anoreksja - Poradnia Psychologiczno

ZABURZENIA ODŻYWIANIA
co warto wiedzieć o anoreksji i bulimii –
informacje podstawowe.
SOPOT 2011
Od czego zaczyna się...
… anoreksja? U nastolatek często rozpoczyna się od odchudzania
(spowodowanego np. niewielką nadwagą; zafascynowaniem
modelkami; krytycznymi uwagami dot. wyglądu, wagi). W tym
okresie spadek masy ciała postrzegany jest jako potwierdzenie
efektywnej diety odchudzającej. Z czasem dieta przybiera coraz
bardziej rygorystyczne ograniczenia, aż do całkowitego
zaprzestania przyjmowania pokarmów. W tym samym czasie
rośnie satysfakcja i duma dziecka z kontroli nad ilością
przyjmowanych pokarmów i nad własnym ciałem (zmniejsza się
uczucie łaknienia). Z czasem ten stan swoistej euforii przeradza się
w strach związany z poczuciem utraty panowania nad ciałem,
apatię, depresję, izolację od rówieśników i rodziny.
Co może wskazywać na anoreksję?
















przesadne zainteresowanie wartością kaloryczną i składem pożywienia;
odmawianie jedzenia („Jadłam już u koleżanki”, „Po szkole byłam na pizzy”);
unikanie wspólnych posiłków („Zjem w swoim pokoju, bo muszę się uczyć”);
przygotowywanie posiłków dla całej rodziny, bez uczestniczenia w nich;
nasilony perfekcjonizm;
zamykanie się w sobie i izolacja;
brak/zanik miesiączek;
omdlenia, zaburzenia pracy serca;
częste głodówki, przedłużające się diety;
podporządkowanie rytmu dnia wymogom diety;
stosowanie długich, wyczerpujący ćwiczeń fizycznych;
nagłe wypadanie włosów, próchnica zębów, łamliwe i zniszczone paznokcie;
ciągła obawa o zwiększenia masy ciała, mimo wciąż niskiej lub obniżającej się wagi;
częste ważenie się;
podwyższona drażliwość, rozdrażnienie, częste zmiany nastroju;
egocentryzm;
skrajnie szczupłe ciało (BMI poniżej 17,5 lub poniżej 15% prawidłowej masy ciała),
zaostrzają się rysy twarzy.
Bulimia zwykle pojawia się u osób, które próbowały kontrolować
swoją wagę za pomocą różnego rodzaju diet. Przebieg ataku
bulimii ma swój określony rytuał. Zazwyczaj poprzedzony jest
poczuciem narastającego napięcia, którego przyczyn dziecko nie
jest w stanie podać. Podczas ataku bulimii osoba chora ma
poczucie utraty kontroli nad sobą i ilością przyjmowanych
pokarmów. Odczuwa niemożność zaprzestania jedzenia. Dziecko
po ataku najczęściej odczuwa rodzaj ulgi i spadku napięcia, które
go poprzedzało, lecz zaraz po tym pojawia się poczucie winy i
wstyd z powodu utraty kontroli, co z kolei powoduje przymus
pozbycia się przyjętego pokarmu.
Co może wskazywać na bulimię?

objadanie się i podkradanie jedzenia;

unikanie wspólnych posiłków;

nadmierne zainteresowanie jedzeniem i własną masą ciała;

udawanie się do toalety bezpośrednio po posiłku (szczególnie gdy
towarzyszą temu wymioty);

używanie środków przeczyszczających, odwadniających, odchudzających;

paniczny lęk przed przytyciem;

pękające naczyńka krwionośne na twarzy, szczególnie w okolicach oczu;

obrzęk ślinianek i zmiany chorobowe w jamie ustnej;

nadżerki przełyku, bóle gardła;

duże wahania wagi ciała;

próchnica i postępujące uszkodzenia szkliwa zębów;

bolesne skurcze mięśni, szczególnie łydek;

rany na dłoni, palcach (skutek prowokowania wymiotów);
ZABURZENIA ODŻYWIANIA
Kryteria diagnostyczne: DSM IV, ICD-10
Jadłowstręt psychiczny, anoreksja (med. „Anorexia nervosa”)
Świadome powstrzymywanie się od spożywania pokarmów; obsesyjne
pragnienie utraty masy ciała, brak łaknienia, psychiczne uzależnienie od niejedzenia.
Żarłoczność psychiczna, bulimia (med. „Bulimia nervosa”)
O chorobie można mówić, gdy w czasie dłuższym niż 3 miesiące, przynajmniej
dwa razy w tygodniu występują ataki: objadania się czyli szybkiego jedzenie dużej ilości
żywności, w czasie krótszym niż 2 godziny - po którym stosowane są różnego rodzaju
środki przeczyszczające i wymioty. Chodzi tu o to żeby zaspokojenie głodu nie wiązało
się z przyrostem masy ciała.
PRZYCZYNY ANOREKSJI






Zaburzone postrzeganie obrazu własnego ciała
Przywiązywanie dużego znaczenia do wyglądu
zewnętrznego i masy ciała
Przekonanie, że szczupła sylwetka jest pomocna
w życiu
Negatywny stosunek do dojrzewania
Lęk przed „dorosłością”
Negacja własnej tożsamości (niska samoocena i brak
wiary w siebie)
PRZYCZYNY BULIMII



Traktowanie jedzenia jako namiastki miłości
Stresujące wydarzenia życiowe
Niska samoocena i brak samoakceptacji
Cechy osobowości:
 Niestabilność emocjonalna
 Skłonność do depresji
 Poczucie osamotnienia i niedostosowania (również
nadużywanie środków psychoaktywnych)
UWARUNKOWANIA
PSYCHOLOGICZNE
Typ osobowości anorektycznej
 Perfekcjonizm
 Wzmożona potrzeba rywalizacji, kontroli
i sukcesów
 Niezadowolenie z własnych osiągnięć
 Nieśmiałość, skłonność do reagowania lękiem
 Obniżona odporność na stres
(Ziółkowska,2005)
UWARUNKOWANIA RODZINNE



Anoreksja:
„Usidlenie” w relacjach, zmiana ról
Nadopiekuńczość
Sztywność w relacjach, nie ujawnianie
konfliktów, tłumiona wrogość
(Jablow, 1993)
UWARUNKOWANIA RODZINNE
Bulimia:
 Wysokie natężenie konfliktów
 Wysoki poziom stresu, „rozchwianie
emocjonalne rodziny”
 Niski poziom wsparcia psychologicznego
i autotomii jednostki
Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na anoreksję i bulimię;
Czynniki indywidualne:
– lęk i depresja,
– zaburzenia obrazu własnego ciała,
– trauma psychologiczna lub fizyczna,
– niska samoocena,
– perfekcjonizm,
– choroby układu pokarmowego,
– skłonność do otyłości,
– podejmowanie restrykcyjnej diety (często na skutek poczucia bycia „zbyt grubym”
komentarzy innych osób),
– reakcje na nowe doświadczenia (dojrzewanie, odejście z domu, zmiana szkoły).
Czynniki rodzinne:
– specyficzny model rodziny (dominująca matka, pasywny, ambiwalentny ojciec),
– nadopiekuńczość, sztywność,
– przecenianie oczekiwań społecznych,
– zaburzenia odżywiania w rodzinie,
– alkoholizm i zaburzenia nastroju w rodzinie.
Czynniki kulturowe:
– ideał szczupłej sylwetki,
– koncentracja na własnym wyglądzie,
– stygmatyzacja otyłości.
lub
Kogo dotyczy choroba?


Osób w okresie młodzieńczym 12-14 i 18-21 lat
Częstość występowania w populacji



anoreksji 1%
bulimii 2%
Przewaga 15-krotna zachorowalności dziewcząt
Leczenie ma na celu doprowadzenie do samoakceptacji
i poprawy kontaktu z otoczeniem, umiejętności
wyrażania swoich uczuć, co w rezultacie umożliwia
spożywanie odpowiedniego ilościowo i jakościowo
pożywienia.
Najbardziej wskazane jest leczenie dziecka
w specjalistycznej placówce, połączone z terapią
systemową całej rodziny.
Anoreksja to choroba – potrzebna jest konsultacja
medyczna i pomoc specjalisty!
Gdzie szukać pomocy?
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111
www.116111.pl
Oddział dzienny psychiatryczny dla dzieci i młodzieży
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Gdańskie Centrum Zdrowia
80-542 Gdańsk woj. pomorskie, ul. Oliwska 62 , tel: 058-3430423
Oddział psychiatryczny dla dzieci i młodzieży
Wojewódzki Szpital Psychiatryczny im.prof. Tadeusza Bilikiewicza w Gdańsku
80-282 Gdańsk ul. Srebrniki 1
Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci
Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Poradnia Psychiatryczno-Psychologiczna "GOSPODY-MED"
80-344 Gdańsk woj. pomorskie, ul. Gospody 7 , tel: 058-5562723
Poradnia zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży
Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "OPTIMMED"
80-767 Gdańsk woj. pomorskie, ul. Jaskółcza 7/15 , tel: 058-3052412
Poradnia zdrowia psychicznego dla młodzieży
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Centrum Zdrowia Psychicznego
81-384 Gdynia woj. pomorskie, ul. Traugutta 9 , tel: 058-6216143 wew.46
Młodzieżowy Ośrodek Terapeutyczny „Mrowisko” w Sopocie tel. (58) 550 26 69
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna „Osiek” ul. Osiek 11/12 Gdańsk tel. (58) 305 80 60
Wykorzystane materiały:
„Anoreksja i bulimia” artykuł Ewy Maciochy, psychologa klinicznego i psychoteraupety
„ANOREKSJA, BULIMIA, OTYŁOŚĆ. Przewodnik dla rodziców” Jablow Martha, wyd. GWP,
„Anoreksja od A do Z. Podręcznik dla nauczycieli i wychowawców” Ziółkowska Beata, wyd. Scholar
www.abcanoreksja.pl