnym budżecie priorytetowo został potraktowany wzrost gospodarczy, zatrudnienie i
konkurencyjność. Dlatego też na ten cel przyznane zostały znacznie większe środki (udział w
ogólnych nakładach UE zwiększył się z 9% do 13% w latach 2007-2013). Nieco mniej środków
przewidziano obecnie na: spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną (34% wobec 36%) oraz
na zrównoważony wzrost i zasoby naturalne (39% wobec 42%). Na pozostałe wydatki
przewidziano wyższe kwoty. Ogółem przewidziane środki na lata 2014-2020 są nieznacznie
mniejsze od okresu 2007-2013 (960 mld euro wobec 994 mld euro).
Stosunkowo duża część funduszy Wspólnoty przekazywana jest na Wspólną Politykę Rolną.
Wynika to z tego, że jest to jedyna polityka finansowana prawie w całości ze środków UE.
Państwa członkowskie zdecydowały, że polityka rolna powinna być prowadzona na szczeblu
europejskim bardziej niż na krajowym.
Wydatki na wspólną politykę rolną wyniosą w latach 2014-2020 ponad 373 mld euro (39% ogółu
wydatków Unii Europejskiej), z czego ponad 277 mld euro przeznaczone zostanie na wydatki
związane z rynkiem i pomocą bezpośrednią, a 96 mld euro - na rozwój obszarów wiejskich.
Zreformowana wspólna polityka rolna stymuluje produkcję bezpiecznej żywności o wysokiej
jakości oraz wspiera produkty rolnictwa europejskiego, a także innowacje w zakresie uprawy i
przetwórstwa żywności. Uwzględnia zmiany klimatu i tworzenie miejsc pracy na obszarach
wiejskich. Wspiera rolnictwo zorientowane rynkowo. W 2011 r. produkty rolne stanowiły aż 7%
w eksporcie UE, co odpowiada kwocie przekraczającej 100 mld euro - więcej niż samochody lub
produkty farmaceutyczne.
Poza istniejącymi funduszami Unia przeznacza w latach 2014–2020 specjalne środki na nowe
programy dające dodatkowe wsparcie w różnych obszarach:
- Program Horyzont 2020 ma stymulować prowadzenie prac badawczych na najwyższym
poziomie, wspierać współpracę międzynarodową, innowacyjne przedsiębiorstwa itp. (80 mld
euro),
- Program COSME ma ułatwić małym i średnim przedsiębiorstwom dostęp do rynków na terenie
Wspólnoty i poza nią, a także ma zapewnić łatwiejszy dostęp do finansowania poprzez gwarancje
kredytowe i kapitał (2,3 mld euro),
- Program „Łącząc Europę” będzie najważniejszym instrumentem finansującym strategiczne
inwestycje w infrastrukturę w zakresie budowy dróg, linii kolejowych, sieci energetycznych, a
także rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych (33 mld euro)
- Program Erasmus+ ma ułatwić pobyt młodych ludzi na stażach za granicą, co w rezultacie
przyniesie poprawę ich umiejętności i zwiększy szansę na zatrudnienie (15 mld euro),
- Program Kreatywna Europa więcej środków otrzyma europejska kultura, kino, telewizja,
muzyka, literatura, teatr, dziedzictwo kulturowe i inne powiązane dziedziny (1,5 mld euro).
Głównym kryterium podziału środków finansowych Unii Europejskiej na poszczególne państwa
członkowskie jest poziom produktu krajowego brutto (PKB) na mieszkańca. Regiony o poziomie
PKB na mieszkańca w granicach 75% - 90% średniego poziomu unijnego zaliczane są do
regionów w okresie przejściowym. Natomiast za bardziej rozwinięte uznaje się te regiony, których
PKB na mieszkańca osiąga 90% lub więcej średniej unijnej.
str. 6
Wśród regionów zaliczonych do mniej rozwiniętych, w których poziom dochodu
narodowego na mieszkańca jest poniżej 75% średniego poziomu unijnego, są: Estonia, Łotwa,
Litwa, Polska bez województwa mazowieckiego, Czechy bez Pragi, Słowacja, Węgry bez rejonu
Kozep, Rumunia bez Bukaresztu, Bułgaria, znaczna część Grecji, południowe Włochy z Sycylią,
Malta, Portugalia bez Lizbony i Algavre, Hiszpania bez Extremadury oraz zachodnia część
Wielkiej Brytanii.
Poza obiektywnym kryterium podziału funduszy, jakim jest poziom PKB na mieszkańca,
wielkość przyznanych danemu państwu środków zależy od wielu innych czynników i zawsze jest
przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską.
Fundusze Strukturalne jako instrumenty polityki strukturalnej Unii Europejskiej
wspomagają restrukturyzacją i modernizację gospodarek państw członkowskich. Prowadzą do
zwiększenia spójności ekonomicznej i społecznej, wspierają te sektory gospodarki i regiony, które
bez pomocy finansowej nie są w stanie osiągnąć średniego poziomu ekonomicznego Unii
Europejskiej.
Celem jednego z nich - Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - jest pomoc
w społeczno-gospodarczej integracji poprzez wyrównywanie nierówności pomiędzy regionami.
W Polsce w latach 20015-2020 Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego współfinansuje
między innymi projekty realizowane w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Podlaskiego. W ramach tego Programu, środki z Funduszu ukierunkowane są na
wsparcie rozwoju lokalnego. Odbywa się to poprzez współfinansowanie np. lokalnych projektów
z zakresu infrastruktury technicznej, ochrony środowiska, infrastruktury turystycznej, kulturalnej i
społecznej, a także infrastruktury służącej rozwojowi działalności gospodarczej. Działania mające
na celu aktywizację społeczną i gospodarczą obszarów zagrożonych marginalizacją, które będą
współfinansowane ze środków Unii Europejskiej muszą być zgodne ze Strategią Rozwoju.
Strategia Rozwoju Gminy Rutki jako średniookresowy dokument planistyczny powinien być
przygotowany w formule partnerstwa na poziomie gminnym, międzygminnym lub powiatowym.
Określając realizację działań przy wykorzystaniu Funduszy Strukturalnych ma zawierać opis
aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej na danym obszarze, opis zadań przewidzianych do
realizacji w latach 2015-2020 wraz z planem finansowym. Dokument ten musi także pokazywać
powiązanie zaplanowanych przedsięwzięć z innymi działaniami realizowanymi na terenie
powiatu, a także sposoby monitorowania i oceny.
Z uwagi na fakt, że ma przyczynić się do rozwiązania najistotniejszych problemów gminy,
jego głównym celem jest zapewnienie koncentracji środków na strategicznych działaniach
samorządu. Środki te powinny być wydatkowane na wcześniej zaplanowane inwestycje według
zaprogramowanej kolejności. Dokument powinien być także aktualizowany i weryfikowany pod
kątem zamierzonych przedsięwzięć. Służyć ma koncentracji środków i efektywności ich wykorzystania.
Jednostka samorządu terytorialnego sama decyduje o procedurze jego przygotowania, który wynika
z potrzeb w danym zakresie. Natomiast w celu sprawnej jego realizacji wymagane jest podjęcie uchwały
przez Radę Gminy w sprawie przyjęcia tego dokumentu .
Strategia stanowi jeden z podstawowych załączników do wniosku aplikacyjnego projektu
realizowanego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego.
Niniejszy dokument jest kontynuacją Planu Rozwoju Lokalnego na lata 2007 – 2013, który był
realizowany między innymi ze środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju
Regionalnego.
str. 7
II.
Założenia Strategii Rozwoju dla Gminy Rutki.
Strategia Rozwoju Gminy Rutki została opracowana na cały obszar administracyjny
Gminy Rutki. Tematycznie dotyczy on wszystkich sfer życia. Zostały w nim:
•
•
•
wskazane kierunki rozwoju gminy,
zidentyfikowane problemy mające negatywny wpływ na rozwój gminy i życie mieszkańców,
określone zadania, które należy zrealizować, aby zidentyfikowane problemy rozwiązać.
Z uwagi na koszty realizacji tych zadań oraz ograniczone możliwości finansowe Gminy
Rutki, została ułożona lista realizacyjna zadań według kryterium ważności wynikającego z wagi
problemu dla rozwoju Gminy i mieszkańców oraz uwzględniająca okres ich realizacji.
Założenia dotyczące dokumentu Strategii:
1. Perspektywa planowania: 2020 r.
2. Decyzje zawarte w strategii rozwoju będą służyły mieszkańcom Gminy.
3. Strategia będzie najogólniejszym dokumentem planistycznym Gminy i będzie
warunkować pozostałe dokumenty przyjmowane przez władze Gminy.
4. Końcową akceptację strategii podejmuje Rada Gminy w drodze uchwały.
5. Przygotowanie strategii i jej realizacja będzie uwzględniała zasady zrównoważonego
rozwoju.
6. Zadaniem strategii rozwoju jest ułatwienie władzom samorządowym utrzymania
głównych długookresowych kierunków rozwoju Gminy.
7. Realizacja strategii będą kierowały władze Gminy.
Założenia dotyczące procesu pracy nad opracowaniem dokumentu Strategii Rozwoju Gminy
Rutki:
1. Strategia opracowana jest z udziałem przedstawicieli społeczności Gminy,
2. Cele strategii rozwoju zostaną poddane konsultacji społecznej,
3. Strategia będzie spójna z zamierzeniami zawartymi w innych dokumentach
planistycznych.
str. 8
III. Ogólna charakterystyka gminy Rutki
1. Historia
We wczesnym średniowieczu (X-XIII wieku) przez tereny dzisiejszej gminy przebiegał
ważny szlak handlowy, łączący Mazowsze z plemionami Bałtyjskami na północy i księstwami
ruskimi na wschodzie. Po wyniszczeniu pierwotnego osadnictwa w wyniku licznych najazdów
Jaćwingów, Prusów i Litwinów, ponowna kolonizacja nastąpiła w XV wieku. Na ten okres należy
datować lokalizację miejscowości Rutki Kossaki. Nazwa Rutki została przeniesiona przez
założycieli wsi Świętosława i Bronisza z Rutkowa, którzy w 1418 roku otrzymali nadanie 20 włok
ziemi nad rzeką Kurowstokiem od księcia Janusza I. W Rutkach mieszkali Rutkowscy, drobna
szlachta do XVI wieku, potem Rutki zostały wykupione przez Mężeńskich. Kolejnymi
właścicielami Rutek stali się Opaccy. Stanisław Opacki był chorążym wiskim. W 1760 roku
uzyskał on dla Rutek od Augusta III prawa miejskie magdeburskie. Wówczas to Rutki otrzymały
od właściciela, w planie urbanistycznym układ miejski z dużym rynkiem i sześcioma
wybiegającymi z niego ulicami. W tym okresie nadano także przywilej jarmarków. Rutki niedługo
cieszyły się miejskimi prawami, bo już w 1810 roku je utraciły. Wcześniej, w 1807 roku znalazły
się w granicach Księstwa Warszawskiego, a po 1815 roku Królestwa Polskiego. Pod koniec XIX
wieku rozpoczęto parcelację dóbr mężeńskich i następował rozwój Rutek. W okresie II wojny
światowej przez tereny gminy przechodziła linia frontu wschodniego. Spacyfikowana została
część wsi Rutki - Tartak Stary. Wymordowano większość mieszkańców wsi o narodowości
żydowskiej. W latach 60 XX w. nastąpił największy rozwój miejscowości, powstawały spółki
gminne i SKR. Rutki są miejscowością gminną od 1925 roku.
2. Położenie, powierzchnia, ludność.
Gmina Rutki położona jest w centralnej części województwa podlaskiego, w powiecie
zambrowskim. Od północy graniczy z gminą Wizna, od wschodu z gminą Zawady, od
południowego wschodu z gminą Kobylin Borzymy, od południa z gminami: Kulesze Kościelne i
Zambrów, od zachodu z gminami: Zambrów i Łomża. Powierzchnia gminy wynosi 200,2 km2.
Położenie powiatu zambrowskiego w województwie podlaskim.
str. 9
Usytuowanie gminy Rutki na tle powiatu zambrowskiego:
Pod względem administracyjnym gmina Rutki do 31.12.1998 r. należała do województwa
łomżyńskiego, natomiast od 1.01.1999 r. do województwa podlaskiego. W skład gminy wchodzi
46 miejscowości, w tym 41 sołectw.
Według danych Urzędu Gminy w Rutkach, na dzień 31.12.2014 r. zamieszkiwały w niej
5 895 osoby, w tym 3 019 mężczyzn i 2 876 kobiet.
Ludność Gminy Rutki wg płci i wieku w 2014 roku
Dane: Urzędu Gminy Rutki, Ewidencja Ludności
Wśród mieszkańców 21,5% - czyli 1264 to osoby, dzieci i młodzież w wieku
przedprodukcyjnym, 62,3% - czyli 3675 osób w wieku produkcyjnym oraz 16,2% - czyli 956
osób w wieku poprodukcyjnym (333 mężczyzn powyżej 65 roku życia i 623 kobiet powyżej 60
roku życia). W odniesieniu do ogólnopolskiej tendencji, znacznego powiększania się grupy osób
w wieku senioralnym, gmina Rutki ma doskonale wskaźniki procentowe.
str. 10
Struktura mieszkańców Gminy Rutki w wybranych latach:
Dane z roku:
Wiek:
0-18 lat
Wiek:
19-60/65 lat
2010
2012
2014
1421
1322
1264
3696
3708
3675
Wiek:
powyżej 60/65
lat
968
958
956
Tendencja
Tendencja
Tendencja
spadkowa
spadkowa
spadkowa
Dane: Urząd Gminy Rutki, Ewidencja Ludności
Razem
6085
5988
5895
Spadek
Analizując powyższą tabelę dotyczącą liczby mieszkańców z podziałem na wiek można
zauważyć niekorzystne zjawisko tendencji spadkowej, która w ostatnich latach ulega
stopniowemu nasileniu. Zmniejszenie to związane jest z odpływem ludności najczęściej do
okolicznych miast i wyjazdów zagranicznych w poszukiwaniu pracy. Odnotowano systematycznie
zmniejszającą się liczbę dzieci i młodzieży (w przedziale wiekowym 0-18 lat), co jest związane z
malejącą dzietnością rodzin. Utrzymuje się liczba osób w wieku poprodukcyjnym (60 lat dla
kobiet i 65 dla mężczyzn), chociaż w niedalekiej przyszłości znaczna grupa osób będzie w wieku
produkcyjnym, z uwagi na fakt, iż wiek aktywności zawodowej jest obecnie wydłużony do 67 lat.
Niezależnie od tego, grupa seniorów z perspektywy systemu zabezpieczenia społecznego wymaga
dostosowania do jej potrzeb odpowiedniej sfery usług społecznych. „Starzenie” się społeczeństwa,
jakkolwiek sytuacja w gminie jest ciągle lepsza w porównaniu z innymi regionami kraju, wymaga
już w chwili obecnej podjęcia działań mających na celu poprawę opieki zdrowotnej tej grupy
mieszkańców. W perspektywie kilku lat niezbędne jest wyznaczenie ośrodka dziennej opieki nad
osobami starszymi, w którym prowadzone byłyby wszelkie działania rehabilitacyjne, których
celem byłoby utrzymanie w sprawności i zdrowiu takich pacjentów.
Trend spadku liczby ludności w wiejskiej gminie Rutki nie jest zgodny z prognozowanym
przez Główny Urząd Statystyczny przebiegiem procesów w miastach i na obszarach wiejskich.
Prognozuje się, że w miastach do 2035 r. będziemy obserwować nieustanny ubytek ludności, to na
terenach wiejskich do 2022 r. liczebność zamieszkującej tam populacji będzie wzrastała, zaś przez
kilkanaście następnych lat przewiduje się niewielki spadek. W 2035 r. liczba ludności
zamieszkującej obszary wiejskie będzie nieznacznie mniejsza od stanu z końca 2007 roku1.
Mimo znaczących – jak wykazują badania - zmian w trybie życia Polaków, nadal wysoki
odsetek osób pali papierosy, znaczna liczba osób zmaga się z nadwagą, co ma również negatywny
wpływ na poziom umieralności. Zgodnie z założeniami, przewidywane są w Polsce2 największe
zmiany w natężeniu zgonów wśród mężczyzn w wieku 40-64 lata, wśród kobiet w wieku 50-59
oraz w najmłodszych rocznikach wieku. Prognozowane przeciętne dalsze trwanie życia mężczyzn
wzrośnie do poziomu 77,1 w 2035, zaś kobiet o niewiele ponad 3 lata tj. do 82,9 w 2035r. Różnica
między przeciętnym dalszym trwaniem życia kobiet i mężczyzn z obecnych 8,7 lat zmniejszy się
do 5,8 lat. Zatem nadal będzie utrzymywać się nadumieralność mężczyzn, jednak jej skala będzie
znacznie mniejsza.
Na podstawie danych statystyki ruchu naturalnego ludności, prowadzonego przez Urząd
Gminy Rutki, można zaobserwować na przestrzeni czterech lat niewielki spadek zarówno liczby
urodzeń, jak i zawieranych małżeństw.
1
2
Prognoza ludności Polski, GUS, 2008-2035
Prognoza ludności Polski, GUS, 2008-2035
str. 11
Ruch naturalny ludności w gminie Rutki w latach 2010-2014
Rok
2010
2012
62
74
zgony
65
55
urodzenia
44
40
małżeństwa
11
11
rozwody
102
64
Wymeldowanie z pobytu stałego
47
36
zameldowanie na pobyt stały
Dane: Urząd Gminy Rutki, Ewidencja Ludności
2014
48
63
40
12
81
47
Dzięki danym z tabeli, dotyczącymi liczby ludności, liczby urodzeń i zgonów możemy
zaobserwować także niekorzystne zjawisko jakim jest ujemny przyrost naturalny, który
prawdopodobnie utrzyma się w przyszłości. W tej sytuacji pozytywnym zjawiskiem wydaje się
fakt, że liczba urodzeń na przestrzeni tych lat jest na zbliżonym poziomie.
Należy też zauważyć, iż saldo migracji mieszkańców gminy znacznie wzrasta, w roku
2014 wynosiło -34 osoby. Należy zatem podjąć działania mające na celu zahamowanie tego
niekorzystnego zjawiska. Głównym problemem pozostaje, podobnie jak w podobnych regionach
kraju, możliwość znalezienia pracy. Osoby młode, najczęściej po ukończeniu studiów, bardzo
często pozostają w miastach lub emigrują za granicę. Tam bowiem ciągle łatwiej jest znaleźć
pracę i bezpieczeństwo spokojnej egzystencji. Nadzieję na zmianę obecnego stanu można wbrew
pozorom pokładać w budowie drogi S8, która może zachęcić do lokalizowania firm lub
przedsiębiorstw w regionie. Niezwykle cennym byłoby również skomasowanie gminnych działek,
które w przyszłości można będzie przeznaczyć na ich lokalizację.
Prognoza dotycząca obecnych procesów społecznych musi znaleźć swoje
odzwierciedlenie w celach strategicznych i działaniach zarówno samorządu lokalnego, jak i
zmianach legislacyjnych sprzyjających polityce prorodzinnej, aktywności senioralnej, osób
dorosłych, a także prowadzenia działalności gospodarczej.
3. Rzeźba terenu
Według podziału fizyczno – geograficznego Gmina Rutki położona jest w zasięgu dwóch
mezoregionów: Kotliny Biebrzańskiej i Wysoczyzny Wysokomazowieckiej.
Kotlina Biebrzańska zajmuje północną część gminy. Jest to rozległe, zabagnione
obniżenie, które w okresie zlodowacenia wiślańskiego funkcjonowało jako pradolina,
odprowadzająca wody lodowcowe płynące w kierunku południowym do Narwi. Po ustaniu
intensywnego przepływu wody, w okresie późno lodowcowym, rozwinął się proces zatorfienia,
który doprowadził do ukształtowania się torfowisk niskich o kilkumetrowych pokładach torfu.
Basen
Wizny
(Bagno
Wizna)
stanowiący
dawniej
zatorfiony
teren
z przepływającą od północy rzeką Narew został zmeliorowany, a rzeka Narew uregulowana od
ujścia Biebrzy w górę, aż do wsi Rzędziany. W granicach gminy w zagłębieniu tym znajduje się
jeden ostaniec wysoczyzny za miejscowością Grądy Woniecko. Teren Basenu Wizna położony
jest na wysokości od 107 m n.p.m. w części wschodniej do 102 m n.p.m.
w części zachodniej. Ostańcowa wyspa wznosi się na wysokość 115 m n.p.m.
Wysoczyzna Wysokomazowiecka ograniczona jest od północy Kotliną Biebrzańską, od
wschodu Doliną Górnej Narwi i kompleksem lasów Czerwonego Boru od zachodu. Od Basenu
Wizny oddzielona jest niezbyt wyraźną krawędzią. W granicach gminy obszar Wysoczyzny jest
bardzo urozmaicony morfologicznie z licznymi wyniesieniami morenowymi zbudowanymi ze
żwirów. Najwyższe wzniesienie znajduje się na zachód od Rutek i osiąga 172 m n.p.m. W rejonie
tym różnica wysokości względnych w stosunku do terenu otaczającego przekracza miejscami 30
m. Południowa część gminy jest bardziej wyniesiona w stosunku do części północnej, stanowiącą
str. 12
strefę brzeżną Wysoczyzny. W części Południowej wysokości bezwzględne przekraczają wartość
150 m n.p.m., podczas gdy na północ od Rutek i Mężenina wynoszą one 120 – 130 m n.p.m.
Procentowy udział powierzchni według typów rzeźby kształtuje się następująco:
- płaskorówninna – 40%
- niskofalista i niskopagórkowata – 36%
- falista i pagórkowata – 20%
- wysokofalista – 4%
4. Warunki glebowe
W obrębie gminy Rutki gleby zaczęły tworzyć się z chwilą ustąpienia lodowca.
Materiałem glebotwórczym były różnego rodzaju gliny zwałowe, iły, pyły, piaski i żwiry.
Najlepsze jakościowo grunty występują w części południowo-wschodniej
i południowo-zachodniej gminy. Przewagę stanowią grunty orne klasy III i IV. Są to duże
kompleksy uprawowe żytnie bardzo dobre z dużym udziałem kompleksu pszennego dobrego.
Najsłabsze jakościowo grunty znajdują się w części środkowo-południowej gminy
z przewagą gruntów ornych V klasy.
Poniższa tabela przedstawia udział poszczególnych klas bonitacyjnych użytków rolnych w
skali całej gminy:
Udział poszczególnych klas bonitacyjnych użytków rolnych:
Klasa bonitacyjna
III
IIIA
IIIB
IV
IVA
IVB
V
VI
VIP
VIR
Razem
Grunty orne
Użytki zielone
ha
%
1
333
0,01%
4,32%
1 608
2 135
2 352
1 155
20,87%
27,72%
30,53%
14,99%
119
7 703
1,54%
100,00%
ha
95
%
1,30%
5 681
77,47%
1 105
389
63
15,07%
5,30%
0,86%
7 333
100,00%
5. Użytkowanie ziemi
Warunki naturalne gminy Rutki predysponują ją do pełnienia funkcji rolniczej. Struktura
użytkowania gruntów według danych ewidencji gruntów przedstawia się następująco:
Struktura użytkowania gruntów w gminie Rutki
Wyszczególnienie
Powierzchnia w ha
Powierzchnia w %
Grunty orne
Sady
Łąki trwałe
Pastwiska trwałe
7 639
28
6 078
1 260
49,39
0,18
39,29
8,15
str. 13
Grunty orne zabudowane i pod rowami
Razem użytki rolne
Lasy i grunty leśne
Zadrzewienia
Tereny mieszkalne
Inne tereny zabudowane
Tereny rekreacyjne i wypoczynkowe
Zurbanizowane tereny niezabudowane
Użytki kopalne
Drogi
Grunty pod wodami stojącymi i płynącymi
Nieużytki
Inne
Ogółem
463
15 468
3 242
326
28
2
6
59
24
537
30
288
10
20 020
2,99
77,26
16,19
1,63
0,14
0,01
0,03
0,29
0,12
2,68
0,15
1,44
0,05
100
Gmina Rutki ma charakter rolniczy, większość mieszkańców pracuje we własnych
gospodarstwach rolnych. Na terenie gminy funkcjonuje 837 gospodarstw rolnych, a użytki rolne
zajmują 75%, grunty leśne 17% powierzchni ogólnej3. Przeważają gospodarstwa o powierzchni
powyżej 15 ha. Rolnictwo jest podstawą lokalnej gospodarki. Przeważają grunty III i IV
klasy bonitacyjnej.
Grunty orne
gmina Rutki
I – II klasy III – IV klasy V – VI klasy Nieklasyfikowane
0,0%
65%
34%
0,06%
Dane: Program Rozwoju Powiatu Zambrowskiego do roku 2020
Podstawą gospodarki rolnej podobnie jak w całym regionie jest produkcja mleka, hodowla
bydła i trzody chlewnej. Rolnicy są głównymi dostawcami mleka Okręgowej Spółdzielni
Mleczarskiej w Grajewie Mlekpol oraz Spółdzielni Mleczarskiej Mlekovita w Wysokiem
Mazowieckiem.
6. Infrastruktura ochrony środowiska
Na infrastrukturę techniczną gminy Rutki składają się:
- układ komunikacyjny,
- układ zaopatrzenia mieszkańców w wodę i odbiór ścieków,
- system gospodarki odpadami,
- sieci energetyczne, cieplne, telefoniczne.
Cześć infrastruktury jest własnością gminy i ona odpowiada za jej funkcjonowanie, część zaś jest
własnością innych jednostek samorządu terytorialnego bądź innych właścicieli i to oni odpowiadają
za jej funkcjonowanie, utrzymanie, a także rozwój.
3
Dane GUS, 2010r.
str. 14
Infrastruktura ochrony środowiska:
Gmina
Oczyszczalnia
ścieków
Rutki
2
Ujęcia wody, w
Stacje
tym stacje
Składowisko Spalarnia
uzdatniania
uzdatniania
odpadów
odpadów
wody
wody
6
3
0
0
Ujęcia wód i wielkości zasobów wg stanu na dzień 31.12.2004 r.
Gmina
Rodzaje ujęć
Liczba
Rutki
głębinowe
6
Zasoby
eksploatacyjne
[m3/godz. ]
1 736,5
Gmina Rutki zwodociągowana jest w 99 %. Długość sieci wodociągowej w gminie wynosi
122,48 km. Liczba przyłączy wodociągowych wynosi 1 099 sztuk. Miejscowości gminy Rutki
zaopatrywane są w wodę z sześciu ujęć wodnych, w tym czterech wodociągów grupowych.
Są to:
1. Ujęcie w Rutkach wybudowane w latach 2003-2004. Wyposażone jest
w stację uzdatniania z
hydrofiltrem, odżelaźniaczami, aeratorem i zbiornikiem powietrza.
Z ujęcia tego zaopatrywana jest miejscowość Rutki.
2. Ujęcie w Szlasach Lipno wybudowane w roku 1998. Ujęcie wyposażone jest
w stację uzdatniania z hydrofiltrem, odżelaziaczami (3 szt.), aeratorem i zbiornikiem powietrza.
Z ujęcia zaopatrywane są miejscowości: Szlasy Lipno, Kołomyja, Kołomyjka, Wybrany Mieczki,
Pruszki Wielkie, Gronostaje, Rutki Jatki, Tartak Nowy, Pęsy Lipno, Modzele Górki, Olszewo
Przyborowo, Dębniki, Górskie Ponikły Stok, Świątki, Szlasy Łopienite, Dobrochy, Czochanie
Góra, Szlasy Mieszki, Śliwowo Łopienite, Kossaki Ostatki, Kossaki Nadbielne, Rutki Nowiny,
Walochy Mońki, Kałęczyn Walochy, Kalinówka Bystry, Kalinówka Basie, Kalinówka Wielobory,
Kossaki Falki.
3. Ujęcie w Grądach Woniecko wybudowane w roku 1983 – 85. Ujęcie wyposażone
w 2 filtry pośpieszne Z-2, Z-2 o średnicy 1400 mm. Z ujęcia zaopatrywana jest miejscowość
Grądy Woniecko.
4. Ujęcie w Ciborach Gałeckich w gminie Zawady wybudowane w roku 1989.
Z ujęcia zaopatrywane są leżące w gminie Rutki miejscowości: Jaworki, Jawory, Ożary Wielkie,
Zambrzyce Kapusty, Zambrzyce Jankowo, Zambrzyce Stare, Zambrzyce Nowe, Duchy
Wieluchny, Kolonia Śliwowo, Zalesie Stare, Zambrzyce Króle, Ożarki Olszanka.
5. Ujęcie w Mężeninie wybudowane w roku 2004.
6. Ujęcie wody w Kołomyi.
Stopień skanalizowania miejscowości Rutki wynosi blisko 100%. Liczba przyłączy
kanalizacyjnych to 356 sztuk. Ścieki odprowadzane są kolektorem tłocznym do oczyszczalni
ścieków zlokalizowanych w Mężeninie. Jest to mechaniczno-biologiczno-chemiczna
oczyszczalnia o przepustowości 450 m3/d z wysokoefektywnym usuwaniem związków azotu
i chemicznym strącaniem związków fosforu. W skład oczyszczalni wchodzą: punkt zlewny, krata
mechaniczna, piaskownik pionowy, reaktor biologiczny, zagęszczacz osadu, stacja odwadniania
osadu.
str. 15
Na terenach nie skanalizowanych ścieki odprowadzane są do szczelnych szamb
i wywożone do oczyszczalni ścieków.
Grądy Woniecko skanalizowane są w całości. Ścieki są odprowadzane do oczyszczalni
ścieków typu EKOLAND o przepustowości potencjalnej istniejących urządzeń do oczyszczania
200 m3/dobę. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna wyposażona w: kratę gęstą,
piaskownik, osadnik wstępny, reaktor wielofunkcyjny z wysokoefektywnym usuwaniem
związków biogennych i wydzieloną komorą stabilizacji tlenowej osadów i stacją odwadniania
osadów.
7. Drogi w Gminie Rutki
Przez Gminę Rutki przebiegają drogi o znaczeniu międzynarodowym, krajowym,
regionalnym i gminnym. Są to:
1. Droga Krajowa Nr 8, stanowiąca ciąg drogi międzynarodowej E-67 łączącej państwa
nadbałtyckie z krajami centralnej i południowej Europy;
2. Droga Wojewódzka Nr 679 Mężenin - Łomża;
3. Drogi Powiatowe o łącznej długości 70,820 km;
4. Drogi Gminne o długości 75,482 km.
Obecnie połączenie Warszawa-Białystok (droga krajowa S8, tj. międzynarodowa E67,
przez gminy Rutki, Kołaki Kościelne, Zambrów, Szumowo) stanowi oś komunikacyjną regionu,
uzupełnianą przez otaczające ją mniejsze ciągi komunikacyjne. W ramach przyjętego Programu
Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.) ma być dokończona sieć
dróg w Polsce, a jedną z najważniejszych inwestycji w województwie podlaskim jest właśnie
przebudowa trasy S8. Odcinek przebiegający przez Gminę Rutki będzie remontowany w 2
etapach:
- I etap: zaczyna się od północnej obwodnicy Zambrowa do Mężenina o 15,4 km długości,
podpisanie umowy na budowę 07.08.2014 roku, planowane zakończenie inwestycji - grudzień
2016;
- II etap: odcinek Mężenin – Jeżewo w przybliżeniu 14,3 km długości, podpisanie umowy na
budowę 22.12.2014, planowane zakończenie inwestycji to lipiec 2017.
Wykonawcą robót jest włoska firma Astaldi, która w 2014 roku podpisała umowy na
budowę wspomnianych odcinków drogi z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad.
Prowadzenie potężnej inwestycji jest uciążliwe dla mieszkańców gminy, ale jednocześnie jest
także duże społeczne zrozumienie dla prowadzonych prac i nadzieja na lepsze komunikacyjne
rozwiązania w przyszłości.
Dla mieszkańców gminy niezwykle ważne jest utrzymanie w dobrym stanie dróg
powiatowych i krajowych, ale także gminnych. Prace polowe, możliwość dojazdu ciężkiego
sprzętu rolnego, uzależnione są często od stanu drogi gminnej. Gmina rokrocznie z własnego
budżetu dokonuje remontów dróg gminnych i koszt napraw waha się w granicach 200-300 tys. zł
w roku. Remontowana droga S8 dzieli praktycznie gminę na dwie połowy i obecne prace są
uciążliwe dla mieszkańców, zwłaszcza tych, których pola znajdują się po przeciwnej stronie drogi.
Ten remont powoduje również perturbacje związane z ruchem pojazdów, a także zniszczenia na
drogach pobocznych związanych z dostawą materiałów budowlanych niezbędnych do budowy S8.
Mimo to, mieszkańcy mają nadzieję na cywilizacyjną poprawę komunikacyjną dzięki tym pracom
oraz łatwiejszy dostęp do innych ośrodków regionu i kraju.
str. 16
Mapa. Sieć dróg krajowych i wojewódzkich w woj. podlaskim
Źródło: http://www.wrotapodlasia.pl/pl/region_i_gospodarka/region/infrastruktura/
Charakterystyka dróg powiatowych
Lp.
Numer Nowy numer
drogi ewidencyjny
Nazwa drogi
Długość
odcinka
Rodzaj nawierzchni
1
23515
1973B
Mężenin -Chlebiotki Nowe - do
drogi 64
5,400
bitumiczna
2
23520
1978B
droga n1973B- Jawory Klepacze
1,650
brukowcowa/
bitumiczna
3
23521
1979B
droga 8 - Zalesie Nowe - Ożary
Wielkie
4,100
bitumiczna
str. 17
Lp.
Numer Nowy numer
drogi ewidencyjny
Nazwa drogi
Długość
odcinka
4
23522
1980B
Mężenin – Ożarki Olszanka
2,950
5
23523
1981B
Rutki - Grądy Woniecko -Wizna
11,541
6
23524
1982B
7
23525
1983B
droga 679 - Kałęczyn -Walochy
2,500
8
23528
1985B
droga 679 - Kołomyjka
1,170
9
23529
1986B
droga 679 - Kołomyja
0,820
10
23530
1987B
droga 679 - Wybrany - Mieczki
2,100
11
23550
2006B
droga 8 - Rutki
1,465
12
23551
2007B
Rutki – Mężenin - Szlasy Mieszki
- Czochanie Góra -Wnory Stare
10,225
13
23552
2008B
14
23554
2009B
15
23555
2010B
16
23711
2051B
17
23715
2055B
Rutki - Kossaki Nadbielne - Koty 10,700
do drogi 679
Mężenin - Modzele Górki–
Olszewo Przyborowo
droga 8 - Dychny Wieluny - do
drogi 2007B
droga 8 - Zambrzyce Kapusty Szlasy
Gołasze Puszcza - Gołasze
Mościckie - Czarnowo Biki stacja
kolejowa Czarnowo Undy
Litewka - Niziołki Stare – Szlasy
Łopienite
4,500
2,750
5,450
Rodzaj nawierzchni
brukowcowa/
bitumiczna
bitumiczna
tłuczniowa
/brukowcowa
/bitumiczna/gruntowa
brukowcowa /
bitumiczna
/gruntowa
bitumiczna/
gruntowa
bitumiczna/
gruntowa
bitumiczna/
gruntowa
bitumiczna
tłuczniowa
/bitumiczna/
gruntowa
bitumiczna /gruntowa
brukowcowa/
bitumiczna /gruntowa
bitumiczna/
gruntowa
4,600
bitumiczna
2,250
gruntowa
Wykaz dróg gminnych
Lp
Numer drogi
1.
106176B
2.
105595B
Przebieg drogi
Od drogi powiatowej nr 1978 B w
miejscowości Jawory Klepacze do wsi
Jaworki
Długość
(km)
0840
Rodzaj nawierzchni
bitumiczna gruntowa
Od drogi powiatowej nr 1973
(Mężenin-Chlebiotki) do granicy gminy
Rutki w kierunku miejscowości Cibory
Gałeckie
5,431
bitumiczna gruntowa
2.
106115 B
Kołomyjka – w kierunku wsi Cholewy
1,595
bitumiczna
4.
106141 B
Gronostaje Puszcza - Wybrany
3,631
bitumiczna
5.
106142 B
Gronostaje Puszcza – Droga
wojewódzka nr 679
0,537
bitumiczna
str. 18
6.
106143 B
Pruszki Wielkie - Droga wojewódzka
nr 679
0,262
bitumiczna
7.
106144 B
Pruszki Wielkie - Mieczki
2,574
bitumiczna
8.
106145 B
Droga wojewódzka nr. 679 – Kossaki
Nadbielne
1,643
bitumiczna
9.
106146 B
Droga wojew. nr. 679 – Kossaki Ostatki 2,432
– Kossaki Nadbory
bitumiczna
10.
106147 B
Kossaki Falki – Kałęczyn Walochy
1,881
bitumiczna
11.
106148 B
Kalinówka Bystry – (droga we wsi)
0,416
bitumiczna
12.
106149 B
Kalinówka Basie – Ożarki Olszanka
2,987
bitumiczna gruntowa
13.
106150 B
Rutki - Ożarki Olszanka
2,716
gruntowa
14.
106151 B
Ożarki Olszanka – Ożary Wielkie
2,313
bitumiczna
15.
106152 B
Wybrany – Kołomyjka
2,561
bitumiczna
16.
106153 B
Kołomyja - Droga wojewódzka nr 679
0,639
bitumiczna gruntowa
17.
106154 B
Kołomyja - Kołomyjka
1,379
bitumiczna
18.
106155 B
Kołomyjka – Rutki (do ulicy
Obwodowej)
3,907
gruntowa bitumiczna
19.
106156 B
Szlasy Lipno – do drogi krajowej nr. 8
0,316
bitumiczna
20.
106157 B
Szlasy Lipno– Rutki (do ulicy
Obwodowej)
3,465
gruntowa bitumiczna
21.
106158 B
Mońki Walochy (od drogi
wojewódzkiej nr 679) – Rutki Nowiny
(do drogi krajowej nr 8)
2,332
gruntowa
22.
106159 B
Szlasy Lipno – Rutki Jatki
1,931
23.
106160 B
Tartak Nowy – Pęsy Lipno
2,763
gruntowa bitumiczna
bitumiczna gruntowa
Pęsy Lipno – Rutki Jatki
24.
106161 B
Dębniki (od drogi powiatowej) –
Modzele Górki
1,867
bitumiczna
25.
106162 B
Dębniki – do drogi gminnej 106161 B
0,531
gruntowa bitumiczna
26.
106163 B
Dębniki – w kierunku wsi Niziołki
Dobki (gm. Kulesze Kościelne)
2,510
27.
106164 B
Olszewo Przyborowo -droga gminna
106163 B
0,815
gruntowa
bitumiczna
28.
106165 B
Stare Zalesie – do drogi krajowej nr.8
0,899
gruntowa
29.
106166 B
Zambrzyce Króle – Zambrzyce Plewki
3,261
bitumiczna
30.
106167 B
Zambrzyce Króle – Dobrochy
2,050
bitumiczna
31.
106168 B
Dobrochy – Szlasy Mieszki
0,432
gruntowa bitumiczna
32.
106169 B
Szlasy Mieszki – Świętki Wiercice
1,214
bitumiczna
33.
106170 B
Zambrzyce Plewki – w kierunku wsi
1,360
bitumiczna gruntowa
str. 19
Wnory Wandy (gmina Kobylin
Borzymy)
gruntowa bitumiczna
34.
106171 B
Zambrzyce Plewki – Zambrzyce
Jankowo
1,803
gruntowa bitumiczna
35.
106172 B
Zambrzyce Kapusty – Zambrzyce
Jankowo
2,135
gruntowa
36.
106173 B
Zambrzyce Nowe – do drogi krajowej
nr.8
0,227
bitumiczna
37.
106174 B
Zambrzyce Stare – do drogi krajowej
nr.8
0,073
bitumiczna
38.
106175 B
Zambrzyce Stare – (droga we wsi do
drogi krajowej nr.8)
0,767
39.
106176 B
ul. Obwodowa (od ul. 11 Listopada do
ul. Zawadzkiej)
1,225
bitumiczna
40.
106177 B
ul. Obwodowa (od ul.. Zawadzkiej do
ul. Tartak Stary)
0,273
bitumiczna
41.
106178 B
ul. Polowa
0,505
bitumiczna
42.
106179 B
ul. Żytnia
0,441
bitumiczna
43.
106180 B
ul. Rzemieślnicza
0,211
bitumiczna
44.
106181 B
ul. Wojska Polskiego
0,381
bitumiczna
45
106182 B
ul. Szkolna
0,306
bitumiczna
46.
106183 B
ul. Rynek
0,112
bitumiczna
47.
106184 B
ul. Młynarska
0,700
gruntowa bitumiczna
48.
106185 B
ul. Krótka
0,353
bitumiczna
49.
106186 B
ul. Kwiatowa
0,204
bitumiczna
50.
106187 B
ul. Sadowa
0,328
bitumiczna
51.
106188 B
ul. Ogrodowa
0,121
bitumiczna
52.
106189 B
ul. Raginisa
0,428
bitumiczna
53.
106190 B
ul. Przemysłowa
0,405
bitumiczna
54.
106191 B
ul. Lipowa
0,471
gruntowa bitumiczna
55.
106192 B
ul. Spokojna
0,328
bitumiczna
56.
106193 B
ul. Cicha
0,195
gruntowa
bitumiczna gruntowa
str. 20
8. Kultura i zabytki
Istotnym aspektem strefy społecznej jest szeroko pojęte środowisko kulturowe. Na
infrastrukturę w gminie Rutki składają się:
1) Dom Kultury w Rutkach-Kossakach,
2) Biblioteka Publiczna w Rutkach-Kossakach, w której książki wypożycza młodzież oraz
dorośli z całej gminy,
3) 4 świetlice wiejskie w Rutkach, Zambrzycach Królach, Mężeninie i Ożarkach Olszance,
4) Place zabaw w miejscowościach Rutki, Grądy Woniecko, Kołomyja,
5) Centrum Kształcenia na Odległość wyposażone w 10 komputerów,
6) Boiska wielofunkcyjne sportowe w miejscowości Rutki,
7) Boiska szkolne w Grądach Woniecko, w Kołomyi, w Ożarkach Olszanka.
Dom Kultury w Rutkach–Kossakach zlokalizowany jest przy ulicy 11 Listopada 5. W
domu Kultury znajduje się sala główna (wyposażona w stół do gry w piłkarzyki, stół do tenisa
stołowego, bilard oraz telewizor), sala konferencyjna (wyposażona w tablicę elektroniczną), sala
do ćwiczeń (aerobik), sala zabaw dla dzieci, siłownia, izba historyczna Gminy Rutki oraz izba
pamięci poświęcona Gminnemu Klubowi Sportowemu GKS 1984. Dzięki takiej infrastrukturze
liderzy kultury i pracownicy samorządowi mogą uaktywniać nie tylko środowisko dzieci i
młodzieży, ale również środowisko ludzi dorosłych i starszych. Każdy mieszkaniec gminy, w
różnym wieku może znaleźć wśród proponowanych form coś dla siebie.
Gminna Biblioteka Publiczna zajmuje 1 lokal znajdujący się w budynku Domu Kultury w
Rutkach-Kossakach. Lokal biblioteki o powierzchni 130 m2 jest przystosowany również dla osób
niepełnosprawnych. Przy bibliotece działają dwie grupy nieformalne, które aktywnie uczestniczą
w życiu tej instytucji. Z ich inicjatywy były pisane projekty grantowe z Działaj Lokalnie PolskoAmerykańskiej Fundacji Wolności. W 2010 r. realizowano projekt pt. „Książka konkurencją dla
mediów”- zajęcia dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. W 2012 r. projekt pod
tytułem: ” Wiersze z szuflady” – projekt skierowany dla wszystkich piszących do szuflady,
Lokalnej Grupy Działania „Brama na bagna”. Realizowano również projekt pt. „ Nasza mowa
ojczysta” – zajęcia logopedyczne dla dzieci i młodzieży naszej gminy. W 2014 r. realizowano
projekt dla dzieci i dorosłych pod tytułem: „Świat obrazu i dźwięku” i „Elektronika dla
wszystkich: warsztaty elektroniczne dla mieszkańców naszej gminy”. Odbywały się również
lekcje biblioteczne dla dzieci i młodzieży, głośne czytanie dla najmłodszych, zajęcia plastyczne
dla dzieci i młodzieży. Nauka gry na instrumentach klawiszowych i strunowych - zajęcia
prowadzone w czasie trwania roku szkolnego. Dla wszystkich zainteresowanych każdego roku
Narodowe czytanie projekt pod patronatem Prezydenta RP. Wystawki tematyczne. Biblioteka
dysponuje 3 komputerami, z dostępem do internetu, z których korzystają czytelnicy i wszyscy inni
użytkownicy. Biblioteka współpracuje ze szkołami, Domem Kultury, Centrum Kształcenia na
Odległość na Wsiach.
Centrum Kształcenia na Odległość na Wsiach w Rutkach-Kossakach wyposażone jest w 10
komputerów z dostępem do internetu. Prowadziło również następujące szkolenia:
- e-learningowe z podstaw obsługi komputera, nauki języków dla osób 45+,
- warsztaty poświęcone tworzeniu stron internetowych w HTML.
- szkolenie tradycyjne z podstaw obsługi komputera i Internetu dla rolników.
Z analizy potrzeb i problemów obszaru kultury w gminie Rutki wynika konieczność
informatyzacji biblioteki, rozwój aktywnego czytelnictwa, dalszy udział w projektach na rzecz
społeczności lokalnej. Współczesna biblioteka to miejsce, które musi sprostać oczekiwaniom
coraz bardziej wymagających czytelników i oczekujących od bibliotek wyjścia spoza ram
typowych usług bibliotecznych. Biblioteka jest miejscem odpoczynku, relaksu, poszukiwania, a
także spotkań z innymi ludźmi. Dlatego też biblioteki poza codzienną pracą powinny również w
miarę możliwości organizować różne formy spędzania wolnego czasu zarówno dla dzieci jak i dla
str. 21
dorosłych. Niezbędna jest kontynuacja działań w ramach łączenia biblioteki z innymi
instytucjami kultury tj. Domem Kultury, Ośrodkiem Kształcenia na Odległość na wsi.
Niezbędna jest kontynuacja zajęć w celu aktywnego spędzania czasu wolnego przez dzieci,
młodzież i dorosłych, w szczególności zajęć i imprez sportowych i kulturalnych. Mieszkańcy
cenią sobie nieodpłatny dostęp do tych usług. Należy utrzymać więc tendencję wzrostową usług
kultury oraz wziąć pod uwagę inicjatywy mieszkańców. Osoby starsze chętnie uczestniczą w
utworzonym Klubie Seniora. Konieczne jest krzewienie tradycji i kultury poprzez kontynuację
festynu rodzinno-integracyjnego Dzień Rodziny w ramach obchodów Dni Rutek. Ważne jest
stworzenie klubu seniora dla osób starszych. Konieczne też jest doposażenie Domu Kultury w
nowy sprzęt i wyposażenie sal. Główną potrzebą obszaru kultury w gminie jest zwiększenie
poziomu dofinansowania lokalnych świetlic i realizowanej w niej działalności kulturalnej oraz
unowocześnienie i pełne wykorzystanie bazy lokalowej.
Należy też stwierdzić, że niewystarczająca jest ilość miejsc do spotkań, imprez plenerowych i
spędzania czasu wolnego dla młodzieży i rodzin, szczególnie w sołectwach, poza miejscowością
gminną.
Cechy przestrzeni kulturowej wyznaczają również kultywowane tradycje kulturalne,
pomniki dziedzictwa kulturowego oraz obiekty o szczególnych wartościach dla społeczności
lokalnych. Na terenie gminy Rutki wśród zabytków wyróżnić możemy:
Zabytkowy
Zespół
Kościoła
Parafialnego
p.w.
Św.
Anny
(Kościół Murowany, Brama – Dzwonnica Murowana z końca XVIII w. )
Cmentarz rzymskokatolicki nr. Rej. A-310/1987.
Gronostaje Puszcza:
w
Rutkach
1. Dom nr 13, drewniany, pocz. XX w.,
2.. Dom nr 15, drewniany , pocz. XX w.,
3. Dom nr 20, drewniany , 1. 20 XX w.
Jawory Klepacze:
1. Zagroda nr 11, stodoła drewniana , 1926 r.
2. Dom nr 33 drewniany , pocz. XX w.,
Kalinówka Wielobory
1. Młyn elektryczny w zagrodzie młynarza,
2. Budynek gospodarczy w zagrodzie młynarza.
Kałęczyn Walochy:
1. Szkoła drewniana , ok. 1920 r.
2. Dom nr 19 , drewniany , L. 20 XX w.,
Kołomyja:
1. Dom nr 18, drewniany , 1913 r.,
Zambrzyce Króle:
1. Dom nr 6, drewniany , początek XX w.,
2. Młyn motorowo elektryczny 1948 rok.
Mężenin:
1. Dróżniczówka , murowana , 1ata 30. XX w.
2. Dom nr 15, drewniany , pocz. XX w.,
3. Mogiła z II wojny światowej
4. Mogiła powstańców z 1863 roku.
Rutki:
str. 22
1. Historyczny układ urbanistyczny , XVIII- XIX w.
2. Zespół kościoła parafialnego p. w. Jakuba i Anny :
a) kościół, murowany, koniec XVI w. Nr rejestru A-228/1986
b) brama – dzwonnica, murowana, Nr rejestru A-228/1986
c) ogrodzenie, murowane , pocz. XX w. Nr rejestru A-228/1986
3. Cmentarz rzymskokatolicki nr rej. A- 310/1987
4. Dawna synagoga, ob. sklepy , ul. Szkolna, murowana , XIX/XX w.
Ul. Długa :
1. Dom nr 10 , drewniany, lata 20. XX w.
Ul. 11-go Listopada :
1. Dom nr 2, murowany, XIX/XX w.,
Ul. Łomżyńska :
1. Dom nr 10, murowany, lata 20 XX w.,
2. Dom nr 15, murowany, 1926 r.
3. Dom nr 16, drewniany, lata 20. XX w.
4. Dom nr 30, drewniany, lata 20. XX w.
Ul. Rynek :
1. Dom nr 4, murowany, początek XX w.
2. Dom nr 6a, murowany, XIX/XX w.
3. Dom nr 8a, drewniany, XIX/XX w.
4. Dom nr 10, murowany, XIX /XX w.
5. Dom nr 12a -, drewniany, XIX /XX w.
6. Dom nr 14 – murowany, XIX/XXw.
Ul. Szkolna :
1. Dom nr 1, murowany, 1920 r.
2. Dom nr 13, murowany, początek XX w.
3. Dom nr 30, drewniany, XIX /XX w.
4. Młyn elektryczny, 1956 rok.
ul. Tartak Stary:
1. Dom nr 23, drewniany, lata 20. XX w.,
Śliwowo Łopienite:
1. Zagroda nr 21, - własność prywatna
a) dom, drewniany, 1910 r.
b) spichlerz, drewniany, 1910 r.
Wybrany
1. Dom nr 2, drewniany, lata 20. XX w
2. Dom nr 13, drewniany, koniec XIX w.,
Zambrzyce Stare:
1. Dom nr 4, drewniany, 1898 r.,
3. Dom nr 9, drewniany, lata 20. XX w
W gminie zlokalizowane są 24 stanowiska archeologiczne. W poniżej zamieszczonej tabeli
przedstawiono stanowiska archeologiczne podlegające ochronie, położone w obrębie Gminy
Rutki.
str. 23
Stanowiska archeologiczne podlegające ochronie położone w obrębie Gminy Rutki:
L.p.
Miejscowość
Nr
stanowiska
1.
Grądy Woniecko
8
2.
Ożary Wielkie
5
3.
Ożary Wielkie
6
4.
5.
6.
7.
Jawory Klepacze
Zambrzyce Króle
Zambrzyce Stare
Zalesie Nowe
8.
Funkcja
Chronologia
neolit i wczesna epoka
brązu
średniowiecze
8
10
11
12
osada kultury
niemeńskiej
osada
osada kultury
trzcinieckiej
osada
osada
osada
osada
Kossaki Nadbielne
1
ślady osadnicze
9.
Kalinówka Basie
6
ślady osadnicze
10.
Kalinówka Basie
7
ślady osadnicze
11.
Kalinówka Basie
8
stanowisko
wielokulturowe
12.
Kalinówka Wielobory
12
ślady osadnicze
13.
Kossaki Nadbielne
14
ślady osadnicze
14.
Kossaki Falki
15
ślady osadnicze
15.
Kałęczyn Walochy
16
ślady osadnicze
16.
Kossaki Nadbielne
20
ślady osadnicze
17.
Kossaki Nadbielne
28
ślady osadnicze
18.
Kossaki Nadbielne
34
osady
19.
Kossaki Nadbielne
37
stanowisko
wielokulturowe,
ślady osadnicze
20.
Kossaki Nadbielne
38
ślady osadnicze
21.
Kossaki Falki
40
osada
22.
Kalinówka Basie
55
stanowisko
wielokulturowe
23.
Kalinówka Basie
61
ślady osadnicze
epoka brązu
średniowiecze
średniowiecze
średniowiecze
średniowiecze
mezolit, neolit,
średniowiecze
średniowiecze-okres
nowożytny
epoka brązu, okres
nowożytny
mezolit-neolit, okres
nowożytny
mezolit, późna
średniowiecze
epoka kamienna,
średniowiecze, okres
nowożytny
epoka kamienna,
nowożytny
mezolit, epoka żelaza,
nowożytny
epoka kamiennaepoka żelaza, okres
nowożytny
epoka kamienna,
epoka brązu-żelaza
średniowiecze – okres
nowożytny
mezolit, okres
nowożytny
mezolit-wczesna
epoka brązu
wczesne
nowożytny
epoka kamienna,
średniowiecze
epoka kamienna
(mezolit)-epoka żelaza
str. 24
L.p.
Miejscowość
Nr
stanowiska
Funkcja
Chronologia
24.
Kalinówka Basie
62
osada
nowożytny
9. Edukacja
W gminie Rutki w roku szkolnym 2014/2015 edukacja odbywała się w czterech
placówkach szkolnych, w których zlokalizowano także oddziały przedszkolne:
1. Szkoła Podstawowa im. 2 Pułku Ułanów Grochowskich w Rutkach, ul. 11 Listopada, wyposażona
w 16 sal lekcyjnych oraz pracownię komputerową i pełno wymiarową salę gimnastyczną. Kadra
pedagogiczna szkoły to 28 nauczycieli, w tym 11 w niepełnym wymiarze czasu pracy. Przy szkole
podstawowej funkcjonuje Punkt Przedszkolny dla dzieci w wieku 3-4 latków,
2. Szkoła Podstawowa im. kpt. Władysława Raginisa w Grądach Woniecko, wyposażona w 9 sal
lekcyjnych oraz pracownię komputerową i salę gimnastyczną. W skład kadry pedagogicznej
wchodzi 11 nauczycieli, w tym 7 w niepełnym wymiarze czasu pracy.
3. Szkoła Podstawowa w Kołomyi wyposażona w 5 sal lekcyjnych i salę gimnastyczną o wymiarach
6 x 11m. W skład kadry pedagogicznej tej szkoły wchodzi 13 nauczycieli, w tym 9 w niepełnym
wymiarze czasu pracy.
4. Gimnazjum w Rutkach, które zatrudnia 26 nauczycieli, w tym 6 w niepełnym wymiarze czasu
pracy. Gimnazjum dysponuje 12 salami lekcyjnymi i pracownią komputerową. Uczniowie
gimnazjum korzystają z jednej sali gimnastycznej wspólnie z uczniami szkoły podstawowej.
Ogółem do gminnych szkół w roku szkolnym 2014/2015 uczęszczało 710 dzieci.
Liczba dzieci w szkołach gminnych
2010/2011
Rok szkolny
Placówki
2012/2013
2014/2015
Liczba
W tym
Liczba
W tym
Liczba
dzieci dowożonych dzieci dowożonych dzieci
Punkt przedszkolny
67
93
77
Oddziały
przedszkolne:
- w Rutkach
- w Grądach Woniecko
- w Kołomyi
40
11
7
37
14
20
40
14
13
Razem
58
71
67
Szkoły Podstawowe
- w Rutkach
- w Grądach
Woniecko
- w Kołomyi
W tym
dowożonych
279
47
228
-
261
56
273
-
268
63
266
-
44
41
43
44
50
43
Razem
370
269
360
317
381
309
Gimnazjum w
Rutkach
226
164
213
163
185
141
str. 25
Razem SP,
przedszkola i
Gimnazjum
721
433
737
480
710
450
Dane : Dane własne szkół z terenu gminy
Tabela wskazuje na 14% spadek ilości dzieci w gimnazjum, natomiast w szkołach
podstawowych liczba uczniów utrzymuje się na podobnym poziomie, na pewno duży wpływ
ma tutaj obowiązek szkolny 5-cio latków. W Szkołach Podstawowych w Grądach Woniecko i w
Kołomyi przy niewielkiej liczbie uczniów zauważa się wzrost uczniów do 15%, ale jednocześnie
wzrost liczby maluchów do 5 roku życia korzystających z Punktu Przedszkolnego z 67 do 77
osób.
Z powyższej tabeli wynika, że do szkół podstawowych i gimnazjum większość dzieci jest
dojeżdżająca. Dzieci dochodzące to te, które zamieszkują miejscowość Grądy Woniecko,
Kołomyję i miejscowość Rutki, w których znajdują się siedziby szkoły. Dzieci dowożone są
autobusami szkolnymi, których usługę świadczy firma przewozowa, a koszty z tym związane
pokrywa Urząd Gminy w Rutkach.
Obok podstawowych zadań edukacyjnych szkoły wypełniają też funkcje opiekuńcze,
rozwój kultury w bibliotekach szkolnych oraz zapewniają aktywność fizyczną i rekreację na
placach zabaw i boiskach szkolnych.
Inna infrastruktura dostępna dla dzieci i młodzieży:
1) Plac zabaw przy SP w Rutkach, SP w Grądach Woniecko, SP w Kołomyi,
2) Kompleks Obiektów Sportowych, z którego korzystają dzieci i młodzież z terenu gminy Rutki, w
skład którego wchodzą:
a) boisko wielofunkcyjne przy Gimnazjum w Rutkach-Kossakach,
b) boisko piłkarskie (z bieżnią okólną wykonaną z tartanu) przy SP w Rutkach-Kossakach i
Gimnazjum w Rutkach-Kossakach,
c) Sala gimnastyczna przy SP i przy Gimnazjum w Rutkach-Kossakach,
3) Boiska szkolne przy SP w Grądach Woniecko i Sp w Kołomyi,
4) Biblioteka Publiczna w Rutkach-Kossakach,
5) Biblioteki szkolne,
6) Dom Kultury w Rutkach-Kossakach,
7) Izba Historyczna w Domu Kultury w Rutkach-Kossakach,
8) Ośrodek Kształcenia na Odległość,
9) Schola dla dzieci i młodzieży,
10) Uczniowski Klub Sportowy „CROSS” w Grądach Woniecko,
11) Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze,
12) Stołówki szkolne w SP w Rutkach i w SP w Grądach Woniecko,
13) Miejsce do wydawania posiłków – SP w Kołomyi,
W wielu placówkach dzieci, oprócz realizowanej podstawy programowej, uczestniczyły
w zajęciach dodatkowych w ramach kół zainteresowań: przedmiotowych, artystycznych
i sportowych. W SP w Grądach Woniecko aktywnie działa Uczniowski Klub Sportowy.
Ponadto placówki włączają się w programy edukacji zdrowotnej, prowadzone są również
profilaktyczne działania informacyjne i edukacyjne w zakresie rozwiązywania problemów
uzależnień od alkoholu i innych środków psychoaktywnych.
W ramach realizacji programów zdrowotnych Placówki Oświatowe współpracowały z
lekarzami i pielęgniarką, kształtowali nawyki przestrzegania higieny osobistej, kreowali
pozytywne spędzania czasu wolnego i uwrażliwiali na piękno.
Ponadto organizowane są kolonie letnie (finansowane przez Kuratora Oświaty). Kolonie w
zgrupowaniu sportowym z elementami profilaktyki alkoholowej w ramach programu „Nie piję nie
palę wolę stadion i gimnastyczną salę”, wypoczynek zimowy w formie obozu narciarskiego z
str. 26
elementami profilaktyki uzależnień, w tym profilaktyki alkoholowej w Zakopanem dla dzieci i
młodzieży z rodzin dotkniętych lub zagrożonych problemem alkoholowym. Odbywają się również
wycieczki do Ostródy, Trójmiasta, Helu, Łeby, Władysławowa i Malborka z elementami
profilaktyki uzależnień, w tym profilaktyki alkoholowej dla dzieci i młodzieży z rodzin
dotkniętych lub zagrożonych problemem alkoholowym. W ramach OTWARTEJ SZKOŁY
prowadzone są zajęcia w czasie ferii zimowych półkolonie dla dzieci w formie zajęć
wychowawczo-rekreacyjnych, w ramach których realizowano pogadanki przez Powiatową
Komendę Policji w Zambrowie na temat „Stop patologiom”, „W internecie nie jesteś anonimowy”
oraz zorganizowano wyjazd na lodowisko i do kina.
Rodzice i opiekunowie dzieci uczęszczających do przedszkola i szkół angażują się
w wiele działań. W każdym oddziale jest powoływana Rada Rodziców.
We wszystkich szkołach po dokonaniu diagnozy i rozeznaniu potrzeb uczniów
organizowane są zajęcia mające na celu zwiększenie szans edukacyjnych uczniów zdolnych
i mających problemy w nauce ( zajęcia wyrównawcze).
Prowadzone są zajęcia dodatkowe, głównie przedmiotowe (np. z przedmiotów ścisłych,
z języków obcych i z przedmiotów humanistycznych) oraz koła zainteresowań (np. koła
sportowe, językowe, komputerowe itp.).
Każda ze szkół posiada dostęp do internetu (chociaż niektóre pracownie wymagają
remontu i doposażenia) i umożliwia korzystanie z posiadanego zaplecza w postaci: sal
gimnastycznych, boisk oraz placów zabaw, brakuje natomiast świetlic szkolnych, które byłyby
przeznaczane dla dzieci dojeżdżających. Dzięki współpracy z lokalną społecznością dzieci
korzystają też z infrastruktury wiejskiej boisk i urządzeń rekreacyjnych.
W ramach realizacji Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych prowadzona jest profilaktyka uzależnień oraz promocja zdrowego stylu życia.
Nauczyciele kształtują wśród młodzieży postawy charytatywne i propagują ideę
wolontariatu poprzez uczestnictwo w różnych akcjach charytatywnych, m.in. w „Wielkiej
Orkiestrze Świątecznej Pomocy”, Działaj Lokalnie, Góra Grosza, Zbieramy Zakrętki.
Dzieci i młodzież uczęszczająca do szkół podstawowych na terenie naszej gminy zostały
zaopatrzone w artykuły szkolne i podręczniki w formie:
• Rządowego Programu pomocy uczniom w 2014 r. „Wyprawka szkolna”- 81 osób (w tym: 2 dzieci
niepełnosprawne).
• Wyposażenie Punktu Przedszkolnego przy Szkole Podstawowej w Rutkach Kossakach w zestaw
profilaktyczny „40” – książki edukacyjne dla przedszkolaków.
W 2014 r. pomocą w formie stypendiów szkolnych o charakterze socjalnym objęto:
• a) od I do VI – 217 uczniów,
• b) od IX do XII – 220 uczniów.
10. Służba zdrowia
W gminie Rutki funkcjonują dwie prywatne placówki ochrony zdrowia. W strukturze tych
placówek jest trzech lekarzy specjalistów medycyny rodzinnej, w tym lekarz chorób
wewnętrznych, pediatra, neurolog, 4 pielęgniarki w tym 3 środowiskowe, 2 lekarzy stomatologów,
położna i higienistka szkolna. Mieszkańcy gminy w zakresie opieki ambulatoryjnej lekarzy
specjalistów i poradni specjalistycznych korzystają z usług medycznych Powiatowego Szpitala w
Zambrowie z 10 oddziałami diagnostyki, leczenia dorosłych i dzieci, Specjalistycznej Opieki
Ambulatoryjnej oraz Wojewódzkiego Szpitala w Łomży.
Opieka zdrowotna nie odbiega od standardów krajowych, co nie może być przyczyną
zadowolenia z istniejącej sytuacji. Brak programów dla osób starszych, medycyny szkolnej,
działań związanych z profilaktyką zdrowia, chociaż dzisiaj jeszcze lekko odczuwalne, mogą
przynieść dużo szkody w latach następnych. Ogólne starzenie się społeczeństwa, brak ruchu i
str. 27
zajęć sportowych dla osób młodych, mogą przynieść katastrofalne efekty w bliskiej przyszłości.
Niezbędne jest uruchomienie ośrodka opieki zdrowotnej dla osób starszych (o czym wspomniano
wcześniej), a także podnieść efektywność ruchową młodych poprzez m.in. budowę siłowni na
świeżym powietrzu lub miejsc do uprawiania sportu. Konieczne jest obudzenie aktywności
społecznej osób chcących pomagać w takich działaniach.
11. Sektor gospodarczy
Gmina Rutki jest gminą o dominującym udziale rolnictwa w strukturze gospodarczej. Jako
teren rolniczy posiada wiele cech - uwarunkowań, które tworzą szanse umiarkowanego rozwoju
gospodarczego tego obszaru. Malownicze obszary leśne i nieskażone przemysłem środowisko
stwarzają znakomite warunki dla rozwoju turystyki i rekreacji.
Poza sektorami rolniczymi i publicznymi (urząd gminy, szkoły, ochrona zdrowia)
mieszkańcy gminy zajmują się drobnym handlem i usługami dla ludności miejscowej i
przyjezdnej. Najważniejsze profile gospodarcze to handel, usługi budowlane, usługi transportowe.
Na obszarze gminy działają drobne zakłady rzemieślnicze i usługowe, zakłady stolarskie i
produkcji spożywczej.
Gmina Rutki jest typową gminną wiejską o przewadze zabudowy zagrodowej, są to typowe
gospodarstwa rolne z inwentarzem, tylko nieliczny procent mieszkańców zamieszkuje budynki
wielorodzinne. Typ gospodarstwa ma istotny wpływ na rodzaj powstających odpadów w tych
gospodarstwach. W gminie Rutki największą ilość odpadów stanowią odpady organiczne
pochodzenia roślinnego.
Poziom wielkości zatrudnienia w gminie warunkują w głównej mierze:
a) cechy demograficzne ludności – udział ludności w wieku produkcyjnym, poziom
wykształcenia ludności;
b) poziom rozwoju gospodarczego obszaru gminy;
c) poziom aktywności zawodowej ludności w wieku produkcyjnym;
d) stan zdrowotny ludności w wieku produkcyjnym.
Aktualnie w gminie zarejestrowanych jest 201 podmiotów gospodarczych: rolnictwo,
leśnictwo i łowiectwo – 8, budownictwo – 35, handel – 48, transport – 13, działalność związana z
zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi – 9 i pozostała działalność – 88.
Przedsiębiorcy działający na terenie gminy pod względem płci: kobiety – 83, mężczyźni – 180.
Działalność prowadzona wyłącznie w formie spółek cywilnych – 7.
a) Podmioty gospodarcze i ich specyfikacja w gminie Rutki
WYSZCZEGÓLNIENIE
2008
2011
2014
609
584
24
0
0
1
581
555
23
1
1
1
617
595
19
2
1
0
14
15
17
PODZIAŁ WG. KLAS WIELKOŚCI
ogółem pracowników
0-9
10-49
50-249
250-999
1000 i więcej
SEKTOR PUBLICZNY
ogółem
str. 28
państwowe i samorządowe jednostki prawa
budżetowego
13
13
14
595
566
600
540
507
533
11
1
2
0
16
15
1
2
1
16
19
2
3
1
18
SEKTOR PRYWATNY
ogółem
osoby fizyczne prowadzące działalność
gospodarczą
spółki handlowe
spółki handlowe z udziałem kapitału zagranicznego
spółdzielnie
fundacje
stowarzyszenia i organizacje społeczne
RODZAJE DZIAŁALNOŚCI PKD
rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
75
78
46
przemysł i budownictwo
140
170
189
pozostała działalność
310
333
382
Dane : Powiatowy Urząd Pracy w Zambrowie
Najbardziej rozwiniętymi usługami są usługi budowlane i usługi transportowe oraz
leśnictwo, łowiectwo i rybactwo.
b) Rynek pracy
Według danych Powiatowego Urzędu Pracy w Zambrowie główny problem jaki występuje
na lokalnym rynku pracy to niedostateczna liczba miejsc pracy. Prowadzi to do obniżenia
standardu życia ludności. Pozostawanie bez zatrudnienia przez dłuższy czas ogranicza szanse na
podjęcie pracy, a tym samym przyczynia się do ubożenia ludności, a nawet prowadzi do
wykluczenia społecznego.
Na poziom bezrobocia w Gminie Rutki bardzo duże znaczenie miała prywatyzacja
zakładów zarówno w naszej gminie, jak i gminach sąsiednich. Obecnie zatrudnieni mieszkańcy
gminy dojeżdżają do pracy w najbliższych miastach Zambrowie, Łomży i Białymstoku. Każda
prywatyzacja powodowała zmniejszenie się liczby zatrudnionych, a poszerzał się krąg
bezrobotnych. Likwidacja miejsc pracy w istniejących jeszcze zakładach w Rutkach również
przyczyniła się do wzrostu bezrobocia, miedzy innymi Gminna Spółdzielnia „SCH” zatrudniała
ponad 200 osób, Spółdzielnia Kółek Rolniczych, w której pracowało ponad 100 osób. Na poziom
bezrobocia wpłynęła również likwidacja PGR w Grądach Woniecko, w którym pracowało ponad
500 osób, co spowodowało zubożenie ludności tej wsi, ponieważ był to jedyny zakład dający
możliwość zatrudnienia dla większej liczby osób.
Na terenie gminy nie ma zakładów przemysłowych, w których nasi bezrobotni mogliby
znaleźć pracę. Z analizy zarejestrowanych 201 podmiotów gospodarczych na terenie gminy
wynika, że są to głównie drobni przetwórcy, zajmujący się handlem spożywczym, bądź drobnymi
usługami, którzy nie tworzą nowych miejsc pracy, lecz sami prowadzą swoje zakłady. Zjawisko to
nie sprzyja spadkowi bezrobocia, a osoby poszukujące pracy są zmuszeni szukać zatrudnienia
daleko od miejsca zamieszkania. Rozwiązaniem istniejącego stanu rzeczy będzie jedynie
tworzenie nowych miejsc pracy, a te mogą być tworzone poprzez rozwój bądź powstanie nowych
zakładów pracy. W Grądach Woniecko przed kilkoma laty powstał Zakład Karny, lecz praca w
tego typu jednostce wymaga specjalistycznych kwalifikacji i predyspozycji, w którym zostało
kilka osób zatrudnionych z terenu gminy.
str. 29
c) Sytuacja osób pracujących
WYSZCZEGÓLNIENIE
2008
2011
2014
2422
1532
890
2136
1272
864
-
238
-
Pracujący wg płci
ogółem
mężczyźni
kobiety
Pracujący na 1000 ludności
ogółem
275
Dane: Powiatowy Urząd Pracy w Zambrowie
Liczba osób bezrobotnych w gminie w latach 2010- 2014
2010
2012
BEZROBOCIE REJESTROWANE
Bezrobotni zarejestrowani wg płci
ogółem
380
407
mężczyźni
198
237
kobiety
182
170
2014
334
157
177
Bezrobotni z prawem do zasiłku
ogółem
40
38
25
mężczyźni
30
30
14
kobiety
10
8
11
ogółem
213
232
209
mężczyźni
104
122
91
kobiety
109
110
118
Długotrwale bezrobotni
Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym
wg płci
ogółem
mężczyźni
kobiety
6,2
6,4
6,1
6,8
7,7
5,8
5,7
5,2
6,2
str. 30
Stopa bezrobocia w Gminie Rutki
500
bezrobotni ogółem
400
300
mężczyźni
200
kobiety
100
0
2010
2012
2014
Według danych statystycznych Powiatowego Urzędu Pracy w Zambrowie wynika, że
ogółem w 2014r. zarejestrowanych bezrobotnych było 334 osoby. Wśród mieszkańców gminy
pozostających bez pracy kobiety stanowią ponad połowę zarejestrowanych bezrobotnych. Udział
procentowy bezrobotnych kobiet w stosunku do roku 2014 wzrósł do 177, zaś w 2012r.
zarejestrowanych kobiet było 170. Liczba mężczyzn uległa zmniejszeniu w 2012 r. wyniosła 237,
zaś w 2014 r. - 157. Bezrobotni z prawem do zasiłku w 2014 r. to zaledwie 25 osób. Dużą grupę
stanowią osoby długotrwale bezrobotni, aż 209 osób, w tym 118 kobiet.
W latach 2010 - 2014 w powiecie zambrowskim liczba zarejestrowanych bezrobotnych
w stosunku do ludności aktywnej zawodowo była wyższa w stosunku do województwa
podlaskiego i kraju. Zarówno w powiecie, województwie,
w kraju, jak i w gminie w
analizowanym okresie odnotowuje się zmniejszenie stopy bezrobocia, co obrazuje poniższa
tabela.
d) Poziom bezrobocia w kraju, województwie, powiecie i gminie
WYSZCZEGÓLNIENIE
POLSKA
WOJEWÓDZTWO PODLASKIE
POWIAT ZAMBROWSKI
GMINA RUTKI
2010
2012
2014
12,4
9,8
12,3
6, 2
13,4
14,1
15,6
6,8
11,4
13,1
14,0
5,7
Przy niskim wskaźniku osób bezrobotnych należy zwrócić uwagę, że ze względu na
rolniczy charakter gminy można przewidywać, że część osób zatrudnionych w rolnictwie jest
nadwyżkowa w stosunku do charakteru i wielkości produkcji rolnej. Bezrobocie agrarne ma
zapewne wpływ na prezentowane dane liczbowe dotyczące osób niezatrudnionych, a tych, którzy
figurują w statystykach Urzędu Pracy w Zambrowie.
Poniższa tabela, opracowana przez PUP w Zambrowie prezentuje charakterystykę
bezrobotnych według wieku, czasu pozostawania bez pracy, stażu pracy i wykształcenia.
str. 31
Bezrobotni na przestrzeni lat 2010 - 2014
WYSZCZEGÓLNIENIE
2010
2012
2014
do 1
83
38
41
1-3
73
66
76
3-6
37
73
62
6-12
41
84
62
12-24
33
85
50
pow. 24
68
72
96
18-24
113
130
102
25-34
93
131
121
35-44
66
67
55
45-54
45
60
61
55-59
16
24
32
60 lat i więcej
2
6
16
28
46
38
51
57
61
54
68
65
90
116
103
112
131
120
41
74
38
54
98
47
73
83
44
10-20
47
48
52
20-30
17
27
21
30 lat i więcej
1
8
12
bez stażu
117
136
102
335
418
387
Czas
pozostawania
bez pracy
w m-c
Wiek
wyższe
Wykształcenie
Staż
pracy
ogółem
Ogółem
policealne
i śr. zawodowe
średnie
ogólnokształcące
zasadnicze
zawodowe
gimnazjalne i
poniżej
do 1 roku
1-5
5-10
Na koniec 2014 r. w zambrowskim urzędzie pracy najwięcej osób zarejestrowanych
z gminy Rutki posiadało wykształcenie gimnazjalne i poniżej oraz zawodowe. Najmniejsza grupa
osób bezrobotnych legitymowała się wykształceniem wyższym. Bezrobocie w gminie Rutki jest
bardzo dużym problemem. Mimo spadku, co wynika z wcześniejszej analizy, problem dotyczy w
szczególności osób, które mają niskie wykształcenie, brak kwalifikacji zawodowych, co powoduje
uzależnienie od pomocy społecznej oraz „dziedziczenie bezrobocia”. Wymienione czynniki
str. 32
kumulują się ze sobą i powodują niską samoocenę, małą aktywność zawodową, co doprowadza
społeczeństwo do kompleksów.
12. Stan bezpieczeństwa w Gminie Rutki
Bezpieczeństwo jest naczelną potrzebą człowieka i grup społecznych, a jego brak
wywołuje niepokój i poczucie zagrożenia. Na terenie każdej gminy są miejsca, które wymagają
wzmożonej obecności służb policyjnych. Najpoważniejsze zagrożenia dla bezpieczeństwa
publicznego na terenie gminy Rutki związane są z funkcjonowaniem Zakładu Karnego w
miejscowości Grądy Woniecko. Należy zaznaczyć, że przebywają w nim osoby, które popełniły
przestępstwa o mniejszym ciężarze gatunkowym.
Kolejnym czynnikiem negatywnie wpływającym na stan bezpieczeństwa jest remont drogi
S-8, gdzie mimo nieustannych wysiłków ze strony Policji, bardzo często dochodzi do tragicznych
w skutkach wypadków drogowych.
Na terenie Gminy Rutki funkcjonuje Posterunek Policji, w którym zatrudniony jest obecnie
kierownik i 3 policjantów. Nad bezpieczeństwem czuwają również Ochotnicze Straże Pożarne w
Rutkach, Kalinówce Basie i Kołomyjce. Straże dysponują 2 samochodami typu „Jelcz” z
autopompami oraz 2 samochodami typu „Star” z autopompami, 3 pilarkami, motopompą
pływającą, zestawem hydraulicznym w skład z nożycami do cięcia karoserii.
Jednym z głównych zadań Posterunku Policji, jak i całej Policji, jest poprawa stanu
bezpieczeństwa ogółu społeczeństwa, zamieszkującego naszą gminę jak i przebywającego tu tylko
chwilowo. W związku z tym podejmowane są różnorodne działania. Od reakcji na dane zdarzenie
do działań mających na celu zapobieganie negatywnym zjawiskom. Przeprowadzane są spotkania,
np.: z młodzieżą szkolną (Gimnazjum w Rutkach, Szkoły Podstawowe w Rutkach, Grądach
Woniecko i Kołomyi), przedstawicielami samorządu lokalnego (m.in. sołtysi) oraz z
mieszkańcami gminy, w trakcie, których policja stara się omówić zagrożenia jakie mogą dotknąć
w/w grupy. W trakcie rozmowy dążą do wypracowania wspólnych rozwiązań, które zapobiegną
tym zagrożeniom, następnie realizują je razem z odpowiedzialnymi osobami. Przykładowo w
zeszłym roku dzielnicowy PP w Rutkach zorganizował konkurs dla dzieci szkół podstawowych
mający na celu m.in. poprawę bezpieczeństwa dzieci: na drodze, w kontaktach z nieznajomym, w
trakcie pracy w gospodarstwie, wypoczynku wakacyjnego, itp. W realizację konkursu włączyli się
miejscowi przedsiębiorcy, Wójt, członkowie Ochotniczej Straży Pożarnej i nauczyciele.
Dodatkowo policjanci biorą udział w grupach roboczych Zespołu Interdyscyplinarnego w
Rutkach, zajmującej się przeciwdziałaniem przemocy w rodzinach oraz w zespole ds.
opracowania i monitoringu strategii rozwiązywania problemów społecznych. Dzięki temu ma
wpływ na to, w jakim kierunku ma rozwijać się gmina.
Współpraca z OPS polega na wymianie informacji dotyczących głównie zagrożonych rodzin
(np. przemocą, uzależnieniami a także ubóstwem, zamarznięciami). Dzielnicowi wspólnie z
pracownikami OPS odwiedzają rodziny, dzięki czemu możliwe jest udzielenie fachowej pomocy
na wielu płaszczyznach (np. porady prawne, rozmowy profilaktyczne, pomoc psychologiczna).
Współpraca ta polega także na zapewnieniu bezpieczeństwa pracownikowi OPS. Współpraca z
OPS polega na podejmowaniu wspólnych działań prewencyjnych, mających na celu poprawę
stanu bezpieczeństwa zarówno przeciwpożarowego jak i np. na drogach publicznych, tj. wspólne
kontrole zagrożonych obiektów, przeprowadzanie spotkań uświadamiających np. na temat
wypalania traw, pogadanki na temat zachowania się w trakcie różnego rodzaju zdarzeń (pożar,
wypadek komunikacyjny, tonięcie).
Współpraca z Wójtem, sołtysami, społeczeństwem dotyczy przede wszystkim uzyskiwania
informacji na temat zagrożeń, jakie występują w danym czasie oraz miejscu. Następnie wspólnie z
w/w podmiotami starają się wypracować realne rozwiązania, które wcielane są w życie.
str. 33
Najczęściej spotykanym problemem są bezpańskie psy – szczególnie w Rutkach i Grądach
Woniecko.
Współpraca z przedsiębiorcami polega głównie na pozyskiwaniu niezbędnych funduszy
oraz na wymianie informacji dot. ewentualnych zagrożeń.
Na terenie gminy w zakresie rozwiązywania problemów społecznych Policja współpracuje
głównie z Ośrodkiem Pomocy Społecznej, na terenie powiatu z Powiatowym Centrum Pomocy w
Rodzinie. Posterunek Policji współpracuje także ze wszystkimi Szkołami z terenu gminy.
Współpraca ze szkołami ma głównie na celu zapobieganie poprzez uświadamianie młodzieży, aby
sama nie padła ofiarą alkoholizmu lub narkomani.
Wykaz przestępstw na terenie Gminy Rutki
Rodzaje przestępstw
Rok 2010
Rok 2012
Rok 2014
Wszystkie przestępstwa
81
94
76
Kradzież z włamaniem
7
9
7
Kradzież
14
14
12
Uszkodzenie mienia
5
9
1
Rozboje
-
-
1
Nietrzeźwi kierujący
16
14
13
Bójki i pobicia
2
2
3
Wypadki drogowe
2
7
2
Źródło: Posterunek Policji w Rutkach
Wykaz wykroczeń na terenie Gminy Rutki
Rodzaje wykroczeń
Rok 2010
Rok 2012
Rok 2014
Wszystkie wykroczenia
46
62
29
Kradzieże
2
15
8
Uszkodzenie mienia
5
12
3
Źródło: Posterunek Policji w Rutkach
Z przedstawionej tabeli wynika, że przestępczość na terenie Gminy Rutki w latach 2010 –
2014 kształtowała się na podobnym poziomie, natomiast wykroczenia malały. Przestępstwa
drogowe (najczęściej nietrzeźwi kierujący) oraz kradzieże stanowiły najliczniejszą grupę
przestępstw.
str. 34
Informacje o zdarzeniach przemocy w gminie w latach 2011-2014
Zakres danych
Liczba stwierdzonych faktów przemocy
Liczba przedstawionych zarzutów z art. 207
kk
Liczba zastosowanych procedur „Niebieska
Karta„ – sporządzono formularzy
Liczba osób doświadczonych przemocą w
rodzinie
Kobiety
Mężczyźni
Nieletni do 13 lat
Nieletni od 13 do 18 lat
Liczba sprawców przemocy w rodzinie –
w tym :
Kobiety
Mężczyźni
Nieletni
Liczba sprawców przemocy w rodzinie pod
wpływem alkoholu – w tym :
Kobiety
Mężczyźni
Nieletni
2011
9
28
2012
15
19
2013
8
20
2014
19
27
9
15
8
19
11
15
8
22
9
0
1
1
9
14
0
0
0
15
7
1
0
0
8
21
1
0
0
19
1
8
0
6
0
15
0
8
0
8
0
5
0
19
0
13
0
6
0
0
8
0
0
5
0
0
13
0
Dane: Komenda Miejska Policji w Zambrowie
Można zauważyć, że nastąpił wzrost liczby zarówno faktów przemocy, jak i zastosowanych
procedur. Jednak wydaje się, że na jawność liczb wpływa edukacja społeczna, dostępność
pomocy i specjalistów, w tym Zespołu Interdyscyplinarnego Gminy Rutki.
Formy pomocy udzielonej ofiarom przemocy domowej przez OPS
Rodzaj pomocy
Interwencje kryzysowe – ogółem
Współmałżonkom lub partnerom
związkach nieformalnych
Liczba założonych „Niebieskich Kart”
w
2011
2012
2013
2014
2015
6
21
9
22
13
6
21
9
22
10
9
20
8
3
13
Dane : OPS Rutki
Uchwałą Nr 30/VII/11 Rady Gminy Rutki z dnia 11 kwietnia 2011 roku został uchwalony
Gminny Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w
Rodzinie w Gminie Rutki na lata 2011 – 2020.
Założeniem Programu jest udzielanie pomocy osobom dotkniętym przemocą,
oddziaływanie na sprawców przemocy, a także podnoszenie świadomości społecznej na temat
przyczyn i skutków przemocy w rodzinie w oparciu o cele szczegółowe:
1. Zmniejszenie skali zjawiska przemocy w rodzinie na terenie gminy Rutki.
str. 35
2. Zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych wobec osób stosujących przemoc w
rodzinie.
3. Zwiększenie pomocy i ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
W ramach realizacji Gminnego Programu Przeciwdziałania Przemocy i Ochrony Ofiar na terenie
gminy został powołany przez Wójta Gminy Zespół Interdyscyplinarny, którego koordynatorem
jest Ośrodek Pomocy Społecznej.
Działania Zespołu zmierzają do udzielania pomocy osobom doświadczającym przemocy i
ich najbliższemu otoczeniu, poprzez kreowanie lokalnej polityki wobec problemu i wypracowania
procedur oraz standardów.
Zespół Interdyscyplinarny spotyka się w miarę potrzeb, jednak nie rzadziej, niż raz na
trzy miesiące, posiedzenie Zespołu zwołuje Przewodniczący. Spotkania Zespołu są bazą tworzenia
systemowych działań oraz wypracowania wspólnych decyzji dotyczących indywidualnych
strategii pomocy. Na wniosek skierowany do Zespołu, Przewodniczący może zwołać grupę
roboczą lub pozostawić sprawę do rozpoznania przez Zespół.
„Niebieskie Karty” to procedura interwencji wobec przemocy w rodzinie, która składa się
z odpowiedniej dokumentacji i sposobu postępowania w przypadku stwierdzenia bądź podejrzenia
występowania przemocy. Głównym celem „Niebieskich Kart” jest rozpoznawanie przemocy i
usprawnienie pomocy oferowanej przez przedstawicieli różnych służb w środowisku lokalnym,
ale też tworzenie warunków do systemowego, interdyscyplinarnego modelu pracy z rodziną.
Nad bezpieczeństwem mieszkańców gminy Rutki czuwa również ochotnicza straż pożarna,
która przeciwdziała zagrożeniom wynikającym z nieszczęśliwych zdarzeń losowych. Jeszcze do
niedawna
straż
pożarna
realizowała
przede
wszystkim
zadania
związane
z pożarami, w szczególności takie jak ewakuacja, gaszenie i likwidacja skutków. Obecnie
podejmuje akcje ratownicze o charakterze chemiczno-ekologicznym i technicznym. Rozszerzony
zakres działań wymaga przede wszystkim budowy nowego modelu strażaka ochotnika profesjonalnego ratownika.
Najczęściej jednak strażacy biorą udział w akcjach pożarowych i akcjach ratunkowych
w trakcie wypadków komunikacyjnych. W celu utrzymania i poprawy warunków bezpieczeństwa w
gminie niezbędne jest wykonanie następujących czynności:
• Poprawy skuteczności ścigania sprawców przestępstw. Bacznej uwagi wymagają kradzieże
z włamaniem oraz kradzież i uszkodzenie cudzej rzeczy (które są szczególnie uciążliwe
dla mieszkańców gminy).
• Poprawy wymaga stan bezpieczeństwa na drogach.
• Należy utrzymać sprawność funkcjonowania ochotniczej straży pożarnej - doskonalenie
funkcjonowania Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego i usprawnienie organizacji
działań ratowniczych poprzez organizację ćwiczeń, monitoring gotowości sił i środków.
• Kontynuacja doposażenia bazy logistycznej i zasobów sprzętowych niezbędnych do
realizacji zadań, w tym system selektywnego alarmowania.
• Utrzymanie spadkowego trendu zdarzeń pożarniczych poprzez działania na rzecz poprawy
świadomości społecznej w zakresie ochrony przeciwpożarowej.
• Dążenie do osiągnięcia stanu, aby we wszystkich jednostkach OSP był spełniony warunek
wymaganej liczby ratowników spełniających kryteria udziału w bezpośrednich działaniach
ratowniczych (12 wyszkolonych strażaków).
• Należy utrzymać i rozszerzyć formy wsparcia rodzinie, w tym ośrodki/punkty
specjalistyczne, a także dobre funkcjonowanie Zespołu interdyscyplinarnego.
Realizacja powyższych zamierzeń powinna przynieść wymierne skutki w postaci dalszego
podniesienia stanu bezpieczeństwa stanu i porządku publicznego na terenie Gminy Rutki.
str. 36
13. Turystyka
Gmina Rutki dysponuje znacznymi walorami turystycznymi. Północna część terenu gminy
zaliczona została Uchwałą nr X/46/82 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łomży z dnia 27
kwietnia 1982 roku do obszarów chronionego krajobrazu. Jest to fragment doliny Narwi
częściowo zmeliorowany. Część terenów znajdująca się w granicach chronionego krajobrazu
zachowuje charakter środowiska pierwotnego o silnym zabagnieniu z licznymi oczkami
wodnymi. Teren ten ze względu na swoje walory przyrodnicze i kulturowe, wielkość oraz
położenie jest miejscem szczególnym na mapie Europy.
Gmina leży w sąsiedztwie cennego obiektu przyrodniczego, jakim jest unikatowy na skalę
europejską Biebrzański Park Narodowy stanowi jedyny w tej części kontynentu naturalny obszar
bagienny. Tak duży i unikatowy naturalny kompleks torfowisk położony nad malowniczo
meandrującą rzeką posiada nadzwyczajne walory krajobrazowe, inspirujące nie tylko artystów,
fotografików, malarzy, ale również spragnionych wrażeń turystów. Stanowi on ostoję wielu
rzadkich gatunków fauny i flory. Od wieków zamieszkują tu wydry, borsuki, lisy, jenoty, wilki,
łasice, gronostaje. Bagna Biebrzańskie to przede wszystkim jednak królestwo ptaków - żyje ich
tu przeszło 200 gatunków. Otulina Parku obejmuje część terytorium gminy Rutki.
Dużą szansą dla gminy dysponującej w/w walorami turystycznymi , rozwiniętym rolnictwem
i nieskażonym środowiskiem jest agroturystyka, jako forma wypoczynku zdobywająca sobie
coraz liczniejsze rzesze zwolenników wśród mieszkańców dużych miast. Wymagałaby jednak
stworzenia odpowiedniej bazy i szerokiej akcji promocyjnej.
str. 37
IV. Środowisko przyrodnicze.
1. Klimat
Polska leży w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego. Województwo podlaskie
znajduje się pod wpływem dominującej zachodniej cyrkulacji mas powietrza mimo swego
położenia we wschodniej części Polski. Częstość napływu mas powietrza z kierunku zachodniego
w Polsce wynosi prawie 36% podczas gdy ze wschodniego 29%.
Teren gminy Rutki należy do wschodniej (podlaskiej) dzielnicy klimatycznej. Klimat
jest tu surowszy i bardziej zmienny niż w Polsce centralnej. Jest to bowiem strefa ścierania się
wpływów klimatu nadmorskiego z klimatem kontynentalnym. Ponadto wynika on z nakładania się
cech klimatycznych związanych z rozległymi obszarami torfowisk, formą dolinną i ogólnych cech
klimatu północno-wschodniej Polski. Zbliżony jest do klimatu kontynentalnego z elementami
subborealnego. Cechuje go długa zima, krótkie przedwiośnie i najkrótszy okres wegetacyjny.
Średnia roczna temperatura jest jedną z najniższych na niżu. Pod względem termicznym
omawiany teren należy do najchłodniejszych w Polsce, a mianowicie:
- średnia temperatura roczna wynosi 6,90C
- najcieplejszy miesiąc – lipiec ze śr. temperaturą dobową 17,3 – 17,80C
- najzimniejszy miesiąc – luty ze śr. temperaturą dobową (-) 4,5 – (-) 5,50C
- długość okresu wegetacyjnego wynosi 200 – 210 dni
- długość okresu z temperaturą powyżej 150C – 77 – 85 dni
- długość okresu z temperaturą poniżej 00C – 107 – 117 dni
- liczba dni mroźnych z max. temperaturą poniżej 000C – 57 – 66
- długość okresu z pokrywą śnieżną – 110 – 120 dni
- liczba dni mgielnych – 30 – 70, ale nad torfowiskami dwukrotnie więcej niż na
wysoczyznach
- typowe spadki temperatury na terenach zabagnionych – przymrozki pod koniec maja, a
nawet w czerwcu
- przeważający kierunek wiatrów zimą z południowego zachodu, a latem
z zachodu i południowego zachodu
- największe zachmurzenie przypada na listopad i grudzień
- najwięcej dni słonecznych w czerwcu i lipcu.
2. Zasoby wodne
Wody powierzchniowe
Sieć rzeczna jest uboga. Na niewielkim odcinku granicę gminy wyznacza rzeka Narew, w
zachodniej części gminy przepływa dopływ Narwi – Kołomyjka płynąca wąską i płytką doliną.
We wschodniej i środkowej części gminy występują dość liczne strumienie spływające w
kierunku Bagna Wizna. Ich doliny zostały zmeliorowane.
Nieliczne jeziora występują w południowej części gminy w okolicach wsi Dębniki i Dryje.
Są to małe jeziorka typu „oczka”, okrągłe lub owalne. Powstały one w okresie ostatniego
zlodowacenia. Pod względem genetycznym są to jeziora morenowe, moreny dennej i czołowej.
Łącznie wody w gminie Rutki zajmują powierzchnię 202,5 ha, w tym:
- wody płynące – 3,4 ha
- wody stojące – 5,2 ha
- rowy – 193,9 ha.
Obszar gminy Rutki charakteryzuje się zróżnicowanymi warunkami hydrogeologicznymi.
Warstwa wodonośna występuje na głębokości 6 – 130 m w rejonie ujęcia wody w Rutkach oraz
80 – 118 w rejonie ujęcia wody w miejscowości Szlasy Lipno oraz 7,25 – 54 m w Grądach
Woniecko.
str. 38
Według oceny Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach gmina posiada
korzystne warunki do produkcji rolnej. Udział gleb w poszczególnych kategoriach warunków
wodnych kształtuje się następująco:
- tereny o częstym i długotrwałym nadmiarze wody
- 1%
- tereny o okresowym nadmiarze wody
- 11%
- tereny o optymalnej ilości wody
- 54%
- tereny o okresowym niedoborze wody
- 26%
- tereny o stałym niedoborze wody
- 8%.
Warunki wodne środowiska na terenie gminy zostały w znacznym stopniu przekształcone w
wyniku przeprowadzenia prac melioracyjnych.
Głównymi źródłami zanieczyszczeń wód powierzchniowych są:
- źródła punktowe (zrzuty ścieków z kanalizacji),
- źródła rozproszone (ścieki bytowo-gospodarcze z terenów nieskanalizowanych),
- źródła obszarowe (spływy powierzchniowe i podziemne, przede wszystkim z użytków
rolnych.
Ważnymi źródłami punktowymi są zrzuty z oczyszczalni ścieków. Istniejące na terenie gminy
oczyszczalnie w Rutkach i Grądach Woniecko są obiektami nowoczesnymi, projektowanymi na
obecnie obowiązujące normy jakości ścieków i posiadającymi urządzenia odpowiadające
wymaganiom ochrony środowiska. Mają one, więc ograniczony wpływ na jakość wód
powierzchniowych, ze względu na małe ilości zrzucanych ścieków i ich nikły udział w ogólnym
obciążeniu odbiorników ładunkiem zanieczyszczeń.
Zanieczyszczenia ze źródeł rozproszonych mogą stanowić istotne zagrożenie dla wód,
zwłaszcza, gdy znaczna większość mieszkańców korzysta z wodociągów. Na podstawie
doświadczeń ze zlewni o zbliżonym charakterze (System WJM, Suwalszczyzna, Pomorze), można
szacować udział źródeł rozproszonych w ogólnym ładunku biogenów odprowadzanych do wód w
poszczególnych zlewniach cząstkowych na terenie gminy na 20% - 50%.
Najtrudniejsze do oszacowania i ograniczenia są zanieczyszczenia obszarowe. Przedostają się
one do wód ze zlewni w wyniku procesów infiltracji, spływu powierzchniowego, erozji wodnej i
wietrznej. Wielkość dopływu zanieczyszczeń ze źródeł przestrzennych zależy przede wszystkim
od ukształtowania terenu i sposobu zagospodarowania zlewni, intensywności nawożenia użytków
rolnych oraz warunków meteorologicznych jak również od rodzaju utworów powierzchniowych
budujących zlewnie. Największe zagrożenia zanieczyszczeniami tego rodzaju występują na
obszarach żyznych, pagórkowatych wysoczyzn, rolniczo użytkowanych (grunty orne),
charakteryzujących się wysokimi spływami powierzchniowymi. Należy jednak zwrócić uwagę, że
również na terenach o przewadze gleb słabszych, udział zanieczyszczeń obszarowych w
kształtowaniu jakości wód może być znaczny a nawet dominujący, ze względu na niewielką
gęstość zaludnienia. Z punktu widzenia ewentualnych działań ochronnych istotne jest to, że ze
względu na układ zlewni, jakość wód powierzchniowych, kształtowana jest przede wszystkim
przez zanieczyszczenia pochodzące z gminy Rutki.
Zanieczyszczenia ze źródeł rozproszonych wprowadzane są przede wszystkim przez
mieszkańców terenów nieskanalizowanych i nie posiadających oczyszczalni ścieków..
W tych miejscowościach ścieki odprowadzane są do “szamb” często nieszczelnych. W ten sposób
ścieki trafiają do ziemi, stanowiąc zagrożenie dla wód podziemnych, zwłaszcza gdzie nie są
izolowane od powierzchni gruntami nieprzepuszczalnymi.
Zanieczyszczenia przestrzenne stanowią przede wszystkim związki biogenne (azot
i fosfor), pochodzące z nawozów sztucznych i naturalnych.
Wody podziemne
Wody
podziemne
służą
głównie
zaspokojeniu
potrzeb
komunalnych
i przemysłu. W ostatnich latach notuje się spadek zużycia wody podziemnej. Spowodowane jest to
zmniejszonym zapotrzebowaniem na cele przemysłowe (spadek produkcji) oraz oszczędną
str. 39
gospodarkę wodą. Obszar gminy Rutki charakteryzuje się zróżnicowanymi warunkami
hydrogeologicznymi.
Warstwa wodonośna występuje na głębokości 6 – 130 m w rejonie ujęcia wody w Rutkach
oraz 80 – 118 w rejonie ujęcia wody w miejscowości Szlasy Lipno oraz 7,25 – 54 m w Grądach
Woniecko.
Wśród potencjalnych źródeł zagrożeń jakości wód podziemnych należy wymienić:
- niewłaściwą gospodarkę ściekową na terenie gminy,
- migracje do podłoża zanieczyszczeń związanych z rolniczym użytkowaniem gruntów oraz
komunikacją.
- dzikie wysypiska i składowiska.
Ze względu na występowanie na terenie gminy warstw przepuszczalnych, użytkowe poziomy
wodonośne nie są izolowane i zagrożenia dla nich są duże. Można przypuszczać,
że poziom zanieczyszczeń wód gruntowych jest znaczny.
3. Zasoby surowcowe
W północno – wschodniej części gminy dominują gliny zwałowe. Są to gliny najczęściej
szarobrązowe, piaszczyste. Spotkać w nich można cienkie, nieregularne przerosty i soczewki
piasków i żwirów gliniastych, rzadziej iłów. Spłaszczone kulminacje zbudowane z tych glin
pokrywają piaski i żwiry lodowcowe z głazami. Większe wystąpienia tych osadów związane są ze
strefami moren czołowych w okolicy Rutek, Mężenina i Śliwowa Łopienitego. Materiał moren
czołowych jest bardzo zróżnicowany, ułożony bezładnie lub warstwowany, a struktura osadów
zmienna i zaburzona. Jest on powszechnie wykorzystywany dla potrzeb miejscowego
budownictwa i drogownictwa.
Kemy zbudowane głównie z mułków i piasków, są nieliczne, drobne, występują głównie w
zachodniej części gminy między Kałęczynem i Kossakami. Drobne pagórki kemowe występują w
południowej części gminy.
Piaski i żwiry wodnolodowcowe pokrywają większe obszary na północ, zachód
i południe od pasa morenowego Rutek.
Z przełomu pleistocenu i holocenu związane są nieliczne wydmy oraz piaski wydmowe.
Występują one na północ od Rutek w miejscowości Ożarki – Olszanka oraz miejscami na
piaszczystej powierzchni sandru. Nieliczne wydmy znajdują się również w dolinie Narwi, na
zachód od miejscowości Grądy – Woniecko.
W holocenie w dolinach rzek powstały terasy zalewowe zbudowane z mułków, piasków
i żwirów. W drobnych zagłębieniach bezodpływowych występują namuły. Wśród holoceńskich
osadów dolinnych dominują torfy. Miąższość torfów na obszarze Bagien Wiźnieńskich wynosi
średnio 3 m, maksymalnie zaś dochodzi do 7, 7 m. Pod torfami przeważnie występują gytie. Na
terenie gminy Rutki prowadzono dość liczne prace geologiczno – poszukiwawcze. Prowadzono tu
poszukiwania kruszywa naturalnego grubego i drobnego oraz surowców ilastych. Przebadano
ponadto 4 torfowiska w rejonie Bagna Wizna i w rejonie Mężenina.
4. Lasy
Lasy w gminie Rutki zajmują 3 242 ha, co stanowi ok. 17 % ogólnej powierzchni i stawia tę
gminę w rzędzie małolesistych. Zarząd nad lasami państwowymi sprawują Lasy Państwowe. Do
Ministerstwa Leśnictwa należy 939,15 ha lasów, które zarządzane są przez Nadleśnictwo Knyszyn
z siedzibą w Mońkach. Lasy te są rozmieszczone w północno – zachodnim rejonie gminy, w
bezpośrednim sąsiedztwie terenów nadnarwiańskich. Dominują tu drzewostany liściaste. Są to
zespoły lasów grądowych porastające niewielkie wyspy mineralne leżące wśród bagien, olsów i
torfowisk. Rośnie tam grab zwyczajny, wiąz górski, dąb szypułkowy, klon zwyczajny, jesion
wyniosły, w poszyciu występuje leszczyna. Ze względu na utrudniony dostęp lasy te stanowią
doskonałe schronienie dla wielu gatunków zwierząt.
str. 40
W zarządzie Nadleśnictwa Knyszyn znajdują się również niewielkie fragmenty lasów
w południowej części gminy przejęte z rąk prywatnych właścicieli w ramach programu
emerytalnego rolników.
Lasy spełniają bardzo różnorodne funkcje w sposób naturalny, którymi są:
funkcje ekologiczne (ochronne) – zapewniające stabilizację stosunków wodnych, ochronę
gleb przed erozją, kształtują klimat, stabilizują układ atmosfery, tworząc warunki do
zachowania potencjału biologicznego gatunków i ekosystemów, zachowując różnorodność i
złożoność krajobrazu,
funkcje produkcyjne – polegające na pozyskiwaniu drewna z zachowaniem odnawialności,
pozyskiwaniu niedrzewnych użytków z lasu, prowadzenie gospodarki łowieckiej oraz
rozwijaniu turystyki,
funkcje społeczne – które służą kształtowaniu korzystnych warunków zdrowotnych
i rekreacyjnych dla społeczeństwa.
Lasy mają istotne znaczenie gospodarcze i są kluczowym elementem bezpieczeństwa
ekologicznego oraz mają szczególne znaczenie w ochronie środowiska naturalnego. Mieszkańcy
gminy w znaczącej części żyją z gospodarki leśnej. Lasy wykorzystywane są głównie w celu
pozyskania drewna. Na obszarze Giny Rutki ustanowiono 503,01 ha lasów wodochronnych
(Decyzja Ministra Środowiska nr DLOPiK-L-lp-0233-11/07 z dnia 22 listopada 2007r.).
5. Formy ochrony przyrody
Na terenie gminy Rutki znajdują się szczególnie cenne i unikatowe obszary przyrodnicze. Na
terenie gminy Rutki zachował się bogaty świat roślinności bagiennej i borealnej. Północna część
terenu gminy zaliczona została Uchwałą nr X/46/82 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łomży z
dnia 27 kwietnia 1982 roku do obszarów chronionego krajobrazu. Jest to fragment doliny Narwi
częściowo zmeliorowany. Część terenów znajdująca się w granicach chronionego krajobrazu
zachowuje charakter środowiska pierwotnego o silnym zabagnieniu z licznymi oczkami wodnymi.
Teren ten ze względu na swoje walory przyrodnicze i kulturowe, wielkość oraz położenie jest
miejscem szczególnym na mapie Europy. Z jednej strony dzika i niepowtarzalna przyroda, a z
drugiej strony człowiek oraz jego nieustanny wpływ na kształtowanie przyrody poprzez swoją
tradycyjną działalność np. koszenie łąk czy wypas przyczyniający się do urozmaicenia krajobrazu
i różnorodności biologicznej. Zauważyć należy także negatywne działania w przeszłości na
przyrodę poprzez osuszanie bagien.
W obszarze gminy znajdują się dwa rezerwaty przyrody: „Bagno Wizna I”
i „Bagno Wizna II”. Rezerwaty te utworzone zostały w roku 1967 na obszarze zmeliorowanego
kompleksu torfowiskowego. Powołanie rezerwatów miało na celu ochronę torfowisk niskich ze
stanowiskami rzadkich gatunków flory takich jak miodokwiat krzyżowy, marzyca ruda,
niebieskolistka trwała, wielosił błękitny, wierzba lapońska, gniadosz królewski, skalnica
torfowiskowa, turzyca strunowa, brzoza niska, wełnianka szerokolistna, turzyca żółta, ostrożeń
błotny, kozłek lekarski, rdest wężownik, wierzba rokita, trzęślica modra, kostrzewa czerwona,
kalina koralowa. Jednak po zmeliorowaniu torfowisk wokół rezerwatów i przekopaniu rowów
odwadniających wzdłuż ich granic, roślinność torfowiskowa w przeważającej liczbie zanikła, a
rezerwaty zarosły brzozą i olszą. Mimo iż straciły one cel, dla którego zostały powołane,
pozostawiono tę formę ochrony, umożliwiającą obserwacje naukowe, jako przykład sukcesji
roślinności spowodowanej odwadnianiem torfowisk. Według dotychczasowych danych w dolinie
Narwi występują zbiorowiska 73 zespołów roślinnych, w tym niemal wszystkie zbiorowiska
siedlisk wodnych, bagiennych i torfowych spotykane w Polsce. Szczególnie cenna jest duża grupa
zbiorowisk turzycowo-mszystych i mechowiskowych, w których licznie spotyka się gatunki
zanikające w innych częściach kraju. Wyrazem borealnych wpływów klimatycznych jest obecność
7 zespołów roślinnych o borealnym charakterze, m.in.: zarośli brzozy niskiej, mechowiska
złocieńcowego z wełnianeczką alpejską, boru sosnowego z turzycą strunową, olsu świerkowoolszowego. Niezwykle interesującą pod względem bogactwa jest wyspa mineralna w okolicy
str. 41
miejscowości Grądy Woniecko, na której występuje naturalny ols bagienny stanowiący dzięki
niedostępności ostoję wielu gatunków zwierząt.
W południowej części gminy występują nieliczne lasy sosnowe. Struktura przestrzenno
wiekowa tych lasów jest niekorzystna ze względu na młody i średni wiek drzewostanów.
Również świat zwierzęcy najliczniej reprezentowany jest w północnej części gminy leżącej w
zasięgu Kotliny Biebrzańskiej i doliny Narwi. Obszar ten jest unikatową w skali Europy enklawą
dla ptaków wodno-błotnych. Obserwowano tu dotychczas 271 gatunków ptaków, w tym 181
gatunków jako lęgowe. Spośród 56 gatunków uznanych w Polsce za ginące lub zagrożone
wyginięciem 17 gnieździ się w Biebrzańskim Parku Narodowym, np.: dubelt, wodniczka, rybitwa
czarna, rybitwa małoskrzydła, orlik grubodzioby. Dla niektórych z nich Bagna Biebrzańskie są
jedną z ostatnich ostoi gwarantujących utrzymanie się ich populacji w Europie Środkowej. Dla
wielu grup fauny dane są wciąż niekompletne i wymagają uzupełnienia. Na obszarze parku
stwierdzono występowanie 48 gatunków ssaków w tym 10 gatunków nietoperzy i rzadką w Polsce
popielicę, 12 gatunków płazów, 5 gatunków gadów i 37 gatunków ryb. Fauna bezkręgowców jest
słabo poznana. Jak dotąd zarejestrowano tu występowanie: 788 gatunków motyli, 699 gatunków
chrząszczy, 450 gatunków pająków oraz 339 gatunków bezkręgowców z innych grup
systematycznych.
Łomżyński Park Krajobrazowy Doliny Narwi utworzony został rozporządzeniem Wojewody
Łomżyńskiego z dnia 10 grudnia 1994 r. W jego skład weszły: zachowane prawie w naturalnym
stanie dolina Narwi na odcinku Pątnica - Bronowo i jej strefa krawędziowa. Ochronie podlegają
tutaj unikatowe walory krajobrazowe, przyrodnicze, poznawcze i estetyczne doliny i jej otoczenia.
Łączna powierzchnia objęta ochroną wynosi 19 664 ha, z czego 7353,5 ha stanowi zasadniczą
część Parku, a 12 310,5 ha tworzy jego strefę ochronną (otulinę). Park położony jest w zachodniej
części województwa podlaskiego, w powiecie łomżyńskim (gmina Łomża, Piątnica i Wizna).
Otulina obejmuje też częściowo gminę Rutki.
Biebrzański Park Narodowy utworzony został na podstawie Rozporządzenia Rady ministrów z
dnia 9 września 1993r. Otulina Parku obejmuje część terytorium gminy Rutki. Gmina leży w
sąsiedztwie cennego obiektu przyrodniczego, jakim jest unikatowy na skalę europejską
Biebrzański Park Narodowy stanowi jedyny w tej części kontynentu naturalny obszar bagienny.
Tak duży i unikatowy naturalny kompleks torfowisk położony nad malowniczo meandrującą
rzeką posiada nadzwyczajne walory krajobrazowe, inspirujące nie tylko artystów, fotografików,
malarzy, ale również spragnionych wrażeń turystów. Stanowi on ostoję wielu rzadkich gatunków
fauny i flory. Od wieków zamieszkują tu wydry, borsuki, lisy, jenoty, wilki, łasice, gronostaje.
Bagna Biebrzańskie to przede wszystkim jednak królestwo ptaków - żyje ich tu przeszło 200
gatunków.
6. Zaopatrzenie w energię cieplną
W
gminie
Rutki
zaopatrzenie
w
ciepło
na
potrzeby
grzewcze
i ciepłej wody jest realizowane w sposób indywidualny przez mieszkańców gminy (oprócz
miejscowości Grądy Woniecko). Niewielkie zapotrzebowanie na ciepło w obiektach publicznych,
rozproszenie zabudowy i małe jednostkowe zapotrzebowanie ciepła wynikające z charakteru
zabudowy nie sprzyjają tworzeniu scentralizowanej gospodarki cieplnej. Nieliczne działania
modernizacyjne dotyczą źródeł ciepła m.in. wymiany kotłów węglowych na olejowe lub na
drewno, rzadziej na gaz płynny. Brak na terenie gminy sieci gazowej uniemożliwia wykorzystanie
tego medium w produkcji ciepła.
7. Gospodarka odpadami
Od wielu lat obserwuje się wzrost ilości powstających w gospodarstwach wiejskich
odpadów bytowych i z produkcji rolnej. Funkcjonujący w Gminie Rutki system zbierania
odpadów opiera się głównie na usłudze bezpośredniego zbierania odpadów przy użyciu
znormalizowanego sprzętu oraz ich wywozie przez uprawnione podmioty.
str. 42
W szkołach prowadzona jest selektywna zbiórka odpadów. Planuje się
w przyszłości wdrażanie zbiórki selektywnej we wszystkich miejscowościach. W tym celu
niezbędne będzie akcji programem informacyjnym
i promocyjnym zwłaszcza wśród
mieszkańców wsi.
Istniejący system zbierania odpadów obejmuje cały teren Gminy Rutki. System jest
obowiązkowy dla zabudowy mieszkaniowej (wielorodzinnej i jednorodzinnej) a także dla
instytucji handlowych i publicznych oraz przedsiębiorstw produkcyjnych. Do gromadzenia
odpadów wykorzystuje się pojemniki o pojemności 110L, 1100 L i kontenery Kp-7
o pojemności 7 m3 .
Zbiórka odpadów komunalnych odbywa się przeważnie 1 raz lub 2 razy
w miesiącu w zależności od potrzeb danego regionu. Odpady z obiektów użyteczności publicznej
oraz z sektora przemysłowego odbierane są z częstotliwością zgodną w zawartych umowach lub
na żądanie.
Odpady wywożone są na wysypisko w Czerwonym Borze.
8.
Sieć telefoniczna
Sieć telefoniczna jest własnością TP Orange S.A.. Jest ona rozbudowywana w miarę
potrzeb. Z roku na rok rośnie ilość abonentów oraz jakość świadczonych usług.
W ostatnich latach nastąpił dynamiczny rozwój systemu telekomunikacyjnego
w województwie podlaskim, a tym samym na obszarze Gminy Rutki. Stan techniczny,
wyposażenie ilościowe i jakościowe nie odbiega od średnich wskaźników krajowych. Przestarzałe
centrale zostały zastąpione nowymi centralami cyfrowymi. Obszar objęty opracowaniem został
pokryty siecią światłowodową. Zapewnione zostało połączenie w ruchu automatycznym wewnątrz
wojewódzkie, krajowe i międzynarodowe.
Poza tradycyjną siecią telekomunikacyjną dynamicznie rozwinęła się również łączność za pomocą
telefonii komórkowej, obsługiwana przez wszystkich dostępnych w Polsce operatorów.
Niedostateczny zasięg występuje przy dużych nierównościach terenu i na obszarach leśnych.
Lawinowo rośnie liczba abonentów sieci telefonii komórkowej i zwiększa się oferta usług np.:
dostęp do Internetu, czy poczty elektronicznej.
9.
Uwarunkowania ochrony środowiska
Atmosfera
Głównym źródłem zanieczyszczenia atmosfery w województwie podlaskim są ciepłownie
miejskie, lokalne, przemysłowe oraz rozproszone źródła emisji z sektora komunalno - bytowego, a
także zanieczyszczenia komunikacyjne.
Do substancji mających największy udział emisji zanieczyszczeń, na terenie województwa
podlaskiego należą: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenki węgla oraz pyły, pochodzące głównie z
procesów spalania energetycznego. Pozostałe rodzaje zanieczyszczeń emitowane z zakładów
przemysłowych zlokalizowanych na terenie województwa stanowią ok. 1% całej emisji. Zalicza się do
nich: węglowodory aromatyczne i alifatyczne, benzeny, alkohole, octan etylu, ksylen i inne
zanieczyszczenia.
Na terenie gminy nie występują zakłady produkcyjne i usługowe o istotnym znaczeniu dla
zagadnień zanieczyszczenia powietrza. Głównymi źródłami emisji zanieczyszczeń do powietrza są
instalacje energetyczne oraz ciągi komunikacyjne (zanieczyszczenia powstające przy spalaniu paliwa
samochodowego). Dwutlenek siarki emitowany jest przede wszystkim przez kotłownie lokalne, przy
spalaniu zanieczyszczonego węgla. Tlenki azotu pochodzą ze spalania węgla, koksu, gazu i benzyn
(transport samochodowy). Pyły - emitowane są do atmosfery wraz ze spalinami pochodzącymi ze
spalania paliw stałych. Średnie stężenie zanieczyszczeń emitowanych do powietrza w okresie
zimowym jest kilka razy wyższe niż w okresie letnim.
Zanieczyszczeniem atmosferycznym jest również hałas. Hałas można podzielić na:
str. 43
− przemysłowy
− komunalny (w miejscach publicznych, w pomieszczeniach mieszkalnych)
− komunikacyjny.
Na terenie gminy nie występują zakłady przemysłowe oraz obiekty uciążliwe pod
względem emisji hałasu do środowiska. Ze względu na to, że gmina ma charakter rolniczy
najpoważniejszymi źródłami emisji hałasu są ciągi komunikacyjne.
Wody
Głównym zagrożeniem wód powierzchniowych jest spływ zanieczyszczeń
z pól oraz wprowadzanie do środowiska wodnego ścieków gospodarskich. Stanowi to nadal
istotny problem, mimo że w minionych latach miał miejsce wyraźny postęp
w ograniczaniu ładunków zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych. Istotne
zmniejszenie zużycia nawozów sztucznych i racjonalizacja wykorzystania środków ochrony roślin
zmniejszyło zagrożenie wód zanieczyszczeniem, jednak spodziewana i konieczna, w związku z
planowanym przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, intensyfikacja produkcji rolnej może
spowodować odwrócenie korzystnych tendencji.
Środowisko przyrodnicze
Na występujące na terenie gminy ekosystemy wpływ ma wiele czynników decydujących o
ich trwałości i kondycji, wśród nich m.in.:
− sukcesje naturalnej lub antropogenicznej proweniencji, np. wskutek zaprzestania
bądź zmiany tradycyjnego sposobu użytkowania zmienia się jakość i fizjonomia
− ekosystemów (np. wkraczanie do fitocenoz szuwarowych i łąkowych gatunków
drzewiastych),
− przekształcenia na inne cele, np. urbanizacyjne, komunikacyjne, gospodarcze,
− zbiór roślin leczniczych i ozdobnych, m.in. bobrek, kruszyna, wiązówka, kozłek,
konwalia, sasanki, widłaki i inne,
− łowiectwo, kolekcjonerstwo, kłusownictwo,
− pożary powstałe wskutek wypalania łąk, szuwarów i pól,
− fragmentacja prowadząca do rozpadu areału zajmowanego przez gatunki i
utrudniająca kontakty między populacjami (dotyczy to zwłaszcza lasów),
− zawleczenie obcych gatunków roślin,
− chemizacja gleb,
− zanieczyszczenia wód i ich eutrofizacja,
− obniżenie poziomu wód gruntowych.
Ważną rolę w zachowaniu różnorodności biologicznej odgrywają lasy. Największe
zagrożenia ekosystemów leśnych wynikają z:
− małego zróżnicowania gatunkowego drzewostanów, występowania monokultur
leśnych,
− uproszczenia struktury przestrzennej,
− dużego udziału drzewostanu w niskich klasach wieku,
− nadmiernej eksploatacji gospodarczej.
Przemiany struktury własnościowej prowadzą do upadku małych, prowadzących
ekstensywną gospodarkę gospodarstw, co w konsekwencji jest przyczyną homogenizacji krajobrazu i
zaniku jego cech swoistych, np. likwidacja miedz, zadrzewień i zakrzewień śródpolnych, zabagnień,
torfowisk i nieużytków. Istotne znaczenie dla stanu zachowania biocenoz ma przeznaczanie cennych
pod względem przyrodniczym nad terenów pod zabudowę rekreacyjną i letniskową.
Zagrożenia środowiska przyrodniczego związane są głównie z:
1. dużą ilością zanieczyszczeń (emisje, odpady, ścieki) przemysłowych i komunalnych,
2. istnieniem licznych „dzikich" wysypisk śmieci w zachodniej części gminy,
3. obniżeniem poziomu wód gruntowych będącym efektem regulacji rzek i melioracji,
str. 44
4. gospodarką rolną - stosowanie nawozów i chemicznych środków ochrony roślin oraz
zanieczyszczenia z fermy hodowlanej),
5. gospodarką leśną - stosowanie zrębów zupełnych, szlaki zrywkowe itp.
Dużym zagrożeniem przyrodniczym na terenie gminy jest rosnący tutaj tzw. barszcz
Sosnowskiego. Jest rośliną inwazyjną, szeroko rozpowszechnioną na terenie województwa
podlaskiego. Szkodliwość roślin barszczu Sosnowskiego wynika z ich właściwości parzących i
alergizujących stanowiących zagrożenia dla zdrowia ludzi i zwierząt. Zasadniczymi trudnościami
w zwalczaniu tej rośliny jest jej wysoki współczynnik rozmnażania, odporności na wiele
herbicydów oraz potrzeba wielokrotnego i dokładnego stosowania zabiegów niszczących na
obszarze jej występowania. Źródłem pochodzenia jest w dużej mierze były PGR w Grądach
Woniecko. Niezbędne jest podjęcie szeroko zakrojonych działań mających na celu zniszczenia
zagrażającej nawet życiu rośliny.
str. 45
V. Finanse gminne
Budżet gminy na 2014 rok został uchwalony w dniu 31 grudnia 2013 roku Uchwałą Nr
157/XXIX/13 Rady Gminy Rutki w sprawie uchwalenia budżetu Gminy Rutki na rok 2014 w
następujących wielkościach:
- Plan dochodów:
14 779 120 zł
( bieżące – 13 650 071 zł, majątkowe – 1 129 049 zł.)
- Plan wydatków:
15 079 120 zł
( bieżące – 13 356 567 zł, majątkowe – 1 722 553 zł.)
Wskazano, iż planowany deficyt budżetowy w wysokości 300 000 zł, zostanie pokryty
przychodami pochodzącymi z zaciąganych kredytów i pożyczek.
W okresie sprawozdawczym, dostosowując budżet do realnie uzyskiwanych dochodów i
możliwości finansowania poszczególnych źródeł wydatków, wprowadzono niezbędne zmiany na
podstawie:
1. Uchwał Rady Gminy,
2. Zarządzeń Wójta Gminy Rutki.
W efekcie dokonanych zmian, budżet na dzień 31 grudnia 2014 roku ukształtował się na
poziomie:
1. Planowane dochody budżetowe 17 654 926 zł, w tym:
a) bieżące – 16 726 577 zł,
b) majątkowe - 928 349 zł.
2. Planowane wydatki budżetowe 17 931 178 zł, w tym:
a) bieżące – 15 538 894 zł,
b) majątkowe - 2 392 284 zł.
Deficyt budżetu w kwocie 276 252 zł, został zaplanowany do pokrycia przychodami
pochodzącymi z nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych.
Analizę wykonania dochodów i wydatków budżetowych przedstawia tabela:
Plan po zmianach
na 2014 rok
w zł
17 654 926,00
Wykonanie
na 31.12.2014 rok
w zł
17 498 637,71
16 726 577,00
928 349,00
16 570 290,51
928 347,20
99,1
100,0
17 931 178,00
16 904 074,49
94,3
- wydatki bieżące
- wydatki majątkowe
15 538 894,00
2 392 284,00
15 072 926,27
1 831 148,22
97,0
76,5
Deficyt(+,-)
- 276 252,00
+594 563,22
X
Wyszczególnienie
Dochody budżetowe, w tym:
- dochody bieżące
- dochody majątkowe
Wydatki budżetowe, w tym:
%
wykonania
planu
99,1
Jak z powyższego wynika budżet gminy za 2014 r. zamknął się wynikiem dodatnim w kwocie
594 563,22 zł (dochody zostały wykonane w 99,1 %, natomiast wydatki zrealizowano w 94,3 %).
DOCHODY BUDŻETU – ANALIZA
Dochody budżetowe Gminy Rutki zostały zrealizowane w kwocie – 17 498 637,71 zł, co
stanowi 99,1 % planu.
str. 46
Struktura dochodów według pochodzenia przedstawia się następująco:
Lp.
Źródło dochodu
Dochody ogółem, z tego:
17 654 926,00
17 498 637,71
99,1
Udział
dochodów
wykonanych
w dochodach
ogółem (%)
100,00
Plan po
zmianach na
2014 r.
Wykonanie
na
31.12.2014 r
%
wykonania
planu
1
Subwencje
6 993 886,00
6 993 886,00
100,0
40,0
2
3
Podatki i opłaty
Udziały gmin we wpływach
z podatku dochodowego od
osób fizycznych
Dochody z tytułu udziału
we wpływach z podatku
dochodowy od osób
prawnych
Dotacje celowe na zadania
zlecone
Dotacje celowe na zadania
własne:
- bieżące
- majątkowe
Dochody z majątku gminy
2 965 832,00
1 260 588,00
3 082 735,08
1 274 580,00
103,9
101,1
17,6
7,3
32 719,00
35 057,06
107,1
0,2
3 037 437,00
2 983 511,86
98,2
17,0
1 530 184,00
1 521 793,37
99,5
8,7
1 375 192,00
154 992,00
133 718,00
1 366 801,89
154 991,48
133 717,20
99,4
100,0
100,0
0,8
Dotacje celowe w ramach
programów finansowanych
z udziałem środków
europejskich, w tym środki:
- UE (dochody bieżące)
- UE (dochody majątkowe)
Pozostałe dochody
796 900,00
795 482,76
99,8
4,5
157 261,00
639 639,00
903 662,00
155 844,24
639 638,52
677 874,38
X
X
75,0
3,9
4
5
6
7
8
9
Realizacja dochodów budżetu generalnie przebiegała z planem. W niektórych pozycjach
wykonanie budżetu jest nieco niższe lub wyższe w stosunku do zakładanego planu.
Niższe dochody uzyskano z tytułu:
- czynszu za dzierżawę obwodów łowieckich,
- opłaty eksploatacyjnej (gmina planowała wyższe dochody, z uwagi na realizację inwestycji
drogowej- rozbudowa drogi krajowej nr 8),
- wpływów za odszkodowanie za przejęte z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa działek
(dochody były planowane na podstawie decyzji Wojewody Podlaskiego), planuje się wpływ
dochodów w 2015 r,
- odsetek od środków na rachunku bankowym
- egzekwowania zaległości z tytułu funduszu alimentacyjnego i zaliczki alimentacyjnej,
- odpłatności za: świadczenie usług opiekuńczych, korzystanie ze stołówki szkolnej.
Wyższe dochody uzyskano z tytułu:
- najmu lokali użytkowych,
- wpływu podatków: od nieruchomości i środków transportowych, podatku dochodowego od
osób fizycznych, realizowanych przez Urzędy Skarbowe tj. podatku od działalności
gospodarczej osób fizycznych, opłacanego w formie karty podatkowej, podatku od spadków i
darowizn oraz podatku dochodowego od osób prawnych,
- wpływów z opłaty skarbowej i produktowej.
str. 47
Struktura dochodów budżetu Gminy Rutki w latach 2012-2014
2012
Wyszczególnienie
Razem, w tym:
2013
2014
Dochody
wykonane
%
Dochody
wykonane
%
Dochody
wykonane
%
15 105 053,25
100
15 581 852,92
100
17 498 637,71
100
2 338 094,60
15,48
2 579 078,44
16,55
3 894 326,66
22,26
Dochody własne
Udziały w podatkach
stanowiących dochody budżetu
państwa
Subwencje
1 019 119,29
6,75
1 103 353,72
7,08
1 309 637,06
7,48
7 560 224,00
50,05
7 665 927,00
49,20
6 993 886,00
39,97
Dotacje
3 761 947,65
24,91
4 113 902,32
26,40
4 505 305,23
25,75
425 667,71
2,82
119 591,44
0,77
795 482,76
4,54
Dochody pozyskane z UE
W porównaniu do lat poprzednich obserwuje się wzrost dochodów własnych, dotacji celowych na
zadania własne i zlecone, środków z UE na dofinansowanie zadań własnych oraz zmniejszenie
dochodów z tytułu subwencji.
Wieloletnia prognoza finansowa Gminy Rutki na lata 2016-2019
Prognoza dochodów ogółem w Gminie Rutki na lata 2016-2019
1
Rok 2015
16 068 271,00
171 500,00
16 239 771,00
Przychody
budżetu
(nadwyżka
budżetowa z
lat ubiegłych)
870 815,00
2
Rok 2017
16 222 914,00
472 778,00
16 695 692,00
0,00
3
Rok 2018
16 426 151,00
0,00
16 426 151,00
0,00
4
Rok 2019
16 632 099,00
0,00
16 632 099,00
0,00
Lp. Wyszczególnienie
Dochody
bieżące
Dochody
majątkowe
Dochody
ogółem
Prognoza wydatków ogółem w Gminie Rutki na lata 2016-2019
1
Rok 2015
14 372 654,00
2 737 932,00
17 110 586,00
Rozchody
budżetu
(nadwyżka
budżetowa z
lat ubiegłych)
0,00
2
Rok 2017
14 631 362,00
2 064 330,00
16 695 692,00
0,00
3
Rok 2018
14 997 146,00
1 429 005,00
16 426 151,00
0,00
4
Rok 2019
15 372 074,00
1 260 025,00
16 632 099,00
0,00
Wydatki
bieżące
Wydatki
majątkowe
Wydatki
ogółem
str. 48
Wynik budżetu Gminy Rutki na lata 2016-2020
1
Rok 2015
- 870 815,00
1 695 617,00
Prosty
wskaźnik
Wynik
zadłużenia
operacyjny
(kwota
budżetu
długu/dochody
ogółem)
1 695 617,00
0,00
2
Rok 2017
0,00
1 591 552,00
1 591 552,00
0,00
3
Rok 2018
0,00
1 429 005,00
1 429 005,00
0,00
4
Rok 2019
0,00
1 260 025,00
1 260 025,00
0,00
Wynik budżetu
Różnica między
dochodami
bieżącymi a
wydatkami
bieżącymi
Jak pokazują powyższe dane Gmina Rutki przewiduje w 4-lo letniej perspektywie
czasowej budżet zrównoważony. Dochody i wydatki w latach 2015-2019 na poziomie
porównywalnym, nie planuje się większego wzrostu dochodów a w ślad za tym także wydatków.
Dochody i wydatki mogą ulec zwiększeniu z tytułu pozyskania środków na dofinansowanie
własnych zadań z Unii Europejskiej, dotacji celowych budżetu państwa oraz zaciągniętego
kredytu lub pożyczki.
Możliwość rozwoju gminy limitują osiągane dochody budżetowe. Pomimo wzrostu
wartości dochodów, udział dochodów własnych w dochodach gminy ogółem przewidywany na
lata 2016-2019 wynosi zaledwie około 34 %. Wskaźnik udziału dochodów własnych w
dochodach ogółem świadczy o słabości budżetu i dużej zależności gminy od pozyskiwania
środków ze źródeł zewnętrznych. Jest to cecha charakterystyczna dla gmin wiejskich.
W latach następnych należy dążyć do wzrostu wpływów budżetowych zarówno własnych
jak i zewnętrznych. Zwiększenie środków budżetowych daje możliwość zwiększenia potencjału
inwestycyjnego oraz lepszego zarządzania gminą. Pomimo nieznacznego wzrostu dochodów i
wydatków, Gmina Rutki utrzymuje stabilną zdolność finansową.
Jak wynika z przeprowadzonych obliczeń, relacja (art. 243 ustawy o finansach
publicznych) zadłużenia do dochodów ogółem w porównaniu do średniej z trzech ostatnich lat
relacji sumy dochodów bieżących i dochodów ze sprzedaży majątku pomniejszonych o wydatki
bieżące, do dochodów ogółem w Gminie Rutki, dla planowanego okresu 2016-2019, jest
zachowana i utrzymuje się na poziomie 11,5 %, 9,53%, 8,70% i 7,58%.
Przy przyjętych założeniach planistycznych Gmina Rutki będzie mogła zaciągać
zobowiązania kredytowo-pożyczkowe.
str. 49
VI. Identyfikacja problemów
Właściwe zagospodarowanie przestrzenne oraz odpowiedni poziom infrastruktury
technicznej ma decydujący wpływ na zrównoważony rozwój każdej gminy z poszanowaniem
otaczającego go środowiska i z zachowaniem panującego krajobrazu. Tylko taki rozwój przyniesie
poprawę warunków życia jej mieszkańców. Musi być przy tym zachowana spójność gospodarcza i
komunikacyjna gminy z regionem, w którym jest położona.
Gmina Rutki jest gminą rolniczo – leśną, atrakcyjną turystycznie. Należy do Obszaru
chronionego Doliny Biebrzy. Wymusza to działania mające na celu szczególne dbanie o stan
środowiska naturalnego. Należy wyeliminować źródła jego zanieczyszczania oraz utrzymywać
odpowiedni poziom i jakość wód gruntowych. Dlatego też szczególny nacisk należy położyć na:
1. skanalizowanie gminy
2. wprowadzenie uporządkowanej gospodarki odpadami,
3. budowę zbiorników retencyjnych,
4. likwidację niskiej emisji przez przechodzenie na ekologiczne paliwo i odnawialne źródła energii.
Z drugiej strony walory przyrodnicze są szansą na rozwój gminy związany z turystyką
i agroturystyką. Jednak uwarunkowane jest to dostępnością terenu i zapleczem bazy turystycznej.
Funkcjonalnie układ komunikacyjny jest wystarczający na potrzeby ruchu turystycznego i
mieszkańców gminy. Jednak z uwagi na stan techniczny dróg nie spełnia do końca swej funkcji.
Należy jak najszybciej poprawić stan techniczny nawierzchni dróg.
Podstawową działalnością prowadzoną na terenie gminy Rutki jest rolnictwo
i gospodarka leśna. W związku z wejściem Polski do Unii Europejskiej rolnictwo czekają bardzo
duże zmiany. Muszą one podnieść swoją konkurencyjność poprzez:
•
•
•
•
powiększanie powierzchni gospodarstw,
wprowadzanie nowych bardziej wydajnych metod gospodarowania,
unowocześniania parku maszynowego,
dostosowania produkcji do potrzeb rynkowych.
Zmiany te są bardzo kosztowne i wymagają ogromnych nakładów finansowych. Rozwój
gospodarstw wielkoobszarowych i intensyfikowanie produkcji rolnej będzie możliwe tylko w
zachodniej części gminy. Szansą dla tych ludzi jest zatrudnienie w usługach oraz w turystyce,
która z uwagi na walory przyrodnicze gminy ma szansę się rozwijać.
Gmina prowadzi Ośrodek Pomocy Społecznej, który zajmuje się opieką nad osobami
znajdującymi się w trudnej sytuacji materialnej, rodzinami z dotkniętymi uzależnieniem
najczęściej alkoholowym oraz matkami samotnie wychowującymi dzieci.
Analizując sytuację demograficzną zostały stwierdzone następujące trendy:
•
•
spadek liczby mieszkańców,
proces starzenia się społeczeństwa.
W wyniku tych zmian należy liczyć się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na pomoc ze
strony gminy, zarówno rzeczową jak finansową. Wskutek spadku liczby mieszkańców
w wieku przed i produkcyjnym przy wzroście liczby emerytów i rencistów w najbliższym czasie
będzie zwiększać się liczba samotnych osób (w większości kobiet) wymagających opieki.
Gmina Rutki podobnie jak inne gminy leżące na tzw. „ścianie wschodniej” starzeje się.
Proces spowodowany jest ujemnym przyrostem naturalnym oraz ujemnym saldem migracji.
Liczba mieszkańców gminy zmniejsza się z jednoczesnym wzrostem udziału ludności w wieku
poprodukcyjnym. Te niekorzystne zjawisko skutkować będzie z jednej zmniejszeniem dochodów
własnych gminy, zaś z drugiej strony zwiększonymi wydatkami na opiekę społeczną. Dlatego też
str. 50
najważniejszym problemem jaki należy rozwiązać jest wstrzymanie procesu migracji
mieszkańców z terenu gminy. Proces ten spowodowany jest różnymi czynnikami, między innymi:
• niskimi dochodami w rolnictwie,
• brakiem miejsc pracy,
• gorszymi warunkami życia na wsi niż w mieście.
Bardzo dużym problemem jest również problem ukrytego bezrobocia. Liczba ta będzie
powiększać się w wyniku przemian strukturalnych w rolnictwie.
str. 51
VII. Kierunki rozwoju Gminy Rutki.
W części II niniejszego opracowania została zdiagnozowana aktualna sytuacja społeczno –
gospodarcza Gminy Rutki. Zostały zidentyfikowane aktualne problemy mające negatywny wpływ
na rozwój gminy i warunki życia jej mieszkańców.
Kierunki rozwoju Gminy Rutki zostały określone w „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego Gminy Rutki”. Zostały one określone przy uwzględnieniu
uwarunkowań zewnętrznych oraz uwarunkowań wewnętrznych.
Na terenie gminy założono utrzymanie następujących funkcji podstawowych:
•
•
•
produkcji rolnej dostosowanej do uwarunkowań naturalnych,
gospodarki leśnej w dostosowaniu do wymogów ochrony środowiska wynikających
z Programu Ochrony Środowiska,
wielokierunkowej działalności gospodarczej w tym przemysłowej, jako funkcji uzupełniającej.
Funkcjami towarzyszącymi funkcjom podstawowym są mieszkalnictwo i obsługa
w zakresie rozwoju usług, komunikacji i infrastruktury technicznej. Z syntezy uwarunkowań
naturalnych determinujących w głównej mierze strukturę funkcjonalną gminy wynikają
predyspozycje do rozwoju funkcji turystycznej, jako jednej z funkcji podstawowych.
W studium zagospodarowanie zostały wyznaczone obszary, na terenie których realizowane będą
w/w funkcje.
Kolejność realizacji projektów w poszczególnych latach została ustalona
z uwzględnianiem możliwości spełniania przez projekt następujących kryteriów:
Kryteria formalne projektu:
1. możliwość złożenia kompletnego wniosku z kompletem załączników
2. właściwa wartość projektu – całkowita wartość zadania poniżej 4 mln euro.
3. możliwość otrzymania dofinansowania z EFRR na realizację projektu.
Kryteria merytoryczne i techniczne projektu:
•
•
•
spójność projektu z celami i działaniami określonymi w RPOWP,
trwałość projektu,
wpływ projektu na zwiększenie atrakcyjności gospodarczej i inwestycyjnej obszaru
objętego projektem oraz stworzenie warunków do wzrostu zatrudnienia,
•
•
•
•
•
wskaźniki osiągnięcia celów projektu,
możliwość realizacji w okresie 20014-2020 - wykonalność techniczna,
wskaźniki ekonomiczne i finansowe,
wpływ na politykę ochrony środowiska,
wpływ na politykę równych szans.
Oczekiwane rezultaty:
•
•
•
•
•
stworzenie warunków do rozwoju drobnej przedsiębiorczości w rejonie projektu,
rozwój turystyki weekendowej,
polepszenie warunków komunikacji dla mieszkańców w obszarze projektów,
zmniejszenie kosztów utrzymania i eksploatacji po wykonaniu inwestycji,
poprawa stanu środowiska naturalnego.
str. 52
VIII. Analiza SWOT
Wybór właściwej drogi rozwoju i zarządzania strategicznego regionem musi
się opierać na rzetelnej analizie oddziaływania różnych czynników rozwoju. Zgromadzenie
wszelkich dostępnych i istotnych danych przy opracowaniu Planu Rozwoju Lokalnego gminy
Rutki, oraz ich analiza połączona z wnioskowaniem stanowi podstawę przy opracowaniu tego
typu dokumentów. Wiodącym narzędziem stosowanym do oceny czynników rozwoju przy
uwarunkowaniach wewnętrznych i zewnętrznych jest analiza SWOT.
W ramach uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych analizowano następujące obszary:
- ochrona wód,
- gospodarka wodno–ściekowa,
- warunki glebowe,
- środowisko przyrodnicze,
- ochrona atmosfery,
- gospodarka odpadami,
- edukacja ekologiczna,
- gospodarka finansowa.
Poniżej w tabeli przedstawiono mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia, które
wywierają istotny wpływ na istnienie i rozwój środowiska.
Uwarunkowania wewnętrzne
Mocne strony
-
-
-
Słabe strony
Korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa
ekologicznego,
Baza rodzimych surowców dla przemysłu
rolno spożywczego,
Wysoko specjalistyczna produkcja
mleczarska,
Niewielkie zanieczyszczenie powietrza
atmosferycznego i wód powierzchniowych
( gmina leży w obszarze ,, Zielonych Płuc
Polski),
Położenie z dala od dużych aglomeracji
miejskich,
Brak przemysłu degradującego środowisko,
Duże możliwości uprawiania różnych form
turystyki wiejskiej i agroturystyki,
Dobre położenie komunikacyjne ( łatwe
połączenie z Łomżą, Białymstokiem ,
Zambrowem i Warszawą),
Nadwyżka wolnej siły roboczej,
Występowanie wolnych terenów do
zagospodarowania pod inwestycje,
Przychylność władz samorządowych dla
inwestorów.
-
Słaba infrastruktura drogowa,
Niski poziom uprzemysłowienia oraz słabe
tempo rozwoju gospodarczego,
Mała aktywność i przedsiębiorczość lokalnej
społeczności,
Niewielkie możliwości zatrudnienia poza
rolnictwem,
Małe zainteresowanie gminą ze strony
inwestorów zewnętrznych,
Mała aktywność rolników w dziedzinie
rozwoju agroturystyki,
Migracja młodzieży do większych ośrodków.
Uwarunkowania zewnętrzne
Szanse
-
Tranzytowe położenie gminy i powiatu,
Możliwość pozyskiwania środków z Unii
Europejskiej,
Dalszy rozwój podmiotów gospodarczych
Zagrożenia
-
Zmniejszenie tempa rozwoju gospodarczego
w Polsce,
Silna konkurencja w pozyskiwaniu środków
finansowych z UE,
str. 53
-
działających na terenie gminy,
Wykorzystanie walorów środowiska w celu
rozwoju turystyki wiejskiej,
Wzrost zapotrzebowania na zdrową żywność,
Rozwój rolnictwa ekologicznego,
Nawiązanie współpracy z sąsiednimi
gminami,
Większa promocja gminy,
Dalsza rozbudowa i modernizacja
infrastruktury.
-
Ograniczone środki finansowe na pokrycie
udziału własnego w inwestycjach,
Odpływ młodej kadry do ośrodków miejskich,
Upadek gospodarstw rolnych z powodu braku
innych źródeł utrzymania właścicieli,
Postępujący proces ubożenia społeczeństwa.
Ustalenia realizacyjne Strategii Rozwoju Gminy
Misja i cele strategiczne są kontynuowane zgodnie z zapisami Strategii Rozwoju Gminy
Rutki na lata 2015 – 2020.
Misja:
GMINA RUTKI:
• Obszarem nowoczesnego rolnictwa,
• Atrakcyjna dla inwestorów i rozwoju przedsiębiorczości,
• Bezpieczna i przyjazna społeczeństwu.
Cele Strategiczne:
CEL STRATEGICZNY A:
Podniesienie konkurencyjności gminy przez rozbudowę i modernizację infrastruktury.
Możliwości rozwoju Gminy Rutki są ograniczone przez niską jakość infrastruktury
technicznej i społecznej. Poziom infrastruktury technicznej jest wyznacznikiem przystosowania
obszaru do przyjęcia inwestorów zewnętrznych, a także jednym z warunków rozwoju działalności
gospodarczej. Nowoczesna infrastruktura to między innymi rozwój rolnictwa-przetwórstwo
mleczarskie oraz wygodniejsze życie mieszkańców.
Realizacja tego celu oznacza poprawę połączeń drogowych między miejscowościami
gminy i połączeń z drogami powiatowymi wojewódzkimi i krajowymi, co przyczyni się do
rozwoju działalności gospodarczej i do wzrostu zatrudnienia.
Modernizacja i budowa infrastruktury z zakresu ochrony środowiska (oczyszczalnie
ścieków, kanalizacja, modernizacja kotłowni, utylizacja odpadów, likwidacja dzikich wysypisk
śmieci ) przyczyni się do poprawy stanu środowiska przyrodniczego.
O atrakcyjności gminy świadczy także rozwój, poziom i dostępność infrastruktury
społecznej (kultura, oświata, komputeryzacja, informatyzacja).
Realizacja celu w zakresie oświaty odbywać się będzie poprzez optymalizację sieci szkół,
modernizację i jak najlepsze ich wyposażenie
Działania prowadzące do osiągnięcia Celu Strategicznego A:
• budowa, przebudowa i modernizacja sieci dróg gminnych umożliwiających dostęp
do sieci dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych,
• poprawa funkcjonalności struktury ruchu kołowego, ruchu pieszego - budowa
chodników,
• poprawa estetyki przestrzeni publicznych,
• budowa, przebudowa i modernizacja infrastruktury oczyszczania ścieków
(kanalizacja, przyzagrodowe oczyszczalnie ścieków),
str. 54
•
•
•
•
•
•
budowa, przebudowa, modernizacja infrastruktury zagospodarowania i
przetwarzania odpadów,
budowa, przebudowa i modernizacja infrastruktury ochrony powietrza,
remonty i modernizacja obiektów szkolnych,
budowa, przebudowa, modernizacja obiektów sportowych ( boiska, stadiony, sale
sportowe itp.),
budowa, przebudowa i modernizacja obiektów rekreacyjnych,
budowa, rozbudowa, unowocześnianie infrastruktury informatycznej.
CEL STRATEGICZNY B:
Rozwój rolnictwa i przedsiębiorczości mieszkańców.
Cel wskazuje rolnictwo i potencjał ludzki wsi jako kierunek wymagający wielu działań,
które pozwolą naszym rolnikom funkcjonować i być konkurencyjnym na wspólnym rynku
europejskim.
W wyniku procesów koncentracji produkcji wiele osób musi podjąć inne zajęcie niż
rolnictwo, nie opuszczając miejsca zamieszkania. Muszą być zapewnione odpowiednie warunki
do rozwoju przedsiębiorczości mieszkańców wsi.
Dobry klimat dla rozwoju przedsiębiorczości to nie tylko kwestia wysokiego poziomu
infrastruktury technicznej. To również działania niskonakładowe jak sprawne zarządzanie,
polityka podatkowa, planowanie przestrzenne uwzględniające potrzeby i oczekiwania
przedsiębiorców obecnych jak i potencjalnych.
Działania prowadzące do osiągnięcia Celu Strategicznego B:
• wspieranie i promowanie rozwoju rolnictwa ekologicznego,
• wykorzystanie walorów przyrodniczych gminy przy tworzeniu gospodarstw
agroturystycznych,
• wspieranie rozwoju i tworzenia przedsiębiorczości na terenie gminy,
• rozwój turystyki ( zagospodarowanie terenów rekreacyjnych nad rzeką Narew)
• organizacja imprez promujących gminę.
CEL STRATEGICZNY C:
Poprawa warunków życia mieszkańców Gminy Rutki .
Organizacja życia społecznego wymaga od ludzi odpowiedzialnych za ten proces dużej
wrażliwości społecznej. Społeczeństwo oczekuje od władz lokalnych skutecznych działań
poprawiających warunki życia mieszkańcom gminy. Mieszkańcy oczekują podjęcie działań
prowadzących do poprawy bezpieczeństwa publicznego i społecznego, zapewnienie możliwości
znalezienia pracy i dobrego poziomu szkolnictwa.
Działania prowadzące do osiągnięcia Celu Strategicznego C:
• uzbrajanie w infrastrukturę techniczną terenu gminy,
• modernizacja infrastruktury służącej bezpiecznemu dotarciu dzieci do szkoły,
• poprawa bezpieczeństwa publicznego,
• rozszerzenie form opieki socjalnej,
• wspieranie programów realizowanych przez podmioty niepubliczne w sferze
pomocy socjalnej, psychologiczno-pedagogicznej, zapobiegających rozwojowi
patologii społecznych,
• remont i modernizacja budynków szkolnych, boisk itp.,
• zapewnienie powszechnego dostępu do internetu,
str. 55
•
rozwój kompetencji cyfrowych mieszkańców gminy, ułatwienie dostępu do
nowoczesnej sieci informatycznej,
CEL STRATEGICZNY D:
Ochrona środowiska przyrodniczego i kształtowanie ładu przestrzennego.
Cel odnosi się do sposobu prowadzenia polityki gospodarczej gminy, prowadzącej do
pogodzenia interesów środowiska naturalnego z interesami gospodarczymi. Bogactwem gminy
jest czyste nieskażone powietrze. Należy tak prowadzić politykę gospodarczą aby nie
doprowadzić do degradacji środowiska, które jest jedną z mocnych stron gminy.
Działania prowadzące do osiągnięcia Celu Strategicznego D:
• wprowadzanie nowoczesnych technologii przyjaznych środowisku,
• racjonalne wykorzystanie lokalnych kopalin,
• rozwiązanie problemu gospodarki odpadami,
• ochrona obszarów cennych przyrodniczo,
• ochrona gruntów rolnych i leśnych,
• modernizacja kotłowni węglowych na przyjazne środowisku,
• organizacja systemu selektywnej zbiórki odpadów,
str. 56
IX. Lista zadań do zrealizowania
Poniżej zostały określone i opisane zadania, które należy zrealizować, aby rozwiązać
problemy utrudniające rozwój gminy Rutki zidentyfikowane w niniejszym planie.
Z uwagi na znaczne nakłady finansowe jakie należy ponieść oraz możliwości gminy,
realizacja tych zadań musi być rozłożona w czasie. W ramach każdego zadania zostały
opracowane konkretne projekty inwestycyjne. Zostały przeprowadzone szerokie konsultacje
społeczne. W oparciu o opinie mieszkańców stworzono listę projektów inwestycyjnych
według hierarchii ważności wynikającej z wagi danego problemu dla społeczności z
podziałem na okresy realizacji.
Planowane projekty i zadania inwestycyjne do realizacji w latach 2015-2020:
ROK 2015
Remonty dróg gminnych
Nazwa inwestycji
Oczekiwane rezultaty
Instytucje i podmioty uczestniczące
Nakłady do poniesienia
Poprawa jakości dróg gminnych, podniesienie
bezpieczeństwa ruchu, ułatwienie dojazdów i
usprawnienie transportu płodów rolnych
Gmina Rutki
250000,00
Nazwa inwestycji
Przebudowa pomostów w oczyszczalni ścieków
w Grądach Woniecko
Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy w
oczyszczalni ścieków w Grądach Woniecko,
Nazwa inwestycji
Gmina Rutki, fundusze unijne
150000,00
Przebudowa boiska szkolnego przy szkole
podstawowej i gimnazjum w RutkachKossakach
Poprawa warunków uprawiania sportów,
możliwość organizacji zawodów
międzyszkolnych, meczów
356000,00
ROK 2016
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Budowa poletek osadowych hydrobotanicznych przy oczyszczalni ścieków w
miejscowości Mężenin
Utylizacja osadów z oczyszczalni ścieków w
Mężeninie i Grądach Woniecko
Gmina Rutki, fundusze strukturalne
350,000,00
Przebudowa ul. Krótkiej – drogi gminnej nr
106150B
str. 57
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Usprawnienie transportu i dostępu do szkół,
urzędu, kościoła
Gmina Rutki, fundusze unijne: działanie 7.2
PROW 2014-2020
1,250,000,00
Przebudowa dróg gminnych w miejscowości
Mężenin II etap
Usprawnienie transportu ludzi, płodów rolnych.
Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego oraz
dowozu dzieci do szkół.
Gmina Rutki, fundusze unijne: działanie 7.2
PROW 2014-2020,
750,000,00
Budowa i przebudowa odcinka drogi RutkiDębniki
Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Poprawa bezpieczeństwa dowozu uczniów do
szkół.
Gmina Rutki, Starostwo Powiatowe, fundusze
unijne
Wkład Gminy Rutki do 300,000,00
Budowa elektrowni wiatrowej do 0,1 MW
„Pionowe siłownie wiatrowe”
Rozwój energooszczędnych, odnawialnych źródeł
energii, obniżenie kosztów prądu związanych z
oświetleniem ulicznym
Gmina Rutki, fundusze unijne,
800,000,00
Termomodernizacja budynku Szkoły
Podstawowej w Kołomyi
Poprawa warunków pracy nauczycieli, uczniów
SP w Kołomyi. Remont budynku szkoły pozwoli
utrzymać jego funkcję oraz podniesie trwałość i
wartości użytkowe budowli.
500.000,00
Budowa hali magazynowej w konstrukcji
lekkiej stalowej
Zapewnienie miejsca przechowywania i
parkowania sprzętu stanowiącego własność
Gminy. Hala zapewni miejsce do właściwego
zabezpieczenia sprzętu używanego przez
pracowników Gminy
Gmina Rutki
str. 58
Nazwa inwestycji
450,000,00
Zagospodarowanie terenu boiska szkolnego
przy szkole podstawowej i gimnazjum w
miejscowości Rutki-Kossaki
Zwiększenie bezpieczeństwa imprez sportowych,
zabezpieczenie trawiastego boiska oraz bieżni.
Gmina Rutki
80.000,00
Nazwa inwestycji
Uruchomienie gabinetu fizjoterapeutycznego
Poprawa warunków opieki medycznej, głównie
dla osób starszych, ułatwienie dostępu do
specjalisty medycznego
150000,00
Instytucje uczestniczące
ROK 2017
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Wymiana oświetlenia ulicznego w Gminie oraz
instalacja oświetlenia hybrydowego (solarnowiatrowe)
Zwiększenie bezpieczeństwa drogowego i pieszego
w wyniku wymiany świetlówek ulicznych na LED
lub sodowe. W miejscach, gdzie instalacja
tradycyjnego oświetlenia byłaby niemożliwa lub
ekonomicznie nieuzasadniona, budowa lamp
hybrydowych – solarno-wiatrowych
800,000,00
Remont drogi Rutki - Śliwowo
Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego.
Poprawa bezpieczeństwa dowozu uczniów do szkół.
Gmina Rutki, Starostwo Powiatowe, fundusze
unijne
Wkład gminy do 300,000,00
Termomodernizacja budynku szkoły w
Grądach Woniecko
Remont budynku pozwoli na utrzymanie jego
funkcji przez długie, kolejne lata. Poprawi warunki
pracy nauczycieli oraz uczniów.
800,000,00
Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Szlasach
Lipno, spięcie sieci wodociągowej z odłączeniem
poboru w Ciborach
Zwiększenie długości sieci kanalizacyjnej i
przyłączy kanalizacyjnych. Ochrona środowiska
str. 59
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Termin realizacji
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Termin realizacji
przed zanieczyszczeniami. Poprawa jakości wody,
obniżenie kosztów eksploatacyjnych.
3.000.000,00
Remonty dróg gminnych gruntowych i
asfaltowych
Poprawa jakości dróg asfaltowych i gruntowych.
Usprawnienie transportu ludzi, dzieci do szkół i
płodów rolnych . Poprawa bezpieczeństwa
drogowego.
Gmina Rutki
350000,00
Remont i przebudowa kotłowni gminnej,
zastosowanie energooszczędnych systemów
ogrzewania, z instalacją urządzeń
fotowoltaicznych na budynkach gminnych
Obniżenie emisji CO² do atmosfery, obniżenie
kosztów eksploatacyjnych i usprawnienie systemu
grzewczego kompleksu budynków gminnych
2017 – 2018
Gmina Rutki
Budowa chodników w miejscowości RutkiKossaki: ul. Żytnia, /Obwodowa, Przemysłowa/
Poprawa bezpieczeństwa pieszych, zwłaszcza
dzieci idących do szkoły,
Gmina Rutki
100000,00
Remont budynku po szkole w Zambrzycach
kapustach z przeznaczeniem na ośrodek terapii
dla dzieci / osób starszych
Poprawa opieki zdrowotnej dla osób starszych,
2.200.000,00
2017-2019
Rok 2018
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Remonty dróg gminnych zgodnie z
inwentaryzacją
Zwiększenie ilości dróg asfaltowych Usprawnienie
transportu ludzi, dzieci do szkół i płodów rolnych.
Poprawa bezpieczeństwa drogowego.
350.000,00
Likwidacja dzikich wysypisk .
Po likwidacji wysypisk i zagospodarowaniu terenu
posadzony będzie las mieszany, zwiększy się
zalesienie w gminie i poprawi wygląd estetyczny.
Gmina Rutki,
str. 60
Nazwa inwestycji
Przewidywany okres realizacji
100.000,00
Budowa ścieżek rowerowych na terenie gminy.
2018-2019
Zwiększenie ilości ścieżek rowerowych, poprawa
bezpieczeństwa drogowego, rozwój infrastruktury
turystycznej.
300.000,00
Rok 2019
Nazwa inwestycji
Przewidywany okres realizacji
Budowa obiektu turystyczno – rekreacyjno –
sportowego nad rzeką Narew.
2019-2020
Podniesienie atrakcyjności gminy, rozwój turystyki,
powstanie nowych miejsc pracy.
3.000.000,00
Nazwa inwestycji
Remonty asfaltowych dróg gminnych, wg
inwentaryzacji
Nazwa inwestycji
Wzrost jakości dróg asfaltowych Usprawnienie
transportu ludzi, dzieci do szkół i płodów rolnych .
1.000.000,00
Rekultywacja wyrobisk po kopalniach w
związku z budową drogi S8 z przeznaczeniem na
tereny rekreacyjne
Podniesienie atrakcyjności gminy, rozwój sportu i
turystyki, umożliwienie atrakcyjnego spędzania
czasu mieszkańcom gminy.
1500000,00
Rok 2020
Nazwa inwestycji
Nazwa inwestycji
Modernizacja budynków użyteczności
publicznej z zakresu termomodernizacji
Podwyższenie standardów obsługi mieszkańców
gminy, poprawa warunków pracy,
energooszczędność budynków gminnych
450000,00
Remonty asfaltowych dróg gminnych wg
inwentaryzacji
Wzrost jakości dróg asfaltowych Usprawnienie
transportu ludzi, dzieci do szkół i płodów rolnych.
str. 61
1.000.000,00
str. 62
X.
Lokalna Grupa Działania
Lista zadań do zrealizowania byłaby niepełna bez informacji dotyczących Lokalnej Grupy
Działania (LGD). LGD jest partnerstwem publiczno-prywatnym i powstaje jako oddolna
inicjatywa mieszkańców chcących aktywnie działać na rzecz lokalnej społeczności. LGD dba o
rozwój własnego regionu, promuje go, wykorzystuje lokalne zasoby. LGD posiada osobowość
prawną i przyjmuje formę fundacji, stowarzyszenia lub związku stowarzyszeń. Lokalne Grupy
Działania to rodzaj partnerstwa terytorialnego, tworzonego na obszarach wiejskich w ramach
unijnego programu Leader, zrzeszającego przedstawicieli trzech sektorów: publicznego,
gospodarczego i społecznego. Zadaniem LGD jest opracowanie Lokalnej Strategii Rozwoju, a
następnie jej wdrożenie poprzez realizację wynikających z niej przedsięwzięć i projektów,
opierających się na zasobach ludzkich, kulturowych, naturalnych, historycznych itp. danego
obszaru, a także na wiedzy i umiejętnościach przedstawicieli trzech wymienionych sektorów. Na
poziomie decyzyjnym, co najmniej 50% LGD stanowią partnerzy gospodarczy i społeczni. Takie
oddolne, partnerskie podejście ma aktywizować wiejskie społeczności, wzmacniać spójność
podejmowanych decyzji, podnosić jakość zarządzania i przyczyniać się do wzmacniania kapitału
społecznego w społecznościach wiejskich, a także pobudzać stosowanie innowacyjnych rozwiązań
w zakresie rozwoju danego obszaru. Najlepiej dostosowaną do zasad podejścia LEADER formą
jest stowarzyszenie utworzone na podstawie ustawy Prawo o stowarzyszeniach i ustawy o
wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Istniejące już LGD działają dla rozwoju
konkretnych obszarów - geograficznych, turystycznych, przyrodniczych. Zajmują się
problematyką gospodarczą, społeczną, kulturalną, działają na rzecz ochrony środowiska,
dziedzictwa historycznego, rozwoju gmin itp. Poprzez swoją działalność przyczyniają się do
rozwiązywania lokalnych problemów np. bezrobocia.
1. Zaplanowane działania LGD finansowane z PROW - budżet 304 000 zł oraz 63,63 % kosztów
stanowią koszty kwalifikowalne:
Rok
złożenia
wniosku
2017
Inwestycja
Przebudowa i
wyposażenie świetlicy
wiejskiej w
Zambrzycach-Królach
(+parking)
Pomoc
Całkowity
koszt
300
000
579 915
471 476
2. Działania LGD finansowane z RPO - budżet
kwalifikowalnych
Rok
2016
Inwestycja
Siłownia na powietrzu,
trybuna przy boisku w
Rutkach-Kossakach
Plac zabaw dla dzieci w
Pomoc
250 000
Całkowity
koszt
294 117
Wskaźnik
3.2 Liczba nowych
lub
zmodernizowanych
obiektów
infrastruktury
turystycznej i
rekreacyjnej
(kulturalnej)
Rezultat
Wzrost liczby osób
korzystających z
obiektów infrastruktury
turystycznej i
rekreacyjnej - w 2015
mieszkańców 90 osób –
obecnie korzysta 20%
mieszkańców, liczba
wzrośnie do 40% - 36
osób
815 498,91 zł oraz 85 % - kosztów
Wskaźnik
Rezultat
3.2 Powierzchnia
zrewitalizowanych
obszarów (ha) –
1,35 – siłownia
Liczba osób
korzystających ze
wspartych obiektów – 20
% mieszkańców
str. 63
2017
miejscowościach: Mężenin,
Zambrzyce-Króle, Ożary
Wielkie
150 000
176 470
2017
Rewitalizacja Rynku w
Rutkach-Kossakach, zieleń,
ławki, lampy
65 000
76 470
2018
Zagospodarowanie terenu w
celach rekreacyjnych
(Grądy-Woniecko)
50 000
58 824
200 000
235 294
100 000
117 647
2018
2018
Zagospodarowanie terenu
( gminny plac wystaw i
ekspozycji) w RutkachKossakach
Modernizacja, remont i
wyposażenie przedszkola w
Rutkach-Kossakach
0,10 – Mężenin
0,10 – Zambrzyce
0,10 – Ożary
0,35 – Rynek
Razem 2,00
Rutki-Kossaki 1324*
20%= 264
Mężenin 326*20%=65
Zambrzyce-Króle
90*20%=18
Ożary Wielkie
168*20=34
Razem 381
3.2 Powierzchnia
Liczba osób
zrewitalizowanych korzystających ze
obszarów (ha) –
wspartych obiektów –
0,60
osób
852*20%=170
170 osób
3.2 Powierzchnia
Liczba osób
zrewitalizowanych korzystających ze
obszarów (ha) –
wspartych obiektów – 20
0,12
% mieszkańców
Rutki-Kossaki 1324*
20%= 264
1.1 Liczba
placówek
wychowania
przedszkolnego
wspartych w
programie
XI.
Uwarunkowania finansowe realizacji Planu
Realizacja Planu odbywać się będzie poprzez wykorzystanie przez władze samorządowe
instrumentów prawnych, ekonomicznych – finansowych i społecznych. Ważnym czynnikiem
realizacyjnym jest również przynależność Państwa Polskiego do Wspólnoty Europejskiej.
Koordynatorem i głównym wykonawcą Planu będzie Urząd Gminy Rutki.
Bez zabezpieczenia odpowiednich źródeł finansowania nie jest możliwa realizacja Planu.
Na realizację części zadań gmina będzie musiała przeznaczyć własne środki. Do uzyskania
niektórych dotacji konieczne jest zainwestowanie w przedsięwzięcie własnych środków na
wymaganym poziomie. Fundusze te pochodzą z bieżących środków, takich jak np. podatki i
opłaty lokalne, udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, czyli dochodów
budżetu gminy.
Realizacja Planu nie będzie możliwa bez dotacji z Funduszy Strukturalnych Unii
Europejskiej, wdrażanych poprzez Programy Operacyjne. Programy Operacyjne stanowią
podstawowe narzędzia do osiągnięcia założonych w Narodowych Strategicznych Ramach
Odniesienia na lata 2014 – 2020 celów przy wykorzystaniu środków Funduszy Strukturalnych.
Głównym źródłem finansowania Planu będzie Regionalny Program Operacyjny
Województwa Podlaskiego na lata 20014-2020 i budżet gminy.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego 2014-2020
Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego 2014-2020 (RPOWP 2014-2020) jest
jednym z instrumentów realizacji Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020
(SRWP 2020).
Stanowi instrument realizacji Umowy Partnerstwa, która określa strategię funduszy unijnych w
ramach trzech polityk europejskich, tj. polityki spójności, wspólnej polityki rolnej i wspólnej
str. 64
polityki rybołówstwa w Polsce w latach 2014-2020. Regionalny Program Operacyjny
Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 przyczynia się więc do realizacji celów Strategii
Europa 2020. Celem jest więc realizacja strategii na rzecz inteligentnego i zrównoważonego
rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu.
Pakiet legislacyjny dla polityki spójności na lata 2014-2020 określił zasady prawne i ramy
strategiczne oraz 11 celów tematycznych, na których ma się skupiać wsparcie z Europejskich
Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych w nowej perspektywie, tj.:
1. wzmacnianie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji;
2. zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości TIK;
3. wzmacnianie konkurencyjności MŚP, sektora rolnego (w odniesieniu do EFRROW) oraz
sektora rybołówstwa i akwakultury (w odniesieniu do EFMR);
4. wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach;
5. promowanie dostosowania do zmian klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem;
6. zachowanie i ochrona środowiska naturalnego oraz wspieranie efektywnego
gospodarowania zasobami;
7. promowanie zrównoważonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w
działaniu najważniejszej infrastruktury sieciowej;
8. promowanie trwałego i wysokiej jakości zatrudnienia oraz wsparcie mobilności
pracowników;
9. promowanie włączenia społecznego, walka z ubóstwem i wszelką dyskryminacją;
10. inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania
umiejętności i uczenia się przez całe życie;
11. wzmacnianie zdolności instytucjonalnych instytucji publicznych i zainteresowanych stron
oraz sprawności administracji publicznej.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego 2014-2020 jest programem
dwufunduszowym, współfinansowanym jednocześnie z Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego (EFRR) i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS).
Program obejmuje 33 priorytety inwestycyjne w ramach 9 celów tematycznych, które zostały ujęte
w 10 osiach priorytetowych. Należy zauważyć zaznaczyć, że struktura programu i schemat
informacji w nim zawartych są oparte o logikę programu operacyjnego dla polityki spójności
2014-2020 w Polsce, określonym przez Komisję Europejską oraz wytycznymi Ministerstwa
Infrastruktury i Rozwoju dotyczącymi szablonu programu operacyjnego 2014-2020 w Polsce.
Inteligentne specjalizacje
W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020
dokonano wyboru tzw. inteligentnych specjalizacji czyli branż, które będą traktowane
priorytetowo w przypadku udzielania wsparcia. Dla Województwa Podlaskiego inteligentne
specjalizacje to :
• przemysł zielony
• specjalizacja na rynku wschodnim
Osie priorytetowe
OŚ PRIORYTETOWA 1 Wzmocnienie potencjału i konkurencyjności gospodarki regionu
OŚ PRIORYTETOWA 2 Przedsiębiorczość i aktywność zawodowa
OŚ PRIORYTETOWA 3 Kompetencje i kwalifikacje
OŚ PRIORYTETOWA 4 Poprawa dostępności transportowej
OŚ PRIORYTETOWA 5 Gospodarka niskoemisyjna
OŚ PRIORYTETOWA 6 Ochrona środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami
OŚ PRIORYTETOWA 7 Poprawa spójności społecznej
OŚ PRIORYTETOWA 8 Infrastruktura dla usług użyteczności publicznej
OŚ PRIORYTETOWA 9 Rozwój lokalny
OŚ PRIORYTETOWA 10 Pomoc techniczna
Działania mogą być także finansowane z innych źródeł, główne wymieniamy poniżej:
str. 65
1. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Planuje się, że łączne środki publiczne przeznaczone na realizację 2014-2020 wyniosą 13 513 295
000 euro, w tym: 8 598 280 814 z budżetu UE (EFRROW) i 4 915 014 186 euro wkładu
krajowego. W ramach PROW 2014-2020 będzie realizowanych łącznie 15 działań. Pomoc
finansowa ze środków Programu będzie skierowana głównie do sektora rolnego. Sektor ten jest
szczególnie istotny z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i wymaga
znacznego i odpowiednio ukierunkowanego wsparcia. Planowane w Programie instrumenty
pomocy finansowej będą miały na celu przede wszystkim rozwój gospodarstw rolnych
(Modernizacja gospodarstw rolnych, Restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych, Premie dla
młodych rolników, Płatności dla rolników przekazujących małe gospodarstwa rolne).Do dalszego
rozwoju sektora rolnego i wzrostu jego konkurencyjności przyczynią się także takie instrumenty
pomocy finansowej jak: Transfer wiedzy i innowacji oraz Doradztwo rolnicze. Nowym
instrumentem wspierającym wdrożenie innowacji w sektorze rolno-spożywczym będzie działanie
Współpraca. W ramach poprawy organizacji łańcucha żywnościowego przewiduje się wsparcie
inwestycji związanych z przetwórstwem i marketingiem artykułów rolnych, dalszy rozwój grup i
organizacji producentów oraz systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych.
Ponadto, dla ułatwiania sprzedaży bezpośredniej artykułów rolnych, planuje się kontynuację
wsparcia na rzecz budowy i modernizacji targowisk. Planowana jest kontynuacja wsparcia
pozwalającego na odtwarzanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia
klęsk żywiołowych i katastrof naturalnych, jak również wprowadzenie nowego zakresu, którego
celem będzie ochrona gospodarstw rolnych przed tego typu zdarzeniami. Nowym działaniem
będzie Rolnictwo ekologiczne, którego celem jest wzrost rynkowej produkcji ekologicznej.
Przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska (w tym wody, gleb, krajobrazu) i zachowania
bioróżnorodności będą finansowane w ramach działań rolno-środowiskowo - klimatycznych i
zalesień. Kontynuowane będą płatności na rzecz obszarów o niekorzystnych warunkach
gospodarowania. Wsparcie inwestycyjne w związku z realizacją celów środowiskowych
otrzymają gospodarstwa położone na obszarach Natura 2000 i na obszarach narażonych na
zanieczyszczenie wód azotanami pochodzenia rolniczego. W celu zapewnienia zrównoważonego
rozwoju obszarów wiejskich kontynuowane będą działania przyczyniające się do rozwoju
przedsiębiorczości, odnowy i rozwoju wsi, w tym w zakresie infrastruktury technicznej, które
będą realizowane zarówno w ramach odrębnych działań, jak również poprzez działanie Leader.
Kontynuacja wdrażania Lokalnych Strategii Rozwoju (Leader) wzmocni realizację oddolnych
inicjatyw społeczności lokalnych.
2. Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko:
Główny cel programu:
Wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz
sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej.
Cel główny POIiŚ wynika z jednego z trzech priorytetów Strategii Europa 2020, jakim jest
zrównoważony wzrost rozumiany jako wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z
zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej, w której cele środowiskowe
są dopełnione działaniami na rzecz spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej. Priorytet ten
został oparty na równowadze oraz wzajemnym uzupełnianiu się działań w trzech podstawowych
obszarach:
− czystej i efektywnej energii, w tym efektywności energetycznej, ograniczeniu emisji gazów
cieplarnianych, rozwoju energii ze źródeł odnawialnych oraz integracji i poprawy
funkcjonowania europejskiego rynku energii;
− adaptacji do zmian klimatu oraz efektywnego korzystania z zasobów, wzmocnieniu odporności
systemów gospodarczych na zagrożenia związane z klimatem oraz zwiększeniu możliwości
zapobiegania zagrożeniom (zwłaszcza zagrożeniom naturalnym) i reagowania na nie;
str. 66
− konkurencyjności, w tym wnoszeniu istotnego wkładu w utrzymanie przez UE prowadzenia na
światowym rynku technologii przyjaznych środowisku, zapewniając jednocześnie efektywne
korzystanie z zasobów i usuwając przeszkody w działaniu najważniejszych infrastruktur
sieciowych.
Struktura programu składa się z czterech głównych celów tematycznych tworzących podstawowe
obszary interwencji (gospodarka niskoemisyjna, adaptacja do zmian klimatu, ochrona środowiska
i efektywne wykorzystanie zasobów, transport zrównoważony i bezpieczeństwo energetyczne)
oraz w ograniczonym zakresie komplementarnych działań dotyczących kluczowych elementów
infrastruktury ochrony zdrowia oraz dziedzictwa kulturowego. Działania realizowane w ramach
programu zostały dobrane tak, aby w największym stopniu przyczyniały się do osiągnięcia celu
głównego, tj. wsparcia gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku
oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej.
Konstrukcja programu operacyjnego odchodzi od sektorowości rozumianej jako osiąganie celów
strategicznych poprzez kumulację interwencji w poszczególnych sektorach. Podejście to zostało
zastąpione podejściem zintegrowanym, zakładającym prymat celów tematycznych i dobieranie do
nich adekwatnych instrumentów wsparcia. Zgodnie z nowym podejściem, podejmowane będą
interwencje przekrojowe w różnych obszarach, jednakich cele strategiczne nie powinny dotyczyć
poszczególnych sektorów gospodarki. Przyjęcie takiego podejścia jest również związane z
koniecznością znaczącego wzmocnienia efektywności inwestycji poprzez szersze niż do tej pory
wykorzystanie zasady komplementarności interwencji finansowanych operacji.
W ramach POIiŚ przewiduje się dziewięć merytorycznych osi priorytetowych (finansowanych z
FS i EFRR) oraz jedną oś dedykowaną działaniom w zakresie pomocy technicznej (finansowaną
w całości z FS) na rzecz całego POIiŚ:
Oś priorytetowa I. Zmniejszenie emisyjności gospodarki
Działania 1.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
Podziałania 1.1.1 Wspieranie inwestycji dotyczących wytwarzania energii z odnawialnych źródeł
wraz z podłączeniem tych źródeł do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej.
Podziałania 1.1.2 Wspieranie projektów dotyczących budowy oraz przebudowy sieci
umożliwiających przyłączanie jednostek wytwarzania energii z OZE
Działania 1.2 Promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł
energii w przedsiębiorstwach
Działania 1.3 Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach
Podziałania 1.3.1 Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach publicznych
Podziałania 1.3.2 Wspieranie efektywności energetycznej w sektorze mieszkaniowym
Podziałania 1.3.3 Ogólnopolski system wsparcia doradczego dla sektora publicznego,
mieszkaniowego oraz przedsiębiorstw w zakresie efektywności energetycznej oraz OZE
Działania 1.4 Rozwijanie i wdrażanie inteligentnych systemów dystrybucji działających na niskich
i średnich poziomach napięcia
Podziałania 1.4.1 Wsparcie budowy inteligentnych sieci elektroenergetycznych o charakterze
pilotażowym i demonstracyjnym
Podziałania 1.4.2 Ogólnopolski program popularyzacji wiedzy i promocji inteligentnych
systemów przesyłu i dystrybucji energii
Działania 1.5 Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu
Działania 1.6 Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii
elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe
Podziałania 1.6.1 Źródła wysokosprawnej kogeneracji
Podziałania 1.6.2 Sieci ciepłownicze i chłodnicze dla źródeł wysokosprawnej kogeneracji
Działania 1.7 Kompleksowa likwidacja niskiej emisji na terenie konurbacji śląsko –dąbrowskiej
Podziałania 1.7.1 Wspieranie efektywności energetycznej w budynkach mieszkalnych w
konurbacji śląsko-dąbrowskiej
Podziałania 1.7.2 Efektywna dystrybucja ciepła i chłodu w konurbacji śląsko-dąbrowskiej
str. 67
Podziałania 1.7.3 Promowanie wykorzystywania wysoko sprawnej kogeneracji ciepła i energii
elektrycznej w konurbacji śląsko-dąbrowskiej
Oś priorytetowa II. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu
Działania 2.1 Adaptacja do zmian klimatu wraz z zabezpieczeniem i zwiększeniem odporności na
klęski żywiołowe, w szczególności katastrofy naturalne oraz monitoring środowiska
Działania 2.2 Gospodarka odpadami komunalnymi
Działania 2.3 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach
Działania 2.4 Ochrona przyrody i edukacja ekologiczna
Działania 2.5 Poprawa jakości środowiska miejskiego
Oś priorytetowa III. Rozwój sieci drogowej TEN-T i transportu multimodalnego
Działania 3.1 Rozwój drogowej i lotniczej sieci TEN-T
Działania 3.2 Rozwój transportu morskiego, śródlądowych dróg wodnych i połączeń
multimodalnych
Oś priorytetowa IV. Infrastruktura drogowa dla miast
Działania 4.1 Zwiększenie dostępności transportowej ośrodków miejskich leżących w sieci
drogowej TEN-T i odciążenie miast od nadmiernego ruchu drogowego
Działania 4.2 Zwiększenie dostępności transportowej ośrodków miejskich leżących poza siecią
drogową TEN-T. i odciążenie miast od nadmiernego ruchu drogowego
Oś priorytetowa V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce
Działania 5.1 Rozwój kolejowej sieci TEN-T
Działania 5.2 Rozwój transportu kolejowego poza TEN-T
Oś priorytetowa VI Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach
Działania 6.1 Rozwój publicznego transportu zbiorowego w miastach
Oś priorytetowa VII Poprawa bezpieczeństwa energetycznego
Działania 7.1 Rozwój inteligentnych systemów magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii
Oś priorytetowa VIII Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury
Działania 8.1 Ochrona zabytków i rozwój zasobów kultury
Oś priorytetowa IX Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia
Działania 9.1 Infrastruktura ratownictwa medycznego
Działania 9.2 Infrastruktura ponadregionalnych podmiotów leczniczych
Oś priorytetowa X Pomoc techniczna
Działania 10.1 Pomoc techniczna
Zgodnie z zasadami rozliczania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, wydatki
ponoszone na projekty nie podlegające zasadom dotyczącym pomocy publicznej są
kwalifikowalne w ramach programu, jeżeli zostały faktycznie poniesione pomiędzy datą 1
stycznia 2014 r. a dniem 31 grudnia 2023 r. W przypadku działań objętych zasadami pomocy
publicznej, zasady kwalifikowalności, w tym data, od której beneficjenci mogą ponosić wydatki,
aby projekt był kwalifikowalny do wsparcia, są określone w przepisach regulujących udzielanie
pomocy publicznej. Refundacja poniesionych wydatków jest uzależniona od zawarcia umowy o
dofinansowanie oraz weryfikacji przez instytucje odpowiedzialne za realizację poszczególnych osi
priorytetowych spełnienia warunków dotyczących kwalifikowalności określonych w
szczególności w „Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach POIiŚ”.
Alokacja UE na POIiŚ wynosi 4 905 881 206 EUR z EFRR i 22 507 865 679 EUR z FS.
Minimalne zaangażowanie środków krajowych, szacowane na podstawie art. 120 rozporządzenia
ogólnego,
str. 68
zakładającego maksymalny poziom dofinansowania każdej osi priorytetowej EFRR w regionach
słabiej rozwiniętych na poziomie 85% i dla Mazowsza na poziomie 80% oraz każdej osi
priorytetowej FS na poziomie 85%, wynosi w momencie programowania 4 853 192 173 EUR. W
realizację POIiŚ zaangażowane będą środki krajowe i prywatne. Podstawę obliczania wkładu UE
w ramach POIiŚ stanowią całkowite wydatki kwalifikowalne. W każdej osi priorytetowej POIiŚ
finansowanej z EFRR funkcjonują dwie koperty finansowe – jedna dla 15 regionów słabiej
rozwiniętych, a druga dla Mazowsza jak regionu lepiej rozwiniętego, z poziomami
dofinansowania wynoszącymi odpowiednio 85% i 80%.
3. Inteligentny rozwój (POIR)
Rozumiany jako wzrost gospodarczy oparty na wiedzy i innowacjach, jest jednym spośród trzech
priorytetów strategii Europa 2020. Dokument ten wskazuje, że innowacyjność europejskiej
gospodarki na tle innych krajów wysokorozwiniętych jest nadal niewystarczająca. Udział
wydatków na działalność B+R w PKB kształtuje się na poziomie ok. 2% w UE, podczas gdy w
USA jest to blisko 3%, a w Korei Południowej ok. 3,7%. Różnice te wynikają przede wszystkim z
poziomu inwestycji sektora prywatnego. Cel, jaki został postawiony przed Unią Europejską w
zakresie rozwoju inteligentnego, to przeznaczenie 3% PKB na B+R w 2020 r. Do osiągnięcia tego
celu powinien przyczynić się nie tylko wzrost nakładów na B+R, ale także zmiana struktury tych
nakładów oraz poprawa warunków dla prowadzenia działalności B+R przez sektor prywatny.
Wskazany w strategii Europa 2020 cel, dotyczący zwiększenia nakładów na B+R, został
dostosowany do możliwości realizacyjnych poszczególnych państw członkowskich UE.
Zobowiązanie dla Polski dotyczy przeznaczenia 1,7% PKB na B+R w 2020 r. Wyzwania i cele
rozwojowe Polski, w tym w zakresie zwiększania konkurencyjności i innowacyjności gospodarki,
zostały określone w krajowych dokumentach strategicznych oraz realizujących je programach.
Głównym celem rozwojowym Polski do roku 2020, określonym w Strategii Rozwoju Kraju 2020
(SRK), jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych
potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia
ludzi. W SRK wskazano na potrzebę wsparcia innowacyjnych przedsiębiorstw, finansowania
badań naukowych i prac rozwojowych oraz rozwoju instytucji otoczenia biznesu, czemu służyć
będzie realizacja następujących celów szczegółowych strategii:
• II.2 Wzrost wydajności gospodarki,
• II.3 Zwiększenie innowacyjności gospodarki.
Interwencja przewidziana do realizacji w ramach POIR będzie prowadzona z uwzględnieniem
uwarunkowań terytorialnych, które zostały w sposób szczegółowy przedstawione w Krajowej
Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary Wiejskie (KSRR). Jest to
kompleksowy średniookresowy dokument strategiczny odnoszący się do prowadzenia polityki
rozwoju społeczno-gospodarczego kraju w ujęciu terytorialnym. Jedną z 9 sektorowych strategii
zintegrowanych, które na poziomie krajowym mają zapewnić realizację celów określonych w
SRK, jest Strategia Innowacyjności i Efektywności Gospodarki Dynamiczna Polska 2020 (SIEG).
Głównym założeniem SIEG jest przygotowanie odpowiednich warunków funkcjonowania
polskich przedsiębiorstw, sektora nauki oraz administracji, które pozwolą zwiększyć
konkurencyjność i innowacyjność gospodarki. SIEG zakłada realizację następujących celów:
• dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej
gospodarki,
• stymulowanie innowacyjności poprzez wzrost efektywności wiedzy i pracy,
• wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców,
• wzrost umiędzynarodowienia polskiej gospodarki
str. 69
XII. System wdrażania.
”Plan rozwoju lokalnego gminy Rutki” został zatwierdzony oraz przyjęty do realizacji
uchwałą Rady Gminy Rutki i przekazany do realizacji dla Wójta Gminy Rutki. Jego wdrażaniem
zajmą się pracownicy Urzędu Gminy, którzy będą realizowali projekty inwestycyjne określone w
Planie. Ich realizacja będzie zgodna z zasadami określonymi RPOWP. Pracownicy zajmą się:
• przygotowaniem wniosków aplikacyjnych i wszystkich niezbędnych dokumenty,
załączniki i pozwolenia,
• przygotowaniem dokumentacji technicznej projektów,
• obsługą finansową projektów.
• monitorowaniem realizacji projektów,
• składaniem sprawozdań z ich realizacji.
Monitorowanie realizacji Planu prowadzone będzie również przez pracowników Urzędu
Gminy Rutki. Będą oni na bieżąco prowadzili nadzór nad realizacją projektów. Mają oni dostęp
do wszystkich danych dotyczących niezbędnych do kontrolowania zmian wskaźników osiągnięć
określonych w Planie. Badając ich zmiany będą na bieżąco oceniali prawidłowość realizacji
Planu. Dane te będą przekazywane Wójtowi Gminy. Na każdej sesji Rady Gminy Wójt składa
Radnym, Sołtysom oraz zaproszonym gościom informacje ze swoich prac, w tym też
sprawozdaniu będą informacje na temat wdrażania Planu i realizacji projektów określonych przez
ten Plan. W czasie sesji wszystkie zainteresowane strony będą mogły zgłaszać zwoje wnioski i
uwagi związane z realizacja Planu, a także zgłaszać do niego ewentualne zmiany, które będą
musiały być zatwierdzone przez Radę Gminy Rutki.
str. 70
XIII. Monitoring Planu
Istota monitoringu polega na prowadzeniu stałych obserwacji, dokonywania ciągłych,
systematycznych pomiarów, określaniu narzędzi pomiarów przebiegu procesów, które nas
interesują. Monitoring Planu odnowy Wsi powinien odbywać się co roku, raz na 2 lata będzie
przeprowadzana analiza porównawcza stanu wyjściowego i obecnego. Wzorcem dla takiego
monitoringu mogą być wskaźniki oceny realizacji planowanych zadań. Wskaźniki te można
podzielić na trzy podgrupy:
•
Wskaźniki produktu - opisujące rozmiar podejmowanych przedsięwzięć w ramach danego
projektu, na przykład liczba km zmodernizowanych dróg.
•
Wskaźniki rezultatu - związane z bezpośrednimi i natychmiastowymi efektami
przedsięwzięcia (projektu). Informują one o zmianach, jakie nastąpiły
tuż po wdrożeniu danego przedsięwzięcia. Efekty bezpośrednie mogą być mierzone
wartościowo i ilościowo, w tym liczba mieszkańców korzystających z sieci kanalizacyjnej.
•
Wskaźniki oddziaływania - opisujące efekty odległe w czasie lub efekty pośrednie nie
ograniczające się do korzyści beneficjentów (korzyści zewnętrzne). Pomiar tego typu
efektów pośrednich jest tylko częściowo możliwy na wybranych przykładach, dających się
zidentyfikować i zmierzyć. Całość efektów pośrednich może nie być jednoznacznie
określona, może być jednak szacowana, np. wzrost aktywności lokalnej mieszkańców wsi.
Wskaźniki monitorowania projektowanych przedsięwzięć powinny być realne, trafnie
dobrane, mierzalne - umożliwiające porównania, wiarygodne i dostępne. Stworzenie w miarę
pełnego indeksu wskaźników monitorowania projektów może stanowić podstawę do określenia
monitorowania całe
Planu. Powinny być monitorowane bezpośrednie działania,
a pośrednio również priorytety. Efekty wdrażania projektowanych przedsięwzięć powinny mieć
wpływ na korekty układu priorytetów, opartych na diagnozie stanu istniejącego.
Lista wskaźników do monitoringu Planu:
Wskaźniki
Jednostka miary
Sposób pomiaru
Wskaźniki produktu
1. Długość dróg gminnych o
zmodernizowanej powierzchni
2. Długość sieci wodociągowej –
nowej i zmodernizowanej
3. Długość sieci kanalizacji
sanitarnej.
4. Powierzchnia
zmodernizowanych budynków
oświatowych
km
mb
mb
m2
5. Powierzchnia zbudowanych
obiektów sportowych
m
6. Ilość wybudowanych
przydomowych oczyszczalni
ścieków
szt.
2
Monitoring w miejscu realizacji
projektów
projektów
projektów
Monitoring na miejscu realizacji
inwestycji, dane techniczne z
oddania obiektów do użytku
Wskaźniki rezultatu
1. Ilość nowo podłączonych
gospodarstw domowych do
wodociągu i sieci kanalizacyjnej
%
Statystyka gminna
str. 71
2. Stosunek ilości budynków
podłączonych do wodociągu,
sieci kanalizacyjnej do
wszystkich budynków
3. Ilość imprez kulturalno –
sportowych organizowanych
zmodernizowanych obiektach
4. Zwiększenie ilości zajęć
pozalekcyjnych i pozaszkolnych
5. Wskaźnik powierzchni dróg
objętych modernizacją i
ulepszeniem nawierzchni
6. Skrócenie czasu przejazdu
7. Obniżenie kosztów napraw
nawierzchni jezdni
8. Zmniejszenie liczby
wypadków drogowych
9. Zmniejszenie opłat za
korzystanie ze środowiska na
skutek modernizacji kotłowni
węglowych.
10. Ilość ścieków oczyszczonych
w wyniku modernizacji
11. Obniżenie kosztu
jednostkowego oczyszczania
ścieków
12. Wskaźnik ilości ścieków
dopływających do oczyszczalni
w stosunku do jej
przepustowości
13. Zmniejszenie ilości dzikich
wysypisk śmieci
%
Statystyka gminna
szt.
Statystyka gminna
godz./miesiąc
Statystyka gminna
%
Statystyka gminna i powiatowa
Km/godz.
Pomiar na miejscu
zł.
Statystyka gminna
Szt. / rok
Statystyka gminna i policyjna
%
Statystyka gminna
m3
Statystyka gminna
zł/m3
Statystyka gminna
%
Statystyka gminna
%
Statystyka gminna
Wskaźniki oddziaływania
1. Ilość osób korzystających z
sieci wodociągowej,
kanalizacyjnej
2. Polepszenie stanu środowiska
naturalnego (ilość
odprowadzanych i
oczyszczanych ścieków,
zmniejszenie emisji
zanieczyszczeń do powietrza
atmosferycznego)
3. Wielkość migracji
4. Wzrost poziomu życia
mieszkańców
5. Zmniejszenie zachorowalności
dzieci w placówkach kulturalno –
szt.
Statystyka gminna
%
Statystyka gminna
szt.
Statystyka gminna,
US w Białymstoku
%
Badania ankietowe
%
Statystyka szkolna i gminna
str. 72
oświatowych w wyniku poprawy
dostępności do urządzeń
sportowo-rekreacyjnych
6. Zwiększenie aktywności
pozalekcyjnej uczniów w postaci
ilości kółek zainteresowań
7. Zwiększenie aktywności
rekreacyjnej mieszkańców
8. Wskaźnik poprawy jakości
dróg w wyniku przeprowadzonej
ich modernizacji i ulepszenia
nawierzchni
9. Spadek emisji
niebezpiecznych związków CO2, SO2, NO2
10. Wzrost zdrowotności
mieszkańców
11. Ilość powstałych lub
utrzymanych miejsc pracy
12. Podniesienie atrakcyjności
inwestycyjnej gminy
13. Polepszenie stanu
środowiska naturalnego
%
Statystyka szkolna
%
Statystyka gminna
%
Badanie ankietowe (kierowców
zgłaszających się do
Powiatowego Wydziału
Komunikacji)
mg/m3
Badania WIOŚ
%
Statystyka gminna
Szt.
Statystyka gminna
%
Ankieta wśród przedsiębiorców
%
Badania WIOŚ
13. Public Relations planu rozwoju lokalnego
Główne uwarunkowania społeczne planu rozwoju lokalnego to dostęp do informacji
i sprawiedliwość rozstrzygnięć spraw z zakresu środowiska. Polska w 2003 roku ratyfikowała
Konwencję o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz
o dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska z 1999r., podpisaną
w Aarhus. Art. 7 Konwencji nakazuje zagwarantowanie udziału społeczeństwa
w przygotowaniu planów i programów mających znaczenie dla środowiska lokalnego
i określa podstawowe obowiązki organów państwowych w zakresie zapewnienia udziału
społecznego w postępowaniach dotyczących tych dokumentów. Są to w szczególności:
- ustalenia zakresu podmiotowego konsultacji,
- ustalenia rozsądnych norm czasowych na poszczególne etapy konsultacji,
- przeprowadzenie konsultacji odpowiednio wcześnie w toku procedury decyzyjnej,
gdy wszystkie warianty są jeszcze możliwe, a udział społeczeństwa może być skuteczny,
- należyte uwzględnienie konsultacji społecznych przy wydawaniu decyzji.
Jednakże organy państwowe same podejmują decyzję co do szczegółowych sposobów
powiadamiania społeczeństwa, metod zbierania uwag i wniosków oraz terminu i czasu trwania
konsultacji społecznych.
Niniejszy dokument został opracowany z uwzględnieniem powyższych przepisów
prawnych. Plan przygotowany został z udziałem szerokich konsultacji społecznych, przy
uwzględnieniu głosów środowiska naukowego, gospodarczego, pracowniczego, kulturalnego i
pozarządowego.
Dokument po zatwierdzeniu zostanie przesłany do sołtysów celu jego promocji
w poszczególnych sołectwach. Informacje szczególnie istotne zostaną zaprezentowane
w lokalnych mediach i na zebraniach gminnych.
str. 73
str. 74

PROJEKT STRATEGIA ROZWOJU GMINY RUTKI na lata 2015

Transkrypt

Podobne dokumenty

TADEUSZ RADKOWSKI \"HEBRAJSKIE IMIONA BOŻE\" - FACHOWIEC OD HEBRAJSKIEGO BRONI FORMY \"JEHOWA\". UWAŻA, ŻE TAKA JEST PRAWIDŁOWA, A NIE \"JAHWE\". PRACOWAŁ NA KUL I KSIĄŻKA TA MA AKADEMICKI STATUS UNIWERSYTETU KATOLICKIEGO, TAK ZWANE \"IMPRIMATUR\"

Dlaczego SIMPSON Strong-Tie - Złącza ciesielskie SIMPSON

W tym sęk - Szkoła Podstawowa w Sękocinie im. Włodzimierza