Suplementy diety

Suplementy diety
Lek. Agata Tabiszewska
Klinika Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
1
Witamina D (kalcyferol)
Grupa steroidowych związków organicznych
rozpuszczalnych w tłuszczach
Źródła:
• Egzogenne - D2 ergokalcyferol (w roślinach
i grzybach)
• Endogenne - witamina D3 cholekalcyferol
(występuje również w produktach bogatych
w tłuszcze i rybach morskich)
2
Witamina D - słoneczna witamina
cholekalcyferol D3
ergokalcyferol D2
1,25(OH)2D
najsilniejszy metabolit
3
Witamina D - słoneczna witamina
Ekspozycja słoneczna -> D3
• ok. 15 min.
•
w godz: 10.00-15.00
•
ok. 20% powierzchni ciała

• bez stosowania ochrony UVB
•
w Polsce od marca do października – bez zachmurzenia
4
Witamina D-słoneczna witamina
ale…
•
•
•
•
niepewność dawki
oparzenia słoneczne
↑ procesów starzenia
nowotworzenie
5
Witamina D- źródła z diety
6
Witamina D-źródła z diety
7
Witamina D3 - niedobór
25(OH)D < 20 ng/mL (50 nmol/L)
8
Witamina D - działanie
wchłaniania Ca w jelitach
reabsorpcji z kości i nerek
9
WITAMINA D3
Objawy niedoboru:
• Krzywica (niespecyficzne: utrata łaknienia,
niepokój nawracające infekcje górnych dróg
oddechowych → pełnoobjawowa krzywica)
• Osteomalacja, osteopenia (↑ ryzyka złamań,
osłabienie i bóle mięśniowe)
• Upośledzenie funkcji układu
odpornościowego
10
WITAMINA D3
Krzywica:
• Rozmiękanie lub spłaszczenie kości potylicy
• Opóźnione zarastanie ciemienia przedniego
• Opóźnione wyrzynanie się zębów
• Zwiększona potliwość okolicy czołowej
Suplementacja witamin u dzieci
11
WITAMINA D3
Krzywica cd.:
• Klatka piersiowa lejkowata
• Bruzda Harrisona
• Różaniec krzywiczy
• Bransolety krzywicze
• Płaskostopie, szpotawość lub koślawość kolan i
stóp
• Skrzywienie kręgosłupa
Suplementacja witamin u dzieci
12
Niedobór witaminy D
13
Bruzda Harrisona, różaniec krzywiczy
Suplementacja witamin u dzieci
14
Bransolety krzywicze
Suplementacja witamin u dzieci
15
Płaskostopie, szpotawość lub
koślawość kolan i stóp
Suplementacja witamin u dzieci
16
Witamina D
Potencjalne dodatkowe ogólnoustrojowe korzyści wynikające z
działania witaminy-efekt ochronny w:
•
•
•
•
•
•
chorobach sercowo-naczyniowych,
cukrzycy,
zaburzeniach metabolicznych,
chorobach autoimmunologicznych (stwardnienie rozsiane),
nowotworach,
alergiach
in vitro = in vivo
Na chwilę obecną brak wystarczających dowodów do stosowania
w w.w. schorzeniach
Badania trwają...
17
Wskazania do
suplementacji witaminą
D3
Wcześniaki
400-800 IU/dobę
od pierwszych dni
życia (dieta +
suplementy) do
osiągnięcia wieku
korygowanego 40
Hbd
Noworodki
donoszone
400 IU/dobę od
pierwszych dni
życia
Niemowlęta
- 400 IU/dobę przy
karmieniu piersią
- 400 IU/dobę (dieta
+suplementy) przy
karmieniu mieszanką
mleczną
- > 6m.ż. 400-600 IU
2-18 lat
- 600-1000
IU/dobę w
okresie X-III lub
przez cały rok,
jeśli brak
odpowiedniej
syntezy skórnej
witaminy D
- BMI > 90 c.
rozważyć 1200–
2000 IU/dobę
18
WITAMINA K
19
Witamina K jak Krzepnięcie
Rozpuszczalna w tłuszczach
Magazynowana w wątrobie
• K1 fitochinon - z diety
• K2 metachinon - produkowana przez
mikrobiotę jelita grubego
20
Witamina K
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
●
kapusta włoska
boćwina
szpinak
brokuły
brukselka
sałata
natka pietruszki
ogórek
awokado
brzoskwinie
ziemniaki
jajka
●
●
●
●
jogurty
sery
wątroba
oleju sojowy i szafranowy
21
Witamina K jak Krzepnięcie
Bierze udział w syntezie:
•
•
czynników krzepnięcia
białek odpowiedzialnych za mineralizację
kości- np. osteokalcyna
22
Witamina K - zapotrzebowanie
1 μg/kg/dobę
●
Pokarm matki: 0,25-0,6 μg/100ml
→ niewystarczająca podaż dla dziecka
●
Mleka modyfikowane: 3,5-17 μg/100ml
23
WITAMINA K
Dawka
jednorazowa zaraz
po urodzeniu
zdrowe, donoszone
0,5 mg i.m. lub
2 mg p.o.
z grupy ryzyka
0,5 mg i.m.
urodzone
przedwcześnie
< 1,5 kg - 0,3 mg > 1,5 kg - 0,5 mg
i.m.
i.m. lub i.v.
Suplementacja witamin u dzieci
24
WITAMINA K
Noworodki i niemowlęta
karmione piersią
25 µg/d
2-12 tydz. życia
50 µg/d –
przedłużająca się biegunka,
żółtaczka,
przejściowa cholestaza
Suplementacja witamin u dzieci
25
WITAMINA K jak Krwawienie
Krwawienie związane
z niedoborem
witaminy K:
Postać klasyczna
(3-5 doba)
Postać późna
(2-12 tydzień)
• krwawienie z przewodu
pokarmowego, pępka,
błon śluzowych i skóry
• Krwawienie
śródczaszkowe
Suplementacja witamin u dzieci
26
LC-PUFA
27
Kwasy omega-3
• Rodzaj wielonienasyconych kwasów tłuszczowych
o długim łańcuchu, w tym kwas dokozaheksaenowy
(DHA).
• Niezbędny składnik diety (organizm człowieka nie
może ich sam wytworzyć)
• Wiele ważnych dla zdrowia funkcji (duża ilość
w komórkach nerwowych i komórkach siatkówki)
28
Źródła kwasów omega-3
• mleko matki,
• mleka modyfikowanego dla niemowląt (nie
wszystkie mleka są w nie wzbogacane),
• ryby, gł. morskie,
• suplementy diety
29
Omega 3 w mg/100 g ryby
•
Orientacyjna zawartość kwasów omega-3 (w tym
kwasu dokozaheksaenowego) w miligramach w porcji
(100 g) różnych gatunków ryb, które podzielono na
grupy zalecane i niezalecane do spożycia na
podstawie ryzyka skażenia rtęcią obecną
w środowisku (wg: Mozaffarian D., Rimm E.D.
Scientific Advisory Committee on Nutrition. JAMA,
2006; 296: 1885–1899)
30
Zawartość PUFA (10 ml)
n-3 PUFA
n-6 PUFA
n-3/n-6
(mg)
(mg)
7
505
0,05
Olej z pestek winogron
14
9466
0,00
Olej sojowy
25
6936
0,13
Oliwa z oliwek
81
1067
0,08
Olej rzepakowy
1302
2842
0,46
Olej słonecznikowy
(>70% kwasu oleinowego)
Suplementacja PUFA - zalecenia
• Korzystna i bezpieczna jest suplementacja DHA mieszanek dla
niemowląt urodzonych przedwcześnie, jednak nie ustalono
optymalnych dawek suplementacji.
• Nie zaleca się dodatkowej suplementacji DHA w diecie
niemowląt karmionych piersią.
• U dzieci, które nie spożywają regularnie ryb należy uwzględnić
suplementację tych kwasów.
Standardy Medyczne Pediatria
2010
Suplementacja PUFA - zalecenia
Zalecane spożycie:
• 1.-3. r.ż. 150–200 mg DHA/24 h = 1-2 porcje
tłustych ryb tygodniowo
• >3 r.ż. (ogólna populacja) 250 mg DHA/24 h = 12 porcje tłustych ryb tygodniowo (130 g/porcję)
33
WITAMINA C
• Profilaktyka nie zmniejszyła ryzyka zachorowania na „przeziębienie”
wśród 11 306 pacjentów
• Jedynie u maratończyków, narciarzy i żołnierzy ćwiczących w
ekstremalnie niskich temperaturach ryzyko zmniejszyło się o połowę.
• Profilaktyka nieznacznie skróciła czas trwania przeziębienia ale
znacząco obniżyła ciężkość jego objawów.
• Terapeutyczne przyjmowanie wit. C nie przyniosło pozytywnych
efektów względem placebo.
Hemilä H, Chalker E, Douglas B. Vitamin C for preventing and treating the common cold. Cochrane Database of Systematic
34
Reviews 2007, Issue 3. Art. No.: CD000980. DOI: 10.1002/14651858.CD000980.pub3.
PREPARATY
WIELOWITAMINOWE
BRAK WPŁYWU
NA WYNIKI W
NAUCE
Perlman J Am Diet Assoc. 2010.
Milner J.D Pediatrics 2004.
Shakur YA J. Nutr. 2012.
Perlman J Am Diet Assoc.
2010
Milner J.D Pediatrics 2004
Shakur YA J. Nutr. 2012.
RYZYKO
PRZEDAWKOWANIA
BRAK WPŁYWU
NA ABSENCJĘ
SZKOLNĄ
WZROST RYZYKA
ROZWOJU
ALERGII I ASTMY
U
NOWORODKÓW
Suplementacja witamin u dzieci
35
Wpływ aktywności fizycznej na zdrowie dzieci
konsensus ekspertów
Otyłość
Układ kostny
Rozwój motoryczny
Rozwój psychosocjalny
Rozwój umysłowy
Układ sercowonaczyniowy
niemowlęta
1-2 rż.
2-3 rż.
bardzo ważny
bardzo ważny
bardzo ważny
nieistotny
istotny
bardzo ważny
bardzo ważny
bardzo ważny
bardzo ważny
nieistotny
bardzo ważny
bardzo ważny
istotny
istotny
bardzo ważny
nieistotny
nieistotny
istotny
Appl. Physiol. Nutr. Metab 2012
Zdrowy rozwój
zalecenia
Dzieci < 1 rż.
Zabawy na podłodze wielokrotnie w ciągu dnia
Dzieci 2-4 rż.
Przynajmniej 180 minut/dzień aktywności fizycznej
- różnorodne formy aktywności w różnym otoczeniu
- stymulowanie rozwoju motorycznego
- zwiększanie aktywności do min. 60 min intensywnej
zabawy w 5 rż.
Appl. Physiol. Nutr. Metab 2012
Piśmiennictwo
•
•
•
•
•
Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie suplementacji kwasu
dokozaheksaenowego i innych kwasów tłuszczowych omega-3 w populacji kobiet
ciężarnych, karmiących piersią oraz niemowląt i dzieci do lat 3. Pediatr. Pol., 2010;
85: 597–603
EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). Lipil® and visual
development – Scientific substantiation of a health claim related to Lipil® and
visual development pursuant to Article14 of Regulation (EC) No 1924/2006[1]
EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition, and Allergies (NDA). Scientific Opinion
on Dietary Reference Values for fats, including saturated fatty acids,
polyunsaturated fatty acids, monounsaturated fatty acids, trans fatty acids, and
cholesterol
Płudowski P., Kaczmarewicz E. i wsp.: Wytyczne suplementacji witaminą D dla
Europy Środkowej: Rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz
dla grup ryzyka deficytu witaminy D. Endokrynol. Pol. 2013; 64
Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
Standardy Medyczne/Pediatria. 2014, t.11, s.321-338
38