Karta Pracy 01 – Z wizytą w Archiwum

Akt nadania ziemi i budynków
Materiały dla nauczyciela1
Cele kształcenia – wymagania ogólne:
Historia:
Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje
je i ustala związki poprzedzania, równoczesności i następstwa; dostrzega zmiany
w życiu społecznym oraz ciągłość w rozwoju kulturowym i cywilizacyjnym.
Wyszukuje i porównuje informacje pozyskane z różnych źródeł, formułuje
wnioski oraz buduje krótkie, właściwie uargumentowane wypowiedzi. Wyjaśnia
związki
przyczynowo-skutkowe
analizowanych
wydarzeń,
zjawisk
i procesów historycznych. Określa znaczenie poznawania przeszłości dla rozumienia
świata współczesnego.
Wiedza o społeczeństwie:
Uczeń znajduje i wykorzystuje informacje na temat życia publicznego; wyraża
własne zdanie w wybranych sprawach publicznych i uzasadnia je; jest otwarty na
odmienne poglądy. Rozpoznaje problemy najbliższego otoczenia i szuka ich
rozwiązań. Współpracuje z innymi – planuje, dzieli się zadaniami i wywiązuje się
z nich. Opisuje sposób działania władz publicznych i innych instytucji. Wykorzystuje
swoją wiedzę o zasadach demokracji i ustroju Polski do rozumienia i oceny
wydarzeń życia publicznego.
Treści nauczania - wymagania szczegółowe:
Uczeń charakteryzuje kulturotwórczą rolę Kościoła w dziedzinie nauki, architektury,
sztuki i życia codziennego społeczeństwa; wyjaśnia, co dla niego oznacza być
Polakiem; określa, uwzględniając wielonarodowe tradycje Polski, jaki wpływ na
kształtowanie narodu mają wspólne dzieje, kultura, język i tradycja; potrafi wskazać
zmiany w przebiegu granic państwa polskiego po zakończeniu II wojny światowej,
wyjaśnia okoliczności przejęcia władzy w Polsce przez komunistów; charakteryzuje
realia życia gospodarczego i społecznego po 1945 r.
Metody i formy pracy
Elementy wykładu
Praca pod kierunkiem w oparciu o wybrane źródła oraz zasoby Internetu
1
Materiały przeznaczone są do realizacji edukacji historycznej na różnych poziomach edukacyjnych
oraz w ramach zajęć lekcyjnych, jak i pozalekcyjnych. Mają one stanowić pomoc i inspirację dla
nauczyciela, który przy ich wykorzystaniu jest w stanie samodzielnie dokonać selekcji zadań i źródeł
oraz przygotować zajęcia dostosowane do potrzeb i możliwości swoich uczniów. Proponowane
zadania mają na celu wprowadzenie w specyfikę źródeł historycznych wytworzonych po 1945 r.
Środki dydaktyczne
Karty pracy z materiałami źródłowymi: akt nadania z 1949 roku podpisany przez
Przewodniczącego Powiatowej Komisji Osadnictwa Rolnego w Oleśnie (Archiwum
Państwowe w Opolu, Starostwo Powiatowe w Oleśnie, sygn. 687)
Mapa polityczna Europy i Polski z 1939 i 1945 r.
Współczesna mapa konturowa Polski
Atlas historyczny
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Przebieg lekcji
Wprowadzenie
- Sprawy organizacyjne
- Nauczyciel zapoznaje uczniów z celem lekcji
Rozwinięcie
- Nauczyciel dzieli klasę na grupy zadaniowe. Każda z nich wybiera lidera.
Nauczyciel przydziela grupom karty pracy. Wszystkie grupy otrzymują te same
zadania. Nauczyciel wprowadza uczniów poprzez pogadankę heurystyczną
w tematykę kolejnych zadań i pomaga je rozwiązać.
Zadanie 1. związane jest z koniecznością uchwycenia różnic widocznych
w używanym po roku 1945 godle państwowym. Należy wskazać na dwie najbardziej
istotne z nich.
a. brak korony
b. kształt rozet na skrzydłach orła
Tworząc odpowiedź do zadania 2. grupy powinny zwrócić uwagę na fakt przemian
ustrojowych, jakie miały miejsce w Polsce po zakończeniu II wojny światowej.
Przejęcie w Polsce władzy przez komunistów znalazło swoje odbicie w zmianie
formy godła państwowego. Nauczyciel/edukator może dodać komentarz wskazując,
że dzisiaj, zgodnie z art. 28 Konstytucji RP, Godłem Rzeczypospolitej Polskiej jest
wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu. Po czterech dziesięcioleciach korona
została przywrócona ustawą z dnia 29 grudnia 1989 r. o zmianie Konstytucji Polskiej
Rzeczypospolitej Ludowej. Powrócono do formy godła z czasów II RP, co było
efektem zmian ustrojowych zapoczątkowanych obradami Okrągłego Stołu,
2
wyborami 4 czerwca 1989 r. i powołaniem niekomunistycznego rządu premiera
Tadeusza Mazowieckiego.
W zadaniu 3. chodzi o odczytanie z treści źródła nazw powiatu Sambor
i województwa lwowskiego i wpisanie tych nazw w miejsca poniżej. Ma to pomóc
w ustaleniu prawidłowych odpowiedzi do zadania 4 (a). Tutaj należy wskazać
poprawnie granice województw na mapie konturowej współczesnej Polski.
Województwa:
- warmińsko-mazurskie
- pomorskie
- zachodniopomorskie
- lubuskie
- dolnośląskie
- opolskie
Uczniowie powinni zauważyć, że zaznaczone w ten sposób terytorium znajdowało
się poza granicami II RP w okresie przedwojennym (za wyjątkiem części terytorium
współczesnego województwa pomorskiego i innymi niewielkimi fragmentami, np.
gminy Praszka we współczesnym województwie opolskim). W dalszej części
zadania (4 c) uczniowie powinni zauważyć, że dawne terytorium województwa
lwowskiego znalazło się poza granicami współczesnej Polski. Stało się tak na skutek
przesunięcia jej terytorium na zachód, zgodnie z decyzją zwycięskich mocarstw pod
koniec II wojny światowej.
W zadaniu 5. uczniowie powinni wskazać, że zmiana granic państwa polskiego
oznaczająca utratę terytoriów województw wschodnich na rzecz ZSRR (tzw. Kresy
Wschodnie) wiązała się z powiększeniem terytorium Polski na zachodzie o ziemie
będące wcześniej częścią państwa niemieckiego. Aby dodatkowo podkreślić prawo
powojennego Państwa Polskiego do tych ziem, nazywano je oficjalnie „Ziemiami
Odzyskanymi”, co wzmocniono jeszcze powołując ministerstwo o tej nazwie.
Pomimo tego, że oficjalnie państwo komunistyczne zwalczało życie religijne
i wszelkie jego przejawy w przestrzeni publicznej, trudno było odciąć się od
wielowiekowej chrześcijańskiej symboliki obecnej np. w miejskich herbach. Należało
3
wskazać głowę św. Jana na herbie Wrocławia i widoczne na herbach Opola
i Malborka krzyże.
Podsumowanie
Nauczyciel rozmawia z uczniami o tzw. Ziemiach Odzyskanych; korzystając z atlasu
historycznego wspólnie analizują położenie tych terenów w Polsce lub poza jej
granicami. Zastanawiają się nad poprawnością sformułowania „repatrianci”
w kontekście zasiedlania tzw. Ziem Odzyskanych.
Bibliografia
Komunistyczny aparat represji i życie społeczne Opolszczyzny w latach 1945-1989,
red. K. Jasiak, Opole 2012.
4