SYSTEMY ALARMOWE nr 2 kwiecień 2014
Transkrypt
SYSTEMY ALARMOWE nr 2 kwiecień 2014
72 strefa instalatora Temat numeru: ZASILANIE Merawex ul. Toruńska 8, 44-122 Gliwice, Poland tel. 32 23 99 400 www.merawex.com. pl e-mail: [email protected] Sterowanie zasilaniem Centrala CS-ZSP135 jest przystosowana do współpracy wyłącznie z zasilaczem napięcia gwarantowanego 24 VDC typu ZSP135-DR. Zespół obu urządzeń – centrali i zasilacza – jest przeznaczony do celów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochrony zdrowia i życia oraz mienia. Jest to uregulowane w rozporządzeniu MSWiA [6]. urządzeń przeciwpożarowych z wykorzystaniem centrali CS-ZSP135 Ogólne wymagania prawne i normalizacyjne Centrala CS-ZSP135 należy do grupy urządzeń „Centrale sterujące urządzeniami przeciwpożarowymi”. Potocznie tę grupę określa się jako „Centrale sterujące”. Muszą one spełniać wymagania techniczno-użytkowe określone w punkcie 12.1 załącznika do rozporządzenia [6], w tym wymagania ogólne zgodnie z aprobatą techniczną lub polską normą wyrobu. Wskutek braku europejskiej normy zharmonizowanej, a także polskiej normy wyrobu dla centrali została opracowana krajowa aprobata techniczna1) [5], której wymagania w maksymalnym stopniu oparto na projekcie normy [2]. Centrala CS-ZSP135 uzyskała w CNBOP-PIB certyfikat zgodności nr 2911/2013 oraz świadectwo dopuszczenia nr 1911/DC/CNBOP-PIB/2013. Dla zasilacza ZSP135-DR przeznaczonego m.in. do systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła (SKRDiC) normami zharmonizowanymi z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE)2) [7] są normy [1] i [3]. SKRDiC to ta sama grupa urządzeń, która w rozporządzeniu [6] nosi nazwę „systemy wentylacji pożarowej” (SWP). Zasilacze ZSP135-DR muszą spełniać wymagania techniczno-użytkowe określone w punkcie 12.2 załącznika do rozporządzenia [6], w tym wymaganie w pkt 12.2.2.3 rozpoznawania i sygnalizacji wysokiej rezystancji wewnętrznej baterii oraz przyłączonych do niej elementów obwodu tak, jak wymaga tego norma [3]. Przeznaczenie i zastosowania centrali CS-ZSP135 Centrala sterująca CS-ZSP135 jest przeznaczona do sterowania urządzeniami systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła po otrzymaniu sygnału alarmowego wyzwalającego ją automatycznie sygnałem dwustanowym przez obce źródło, którym jest centrala sygnalizacji pożarowej (CSP) lub centrala sterowania oddymianiem (CSO). Centrala CS-ZSP135 służy do sterowania (zasilaniem) urządzeń wykonawczych stosowanych w branży ochrony przeciwpożarowej. Do tych urządzeń należą: • siłowniki dwukierunkowe z wyłącznikami przeciążeniowymi do napędów klap odcinających (PN-EN 12101-8) lub dymowych (PN-EN 12101-2), • siłowniki do napędów klap napowietrzających albo upustowych, • siłowniki sprężynowe do napędów przeciwpożarowych klap odcinających (PN-EN 15650), • elektromagnetyczne napędy i trzymacze __________ 1) Po zmianie krajowego systemu oceny zgodności, co ma nastąpić do końca roku 2014, krajową aprobatę techniczną zastąpi krajowa ocena techniczna. 2) Od 1 lipca 2013 r. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 305/2011 z 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzenia do obrotu wyrobów budowlanych uchyliło poprzednio obowiązującą dla wyrobów budowlanych Dyrektywę CPD 89/06/EWG. systemy alarmowe nr 2, marzec – kwiecień 2014 drzwi, bram, oddzieleń przeciwpożarowych i kurtyn dymowych, • sygnalizatory pożarowe (akustyczne i optyczne) ostrzegające o alarmie pożarowym i konieczności ewakuacji, Ponadto centrala pozwala na załączenie urządzenia zasilanego z sieci 230 V, jak kurtyna czy wentylator. Centrala sterująca CS-ZSP135 jest przystosowana do współpracy wyłącznie z zasilaczem napięcia gwarantowanego ZSP135-DR. Charakterystyka i przegląd cech funkcjonalnych centrali Centrala sterująca rozszerza możliwości zastosowań zasilacza ZSP135-DR opisanego w publikacji [8]. W momencie alarmu, o którym decyduje centrala CSP, energia elektryczna jest dostarczana z zasilacza ZSP135-DR, za pośrednictwem centrali sterującej, do urządzeń wykonawczych. Uruchamianie centrali sterującej sygnałem alarmu pożarowego jest realizowane przez jeden adresowalny moduł liniowy wejścia/ wyjścia pętli dozorowej centrali CSP lub z bezpotencjałowego wyjścia centrali sterowania oddymianiem CSO. Centrala sterująca CS-ZSP135 prowadzi dozór linii sterującej z CSP (lub z CSO), wysyła do CSP (lub do CSO) sygnał o uszkodzeniu oraz kontroluje ciągłość linii sterujących napędami elektromechanicznymi. Zwarcie lub przerwa w linii sterującej (zasilającej) jako uszkodzenie „zewnętrzne” względem centrali powoduje zmianę stanu sygnału o uszkodzeniu zbiorczym. Nadzór i kontrola nad wszystkimi liniami sterującymi są możliwe dzięki rezystorom parametryzującym montowanym na końcu danej 73 Rys. 1. Schemat aplikacyjny centrali sterującej. linii. Nadzór taki jest ważny z punktu widzenia niezawodności systemów bezpieczeństwa pożarowego. Stan alarmu pożarowego jest rozpoznawany przy rozwartych stykach przekaźnika sterującego w module liniowym CSP (lub rozwartych stykach przekaźnika wyjściowego CSO), a stan dozoru przy ich zwarciu. Informacja o uszkodzeniu jest przekazywana do CSP (lub do CSO) przez rozwarcie styków przekaźnika wyjściowego CS. Na ochronę środowiska naturalnego, oszczędności materiałów i energii elektrycznej istotny wpływ ma również bardzo małe zużycie prądu na potrzeby własne centrali, który w stanie dozoru wynosi maksymalnie 7 mA3). Centrala jest wyposażona w: • 2 wejścia zasilania 24 VDC z zewnętrznego zasilacza napięcia gwarantowanego ZSP135-DR (wymaganie pkt 6.4 normy [3]), • wejście alarmu pożarowego z CSP przez linię dozorową, • wyjście informacyjne o uszkodzeniu zbiorczym do CSP, • wyjście przekaźnikowe mocy 230 VAC 5 A do sterowania zewnętrznymi urządzeniami wykonawczymi (wentylator, kurtyna, brama napowietrzająca itp.), • 2 grupy po 2 wyjścia do sterowania zewnętrznymi urządzeniami wykonawczymi (siłowniki dwukierunkowe, siłowniki sprężynowe, elektromagnesy, ostrzegacze pożaro- we) z kontrolą obecności napięcia, z oddzielnym wyborem rodzaju urządzenia i sposobu jego zasilania. Użytkownik ma możliwość konfiguracji sposobu pracy wyjść sterujących napędy za pomocą dwóch (odrębnych dla każdej grupy wyjść) 4-sekcyjnych przełączników suwakowych. W celu niedopuszczenia do przeciążenia przy załączeniu dużej liczby urządzeń charakteryzujących się znacznym poborem prądu w chwili ich uruchomienia, w centrali podzielono wyjścia na dwie grupy – przy czym druga grupa jest załączana w odstępie nieco dłuższym od czasu trwania udaru prądu po załączeniu pierwszej grupy, które następuje po odebraniu przez centralę sygnału alarmu pożarowego. Schemat obrazujący aplikację centrali sterującej pokazano na rys. 1. Realizowana przez CS-ZSP135 funkcja odłączania napięcia zasilania od urządzenia wykonawczego w stanach, gdy pozostaje ono w bezruchu, przyczynia się do znaczącej oszczędności energii oraz zmniejszenia pojemności baterii akumulatorów współpracującej z centralą. Dotyczy to w szczególności samohamownych, dwukierunkowych siłowników wyposażonych w wyłączniki przeciążeniowe. Wyłączenie zasilania w spoczynku polega na odłączeniu napięcia zasilania od linii siłowników obu wyjść danej grupy. Pozwala to na __________ 3) Podana wartość nie uwzględnia prądu pobieranego przez siłowniki sprężynowe i trzymacze drzwiowe podłączone do centrali sterującej. znaczne obniżenie poboru prądu przez centralę w tym trybie. Mimo odłączenia zasilania CS okresowo kontroluje stan linii zasilającej siłowniki niższym napięciem, co zapewnia zachowanie funkcji kontroli ciągłości linii zasilania napędów elektromechanicznych. Współpraca z siłownikami sprężynowymi, a także z elektromagnetycznymi trzymaczami drzwi wyklucza możliwość wyłączenia zasilania. Zalety konfiguracyjne centrali w systemach instalacji pożarowej Centrala CS charakteryzuje się uniwersalnością zastosowań, gdyż umożliwia współpracę wszelkich dostępnych na rynku systemów sygnalizacji pożarowej (SSP), które poprzez wyjścia swoich adresowalnych modułów liniowych wejścia/wyjścia mogą automatycznie uruchamiać pracę urządzeń systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła (SKRDiC) w sposób dostosowany do zaprogramowanego w CSP scenariusza pożarowego. Zastosowanie central CS-ZSP135 upraszcza konfigurację złożonych systemów przeciwpożarowych i obniża koszty instalacji dzięki możliwości instalacji elementów detekcyjnych (takich jak czujki i ręczne ostrzegacze pożarowe) wyłącznie w adresowalnych pętlach dozorowych central CSP. W takim układzie rola centrali sterującej ogranicza się do dystrybucji i sterowania w odpowiednim czasie zasilaniem urządzeń wykonawczych. Przy takiej istotnie uproszczonej, a jednocześnie w pełni zgodnej z normami i innymi specyfikacjami technicznymi instalacji, centrala sterująca CS-ZSP135 jest w stanie w pełni zastąpić centralę przewidzianą do automatycznego oddymiania, wyposażoną we systemy alarmowe nr 2, marzec – kwiecień 2014 74 strefa instalatora Temat numeru: ZASILANIE Rys. 2. Schemat blokowy konfiguracji wzajemnych powiązań SSP oraz systemu SKRDiC Opis urządzeń przedstawionych na rysunku: 1A. Podstawowe (wg normy [1]) (główne wg normy [3]) źródło zasilania 230 VAC, 1B. Rezerwowe źródło zasilania BAT AKU 24 VDC 2. Zasilacz gwarantowanego napięcia ZSP135-DR, 3. Centrala sterująca zasilaniem CS-ZSP135, 4. Siłownik lub napęd, 5. Moduł liniowy wejścia/wyjścia, 6. Centrala pożarowa, 7. ROP – ręczny ostrzegacz pożarowy, 8. Punktowa czujka dymu, ognia itp. 9. Tor transmisji SSP – przesyłanie informacji wewnątrz systemu SSP (pętla dozorowa), 10. Tor transmisji monitorowany przez SKRDiC – przesyłanie informacji z SSP do SKRDiC, 11. Tor transmisji monitorowany przez SKRDiC – sterowanie (zasilanie) siłowników lub napędów, 12. Tor transmisji monitorowany przez SSP – przesyłanie informacji z SKRDiC do SSP własne czujki dymu i ognia, niezależnie od czujek w pętlach dozorowych CSP. • styki przekaźnika wyjścia z urządzenia wejścia/wyjścia służą do przesyłania informacji między instalacjami i nie powinny być używane w charakterze elementu niemonitorowanego obwodu zasilania PUZ. Na rys. 2 przedstawiono w formie schematu blokowego konfigurację wzajemnych powiązań systemu sygnalizacji pożarowej oraz systemu kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła z wykorzystaniem sterowania zasilaniem. Część schematu blokowego stanowiąca system SKRDiC jest w istocie zgodnie z normą [4] przeciwpożarowym urządzeniem zabezpieczającym (PUZ). Kategoria ta obejmuje m.in.: • urządzenia oddzieleń przeciwpożarowych, • urządzenia oddymiające, • urządzenia zabezpieczające przed zadymieniem. Jeżeli (jak na rys. 2) urządzenia wejścia/wyjścia są dołączone do przeciwpożarowego urządzenia zabezpieczającego, to powinny być traktowane jako podzespoły rodzaju 1, gdyż realizują funkcję związaną z ochroną życia lub mienia. W przypadku urządzeń, takich jak siłowniki przeciwpożarowych klap odcinających i elektromagnetyczne trzymacze drzwiowe centrala CS-ZSP135 realizuje funkcję odłączenia ich zasilania w chwili wystąpienia alarmu pożarowego w instalacji ISP. Stanowi to niewątpliwie ważną i cenną zaletę centrali sterującej, gdyż przejście tych urządzeń w bezpieczne położenie pożarowe po zaniku zasilania podstawowego – wskutek przyczyn leżących po stronie zakładu energetycznego lub awarii instalacji elektrycznej w chronionym obiekcie albo po zadziałaniu przeciwpożarowego wyłącznika prądu (niezwiązanego z pożarem) – stwarza wiele kłopotliwych problemów. Dla takiej konfiguracji urządzeń norma [4] formułuje obligatoryjne wymaganie: Tor transmisji służący do przesłania informacji i/lub zasilania między instalacjami powinien być monitorowany albo przez ISP, albo przez PUZ. Konsekwencje wynikające z powyższych wymagań są następujące: • tor transmisji pomiędzy wyjściem urządzenia wejścia/wyjścia (ISP) a centralą sterującą (PUZ, poz. 10 na rys. 2) powinien być nadzorowany przez centralę sterującą, Uwagi końcowe CS-ZSP135 to nowy i niedrogi produkt przeznaczony do instalowania w rozproszonych systemach sygnalizacji pożarowej do realizacji automatycznego sterowania zasilaniem urządzeń wykonawczych systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Jest propozycją firmy Merawex dla klientów zainteresowanych urządzeniami przeciwpożarowymi dążącymi do maksymalnego uproszczenia struktury i topologii oraz ograniczenia kosztów instalacji. systemy alarmowe nr 2, marzec – kwiecień 2014 Do uruchomienia sterowania przez jedną centralę dwóch różnych (co do rodzaju pracy i sposobu zasilania) grup urządzeń wykonawczych wystarczy tylko jeden moduł liniowy z pojedynczym wyjściem sterującym. Liczba urządzeń wchodzących w skład grupy centrali CS-ZSP135 jest limitowana przez wydajność prądową współpracującego z nią zasilacza ZSP135. Bibliografia: [1] PN-EN 12101-10:2007+AC:2007 Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Cześć 10: Zasilacze. [2] prEN 12101-9:2011 Smoke and heat control systems – Part 9: control panels equipment [3] PN-EN 54-4:2001/A1:2004/A2:2007 Systemy sygnalizacji pożarowej. Część 4: Zasilacze. [4] PN-EN 54-13:2007 Systemy sygnalizacji pożarowej – Część 13: ocena kompatybilności podzespołów systemu [5] Aprobata techniczna CNBOP-PIB nr AT-0401-0398/2013 dla centrali sterującej CS-ZSP135. [6] Rozporządzenie MSWiA w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (DzU z 2007 r., nr 143, poz. 1002, zm. DzU z 2010 r., nr 85, poz. 553). [7] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiające zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG. [8] D. Cygankiewicz, W. Grabysz, Porównanie minimalnych i optymalnych wymagań dla zasilaczy systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła, „Ochrona Mienia i Informacji” nr 8/2011.