docPsychologiczne aspekty chorób somatycznych
download 
Reklamacja Transkrypt
Psychologiczne aspekty chorób somatycznych
Zaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną Mikołaj Majkowicz Zakład Psychologii Klinicznej Katedry Chorób Psychicznych AMG Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną • Główną cechą zaburzeń pod postacią somatyczną są powtarzające się skargi na objawy somatyczne, wraz z uporczywym domaganiem się kolejnych badań, pomimo ich negatywnych wyników i zapewnienia przez lekarzy o braku fizycznych podstaw do występowania objawów. Współwystępujące ewentualne zaburzenia somatyczne nie wyjaśniają ani natury ani nasilenia objawów i towarzyszącemu cierpieniu. Pacjenci zaprzeczają jakimkolwiek związkom zachodzącym pomiędzy odczuwanymi dolegliwościami a sytuacjami trudnymi, czy też problemami psychologicznej natury. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia somatyzacyjne (z somatyzacją) • Główną cechą zaburzeń stanowią wielorakie, nawracające i często zmieniające się skargi somatyczne utrzymujące się przez lata zanim pacjent zostanie skierowany do psychiatry. Objawy mogą dotyczyć wszelkich części i układów ciała. Najczęściej: • Układ trawienny: ból, wzdęcia, odbijanie, wymioty, nudności itp. • Nieprzyjemne doznania: swędzenie, pieczenie, cierpnięcie, drętwienie, bolesność itp. • Wykwity skórne, wysypki Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia somatyzacyjne – wskazówki diagnostyczne wg. ICD-10 • Co najmniej dwuletni okres utrzymywania się wielorakich i zmiennych dolegliwości somatycznych przy braku adekwatnych przyczyn somatycznych. • Uporczywa odmowa akceptowania porad i zapewnień lekarzy w sprawie nieobecności schorzeń somatycznych warunkujących objawy. • Pewne upośledzenie funkcjonowania społecznego i rodzinnego wynikające z dolegliwości i zmian w zachowaniu. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia somatyzacyjne należy różnicować z: • • • Zaburzeniami somatycznymi. Zaburzeniami afektywnymi i lękowymi. Zaburzeniami hipochondrycznymi. Zaburzenia somatyzacyjne – nastawienie na objawy; zaburzenia hipochondryczne – nastawienie na przyczyny (podejrzenia poważnej choroby). • Zaburzenia urojeniowe (dziwaczność przekonań, łącznie z mniejszą liczbą objawów somatycznych) • Zaburzenia somatyzacyjne niezróżnicowane (< 2 lata). Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia somatyzacyjne obejmują: • Zespół wielorakich skarg • Złożone zaburzenia psychosomatyczne Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia hipochondryczne • Istotną cechą tych zaburzeń jest trwałe zaabsorbowanie pacjenta możliwością występowania u niego jednej lub liczniejszych, poważnych i postępujących chorób somatycznych. Pacjent ujawnia utrwalone skargi somatyczne i trwale skupia się na ich przejawach somatycznych. Prawidłowe, czy pospolite odczucia i przejawy są często interpretowane jako nieprawidłowe i przykre, a cała uwaga skupiona jest często na jednym narządzie lub układzie. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia hipochondryczne – wskazówki diagnostyczne: • Trwałe przekonanie o obecności co najmniej jednej poważnej choroby somatycznej warunkującej zgłaszany objaw lub objawy, chociaż w wielokrotnie powtarzanych badaniach nie stwierdza się odpowiednich przyczyn, albo uporczywe skupianie się na domniemanym zniekształceniu, czy zmianie budowy ciała. • Uporczywy brak akceptacji wyników porad i zapewnień różnych lekarzy, że objawy nie są związane z żadną chorobą somatyczną. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia hipochondryczne obejmuje: • • • • Zaburzenia obrazu ciała. Dysmorfofobia. Nerwica hipochondryczna. Hipochondria. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia hipochondryczne należy różnicować z: • • • • Zaburzeniami somatyzacyjnymi. Zaburzeniami depresyjnymi. Zaburzeniami urojeniowymi. Zaburzeniami lękowymi i stanami paniki. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia autonomiczne występujące pod postacią somatyczną • Objawy zgłaszane przez pacjenta przypominają zaburzenia funkcji układu lub narządu, który jest głównie lub wyłącznie unerwiony i kontrolowany przez autonomiczny układ nerwowy (układ krążenia, u. pokarmowy, u. oddechowy). Rzadziej dotyczy to układu moczowo – płciowego. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia autonomiczne występujące pod postacią somatyczną - wskazówki diagnostyczne • Objawy pobudzenia układu autonomicznego, jak: przyśpieszona • • • akcja serca, drżenie, zaczerwienienie, które są uporczywe i przykre. Dodatkowe objawy subiektywne związane z określonym narządem, czy układem. Nadmierna koncentracja na możliwości poważnego (choć często nieprecyzyjnie określonego) zaburzenia określonego narządu, czy układu i przykre jej przeżywanie, które utrzymuje się pomimo wyjaśnień i zapewnień lekarzy. Brak potwierdzonych, istotnych zaburzeń struktury lub funkcji określonego układu lub narządu. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Zaburzenia autonomiczne występujące pod postacią somatyczną – wskazówki diagnostyczne wg ICD - 10 • Serce i układ krążenia: – Nerwica serca, Zespół Da Costy, Asthenia naurocirculatoria • Górny odcinek przewodu pokarmowego: – Nerwica żołądka • Dolny odcinek przewodu pokarmowego: – Psychogenne wzdęcia, Zespół drażliwego jelita, Biegunka psychogenna • Układ oddechowy: – Psychogenne postaci kaszlu i hiperwentylacji • Układ moczowo – płciowy: – Psychogenne zwiększenie częstotliwości oddawania moczu Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Uporczywe bóle psychogenne • Dominującą cechą tych zaburzeń jest uporczywy, silny i przykry ból, którego geneza nie może być w pełni wyjaśniona procesami fizjologicznymi ani obecnością zaburzeń somatycznych. Ból występuje często z konfliktem, czy problemami psychospołecznymi, których nasilenie pozwala sądzić, że są podstawową przyczyną zaburzeń. Objawy te powodują zwiększenie zainteresowania pacjentem zarówno jego osobą jak i stanem zdrowia. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Uporczywe bóle psychogenne – obejmują: • • • Psychalgia. Psychogenne bóle krzyża lub głowy. Zaburzenia bólowe psychogenne. Klasyfikacja zab. psychicznych i zachowania w ICD-10 Przyczyny zaburzeń somatomorficznych • Czynniki biologiczne: – Ograniczona liczba danych wskazuje na niewielki wpływ genetyczny na te zaburzenia – Objawy zaburzeń somatomorficznych dotyczące układu nerwowego i mięśniowo – szkieletowego wykazały tendencje do lokowania się po lewej stronie ciała • Czynniki psychospołeczne: – Somatyzujący pacjenci mają olbrzymie trudności w życiu emocjonalnym – Neurotyzm jako rys osobowości (lęk, depresja, nieśmiałość, wrogość, impulsywność, nadwrażliwość) – Niechęć do komunikacji werbalnej – Aleksytymia • Czynniki społeczno kulturowe: – W kulturach ograniczającyh bezpośrednie wyrażanie emocji R.Carson, J.Butcher, S.Mineka:Psychologia zaburzeń Leczenie zaburzeń somatomorficznych • Leczenie farmakologiczne – Zalecana ostrożność w stosowaniu leków – Leki uspokajające i przeciwdepresyjne • Leczenie psychologiczne – – – – Praca nad nakłonieniem pacjenta do leczenia środkami psychologicznymi Udzielanie wsparcia, częste wizyty i „udawanie badań medycznych” Obiecujące okazała się terapia behawioralna i poznawcza. Zastosowanie zorientowanych behawioralnie terapii, których celem jest eliminowanie źródeł zysków wtórnych. R.Carson, J.Butcher, S.Mineka:Psychologia zaburzeń
