Pobierz PDF

Ściąga eksperta
Pobrzeża
Region pobrzeża dzielić będziemy na 3 mniejsze jednostki, przyjrzyjmy się temu na mapie :
1. Pobrzeże Szczecińskie
2. Pobrzeże Koszalińskie
3. Pobrzeże Gdańskie
Pobrzeże Szczecińskie leży w zachodniej części pasa pobrzeży i obejmuje ujściowy odcinek Odry, wyspę Wolin, i część wyspy Uznam,
Zalew Szczeciński, Nizinę Szczecińską i dość rozległy obszar na wschód od niej.
Granicę Pobrzeża Koszalińskiego wyznacza na zachodzie dolina dolnego odcinka rzeki Parsęty a na wschodzie przylądek Rozewie,
natomiast północną część Pobrzeża Koszalińskiego stanowi Pobrzeże Słowińskie. Obszar ten ma dość urozmaiconą rzeźbę, występują
tu niewielkie wzniesienia porozcinane przez rzeki wpadające do Morza Bałtyckiego.
Pobrzeże Gdańskie natomiast leży niejako wokół Zatoki Gdańskiej. W jego obrębie wyróżnia się Żuławy Wiślane czyli deltę Wisły w
środkowej części Pobrzeża, Mierzeję Helską i Mierzeję Wiślaną.
DZIAŁALNOŚĆ MORZA
Rzeźba terenu pobrzeży jest głównie efektem działalności morza, wiatru i rzek. Bardzo wyraźnie zaznaczyła się tu zarówno budująca jak
i niszcząca działalność morza, która najlepiej widoczna jest bezpośrednio na wybrzeżu. W miejscach gdzie wybrzeże jest nieco wyższe
utworzyły się strome i wysokie klify. Są to formy powstałe na skutek podcinania wysokiego brzegu przez fale morskie czyli niszczącej
działalności morza. Najwyższe klify spotkać można na Wyspie Wolin, gdzie objęte są ochroną Wolińskiego Parku Narodowego. Nieco
niższe ale równie godne uwagi występują w okolicach przylądka Rozewie oraz w Trzęsaczu, gdzie oglądać można ruiny kościoła, który
osuwał się w miarę, jak klif na którym został wybudowany był coraz bardziej podmywany przez fale morskie.
Wybrzeża klifowe stanowią jedynie niewielki procent linii brzegowej, zdecydowanie większa część ma niskie wręcz wyrównane brzegi. Na
takich wybrzeżach widać bardzo wyraźnie na czym polega akumulacyjna działalność Bałtyku. Jest ona powodem powstawania m.in.
mierzei i jezior przybrzeżnych których genezie przyjrzymy się teraz bliżej.
Zacznijmy od mierzei, proces jej powstawania jest bardzo długi, najpierw mało odporne osady polodowcowe są rozmywane przez fale i
prądy morskie, które następnie przenoszą materiał skalny i osadzają go załamaniach linii brzegowej. Z czasem materiału jest tak dużo że
zaczyna wynurzać się z wody w formie piaszczystego wału, który wciąż się powiększa tworząc pas lądu przypominający kształtem kosę
czyli mierzeję. W taki sposób powstały między innymi Mierzeja Helska . Ma ona ponad 30 m długości a jej szerokość waha się od 130 m
do ok. 3 km. Ciągnie się ona od tzw. Kępy Swarzowskiej na południowy wschód przymykając jakby częściowo Zatokę Pucką.
Niekontrolowany proces narastania mierzei trwa bez ustanku, prowadząc w efekcie do odcięcia zatoki od otwartego morza. W ten sposób
powstały jeziora przybrzeżne, za przykład możemy podać Jamno, Bukowo, Gardno lub Łebsko położone na pobrzeżu Koszalińskim.
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 1/3
Ściąga eksperta
WYDMY
Działalność akumulacyjną na wybrzeżu zaznaczył również wiatr. Na niektórych mierzejach nie pokrytych roślinnością usypuje wydmy a
potem jego podmuchy powodują przenoszenie piasku i tym samym przemieszczanie się wydm.
Do najbardziej okazałych, będących wręcz ewenementem w sali europejskiej wydm należą te znajdujące się w okolicach Łeby na mierzei
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Strona 2/3
Ściąga eksperta
oddzielającej jezioro Łebsko od morza. Najwyższa z nich ma wysokość 42 m i nazwana została Łącka Górą. W procesie wędrówki
wydmy zajmują powoli obszar leśny, który się tam znajduje i zasypują ubogą roślinność. Dla ochrony wydm i naturalnie zachodzących
procesów utworzono Słowiński Park Narodowy.
ŻUŁAWY WIŚLANE
Częścią pasa pobrzeży jest jedyna w swoim rodzaju kraina znana jako Żuławy Wiślane. Obszar ten jest tak naprawdę największą deltą w
Polsce. Ok. 5 tys. lat temu w tej części wybrzeża morze sięgało dużo dalej na południe niż obecnie . Wolno płynąca Wisła pozostawiała
duże ilości materiału i osadzała u ujścia tworząc deltę, która stopniowo narastała i zresztą narasta w dalszym ciągu. Obszar jaki obecnie
zajmuje to 2,5 tys. km2. W jego obrębie występują liczne obszary depresyjne, stanowią one ok. 30% całej powierzchni Żuław, największa
depresja osiąga 1,8 m poniżej p.m. Materiał z jakiego zbudowana jest delta czyli namuły rzeczne są doskonałym podłożem dla
powstawania żyznych gleb. Występowanie mad sprawia, że Żuławy Wiślane są ważnym rejonem rolniczym Polski. Uprawia się tu
głównie pszenicę i buraki cukrowe czyli rośliny o dużych wymaganiach glebowych. Tereny niżej położone muszą być jednak stale
odwadniane za pomocą kanałów i rowów. Większe jest także zagrożenie powodziami, dlatego wzdłuż rzek konieczne jest usypywanie
wysokich wałów przeciwpowodziowych.
Poza Wisłą która jest dominującą rzeką, pobrzeże pocięte jest licznymi rzekami wpływającymi bezpośrednio do morza. Do największych
należą Rega, Parsęta, Wieprza, Słupia oraz Łeba.
FLORA I FAUNA
Wiemy już, że na pobrzeżu znajduje się Woliński i Słowiński Park Narodowy. W lasach Wolińskiego Parku Narodowego dominuje sosna i
buk. Rosną tu także storczyki i kilka gatunków bardzo rzadkich roślin. Park zamieszkuje także orzeł bielik. W Słowińskim Parku
Narodowym występuje z kolei roślinność typowo nadmorska. Wydmy porastają trawy o bardzo długich korzeniach takie jak
wydmuchrzyca, mikołajek nadmorski lub piaskownica. Zakaz chodzenia po wydmach w wielu miejscach wprowadzono właśnie po to aby
nie zadeptywać tej ważnej dla wybrzeża roślinności. Trawy spełniają bowiem funkcję ochroniącą wydmy przed wiatrem.
OSADNICTWO I TURYSTYKA
Położenie nad Morzem Bałtyckim sprawiło, że dość szybko rozwinęły się duże ośrodki miejskie. Do największych należą Gdańsk, Gdynia
oraz Szczecin . Zarówno Gdańsk jak i Szczecin to typowe miasta portowe. Miasta szybko stały się ważnym ośrodkiem handlowym,
rzemieślniczym i stoczniowym. O szybkości tego rozwoju świadczy chociażby historia Gdyni, która z osady rybackiej dynamicznie
przekształciła się w prężny ośrodek miejski. Na wybrzeżu istnieje wiele innych równie ważnych miast jak Koszalin, Kołobrzeg, Darłowo
czy Władysławowo. Większość z nich to prężnie szczególnie w sezonie działające ośrodki turystyczne. Do szczególnie atrakcyjnych i
najchętniej odwiedzanych należą Hel, Jastarnia, Krynica Morska, Mielno, Dziwnów, Łeba i wiele innych mniejszych miejscowości tak
chętnie odwiedzanych przez turystów pomimo kapryśnej często pogody. Poza sezonem turystyka funkcjonuje już tylko w
miejscowościach posiadających ośrodki sanatoryjne przyjmujące kuracjuszy chcących skorzystać z leczniczego mikroklimatu.
www.edudu.pl - filmy edukacyjne on-line
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
Strona 3/3