Baza danych

Praca z bazą danych
Aby móc korzystać z niniejszego kursu musimy utworzyć bazę danych o nazwie
KURSY, tabelę o nazwie UZYTKOWNIK, a w tabeli tej utworzyć następujące kolumny:
user_id
typu integer/autonumer
not null
imie
typu znakowego o rozmiarze 50 znaków
nazwisko
typu znakowego o rozmiarze 50 znaków
zdjecie
typu image/blob/Obiektowe
Typ danych jest oczywiście zaleŜny od uŜytego serwera, dla MS SQL Serwera
definicja bazy, tabeli i kolumn przedstawia się jak poniŜej:
Rysunek 1. Projekt tabeli UZYTKOWNIK bazy KURSY
W przypadku serwerów MS SQL lub MySQL dodajmy jeszcze uŜytkownika (w tym
przykładzie dodany jest uŜytkownik i login „tech”), a w przypadku MS SQL równieŜ login
tak abyśmy przez tego uŜytkownika mogli łączyć się z bazą danych (szczegóły odnośnie
dodawania uŜytkowników w poszczególnych serwerach baz danych proszę doczytać w
dokumentacji / literaturze lub w necie). Pragnę tutaj zwrócić uwagę na definicję kolumny
„user_id”, która jest kolumną „autoinkrementowaną”, czyli numerowaną automatycznie przez
system bazy danych. Jeszcze tak pro forma typów danych to w przypadku MySQL będą to
odpowiednio typy: BIGINT(20) z opcją „autoincrement”, VARCHAR(50) i BLOB, a w
przypadku Access będą to typy: Autonumer, Tekst(50) i Obiekt Ole.
JeŜeli utworzyliśmy juŜ bazę, tabelę i kolumny to teraz trochę teorii na temat łączenia
z bazą danych. OtóŜ, aby połączyć się z bazą danych musi być tzw. dostawca, który dostarcza
specjalizowane narzędzia do połączenia się z daną bazą danych. Standardowo środowisko
Framework .NET zawiera między innymi dostawców umoŜliwiających łączenie się z MS
SQL Serwer (SQLClient), bazą Access (OleDb i ODBC). Dostawca SQLClient jest
specjalizowany do połączeń z bazą MS SQL Serwer, natomiast dostawcy OleDb i ODBC są
bardziej uniwersalni i pozwalają łączyć się z innymi bazami danych obsługujących /
posiadających dany sterownik. W przypadku MySQL najlepiej jest pobrać i zainstalować
specjalizowanego dostawcę (MySQLClient) dostępnego na stronie domowej MySQL. Dany
sterownik / dostawca zawiera między innymi klasę / obiekt „Connection”, która za pomocą
właściwości „ConnectionString” łączy się z bazą danych. Tak więc ośmielę się stwierdzić, Ŝe
właściwość „ConnectionString” obiektu „Connection” jest kluczowym elementem w pracy z
bazą danych (bo bez niego i jego prawidłowej postaci nic nie będzie działało, a więc
poprawne konstrukcje zapytań SQL – tak jak i niepoprawne ☺ - nie zadziałają). A skoro tak
to teraz omówimy trochę dokładniej tę właściwość.
JeŜeli uŜyjemy „Wizzarda” połączeń do źródeł danych z Visual Studio to utworzona
właściwość „ConnectionString” dla serwera MS SQL będzie miała przykładową postać:
Data Source=.\SQLEXPRESS;AttachDbFilename="C:\Program Files\Microsoft SQL
Server\MSSQL.1\MSSQL\Data\KURSY.mdf";Persist Security Info=True;User
ID=tech;Connect Timeout=30;User Instance=True
a dla bazy Access będzie miała przykładową postać:
Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0;Data Source="C:\Documents and
Settings\wicio\Moje dokumenty\Moje kursy\Kursy.mdb"
Jak juŜ pobieŜnie widać, Ŝe pomimo pewnych podobieństw „stringi” te są róŜne dla
róŜnych systemów bazodanowych i prawidłowa definicja tych ciągów jest sporym
wyzwaniem nawet dla bardziej doświadczonych programistów. PoniŜej przedstawiam zatem
najprostszą konstrukcję działających „ConnectionString” dla baz danych MS SQL Serwer,
Access i MySQL:
MS SQL Serwer – postać ogólna „ConnectionString”:
„server=<nazwa_serwera_lub_jego_IP>\<nazwa_instancji_serwera_SQL>,<port>;us
er id=<uŜytkownik>;password=<hasło>;database=<nazwa_bazy_danych>”
gdzie:
<nazwa_serwera_lub_jego_IP> to nazwa komputera (lub numer IP tego komputera), na
którym zainstalowany jest SQL Serwer (jeŜeli serwer SQL jest zainstalowany na komputerze,
na którym będziemy uruchamiali program to moŜna uŜyć nazwy „localhost”)
<nazwa_instancji_serwera_SQL> to nazwa instancji, do której chcemy się podłączyć. Serwer
SQL moŜe mieć wiele róŜnych instancji; dla standardowej instalacji będzie to nazwa
„SQLEXPRESS”
<port> to numer portu, na którym „słucha” serwer SQL; standardowo jest to port 1433
<uŜytkownik> to nazwa uŜytkownika posiadającego uprawnienia do bazy danych na serwerze
SQL
<hasło> to hasło tego uŜytkownika
<nazwa_bazy_danych> to nazwa bazy, do której chcemy się podłączyć; kaŜda instancja
serwera moŜe zawierać wiele baz danych
Przykładowa postać tego łańcucha dla MS SQL Serwera:
„server=localhost\SQLEXPRESS;user id=tech;password=tech;database=KURSY”
Access – postać ogólna “ConnectionString”:
“provider=<nazwa_prowidera>;Data Source=<ścieŜka_z_nazwą_pliku_mdb>”
gdzie:
<nazwa_prowidera> to nazwa dostawcy usług połączeniowych
< ścieŜka_z_nazwą_pliku_mdb> to nazwa pliku z bazą danych wraz z rozszerzeniem i pełną
ścieŜką dostępu
Przykładowa postać tego łańcucha dla bazy Access:
conn = "Provider=Microsoft.Jet.OLEDB.4.0;Data Source=c:\Documents and
Settings\wicio\Moje dokumenty\Moje kursy\kursy.mdb"
NaleŜy tutaj zaznaczyć, Ŝe dla połączenia z bazą Access musimy w tym wypadku mieć
zainstalowane oprogramowanie MS Jet, które jest standardowo instalowane w przypadku
posiadania oprogramowania Office Access. JeŜeli nie mamy zainstalowanego
oprogramowania Office Access, a tylko korzystamy z pliku bazy w tym formacie to moŜemy
nie mieć zainstalowanego oprogramowania MS Jet i wówczas trzeba je zainstalować.
MySQL – postać ogólna „ConnectionString”
„serwer=<nazwa_serwera_lub_jego_IP>;user
id=<uŜytkownik>;password=<hasło>;database=<nazwa_bazy>
gdzie:
<nazwa_serwera_lub_jego_IP> to nazwa serwera (lub numer IP), na którym zainstalowany
jest serwer MySQL
<uŜytkownik> to identyfikator uŜytkownika z uprawnieniami do danej bazy
<hasło> to hasło tego uŜytkownika
<nazwa_bazy> to nazwa bazy danych, do której chcemy się podłączyć
Przykładowa postać tego łańcucha dla MySQL:
„serwer=localhost;user id=admin;password=admin;database=kursy”
Oczywiście załoŜeniem jest, Ŝe zainstalowany jest odpowiedni dostawca dla MySQL
(MySQLClient).
To byłoby tyle teorii, a teraz jeszcze zanim przejdziemy do praktyki wprowadźmy do
utworzonej tabeli przynajmniej jeden rekord z danymi „imie” i „nazwisko” – pole „zdjecie”
zostawiamy sobie na następny kurs. Wprowadzenie danych moŜna przeprowadzić za pomocą
„managera” – dla MS SQL to „SQL Server Management Studio Express” dostępny na
stronach Microsoftu, dla Access to oczywiście Office Access, a dla MySQL to np. „MySQL
Administrator” dostępny ySQL. No to teraz przechodzimy do praktyki.
Dokonamy teraz połączenia z bazą, pobrania danych z tabeli UZYTKOWNIK i
wyświetlenia tych danych (załóŜmy teoretycznie, Ŝe będą to dane zalogowanego uŜytkownika
do bazy – teoretycznie, bo nie mamy tu procedury logowania do bazy). Pobrane dane
wyświetlimy w pasku stanu okna głównego aplikacji. Na początek zaimportujemy
odpowiednią „przestrzeń nazw” zawierającą obiekty odpowiedniego providera. Dla MS SQL
będzie to polecenie: Imports System.Data.SqlClient, dla bazy Acces będzie to polecenie:
Imports System.Data.OleDb, a dla bazy MySQL będzie to polecenie: Imports
Mysql.Data.MySqlClient. Przy czym dla MySQL musimy najpierw dodać „referencje” do
projektu jak poniŜej (oczywiście przy załoŜeniu, Ŝe zainstalowaliśmy dostawcę dla MySQL):
Rysunek 2. Dodawanie referencji do projektu dla MySQL
Aby dodać te referencje musimy na zakładce „Solution Explorer” zaznaczyć nazwę
projektu i wybrać przycisk „Properties”:
Rysunek 3. Wywołanie okna właściwości projektu dla dodania referencji
Polecenie „Imports…” umieszczamy na początku kodu przed linią deklarującą klasę:
Public Class Glowne. Do pobrania danych uŜyjemy obiektów „Connection”, „Command”
i „DataAdapter” właściwych dla danego dostawcy oraz ogólnego obiektu „DataSet”. W
związku z powyŜszym musimy w procedurze „Load” okna głównego umieścić następujące
deklaracje zmiennych:
Dim
Dim
Dim
Dim
dc As SqlClient.SqlConnection
da As SqlClient.SqlDataAdapter
cmd As SqlClient.SqlCommand
ds As New DataSet
Dim konstr As String
Dim komenda As String
Oczywiście nazwy dc, da, ds mogą być dowolnie inne, natomiast pod zmienną konstr
będziemy przechowywali nasz „ConnectionString”, a pod zmienną komenda będziemy
przechowywali komendę SQL. Dalej w kodzie programu inicjujemy te zmienne i definiujemy
„ConnectionString”:
konstr = "serwer=localhost\SQLEXPRESS;user
id=tech;password=tech;database=KURSY"
dc = New SqlClient.SqlConnection(konstr)
If dc.State <> ConnectionState.Open Then
dc.Open()
End If
da = New SqlClient.SqlDataAdapter()
cmd = New SqlClient.SqlCommand
Zmienna konstr powinna być zapisana w jednej linii lub, jeŜeli chcemy zapisać w
kilku to powinniśmy „powiedzieć” to kompilatorowi poprzez zapis w następującej postaci:
konstr = "serwer=localhost\SQLEXPRESS;" & _
"user id=tech;password=tech;database=KURSY"
gdzie znak & oznacza łączenie dwóch ciągów w jeden, a znak “_” oznacza informację dla
kompilatora, Ŝe zapis w linii następnej jest kontynuacją linii bieŜącej. Część kodu zawarta w
instrukcji „If” sprawdza czy połączenie z bazą jest otwarte i jeŜeli nie to je otwiera. Po
inicjacji zmiennych konstruujemy zapytanie SQL do bazy i poniewaŜ będzie to instrukcja
„Select” to definiujemy właściwości „CommandText” i „Connection” obiektu
„SqlCommand”, wiąŜemy obiekt „Command” z obiektem „DataAdapter” poprzez ustawienie
właściwości „SelectCommand” jako, Ŝe polecenie SQL jest typu „Select” oraz komendę SQL:
komenda = "SELECT * FROM UZYTKOWNIK"
cmd.CommandText = komenda
cmd.Connection = dc
da.SelectCommand = cmd
i na koniec pozostaje nam odczyt danych z bazy:
Try
da.Fill(ds, "uzyt")
Catch ex As Exception
MessageBox.Show(ex.Message, "BŁĄD !!!", MessageBoxButtons.OK, _
MessageBoxIcon.Error, MessageBoxDefaultButton.Button1)
End Try
PowyŜsza konstrukcja to tzw. przechwytywanie i obsługa błędów i w skrócie polega na tym,
Ŝe pomiędzy słowami „Try Catch…” umieszczamy instrukcje, które stanowią potencjalne
źródło błędów (polecenia odczytujące dane z bazy mogą generować błędy na skutek np. braku
dostępu do bazy z róŜnych przczyn), a pomiędzy „Catch… End Try” umieszczamy kod
wykonywany w sytuacji gdy instrukcja wywołała błąd. W naszym przykładzie jako obsługę
błędu po prostu wyświetlamy komunikat z treścią błędu w okienku z tytułem „BŁĄD !!!”,
jednym przyciskiem „OK.” i ikonką błędu w oknie tego komunikatu. JeŜeli chodzi natomiast
o komendę: da.Fill(ds., „uzyt”) to komenda ta powoduje odczyt danych z bazy i zapisanie ich
do zmiennej ds – będącej obiektem DataSet w tablicy o nazwie „uzyt”. Obiekt „DataSet” jest
jak gdyby bazą danych mogącą zawierać wiele róŜnych tablic (kaŜda moŜe mieć inną
strukturę) z zawartością wstawioną poprzez odczyt z bazy lub programowo. Mamy juŜ
odczytane dane (o ile oczywiście zostały do bazy wprowadzone – tabela „UZYTKOWNIK”
zawiera jakieś rekordy danych) więc teraz trzeba by je wyświetlić w pasku stanu. PoniewaŜ
pasek stanu zawiera trzy elementy składowe to w jednym umieścimy dane odczytane z bazy,
w drugim umieścimy nazwę komputera, a w trzecim nazwę uŜytkownika zalogowanego w
systemie Windows. Dane odczytane z bazy mamy w zmiennej ds typu DataSet natomiast
pozostałe wartości: nazwę komputera i nazwę uŜytkownika Windows odczytamy ze
zmiennych środowiskowych:
najpierw zmieniamy nieco definicje zmiennych:
Dim komenda, komputer, userwind As String
i dopisujemy linie:
komputer = System.Environment.MachineName
userwind = System.Environment.UserName
oraz linie:
Me.tsl_kom1.Width = Math.Round(Me.StatusStrip1.Width / 3, 0)
Me.tsl_kom2.Width = Math.Round(Me.StatusStrip1.Width / 3, 0)
Me.tsl_kom1.Text = "Dane z bazy: "
If ds.Tables("uzyt").Rows.Count > 0 Then
Me.tsl_kom1.Text = Me.tsl_kom1.Text & _
CStr(ds.Tables("uzyt").Rows(0).Item("nazwisko")) & " " & _
CStr(ds.Tables("uzyt").Rows(0).Item("imie"))
End If
Me.tsl_kom2.Text = "Nazwa komputera: " & komputer
Me.tsl_kom3.Text = "UŜytkownik Windows: " & userwind
Pierwsze dwie linie powodują ustawienie długości kaŜdego z dwóch pierwszych
elementów paska stanu na 1/3 długości całego paska stanu. Linia trzecia podstawia stały tekst
do pierwszego elementu, dalej sprawdzamy czy istnieją jakieś dane odczytane z bazy (to
znaczy czy tabela „usyt” obiektu DataSet zawiera chociaŜ jeden rekord) i jeŜeli tak to
dopisuje do tekstu (znak „&” oznacza dodawanie tekstu) dane z bazy – czyli wartość kolumny
„nazwisko” plus znak spacji plus wartość kolumny „imie” (naleŜałoby tutaj sprawdzić jeszcze
czy kolumny te nie zawierają przypadkiem wartości NULL ale tym zajmiemy się w kolejnych
kursach – zakładamy chwilowo, Ŝe kolumny te zawierają wartości róŜne od NULL). Ostatnie
dwie linie to podstawienie odpowiedniego tekstu do kolejnych dwóch elementów paska stanu.
Przed zapisem i uruchomieniem programu przejdźmy jeszcze do zakładki „Properties”
dla obiektu „StatusStrip”, otwórzmy okno dla właściwości „Items” (Collection) i ustawmy
właściwości dla kaŜdego z elementów: „BorderSides na „All”, „BorderStyle” na „Sunken”,
„DisplayStyle” na „Text” oraz dla dwóch pierwszych „AutoSize na „False”, a dla ostatniego
„Spring” na „True”. Właściwość „AutoSize” dla dwóch pierwszych ustawiamy na „False” z
tej przyczyny, Ŝe ich długość będziemy ustawiali programowo, czyli ich wymiary nie mogą
być ustawiane automatycznie, a dla trzeciego właściwość „Spring” ustawiamy na „True” aby
ten ostatni wypełnił sobą całą pozostałą przestrzeń (po ustawieniu długości dwóch pierwszych
elementów) obiektu „StatusStrip”. PoniŜszy rysunek prezentuje istotne ustawienia
właściwości dwóch pierwszych elementów:
Rysunek 4. Właściwości elementów obiektu StatusStrip
Po wprowadzeniu tych zmian zapisujemy i uruchamiamy projekt, w wyniku czego
powinniśmy uzyskać poniŜszy efekt:
Rysunek 5. Okno główne aplikacji
Cały kod aplikacji powinien wyglądać jak poniŜej:
Imports System.Data.SqlClient
Public Class Glowne
Private Sub Glowne_Load(ByVal sender As System.Object, ByVal e As
System.EventArgs) Handles MyBase.Load
Dim wys, szer As Integer
Dim dc As SqlClient.SqlConnection
Dim da As SqlClient.SqlDataAdapter
Dim cmd As SqlClient.SqlCommand
Dim ds As New DataSet
Dim konstr As String
Dim komenda, komputer, userwind As String
wys = Screen.PrimaryScreen.WorkingArea.Height
szer = Screen.PrimaryScreen.WorkingArea.Width
Me.Height = wys
Me.Width = szer
konstr = "server=localhost\SQLEXPRESS;" & _
"user id=tech;password=tech;database=KURSY"
dc = New SqlClient.SqlConnection(konstr)
If dc.State <> ConnectionState.Open Then
dc.Open()
End If
da = New SqlClient.SqlDataAdapter()
cmd = New SqlClient.SqlCommand
komenda = "SELECT * FROM UZYTKOWNIK"
cmd.CommandText = komenda
cmd.Connection = dc
da.SelectCommand = cmd
Try
da.Fill(ds, "uzyt")
Catch ex As Exception
MessageBox.Show(ex.Message, "BŁĄD !!!", MessageBoxButtons.OK, _
MessageBoxIcon.Error, MessageBoxDefaultButton.Button1)
End Try
komputer = System.Environment.MachineName
userwind = System.Environment.UserName
Me.tsl_kom1.Width = Math.Round(Me.StatusStrip1.Width / 3, 0)
Me.tsl_kom2.Width = Math.Round(Me.StatusStrip1.Width / 3, 0)
Me.tsl_kom1.Text = "Dane z bazy: "
If ds.Tables("uzyt").Rows.Count > 0 Then
Me.tsl_kom1.Text = Me.tsl_kom1.Text & _
CStr(ds.Tables("uzyt").Rows(0).Item("nazwisko")) & " " & _
CStr(ds.Tables("uzyt").Rows(0).Item("imie"))
End If
Me.tsl_kom2.Text = "Nazwa komputera: " & komputer
Me.tsl_kom3.Text = "UŜytkownik Windows: " & userwind
End Sub
Private Sub mi_Koniec_Click(ByVal sender As Object, ByVal e As
System.EventArgs) Handles mi_Koniec.Click
Application.Exit()
End Sub
Private Sub tsi_koniec_Click(ByVal sender As Object, ByVal e As
System.EventArgs) Handles tsi_koniec.Click
Me.Close()
End Sub
End Class
To byłoby tyle w tym kursie. Powinniśmy teraz umieć połączyć się z bazą i pozyskać
z niej dane jak równieŜ poznaliśmy niektóre komponenty i ich właściwości. W następnym
kursie zajmiemy się obsługą danych z tabeli UZYTKOWNIK, a więc wyświetlanie danych,
modyfikowanie, dodawanie i usuwanie tych danych ze szczególnym uwzględnieniem zapisu
obrazów do bazy i ich wyświetlaniem w programie.