Organizowanie i monitorowanie dystrybucji. Kwalifikacja A.30.3

Transkrypt

REFORMA 2012
Organizowanie i monitorowanie
dystrybucji
Joanna Śliżewska, Dorota Zadrożna
Kwalifikacja A.30.3
Podręcznik do nauki zawodu
TECHNIK LOGISTYK
Podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania i wpisany do wykazu podręczników przeznaczonych do kształcenia w zawodach na podstawie
opinii rzeczoznawców: dr. hab. Jana Długosza, mgr inż. Edyty Majkowskiej i dr. Tomasza Karpowicza.
Typ szkoły: technikum.
Zawód: technik logistyk.
Kwalifikacja: A.30. Organizacja i monitorowanie przepływu zasobów i informacji w procesach produkcji, dystrybucji i magazynowania.
Część kwalifikacji: 3. Organizowanie i monitorowanie dystrybucji.
Rok dopuszczenia: 2014.
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o.
Warszawa 2014
Wydanie I
ISBN 978-83-02-14637-4
Opracowanie merytoryczne i redakcyjne: Barbara Jaworska (redaktor koordynator)
Julia Konkołowicz-Pniewska (redaktor merytoryczny)
Agnieszka Wiąckowska (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. angielski)
Magdalena Wessel-Zasadzka (tłumaczenie podstawowych pojęć na jęz. niemiecki)
Konsultacje: mgr Artur Gontarz, mgr Anna Wawruch-Lis
Redakcja językowa: Elżbieta Filipczuk (red.), Małgorzata Krygier (kor.)
Redakcja techniczna: Elżbieta Walczak
Projekt okładki: Małgorzata Wójcicka
Fotografia na okładce: (magazyn) Monkey Business Images/Shutterstock.com
Fotoedycja: Agata Bażyńska
Skład i łamanie:
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
00-807 Warszawa, Aleje Jerozolimskie 96
Tel.: 22 576 25 00
Infolinia: 801 220 555
www.wsip.pl
Druk i oprawa: Orthdruk sp. z o.o., Białystok
Publikacja, którą nabyłeś, jest dziełem twórcy i wydawcy. Prosimy, abyś przestrzegał praw, jakie im przysługują.
Jej zawartość możesz udostępnić nieodpłatnie osobom bliskim lub osobiście znanym. Ale nie publikuj jej
w internecie. Jeśli cytujesz jej fragmenty, nie zmieniaj ich treści i koniecznie zaznacz, czyje to dzieło.
A kopiując jej część, rób to jedynie na użytek osobisty.
Szanujmy cudzą własność i prawo.
Więcej na www.legalnakultura.pl
Polska Izba Książki
SPIS TREŚCI
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6
I. Dystrybucja i jej elementy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9
Zadania, funkcje i cele dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzaje dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Instrumenty dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Metody planowania w dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Sieci dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
14
19
21
25
II. Kanały dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31
Typy kanałów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Projektowanie kanałów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strategie w przedsiębiorstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Strategie logistyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.1. Podział strategii logistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.2. Strategia klasyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.3. Planowanie zapotrzebowania materiałowego (MRP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.4. Planowanie zasobów wytwórczych (MRP / DRP) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.5. Just-in-time – dokładnie na czas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.6. Strategia łańcucha dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.7. Strategia efektywnej obsługi klienta (ECR) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32
38
41
44
44
46
47
49
50
54
57
1
2
3
4
5
6
7
8
9
III. Elementy łańcucha dystrybucji
.....................................
59
10
11
12
13
Węzeł logistyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Lokalizacja węzłowych punktów sieci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Centrum dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Jednostki uczestniczące w łańcuchu dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.1. Budowa łańcucha dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.2. Dostawca . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.3. Produkcja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.4. Magazyny i magazynowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
13.5. Handel hurtowy i detaliczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14 Planowanie w sieci dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15 Współpraca w łańcuchu dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15.1. Cele i warunki współpracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15.2. Typy relacji w łańcuchu dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15.3. Pomiar efektów współpracy w łańcuchu dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
60
64
66
68
68
70
71
72
75
76
78
78
78
80
IV. Systemy informatyczne w procesie dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
83
16 Systemy zarządzania logistyką . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
84
84
87
88
89
90
92
16.1. Potrzeby informacyjne przedsiębiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.2. Systemy klasy ERP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.3. System CRM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.4. System MRP II . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.5. System SCM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.6. System FRM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
16.7. System HRM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
4
SPIS TEŚCI
17 Technologie wspomagające proces dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.1. System DRP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.2. System WMS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.3. Technologia EDI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.4. Technologia ADC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
17.5. Technologia GPS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18 Przepływ informacji w kanale dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.1. Podział strumieni informacyjnych w kanale dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.2. Informacje rynkowe w kanale dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.3. Informacje promocyjne w kanale dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
18.4. Negocjacje w sprzedaży jako informacja handlowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
19 Internet w dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. Identyfikacja towarów
93
93
93
94
96
97
98
98
100
103
104
106
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
20 Produkt – właściwości i klasyfikacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
20.1. Istota produktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20.2. Klasyfikacja produktów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
20.3. Funkcje i atrybuty produktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21 Znakowanie towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22 System identyfikacji towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22.1. Automatyczna identyfikacja towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22.2. Kody kreskowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22.3. System radiowy RFID . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
23 Etykieta logistyczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. Centra logistyczne
112
114
119
120
124
124
125
127
130
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
24
25
26
27
28
Pojęcie centrum logistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Zadania centrów logistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Funkcje centrów logistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rodzaje centrów logistycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Planowanie lokalizacji centrum logistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28.1. Uwarunkowania lokalizacji centrum logistycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28.2. Wybór lokalizacji bazy logistycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
28.3. Rozwiązania organizacyjno-techniczne projektowanego centrum logistycznego . . . . .
28.4. Fazy realizacji inwestycji w centrum logistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29 Procesy zachodzące w centrum logistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.1. Centrum logistyczne w łańcuchu logistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.2. Proces zaopatrzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.3. Proces magazynowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.4. Proces kompletacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
29.5. Wydawanie i transport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
136
138
140
143
147
147
149
150
152
155
155
156
156
158
159
VII. Proces dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
163
30 Łańcuch dystrybucji towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
30.1. Charakterystyka łańcucha dystrybucji towarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
30.2. Łańcuch dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
30.3. Sieci dostaw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
SPIS TREŚCI
31 Strategia obsługi klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
31.1. Obsługa klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31.2. Pojęcie strategii obsługi klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31.3. Klasyfikacja strategii obsługi klientów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31.4. Tworzenie strategii w systemie logistycznym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31.5. Etapy obsługi klienta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32 Dokumentacja w procesach dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.1. Obsługa zamówienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.2. Zapytanie ofertowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.3. Oferta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.4. Zamówienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.5. Wydanie na zewnątrz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.6. Faktura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.7. List przewozowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.8. Przyjęcie z zewnątrz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.9. Dokumenty rozliczeniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
32.10. Przesunięcie międzymagazynowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
169
170
171
173
175
178
178
179
180
182
184
185
186
189
190
192
VIII. Koszty dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
195
33 Koszty logistyczne dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
33.1. Pojęcie kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33.2. Koszty fizycznego przepływu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33.3. Koszty zapasów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33.4. Koszty procesów informacyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33.5. Sposoby zmniejszania kosztów w centrum dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34 Kalkulacja kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34.1. Istota kalkulacji i jej podział . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34.2. Kalkulacja podziałowa prosta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34.3. Kalkulacja podziałowa współczynnikowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
34.4. Kalkulacja doliczeniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35 Kryteria oceny efektywności systemów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35.1. Ocena systemu dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35.2. Badanie efektywności systemów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35.3. Analiza badania efektywności systemów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35.4. Ocena efektywności systemów dystrybucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz pojęć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Wykaz podstawowych pojęć w językach polskim, angielskim i niemieckim . . . . . . . . . . . . . . . .
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spis ilustracji i fotografii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
196
198
199
202
203
205
205
207
208
209
212
212
214
215
215
218
221
222
224
5
6
WSTĘP
WSTĘP
Dystrybucja to zespół instrumentów i działań związanych z fizycznym przepływem
towarów. Dzięki niej możliwe jest przekazanie produktów od producenta do jednostek
hurtowych i detalicznych, gdzie nabyć je mogą konsumenci1.
Podręcznik pt. Organizowanie i monitorowanie dystrybucji składa się z ośmiu części
podzielonych na rozdziały. W każdym z nich, oprócz informacji kształtujących wiedzę,
znajdują się liczne przykłady, ćwiczenia oraz tematy do dyskusji. Zamieszczono również
propozycje prac domowych i zadania do rozwiązania.
W części I podręcznika zaprezentowano cele, funkcje, zadania i instrumenty dystrybucji
oraz metody planowania stosowane w dystrybucji, a także w sieci dystrybucji. Część
II prezentuje zagadnienia z zakresu kanałów dystrybucji, ze szczególnym zwróceniem
uwagi na typy kanałów oraz zasady ich projektowania, a także strategie dystrybucyjne
stosowane w przedsiębiorstwie i logistyce. Część III podręcznika poświęcono uczestnikom
łańcucha dystrybucyjnego. Wyjaśniono w niej problematykę węzła logistycznego,
centrum dystrybucji i jednostek uczestniczących w tym procesie. Systemy informatyczne
wykorzystywane w procesie dystrybucji to temat części IV, a część V dotyczy identyfikacji
towarów. Część VI jest poświęcona mechanizmom funkcjonowania centrów logistycznych.
W VII części podręcznika przedstawiono procesy dystrybucyjne i dokumentację
z nimi związaną. Część VIII prezentuje koszty i ich kalkulację stosowaną w procesie
dystrybucyjnym, a także logistyczne kryteria oceny efektywności systemów dystrybucji.
W części wstępnej każdego rozdziału podręcznika wypunktowano zawarte w nim treści
kształcenia. Treści nauczania prezentowane są w sposób uwzględniający stopień ich
trudności – od prostych pojęć i definicji do wyjaśnień bardziej skomplikowanych procesów
związanych z organizowaniem i monitorowaniem dystrybucji. Prezentowane zagadnienia
obrazowane są wykresami, ilustracjami i przykładami. Części kończą się poleceniami
typu: sprawdź swoje wiadomości i umiejętności. Mają one na celu ewaluację wiedzy
i umiejętności zdobytych przez ucznia w procesie edukacyjnym.
Wszelkie nazwy firm i marki produktów zamieszczone w podręczniku wykorzystano
w celach dydaktycznych, a nie marketingowych.
Życzymy przyjemnej nauki
Autorki podręcznika
1
Słownik finansowy, http://www.findict.pl/slownik/dystrybucja, dostęp: 1.12.2013.
WSTĘP
Poniższa publikacja ma za zadanie przekazanie informacji, dzięki którym zostaną
zrealizowane wymagane efekty kształcenia z części kwalifikacji A.30.3 „Organizowanie
i monitorowanie dystrybucji”. W poniższej tabeli przypisano kolejnym częściom
podręcznika efekty, jakie będą dzięki niemu realizowane.
Część / Rozdział
Realizowane efekty
kształcenia / kwalifikacje
I. Etapy dystrybucji
1. Zadania, funkcje i cele dystrybucji
2. Rodzaje dystrybucji
3. Instrumenty dystrybucji
4. Metody planowania w dystrybucji
5. Sieci dystrybucji
A.30.3(1)
II. Kanały dystrybucji
6. Typy kanałów dystrybucji
7. Projektowanie kanałów dystrybucji
8. Strategie w przedsiębiorstwie
9. Strategie logistyczne
A.30.3(2)
III. Elementy łańcucha dystrybucji
10. Węzeł logistyczny
11. Lokalizacja węzłowych punktów sieci
12. Centrum dystrybucji
13. Jednostki uczestniczące w łańcuchu dystrybucji
14. Planowanie w sieci dostaw
15. Współpraca w łańcuchu dostaw
A.30.3(3), A.30.3(4)
IV. Systemy informatyczne w procesach dystrybucji
16. Systemy zarządzania logistyką
17. Technologie wspomagające proces dystrybucji
18. Przepływ informacji w kanale dystrybucji
19. Internet w dystrybucji
A.30.3(5)
V. Identyfikacja towarów
20. Produkt – właściwości i klasyfikacja
21. Znakowanie towarów
22. System identyfikacji towarów
23. Etykieta logistyczna
VI. Centra logistyczne
24. Pojęcie centrum logistycznego
25. Zadania centrów logistycznych
26. Funkcje centrów logistycznych
27. Rodzaje centrów logistycznych
28. Planowanie lokalizacji centrum logistycznego
29. Procesy zachodzące w centrum logistycznym
VII. Proces dystrybucji
30. Łańcuch dystrybucji towarów
31. Strategia obsługi klienta
32. Dokumentacja w procesach dystrybucji
VIII. Koszty dystrybucji
33. Koszty logistyczne dystrybucji
34. Kalkulacje kosztów
35. Kryteria oceny efektywności systemów dystrybucji
A.30.3(6)
A.30.3(7)
A.30.3(8), A.30.3(9)
A.30.2(10)
7
I Dystrybucja
i jej elementy
▪
▪
▪
▪
▪
Zadania, funkcje i cele dystrybucji
Rodzaje dystrybucji
Instrumenty dystrybucji
Metody planowania w dystrybucji
Sieci dystrybucji
10
DY S T RY B U C JA I J E J E L E M E N T Y
1
Zadania, funkcje
i cele dystrybucji
ZAGADNIENIA
Pojęcie dystrybucji
■ Cele dystrybucji
■ Funkcje dystrybucji
■
Pojęcie dystrybucji pochodzi od łacińskiego słowa distributio, oznaczającego rozdział lub
podział. Określa proces przemieszczania towarów od wytwórców do odbiorców. Dawniej
dystrybucja traktowana była jako działalność pomocnicza, a jej elementy, takie jak magazynowanie czy transport, jako oddzielne obszary działalności przedsiębiorstwa. Obecnie
dystrybucja jest jednym z ważniejszych ogniw łańcucha logistycznego, gdyż przyczynia się
do udostępnienia produktu w danym miejscu i czasie zgodnie z potrzebami oraz oczekiwaniami odbiorcy. To jedna z najszybciej rozwijających się sfer działalności logistycznej
w gospodarce naszego kraju.
Obserwując rynek, analizując zachodzące w nim zmiany, zauważamy, że dystrybucja
jest bardzo ważnym elementem procesu gospodarczego. Współczesny rynek pełen jest
dobrych produktów. Działy dystrybucyjne wszystkich firm zastanawiają się, co zrobić,
aby dotrzeć z tym wyrobem do klienta w danym miejscu i optymalnym czasie. Ważnym
zagadnieniem staje się fizyczne przemieszczanie produktów finalnych do końcowego
odbiorcy, a dystrybucja stanowi ważny element systemu logistycznego przedsiębiorstwa,
który to umożliwia (rys. 1.1).
LOGISTYKA
W PRZEDSIĘBIOSTWIE
rynek zakupów
planowanie/
/sterowanie
rynek zbytu
gospodarka
magazynowa
planowanie/
/sterowanie
dystrybucja
utylizacja
wpływ towaru
dowóz
materiałów
sterowanie
zleceniami
planowanie
utylizacji
planowanie
zapasów
magazynowanie
transport
wewnętrzny
wysyłka
rynek zakupów
planowanie mocy
produkcyjnych
orientacyjny stan
magazynu
planowanie
przepływów
materiałowych
pakowanie
gromadzenie
sterowanie procesem produkcji
zarządzanie
magazynem
planowanie
transportu
eksploatacja
odzysk
materiałów
panowanie
potrzeb
pierwszoplanowych
Rys. 1.1. Miejsce dystrybucji w procesie logistycznym przedsiębiorstwa
Źródło: J. Witkowski, Rodzaje działań w zakresie strategii logistycznej przedsiębiorstwa, AE we Wrocławiu, Wrocław 1995, s. 111.
Z A DA N I A , F U N KC J E I C E L E DY S T RY B U C J I
ZAPAMIĘTAJ
Dystrybucja oznacza działalność zorientowaną na osiąganie zysku, obejmującą zintegrowany proces planowania, organizowania i kontroli sposobu przepływów produktów oraz związanych z nimi informacji, a następnie zaoferowania gotowych produktów do sprzedaży1.
W przedsiębiorstwie dystrybucja to zbiór działań i decyzji związanych z zaoferowaniem
danego produktu i dostarczeniem go w optymalny sposób w miejsce przeznaczenia,
w czasie odpowiadającym potrzebom klienta. Nie może działać w oderwaniu od pozostałych
podsystemów logistyki (rys. 1.2).
Rys. 1.2. Powiązania między dystrybucją a logistyką
Źródło: A. Rushton, J. Oxley, Handbook of Logistics and Distribution Management, Kogan Page Ltd.,
Londyn 1991.
Z powyższej definicji dystrybucji wynika, że jest ona ogniwem pośrednim między produkcją a konsumpcją. Jej głównym zadaniem jest dostarczenie klientom pożądanych produktów do miejsc, w których chcą je nabyć, w odpowiednim czasie, na uzgodnionych
warunkach i po zaakceptowanej przez nich cenie. Dystrybucja jest skoncentrowana na
planowaniu, realizacji, a także kontroli fizycznego przepływu materiałów oraz produktów
finalnych. Przepływ ten następuje z miejsca produkcji do miejsca zbytu, a następnie do
miejsca przeznaczenia drogami zwanymi kanałami dystrybucji.
Na proces dystrybucji składają się różne czynności związane z pokonywaniem czasowych i przestrzennych odległości pomiędzy produkcją a konsumpcją. Podstawowymi
elementami procesu dystrybucji są2:
planowanie,
magazynowanie,
gospodarowanie zapasami,
transport.
Głównym celem dystrybucji jest zapewnienie jak najszybszego przebiegu procesu przy
zachowaniu optymalnego poziomu jakości obsługi klientów, czyli zarządzanie łańcucha-
•
•
•
•
1
2
Podstawowe zagadnienia współczesnej logistyki, red. R. Kozłowski, Wolters Kluwer Polska, Kraków 2009, s. 108.
11
12
mi dostaw, przepływami wartości od dostawców do ostatecznych użytkowników. Potocznie za podstawowy cel dystrybucji uważa się dostarczenie odpowiednich towarów, w odpowiednim czasie, w odpowiednie miejsce, odpowiedniemu odbiorcy, przy jak najniższym
koszcie. W praktyce osiągnięcie tego celu jest bardzo problematyczne, gdyż trudno jednocześnie podnosić poziom jakości usług i minimalizować poziom kosztów.
Dystrybucja ma również na celu:
optymalizację obsługi zamówień;
optymalizację realizacji procesu transportu;
minimalizację czasu przebiegu procesów dystrybucji w taki sposób, aby produkt jak
najszybciej trafił do odbiorcy finalnego;
poprawę jakości obsługi klientów;
minimalizację kosztów dystrybucji; we współczesnej sytuacji rynkowej wzrastająca konkurencja powoduje konieczność racjonalnego podejścia do problematyki kosztów;
wybór odpowiedniego kanału dystrybucji.
Realizacja celów dystrybucyjnych wymaga podjęcia wielu decyzji, wykonania wielu
czynności o charakterze koordynacyjnym i organizacyjnym. Cele dystrybucji realizowane
są poprzez wypełnianie szczegółowych zadań.
Dystrybucja ma za zadanie wypełnienie „luk” powstałych między strefą produkcji a sferą konsumpcji1:
luki czasowej,
luki przestrzennej,
luki ilościowej,
luki w asortymencie,
luki informacyjnej.
Zadaniem dystrybucji jest więc udostępnienie produktu w czasie i miejscu odpowiadającym potrzebom nabywcy. W praktyce pojawiają się jednak liczne pytania: Kto będzie
udostępniał produkty?, Kto będzie za nie płacił?, Kto będzie koordynował proces dystrybucji?,
Jak będzie przebiegała ocena efektywności tego procesu?.
Zadania realizowane przez dystrybucję wynikają z pełnionych przez nią funkcji.
Proces dystrybucji pełni w gospodarce dwie podstawowe funkcje: koordynacyjną i organizacyjną (rys. 1.3).
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Rys. 1.3. Podstawowe funkcje dystrybucji
Źródło: opracowanie własne.
Funkcja koordynacyjna dystrybucji wiąże się z pozyskiwaniem i przekazywaniem informacji rynkowych, promocją produktów, poszukiwaniem i zgłaszaniem ofert kupna-sprzedaży, a także z nawiązywaniem kontaktów handlowych oraz negocjowaniem warunków
umów handlowych.
Funkcja organizacyjna dystrybucji wiąże się z fizyczną realizacją transakcji kupna-sprzedaży. Polega na obsłudze zamówień, realizacji transportu i utrzymywaniu magazynów
1
Logistyka dystrybucji. Specyfika. Tendencje rozwojowe. Dobre praktyki, red. K. Rutkowski, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa
2005, s. 6.
Z A DA N I A , F U N KC J E I C E L E DY S T RY B U C J I
oraz odpowiedniego stanu zapasów. To techniczny obrót towarem, który może być dokonywany przez producenta lub przedstawiciela handlowego. Materialną podstawą obsługi
funkcji organizacyjnych są środki techniczne wykorzystywane przez przedsiębiorstwo.
Ze względu na czas realizacji wyróżniamy funkcje dystrybucji: przedtransakcyjne,
związane z realizacją transakcji kupna-sprzedaży i potransakcyjne (rys. 1.4).
Rys. 1.4. Funkcje dystrybucji według czasu realizacji
Funkcje przedtransakcyjne to przede wszystkim:
• zbieranie i przekazywanie informacji rynkowych,
• działania promocyjne,
• wyszukiwanie ofert kupna-sprzedaży,
• nawiązywanie kontaktów handlowych,
• negocjacje warunków umów handlowych.
Głównym ich celem jest koordynacja popytu z podażą i zapewnienie przepustowości
kanałów dystrybucji.
Funkcje związane z realizacją transakcji kupna-sprzedaży to:
obsługa zamówień,
transport,
gospodarka magazynowa,
gospodarka zapasami,
obrót handlowy,
przekształcanie asortymentu produkcyjnego w asortyment handlowy,
dostarczanie towarów pośrednikom i nabywcom finalnym,
regulowanie należności.
Czynności te warunkują fizyczny przepływ produktów od wytwórcy do nabywcy, czyli
dystrybucję fizyczną.
Funkcje potransakcyjne obejmują:
realizację obowiązków z tytułu rękojmi i gwarancji,
świadczenie usług posprzedażowych, np. instalacyjnych, naprawczych, transportowych,
badania marketingowe stopnia zadowolenia nabywców,
analizę zgromadzonych informacji o oczekiwaniach klientów.
Głównym celem dystrybucji w zakresie realizacji tych funkcji jest utrzymywanie kontaktów z nabywcami, zaspokajanie ich potrzeb i oczekiwań oraz stworzenie warunków
lojalnej współpracy między dostawcą a nabywcą.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
PYTANIA I POLECENIA
Wybierz dowolną firmę zajmującą się działalnością dystrybucyjną i scharakteryzuj podstawowe cele jej działania.
13
14
2
Rodzaje dystrybucji
ZAGADNIENIA
Dystrybucja intensywna
■ Dystrybucja selektywna
■ Dystrybucja wyłączna
■ Dystrybucja bezpośrednia
■ Dystrybucja pośrednia
■ Dystrybucja wielokanałowa
■
Wybór odpowiedniego rodzaju dystrybucji jest uwarunkowany koniecznością rozpatrzenia
takich elementów, jak: wielkość jednorazowej partii dostawy, czas dostarczania produktu,
dogodność przestrzenna, zróżnicowanie asortymentu, wsparcie sprzedaży dóbr usługami
towarzyszącymi, np. transportem, naprawą, instalacją produktu1. Dystrybucja jako element
działań operacyjnych jest ściśle powiązana z działaniami koordynacyjnymi przedsiębiorstwa, a także z procesem zarządzania zapasami (rys. 2.1). Ze względu na pełnione funkcje,
realizowane cele i zadania, a także system powiązań dystrybucji z pozostałymi elementami
logistyki, można dokonać klasyfikacji dystrybucji według różnych kryteriów.
Rys. 2.1. Udział dystrybucji w działaniach koordynacyjnych i operacyjnych
Źródło: J.J. Coyle, E.J. Bardi, C.J. Langley Jr, Zarządzanie logistyczne, PWE, Warszawa 2002, s. 51.
1
Podstawowe zagadnienia…, op. cit., s. 123.
RO D Z AJ E DY S T RY B U C J I
Ze względu na stopień intensywności dystrybucję możemy podzielić na1: intensywną,
selektywną i wyłączną (rys. 2.2).
Rys. 2.2. Podział dystrybucji ze względu na stopień intensywności
Dystrybucja intensywna (rys. 2.3) umożliwia potencjalnym nabywcom zakup określonych produktów przy minimalnym wysiłku. Charakteryzuje się dużą liczbą ogniw na
szczeblach kanału, dużą liczbą pośredników. Jest stosowana przy sprzedaży produktów
częstego zakupu i spożycia, produktów o niskiej cenie i małej złożoności technicznej, takie
jak żywność, kosmetyki, prasa, artykuły chemii gospodarczej. Jest skuteczna w odniesieniu do produktów mało różniących się od produktów innych wytwórców, o prostym sposobie użytkowania. Bywa wykorzystywana przez mniejsze obiekty, starające się o zdobycie
jak największej liczby pośredników.
Rys. 2.3. Dystrybucja intensywna
Dystrybucja selektywna (rys. 2.4) opiera się na selekcji. Charakteryzuje się ograniczoną
liczbą pośredników. Sposób dystrybucji dobiera się tak, aby produkt był łatwo dostępny
i sprzedawany przez kompetentny personel. Ta forma dystrybucji wiąże się z wykorzystaniem ograniczonej liczby punktów sprzedaży i niewielkej liczby ogniw. W ten sposób
dystrybuowane są artykuły konsumpcyjne trwałego użytku, jak: sprzęt AGD, RTV, meble,
sprzęt komputerowy. Nabywcy tych towarów poświęcają więcej czasu, aby dokonać satysfakcjonującego zakupu, gdyż są to produkty o relatywnie wyższej cenie. Przy wyborze
produktu brany jest pod uwagę prestiż firmy.
Dystrybucja wyłączna (rys. 2.5) dotyczy produktów trwałego użytku, o wysokiej wartości,
jak ekskluzywne samochody, artystyczne meble. Jest stosowana do dystrybuowania towarów droższych i rzadziej kupowanych. Polega na celowym ograniczeniu liczby punktów
i sposobów dystrybucji, gdyż sprzedaż w nieodpowiednim miejscu może wpływać ujemnie na postrzeganie produktów.
1
15
16
Rys. 2.4. Dystrybucja selektywna
Rys. 2.5. Dystrybucja wyłączna
ĆWICZENIE
Wybierz dowolną firmę działającą na rynku. Jaki system dystrybucji powinna zastosować do sprzedaży swoich wyrobów wybrana przez ciebie firma: dystrybucję
intensywną, selektywną czy wyłączną? Odpowiedź uzasadnij.
Ze względu na drogę towaru między producentem a nabywcą dystrybuję można podzielić na: bezpośrednią, pośrednią i wielokanałową (rys. 2.6).
Rys. 2.6. Podział dystrybucji ze względu na drogę między producentem a nabywcą
W dystrybucji bezpośredniej (rys. 2.7) producent samodzielnie dostarcza produkty na rynek,
np. prowadząc biuro handlowe lub sieć sklepów firmowych. Kanały dystrybucji są krótkie.
Przykładem przedsiębiorstwa, które stosuje dystrybucję bezpośrednią, jest szwedzka
firma IKEA1.
1
IKEA Distribution Services S.A., http://www.ikea.com/pl/pl/, dostęp: 05.12.2013.
RO D Z AJ E DY S T RY B U C J I
Rys. 2.7. Dystrybucja bezpośrednia
W dystrybucji pośredniej (rys. 2.8) producent korzysta z usług pośredników. Kanały dystrybucji są długie. Przykładem przedsiębiorstwa, którego system obejmuje obce kanały
dystrybucji, jest firma Lexmark International1.
Rys. 2.8. Dystrybucja pośrednia
W dystrybucji wielokanałowej stosuje się zarówno własne, jak i obce kanały dystrybucji.
Tego rodzaju dystrybucja łączy w sobie cechy dystrybucji bezpośredniej i pośredniej. Przykładami przedsiębiorstw, które stosują dystrybucję wielokanałową, są: Levi Strauss, Sara
Lee Corporation, Grupa Nowy Styl.
TEMAT DO DYSKUSJI
Dzień w centrum dystrybucyjnym Żabka Polska S.A.2
Obsługa rynku detalicznego to nie lada wyzwanie. Wiedzą o tym logistycy odpowiedzialni
za zaopatrzenie sklepów „Żabka”. Efektem kilkunastu lat zbierania doświadczeń jest centrum dystrybucyjne zlokalizowane w podpoznańskich Plewiskach. (...)
Celem „Żabek” nie była jednak konkurencja z wielkopowierzchniowymi obiektami handlowymi, ale ich uzupełnianie – stanowienie dla klientów miejsca dokonywania regularnych, małych zakupów (stąd długie godziny otwarcia i działanie także w dni wolne). Pod
koniec 1998 r. zapadła decyzja o utworzeniu ogólnopolskiej sieci sklepów typu convinience,
po dwóch latach charakterystyczne logo z zieloną żabką wisiało już w około 400 punktach
handlowych. Wraz z rozwojem sieci wprowadzono model zarządzania zapasami poprzez
centrum logistyczne stanowiące serce systemu dystrybucji.
Sieć sklepów oparta jest na umowach franczyzowych. W przeciwieństwie do tradycyjnej franczyzy można tu dostrzec kilka drobnych różnic, rzutujących nie tylko na sposób
prowadzenia biznesu. Model biznesowy warunkuje również sposób realizacji zamówień
i taką, a nie inną formę prowadzenia obsługi logistycznej. Sklepy „Żabka” lokalizowane są
wszędzie tam, gdzie istnieje potencjalny popyt na ich usługi. Nie ma większego znaczenia, czy jest to centrum dużego miasta, osiedle na przedmieściach, czy – nieduży ośrodek
miejski. Przeciętny sklep ma około 70 m2, ze względu na niewielką powierzchnię nie ma
tu możliwości składowania większej partii zapasów. Z prawnego punktu widzenia sklep
to efekt współpracy sieci z ajentem. Zarówno lokal, jak i wyposażenie pozostają w gestii
sieci, zadaniem ajenta jest natomiast „zainwestowanie” w towar do sprzedaży (centrala
udziela tu wsparcia w postaci kredytu kupieckiego). Dodatkowym wyzwaniem jest specyfika klienta – największe obroty są tu realizowane wieczorem lub w weekendy, gdy spora
część innych placówek handlowych jest po prostu nieczynna.
1
2
Lexmark International, http://www1.lexmark.com, dostęp: 05.12.2013.
warehouse-monitor.pl/index.php/studia-przypadkow/366-dzien-w-centrum-dystrybucyjnym-zabka-polska-sa, dostęp: 05.12.2013.
17
18
Podział na dwa regiony. Dwa niezależne centra logistyczne wymusiły podział zadań. Pierwsze zajmuje się obsługą sklepów zlokalizowanych we wschodniej części kraju. Magazyn poznański ma pod sobą cały pas zachodni (od Pomorza, przez Kujawy i Wielkopolskę, aż po
Dolny Śląsk). Samo centrum logistyczne odgrywa kluczową rolę w zaopatrzeniu sklepów.
W każdej Żabce dostępnych jest około 2,5 tys. indeksów towarowych dostarczanych bezpośrednio z centrum logistycznego, uzupełnianych przez dodatkowe produkty o charakterze regionalnym. Częściowa decentralizacja dostaw wynika ze specyfiki produktów
– zarówno te składowane w niskich temperaturach (mrożonki i lody), jak i produkty
o krótkim terminie przydatności (pieczywo) lub użyteczności (prasa) dostarczane są bezpośrednio do sklepów, za pośrednictwem wyspecjalizowanych podmiotów zewnętrznych.
Pozostałe produkty przechodzą cały proces obsługi logistycznej, zgodnie z założonymi
standardami.
Za zarządzanie poziomem zapasów odpowiada „centrala”, natomiast centrum dystrybucyjne za fizyczną obsługę ładunków i związany z nimi obieg dokumentów. Do godziny
12.00 dojechać muszą wszystkie zaawizowane na dany dzień samochody, kolejne dwie
godziny może trwać jeszcze ich rozładunek. Równolegle towary są znakowane etykietami
logistycznymi i odwożone na regały. O miejscu alokacji na regale decyduje system WMS –
Qguar (dostarczony i wdrożony) przez firmę Quantum Software S.A. W ciągu dnia przyjmowanych jest zwykle od 1000 do 1300 palet z towarem (…)
Polecenia
Przeanalizuj powyższy tekst i odpowiedz na pytania.
1. Jaką formę dystrybucji stosuje „Żabka”? Odpowiedź uzasadnij.
2. Gdzie lokalizowane są sklepy „Żabka” i jak to wpływa na strategię dystrybucyjną firmy?
3. Jaką funkcję pełni w „Żabce” centrum logistyczne?
4. Czym zajmuje się centrum dystrybucyjne firmy?
I N S T R U M E N T Y DY S T RY B U C J I
3
Instrumenty
dystrybucji
ZAGADNIENIA
Logistyka dystrybucji
■ Instrumenty dystrybucji
■ Pojęcie kanałów dystrybucji
■
W procesie dystrybucji, oprócz samego dostarczenia produktu, szczególnego znaczenia nabierają standardy obsługi klienta, wykraczające znacznie poza sam akt kupna-sprzedaży. Dotyczą one kompleksowej obsługi, a także serwisu posprzedażowego i strategii marketingowej.
ZAPAMIĘTAJ
W procesie dystrybucji wykorzystuje się dwa podstawowe instrumenty (rys. 3.1): logistykę
dystrybucji i kanały dystrybucji.
Rys. 3.1. Instrumenty dystrybucji
Logistyka dystrybucji (rys. 3.2) występuje w przedsiębiorstwie jako element marketingu
lub czystej działalności dystrybucyjnej.
Rys. 3.2. Logistyka dystrybucji
Dystrybucja jako element marketingu polega na kształtowaniu, koordynacji i kontroli działalności dostawców, na optymalnej organizacji procesów produkcji, optymalizacji
obiegu produktów od dostawców do potencjalnych nabywców w celu zaspokojenia ich
potrzeb i pragnień.
19
20
Działalność czysto dystrybucyjna polega na fizycznym przepływie produktów do właściwego miejsca, we właściwym czasie, po jak najniższym koszcie przez odpowiednio dobrane kanały dystrybucji. Stanowią one drugą grupę instrumentów dystrybucji.
ZAPAMIĘTAJ
Kanały dystrybucji to wszystkie podmioty (także sposób połączeń między nimi i ich kolejność), za których pośrednictwem następuje przepływ towarów, usług i informacji na
rynek1.
Przykładowe kanały dystrybucji pokazano na rysunku 3.3.
detaliści
przedstawiciele zewnętrzni
hurtownicy
sklepy firmowe
PRODUCENT
własna sieć sprzedaży
mailing
centrum telefoniczne
internet
Rys. 3.3. Przykładowe kanały dystrybucji
ZADANIA
1. Na przykładzie dowolnego przedsiębiorstwa określ podstawowe instrumenty
dystrybucji przez nie stosowane:
elementy dystrybucji marketingowej,
sposób organizacji fizycznego przepływu produktów do konsumenta,
kanały dystrybucji wykorzystywane przez daną firmę.
2. Podaj przykłady rozwinięcia działalności dystrybucyjnej i zastosowania szerszej
gamy narzędzi przez wybrany podmiot gospodarczy.
•
•
•
Wybór odpowiedniego kanału dystrybucji zależy od wielu czynników, które wpływają
na rozmiary dystrybucji, jej tempo, dynamikę i możliwość optymalizacji.
Kanały dystrybucji jako istotny element procesu dystrybucji wiążą producenta z odbiorcą końcowym. Przyczyniają się do realizacji wybranej strategii oraz pozwalają dystrybutorowi na osiągnięcie określonej pozycji rynkowej2.
1
2
Słownik finansowy, http://www.findict.pl/slownik/kanal-dystrybucji, dostęp: 12.12.2013.
B. Słowiński, Wprowadzenie do logistyki, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2008, s. 102.
M E T O DY P L A N OWA N I A W DY S T RY B U C J I
4
Metody planowania
w dystrybucji
ZAGADNIENIA
Pojęcie planowania
■ Planowanie logistyczne
■ Metoda DRP
■ Metoda bilansowa
■
Planowanie jest procesem, w którym:
identyfikuje się i wytycza cel działania,
dobiera się i wykorzystuje odpowiednie metody planistyczne,
wyznacza się do realizacji konkretne zadania,
określa się czas na wykonanie zadań,
dobiera się metody oceny wykonania zaplanowanych przedsięwzięć.
•
•
•
•
•
ZAPAMIĘTAJ
Planowanie to proces podejmowania zasadniczych decyzji prowadzących do osiągnięcia
zamierzonego celu. Plan jest zbiorem uporządkowanych decyzji dotyczących realizacji celów i wynikających z nich zadań oraz sposobów ich realizacji1.
Jednym z typów planowania jest planowanie logistyczne, będące elementem zarządzania logistycznego. Planowanie logistyczne dotyczy wielu powiązanych ze sobą obszarów
z zakresu logistyki. Rozpoczyna się w fazie zaopatrzenia, dotyczy organizacji fazy wytwórczej (procesu świadczenia usług) i dochodzi do momentu dystrybucji.
ZAPAMIĘTAJ
Planowanie logistyczne powinno odbywać się na trzech poziomach i odpowiadać na trzy
zasadnicze pytania: co?, kiedy?, jak?.
Co? Na to pytanie głównie odpowiada plan na poziomie strategicznym. Okres planowania
strategicznego jest dłuższy niż jeden rok.
Kiedy? Na to pytanie głównie odpowiada plan taktyczny. Okres planowania taktycznego
może być krótszy niż rok.
Jak? Na to pytanie odpowiedź powinna znaleźć się w planie na poziomie operacyjnym. Planowanie operacyjne może dotyczyć dnia lub nawet kilku godzin.
1
B. Śliwczyński, Planowanie logistyczne. Podręcznik do kształcenia w zawodzie technik logistyk, ILiM, Poznań 2008, s. 14.
21
22
W logistyce planowanie dotyczy w głównej mierze:
• potrzeb materiałowych,
• klasyfikacji zapasów i ich prognozowania,
• wyboru dostawców,
• zarządzania zapasami.
Zarówno w logistyce, jak i w dystrybucji stosowane są różne metody planistyczne
(rys. 4.1). Wybór konkretnej metody zależy od potrzeb danego podmiotu gospodarczego.
Rys. 4.1. Zależności planistyczne w dystrybucji
W planowaniu dystrybucyjnym, głównie na poziomie planu operacyjnego, występują
planowanie jednorazowe i planowanie powtarzalne, a zależnie od powtarzalności działań
planistycznych plany operacyjne można podzielić na jednorazowe i trwale obowiązujące.
Dla każdego rodzaju planów można dobrać jedną lub kilka metod planowania.
Rys. 4.2. Rodzaje planów w dystrybucji
Plany jednorazowe w dystrybucji są tworzone w sytuacjach, które występują pojedynczo,
czy to ze względu na nowe warunki, czy też ze względu na duże zmiany, które dotyczą
zastosowanej metody planowania.
Plany powtarzalne w dystrybucji są tworzone w sytuacjach konieczności doskonalenia
działań i wyciągania wniosków na ich podstawie. Powtarzalność planowania dotyczy najczęściej sytuacji standardowych.
ZAPAMIĘTAJ
Podstawową metodą planowania w dystrybucji jest DRP.
DRP (ang. Distribution Requirements Planning), czyli planowanie potrzeb dystrybucyjnych, to metoda służąca do obliczania, szacowania i ustalania właściwego poziomu zapa-
M E T O DY P L A N OWA N I A W DY S T RY B U C J I
sów wyrobów gotowych, do planowania transportu w całej sieci dystrybucji na podstawie
prognoz sprzedaży w poszczególnych jednostkach oraz zdefiniowanej struktury dystrybucji. Umożliwia opracowywanie optymalnego harmonogramu przewozów. Usprawnia
proces dystrybucji dzięki opracowaniu prognoz zapotrzebowania na dobra na każdym
poziomie sieci, od poziomu najniższego do najwyższego. System DRP w przedsiębiorstwie jest najczęściej stosowany w połączeniu z systemem MRP (ang. Material Requirements Planning), czyli planowaniem potrzeb materiałowych, i systemem MPS (ang.
Master Production Schedule), czyli głównym planem produkcji (rys. 4.3).
Rys. 4.3. System zastosowania metody DRP
Źródło: http://erp.info.pl/wp-content/uploads/2009/06/drp-mps-mrp.jpg, dostęp: 14.12.2013.
Do planowania potrzeb w sieci dystrybucji wykorzystywane są także metody DRP I
i DRP II.
Metoda DRP I polega na planowaniu potrzeb w końcowych punktach sieci dystrybucji,
kumulowaniu ich na kolejnych poziomach, a także opracowywaniu harmonogramu zamawiania wyrobów gotowych, poczynając od przewidywanego poziomu popytu rynkowego
wstecz poprzez kolejne ogniwa dystrybucji. DRP II to planowanie przedłużone o określenie popytu na zasoby dystrybucji, czyli m.in. na: środki transportu, siłę roboczą, przestrzeń magazynową, proces kompletacji partii czy dyspozycje wysyłkowe.
W przedsiębiorstwach logistycznych oprócz wymienionych metod stosowane są również:
metoda bilansowa,
MRP II (ang. Manufacturing Resources Planning), czyli planowanie zasobów produkcyjnych,
ERP (ang. Enterprise Resources Planning), czyli planowanie zasobów przedsiębiorstwa.
•
•
•
23
24
ZAPAMIĘTAJ
Podstawowa zasada planowania potrzeb w sieci dystrybucji wynika z zależności bilansowania potrzeb materiałowych.
Zp + D = Z + Zk
gdzie:
Zp – zapas początkowy,
D – wielkość dostawy,
Z – zużycie (sprzedaż),
Zk – zapas końcowy.
PRZYKŁAD
Z analizy potrzeb sieci dystrybucji wynika, że: zapas początkowy towaru „Y” w sieci
sprzedaży wynosi Zp = 6250 szt., sprzedano Z = 2550 szt., a przyjęte dostawy wyniosły łącznie D = 450 szt. Ile wyniesie zapas końcowy towaru „Y” w tej sieci?
Rozwiązanie:
Zp + D = Z + Zk
Zk = Zp + D – Z
Zk = 6 250 szt. + 450 szt. – 2 250 szt. = 6 700 szt. – 2 250 szt. = 4 450 szt.
Odpowiedź: Zapas końcowy towaru „Y” ustalony zgodnie z metodą bilansową wyniesie 4450 szt.
ZADANIE
Ile wynosił zapas początkowy towaru „Y” w sieci dystrybucji, jeżeli zapas w punkcie
końcowym wyniósł Zk = 13 000 szt., sprzedano Z = 1250 szt., a przyjęte dostawy
wynosiły 500 szt. towaru „Y”. Do ustaleń wykorzystaj metodę bilansową planowania
potrzeb dystrybucyjnych.
S I E C I DY S T RY B U C J I
5
Sieci dystrybucji
ZAGADNIENIA
Sieć bezpośrednia i pośrednia
■ Sieć zdecentralizowana i centralizowana
■ Sieć hybrydowa
■
W historii dystrybucji wymienia się dwa główne powody jej rozwoju: gwałtowny wzrost
liczby asortymentów towarowych służących tym samym celom bądź spełniających te same
funkcje oraz sprzedaż tych samych asortymentów na dużą skalę. Ogromną rolę odgrywają
także koszty dystrybucji i wzrastające wymagania klientów w zakresie obsługi, skłaniające
firmy do współpracy i powodujące rozwój sieci dystrybucji.
ZAPAMIĘTAJ
Sieć dystrybucji to grupa przedsiębiorstw współpracujących ze sobą w procesie realizacji
dostaw od dostawców do wielu odbiorców1.
Z siecią dystrybucji na rynku mamy do czynienia w sytuacji realizacji dostaw od dostawcy – handlowca do wielu odbiorców oraz od przedsiębiorstwa produkcyjnego do wielu przedsiębiorstw handlowych (odbiorców). W skład sieci dystrybucji mogą wchodzić:
magazyn centralny, centra dystrybucji, pracownicy, wykorzystywana technologia magazynowa i transportowa. Jednym ze strategicznych problemów decyzyjnych logistyki jest
wybór optymalnej dla przedsiębiorstwa sieci dystrybucji. Dostosowanie przedsiębiorstw
dystrybucyjnych do potrzeb mikro- i makrootoczenia wymaga często podejmowania decyzji o nawiązywaniu współpracy z innymi podmiotami posiadającymi zasoby substytucyjne
bądź komplementarne. Przedsiębiorstwa dystrybucyjne przejmują funkcję dopasowania
popytu i podaży, synchronizacji strony popytowej i podażowej w łańcuchu dostaw. W sieci
dystrybucyjnej organizacje mogą być powiązane w sposób krzyżowy, a wymiana między
nimi może mieć charakter dwukierunkowy (rys. 5.1).
ZAPAMIĘTAJ
W gospodarce można wyróżnić dwa rodzaje sieci dystrybucji2: bezpośrednią i pośrednią.
1
2
Polski Portal Logistyczny, http://www.logistykawpolsce.pl/slownik/siec_dystrybucji,4.html, dostęp: 14.12.2013.
Struktura sieci dystrybucji na przykładzie sieci handlowych, http://www.logistyka.net.pl/bank-wiedzy/logistyka/item/6862-strukturasieci-dystrybucji-na-przykladzie-sieci-handlowych, dostęp: 14.12.2013.
25
26
Rys. 5.1. Sieć dystrybucji paliw w Czechach – firma ORLEN
Źródło: http://raportroczny.orlen.pl/raport_pl_rynki_dzialalnosci_czechy_logistyka, dostęp: 14.12.2013.
Sieć bezpośrednią (własną) producenta (rys. 5.2) tworzą drogi, poprzez które producent
prowadzi działalność dystrybucyjną bez udziału wyspecjalizowanych pośredników. Między dostawcą a odbiorcą finalnym występuje bezpośredni związek, np. sprzedaż przez
sklep internetowy czy na targu.
Rys. 5.2. Sieć dystrybucji bezpośredniej
Przykładem dystrybucji bezpośredniej jest sprzedaż bezpośrednia przez
producenta (rys. 5.3).
Z siecią pośrednią (rys. 5.4) mamy
do czynienia, gdy w procesie dostarczania produktu od wytwórcy do sfery
konsumpcji wykorzystywane są ogniwa
pośrednie. Między dostawcą a odbiorcą
działa pośrednik, którym mogą być magazyn, supermarket, hurtownia.
Rys. 5.3. Sprzedaż bezpośrednia
Rys. 5.4. Sieć dystrybucji pośredniej
ZAPAMIĘTAJ
Inny podział sieci dystrybucji, którego kryterium jest stopień centralizacji struktur wieloszczeblowych, prowadzi do wyodrębnienia sieci dystrybucji zdecentralizowanej i scentralizowanej1.
O sieci zdecentralizowanej dystrybucji (rys. 5.5) mówimy wtedy, gdy standardowe wyroby są produkowane masowo, a następnie są dystrybuowane do ostatecznych odbiorców
z wykorzystaniem składów / centrów dystrybucji i pośredników.
W sieci scentralizowanej wszyscy klienci są obsługiwani przez jeden punkt utrzymujący zapasy jako główne centrum dystrybucji.
Nie należy także zapominać o sieciach hybrydowych, łączących różne kombinacje wcześniej prezentowanych sieci dystrybucji.
Rys. 5.5. Sieć dystrybucji zdecentralizowanej
1
Struktura sieci dystrybucji na przykładzie sieci handlowych, http://www.logistyka.net.pl/bank-wiedzy/logistyka/item/6862-strukturasieci-dystrybucji-na-przykladzie-sieci-handlowych, dostęp: 14.12.2013.
27
28
Rys. 5.6. Sieć dystrybucji scentralizowanej
Najważniejszym zadaniem każdej sieci dystrybucji jest zachowanie wysokiej jakości wyrobu, który przez nią przepływa, i dostarczenie go w jak najkrótszym czasie do finalnego
odbiorcy. Optymalizacja działania sieci dystrybucji polega na analizie posiadanych zasobów magazynowych i środków transportu oraz całej infrastruktury, a następnie na analizie
kosztów i poprawie jakości samej dystrybucji. Optymalizacja sieci dystrybucji odbywa się
poprzez tworzenie nowych sieci lub modernizację już istniejących. Ma to na celu nie tylko
obniżenie kosztów dystrybucji, lecz także poprawę bezpieczeństwa i terminowości dostaw,
wzrost konkurencyjności i optymalizację wizerunku sieci jako rzetelnego i słownego dostawcy.
Decyzje dotyczące struktury sieci dystrybucji mają znaczenie strategiczne i długoterminowe konsekwencje. Jeżeli firma zdecyduje się na wybór konkretnego rozwiązania, musi przy nim pozostać często przez dłuższy okres, gdyż projektowanie sieci
dystrybucji jest zadaniem bardzo złożonym. Właściwe ukształtowanie sieci dystrybucji
determinuje liczbę obiektów sieci, ich lokalizację, wielkość, funkcje, zakres oraz sprawność przepływu zapasów i informacji. Gospodarka rynkowa wymusza na podmiotach gospodarczych tworzenie wielu różnych form organizacyjnych sieci dystrybucji.
Są one zależne od specyfiki obsługi klientów rozproszonych i skupionych, a także od
czynników ekonomicznych charakterystycznych dla dzielnic, małych i średnich miast,
wielkich aglomeracji o złożonych potrzebach logistycznych. Determinuje to potrzebę
właściwego doboru obiektów dystrybucyjnych, w tym magazynów, hurtowni, centrów
logistycznych, ze względu na poziom i złożoność zadań oraz funkcji, jakie te obiekty
powinny realizować. Wybór odpowiedniej struktury sieci dystrybucyjnych powinien być
podyktowany nie tylko względami przestrzennymi, technicznymi, technologicznymi,
lecz także wymogami ekonomicznymi.
Logistycznym gigantem w zakresie rozwoju sieci dystrybucyjnej stała się w ostatnich
latach sieć Biedronka, która ma obecnie ponad 2100 placówek, a za trzy lata będzie ich
mieć jeszcze o tysiąc więcej1.
1
http://www.warehouse-monitor.pl/index.php/studia-przypadkow/1406-case-study-lot-wznoszacy-biedronki-czyli-logistyka-jeronimomartins-polska, dostęp: 14.12.2013.
TEMAT DO DYSKUSJI
Firma Coca-Cola1
Firma Coca-Cola bazuje przede wszystkim na własnej dystrybucji. Wprawdzie nie jest to
najtańszy model dystrybucji, ale daje wiele korzyści, które naszym zdaniem uzasadniają
taki wybór. Dzięki własnej dystrybucji mamy bowiem stały, bezpośredni kontakt z klientem, możemy więc szybko reagować i realizować jego oczekiwania. W ten sposób nie dopuszczamy do powstawania braków w zaopatrzeniu w poszczególne asortymenty naszych
produktów, co – jak łatwo się domyślić – chroni nas przed ewentualnym zmniejszeniem
wolumenu sprzedaży. Bezpośredni kontakt z klientem daje nam też możliwość właściwego zadbania o jakość serwisu i efektywniejsze dotarcie do konsumenta – wiemy, czy nasze
produkty są odpowiednio przechowywane, czy są właściwie eksponowane, i szybko możemy eliminować wszelkie niedociągnięcia w tym zakresie.
Nasza firma jest w trakcie reorganizacji segmentu logistyki, ale ta reorganizacja nie będzie
polegała na zmianie modelu dystrybucji, a tylko na zmianie struktury logistyki i wyodrębnieniu jej w osobny dział. Dotychczas logistyka wewnętrzna, czyli związana z zaopatrzeniem w surowce i komunikacją pomiędzy zakładami produkcyjnymi oraz magazynami
dystrybucyjnymi ulokowana była w jednym dziale operacyjnym, natomiast logistyka zewnętrzna, związana z dystrybucją do punktów sprzedaży – w dziale handlowym. Teraz powstanie osobny dział logistyki, co naszym zdaniem jest bardziej racjonalne przy tak dużej
skali naszego biznesu.
Polecenia
Przeanalizuj powyższy tekst i odpowiedz na pytania.
1. Jaką formę dystrybucji stosuje firma Coca-Cola i jakie czerpie z tego tytułu korzyści?
2. Czy firma planuje zmianę modelu dystrybucji w najbliższym czasie?
3. Jakiego typu zmiany logistyczne zamierza przeprowadzić firma Coca-Cola?
ZADANIE
Zaprojektuj proces dystrybucyjny w dowolnie wybranym podmiocie gospodarczym.
Określ cel i strategię dystrybucji w tym przedsiębiorstwie. Scharakteryzuj sposób
organizacji i działania jednostek dystrybucji.
SPRAWDŹ SWOJE WIADOMOŚCI I UMIEJĘTNOŚCI
1. Przedstaw wzór obrazujący podstawową zasadę planowania potrzeb w sieci dystrybucji wynikającą z zastosowania w dystrybucji metody bilansowej.
2. Z analizy potrzeb sieci dystrybucji wynika, że: zapas początkowy sieci sprzedaży
wynosi Zp = 5250 szt., sprzedano Z = 2550 szt., przyjęte dostawy wyniosły łącznie
D = 450 szt. Ile wyniesie zapas końcowy w tej sieci? Zastosuj metodę bilansową.
3. Jakie są poziomy planowania dystrybucji w przedsiębiorstwie?
4. Co rozumiemy pod pojęciem dystrybucji?
5. Jakie funkcje według kryterium czasu realizacji pełni dystrybucja?
6. Na czym polega dystrybucja intensywna? Podaj przykłady.
7. Na czym polega dystrybucja selektywna? Podaj przykłady.
8. Na czym polega dystrybucja wyłączna? Podaj przykłady.
1
Cytat z: Bezpośredni kontakt z klientem, http://www.fcmarket.pl/sezam/221215.pdf, dostęp: 15:12.2013.
29
30
9. Wymień i omów podstawowe instrumenty dystrybucji.
10. Zapoznaj się ze schematami sieci dystrybucji scentralizowanej i zdecentralizowanej,
a następnie zaprojektuj swoją sieć. Opisz zaprojektowaną przez siebie sieć i określ jej
zadania.
11. Wymień i opisz znajdujące się w Twojej okolicy sieci dystrybucji.
12. Czym jest sieć dystrybucji?
13. Jaka jest różnica między siecią dystrybucji bezpośredniej a pośredniej?
14. Jaką funkcję pełnią plany jednorazowe i powtarzalne w dystrybucji?
224
SPIS ILUSTRACJI I FOTOGRAFII
Spis ilustracji i fotograf ii
Okładka: (magazyn)Monkey Business Images/Shutterstock.com
Tekst główny: s. 15 (kosmetyki) Poznyakov/Shutterstock.com, (art. spożywcze) monticello/Shutterstock.com,
(gazety) Skylines/Shutterstock.com, (środki czystości) Voronin76/Shutterstock.com; s. 16 (dystrybucja
selektywna – schemat + 3 foto: (RTV) LFor/Shutterstock.com, (AGD) Rakic/Shutterstock.com; (meble)
anyunov/Shutterstock.com, (ekskluzywne auto) Charlie Hutton/Shutterstock.com, (designerskie meble)
Victoria Andreas/Shutterstock.com, (markowy zegarek) AlexRoz/Shutterstock.com; s. 20 (podnośnik)
Supertrooper/Shutterstock.com; s. 26 (sprzedaż bezpośrednia) Corepics VOF/Shutterstock.com;
s. 35 (hurtownia) Doug Schneider/Alamy/BE&W, (stoisko z książkami) arindambanerjee/Shutterstock.com,
(nauczyciel) Kinga/Shutterstock.com, (uczennica) Lithian/Shutterstock.com; s. 36 (zakład jubilerski) pan
kung/Shutterstock.com, (hurtownia jubilerska) DIOMEDIA/imageBROKER RM/ Thomas Born, (sklep
jubilerski) Martin Good/Shutterstock.com, (sklep jubilerski) Iakov Filimonov/Shutterstock.com;
s. 62 (węzeł logistyczny drogowy) ID1974/Shutterstock.com, (morski) Songquan Deng/Shutterstock.com,
(rzeczny) Ed Metz/Shutterstock.com, (kolejowy) karnizz/Shutterstock.com, (lotniczy) TonyV3112/
Shutterstock.com; s. 67 (centrum dystrybucji) PAP/Grzegorz Michałowski, (centrum dystrybucji) PAP/
Grzegorz Michałowski, (centrum dystrybucji) PAP/Mirosław Trembecki; s. 74 (magazyn transportowy)
TTstudio/Shutterstock.com, (magazyn specjalny) Ian Shipley IND/Alamy/BE&W, (magazyn przemysłowy)
Champiofoto/Shutterstock.com, (magazyn handlowy) ChameleonsEye/Shutterstock.com, (zbiorniki)
think4photop/Shutterstock.com, (magazyn otwarty) Baloncici/Shutterstock.com, (silosy) Mikadun/
Shutterstock.com, (magazyn półotwarty) AlexKZ/Shutterstock.com, (magazyny uniwersalne) Baloncici/
Shutterstock.com, (magazyn zamknięty) Baloncici/Shutterstock.com; s. 94 (serwer) Sashkin/Shutterstock.com,
(drukarka) Sergiy Zavgorodny/Shutterstock.com, (terminal) mrkob/Shutterstock.com, (drukarka) Nerthuz/
Shutterstock.com, (komputer) Denis Rozhnovsky/Shutterstock.com, (laptop) zentilia/Shutterstock.com,
(WI-FI) lucadp/Shutterstock.com; s. 97 (czytnik) mrkob/Shutterstock.com; s. 104 (reklama prasowa) MaxxStudio/Shutterstock.com, (reklama telewizyjna) Ljupco Smokovski/Shutterstock.com, (reklama radiowa) Alex
Kalmbach/Shutterstock.com, (reklama szeptana) BortN66/Shutterstock.com; s. 113 (produkty spożywcze)
monticello/Shutterstock.com, (bankomat) Maxx-Studio/Shutterstock.com, (usługi szewskie) Toranico/
Shutterstock.com; s. 115 (pieczywo) monticello/Shutterstock.com, (guma do żucia) Darios/Shutterstock.com,
(lekarstwa) Sergey Prikhod’ko/Shutterstock.com; s. 116 (rowerzysta z rowerem) tarasov/Shutterstock.com,
(ubrania na wieszaku) Africa Studio/Shutterstock.com, (ostrygi) Africa Studio/Shutterstock.com, (samochód)
Charlie Hutton/Shutterstock.com; s. 117 (suknie ślubne) 41/Shutterstock.com, (wózek dziecięcy) 41/
Shutterstock.com; s. 121 (znaki zasadnicze) Fornetti, (CE) certyfikat CE; s. 125 (system radiowy RFID) RFID;
s. 128 (bramka RFID) Vilant Systems Oy; s. 128 (etykieta RFID) Jochen Tack/Alamy/BE&W, (czytnik) Marc
F. Henning/Alamy/BE&W, (terminal) Cipherlab; s. 129 (transpondery RFID) hannovermesse, (transpondery
RFID) Digi-Key, (transpondery RFID) Datamars, (drukarka do kodów) Zebra, (czytnik do kodów „do paska”)
Datalogic, (bramka rfid) Magielek RFID, (czytnik do kodów „ręczny”) Datalogic; s. 137 (centrum logistyczne
Tulipan Park Stryków) PAP/Grzegorz Michałowski, (centrum logistyczne Prologis Park Wrocław) Miłosz
Poloch/Reporter; s. 138 (transport intermodalny) nattanan726/Shutterstock.com; s. 153 (kartka papieru
i ołówek) Vitaly Korovin/Shutterstock.com, (zagospodarowanie terenu pod budowę) hacohob/Shutterstock.com,
(widok na centrum logistyczne) SF photo/Shutterstock.com; s. 157 (przyjmowanie i składowanie towarów
– I, II, III fazy) gwycech/Shutterstock.com, (przyjmowanie i składowanie towarów – I, II, III fazy) Dmitry
Kalinovsky/Shutterstock.com, (przyjmowanie i składowanie towarów – I, II, III fazy) bikeriderlondon/
Shutterstock.com; s. 158 (proces kompletacji zamówienia) Photographee.eu/Shutterstock.com,
(proces kompletacji zamówienia) Photographee.eu/Shutterstock.com; s. 159 (przykłady transportu
intermodalnego) Richard Thornton/Shutterstock.com, (przykłady transportu intermodalnego) vicspacewalker/
Shutterstock.com, (przykłady transportu intermodalnego) Axel Lauer/Shutterstock.com.
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne oświadczają, że podjęły starania mające na celu dotarcie do właścicieli
i dysponentów praw autorskich wszystkich zamieszczonych utworów. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, przytaczając w celach dydaktycznych utwory lub fragmenty, postępują zgodnie z art. 29 ustawy o prawie autorskim. Jednocześnie Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne oświadczają, że są jedynym podmiotem właściwym do kontaktu autorów tych utworów lub innych podmiotów uprawnionych w wypadkach, w których twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia.

Organizowanie i monitorowanie dystrybucji. Kwalifikacja A.30.3

Transkrypt

Podobne dokumenty

Architektura Sztuki plastyczne Teatr Literatura Film Muzyka i taniec

trend book