"Płaszcz i szpada czy muszkiet i rapier? Sylwetka muszkietera, broń... literacką wizją a historią".

Transkrypt

"Płaszcz i szpada czy muszkiet i rapier? Sylwetka muszkietera, broń... literacką wizją a historią".
Muszkieter
Wpisany przez Armand
niedziela, 13 grudnia 2009 20:33 - Zmieniony piątek, 08 stycznia 2010 18:36
"Płaszcz i szpada czy muszkiet i rapier? Sylwetka muszkietera, broń boczna, służba- między
literacką wizją a historią".
"Po tych słowach D'Artagnan ruchem nadzwyczaj rycerskim wyciągnął swą szpadę z pochwy."
"Trzej muszkieterowie"
Aleksander
Dumas, tłum. Joanny Guze
Na hasło “muszkieter” pojawia się w naszej wyobraźni zawadiaka w błękitnej tunice,
wspaniałym kapeluszu z piórami i w wysokich butach z ostrogami. Stacza mnóstwo
brawurowych pojedynków na szpady, lub galopuje konno przez francuskie równiny, wypełniając
rozkazy Króla lub sekretne misje, ścigany przez kreatury na usługach kardynała Richelieu. Taki
oto wizerunek zawdzięczamy jak wiadomo “Trzem muszkieterom” znakomitego XIX wiecznego
autora powieści przygodowych, Aleksandra Dumas'a. Oraz licznym – lepszym lub
gorszym-filmowym adaptacjom książki. Sam obraz tych zmagań nie do końca jest fikcją, został
w ogromnej części oparty na historii życia Charlesa de Batz- Castlemore, Gaskończyka
urodzonego w majątku swej matki- posiadłości D'Artagnan, (obecnie wioska Lupiac w Gaskonii)
porucznika “muszkieterów królewskich”, który zginął przy oblężeniu Maastricht w 1673.
Na ile jednak ta piękna wizja ma cokolwiek wspólnego z surową wojenną rzeczywistością XVII
stulecia? Spróbujmy rozebrać ją na czynniki pierwsze. Kim był muszkieter i czy istotnie byl
mistrzem szpady? Jaką broń nosił u boku, i jak wyglądała jego codzienna służba?
1/8
Muszkieter
Wpisany przez Armand
niedziela, 13 grudnia 2009 20:33 - Zmieniony piątek, 08 stycznia 2010 18:36
Jeśli
butach
ozdobionych
(Na
człowieka
warunkach.
wiemy
stosowana
arkebuza,
celnego
szyku.
razie
przyjrzymy
Pieszego
zwersji
ognia
ostrogami,
nie
który
wymaga
wAle
koronkami.
określajmy,
piechocie
zto
nie
czegoś
tej
się
do
szyku.
ciężkiej
tylko
użycia
artykułu
sylwetce
ubranego
od
tutaj
Skąd
przemieszcza
Przy
jak
podpórkikońca
broni,
kol.
brakuje.
dokładnie
żołnierza
zatem
siodle
w
Marka
kapelusz
XVI
ale
ten
ma
forkietu,
umożliwi
Przecież
zsię
należy
Piwońskiego]
barwny
parę
powieści,
konno
rękawiczki
który
pistoletów,
ją
prowadzenie
słowo
Dłuższa
jeździec,
nazwać..)
ale
zobaczymy
pozwoli
muszkieter
jest
otej
i koni
długich
cięższa
uwielkiej
przygotowany
to
wirtuoz
pasa
nie
Nieomylne
ciężka,
go
konnego
tylko
na
mankietach,
elegancką
zawiera
od
szpady?
komendę,
wielkokalibrowa
na
swego
atrybuty
uzyskanie
do
rdzeń
walki
poprzednika
białą
często
przez
kawalerzysty,
MUSZKIET.
broń
w
w
w
takich
całą
miarę
broń
wysokich
boczną
linię
palna
szybkości
lżejszej
siodła,
ogniową
za[odsyłam
a
hasłem
jedynie
jak
w
marszu.
–p.432)
piesi
żołnierze
“muszkiet”,
dojeżdżali
odpowiednicy.
konnych
na
dowiadujemy
miejsce
formacji
Koń
w
dostarczał
którym
znanych
że
formowali
broni
zachodniej
jako
dragonia.
używali
szyk
dragonii
pieszy,
żołnierze
Przy
iszlachcica
tylko
czym,
prowadzili
piechoty
przewagi
nie
walczyli
walkę
oraznieco
zJak
AIdąc
co
mówią
oich
muszkieterachpretorianach
Królów
Francji
źródła
zodwagi.
epoki?
“Konni
swą
Wszyscy
promowany
muszkieterska
siedzibę.
gwardziścina
noszą
Wtedy
to
130
stanowisko
muszkieterowie
błękitne
to
ludzi,
jadą
otrzymują
tuniki
dwójkami,
przez
ze
królewscy
Króla
srebrnymi
oni
na
zsię,
4iczele
powodu
sou
dosiadają
krzyżami.
dziennie”.
wszystkich
swej
Ich
innych
tylko
kapitanem
wówczas,
formacji
jest
Gwardia
gwardyjskich.
gdy
pan
Król
de
Tréville,
opuszcza
(“Estat
2e
série,
de
t.oni
la
VI,
France
en
1648
–
1649”
-stulecia.
F.
Danjou.
Archives.
curieuses
de
l'histoire
de
France,
2/8
Muszkieter
Wpisany przez Armand
niedziela, 13 grudnia 2009 20:33 - Zmieniony piątek, 08 stycznia 2010 18:36
szlachty,
formacjach
ta
Bergerac,
Castelmore)
raz
przez
gaskońskiego
(małoletności
kardynała
na
służbie
formacji.
Muszkieterską
brała
nowo
nawet
innego
wudział
Tyle
dopiero
i“Mosquetaires
właśnie
przebrał
zMazarin
totego
Wersalu,
często
takiej
FrancuzaLudwika
historia.
oficera
wgwardię
typu.
bitwie
przez
jako
która
rozwiązano
się
wykonywali
w
pełnili
Żołnierze
za
XIV).
pod
żołnierz
Ludwika
tajemnicy,
Ludwika
księcia
miała
du
kupca
Rocroi,
Roi”
służbę
M.in.
już
dawnych
gwardii
de
“misje
ci
by
XIV.
otrzymywało
XIII
podczas
za
mogli
pod
Condé,,
przy
szpiegować
oraz
powołano
sobą
Cieszyła
specjalne”,
osłoną
muszkieterskiej.
Annie
odbywać
w
muszkieterówwojenne
oblężeniu
buntu
który
się
nocy.
się
Austriaczce
w
Hiszpanów,
przeszedł
Frondy
od
1622
służbę
wówczas
np.
doświadczenie,
Gwardia
razu
Arras.
wywiadowcze.
roku,
mimo
Jej
wywieźli
zarówno
rangę
ina
żołnierze
wielkim
Walczył
Mazarinim
ale
rekrutowała
muszkieterska
to
stronę
oporucznika
pod
mało
cały
konno,
prestiżemlub
tam
dowództwem
Pierwowzór
(m.in
wroga.
dwór
w
nie
służyła
m.in.
się
tzw.
jak
zginął
sam
w
królewski
została
wyłącznie
Za
pieszo.
każdej
czasach
słynny
po
wde
czasów
innych
rozpoznany
D'Artagnana
2-3
Batzpowołana
innej
Formacja
Cyrano
oraz
letniej
regencji
ze de
A więc
konno
monarchy
złożona
dragońskie
być
Richelieu
którzy
może
mieli
imuszkieterowie
na
zW
miała
doświadczonych
raczej
wpiechotęmuszkiety.
jednak
podróży.
zresztą
gwardią
dużo
odbywają
Wydaje
Iczy
w
zapewne
niższy
rajtarską
swych
kawalerzystów,
...dragoni?
się,
zwiad
prestiż).
szeregach
stąd
że
niż
ani
bojowy,
muszkieterami.
Walczą
nazwa.
jedno,
być
poza
pilnują
Pedantyczny
w
może
ani
miarę
jazdą
drugiekrólewskich
dozbrojona
(Konkurencyjna
potrzeby
także
raczej
historyk
ok.
(ioraz
200
pokojów,
przez
elitarna
otrzymanych
wojskowości
pieszych
gwardia
wyposażenie
formacja
eskortują
kardynała
muszkieterów,
rozkazów)
nazwałby
konna
osobę
wpolach
, ich
Kim
bitew
artyleria.
odbywają
walce
wirtuozowskie
którego
zatem
zachodniej
na
zresztą
broń
pojedynek
był
liczbie
popisy
drzewcowątypowy
rzadko
Europy
tej
ogniowy,
szermiercze,
pierwszej
muszkieter
prosty
decydującą
piki,
wojakpo
właśnie
na
czym
tej
obrzeżach
zespołowe
rolę
prawdziwy
wielkie
formacje
odgrywa
Jaką
szyków
wyszkolenie
czworoboki
muszkieter,
muszkieterskie
bronią
wówczas
czasem
władał
piechoty
jest
nie
ma
halabardy.
ważniejsze
poza
rycerska
sposobność
ścierają
muszkietem?
pikinierzy.
jazda,
Nie
od
się
i ma
fechtunku.
przygotowanie.
w
lecz
Armie
tu
morderczej
Na
miejsca
piechota
Do
nai
średniowieczaJakiej
broni
bocznej
ale
wykształca
zatem
używa?
też
nieznane
Wepoki?
interesującej
wcześniej
nas
formy.
epoce
broń
biała
ma
historię
sięgającą
3/8
Muszkieter
Wpisany przez Armand
niedziela, 13 grudnia 2009 20:33 - Zmieniony piątek, 08 stycznia 2010 18:36
4/8
Muszkieter
Wpisany przez Armand
niedziela, 13 grudnia 2009 20:33 - Zmieniony piątek, 08 stycznia 2010 18:36
Miecz
rękojeścitemu
się
rękawicami.
pchnięć,
różne
nadaje
-zna
formacje,
jak
się
ibronią
ona
do
ibez
przede
cięcia.
głowicydo
całe
akcji
średniowiecze
Składa
wszystkim
kawałka
szermierczych.
się
wytoczonego
zciężka
ostrza,
broń
W
jazda.
otego,
XVI
prostej,
żelaza,
Zwłaszcza
iprzełożonym
XVII
obosiecznej
jelca
stuleciach
nadającego
(poprzeczki
jeśli
klindze,
mieczem
broni
chroniącej
dłonie
służąca
wyważenie.
nadal
płytowymi
posługują
dłoń),
zarówno
Rapier
wydrębniła
użytku
rękawicę.
d'ane)
był
włoskich
stuleciu
mieczowych
pchnięć
zarazem
poł.
nich
starcia
...próbę
bitew,
sławny
Boutevilla
awanturników,
Tybalta,
Sam
Londynie
uzbrojonymi
a
rapierowych
do
dzwonowyw
już
lewakiemzwarciu.
często
w
swej
niej
wyjazdu
początkowo
dawno
końcu
XVI
ponad
zresztą
amożliwe
broń
ojczyźnie
awanturnik
zzłamania
-nie
nad
w.
“rzeźnika
Używano
lekkich
gwardzistami
czy
prestiżowe
(z
mistrzem
uniwersalnej
Dzięki
codzieńprzyglądał
rodzajem
popularny
porzuciła
się
rozpleniła
10
o
lub
wykrwawiającej
hiszp.
okolny
w
przekraczających
cięciem.
klingach,
niemieckich
opisując
charakterystycznej
monstrualnie
tys.
zprzez
rapiery
szukających
....obłamywane.
są
materiałów
miecza
specyficznemu
(oraz
antypojedynkowych
guzików”,
dużo
'espada
też
szlachciców.
hrabia
szkoły
go
sztyletu,
wizytówki
się
stał
się
Powstały
sceny
przekształcił
niekiedy
zuchwalcami,
kardynała,
ulubioną
jej
broni
dla
zbroi.
bardziej
dzięki
sam
się
miastach.
koloniach)
de
włoskiej.
szpady.
ropera'
długich
takich
lada
się
pełnego
walki
siecznozakaz
Boutevillenadającego
Ludwik
System
mistrzów
potrzebie
określoną
niewielkich
szkoły
pojedynków.
w
Pod
przez
Stąd
uchwytowiprecyzyjne
okazji
miseczkowatej
próbującymi
bezsensownych
w
jak
-się
wjazdu
Doszło
(110W
Później
“miecz
swych
nie
popularny
arogancji
XIII..
właśnie
kolnej
drzewo
rozbudowanych
władania
mieszczan,
przepisów.
walce
w
do
trafiali
szermierki.
ruszali
noszenia
narzędzie
ustawowo
120cm.)
się
zwady.
Mimo
tarczdo
w
sztukach,
do
XVI
przekonała
sztychy,
palcom
oWe
rapierem
do
obręb
owe
korkowe.
często
sukni”)
aresztować
za
iprostego
aż
się
rapierem,
wieku
brawury
gardzie,
parowania
Francji
to
puklerzyWszak
notoryczne
Typ
idealną
ido
broni
zakazy
sporach.
zna
cienkich
dość
murów
Tryumfowała
długość.
że
domu
dające
oprawionych
konsultował
poł.
broń
często
ten
ulicach
prętów
w
szacowni
się
w
nie
Hiszpanii
adepta
finezyjnej
bardzo
król
XVIII
spisywano
pojedynkówdo
latach
pięknie
dumasowskich
w
bez
do
której
miejskich
ciosów
wymagającej
Iprzewagę
klingach.
Zbyt
krajach
nie
pieszych
potrzebował
uzbrajano
pojedynki
tworzy
miast
niego
służby
stulecianowomodnych
ceniony
mieszczanie
były
1588początki
szkoła
przez
się
długie
opisał
wykształcił
na
szermierki
ichroni
zaroiło
zabójczego
także
osłonę
południowych
ludzi
je
zto
Jednocześnie
nowo
uzbrojonej
w
starć
mieszkającym
1608
iw
jelec,
na
żarty,
lewą
mimo
włoskascena
Szekspir
miały
walce
przez
płytowych
traktatybohaterów
szlachty
sięgają
o
iszafot.
szlachta.
starych,
ulicznych
klingach
dłoni
miało
rękę
(ricasso,
się
zw
niektórzybyć
że
od
fechmistrzów,
pierwszego
pieszej.
systemów
przewagą
obawie
w
konstruowano
tzw.
w
reszta
zastępującą
w
XV
młodych
Egzekucji
tzw.
podręczniki,
walce
rekwirowane
na
zginąć wykonanych
halabardy,
rękawic,
osobie
w
W
za
stulecia,
rapier
w
polach
we
drugiej
pas
Rapier
XVI
przed
Europy
jak
wDzięki
walki.
woraz
do
ai
wyspecjalizowane
Rapier
uchwyt
pchnięcia
szermierczych,
jednak
był
długi
i znana
taktykę.
iuchwytu
bronią
wchodzenia
szlachta,
Trzeba
wymagającą
rapier
wojskowe
w
było
włoskiego
zplaga
związanie
pewnością
odmiany
opanować
już
szermierczego
typu
zkoniec
tej
zawodowi
bronią
byłby
krok
broni.
adwersarza.Władali
szermierczy,
niewygodny,
żołnierze,
przygotowaniawypad,
zwłaszcza
dlatego
ze
nim
nauczyć
też
względu
mieszanie
oficerowie.
zawodowcy
się
na
precyzyjnego
zspecyficzny
Na
gildii
wybierali
wojnie
5/8
Muszkieter
Wpisany przez Armand
niedziela, 13 grudnia 2009 20:33 - Zmieniony piątek, 08 stycznia 2010 18:36
6/8
Muszkieter
Wpisany przez Armand
niedziela, 13 grudnia 2009 20:33 - Zmieniony piątek, 08 stycznia 2010 18:36
7/8
Muszkieter
Wpisany przez Armand
niedziela, 13 grudnia 2009 20:33 - Zmieniony piątek, 08 stycznia 2010 18:36
Szpada
-isłużący
pewnie
stulecia,
walki
wywodzi
sztywniejszą
sławny
fechmistrzów
za
czasów
szpadą
imój
jeszcze
nadająca
się
broń
Ludwika
klingę.
szybszy
szpady,
wykształcona
rapierami.
w
się
muszkieterach
XIIICzy
itylko
twórców
szermierka
bardziej
ok.
używali
Tyle
do
1625
początkowo
pchnięć
szkoły
oberdyszazaawansowany
jej
konfrontacji
roku,
gwardii
sportowa,
muszkieterzy
francuskiejilancknechci
gdy
o
zraczej
Cyrano
zredukowanej
lekkiego
rozpoczyna
choć
mitu
od
zmiejskich
de
Jean
iwczesna
rapierowego.
gwardyjskich
historii.
(ok.
Bergerac
Baptiste
się
gardzie.
800
opowieść
szpada
gram)
był
Perche
Bezpośrednio
formacji?
Francuzi uczniem
rapiera
była
Dumas'a- du
cięższa
Na
wykształcili
ok.
jednego
Coudray'a.
pewno
lat
od
posługiwali
ipiechoty.
miała
40niego
zdający
takwybitnych
tych
Chociaż
system
dużo
XVII
się
Prostego
ikonografii
czasem
ricassa.
mocniejsze
nazwiepiechotę
prostego
odporna,
dżungle
kolonialnych
krótkie,
formacji.
jak
rodzaj
Niekiedy
iwojska
żołnierza
można
zarośla
rekruta
jak
mieczecięcie
mocarstw.
wwięc
krótkiego
idealne
zbiorach
było
uzbrajano
Nowego
zaopatrywano
szwedzką
iCharewicz
jest
pewniejsze
jedynie
nią
jasnaW
do
miecza)
zadać
broń
Światatej
walki
w
sam
podczas
kategorii
nie
broń
tego
prowadzenie
cięcie
je
na
jelecoraz
wymagała
czego
w
zw
typu
zatłoczonych
paluchcekhauzówwojny
ztzw.
występują
dość
siodła,
ma
nie
rapiery
30niedostępnego
szerokie,
broni.Takie
charakterystyczne
raz
pierścieniowy
walczyć
letniej.
musiała
często
pokładach
niderlandzkokrótkie
Popularność
na
zachodnie
doświadczać
piechotę
żelazny
lub
szermierczego
czy
tzw.
mieczowe
zamkowych
cechy.
w
szwedzkie,
szpady
ścisku
uchwyt
odmiany
tego
lub
piechota
Proste
..przerąbywać
klingi,
typu
walońskie
starć
na
wyszkolenia,
arsenałów.
używane
szabel
broni
kciuk,
pieszych
rękojeść
morska
wśród
i(wbrew
dłoni,
tasaki
przez
się
Tak
bez
przez
w
–
**********************
też
własnych
zaktualnej
gwardyjskich.
jednym
IŁukasz
pieszych
zapewne
butów
zsolidne,
wielkiej
mody
nogach.
zrajtarię
formacji
taka
ostrogamiAle
oraz
właśnie
trójki,
że
Reszta
od
...łupów.
mit
“żołnierza
na
konnym
broń
wiecznie
ubioru
obrazach
najczęściej
Taki
galantem
ido
żywy,
wyposażenia
zadań
zazwyczaj
dystans
dla
wisiała
zbrojnym
specjalnych”
większości
ma
mogła
dzieli
u
pasa
na
w
szpadę,
osmalonego
nogach
zależeć
muszkieter
zbyły
francuskich
trzewikipistolety,
od
zamożności
na
prochowym
tamtej
zawsze
królewskich
na
pióra
pole
epoki.
iosłony
pozostanie
kombatanta,
..koronki
dymem
bitwy
formacji
Nie
dociera
nosił
gemajna
:)była
on
na
Muszkieter
w
dawnej
Polsce
za
Inflantach.
jako
byli
rekrutowani
zapewne
broń
Musiały
schiavony,
Szpady,
czasów
Polsce
cudzoziemcami
tzw.
boczną
to
szable
wyglądem
być
piechota
Składała
Zygmunta
(zachowało
spośród
przywieźli
jazdy
autoramentu
zachodniego
wojskowe
-się
ani
ludności
Niemcami,
Augusta,
(zwłaszcza
się
ze
całkowicie
wyposażeniem
sobąich
polskiej.
cudzoziemskiego,
kilka
rapiery,
by
dostosowaną
Holendrami,
typupolskie)
wspierać
zwięc
niemieckich
polskich
miecze
Żołnierze
od
typowego
siły
Francuzami,
jazdy,
muzeach)
do
polskie
nie
cudzoziemskiego
za
najemników.
swych
księcia
rządów
wchodziły
być
muszkietera
w
tradycji,
może
ilokalne
walkach
każda
Szkotami,
pruskiego
króla
Zaś
w
szkockie
grę.
zachodnia
umiejętności
Władysława
swej
formacje
zforkietu,
pochodzenia
Zakonem
zaś
Albrechtaepoki.
ich
żołnierze
muszkieterskiebroń
warianty
Jako
IV.
Krzyżackim
iiobjęty
upodobań.
nie
pojawiła
Ich
bywali
zawodowcy
odbiegali
oficerowie
–
się
już
w
Piechota
czasów
Sobieskiego
się
muszkiet
węgierskich
opowieścią.
ubiorem,
muszkietyStefana
strzelcza
w
trakcie
zdzisiejsza
oraz
szerokim,
np.
Batorego
stosowaniem
chłopską
janczarskie
w
oddawania
Polsce
mieczowym
węgierskich
piechotę
miała
strzału.
lub
o
też
zamkach
łanową
jelcem,
swoje
Jako
hajduków,
rodzaju
broni
lub
kozackich,
wschodnie
bałkańskich,
wybraniecką.
bocznej
Kozaków
toporatureckich.
imuszkietera
używali
zamiast
ale
siczowych,
Od
to
odmiany.
temat
zachodniej
szabelWschodnie
janczarów
już
najczęściej
Znanych
nie
by
formacje
odmiany
podeprzeć
króla
już
moją
tzw.
te
miały
od
różniły
Artykuł
traktować,
;)
zwłaszcza
nie
ma
charakteru
o
wyrozumiałość
dysertacji
proszę
naukowej,
kolegów
to
tekst
bronioznawców
popularyzatorskijeśli
się
i2005r
tak
na
proszę
niego
natkną
go
“Armand”
Bibliografia;
E.
Razin
“Historia
sztuki
wojennej”
Wyd.
MON
1958r.
J.
Clements
swordsmanship”
Paladin
Press
1997r.
A.V.
Norman
“ze
The
Rapier
And
The
Smallsword
14601820”
Ayer.
Co.
1980r.
W.
Hładkiewicz
“D'Artagnan
czyli
prawdziwy
żywot
muszkietera”
Z.P.
Filip
– Marek
Plewczyński
"Daj
nam
Boże
sto
lat
wojny"
Bellona
1997r.
Arturo
Pérez-Reverte
"Klub
Dumas"
wyd.
Muza
2009
Ilustracje:
–W
Krakowie.
Zdjęcia
broni
-“Renaissance
zbiorów
prywatnych;
zawdzięczam
uprzejmości
Muzeum
Narodowego
w już
8/8

Podobne dokumenty