Raport z diagnozy ryzyka uzależnienia od komputera, Internetu i
Transkrypt
Raport z diagnozy ryzyka uzależnienia od komputera, Internetu i
Załącznik nr 1 Szkolnego Programu Profilaktycznego (Rok szkolny 2013/2014) Raport z diagnozy ryzyka uzależnienia od komputera, Internetu i innych mediów cyfrowych Zespół Szkół Publicznych w Czerniejewie wrzesień 2013 Diagnoza ryzyka uzależnienia od komputera, Internetu i innych mediów cyfrowych została przeprowadzona wśród wszystkich uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum (obecnych w szkole) za pomocą anonimowej ankiety maju 2013 r. O wypełnienie ankiety poproszono również rodziców uczniów podczas szkolnej wywiadówki (kwiecień 2013 r.). Rzeczywista liczba osób ankietowanych wyniosła: 96 uczniów klas I-III szkoły podstawowej; 108 uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej; 105 uczniów klas I-III gimnazjum; 88 rodziców uczniów klas I-III szkoły podstawowej; 98 rodziców uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej; 86 rodziców uczniów klas I-III gimnazjum; I) Uczniowie klas I-III szkoły podstawowej udzielili następujących odpowiedzi: 1. W odpowiedzi na pytanie: Jak najczęściej spędzasz swój wolny czas po szkole?, ponad 1/3 uczniów jako najczęstszą formę spędzania czasu wolnego wymieniła: gry komputerowe (34%; 25% dziewcząt i 42% chłopców) oraz Internet (34%; 30% dziewcząt i 38% chłopców). 2. Na pytanie: Czy lubisz korzystać z komputera/Internetu? aż 94% dzieci odpowiedziało twierdząco (w tym 86% dziewcząt oraz 100% chłopców). 3. Kolejne pytanie pozwoliło uzyskać odpowiedź na pytanie jaki odsetek uczniów korzysta z: - domowego komputera 92% (91% dziewcząt i 92% chłopców); - komputera w szkole 72% (70% dziewcząt i 73% chłopców); - własnego telefonu komórkowego 71% (64% dziewcząt i 77% chłopców). 4. W odpowiedzi na pytanie: Jak często spędzasz czas wolny korzystając z Internetu/komputera?, większość uczniów wskazała odpowiedź: kilka razy w tygodniu (61%; 64% dziewcząt i 60% chłopców). Ponad 1/3 uczniów przyznała, że codziennie korzysta z Internetu lub komputera (35%; 30% dziewcząt i 40% chłopców). Tylko 3% ankietowanych zdeklarowało, że wcale nie korzysta z Internetu/komputera (3 dziewczynki). 5. Kolejne pytanie pozwoliło uzyskać odpowiedź na pytanie: Ile czasu w ciągu dnia uczniowie spędzają korzystając z komputera lub Internetu? Odpowiedzi przedstawiały się w następujący sposób: - około 1 godziny 55% uczniów (64% dziewcząt i 48% chłopców); - 2-3 godziny 30% uczniów (30% dziewcząt i 31% chłopców); - 4 i więcej godzin 15% uczniów (7% dziewcząt i 21% chłopców). 6. Następne pytanie pozwoliło zauważyć, iż prawie połowie uczniów zdarza się korzystać z Internetu/komputera dla własnej przyjemności w późnych godzinach wieczornych i nocnych 48% uczniów (27% dziewczynek i 65% chłopców). 7. Ponad połowa uczniów ustaliła z rodzicami ile czasu może spędzać przed komputerem 58% uczniów (w tym 61% dziewcząt i 56% chłopców). Dla większości z nich limit ten wynosi 1 godzinę (82% uczniów; 89% dziewcząt i 76% chłopców). Dla 2% uczniów (tylko dziewczęta) limit ten wynosi 30 minut, natomiast dla 16% (w tym 7% dziewcząt i 24% chłopców) 2 i więcej godzin. Ponadto 55% uczniów, którym rodzice wyznaczyli w/w limit czasu przyznaje, że zdarza im się dłużej korzystać z komputera (48% dziewcząt i 62% chłopców). 8. 34% uczniów (34% dziewcząt i 35% chłopców) przyznało, że są źli i smutni gdy rodzice zabraniają im korzystać z komputera lub Internetu. 9. W odpowiedzi na pytanie: Co najczęściej robisz po szkole?, 20% uczniów (11% dziewcząt i 27% chłopców) przyznało, że bardzo często korzysta z mediów elektronicznych (komputer, Internet, telefon komórkowy). Natomiast odpowiedź czasami wskazało 28% uczniów (27% dziewcząt i 29% chłopców). 10. Odpowiedzi na pytanie: W jaki sposób najczęściej korzystasz z komputera lub Internetu? przedstawiały się w następujący sposób: gry komputerowe: 88% badanych (w tym 77% dziewcząt i 96% chłopców). oglądanie bajek/filmów: 84% badanych (w tym 79% dziewcząt i 88% chłopców); nauka/programy edukacyjne: 68% badanych (w tym 66% dziewcząt i 69% chłopców); rozmowa/kontaktowanie się z innymi osobami: 71% badanych (w tym 64% dziewcząt i 77% chłopców). II) Uczniowie klas IV-VI szkoły podstawowej udzielili następujących odpowiedzi: 1. W odpowiedzi na pytanie: Jak najczęściej spędzasz swój wolny czas po szkole? (z możliwością zaznaczenia kilku odpowiedzi), ponad połowa uczniów jako najczęstsze formy spędzania czasu wolnego wymieniła: spotkania z przyjaciółmi oraz sport (odpowiednio 56% i 51% uczniów). Ponad ¼ uczniów przyznała, że najczęściej swój wolny czas spędza z rodziną i korzystając z Internetu (odpowiednio 25% i 27% uczniów). Oglądanie telewizji i gry komputerowe wymieniło odpowiednio 21% i 19%. 2. Na pytanie: Czy korzystasz z komputera/Internetu? aż 99% ankietowanych odpowiedziało twierdząco. 3. Kolejne pytanie wymagało dokończenia zdania: „Korzystam z…” przy pomocy jednego, dwóch, trzech bądź czterech wariantów odpowiedzi. Oto jak odpowiadali uczniowie klas IV-VI: - domowego komputera 92% uczniów; - komputera u znajomych, rodziny lub w innym miejscu 19%; - Internetu za pośrednictwem komputera 33%; - Internetu za pośrednictwem telefonu komórkowego 24%. 4. W odpowiedzi na pytanie: Jak często spędzasz czas wolny korzystając z Internetu/komputera?, prawie połowa uczniów wskazała odpowiedź: prawie codziennie (42%). Około 1/3 uczniów przyznała, że codziennie korzysta z Internetu lub komputera (30%). 19% ankietowanych zdeklarowało, że korzysta z Internetu/komputera kilka razy w tygodniu, a 10% - kilka razy w miesiącu. Żaden uczeń nie wskazał odpowiedzi nie korzystam wcale. 5. Kolejne pytanie pozwoliło uzyskać odpowiedź na pytanie: Ile czasu w ciągu dnia uczniowie spędzają korzystając z komputera lub Internetu? Odpowiedzi przedstawiały się w następujący sposób: - około 1 godziny 43% uczniów; - 2-3 godziny 42% uczniów; - 4 i więcej godzin 15% uczniów. 6. Następne pytanie pozwoliło zauważyć, iż prawie połowie uczniów zdarza się „czasami” korzystać z Internetu/komputera dla własnej przyjemności w późnych godzinach wieczornych i nocnych (po 22:00) 44% uczniów. Odpowiedź „bardzo często” wskazało 16% uczniów, a „nigdy” – 40%. 7. Nieco ponad ¼ uczniów ustaliła z rodzicami ile czasu może spędzać przed komputerem 26% . Dla 46% z nich limit ten wynosi 1 godzinę, natomiast dla 54% 2 i więcej godzin. Ponadto, 55% uczniów, którym rodzice wyznaczyli w/w limit czasu przyznaje, że zdarza im się go przekraczać („bardzo często” – 7%; „czasami” – 48%; „nigdy” – 45%). 8. Aż 70% uczniów przyznało, że przebywanie w sieci (Internecie) wpływa na poprawę ich nastroju. 9. Zdaniem 19% uczniów od czasu uzyskania dostępu do komputera/Internetu ich oceny szkolne się pogorszyły. 10. Na pytanie: Czy zdarza Ci się przebywać w sieci/Internecie lub korzystać z komputera dłużej niż sobie wcześniej zaplanowałeś? Ponad połowa ankietowanych - 53% odpowiedziało twierdząco. Taki sam odsetek uczniów przyznał, iż zdarza im się stracić poczucie czasu podczas korzystania z Internetu/komputera. 11. 31% ankietowanych przyznało, że czują się smutni lub zdenerwowani, gdy nie mają możliwości skorzystania z Internetu/komputera (z powodu np. braku prądu, braku telefonu komórkowego, zakazu rodziców). 12. Ponad 1/3 uczniów (36%) uważa, że życie bez Internetu/komputera byłoby nudne, puste i pozbawione radości, a prawie połowa ankietowanych (48%) nie wyobraża sobie życia bez dostępu do Internetu/komputera. 13. Kolejny zestaw pytań pozwolił uzyskać informacje dotyczące częstotliwości okoliczności towarzyszących korzystaniu uczniów z Internetu/ komputera. Poniższa tabela ukazuje odsetek uczniów, którzy spośród pięciu wariantów odpowiedzi wybrali częstotliwość: „bardzo często”, „często” lub „czasami” (pozostałe dwa warianty to: rzadko i nigdy): Pytanie a) Jak często wybierasz kontakt Internetowy z przyjaciółmi zamiast osobistego? b) Jak często z powodu czasu spędzanego w Internecie/przed komputerem zdarza Ci się zaniedbywać obowiązki szkolne lub domowe? c) Jak często „uciekasz” do Internetu/ komputera, by poprawić sobie nastrój, zapomnieć o codziennych problemach? d) Jak często się nie wysypiasz z powodu korzystania z Internetu do późna w nocy? e) Jak często złościsz się, jeśli ktoś ci przeszkadza, gdy korzystasz z Internetu/komputera? f) Jak często zdarza Ci się mówić „jeszcze tylko chwilę”, kiedy korzystasz z Internetu/komputera? g) Jak często wolisz przeznaczyć czas na Internet/ komputer niż na inne rozrywki np. jazdę na rowerze? h) Jak często najpierw logujesz się w Internecie, a dopiero później zajmujesz się swoimi obowiązkami? i) Jak często inni narzekają, że spędzasz za dużo czasu w Internecie/przed komputerem? % uczniów (bardzo często, często, czasami) 58% 18% 53% 19% 44% 61% 43% 33% 26% 14. Ostatnie pytanie pozwoliło określić częstotliwość z jaką uczniowie wykonują poszczególne czynności korzystając z komputera/Internetu. Poniżej odsetek uczniów, którzy spośród pięciu wariantów odpowiedzi wybrali częstotliwość: „bardzo często”, „często” lub „czasami” (pozostałe dwa warianty to: rzadko i nigdy): % uczniów (bardzo często, często, czasami) Czynność a) Odwiedzanie stron Internetowych. b) Prowadzenie rozmów (chat, GaduGadu, Skype, itp.) c) Granie w dostępne w Internecie gry on-line. d) Granie w gry dostępne na płytach CD/DVD. e) Odwiedzanie portali społecznościowych (Facebook, Nasza Klasa, Twitter, MySpace, itp.) f) Pisanie komentarzy na forach, blogach, portalach społecznościowych (np. Facebook). g) Dokonywanie zakupów przez Internet. h) Słuchanie muzyki, oglądanie filmów (np. YouTube). i) Korzystanie z poczty elektronicznej (e-mail). j) Korzystanie z Internetu przy pomocy telefonu komórkowego. k) Korzystanie z programów edukacyjnych (słowniki, encyklopedie, atlasy multimedialne). l) Tworzenie własnych kont na różnych portalach (zamieszczanie zdjęć, pisanie komentarzy lub bloga, itp.) III) Uczniowie klas I-III następujących odpowiedzi: 83% 62% 62% 55% 77% 56% 31% 84% 42% 53% 44% 66% gimnazjum udzielili 1. W odpowiedzi na pytanie: Jak najczęściej spędzasz swój wolny czas po szkole? (z możliwością zaznaczenia kilku odpowiedzi), ponad połowa uczniów jako najczęstsze formy spędzania czasu wolnego wymieniła: spotkania z przyjaciółmi oraz Internet (odpowiednio 68% i 51% uczniów). Około ¼ uczniów przyznała, że najczęściej swój wolny czas spędza z rodziną i na sportowo (odpowiednio 24% i 32% uczniów). Oglądanie telewizji i gry komputerowe wymieniło odpowiednio 13% i 15%. 2. Na pytanie: Czy korzystasz z komputera/Internetu? odpowiedziało twierdząco. 97% ankietowanych 3. Kolejne pytanie wymagało dokończenia zdania: „Korzystam z…” przy pomocy jednego, dwóch, trzech bądź czterech wariantów odpowiedzi. Oto jak odpowiadali uczniowie gimnazjum: - domowego komputera 81% uczniów; - komputera u znajomych, rodziny lub w innym miejscu 7%; - Internetu za pośrednictwem komputera 58%; - Internetu za pośrednictwem telefonu komórkowego 38%. 4. W odpowiedzi na pytanie: Jak często spędzasz czas wolny korzystając z Internetu/komputera?, ponad połowa uczniów wskazała odpowiedź: codziennie (56%). Ponad 1/4 uczniów przyznała, że prawie codziennie korzysta z Internetu lub komputera (29%). 10% ankietowanych zdeklarowało, że korzysta z Internetu/komputera kilka razy w tygodniu, 3% - kilka razy w miesiącu, a 2% wskazało odpowiedź - nie korzystam wcale. 5. Kolejne pytanie pozwoliło uzyskać odpowiedź na pytanie: Ile czasu w ciągu dnia uczniowie spędzają korzystając z komputera lub Internetu? Odpowiedzi przedstawiały się w następujący sposób: - około 1 godziny 20% uczniów; - 2-3 godziny 55% uczniów; - 4 i więcej godzin 25% uczniów. 6. Następne pytanie pozwoliło zauważyć, iż większości uczniów zdarza się korzystać z Internetu/komputera dla własnej przyjemności w późnych godzinach wieczornych i nocnych (po 22:00). Odpowiedź „bardzo często” wskazało 40% uczniów, „czasami” – 45%, natomiast „nigdy” – 15%. 7. Tylko 14% gimnazjalistów ustaliło z rodzicami ile czasu może spędzać przed komputerem.. Dla 13% z nich limit ten wynosi 1 godzinę, natomiast dla 87% 2 i więcej godzin. Ponadto, 87% uczniów, którym rodzice wyznaczyli w/w limit czasu przyznaje, że zdarza im się go przekraczać („bardzo często” – 27%; „czasami” – 60%; „nigdy” – 13%). 8. Aż 72% uczniów przyznało, że przebywanie w sieci (Internecie) wpływa na poprawę ich nastroju. 9. Zdaniem 15% uczniów od czasu uzyskania dostępu do komputera/Internetu ich oceny szkolne się pogorszyły. 10. Na pytanie: Czy zdarza Ci się przebywać w sieci/Internecie lub korzystać z komputera dłużej niż sobie wcześniej zaplanowałeś? ponad 3/4 ankietowanych - 76% odpowiedziało twierdząco, natomiast 62% uczniów przyznało, że zdarza im się stracić poczucie czasu podczas korzystania z Internetu/komputera. 11. 33% ankietowanych przyznało, że czują się smutni lub zdenerwowani, gdy nie mają możliwości skorzystania z Internetu/komputera (z powodu np. braku prądu, braku telefonu komórkowego, zakazu rodziców). 12. Prawie połowa uczniów (44%) uważa, że życie bez Internetu/komputera byłoby nudne, puste i pozbawione radości, a ponad połowa ankietowanych (52%) nie wyobraża sobie życia bez dostępu do Internetu/komputera. 13. Kolejny zestaw pytań pozwolił uzyskać informacje dotyczące częstotliwości okoliczności towarzyszących korzystaniu uczniów z Internetu/ komputera. Poniższa tabela ukazuje odsetek uczniów, którzy spośród pięciu wariantów odpowiedzi wybrali częstotliwość: „bardzo często”, „często” lub „czasami” (pozostałe dwa warianty to: rzadko i nigdy): Pytanie a) Jak często wybierasz kontakt Internetowy z przyjaciółmi zamiast osobistego? b) Jak często z powodu czasu spędzanego w Internecie/przed komputerem zdarza Ci się zaniedbywać obowiązki szkolne lub domowe? % uczniów (bardzo często, często, czasami) 70% 36% c) Jak często „uciekasz” do Internetu/ komputera, by poprawić sobie nastrój, zapomnieć o codziennych problemach? d) Jak często się nie wysypiasz z powodu korzystania z Internetu do późna w nocy? e) Jak często złościsz się, jeśli ktoś ci przeszkadza, gdy korzystasz z Internetu/komputera? f) Jak często zdarza Ci się mówić „jeszcze tylko chwilę”, kiedy korzystasz z Internetu/komputera? g) Jak często wolisz przeznaczyć czas na Internet/ komputer niż na inne rozrywki np. jazdę na rowerze? h) Jak często najpierw logujesz się w Internecie, a dopiero później zajmujesz się swoimi obowiązkami? i) Jak często inni narzekają, że spędzasz za dużo czasu w Internecie/przed komputerem? 56% 29% 42% 72% 39% 63% 50% 14. Ostatnie pytanie pozwoliło określić częstotliwość z jaką uczniowie wykonują poszczególne czynności korzystając z komputera/Internetu. Poniżej odsetek uczniów, którzy spośród pięciu wariantów odpowiedzi wybrali częstotliwość: „bardzo często”, „często” lub „czasami” (pozostałe dwa warianty to: rzadko i nigdy): Czynność a) Odwiedzanie stron Internetowych. b) Prowadzenie rozmów (chat, GaduGadu, Skype, itp.) c) Granie w dostępne w Internecie gry on-line. d) Granie w gry dostępne na płytach CD/DVD. e) Odwiedzanie portali społecznościowych (Facebook, Nasza Klasa, Twitter, MySpace, itp.) f) Pisanie komentarzy na forach, blogach, portalach społecznościowych (np. Facebook). g) Dokonywanie zakupów przez Internet. h) Słuchanie muzyki, oglądanie filmów (np. YouTube). i) Korzystanie z poczty elektronicznej (e-mail). j) Korzystanie z Internetu przy pomocy telefonu komórkowego. k) Korzystanie z programów edukacyjnych (słowniki, encyklopedie, atlasy multimedialne). l) Tworzenie własnych kont na różnych portalach (zamieszczanie zdjęć, pisanie komentarzy lub bloga, itp.) % uczniów (bardzo często, często, czasami) 97% 83% 43% 48% 89% 80% 44% 89% 62% 72% 46% 69% IV) Odpowiedzi rodziców prezentują się w następujący sposób: Odpowiedzi rodziców Pytanie/obszar diagnostyczny I-III SP IV-VI SP I-III G. Moje dziecko spędza przed komputerem/w Internecie zbyt dużo czasu. Od czasu uzyskania dostępu do komputera/ Internetu oceny mojego dziecka pogorszyły się. Moje dziecko na zakaz korzystania z komputera/Internetu reaguje w następujący sposób: a) jest rozdrażnione; 15% 26% 50% 5% 13% 20% 11% 14% 23% b) odczuwa silny niepokój; 2% 3% 2% c) jest przygnębione i smutne; 17% 16% 16% d) próby ograniczenia czasu spędzanego przed komputerem napotykają na jego silny opór; e) próby ograniczenia czasu spędzanego przed komputerem wywołują nawet agresję; f) nie zauważyłam/em żadnego z powyższych zachowań. Mojemu dziecku zdarza się rezygnować dla komputera z innych form spędzania czasu wolnego. Odkąd moje dziecko ma dostęp do komputera/Internetu zauważyłam/em, że: a) ma problemy z koncentracja uwagi; 6% 3% 13% 0% 2% 2% 59% 60% 49% 44% 47% 56% 13% 5% 5% b) śpi nerwowo, często budzi się w nocy; 1% 1% 2% c) spędza coraz więcej czasu przed komputerem; 5% 5% 9% d) trudno mu opuścić sieć; często mówi „zaraz” nie przerywając połączenia; e) przestaje utrzymywać kontakty z rówieśnikami, bo w Internecie ma innych przyjaciół; f) zaprzestanie korzystania z Internetu powoduje u dziecka złe samopoczucie, rozdrażnienie, a nawet wybuch niekontrolowanej agresji; g) nie zwraca uwagi na szkody jakie przynosi spędzanie czasu w Internecie: problemy z nauką, zaniedbywanie obowiązków, osłabienie więzi z rodziną. 18% 23% 36% 0% 2% 5% 1% 1% 6% 9% 5% 14% Podsumowanie diagnozy ryzyka uzależnienia od komputera, Internetu i innych mediów cyfrowych Celem diagnozy było określenie ryzyka wystąpienia uzależnienia od komputera, Internetu i innych mediów cyfrowych wśród uczniów ZSP w Czerniejewie. Badanie za pomocą ankiety przeprowadzono we wszystkich klasach I, II i III etapu edukacyjnego oraz wśród rodziców uczniów klas szkoły podstawowej i gimnazjum. Analiza ankiet pozwoliła wyodrębnić odsetek uczniów zagrożonych uzależnieniem od komputera/Internetu. Zgodnie z kryteriami przyjętymi przez Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego takie ryzyko pojawia się wówczas, gdy spełnione są cztery warunki: codzienne lub prawie codzienne korzystanie z Internetu „dla własnej przyjemności”; przebywanie „w sieci” - dla własnej przyjemności - 4 lub więcej godzin dziennie; korzystanie z Internetu w godzinach nocnych (po 22.00); odczuwanie przymusu „bycia w sieci” dla poprawy własnego nastroju. Dokładna analiza ankiet przeprowadzonych wśród uczniów naszej szkoły pozwoliła stwierdzić, iż w/w warunki spełnia: 10% uczniów klas I-III szkoły podstawowej, 17% uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej oraz aż 24% uczniów klas I-III gimnazjum. Można zauważyć, iż odsetek uczniów zagrożonych uzależnieniem od komputera/Internetu wzrasta wraz z wiekiem uczniów – problem ten w największym stopniu dotyczy gimnazjalistów. Tę tendencję można zauważyć też analizując odpowiedzi udzielone przez uczniów na poszczególne pytania: Odpowiedzi uczniów Pytanie/obszar diagnostyczny I-III SP IV-VI SP I-III G. 35% 72% 85% 30% 42% 55% 4 godz. i więcej dziennie przed komputerem. 15% 15% 25% Korzystanie z komputera/Internetu po 22:00. 48% 60% 85% brak danych 36% 44% brak danych 48% 52% Codzienne/prawie codzienne korzystanie komputera/Internetu. 2-3 godz. dziennie przed komputerem. z Życie bez Internetu byłoby nudne, puste i pozbawione radości. Nie wyobrażam sobie życia bez dostępu do Internetu/komputera. Przebywanie w sieci/korzystanie z komputera dłużej niż zaplanowano. Utrata poczucia czasu podczas korzystania z Internetu/komputera. Problem braku snu. brak danych 53% 76% brak danych 53% 62% brak danych 19% 29% Najpierw Internet, potem obowiązki. brak danych 33% 63% Odwiedzanie stron Internetowych. brak danych 83% 97% Prowadzenie rozmów przez Internet. brak danych 62% 83% Korzystanie z Internetu przy pomocy telefonu komórkowego. brak danych 53% 72% Powyższa tabela prezentuje tylko wybrane obszary spośród wszystkich przebadanych; jednakże zauważalne jest zwiększanie się prawdopodobieństwa wystąpienia ryzyka uzależnienia od mediów cyfrowych wraz z wiekiem uczniów. Być może wpływ na to ma zmniejszenie się kontroli ze strony rodzica; jak bowiem pokazała analiza ankiet: im starsze dziecko, tym większa swoboda korzystania przez nie z komputera/Internetu. Tylko 14% gimnazjalistom rodzice określili limit czasu jaki mogą spędzać korzystając z komputera/Internetu. Dla porównania odsetek ten wyniósł w przypadku klas IV-VI SP 26%, natomiast I-III SP – 58%. Analiza ankiet przeprowadzonych wśród rodziców również potwierdza fakt, iż najbardziej narażoną na uzależnienie od komputera/Internetu grupą jest młodzież gimnazjalna. Połowa rodziców uczniów klas gimnazjalnych jest zdania, że ich dziecko zbyt dużo czasu spędza przed komputerem. Odsetek ten w przypadku rodziców uczniów klas IV-VI szkoły podstawowej wyniósł 26%, a klas I-III szkoły podstawowej 15%. Ponadto, według rodziców, aż 36% gimnazjalistów trudno jest opuścić sieć (często mówią „zaraz” nie przerywając połączenia). Dla porównania w przypadku uczniów klas I-III szkoły podstawowej odsetek ten jest dwukrotnie niższy. opracowała Edyta Łachowska