list otwarty - Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
Transkrypt
list otwarty - Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN
Wrocław 10.05.2010 Pracownicy INSTYTUTÓW Polskiej Akademii Nauk Szanowny Pan Bronisław Komorowski Marszałek Sejmu p/o Prezydenta RP Szanowny Panie Marszałku i Panie Prezydencie, Zmniejszanie dystansu cywilizacyjnego pomiędzy Polską a bogatymi krajami Europy i świata wymaga rozwoju innowacyjnej gospodarki oraz społeczeństwa obywatelskiego, które zbudować można jedynie na wiedzy. Z tego powodu ustawy dotyczące Nauki mają fundamentalne znaczenie dla dalszego rozwoju cywilizacyjnego Polski. Wprowadzane właśnie przez Parlament regulacje zadecydują nie tylko o indywidualnych losach naukowców, ale przede wszystkim o możliwościach dalszego rozwoju gospodarczego naszego Kraju. Nowy pakiet ustaw, a szczególnie ustawa dotycząca Polskiej Akademii Nauk, wzbudziły duże nadzieje wśród naukowców zatrudnionych w instytutach Akademii. Zapowiadano zmiany prowadzące do wspierania badań naukowych i zwiększania szans rozwoju i drogi awansu naukowego, wreszcie w kraju, a nie tylko zagranicą. Obiecywano szereg pozytywnych zmian mających wesprzeć środowiska naukowe. Wsparcie to miało zależeć wyłącznie od oceny efektywności pracy badacza, bez rozróżniania czy wywodzi się on ze środowisk uczelnianych czy z PAN. Instytuty Naukowe należące do Polskiej Akademii Nauk od dłuższego już czasu borykają się z sytuacją, wedle której, mimo że są „podstawowymi jednostkami naukowymi” (Art. 42 ustawy o PAN) „państwowej instytucji naukowej” (Art. 1 pkt 1 ustawy o PAN), w rzeczywistości znalazły się poza systemem efektywnego finansowania Nauki w Polsce. Jest faktem, że nawet jednostki zajmujące czołowe miejsca w rankingach placówek naukowych finansuje się na szokująco niskim poziomie. Jest to skutkiem wieloletnich zaniedbań: w wielu takich jednostkach przez ostatnie 10-12 lat poziom finansowania działalności statutowej nie zmienił się lub wzrósł nominalnie o kilkakilkanaście procent. W tym czasie w Polsce mieliśmy do czynienia z łącznym spadkiem realnej wartości pieniądza o około 50%, a średnia płaca w kraju uległa podwojeniu. Znacznie więcej niż o 50% podrożały paliwa, prąd, materiały budowlane, czynsze za lokale itp., decydujące o kosztach funkcjonowania placówek badawczych. W tej sytuacji co jakiś czas słychać zapowiedzi dalszego ograniczenia dotacji na działalność instytutów PAN, jakby mało było drastycznej redukcji osiągniętej w ostatniej dekadzie poprzez samo zaniechanie waloryzacji. Obecny stan nazywany 1 jest samodzielnością finansową, co brzmi jak ponury żart. W rzeczywistości instytutów nie stać nawet na bieżące remonty, nie mówiąc o rozbudowie zaplecza sprzętowego czy o rozwoju. Kadrę naukową Instytutów PAN od lat opłaca się na najniższym dopuszczalnym ustawowo poziomie. I oto w nowej ustawie o PAN, dla jednostek naukowo badawczych w tak trudnej sytuacji, przygotowano następujący zapis: Art. 104: Zasady wynagradzania pracowników instytutów określa się w zakładowych układach zbiorowych pracy albo w zakładowych regulaminach wynagradzania. Zapis ten oznacza, że płace wysoko wykwalifikowanej kadry naukowej będzie ograniczała na wszystkich stanowiskach jedynie ustawowa płaca minimalna. Dla pracowników uczelni na analogicznych stanowiskach obowiązuje siatka płac zróżnicowana, zależna od stopnia naukowego, z mechanizmem waloryzowania. Teoretyczna możliwość negocjowania dobrych warunków wynagrodzeń pozostaje fikcją w zderzeniu z realnym poziomem finansowania Instytutów PAN. Nie możemy więc przyjąć argumentacji, że Instytuty mają swobodę ustalania wynagrodzeń na drodze umów pracowników z dyrekcją. Poza wąską grupą najlepiej finansowanych jednostek, taka swoboda po prostu nie istnieje. Od lat jesteśmy opłacani na najniższym dopuszczalnym poziomie, który teraz będzie mógł swobodnie się obniżać, aż do poziomu minimalnej pensji ustawowej. Czy można pozwolić, aby w ten sposób traktowani byli pracownicy naukowi w społeczeństwie, którego rozwój opiera się na wiedzy? Przyjęty zapis cechuje oczywista, rażąca niesprawiedliwość, niszcząca konkurencyjność podmiotów poprzez nierówne traktowanie kadry naukowej. Stoi on też w ewidentnej sprzeczności z tym, co Rząd zadeklarował w ministerialnym uzasadnieniu do projektu ustawy: „W zakresie zatrudniania pracowników naukowych PAN, obok szeregu rozwiązań sprzyjających rozwojowi kadry na początkujących etapach kariery naukowej, wprowadzone zostały również przepisy, które mają na celu ujednolicenie przepisów ustawy o PAN z przepisami ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym.” (Sejm RP druk 1587, 06.01.2009) Znaczenie tej deklaracji było bardzo duże, ponieważ od lat utrzymuje się sytuacja, w której ministerialne rozporządzenia dla PAN „nie nadążają” za regulacjami dla uczelni wyższych: minimalne stawki wynagrodzeń zasadniczych dla naukowców o tych samych stopniach i stanowiskach różnią się nawet o około 1000 zł na niekorzyść PAN. Profesorowi w Instytucie Naukowym PAN już dziś można zaproponować wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 2770 zł brutto. Adiunktowi, czyli pracownikowi z tytułem doktora i sporym dorobkiem naukowym, 1890 zł brutto. Od października 2010 r., czyli od przewidywanego terminu wejścia w życie ustawy, uposażenia te będą mogły wynosić 1317 zł brutto miesięcznie (ustawowa płaca minimalna). Wśród ofert Powiatowych Urzędów Pracy znajdujemy następujące: sprzątaczka, wykształcenie podstawowe: 2000 zł brutto miesięcznie (PUP Wrocław StPr/10/1322), pomoc kuchenna, wykształcenie podstawowe - 2800 zł brutto (PUP Gdynia StPr/10/0463), sprzedawca kasjer, wykształcenie zawodowe - 2500 zł brutto miesięcznie (PUP1 Łódź StPr/10/1609), laborant 2 chemiczny, wykształcenie średnie - 2200 zł brutto miesięcznie (PUP Bielsko-Biała 60146410). Czy naprawdę intencją Rządu jest, aby praca naukowa w Polsce wymagała od pracownika poświęcania się wbrew logice i rzeczywistości? Najwyższe zdziwienie budzi jednak fakt, że jednocześnie w ustawie o PAN przyjęto regulację płac na drodze rozporządzeń dla wszystkich pozostałych pracowników PAN: pracowników pomocniczych jednostek naukowych oraz innych jednostek organizacyjnych, członków Akademii, prezesów, przewodniczących i wiceprzewodniczących rad kuratorów (Art. 12, 32, 105), oprócz nas - pracowników Instytutów Naukowych podlegających PAN. Nie rozumiemy, dlaczego w taki sposób traktuje się pracowników państwowych jednostek naukowych, którzy realizują 6 ustawowych zadań, kluczowych z punktu widzenia innowacyjności, rozwoju i przyszłości polskiej gospodarki i nauki, z 12 realizowanych przez wszystkich pracowników i członków PAN. Przyjęte rozwiązanie jawi się więc jako rażąca niesprawiedliwość, ale też jako wyraźny błąd systemowy. Instytuty Naukowe PAN są w istocie finansowane przez Ministerstwo: w ustawie budżetowej nie przewiduje się dla nich określonych dotacji, znajdują się w zbiorczej grupie jednostek prowadzących działalność naukowo-badawczą. Urealnienie finansowania Instytutów PAN, które jest warunkiem zapewnienia ich pracownikom godziwych wynagrodzeń, leży w obszarze kompetencji Rządu. Tym bardziej uderzająca jest sytuacja, w której Ministerstwo nie chce ponosić odpowiedzialności za płace w tych jednostkach, choćby na poziomie sytuacji płacowej pracowników uczelni wyższych. Całkowite przerzucenie odpowiedzialności za poziom wynagrodzeń na dyrekcje Instytutów PAN otwiera drogę do dalszego dekapitalizowania zarządzanych przez nich jednostek, odpływu i pogarszania się jakości kadry naukowej. Jednostka naukowa może być konkurencyjna i skuteczna w konkursowym systemie rozdziału środków na działalność naukową, zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim, posiadając trwałą bazę i dobre zaplecze, w tym zaplecze kadrowe. Nie zgadzamy się z próbami przedstawiania dotacji statutowych dla Instytutów badawczych jako środków „łatwych”, które powodują wyłącznie rozleniwienie kadry i złe gospodarowanie. Już od bardzo dawna poziom finansowania Instytutów PAN nie pozwala na rozleniwienie. Dla nas finansowanie działalności statutowej to środki stanowiące absolutnie niezbędną bazę, umożliwiającą efektywne poruszanie się we w pełni przez nas akceptowanym środowisku funduszy konkursowych. Z powodzeniem zdobywamy te środki, zarówno w zwykłych grantach ministerialnych, jak i w projektach ogłaszanych w ramach funduszy europejskich. Chcemy z całą mocą podkreślić, że poważne konkursy, na czele z tymi rozdzielającymi środki Unii Europejskiej, wymagają stabilnej sytuacji placówki. Poza ową finansową stabilnością oraz bardzo dobrą bazą lokalową i sprzętową, wymagają też mocnego zespołu badawczego, mogącego udokumentować profesjonalną biegłość i doświadczenie w dziedzinie planowanych badań. Co więcej, w projektach w ramach funduszy europejskich jednym z kryteriów oceny jest to, czy po 3 ustaniu finansowania z projektu jednostka naukowa będzie w stanie samodzielnie podtrzymywać aktywność oraz wskaźniki wygenerowane przez projekt, w tym wskaźniki zatrudnienia i to przez okres kilku lat. Tego nie będziemy w stanie spełnić, jeśli nasze zespoły ulegną rozpadowi. Jest też oczywiste, że część koniecznych wydatków Instytutów, na czele z nagłymi naprawami specjalistycznego sprzętu i częścią kosztów utrzymania budynku, a nawet niektóre obciążenia fiskalne, jak VAT, różnice kursowe etc., należą do kosztów niekwalifikowalnych w realizowanych grantach. Ciągłość pracy badawczej zabezpiecza wtedy tylko dotacja statutowa. Zabezpiecza również ciągłość prac w przypadku opóźnień w przekazywaniu zatwierdzonych środków konkursowych. Do realizacji takich właśnie zobowiązań i do jak największej konkurencyjności oraz skuteczności w systemie konkursowym niezbędna jest baza utrzymywana z dotacji statutowych. Od początku prac nad ustawą o PAN postulujemy powiązanie siatki wynagrodzeń pracowników naukowych z kwotą bazową oraz urealnienie finansowania Instytutów PAN. Wielokrotnie zabieraliśmy głos podczas konsultacji społecznych, apelując do Ministerstwa, Sejmu i Senatu o zwrócenie uwagi na problemy pracowników Instytutów badawczych PAN. W Polskiej Akademii Nauk pracuje około 10% kadry naukowej naszego kraju, wywierając znaczący wpływ na rozwój Nauki w Polsce. Zajmujemy wysokie miejsca w rankingach jednostek naukowych: ocena parametryczna lokuje 89% wszystkich Instytutów PAN w I kategorii (uczelnie: 38%). Nie wierzymy, że Rzeczpospolitej nie stać na zapewnienie tak małej grupie osób, mających jednocześnie istotny wpływ na rozwój cywilizacyjny kraju, godziwych warunków wynagradzania. Trudno też sądzić, aby przyjęte w ustawie o PAN rozwiązania generowały realne oszczędności dla Państwa. Działania te przywodzą na myśl raczej próby likwidacji Instytutów PAN, i to za pomocą „brania głodem”. Pragniemy podkreślić i zwrócić uwagę, że nasz protest nie jest wymierzony przeciwko Koleżankom i Kolegom pracującym na uczelniach wyższych ani przeciwko wybranym pracownikom PAN, których lepiej potraktowano w przedmiotowej ustawie. Chcielibyśmy, aby wszyscy naukowcy w Polsce byli godziwie wynagradzani za swoją pracę. Właśnie dlatego domagamy się sprawiedliwego traktowania dla siebie oraz postulujemy zrównanie naszych praw z prawami, którymi przewidziano objęcie innych grup badaczy. Jesteśmy głęboko przekonani, że można jeszcze naprawić błąd usankcjonowany ustawą i poprzez niniejszy list prosimy o interwencję i pomoc. Zwracamy się z prośbą o spotkanie, na którym nasi przedstawiciele mieliby możliwość bezpośredniego przedstawienia problemu, jeszcze przed decyzją w sprawie przyjęcia przez Pana jako p/o Prezydenta RP ustawy o PAN w kształcie przyjętym przez sejm 30 kwietnia br. Z wyrazami głębokiego szacunku, W imieniu Dyrekcji i Pracowników Instytutów PAN: 4 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN, we Wrocławiu, Dyrektor Prof. dr hab. med. Jacek Szepietowski Instytut Parazytologii im. Witolda Stefańskiego PAN w Warszawie, Dyrektor Prof. dr hab. Władysław Cabaj Instytut Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego PAN w Lublinie, Dyrektor Prof. dr hab. Józef Horabik Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej PAN w Krakowie, Dyrektor Prof. dr hab. inż. Paweł Zięba Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika PAN w Warszawie, Dyrektor Prof. dr hab. Marek J. Sarna Instytut Genetyki Roślin PAN w Poznaniu, Dyrektor Prof. dr hab. Wojciech Święcicki Instytut Chemii Organicznej PAN w Warszawie, Dyrektor Prof. dr hab. Marek Chmielewski Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu, Dyrektor Prof. dr hab. Wojciech T. Markiewicz Instytut Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu, Dyrektor Prof. dr hab. Andrzej Jezierski Instytut Geografii i Zagospodarowania Przestrzennego PAN w Warszawie, Prof. dr hab. Alicja Breymeyer Instytut Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku, Dyrektor Prof. dr hab. inż. Andrzej Sawicki Zakład Biologii Arktyki PAN w Warszawie, Dyrektor Dr hab. Andrzej Tatur Instytut Sztuki PAN w Warszawie, Dyrektor Prof. dr hab. Elżbieta Witkowska-Zaremba Instytut Historii Nauki PAN w Warszawie, Dyrektor Prof. dr hab. Leszek Zasztowt Zakład Archeologii Śródziemnomorskiej PAN w Warszawie, Dyrektor Prof. dr hab. Karol Myśliwiec Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN w Krakowie, Dyrektor Prof. dr hab. Marta Mizianty Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni PAN w Krakowie, Dyrektor Prof. dr hab. Małgorzata Witko Instytut Slawistyki PAN w Warszawie, Dyrektor Dr hab. Grażyna Szwat-Gyłybow Instytut Psychologii PAN w Warszawie, Dyrektor Dr hab. Urszula Jakubowska Instytut Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, Z-ca Dyrektora ds. Naukowych Prof. dr hab. Zbigniew Głowaciński Instytut Nauk Prawnych PAN w Warszawie, Z-ca Dyrektora Prof. dr hab. Irena Rzeplińska Komisja Zakładowa Solidarność przy Zakładzie Antropologii PAN we Wrocławiu, Przewodnicząca Dr Halina Kołodziej Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie, Z-ca Dyrektora ds. Naukowych Doc. dr hab. Barbara Popielawska Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN w Warszawie, Dyrektor Prof. dr hab. Andrzej Rosner Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN w Łodzi, Dyrektor Prof. dr hab. Stanisław Słomkowski Instytut Języka Polskiego PAN w Krakowie, Dyrektor Prof. dr hab. Piotr Żmigrodzki Instytut Genetyki Człowieka PAN w Poznaniu, Dyrektor Prof. dr hab. Jerzy Nowak Muzeum i Instytut Zoologii PAN w Warszawie, Dyrektor Prof. dr hab. Wieslaw Bogdanowicz Centrum Badań Ekologicznych PAN w Dziekanowie Leśnym, Dyrektor Prof. dr hab. Janusz Uchmański Instytut Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie, Dyrektor Prof. dr hab. Andrzej Buko Instytut Fizjologii Roślin PAN w Krakowie, Dyrektor Prof. dr hab. Franciszek Dubert 5 32. 33. 34. 35. Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu, Dyrektor Prof. dr hab. Andrzej Kędziora Międzynarodowy Instytut PAN w Łodzi - Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii, Dyrektor Prof. dr hab. Maciej Zalewski Instytut Dendrologii PAN w Kórniku, Przewodniczący Rady Pracowników Dr hab. Maciej Filipiak Instytutu Badań Literackich PAN w Warszawie, Przewodnicząca KZ NSZZ Solidarność Ariadna Masłowska-Nowak. Do wiadomości 1. Prezes i Wiceprezesi PAN 2. Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego 3. Pracownicy PAN i opinia publiczna 6