RPA

Przewodnik prowadzenia i rejestracji
działalności gospodarczej na rynku
Republiki Afryki Południowej
Spis treści
1.
1.1.
1.2.
2.
3.
ZASADY ZAKŁADANIA I PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI
GOSPODARCZEJ .......................................................................................................... 2
OMÓWIENIE FORM PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ......... 2
REJESTRACJA PODMIOTU ..................................Błąd! Nie zdefiniowano zakładki.
SYSTEM PODATKOWY .............................................................................................. 7
WAŻNY ADRES............................................................................................................. 9
1
1. ZASADY ZAKŁADANIA I PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
1.1.
1.
OMÓWIENIE FORM PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
FORMY PRAWNE PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W RPA
ORAZ ICH REJESTRACJA
1.1.
Formy działalności gospodarczej
Przedsiębiorca, który chce rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w RPA ma do
wyboru następujące formy prawne:
•
samodzielna działalność gospodarcza (ang. sole proprietorship)
•
partnerstwo (ang. partnership)
•
powiernictwo, brak odpowiednika w prawie polskim (ang. trust).
•
spółka:
o prywatna (ang. private company)
o publiczna (ang. public company)
o oddział spółki zagranicznej (ang. external company)
Na oddzielną wzmiankę zasługuje tzw. „zamknięta korporacja” (ang. close corporation). Ta
forma działalności gospodarczej jest regulowana ustawą o zamkniętych korporacjach
(The Close Corporations Act 69 of 1984). Nowa ustawa o spółkach, która obowiązuje od
1 maja 2011 (The Companies Act No 71 of 2008) zniosła te przepisy ustawy o zamkniętych
korporacjach, które dotyczyły powstania oraz rejestracji zamkniętych korporacji.
Oznacza to, że korporacje istniejące przed 1 maja 2011 mogą funkcjonować na
dotychczasowych zasadach i polski przedsiębiorca jako osoba fizyczna może zostać
członkiem takiej korporacji. Nie można jednak zakładać nowych zamkniętych korporacji.
1.2.
Rejestracja podmiotu oraz podstawowe cechy
Samodzielna działalność gospodarcza nie wymaga oddzielnej rejestracji. Jednakże,
w zależności od rodzaju prowadzonej działalności, mogą być wymagane oddzielne
pozwolenia np. pozwolenie na handel alkoholem. Ta forma jest dostępna jedynie osobom
2
fizycznym i nie posiada oddzielnej osobowości prawnej. Przedsiębiorca jest więc
odpowiedzialny za długi firmy swoim własnym majątkiem.
Partnerstwo,
podobnie
jak
w
przypadku
prowadzenia
samodzielnej
działalności
gospodarczej, nie posiada oddzielnej osobowości prawnej. Wszyscy partnerzy odpowiadają za
długi partnerstwa i likwidacja partnerstwa wymaga przeprowadzenia postępowania
upadłościowego wobec wszystkich partnerów.
W niektórych wypadkach, ustawodawca traktuje partnerstwo jak gdyby było ono oddzielną
osobą prawną np. można pozwać partnerstwo bez potrzeby wymieniania w pozwie
wszystkich partnerów. Poprzednia ustawa o spółkach (The Companies Act 61 of 1973)
ograniczała liczbę członków podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, a które nie
podlegają obowiązkowi rejestracji, do 20. Obecna ustawa nie ma takiego ograniczenia,
dlatego też partnerstwo może mieć dowolną liczbę członków. Partnerstwa z dużą liczbą
członków są jednak rzadko spotykane, gdyż decyzje muszą być podejmowane jednomyślnie.
Partnerstwo nie wymaga oddzielnej rejestracji. Podstawą powołania jest umowa pomiędzy
partnerami.
Rejestracji wymaga natomiast powiernictwo. Początkowo forma ta została przewidziana dla
administracji majątku osób, które nie mają pełnej zdolności prawnej, np. niepełnoletni lub
osoby ubezwłasnowolnione. W takim wypadku zarząd majątkiem powiernictwa jest w rękach
powierników (ang. trustees), których obowiązkiem jest administracja majątkiem na rzecz
beneficjentów powiernictwa.
Obecnie powiernictwo jest często używane dla celów prowadzenia działalności gospodarczej.
Zaletami powiernictwa było zawsze to, że pomimo iż powiernictwo nie ma oddzielnej
osobowości prawnej, to majątek powiernictwa jest traktowany oddzielnie od majątku
powierników, i forma ta jest znacznie mniej regulowana niż spółki. Obecnie jednak, nowa
ustawa o spółkach wymienia powiernictwo w definicji „osoby prawnej” oznacza to, że
niektóre przepisy ustawy o spółkach obowiązują również wobec powiernictwa (np. przepisy
dotyczące podmiotów powiązanych).
3
Powiernictwo powstaje na mocy umowy, która musi zostać sporządzona pisemnie (ang. trust
deed). Umowa ta zostaje zarejestrowana przez urzędnika sądowego zwanego Master of the
High Court. Ta instytucja nie ma odpowiednika w prawie polskim. Głównym zadaniem
Master of High Court jest kontrola nad kuratorami oraz powiernikami oraz zarządcami
majątku spadkowego. Po rejestracji powiernictwa, Master of the High Court wystawia
zaświadczenie (ang. Letters of Authority) na podstawie, które upoważniają powiernika do
działania w imieniu powiernictwa.
1.3.
Spółki
Najpopularniejszą formą prowadzenia działalności gospodarczej są spółki. Powstanie oraz
rejestracja spółek odbywa się na podstawie przepisów ustawy o spółkach. Niektóre spółki,
np uniwersytety lub podmioty z udziałem Skarbu Państwa istnieją na podstawie odrębnych
ustaw.
Spółki, które zostały zarejestrowane pod rządami poprzedniej ustawy (The Companies Act 61
of 1973) mają 2 lata na sharmonizowanie swoich statutów z przepisami nowej ustawy. Nowa
ustawa, która obowiązuje od 1 maja 2011, znacznie uprościła oraz unowocześniła
administrację spółek, oraz ich rejestrację.
Nowa ustawa rozpoznaje możliwość
podejmowania decyzji inaczej niż podczas spotkań, przewidziane jest używanie środków
komunikacji elektronicznej.
Został również zniesiony obowiązek audytu dla mniejszych spółek. Można powołać spółkę
zarówno prywatną, jak i publiczną z jednym udziałowcem. Spółka publiczna musi mieć
jednak 3 członków zarządu.
Proces rejestracyjny
Podmiotem dokonującym rejestracji jest Komisja Spółek i Własności Intelektualnej
(The Companies and Intellectual Property Commission). Rejestracja odbywa się poprzez
wypełnienie i złożenie wymaganych dokumentów w siedzibie Komisji. Możliwa jest również
rejestracja on-line na stronie internetowej Komisji (www.cipc.co.za). Korzystanie z usług
on-line zależy od wcześniejszej rejestracji jako użytkownik i w niektórych wypadkach
wymagane jest późniejsze dostarczenie oryginalnych dokumentów.
4
Nowa ustawa pozwala na rejestrację spółek bez wcześniejszego obowiązku rezerwacji nazwy
dla nowo powstającego podmiotu. Przed wejściem w życie obecnej ustawy proces rezerwacji
nazwy trwał do czterech tygodni, więc zniesienie tego obowiązku należy uznać za ruch
przyśpieszający rejestrację.
Jeżeli jest niemożliwa rejestracja spółki pod wybraną nazwą, na przykład z powodu
wcześniejszej rejestracji podmiotu o takiej samej albo myląco podobnej nazwie, wówczas
Komisja zarejestruje spółkę, ale numer rejestracyjny tejże spółki stanie się również nazwą
owej spółki.
Zniesiony został również obowiązek poświadczenia notarialnego statutu spółki, co wpływa na
obniżenie kosztów zakładania spółki.
Formularze do rejestracji spółki
Formularze potrzebne do założenia spółki dostępne są na stronie internetowej Komisji. Są to
następujące formularze:
CoR 9.1 – Wniosek o rezerwację nazwy, który można, ale nie trzeba, złożyć przed rejestracją
spółki.
Opłata: R 50.00
Zarezerwowaną wcześniej nazwę spółki można przerejestrować na inny podmiot. Służy temu
formularz CoR 11.1.
Opłata: R 75.00 jeżeli przelew nazwy odbywa się elektronicznie lub R 100.00 we wszystkich
innych wypadkach.
CoR 14.1 – Świadectwo Rejestracji (Notice of Incorporation)
Opłata: R 175.00 w przypadku rejestracji spółki prywatnej z uproszczonym statutem lub
spółki non-profit lub R 475.00 w przypadku rejestracji spółki prywatnej z dłuższym statutem,
spółki publicznej oraz spółki będącej własnością Skarbu Państwa.
5
Do Świadectwo Rejestracji należy dołączyć następujące załączniki:
CoR 14.1 Annexure A zawierający dane pzyszłych członków zarządu spółki.
CoR 14.1 Annexure B zawierający wybrane nazwy spółki, jeżeli nazwa nie została wcześniej
zarezerwowana.
CoR 14.1 Annexure C wyszczególniający klauzule w statucie, które zabraniają, ograniczają
lub nakładają specjalne wymogi do zmiany artykułów statutu lub które zawierają ograniczenia
dla działalności spółki.
CoR 14.1 Annexure D zawierający dane biegłych rewidentów oraz sekretarza spółki.
CoR 15 zawiera statut spółki. W zależności od rodzaju spółki oraz statutu należy wypełnić
różne formy CoR 15, podane poniżej. Owe formularze składają się z części, którą należy
wypełnić danymi spółki oraz z części zawierającej wzorcowe statuty spółek. Tutaj należy
podkreślić, że pod rządami nowej ustawy statuty są bardzo ważnymi dokumentami i mają
pierwszeństwo nad innymi umowami wspólników. Nowa ustawa pozwala na zmianę
niektórych generalnych przepisów i dostosowanie ich tak, jak najbardziej odpowiada
akcjonariuszom.
Cor 15.1A - uproszczony statut spółki prywatnej;
CoR 15.1B – pełny statut spółki prywatnej;
CoR 15.1C – uproszczony statut dla spółki non – profit (bez członków);
CoR 15.1D – dłuższy statut dla spółki non-profit (bez członków);
CoR 15.1E - dłuższy statut dla spółki non-profit (która ma członków).
Oddziały spółek zagranicznych
Podmioty gospodarcze zarejestrowane za granicą mogą zarejestrować oddziały w RPA
w formie tzw. Spółki zewnętrznej (external companies).
Taki oddział musi zostać zarejestrowany w ciągu 20 dni od daty rozpoczęcia działalności na
terenie RPA. Ta rejestracja odbywa się za złożeniem następujących formularzy:
CoR 20.1 - Wniosek o rejestrację oddziału (Registration of External Company)
6
Opłata : R 400.00
CoR 20.1 Annexure A – dane członków zarządu spółki zagranicznej;
CoR 20.2 – dane osoby na terenie RPA, która jest upoważniona do przyjęcia pism w imieniu
spółki zewnętrznej.
Opracowane przez:
Aleksandra Burr Dixon
Mgr Prawa (Uniwersytet Jagiellonski)
LLB LLM (UNISA)
Senior Associate w kancelarii prawniczej
Knowles Husain Lindsay Inc
4th Floor The Forum
2 Maude Street
Sandton, 2196
P.O. Box 782687
Sandton, 2146
Docex 42 Sandton Square
T: +27 11 669 6000 | F: +27 11 669 6299
T: +27 11 669 6111 | F: 086 635 3387 (Direct)
C: +27 072 599 7164
www.khl.co.za
2. SYSTEM PODATKOWY
Uwagi ogólne. W przypadku osób fizycznych i prawnych rezydujących w RPA
opodatkowaniu podlegają ich wszystkie dochody pochodzące z całego świata, W przypadku
osób fizycznych i prawnych nierezydujących w RPA opodatkowaniu podlegają ich dochody,
których źródło znajduje się w Republice Południowej Afryki. Przedsiębiorstwo będzie
traktowane, jako południowoafrykański rezydent, jeżeli ma ono osobowość prawną w RPA,
lub jeżeli tam znajduje się siedziba rzeczywistego kierownictwa. Osoba fizyczna będzie
traktowana, jako południowoafrykański rezydent, jeżeli zamieszkuje tam na stałe lub jest
7
fizycznie obecna w RPA przez określoną ilość dni, w okresie pięciu lat. Wszystkie osoby,
które
są
uznane
za
rezydentów
innego
państwa
ze
względu
na
fakt,
że stosuje się w stosunku do nich przepisy umowy o podwójnym opodatkowaniu, nie będą
traktowane, jako rezydenci Republiki Południowej Afryki.
Unikanie podwójnego opodatkowania. Południowa Afryka ma podpisane umowy
o unikaniu podwójnego opodatkowania z większością swoich partnerów handlowych.
Stosownie do postanowień takich umów obcy rezydent podlega obowiązkowi podatkowemu
w RPA tylko wówczas, kiedy prowadzi interesy poprzez firmę ulokowaną na stałe w RPA.
Stawki podatkowe. Przedsiębiorstwa południowoafrykańskie opodatkowane są według
stawki 28% w stosunku rocznym za lata podatkowe następujące po 31 marca 2008 r.
Południowoafrykańskie oddziały firm zagranicznych są opodatkowane 33% w stosunku
rocznym, za lata podatkowe następujące po 31 marca 2008. Zyski kapitałowe przedsiębiorstw
opodatkowane są w wysokości połowy stawki podatkowej tj. 14% w przypadku firm
Południowoafrykańskich oraz 16,5% w przypadku oddziału firmy zagranicznej. Podatek od
dochodów
indywidualnych
ma
skalę
progresywną,
z
najwyższymi
dochodami
opodatkowanymi w wysokości 40%. Zyski kapitałowe osób fizycznych są opodatkowane
w wysokości 25% dochodu. Prawo przewiduje istnienie pewnych ulg podatkowych.
Podstawowe informacje o podatku dochodowym. Odsetki płacone zagranicznym
pożyczkodawcom nie są opodatkowane, chyba że firma ma stałą siedzibę na terytorium RPA.
Dywidendy wypłacane udziałowcom zagranicznym są nieopodatkowane. Podatek wysokości
12% jest potrącany od tantiem autorskich wypłacanych za granicę (wysokość podatku może
ulec zmniejszeniu przez zastosowanie odpowiedniej umowy o unikaniu podwójnego
opodatkowania). Zasady cen transferowych są przestrzegane. Zasady słabej kapitalizacji
stosują się do słabo kapitalizowanych przedsiębiorstw, a stosunek pasywów do aktywów nie
może przekraczać 3:1. Corocznie należy zapłacić trzy zaliczki na podatek. Inne podatki.
Przedsiębiorstwa muszą zarejestrować się jako pracodawcy w Południowoafrykańskiej Izbie
Skarbowej (ang. South African Revenue Service), a z wypłacanych pracownikom pensji
potrąca się, co miesiąc, tzw. system PAYE, który to system obejmuje również świadczenia na
ubezpieczenie społeczne. Podatek VAT jest pobierany w wysokości 14% od towarów
podlegającym temu opodatkowaniu. W RPA należy opłacać cła oraz akcyzę, zgodnie
z odpowiednimi przepisami. Podatek tzw. „stamp duty”, w wysokości 0,25%, nakładany jest
na transferowane udziały. Jeżeli udziały emitowane są po raz pierwszy, podatku nie potrąca
8
się. W zakresie polityki budżetowej na rok 2012 rząd zakłada poprawę efektywności
ściągalności podatków ale także pewne udogodnienia dla małych firm. Najniższy próg
podatkowy dla małych firm został podwyższony z R 300 000 do R 350 000 a najniższa
stawka podatkowa zostanie obniżona z 10% do 7%. Z R 59 750 do R 63 556 podniesiona
została także kwota dochodu nieopodatkowanego. Podatek od dywidendy dla firm lokalnych
w wysokości 15% będzie odprowadzany automatycznie przy transakcji. Podatek od paliw
wrośnie o 0,20 centa za litr. Wzrośnie także akcyza; przykładowo za spirytusowe napoje
alkoholowe o R 6 za litr, za wino o 13,5 c za butelkę 0,75 l, za papierosy od 58c do R 10,32
za paczkę.Od kwietnia wzrośnie także cena energii elektrycznej, średnio o 16%.
Więcej m.in.na stronach Ministerstwa Finansów: www.treasury.gov.za oraz Urzędu
Podatkowego www.sars.gov.za ]
3. WAŻNY ADRES
Wydział Promocji Handlu i Inwestycji w Johannesburgu
Ambasady RP w Pretorii, RPA
P.O. Box 1547
Houghton 2041
Republic of South Africa
Tel.:+27-11-788-6597
fax: +27-11-442-5375
www.johannesburg.trade.gov.pl
e-mail: [email protected]
9