ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY

ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY
Zagrajmy w eksperymenty to spotkanie osób w różnym wieku , które wspólnie
przeprowadziły proste i efektowne eksperymenty, a przy okazji odkrywały fascynujące zjawiska
ze świata nauki.
Na czas spotkania uczestnicy weszli w rolę naukowców-badaczy i przekonali się, że
eksperymentowanie może być nie tylko pasjonującym zadaniem, lecz także znakomitą zabawą.
Dzięki wykorzystanym podczas spotkania materiałom dostępnym w Internecie uczestnicy
poznali wiele ciekawostek ze świata nauki i odkryli, że Internet to źródło różnorodnych,
przydatnych i wartościowych informacji
Eksperyment: STAŁE CZY PŁYNNE? POZNAJEMY CIECZ NIENEWTONOWSKĄ
Przebieg eksperymentu:
- Do naczynia wsypujemy mąkę ziemniaczaną, a
następnie stopniowo dolewamy wodę
cały czas mieszając – aż do momentu
uzyskania cieczy o konsystencji gęstej farby.
- Kolejno dotykamy ciecz i sprawdzamy, jak się
zachowuje: zanurzamy ręce (raz szybko,
raz wolno), uderzamy pięścią,
nabieramy niewielką ilość cieczy w dłonie i lepimy kulki,
wrzucamy piłkę
do miski z cieczą, potrząsamy naczyniem, w którym znajduje się ciecz.
Co to jest ciecz nienewtonowska i dlaczego tak się nazywa?
1/9
ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY
- Ciecz nazywa się „nienewtonowska”, bo nie
można do niej zastosować prawa
Newtona. Newton zajmował się m.in.
badaniami płynów - jego prawo hydrodynamiczne mówi
o tym, że lepkość płynu
jest niezmienna, co jest nieprawdą w przypadku cieczy zrobionej z
mieszaniny wody i skrobi (tu lepkość zmienia się w zależności od tego, z
jaką siłą i jak
szybko działamy na ciecz).
- Ciecz nienewtonowska czasami zachowuje się jak
ciecz (niczym woda jest płynna i
plastyczna), czasami jest bardzo twarda,
jak ciało stałe.
Ciekawostki:
- Ciecz nienewtonowska to ciecz, po której można
biegać (jeśli wystarczająco szybko
stawiamy kroki) albo jeździć rowerem.
Dzieje się tak dlatego, że cząsteczki cieczy tworzą
sztywną strukturę pod
wpływem gwałtownie pojawiającej się siły - naszych kroków. Jednak,
gdy
zatrzymamy się na chwilę i postoimy w miejscu, na cząsteczki cieczy działa
przez
dłuższy czas stała siła - nasz ciężar. Struktura cząsteczek rozluźnia
się, zaczyna
przypominać zwykłą ciecz i dlatego toniemy, niczym w wodzie.
- Ciecz nienewtonowską można „ożywić” wykonując
ciekawe doświadczenie. Niewielką
ilość cieczy umieszczamy na głośniku podłączonym
do wzmacniacza. Pod wpływem
emitowanych drgań ciecz zacznie się poruszać
tworząc fantastyczne kształty
przypominające żywe stworzenie.
- Właściwości cieczy nienewtonowskiej zostały
wykorzystane w przemyśle
zbrojeniowym: wyprodukowano prototyp kamizelki
kuloodpornej wypełnionej substancją,
która zachowuje się tak, jak
mieszanina wody i skrobi: gdy w kamizelkę uderzy pocisk,
substancja
twardnieje i chroni przed zranieniem.
ZMYSŁ: WZROK
TĘCZOWE BAŃKI
Przebieg eksperymentu:
2/9
ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY
- Zanurzamy w miksturze przygotowane przyrządy i
wydmuchujemy bańki.
- Obserwujemy tworzące się na bańkach barwy
tęczy.
- Bawimy się bańkami obserwując ich zachowanie,
np. chwytamy bańki w ręce za
pomocą rękawiczek i odbijamy do siebie jak
piłkę.
- Opowiadamy, z czym kojarzą nam się bańki
mydlane, jakie znamy metafory lub
porównania związane z bańkami, co może
symbolizować bańka mydlana itp.
Ciekawostki:
- Korzystając ze specjalnych ramek (np.
sześciennych) można zrobić bańki o innych
kształtach niż kula.
- Dlaczego bańki tak szybko pękają? Woda pod
własnym ciężarem spływa w dół bańki,
co sprawia, że górna część błony
staje się coraz cieńsza i bańka pęka.
- Gdy wydmuchujemy bańkę, jej powierzchnia
początkowo jest bezbarwna. Tęczowe
kolory pojawiają się dopiero wtedy, gdy
błona staje się wystarczająco cienka. Dzieje się tak
dzięki zjawisku
interferencji światła w cienkich warstwach. Podobne kolory można zobaczyć
na plamach benzyny na asfalcie.
Wskazówki:
- Jeśli po nadmuchaniu bańki zatkamy otwór
przyrządu do dmuchania, bańka „zawiśnie”
na przyrządzie, a jej wielkość
nie będzie się zmieniać. Gdy odkryjemy otwór, bańka skurczy
się i oderwie
od przyrządu.
- Aby nasze bańki były bardziej trwałe (nie
pękały tak szybko), należy do mieszaniny
wody z mydłem dodać gliceryny,
która utrudnia parowanie wody.
Jak powstają bańki mydlane?
- Bańki powstają z mieszaniny wody i mydła ( lub
płynu do mycia naczyń itp.). Mydło (lub
płyn) zmniejsza napięcie
powierzchniowe wody i jednocześnie tworzy cienkie warstwy na
obu stronach
jej powierzchni.
- Tęczowe barwy bańki mydlanej powstają w
efekcie zjawiska iryzacji (nazywanego też
tęczowaniem).
3/9
ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY
LINKI
SZKLANA ORKIESTRA
Doświadczenia (opisy). Oprac. Ośrodek „Brama Grodzka – Teatr NN”
Projekt 1: Dźwięk. Oprac. Katarzyna Ciechańska. Szkoła myślenia 2 (opisy doświadczeń)
Szampańska muzyka. Oprac. Eryk Rajch, Grzegorz Karwasz
GlassDuo na YouTube – kanał zespołu grającego na szklanej harfie
Organy wodne. Oprac. Klub Młodego Odkrywcy (opis doświadczenia)
Eksperyment: Instrument muzyczny - szklanki (opis eksperymentu)
4/9
ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY
Mistrz w graniu na kieliszkach (film)
Ogród doświadczeń - Dźwięk (film)
Mistrzostwo w graniu na kieliszkach (film)
The Bottle Band (zespół grający na butelkach) (film)
TĘCZOWE BAŃKI
Jak robić ogromne bańki mydlane? (film)
Pokaz tworzenia ogromnych baniek mydlanych (film)
Pokaz tworzenia baniek mydlanych (film)
Nietypowe bańki mydlane (film)
Juliusz Domański. Bańki mydlane (i nie tylko) (opis doświadczeń i wyjaśnienia)
5/9
ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY
Bańka mydlana (artykuł z Wikipedii)
Eksperyment bańki mydlane (opis eksperymentu, wskazówki)
Bańki mydlane (Klub Młodego Odkrywcy) (opis eksperymentu, wskazówki)
Jak zrobić bańki mydlane?
Bańkowy świat
STAŁE CZY PŁYNNE? POZNAJEMY CIECZ NIENEWTONOWSKĄ
Doświadczenie – ciecze nienewtonowskie (film)
Ciecz nienewtonowska (film)
Pokaz jazdy rowerem po zbiorniku z cieczą nienewtonowską (film)
Ciecze nienewtonowskie. Między cieczą a ciałem stałym. Oprac. Uniwersytet Warszawski.
Instytut Fizyki
Jak zrobić ciecz nienewtonowską? Czyli chodzenie po wodzie! Blog EduFun
6/9
ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY
Raz jak woda, raz jak ciało stałe – ciecz nienewtonowska
Ciecz nienewtonowska (opis i filmy na portalu eksperymentuj.pl)
PACHNĄCE PARY – ROZPOZNAJEMY I ZAPAMIĘTUJEMY RÓŻNE ZAPACHY
Carla Barzanò, Michele Fossi. Smakowity? W jakim sensie? Krótki przewodnik po edukacji o
zmysłach. Wyd. SlowFood 2010
Elżbieta Potargowicz: Węch – niedoceniany zmysł człowieka (opracowanie naukowe)
ZMYSŁ WĘCHU. Jak i dlaczego rozróżniamy zapachy?
Systemy czucia: węch i smak – kilka ciekawostek (infografika)
Węch (artykuł w Wikipedii)
PRÓG SMAKU
7/9
ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY
Carla Barzanò, Michele Fossi. Smakowity? W jakim sensie? Krótki przewodnik po edukacji o
zmysłach. Wyd. SlowFood 2010
Marina Noske. Smak pełen tajemnic
Smak i zapach
Smak (fizjologia) (artykuł w Wikipedii)
Umami (artykuł w Wikipedii)
ZABAWA Z ILUZJĄ
Złudzenia optyczne (ćwiczenia)
MENTOS + COCA-COLA =….. GEJZER!
Reakcja chemiczna, która podbiła świat. Historia mentosa i coli
Wybuchowy cukierek w dietetycznej coli
8/9
ZAGRAJMY W EKSPERYMENTY
Eksperyment z colą light i mentosem (EepyBird) (film)
Rekord Guinnesa (ponad 1900 osób jednocześnie przeprowadziło eksperyment w Rydzie w
2008 roku)
EepyBird – kanał YouTube
W klatce czasu: mentos + cola w zwolnionym tempie
Książki, w których przeczytasz o bańkach mydlanych i innych prostych eksperymentach:
Ernst K., Einstein na huśtawce, czyli fizyka zabaw gier i zabawek, Wydawnictwo Prószyński i
S-ka, Warszawa 2002
Błażejewski R., 100 prostych doświadczeń z wodą i powietrzem, Wydawnictwa
Naukowo-Techniczne, Warszawa 1991
Brown S.E., Robimy eksperymenty. Bańki mydlane, tęcze, wodna sztuka, ruch obrotowy ziemi,
hodowla fasolek, dziecięcy ogród, „K.E. Liber”, Warszawa 2005
9/9