Interpretacja wyników testów serologicznych

Transkrypt

Interpretacja wyników testów
serologicznych
Dr hab. Kazimierz Tarasiuk
Główny Lekarz Weterynarii
PIC Polska i Europa Centralna
VI FORUM PIC, Stryków, 18.11.09
VI FORUM PIC – LISTOPAD 2009
Systematyczne monitorowanie statusu zdrowia
jest jednym z ważniejszych elementów szeroko
pojętego programu zdrowotnego stada świń
Kryteria oceny statusu zdrowotnego stada
• Analiza wyników produkcyjnych fermy
• Ocena stanu klinicznego zwierząt
• Badania anatomopatologiczne
• Badania poubojowe
• Badania laboratoryjne
 hodowlane
 wykrywanie antygenu
 detekcja materiału genetycznego patogenu
 serologiczne
Analiza wyników produkcyjnych fermy
•
•
•
•
Skuteczność krycia
Odsetek prosiąt zmumifikowanych
Odsetek prosiąt martwo urodzonych
Odsetek padnięć prosiąt przed
odsadzeniem
Ocena stanu klinicznego świń w fermie
• Obecność kaszlu (charakter,
rozprzestrzenie się)
• Obecność biegunki (wygląd, wiek
świń)
• Zmiany na skórze (charakter zmian)
• Śmiertelność w poszczególnych
grupach wiekowych
• Występowanie poronień
Badania anatomopatologiczne
• Regularnie prowadzone
• Świeżo padłe zwierzęta
• Wnikliwa ocena wszystkich narządów
wewnętrznych
Badania poubojowe
• Odpowiednia liczba i jakość świń
poddanych ubojowi
• Uwzględnienie pory roku
• Ocena poubojowa płuc oraz serc (choroby
układu oddechowego)
• Ocena poubojowa wątrób (glistnica)
• Badanie morfometryczne małżowin
nosowych (ZZZN)
Badania laboratoryjne – wykrywanie patogenu lub jego antygenu
lub materiału genetycznego
• Metoda hodowlana (izolacja)
• Metoda immunohistochemiczna
(antygeny/białka)
• Immunofluorescencja (antygeny/białka)
• PCR, hybrydyzacja in situ (wykrywanie
materiału genetycznego określonego
patogenu)
Badania laboratoryjne – wykrywanie przeciwciał
•
•
•
•
•
Test ELISA
Seroneutralizacja
Aglutynacja
Zahamowanie hemaglutynacji
Odczyn wiązania dopełniacza
Testy serologiczne – kryteria oceny
• Czułość – precyzyjnie określa prawdziwie
dodatnie/zakażone świnie
• Specyficzność/swoistość – precyzyjnie
określa prawdziwie ujemne świnie
• W praktyce nie istnieją testy serologiczne
charakteryzujące się 100% czułością i
specyficznością
• Ryzyko wystąpienia fałszywie dodatnich i
lub fałszywie ujemnych wyników badań
Czynniki mające wpływ na powstawanie wyników błędnych tj.
fałszywie dodatnich lub fałszywie ujemnych w testach
serologicznych
• Czynnik ludzki
• Zakażenie patogenem o podobnej
strukturze antygenowej (App – A. suis –
reakcja krzyżowa)
• Stosowanie szczepionki nie znakowanej
• Szybkość szerzenia się infekcji
• Moment pobrania krwi do badań –
inkubacja choroby
Liczba prób do badań serologicznych
(95% prawd. wykrycia, wg J.T.Done)
Współczynnik szerzenia się czynnika zakaźnego
Liczba
świń
50
100
150
200
500
750
1000
Liczba prób
1
50
95
130
155
225
246
258
2
48
78
95
105
129
135
138
5
35
45
49
51
56
57
57
10
22
25
26
27
28
28
29
20
12
13
13
14
14
14
14
Liczba prób do badań serologicznych
(99% prawd. wykrycia, wg J.T.Done)
Liczba
loch
50
100
150
200
500
750
1000
Współczynnik szerzenia się czynnika zakaźnego
Liczba prób
1
50
99
143
180
300
343
368
2
50
90
117
136
183
197
204
5
42
59
68
73
83
85
86
10
29
36
38
40
42
43
43
20
17
19
20
20
21
21
21
Testy serologiczne są przewidziane do
stosowania jako „testy stadne”, a nie do badania
pojedynczego zwierzęcia
Choroby/zakażenia, w odniesieniu do których testy
serologiczne mają ograniczone zastosowanie
•
•
•
•
•
•
•
PCV2 – cirkowirus świń
Streptococcus suis
Haemophilus parasuis
Parwowirus świń
Salmonella sp.
E.coli
Actinobacillus pleuropneumoniae
Zastosowanie testów serologicznych w
diagnostyce specyficznych chorób świń
1.
PRRS: dostępne są zestawy komercyjne ELISA ukierunkowane na oba typy wirusa (A i E) lub
oddzielnie na każdy z nich; obecność wyników fałszywie dodatnich
2.
Mhp: dostępne zestawy komercyjne ELISA; sporadyczne występowanie wyników
fałszywie dodatnich
3.
ZZZN (Pasteurella multocida typ D):dostępny zestaw komercyjny ELISA (niska
czułość i specyficzność); ostatnio dostępny PCR (badanie wymazów z nosa)
4.
App: wykorzystywane są testy serologiczne, przygotowane w oparciu o różne antygeny,
ukierunkowane na pojedyncze serotypy np.2; grupy serotypów np.3-6-8 lub na wszystkie
serotypy np. ApxIV; duża liczba wyników niespecyficznych/fałszywie dodatnich
5.
Bruceloza: kilka testów: ELISA, OKAP, OWD, OA; rzadko występują reakcje
niespecyficzne/krzyżowe z Y. enterocolitica
6.
Leptospiroza: ELISA, mikroaglutynacja – istnieje, chociaż rzadko reakcja krzyżowa
pomiędzy poszczególnymi serowariantami Leptospira np. pomona z innymi
serowariantami występującymi u gryzoni
7.
Choroba Aujeszkyego: seroneutralizacja, ELISA odróżniająca świnie szczepione od
zakażonych
VI FORUM PIC naturalnie
– LISTOPAD 2009
Ograniczenia testu ELISA w badaniach w kierunku
PRRS
• Możliwość występowania wyników
fałszywie dodatnich
• Deklaracja producenta na poziomie 1-2%
• Uzależnione od wieku świń (10-tyg.
zwierzęta - 0,4%; 36-tyg. świnie – 1,4%)
• Niektóre badania wskazują, że odsetek
wyników fałszywie dodatnich wynosił od
0% do 13,3%
Interpretacja wyników badań serologicznych
(ELISA S/P) dla PRRS
<0.4 - brak wirusa - wynik ujemny
0.4 - 1.0 - prawdopodobnie brak wirusa –
wynik dodatni
>1.0 - duże prawdopodobieństwo obecności
wirusa – wynik dodatni
PRRS – wyniki fałszywie dodatnie
Spodziewane wyniki badań w kierunku PRRS przy użyciu
ELISA Idexx
• Czułość: 97.4% (86-99.4)
• Specyficzność: 99.6% (97.8 – 99.9)
• Oczekiwanie - 0.4% wyników fałszywie dodatnich;
w praktyce od 0% do > 3%
Styczeń 04 – Wrzesień 08
PRRS - Wyniki fałszywie dodatnie
5,00%
Percentage
4,00%
3,00%
2,00%
1,00%
2004
2005
2006
2007
2008
Miesiące
December
November
October
September
August
July
June
May
April
March
February
January
0,00%
Styczeń 04 – Wrzesień 08
4.00%
3.50%
Percentage False +
3.00%
2.50%
2.00%
1.50%
1.00%
0.50%
-0
M 4
ay
-0
4
Ju
l-0
4
Se
p04
N
ov
-0
4
Ja
n05
M
ar
-0
M 5
ay
-0
5
Ju
l-0
Se 5
p05
N
ov
-0
5
Ja
n06
M
ar
-0
6
M
ay
-0
6
Ju
l-0
Se 6
p06
N
ov
-0
6
Ja
n07
M
ar
-0
7
M
ay
-0
7
Ju
l-0
Se 7
p07
N
ov
-0
7
Ja
n08
M
ar
-0
M 8
ay
-0
8
Ju
l- 0
Se 8
p08
M
ar
Ja
n
-0
4
0.00%
Liczba badanych prób - spodziewano się wyników
ujemnych: 32,647
Liczba wyników fałszywie dodatnich: 489 (1.5%)
Wyniki badań serologicznych stada wolnego od wirusa
PRRS (+ wynik fałszywie dodatni)
Surowica
Index surowicy
Lochy
1
-
12-tyg.
prosięta
-
2
-
-
-
3
-
-
-
4
-
-
-
5
-
-
-
6
-
-
+
Loszki
-
Metody weryfikacji niepewnych wyników
badań serologicznych
• Ponowne badanie tej samej surowicy
przy użyciu tego samego testu
• Ponowne badanie tej samej surowicy
przy użyciu testów alternatywnych
• Zastosowanie metody PCR
• Ponowne badanie stada w odstępie
2-3 tyg.
Co powinien zrobić lek. wet., aby testy
laboratoryjne przyniosły max. korzyści
•
•
•
•




Jasno określić cel badań (potwierdzić podejrzenie choroby; badanie
monitoringowe; określenie rozprzestrzenienia się zakażenia)
Dokonać wyboru odpowiedniego lab.(doświadczenie w zakresie danego
patogenu oraz metody badania)
Posiadać wiedzę nt. ograniczeń niektórych testów laboratoryjnych
Umożliwić laboratorium uzyskanie założonego celu poprzez:
przesłanie odpowiednich prób do badań (surowica, inne tkanki)
odpowiedni sposób przesłania materiału do badań (w zamrożeniu,
schłodzeniu, normalnej temp.)
Pobranie materiału od reprezentatywnej grupy świń (chore, zakażone, nie
leczone)
Przesłanie odpowiedniej liczby prób do badań (znaleźć kompromis pomiędzy
kosztem badań, a uzyskaniem właściwej diagnozy)
Wnioski końcowe
•
Testy serologiczne do badań przeglądowych stad w
kierunku wirusa PRRS, choroby Aujeszkyego, Mhp, Bruceli,
Leptospir, charakteryzują się wysoką czułością i
specyficznością (>98%)
•
W przypadku pojawienia się wątpliwości należy zastosować
dobrze przemyślany dalszy sposób postępowania
•
Ponowne badanie należy przeprowadzić w odstępie 2 tyg. w
celu wykrycia serokonwersji u większej liczby świń
•
Zwiększyć liczbę badanych prób w celu wykrycia osobników
dodatnich, nawet przy niskim poziomie zakażenia stada
Wnioski końcowe – c.d.
•
Zastosować inne techniki diagnostyczne ukierunkowane
zarówno na wykrycie przeciwciał jak też antygenu (np. PCR)
•
W badaniach monitoringowych należy uwzględnić każdy
budynek fermy jako oddzielną jednostkę epidemiologiczną
•
Biorąc pod uwagę koszt badań należy w sposób rozsądny,
bez obniżania ich miarodajności, ustalić liczbę surowic oraz
częstość wykonywanych badań
•
Badanie pojedynczych surowic powinno odnosić się do świń
przebywających na kwarantannie (loszki, knurki)
•
Dla większej pewności wyników badań wskazane jest
badanie par surowic, pobranych od danych świń w odstępie
3-4 tyg.

Interpretacja wyników testów serologicznych

Transkrypt

Podobne dokumenty