Prawo kosmetyczne [spis treści, wprowadzenie]

P r awo
kosmetyczne
P r aw o
kosmetyczne
Zarys prawa polskiego i europejskiego
Mirosław Borkowski
Gdańsk 2015
Recenzenci
prof. nadzw. dr hab. Natalia Kurhaluk
prof. nadzw. dr hab. Andrzej Powałowski
Stan prawny, orzecznictwo oraz literatura przedmiotu na dzień 1 kwietnia 2015 r.
Redakcja
Projekt okładki
Tomasz Mikołajczewski
Wydanie pierwsze, objętość 8,2 ark. wyd., Gdańsk 2015
Druk i oprawa
Mazowieckie Centrum Poligrafii
05-270 Marki, ul. Lisi Jar 29, tel. 22 497 66 55, www.c-p.com.pl
© Copyright by Mirosław Borkowski, Gdańsk 2015
Wydawca
W ydawnict wo G dańskiej S zkoły W yższej
do 2011 r. pod nazwą Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji
80-656 Gdańsk, ul. Wydmy 3
tel. 58 305 08 12, tel. 58 305 08 89
Zamówienia: [email protected]
www.gsw.gda.pl/ wydawnictwo
ISBN 978-83-89762-64-1
Spis treści
Wykaz skrótów................................................................................................ 9
Wykaz skrótów aktów prawnych......................................................................11
Wprowadzenie................................................................................................13
Rozdział I
Regulacje prawne dotyczące kosmetyków
w Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1918–2013.....................................18
1. Regulacje prawne w okresie II Rzeczypospolitej............................................18
2. Stan prawny w latach 1945–2013..................................................................35
2.1. Stan prawny w latach 1945–2003................................................................35
2.2. Ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach.............................................36
Rozdział II
Kosmetyki w ustawodawstwie europejskim.............................................39
1. Dyrektywa kosmetyczna w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw
Członkowskich dotyczących produktów kosmetycznych (76/768/EWG)..........39
2. Ogólna charakterystyka rozporządzenia Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r....................................42
Rozdział III
Produkt kosmetyczny — analiza pojęcia................................................. 46
1. Definicja produktu kosmetycznego .............................................................. 46
2. Produkt kosmetyczny a produkty podobne....................................................52
2.1. Produkt kosmetyczny a produkt leczniczy....................................................53
2.2. Produkt kosmetyczny a wyrób medyczny.....................................................56
2.3. Produkt kosmetyczny a produkt biobójczy....................................................57
Rozdział IV
Wybrane podstawowe definicje zawarte w rozporządzeniu
nr 1223/2009.................................................................................................61
1. Definicje podstawowe z zakresu prawa kosmetycznego..................................61
2. Producent, dystrybutor, importer i użytkownik końcowy ..............................62
3. Udostępnianie na rynku, wprowadzenie do obrotu, wycofanie z rynku,
wycofanie od użytkowników końcowych......................................................65
4. Działanie niepożądane i ciężkie działanie niepożądane................................. 66
Rozdział V
Bezpieczeństwo produktów kosmetycznych..............................................69
1. Zagadnienia ogólne dotyczące bezpieczeństwa produktów kosmetycznych......69
2. Podmioty odpowiedzialne za bezpieczeństwo produktu kosmetycznego..........71
2.1. Osoba odpowiedzialna..............................................................................72
2.2. Dystrybutor............................................................................................75
3. Dobra Praktyka Produkcji i normy zharmonizowane .....................................78
4. Dokumentacja bezpieczeństwa.................................................................... 80
Rozdział VI
Ograniczenia dotyczące stosowania niektórych substancji.................... 87
1. Informacje wstępne..................................................................................... 87
2. Zakaz stosowania niektórych substancji ...................................................... 87
3. Substancje sklasyfikowane jako substancje CMR ..........................................89
4. Nanomateriały ........................................................................................... 95
5. Śladowe ilości substancji niedozwolonych...................................................100
Rozdział VII
Testy na zwierzętach.................................................................................102
1. Zakres regulacji prawnych dotyczących testów na zwierzętach do 2009 r......102
2. Testy na zwierzętach a regulacje prawne zawarte w rozporządzeniu
1223/2009.................................................................................................104
Rozdział VIII
Informacje dla konsumentów................................................................... 111
1. Informacje wprowadzające......................................................................... 111
2. Oznakowanie produktów kosmetycznych....................................................112
3. Oświadczenia o produkcie..........................................................................121
4. Publiczny dostęp do informacji...................................................................123
Rozdział IX
Reklama produktów kosmetycznych.......................................................125
1. Zagadnienia podstawowe dotyczące reklamy ..............................................125
2. Reklama produktów kosmetycznych a czyn nieuczciwej konkurencji
— uwagi ogólne........................................................................................127
Rozdział X
Nadzór nad rynkiem................................................................................. 131
1. Nadzór i kontrola nad rynkiem produktów kosmetycznych
— informacje podstawowe......................................................................... 131
2. Działalność wybranych instytucji w zakresie nadzoru na rynkiem
produktów kosmetycznych — wybrane zagadnienia....................................133
Rozdział XI
Niezgodność z przepisami i klauzula ochronna......................................138
Rozdział XII
Współpraca administracyjna...................................................................144
Rozdział XIII
Środki wykonawcze i przepisy przejściowe.............................................146
Bibliografia...................................................................................................149
Załączniki.....................................................................................................151
Wykaz skrótów
art.
CMR
– artykuł
– Carcinogen, Mutagen, Reproductive Toxicant (substancje rakotwórcze,
mutagenne lub działające szkodliwie na rozrodczość)
– Chemical Abstracts Service (organizacja amerykańska)
CAS
– Dziennik Ustaw
Dz.U.
– Dziennik Urzędowy Prezydenta Rzeczypospolitej
Dz.U. RP
Dz. Urz.
– Dziennik Urzędowy
Dz. Urz. UE – Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej
ECHA
– Europejska Agencja Chemikaliów (agencja UE) / European Chemicals
Agency
ECVAM
– Europejskie Centrum Walidacji Metod Alternatywnych / European
Centre for the Validation of Alternative Methods)
– Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności / European Food
EFSA
Safety Authority
EKES
– Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
ETS
– Europejski Trybunał Sprawiedliwości
EWG
– Europejska Wspólnota Gospodarcza
GIF
– Główny Inspektor Farmaceutyczny
GMP
– dobre praktyki produkcyjne / Good Manufacturing Practice
ISO
– Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna / International
Organization for Standardization
IUPAC
– Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej / International
Union of Pure and Applied Chemistry
Min. Spr. Wew.– Ministerstwo Spraw Wewnętrznych
NRL
– Naczelna Rada Lekarska
NSA
– Naczelny Sąd Administracyjny
OECD
– Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju / Organization
for Economics Co-operation and Development
par.
– paragraf
– Polski Komitet Normalizacyjny
PKN
pkt
–punkt
poz.
późn. zm.
REACH
REGON
SCCNFP
SCCS
sygn.
t.j.
UE
ust.
WSA
–pozycja
– późniejsze zmiany
– Registration, Evaluation and Authorisation of Chemicals
– Krajowy Rejestr Urzędowy Podmiotów Gospodarki Narodowej
– Komitet Naukowy ds. Produktów Kosmetycznych i Produktów
Nieżywnościowych Przeznaczonych dla Konsumenta / Scientific
Committee on Cosmetic Product and Non-Food Products Intended
for Consumer
– Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (organ UE)
/ Scientific Committee on Consumer Safety
–sygnatura
– tekst jednolity
– Unia Europejska
– ustęp
– Wojewódzki Sąd Administracyjny
Wykaz skrótów aktów prawnych
dyrektywa 2001/83/WE
–dyrektywa 2001/83/WE Parlamentu Europejskiego
i Rady z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów
leczniczych stosowanych u ludzi (Dz. Urz. UE L
2001.311.67 z późn. zm.)
dyrektywa 2010/63/UE
–dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady
2010/63/UE z dnia 22 września 2010 r. w sprawie
ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów
naukowych (Dz. Urz. UE L 2010.276.33)
dyrektywa 76/768/EWG
–dyrektywa Rady z dnia 27 lipca 1976 r. w sprawie
zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich
dotyczących produktów kosmetycznych (Dz. Urz.
UE L 1976.262.169 z późn. zm.)
dyrektywa 86/609/EWG
–dyrektywa Rady z dnia 24 listopada 1986 r.
w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych,
wykonawczych i administracyjnych Państw
Członkowskich dotyczących ochrony zwierząt
wykorzystywanych do celów doświadczalnych
i innych celów naukowych (Dz. Urz. UE L
1986.358.1)
p.f.
–ustawa z dnia 6 września 2001 r. — Prawo
farmaceutyczne (tekst pierwotny: Dz.U. z 2001 r.
Nr 126, poz. 1381, t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz.
271 z późn. zm.)
rozp. dot. prod. biobójczych –rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
(UE) nr 528/2012 z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie
udostępniania na rynku i stosowania produktów
biobójczych (Dz. Urz. UE L 161/1 z 27.06.2012 r.
z późn. zm.)
rozp. dot. substancji niedozwolonych –rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 marca
2005 r. w sprawie listy substancji niedozwolonych
lub dozwolonych z ograniczeniami do stosowania
w kosmetykach oraz znaków graficznych umieszczanych na opakowaniach kosmetyków (Dz.U.
z 2005 r. Nr 72, poz. 642 z późn. zm.)
rozp. o d.a.ż. i p.u.
–rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej
z dnia 22 marca 1928 r. o dozorze nad artykułami
żywności i przedmiotami użytku (Dz.U. RP z 1928
r. Nr 36, poz. 343)
rozp. o doz. śr. kosm.
–rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia
18 stycznia 1939 r. wydane w porozumieniu
z Ministrem Przemysłu i Handlu o dozorze nad
wyrobami i obiegiem środków kosmetycznych
(Dz.U. z 1939 r. Nr 13, poz. 72)
rozp. o śr. kosm.
–rozporządzenie Ministra Opieki Społecznej z dnia
25 czerwca 1934 r. wydane w porozumieniu
z Ministrem Przemysłu i Handlu o dozorze nad
wyrobami i obiegiem środków kosmetycznych
(Dz.U. RP z 1934 r. Nr 62, poz. 523)
rozporządzenie 1223/2009
–rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady
(WE) Nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r.
dotyczące produktów kosmetycznych (Dz. Urz.
UE L 2009.342.59 z późn. zm.)
rozporządzenie 655/2013
–rozporządzenie Komisji (UE) nr 655/2013 z dnia
10 lipca 2013 r. określające wspólne kryteria
dotyczące uzasadniania oświadczeń stosowanych
w związku z produktami kosmetycznymi (Dz. Urz.
UE L 2013.190.31)
u.z.n.k.
–ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji (tekst pierwotny: Dz.U.
z 1993 r. Nr 47, poz. 211, t.j. Dz.U. z 2003 r. Nr 153,
poz. 1503 z późn. zm.)
ustawa o IH
–ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o Inspekcji
Handlowej (tekst pierwotny: Dz.U. z 2001 r. Nr 4,
poz. 25, t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 148 z późn. zm.);
ustawa o kosmetykach
–ustawa z dnia 30 marca 2001 r. o kosmetykach
(Dz.U. z 2001 r. Nr 42, poz. 473)
ustawa o PIS
–ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (tekst pierwotny: Dz.U. z 1985
r. Nr 12, poz. 49, ostatni t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 212,
poz. 1263)
ustawa o produktach biobójczych –ustawa z dnia 13 września 2002 r. o produktach
biobójczych (tekst pierwotny: Dz.U. z 2002 r. Nr
175, poz. 1433, t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 242)
Wprowadzenie
Odwieczne pragnienie człowieka, by być pięknym i młodym, może
być obecnie zrealizowane jedynie w połowie. Nikt nie jest w stanie zatrzymać
procesu „starzenia się”, można jednak sprawić, że człowiek będzie wyglądał
młodo; może również wyglądać pięknie. Duża zasługa jest w tym różnego
rodzaju usług, zabiegów kosmetycznych i produktów kosmetycznych.
Sztukę upiększania (termin „kosmetyka” pochodzi od greckiego
kosmeo — upiększam) stosowały już ludy pierwotne. Wśród wykopalisk
archeologicznych z okresu około 1500 lat p.n.e. znajdują się bowiem wykonane
z kości grzebienie i naszyjniki. W grobowcach zlokalizowanych na terenach
starożytnego Egiptu znaleziono między innymi: lustra, naczynia z olejkami
eterycznymi czy słoje do kremów i pudrów. O upiększaniu ciał za pomocą
olejków i szminek wspominano już w Starym Testamencie. Rytuał upiększania
ciał znany był zarówno plemionom afrykańskim, jak i mieszkańcom
starożytnego Rzymu i Aten.
Na przestrzeni kliku tysięcy lat zmianie ulegały techniki i technologie
tworzenia różnego rodzaju kosmetyków. Sztuka upiększania, pierwotnie bardzo
mocno związana z medycyną, powoli stawała się samodzielną dziedziną
naukowa ulegającą różnym trendom rozwoju. Współcześnie sektor kosmetyczny
jest jednym z dynamiczniej rozwijających się. To gałąź przemysłu zatrudniająca
wiele tysięcy osób (przyjmuje się, że przy produkcji i dystrybucji produktów
kosmetycznych w samej tylko Europie zatrudnienie znajduje ponad 500
tysięcy osób — źródło informacji: http//europa.eu/legislation_summarines/
international_market/single; odczyt z dnia 16.12.2014 r.) i generująca obroty
na poziomie kilkuset miliardów dolarów rocznie. Według różnych informacji,
wartość rynku produktów kosmetycznych na świecie jest wyceniana na około
250 mld Euro (dane za 2013 r., źródło: www.kurdesz.com.pl; odczyt z dnia
23.01.2015 r.). Przewiduje się, że wartość światowego rynku produktów
kosmetycznych wzrośnie do 639 mld USD w 2019 r. (źródło: www.pbrz.pl;
odczyt z dnia 16.12.2014 r.). Rynek kosmetyków w samej tylko Unii Europejskiej
oceniony został na ponad 70 mld Euro (źródło: www.wiadomościkosmetyczne.
pl; odczyt z dnia 23.01.2014 r.) lub 8,6 mld USD (źródło: www.egospodarka.
pl; odczyt z dnia 23.03.2014 r.). Polska jest szóstym pod względem wartości
14
Prawo kosmetyczne. Zarys prawa polskiego i europejskiego
eksporterem kosmetyków w Europie. Zgodnie z danymi rejestrowymi
zawartymi w systemie REGON, na koniec 2012 r. w Polsce zarejestrowanych
było blisko 750 aktywnych podmiotów działających w branży kosmetycznej,
a łącznie z punktami sprzedaży, podmiotów takich jest ponad 1800 (źródło:
www.egospodarka.pl; odczyt z dnia 23.01.2014 r.).
Na przestrzeni ostatnich kilku lat w branży kosmetycznej daje się
zauważać zachodzące zmiany ilościowe i jakościowe polegające między innymi
na zmniejszeniu ilości punktów sprzedaży kosmetyków, zwiększeniu udziału
„sprzedaży bezpośredniej” w ogólnej liczbie sprzedawanych kosmetyków,
pojawieniu się nowych rodzajów kosmetyków wprowadzanych do sprzedaży
w aptekach. Te i podobne działania potwierdzać jednie mogą rosnące
znaczenie sektora kosmetycznego dla gospodarki, a jego wyrobów dla klientów
/ konsumentów.
Kosmetyki, produkty kosmetyczne i ich walory były doceniane przez
odbiorców już od dłuższego czasu. W ostatnich latach przemysł kosmetyczny
i jego ranga zostały dostrzeżone również przez instytucje europejskie, między
innymi Parlament Europejski i Radę. Instytucje te w dokumentach związanych
z przygotowywanie rozporządzenia w sprawie produktów kosmetycznych,
tę gałąź produkcji określają już mianem: „sektora międzynarodowego”
o „globalnym charakterze”1. Działania tych instytucji, w zakresie
funkcjonowania rynku produktów kosmetycznych, mają za zadanie przede
wszystkim zapewnienie swobodnego przepływu produktów kosmetycznych
na rynku wewnętrznym Unii Europejskiej oraz zagwarantowanie wysokiego
poziomu ich bezpieczeństwa, niezależnie od miejsca produkcji, rodzaju
produktu i jego przeznaczenia.
W ostatnim czasie sektorem tym coraz częściej zaczyna interesować się
również nauka. W szkołach wyższych do programów nauczania wprowadzany
zostaje przedmiot „prawo kosmetyczne”, szkoły te zajmują się kosmetologią,
a odpowiednie kierunki czy specjalności uruchamiane są na wielu uczelniach
— nie tylko medycznych.
W nurt naukowych rozważań dotyczących zmian w ustawodawstwie
związanym z produktami kosmetycznymi próbuje wpisać się niniejsza
monografia, która może pełnić również rolę podręcznika. Praca ta nie jest
komentarzem do rozporządzenia dotyczącego produktów kosmetycznych,
chociaż w wielu miejscach może przypominać swą formą typowy komentarz
do ustawy.
Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie wniosku dotyczącego
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego produktów kosmetycznych
(Dz. Urz. UE C 2009/27/34 pkt 2.9).
1
Wprowadzenie
15
Zamiarem autora było przedstawienie aktualnego stanu prawnego oraz
analiza niektórych zagadnień w ujęciu historycznym, dlatego też podstawową
metodą badawczą zastosowaną w trakcie prac nad monografią była metoda
prawno-porównawcza oraz metoda historyczna.
Oczywiście, jak w przypadku każdej obszerniejszej publikacji, należy
pamiętać między innymi o porządkowaniu materiału prawnego, jego logicznym
i spójnym układzie. W takim zakresie nieocenioną jest metoda formalnodogmatyczna, która została zastosowana również w przypadku niniejszej
publikacji.
To pionierskie przedsięwzięcie stworzenia pierwszej monografii,
dotyczącej produktów kosmetycznych po wejściu w życie pierwszego
w historii Unii Europejskiej rozporządzenia kosmetycznego z 2009 r., nie jest
zapewne wolne od wad. Można się zastanawiać nad celowością takiej pracy,
nad jej strukturą, nie będzie można jednak być obojętnym w stosunku do
niej. Z założenia jest to monografia mająca innowacyjny charakter, z której
mogą korzystać zarówno studenci, jak i praktycy zajmujący się prawem
kosmetycznym oraz inne osoby, które zechcą poszerzyć swoją wiedzę na
temat prawa kosmetycznego.
Jest to bowiem pierwsza tego typu publikacja na skromnym rynku
wydawnictw zajmujących się problematyką produktów kosmetycznych, łącząca
historię ustawodawstwa kosmetycznego na terenie Rzeczypospolitej od 1918 r.
z najnowszym aktem prawnym — rozporządzeniem, które od 11 lipca 2013 r.
obowiązuje we wszystkich państwach Unii Europejskiej.
Na krajowym rynku wydawniczym oprócz Ustawy o kosmetykach
z komentarzem autorstwa Bolesława Kurzępy; pracy Regulacje prawne
w kosmetyce Henryka Gertinga oraz monografii Ustawodawstwo kosmetyczne
w Polsce i Unii Europejskiej autorstwa Ewy Starzyk i Pauliny Zachwieji — nie
ma pozycji, w której w kompleksowy sposób przedstawiono by zagadnienia
prawa kosmetycznego.
Monografia, jako praca stricte prawnicza, nie porusza niezwykle
interesującej kwestii dotyczącej historii kosmetyków. Osobom zainteresowanym
lub pragnącym poszerzyć swoją wiedzę z zakresu kosmetyków — pochodzenia
i historii, szczególnie polecam pozycje: Władysław S. Brud, Iwona KonopackaBrud, Podstawy perfumerii, Łódź 2009; Irena Rudowska, Kosmetyka wczoraj
i dziś, Warszawa 1989; Jolanta Szczygieł-Rogowska, Joanna Tomalska, Historia
kosmetyki w zarysie, Białystok 2007; Nancy Etcoff Przetrwają najpiękniejsi,
Warszawa 2000.
Wyjątkowymi pozycjami wydawniczymi, w których dokonano oceny
higieny ciała ludzkiego i praktyk sanitarnych są książki autorstwa Georgesa
16
Prawo kosmetyczne. Zarys prawa polskiego i europejskiego
Vigarello: Historia czystości i brudu, Warszawa 2012; Historia urody, Warszawa
2011; Historia zdrowia i choroby, Warszawa 2011.
Wymienione powyżej monografie wraz z niniejszą monografią Prawo
kosmetyczne. Zarys prawa polskiego i europejskiego, w zasadzie w sposób
kompleksowy ujmują problematykę kosmetyków w ujęciu historycznym,
społecznym i prawnym.
Układ i zakres monografii będące w dużym stopniu odzwierciedleniem
struktury rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009
dotyczącego produktów kosmetycznych wpłynęły na zawartość merytoryczną
pracy. Ograniczając się jedynie do materii rozporządzenia, celowo pominięto
wiele innych elementów związanych między innymi z funkcjonowaniem
rynku usług kosmetycznych czy prawnych aspektów zabiegów kosmetycznych.
Problematyka ta, stanowiąca być może odpowiedź na potrzeby i zainteresowanie
Czytelników, stanie się przedmiotem kolejnych prac.
Jak już podkreślono, głównym celem pracy jest przedstawienie
aktualnego stanu pranego dotyczącego kosmetyków w oparciu o przywołane
rozporządzenie 1223/2009 oraz w oparciu o ustawę o kosmetykach. Analiza
tej materii oraz zagadnienia ogólne i krótka część historyczna ustawodawstwa
z zakresu prawa kosmetycznego została przedstawiona w trzynastu rozdziałach
oraz we wstępie. Tam, gdzie było to zasadne, przedstawiono dodatkowo
orzecznictwo krajowe i europejskie. Praca zawiera również kilka załączników
związanych z treścią analizowanych aktów prawnych lub przywoływanymi
orzeczeniami.
Oddając do rąk Czytelników niniejszą monografię, autor jest świadom
jej niedostatków. Ma jednak nadzieję, że pośpiech, dyktowany po pierwsze
chęcią przygotowania pracy w jak najkrótszym czasie po wejściu w życie
rozporządzenia unijnego, oraz po drugie pragnieniem przedłożenia publikacji
tak, by mogły skorzystać z niej rzesze studentów przed nowym rokiem
akademickim, nie wpłynęły na jakość prezentowanej materii, a publikacja okaże
się przydatna osobom zajmującym się problematyką kosmetyków zawodowo,
jak również osobom, które o istnieniu prawa kosmetycznego dowiedzą się
właśnie dzięki niej.
Wprowadzenie
17
Będę bardzo wdzięczny za wszelkie uwagi i głosy krytyczne pod
adresem tej monografii, które mogą być pomocne w dalszych pracach nad
kolejnymi pozycjami związanymi z prawem kosmetycznym2.
Praca Prawo kosmetyczne. Zarys prawa polskiego i europejskiego
uwzględnia stan prawny, orzecznictwo oraz literaturę przedmiotu na dzień
1 kwietnia 2015 r.
Zagadnienia prawa kosmetycznego, przede wszystkim kwestie dotyczące reklamy produktów
kosmetycznych i informacji o produkcie, były już omawiane przez autora w pracach:
Reklama produktów leczniczych i podobnych mających wpływ na życie i zdrowie ludzkie.
Problematyka prawna — niepublikowana rozprawa doktorska, Olsztyn 2011; Prawo
konsumenta do informacji a reklama produktów leczniczych, produktów kosmetycznych,
środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz suplementów diety,
(w:) M. Królikowska-Olczak, B. Pachuca-Smulska (red.), Ochrona konsumenta w prawie
polskim i Unii Europejskiej, Warszawa 2013.
2