PORÓD – początek życia czy kłopotów - Vit-Tra

PORÓD – początek życia czy kłopotów?
Wydalanie przez krowę lub jałówkę potomstwa jest końcowym etapem
ciąży. W trakcie porodu z ciała matki wypierany jest płód, który od tego
momentu powinien wykazywać podstawowe funkcje życiowe. Poród jest
zjawiskiem złożonym wywołanym przez wiele czynników neurohormonalnych.
Pod koniec ciąży zmienia się stosunek estrogenów (ich poziom powoli wzrasta)
do progesteronu (jego poziom maleje). Powoduje to obrzmienie dróg rodnych,
rozluźnienie mięśni i wiązadeł oraz obfite wydzielanie śluzu. Przez łożysko i
ciałko żółte wydzielana jest relaksyna, powodująca wiotczenie wiązadeł. Z kolei
na kurczliwość macicy w trakcie porodu ma wpływ oksytocyna.
Prawidłowy przebieg porodu ma duży wpływ na kondycję, apetyt i stan
zdrowia krowy w późniejszym okresie. Istotną rolę odgrywa wielkość i ciężar
płodu, wymiary i ukształtowanie dróg rodnych, nabycie przez tkanki kanału
rodnego podatności na odkształcanie, zbytnie otłuszczenie ciała (BCS) i ogólny
stan zdrowotny krowy.
Do objawów zbliżającego się porodu należą:
- obrzęk sromu i rozpulchnienie okołopochwowej tkanki łącznej,
- powiększenie szpary sromowej i wzmożona aktywność gruczołów śluzowych
pochwy – zwisający „ sznur” z dolnego spoiwa sromu,
- wydzielany śluz jest szklisty, przeźroczysty i gęsty,
- zwiotczenie wiązadeł i połączenia stawu krzyżowo-biodrowego (niepewny
chód),
- zapadnięcie mięśni zadu,
- rozwarcie części pochwowej szyjki macicy ( na kilka palców),
- częste oddawanie kału i moczu,
- przygotowanie gruczołu mlekowego do zbliżającej się laktacji i pojawienie się
żółtej, gęstej wydzieliny – siary,
- błędnym jest pogląd, że poród rozpoczyna się wówczas, gdy rozwarcie jest
zaledwie na grubość jednego palca.
Krowę na 7-10 dni przed porodem należy przeprowadzić do porodówki
lub przygotować czyste i wygodne stanowisko w oborze. Idealnym
rozwiązaniem są wyścielone słomą osobne boksy przeznaczone do porodu.
Zwierzę przed wprowadzeniem do porodówki należy dokładnie oczyścić.
Racice i kończyny muszą być wymyte i odkażone. Powinien być przygotowany
niezbędny przy porodzie sprzęt, taki jak: wyjałowione linki porodowe,
drewniane drążki do pociągania linek, czyste ściereczki, środki dezynfekcyjne,
nożyczki i nici do zabezpieczenia pępowiny.
Poród przebiega w 3 fazach, trwających różnie długo, w zależności od:
budowy anatomicznej krowy, wielkości płodu, liczby odbytych porodów,
sposobu żywienia i kondycji ciała. Bezpośrednio przed porodem płód zmienia
swoje ułożenie. Prawidłową pozycją jest ułożenie podłużne główkowe z
przodowaniem główkowym. Każde inne jest nieprawidłowe i może powodować
komplikacje. W okresie poprzedzającym poród mogą wystąpić stany podobne
do porażenia poporodowego. Przyczyną ich są zaburzenia związane z
niedoborem wit. D3
oraz hipokalcemią, hipomegnezemią i hipofosfatemią.
Dlatego istotne znaczenie bezpośrednio przed porodem mają wlewki
energetyczne zawierające w swoim składzie dodatki mineralne w łatwo
dostępnej postaci jak np. VIT-CAL (chelaty Ca i Mg), które wzmagają
kurczliwość macicy i przyśpieszają wydalanie płodu.
W przebiegu porodu wyróżnia się 3 fazy:
Etap I. Otwierania się dróg rodnych, który trwa od 2 do 6 godzin,
a u pierwiastek do 8 godzin,
- bóle w jamie brzusznej na 24 godziny przed zupełnym otwarciem szyjki
macicy,
- bóle porodowe wywołane przez skurcze macicy zaczynają się 6 godziny przed
porodem,
- skurcze trwają od kilku sekund do 1-3 minut z 20-30 minutowymi przerwami,
- po 2-3 godzinach od pierwszych objawów bólów wydalana jest omocznia
( jasny, niebieskawy płyn),
- po około 0,5 – godzinie pojawia się owodnia ( gęsty, żółtawy płyn),
- jeżeli omocznia i owodnia się nie pojawiają o czasie, poród zapowiada się
problematycznie i powinno się wezwać lekarza weterynarii,
- często pęcherz płodowy pęka i nawilża drogi wyprowadzające.
Etap II. Wypierania płodu
- wypieranie płodu powinno trwać 15-25 minut, co stanowi 10-15 skurczów
brzusznych. Przed wejściem do jamy miednicznej płód musi obrócić się
dookoła swej osi. Zmienia się więc położenie w stosunku do żwacza. W
wyniku ruchów płodu żwacz zostaje zepchnięty w kierunku dogłowowym
jamy brzusznej. Następnie kończynami przednimi i głową drażni receptory
szyjki macicznej, w efekcie czego na drodze odruchowej nasilają się skurcze
„
macicy oraz rozpoczyna się praca tłoczni brzusznej. Wzrastające ciśnienie
tłoczy „klin” utworzony z błon płodowych powodując coraz większe i czynne
otwieranie szyjki. W końcowej fazie rozwierania kanał szyjki jest szeroko
otwarty i zanika granica pomiędzy jamą macicy, a jamą pochwy.
_
- płód jest wyciskany z błonami płodowymi do pochwy, a następnie na
zewnątrz. Błony płodowe mają za zadanie rozwarcie szyjki macicy.
Płód przedostaje się do wnętrza pochwy, powoduje drażnienie kolejnych
receptorów, które uruchamiają tłocznię brzuszną. Są to bardzo silne,
krótkotrwałe skurcze mięśni powłok brzusznych i przepony, które zwiększają
ciśnienie w jamie brzusznej. Najtrudniejszym momentem tej części porodu jest
przejście płodu przez przeponę miednicy ( wyrzynanie się głowy). Proces
rozszerzenia tego odcinka u bydła trwa zwykle kilka godzin i nie wolno skracać
go przed przedwczesne „pociąganie” płodu. Jeżeli głowa i kończyna przejdą
przewężenie, to nie mogą się cofnąć w czasie przerwy między bólami,
- ukazują się nóżki, główka, klatka piersiowa, biodra i tylne nóżki. Główka
ułożona jest na nóżkach w ten sposób, że pyszczek znajduje się na wysokości
stawów pęcinowych, a oczy na wysokości stawów nadgarstkowych. Również
wypieranie zadu cielęcia stanowi trudny etap, gdyż może mieć pokaźne
wymiary. Następuje silne dociskanie brodawek macicznych do ciała płodu,
któremu towarzyszy wydalanie dużej ilości krwi łożyskowej do organizmu
płodu. Powoduje to zwiotczenie i poluzowanie kosmków łożyska, wpływając
negatywnie na późniejszy proces wypierania błon.
- pępowina zrywa się w drogach rodnych krowy.
Etap III. Wypieranie błon płodowych.
- rozpoczyna się zaraz po wyparciu płodu i zwykle trwa 3-8 godzin. Macica
kurczy się rozluźniając i przerywając połączenie kosmków w poszczególnych
brodawkach.
- błona śluzowa układa się w podłużne fałdy, a brodawki maciczne zbliżają się
do siebie. Powoduje to zmniejszenie dopływu krwi do brodawek, których
naczynia krwionośne silnie się rozrosły w okresie ciąży. W efekcie dochodzi do
wysunięcia się kosmków z krypt i uwolnienie łożyska,
- ciążenie błon płodowych zwisających ze szpary sromowej pomaga w procesie
odłączenia łożyska. Łożysko waży około 5,5-6 kg i zawiera około 86 liścieni o
łącznej powierzchni 530 cm2,
- łożysko powinno być oddzielone i wyparte w ciągu 3-4 godzin. Jeżeli
wydalenie nie nastąpi w ciągu 12 godzin, wówczas mamy do czynienia z
zatrzymaniem łożyska, należy wezwać lekarza weterynarii.
Po wydaleniu łożyska w narządzie rozrodczym samicy zachodzi szereg
ściśle z sobą powiązanych procesów prowadzących do inwolucji macicy,
eliminacji zakażeń bakteryjnych i regeneracji błony śluzowej. Okres
poporodowy trwa około 6-7 tygodni.
Pierwsze godziny po porodzie stanowią dla krowy poważny stres oraz
znaczny wydatek energetyczny. Sprawdzoną metoda jest podanie bezpośrednio
po porodzie ( przed wylizaniem cielęcia) rozpuszczonego w ciepłej wodzie pójła
poporodowego (np.VITTRAMINA PREMIUM) zawierającego w swoim
składzie substancje energetyczne witaminowo-mineralne oraz probiotyczne. Jest
on wygodny w stosowaniu i bardzo chętnie wypijany przez krowy. Z jednej
strony pójło powoduje, że przedżołądki po porodzie wracają na swoje miejsce, a
z drugiej przywraca równowagę elektrolitową i energetyczną ograniczając
ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych oraz zaburzeń pokarmowych.
Dodatkowym atutem jest podawanie wapnia i magnezu w formie chelatowej, co
w znacznym stopniu poprawia bilans tych pierwiastków po porodzie i ułatwia
profilaktykę porażenia poporodowego. Ponadto skurcze mięśniowe macicy
przyspieszają wydalanie łożyska i inwolucję macicy. Po 8-12 godzinach można
ponownie zastosować wlewkę preparatu VIT-CAL, który uzupełnia niedobory
energetyczno-witaminowo-mineralne.
W okresie pierwszych 10 dni po porodzie zachodzi najszybszy etap
inwolucji macicy. W pierwszych 2 dniach tego okresu bardzo obfite są
bezwonne odchody poporodowe (lochia), które są krwotoczerwone i wyglądem
oraz konsystencją przypominają wody płodowe. Każda zmiana zapachu
wydzieliny świadczy o patologii. W późniejszym okresie ich ilość się zmniejsza,
gęstnieją i uzyskują barwę brunatna, a następnie rdzawo-żółtą i bardziej
klarowną. U zdrowych krów lochia powinna zakończyć się do około 15 dni po
porodzie.
W tym okresie istotne znaczenie ma szybkie uzupełnienie nie tylko
niedoborów energetycznych, ale również mineralno-witaminowych. Bardzo
ważną rolę ma pokrycie w wapń, magnez oraz fosfor, bowiem zapobiega
porażeniu poporodowemu, gorączce mlecznej oraz ketozie, jak również
poprawia wskaźniki rozrodu. Bardzo dobre rezultaty przynosi stosowanie przez
2-5 dni po porodzie wleweki dożwaczowej np. VIT-CAL, KETOVIT lub
ENERGOVIT, które oprócz energii zawierają łatwo przyswajalne minerały (Ca,
Mg, P, Zn) oraz witaminy (E, D3, B1, B3, B6 i B12 ), jak również płynne
metabolity drożdży Saccharomyces cerevisiae. Stymulują one rozwój mikroflory
żwacza,
poprawiają
apetyt
i
trawienie,
a
ponadto
wykazują
efekt
antykwasicowy, który występuje przy skarmianiu dużych ilości pasz treściwych
podczas rozdajania.
W okresie kolejnych 3-4 tygodni wielkość macicy powraca do stanu przed
ciążowego. Pierwszy poporodowy cykl jajnikowy pojawia się do około 20 dnia
po porodzie, a inwolucja macicy kończy się około 30 dni po porodzie.
Całkowita regeneracja błony śluzowej macicy kończy się około 45 dnia po
porodzie i krowa okazuje pełnowartościową ruję z owulacją i jest gotowa na
ponowne zajście w ciążę.
Łatwość porodu to cecha funkcjonalna, która warunkuje wydanie na
świat żywego i zdrowego potomstwa. Przedłużający się poród, wymagający
pomocy, wyciągania płodu określany jest jako ciężki. Trudny poród wpływa na
jakość
cech
reprodukcyjnych.
Trudny
poród
zwiększa
śmiertelność
okołoporodowa cieląt. Wykazano, że cieliczki z trudnego porodu miały 4 razy
mniejszą szansę dożyć do 21 dnia życia, aniżeli cieliczki z normalnych
porodów.
POMOC PRZY PORODZIE
1.Nie powinno się pomagać w pierwszej fazie porodu. Nie należy przekłuwać
pęcherza płodowego, bo błony płodowe służą do rozwierania szyjki macicy i
dalszych dróg rodnych. Sprawdzić czy nie doszło do skręcenia macicy
(zwilżona woda), ręką ze
smarem sprawdza się czy fałdy błony śluzowej
pochwy nie są spiralnie ułożone jeżeli są wówczas wzywamy lekarza
weterynarii (Podać VITCAL -500 ml.)
2.Nie można zakładać linek porodowych, gdy pojawiają się tylko nóżki – może
to spowodować skręcenie główki do tyłu.
3.Linki zakładamy, gdy pojawi się główka. Należy równocześnie naciskać
krocze samicy, spychając je jak gdyby główką do dołu. Linkę zakładamy na
stawy skokowe kończyn przednich i przybliżamy pętle maksymalnie do siebie,
aby zmniejszyć objętość klatki piersiowej.
5. Przy porodzie pośladkowym postępujemy szybko, bo może dojść do
zaduszenia cielęcia pępowiną.
6. Umiejętnie pociągamy linki w dół z umiarkowana siłą – tylko przy parciach
krowy,
7. Pomocne jest odwrócenie płodu grzbietem do dołu, jeżeli przednia część jest
na zewnątrz,
8. Bezpośrednio po porodzie podać pójło poporodowe (VITTRAMINAPREMIUM), w kilka godzin później (6-8)) preparat VIT-CAL, a przez kolejne
3- 5 dni KETOVIT P lub ENERGOVIT po 500 ml.