OKO – RĘKA – RUCH – od czego zacząć? Plama

OKO – RĘKA – RUCH – od czego zacząć? Plama

Grafomotoryka
OKO – RĘKA – RUCH – od czego zacząć?
Plama
Plama to pierwszy i najważniejszy etap aktywności graficznej. Jego celem są: wzbudzenie zainteresowania śladem,
skupianie wzroku na plamie, prowokowanie do pozostawienia śladu, poczucie sprawstwa, kreatywna zabawa.
Ćwiczenia wstępne
zabawy kisielem, masami na kontrastowej podkładce/kartce papieru
odczytywanie plam – jeśli dziecko/uczeń wyleje coś bądź „nabrudzi” podczas jedzenia, ukierunkuj jego uwagę
na tę plamę (może ona coś przedstawia?)
zabawy i rysowanie w masach sypkich (jeśli są białe, jak np. kasza manna, zastosuj kontrastową podkładkę)
kolorowanie śniegu – zimą do płynu do mycia szyb dodaj kolorowy barwnik spożywczy bądź nieco farby
i koloruj śnieg
malowanie sznurkiem – zamocz sznurek w farbie i uderzaj nim o duży arkusz papieru przyklejony na ścianie;
kiedy się coś wyleje, zachęć dziecko do wspólnego sprzątania
odciskanie – wykorzystaj farbę i papierowy ręcznik kuchenny
stemplowanie – stempluj swobodnie palcami, tworząc kolorowe kropki
stemplowanie – stempluj palcami po kropkach, tworząc kolorowe wzory.
Stemplowanie – kolorowy świat: spontaniczna ekspresja. Wykorzystaj farby, ręcznik papierowy, dłoń oraz różne przybory.
Stemplowanie – kolorowe kropki. Dotykaj kolejno kropek, patrz za palcem. Pokoloruj kropki.
Grafomotoryka
Planowanie ruchu – ukierunkowane działanie
OKO – RĘKA – RUCH to seria zadań na kontrolę ruchu rąk, wdrukowanie prawidłowego wzorca ruchów oraz planowanie
ruchów z zachowaniem prawidłowego kierunku kreślenia linii i wzorów, będących na wyższym etapie umiejętności
podstawą rysowania i pisania. Kluczowym obszarem wsparcia ucznia jest kontrola jego czynności przez nauczyciela,
terapeutę, rodzica podczas szeregu codziennych aktywności. Celem jest uczenie prawidłowych schematów wzrokowo-ruchowych. Przed rozpoczęciem zajęć podajemy instrukcję w formie wspomagania fizycznego (kierowania ruchami
dziecka/ucznia), pokazu z wykorzystaniem obrazu, wskazówki słownej. Forma instrukcji musi być dopasowana do
możliwości rozwojowych ucznia oraz jego preferencji sensorycznych. Należy pamiętać o stopniowym wycofywaniu
podpowiedzi i przechodzeniu do trudniejszych poleceń. W trakcie ćwiczeń przypominamy o kolejnych fazach ruchu,
informujemy o kierunku jego wykonywania. Zaczynamy od kart z czarnym tłem i ćwiczymy proste ruchy pionowe
(góra – dół), poziome (od lewej do prawej), koliste (kreślenie koła). Ważne jest, aby każdy nowy ruch powtórzyć od
wskazanej strony. Służy temu zestaw kart z ETAPU II: LINIE UKIERUNKOWANE.
Od początku zwracamy uwagę na prawidłową pracę oka oraz prawidłowy ruch ręki, to znaczy zgodny z kierunkiem
pisania. Poprzez tego typu ćwiczenia wyrabiamy u dziecka/ucznia umiejętność kreślenia wzorów od strony lewej do
prawej, z góry na dół, a przy kreśleniu form kolistych (koła) – w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara. Te
umiejętności wyrabiamy podczas codziennych czynności samoobsługowych. Umiejętności te są następnie przenoszone
na działania grafomotoryczne. Za przykład może posłużyć schemat zadań przygotowujących do rysowania koła lub linii.
Jak przygotować dziecko/ucznia do rysowania koła?
Mieszanie łyżką w garnku.
Mieszanie łyżką w kubku.
Malowanie koła w kubku.
Malowanie koła na kartce.
Grafomotoryka
Jak przygotować dziecko/ucznia do rysowania linii z góry na dół?
Zgarnianie chrupek na tackę.
Wycieranie stołu gąbką.
Rysowanie linii samochodem.
Malowanie linii z góry na dół.
Kolorowanie figur – wyzwanie edukacyjne
Kolorowanie to żmudna praca wymagająca cierpliwości, precyzji. Należy pamiętać, że podstawową zasadą jest
zaplanowanie zajęć tak, aby dziecko odniosło sukces. Poczucie zadowolenia będzie motywowało je do podejmowania trudniejszych zadań. Zachęcaj, a nie zniechęcaj – nie stawiaj za trudnych zadań, wymagań. Zanim zaczniesz
z dzieckiem/uczniem kolorowanie, dobierz odpowiedni materiał, przybory. Warto skorzystać z pytań pomocniczych.
Zestaw takich pytań i poleceń może wyglądać w ten sposób.
Odpowiedz na pytania, a następnie postępuj według instrukcji.
1. Co kolorujesz?
A. Zacznij od wyciętego kształtu – ułóż go na zmywalnym blacie. Możesz na nim stemplować, rozcierać farby,
malować linie z góry na dół, od lewej do prawej. Nie martw się, jeśli zamalujesz kawałek blatu. Po ćwiczeniu
podnieś wycięty kształt i połóż go na kontrastowym tle. Brawo, pokolorowałeś!
B. Wykorzystaj szablon, który powstał po wycięciu kształtu. Przymocuj go na kartonie – możesz go zawiesić na
ścianie lub położyć na blacie. Postaraj się wypełnić kolorem wnętrze szablonu. Nie martw się, jeśli pokolorowałeś szablon. Po ukończeniu zadania zdejmij szablon z kartonu. Na kartonie pozostanie pokolorowana figura.
C. Weź nową kartę z narysowanym kształtem. Wyklej kontur kształtu sznurkiem. Sznurek ułatwi ci kontrolę
ruchu ręki. Pokoloruj wnętrze figury, kreśląc linie z góry na dół; powtórz, kolorując od lewej do prawej.
D. Wybierz kartę z tym samym kształtem co poprzednio. Pokoloruj wewnątrz konturu, tak by nie przekroczyć
linii wzoru. Teraz na pewno ci się uda!
2. Czym kolorujesz?
Zacznij od przyborów, które łatwo zostawiają ślad: farb, kredy, węgla, pasteli, kredek świecowych. Na końcu użyj
kredek ołówkowych.
3. Jak długo kolorujesz?
Zacznij kolorowanie od skorzystania z szerokiego wałka, pędzla. Wystarczy jeden-dwa ruchy i gotowe! Następnie
korzystaj z coraz węższych przyborów, a na końcu użyj kredki ołówkowej.
Grafomotoryka
Opanowanie umiejętności kolorowania figur pozwala dziecku/uczniowi przejść na wyższy etap, jakim jest kolorowanie obrazków, a następnie ilustracji.
kolorowanie ukierunkowane
kolorowanie figur
Etapy kolorowania
Źródło: opracowanie własne za: A. Brauner,
F. Brauner, Postępowanie wychowawcze w upośledzeniu umysłowym, Wydawnictwa Szkolne
i Pedagogiczne, Warszawa 1999.
kolorowanie obrazka
(wewnątrz konturu)
kolorowanie ilustracji
(wewnątrz konturu oraz tła)
Linie i wzory ukierunkowane – płynność ruchów
Jest to etap swobodnej ekspresji ruchowej bez odrywania dłoni, spontaniczne tworzenie wzorów. Ważna jest swoboda ruchów, płynność ręki. Zacznij na dużych arkuszach przymocowanych na ścianie, następnie na podłodze lub
stole. Stopniowo zmniejszaj powierzchnię, aby ostatecznie korzystać ze standardowej kartki papieru.
Etapy ćwiczeń
swobodne kreślenie wzorów palcem z wykorzystaniem farby
swobodne kreślenie wzorów przy użyciu wacika, gąbki z wykorzystaniem farby
swobodne kreślenie wzorów przy użyciu kredy, węgla, grubych kredek
swobodne kreślenie wzorów przy użyciu kredki ołówkowej
odwzorowywanie wzorów na arkuszu palcem, następnie gąbką, kredą, węglem, kredką.
OKO – RĘKA – RUCH – przygotowanie do pisania
Opanowanie etapów aktywności graficznej poprzez ruch i zabawę – powiązane z poczuciem zadowolenia i sukcesu –
oznacza gotowość do pisania.
plama
linie i wzory
nieukierunkowane
linie i wzory
ukierunkowane
hamowanie
kształty
pisanie
Etapy aktywności graficznej od plamy do pisania
Źródło: opracowanie własne za: A. Brauner, F. Brauner, Postępowanie wychowawcze w upośledzeniu umysłowym, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1999.
Dziecko potrafi kontrolować postawę ciała, opanowało wzorce i schematy ruchowe, coraz dłużej koncentruje
uwagę na wykonywanej czynności, jego koordynacja oko – ręka jest na coraz wyższym poziomie. Kolejnym wyzwaniem będą ćwiczenia na materiale literowym, czyli pisanie.
Rysowanie
Pisanie
odwzorowywanie figur
odwzorowywanie liter
łączenie punktów
pisanie przez łączenie punktów
przerysowywanie ze wzoru (z kartki na kartkę ułożonych na stole)
przepisywanie ze wzoru (z kartki na kartkę ułożonych na stole)
przerysowywanie wzoru z tablicy
przepisywanie z tablicy
rysowanie z pamięci
pisanie z pamięci
rysowanie ze słuchu (dyktando kresek)
pisanie ze słuchu
samodzielne rysowanie (tworzenie rysunku)
samodzielne pisanie (pisanie właściwe)
OKO – RĘKA – RUCH
Zestaw OKO – RĘKA – RUCH to propozycja pomocy dydaktycznej, której zadaniem jest wsparcie rodzica, nauczyciela,
terapeuty w rozwijaniu u dziecka/ucznia kompetencji grafomotorycznych.
Karty pracy, które oddajemy do Państwa dyspozycji, zostały pomyślane tak, aby ich szata graficzna i treść poleceń, poza walorami edukacyjnymi i terapeutycznymi, nie stanowiły ograniczenia. Oznacza to, że każda osoba, która
pracuje z dzieckiem/uczniem, w większości przypadków sama może skonstruować osnowę tematyczną do poleceń.
Jeśli bowiem tematem zajęć jest np. droga do szkoły, to w większości przypadków możemy opowiedzieć dziecku/
uczniowi historię, wiersz czy zaśpiewać piosenkę i powiedzieć, że linia, którą ma właśnie narysować, to jego droga do
szkoły. Atematyczny charakter szaty graficznej wynika także z tego, iż zdajemy sobie sprawę, że karty mogą być wykorzystywane na różnych etapach edukacyjnych – również w gimnazjum, jeśli uczeń prezentuje podobny poziom
grafomotoryczny.
Zachęcamy do kreatywności i tworzenia własnych szablonów oraz propozycji.
Z A J Ę C I A R E WA L I D A C Y J N E
1
POZIOM
GRAFOMOTORYKA
Ewa Pisarek,
Radosław Piotrowicz
KARTY PRACY
Podoba Ci się ten materiał?
Zamów publikację
w Księgarni Szkolnej PWN.
Kupuj
online
002A_P_1_grafomotoryka.indd 1
9/6/16 9:48 AM