Zadania z języka polskiego
Transkrypt
Zadania z języka polskiego
Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z Języka polskiego OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 1 Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego 94JĘZYK POLSKI Mali i w ielc y w histor ii Kształtowanie umiejętności sprzyjających spełnieniu wymagań ogólnych z podstawy programowej z języka polskiego w szkole podstawowej podczas rozwiązywania z uczniami zadań z podręczników i zeszytów Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych. Zadania oznaczone wsipnet.pl uczniowie posiadający kod dostępu do platformy mogą rozwiązać formie elektronicznej. LeonwŁuskino Piechota* (fragment) I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji Nie noszą lampasów* i szary ich strój, Uczeń rozwija sprawność uważnego słuchania, czytania głośnego i cichego oraz umiejętność rozumienia znaczeń Nie noszą ni* srebra, ni złota, dosłownych i prostych znaczeń przenośnych; zdobywa świadomość języka jako wartościowego i wielofunkcyjPoznaj autora przemawiaLecz ( w pierwszym ?) szeregu podąża na bój nego narzędzia komunikacji, rozwija umiejętność poszukiwania interesujących go wiadomości, a także ich Leon Łuskino (1872– Jerzteksty Piechota,dzieł ta szara […] y Kossakultury, porządkowania sztuki;piechota. uczy się rozpoznawać różne k, Wym w tym użytkowe, ( oraz poznawania ?) wojownik arsz Pierwszej Kompanii Kadrowej z O leandrów w K rakowie dnia 6 sierpnia 1914 r. 1948) – kompozytor, oraz stosować odpowiednie sposoby ich odbioru. literat, oficer wojsk Maszerują?)strzelcy, maszerują, świątynia ( polskich. Karabiny błyszczą, szary strój, A przed nimi drzewce* salutują*, 71. Dostaniesz się do wnętrza piramidy, gdy wypowiesz hasło. Aby je Bo za naszą idą w bój! współrzędnych, a�następnie poznać, zaznacz cyfryPolskę przy związkach odczytaj, jakie litery im odpowiadają. * piechota – rodzaj wojsk; główna formacja Idą, a w słońcu kołysze się stal, w Legionach Polskich. Dziewczęta zerkają zza płota, 1. zagadka Sfinksa * lampasy – pasy kolorowego sukna 2. dal, morza i�oceany A oczy ich dumnie utkwione są w naszywane wzdłuż szwu na spodnie wojskowe. Piechota, ta szara piechota. […] 3. starożytny*sarkofag Opisz maciejówkę – czapkę, którą nosili m.in. legioniści Józefa Piłsudskiego. 4. przebiegły oraz skuteczny ani. ni – dawniej: 5. piąty czy drugi? * drzewce – część sztandaru lub chorągwi; Maszerują strzelcy, maszerują… 6. znajdę rozwiązanie drewniany drążek, do którego przymocowany Nie grają im surmy*, nie huczy im róg*, albo nigdy! 7. teraz jest pas materiału. A śmierć im pod stopy się miota,8. brak pomysłu * salutować – oddawać honory wojskowe. 9. pojedynek i�triumf Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój * surma – trąbka używana w dawnym wojsku. Piechota, ta szara piechota. […] * róg – instrument muzyczny wykonany Maszerują strzelcy, maszerują… z rogu zwierzęcia lub metalu. 1. S • 2. M • 3. E • 4. U� • 5. M • 6. Z� • 7. I� • 8. K • 9. A Rozumiem! Myślę! Działam! Rozwiązanie: 1 Jutro pójdę w świat. Zeszyt ćwiczeń do języka polskiego dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 71., str. 129. Kto wypowiada w utworze My, Pierwsza Brygada? Wskaż fragmenty potwierdzające twoją 72. Pogrupuj się podane wyrazy tak, aby utworzyły związki współrzędne odpowiedź. rówież z informacji w przypisach. zgodneSkorzystaj z�opisami. 2 3 Józef Piłsudski●nazwał utwór o Pierwszej Brygadzie ●„najdumniejszą pieśnią, jaką kiedykolwiek ● zielony ● sędziwy brzydki piękny ● biały Polska miała”. Wskaż wyrażenia, które mówią o● godności ● doświadczony niebieskii poświęceniu żołnierzy Legionów. ● straceńców los ● żołnierska nuta ● ofiarny stos ● strzelecka gromada ● żołnierska buta Słowai�z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoływystępowanie podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 94. → wspólne Zapisz wskazówki dla rysownika, który ma wykonać ilustracje do tekstu Piechoty. Wymień elementy warte szczególnego wyeksponowania. albo → wzajemne wykluczanie się , wybór jednego elementu czy ?→ 2 ● Zdania nierozwinięte składają się z podmiotu i orzeczenia lub z samego orzeczenia (np. Skuba wygrał. Zwyciężył). Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego ● Zdania rozwinięte oprócz orzeczenia lub podmiotu i orzeczenia zawierają określenia wzbogacające jego treść (np. Skuba wygrał ze smokiem. Zwyciężył podstępem). 4. Uzupełnij zdania czasownikami z ramki. ● mówi się ● nazwano ● odzyskał ● przypomina ● znajduje się wiąże się ● dosięgła ● zamienił się ● zdecydował ● głosi ● nazywa się ● nie zezwolił ● pokochała ● poślubi ● powstało ● uciekał ● ● W dolinie Prądnika, niedaleko Ojcowa skała o dziwnym kształcie. olbrzymią maczugę. ją Maczugą Herkulesa. legenda o niej również Sokolica. Z tą nazwą o niewinnie skazanym człowieku. Dzięki sokołom z Sokolicy wolność. ● Legenda Oko Wielmoża , że tatrzańskie jezioro Morskie z łez dziewczyny, córki pana Morskiego. na ślub córki z węgierskim księciem, którego dziewczyna że . , rodaka, nie obcego. Klątwa ojca też ukochanego dziewczyny, który w przebraniu mnicha. Młodzieniec od tej pory w skałę, która Mnich. Słowa z uśmiechem. Nauka o języku i ortografia. Podręcznik z ćwiczeniami do szkoły podstawowej. Klasa 5, część 2, zadanie 4., str. 40. 3 b. zestaw najbardziej przydatnych rzeczy podczas wyprawy do dżungli. 6. Podkreśl przydawki w zdaniu. Wysokie pnie egzotycznych drzew sięgają Zadania kształtujące umiejętności zapisane nieba. w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego 7. Uzupełnij zdanie przydawkami wyrażonymi liczebnikiem i przymiotnikiem. papugi uniosły się w powietrze z wrzaskiem. 8. Określ za pomocą pięciu przydawek różne II. elementy W AMAZOŃSKIEJ DŻUNGLI dżungli widocznej na zdjęciu. 5. Wybierz poprawne dokończenie definicji. Przydawka to a. część zdania, która informuje o właściwościach, cechach kogoś lub czegoś. b. zestaw najbardziej przydatnych rzeczy podczas wyprawy do dżungli. III. PRZEPŁYNĄĆ RZEKĘ 6. Podkreśl przydawki w zdaniu. 9. Wybierz Wysokie pnie egzotycznych drzewpoprawne sięgają dokończenie definicji. Dopełnienie to nieba. a. dopływ rzeki zasilający jej wody w czasie suszy. 7. Uzupełnij zdanie przydawkami wyrażonymi b. część zdania, która informuje o obiekcie czynności. liczebnikiem i przymiotnikiem. 10.uniosły Podkreśl papugi sięw zdaniu dopełnienie. W mętnej wodzie wypatrywałem krokodyli. w powietrze z wrzaskiem. 11. W zdaniu Żarłoczne 8. Określ za pomocą pięciu przydawek różne piranie krążyły wokół łodzi niena mazdjęciu. dopełnienia. Czy to prawda, czy fałsz? elementy dżungli widocznej 12. Dopisz na rysunku dopełnienia tworzące związki Słowa z uśmiechem. Nauka o języku i ortografia. Podręcznik z ćwiczeniami do szkoły podstawowej. Klasa 5, część 2, zadanie 8., str. 53. wyrazowe z podanymi czasownikami. 7 8 9 10 11 10 11 53 12 6 5 7 8 9 II. Analiza i interpretacja tekstów kultury 12 Uczeń poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i intelektualnego; rozpoznaje III. PRZEPŁYNĄĆ RZEKĘ ich konwencje gatunkowe; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; kształtuje świadomość istnienia 9. Wybierz poprawne dokończenie definicji. w tekście znaczeń ukrytych; rozwija zainteresowania różnymi dziedzinami kultury; poznaje specyfikę literackich Dopełnienie to i pozaliterackich sposobów wypowiedzi artystycznej; w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię 95 rozmawiałem bałem wartości, swoją wrażliwość, gust estetyczny, własnej jej tożsamości isię postawę patriotyczną. a. dopływpoczucie rzeki zasilający wody w czasie suszy. 6 4 5 b. część zdania, która informuje o obiekcie czynności. 10. Podkreśl w zdaniu dopełnienie. W mętnej wodzie Dopasuj słowa utworu do podanych wartości. Powiedz, która z nich była dla żołnierzy najważniejsza. wypatrywałem krokodyli. 11. W zdaniu „Nie noszą ni srebra ni złota…”Żarłoczne piranie krążyły wokół łodzi odwaga nie ma dopełnienia. Czy to prawda, czy fałsz? 12. Dopisz na rysunku dopełnienia tworzące związki „Bo za naszą Polskę idą w bój…” ojczyzna wyrazowe z podanymi czasownikami. „A przed nimi drzewce salutują…” chwała „Lecz w pierwszym szeregu podąża na bój…” 5 skromność Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 4., str. 95. Zbadaj, do którego utworu pasuje opis zamieszczony obok. Wykonaj w związku z tym rozmawiałem następujące czynności w odniesieniu do obu tekstów: ● znajdź refren, ● poszukaj powtórzeń słów, ● określ liczbę wersów w zwrotkach, ● policz sylaby w wersach, ● wyodrębnij rymujące się wyrazy. jny i łatwo Utwór... jest melody tym bałem w ucho. Decydują o ada się wp ść refrenu, powtór zenia, obecno rsów regularny układ we ar zająca się w zwrotkach, powt ach oraz rymy. liczba sylab w wers Zapamiętaj! ● Liryka patriotyczna to utwory, których tematyka dotyczy narodu 4 roli muzyki w czasie powstania. Powiedz, Małego Hej, chłopcy, bagnet na broń! stała (pseudonim „Danuta”) (1914–1944) Powstańca co o wartości swoich utworów myślała się niezwykle popularna wśród – poetka, harcerka, bohaterka komiksu. sanitariuszka umiejętności zapisane walczących powstańców. Zmarła wZadania Powstaniu Warszawskim. Tuż 1 kształtujące Opisz, jaki obrazpodstawy poetycki został ukazany w pierwszej w wymaganiach ogólnych z języka polskiegostrofie. Możesz sobie 10 Niemcy zakazywali Polakom programowej śpiewania definicjeJak tych przypomnieć terminów (patrz: w wyniku słowniczek pod poleceniami). ran w drugim odniesionych patriotycznych piosenek. myślisz dlaczego? przed wojną pozowała do pomnika Warszawskiego. 2 Napisz Podaj wyrazy, dzięki którym osobę Powstania mówiącą w wierszu. warszawskiej Syrenki. Napisana 11 ogłoszenie informujące omożemy koncercieokreślićdniu 3 o niej wiemy. Ustal, co Melodie z lat okupacji organizowanym przez Młodzieżowy Dom Kultury. Wskaż w wierszu inne, niż zaznaczono, przykłady: 12 Obejrzyj ilustrację przedstawiającą pomnik Małego a. epitetu, Powstańca. Powiedz, co zwraca uwagę w wyglądzie b. metafory, wspomnień „Halicza” na temat postaci na cokole. Jakie uczucia wywołuje w tobie c. rymów. czasie powstania. Powiedz, takie ukazanie dziecka? 4 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe czy – fałszywe. swoich utworów myślała 13 Zwiedź salestrofa wystawiennicze Muzeum a. Każda zawiera tęWirtualnego samą liczbę wersów. Powstania Warszawskiego na stronie: 1944.wp.pl Słowa z uśmiechem.Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 12., str. 107. miksu. b. „Odleciały kwiaty” to przykład metafory. Podziel się wrażeniami na temat ekspozycji. c. W drugiej strofie nie występują rymy. ywali Polakom śpiewania 5 Zastanów się, w jaki sposób tematyka wiersza Danuty Wawiłow łączy się z mitem o Demeter i Korze. projektowe piosenek. JakZadanie myślisz dlaczego? ▶6 Od kilku latilustrację organizowany jest międzynarodowy Czarowanie słowem. Podręcznik do języka polskiego dla szkoły podstawowej. Klasa 5, część 1, zadanie 5, str. 39. Wykonaj do czwartej strofy.wybranych 2 konkurs Udowodnij prawdziwość wszystkich stwierdzeń. Odwołaj się na komiks „Powstanie ’44 w komiksie”. informujące o koncercie do odpowiednich fragmentów tekstu. prace konkursowe stronie:roku. 7 Obejrzyj Napisz wiersz inspirowanynaporami enie www.konkurskomiksowy.1944.pl. Narysuj komiks kupacji organizowanym Na podstawie fragmentu księdza ćwiczeń, Jana Twardowskiego i tekstu 83 na Wykonaj ćwiczenia 1–5 zewspomnień s. w 13–16 w Zeszycie cz. 1. podstawie zamieszczonego podręczniku Wojciechatekstu Młynarskiego wyjaśnij, co kryje się za określeniami: „wspaniali żowy Dom Kultury. fragmentu Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, rodzice” i „cudowni rodzice”. Halicz. Czarowanie słowem. Podręcznik do języka polskiego szkoły podstawowej. Klasa 5, część 1, zadanie 3, str. 150. 4 Wskaż w utworze znane ci środki poetyckie: epitet,dlametaforę. ację przedstawiającą pomnik Małego ch acki liter inów Słowniczek term wiedz, co zwraca uwagę w wyglądzie orInforkryta. Info ukryta. tać uk st stać żniiące óżn e, rróżniąc nie, naczeenie znacze ZAPAMIĘTAJ nowe zn pitett – określenie rzeepitet ep ie sobi o osobie o e j acj m macje lap. n ( (np. go neg wnego osłow do ole. Jakie uczucia wywołuje tobie się od dosłow ciej wynajczęś a,w ka, zownika cczowni u ysku z uz uzysku cej ą ią w ów m mówią o r o i z e j jezioro , ń e nie nień, m spom wspom wina ws m. opisywanej przymiotnikie raażone rażone Porównanie to podkreślenie cechy osoby, rzeczy lub zjawiskaje ę dzię dzięakże t także y my e jemy ). d iazd w gw gwiazd dziecka? pełne właściwości uje skazuje W Wskaz m czym o emu, temu, k kii te przez wskazanie podobieństwa do czegoś innego. ntt men ragm pooetyckki – ffragme otu, zjawiska lub iotu, obraz poetyck rzedmio p przedm ata tas eds ed z e r p przeds i y c wysoki Porównanie zazwyczaj składa się z trzech członów. stośc wiistości wej (np. żyw żywej rzeczyw stoty is istoty o c e n ni niecou z wiatr, ersz i y wi wierszu w w chłodn wiony rzewo,, d drzewo ) m kim ki kim) c y a t e o p (p (poetyc koszul koszula , m ym ziecko, d dziecko dzienn ałe m małe r mu tóre którem ik m,, dzięki węgiel ), a także nasta-jak językiem pczarne paski w w paski), i przezny i przego (np. cego plasttyczzny mówiące opis jestt plastyc ienie mówią w wienie czyźni czyyobrraźni wyobra o wy do ny widok, świetmawia d p ękny rzepiękn p przepię afilm). Epitety pomagjakby telnika. zobaczył ducha n nyywygląda ierszu jąą lepiej wyobrazić sobie wierszu ówiąącaa w w mówiąc osoba m wy i kształty, uplabarwy u awuj p. barw n np. ie ujawwyyraźźnie się wyraźn – może się ająą opisywaną rzea owtyczniają st styczni czas my czasow form fo zezz formy poprze nić poprz oczy gwiazdy niby ników (np. ść. tość. am) mam) zywistoś cz czywis yłeem, ma np. bbyłem, (n niee, mn mnie, k – a ja jak , zy, a śnia) wyra wyrazy e (przeno takie ra czy etafora m metafo zoo p pozoż w, e t też wyrazó może , nie ja, czenie ą moje, połą połącze ie k a ta takie m uzyskują one w w którym stawiennicze Wirtualnego Muzeum szawskiego na stronie: 1944.wp.pl ażeniami na temat ekspozycji. ie projektowe to, co się porównuje siię spossób się kii sposób i w jaki a. d a i iada. wi o wypo wy wypow niden b idenie lub bniie dob od podobn m–p ym rrym ńakoń z zakońce ą ią m rzm brzmią nie b ycczn ttycznie ziesz m um umiesz w razów y w wyrazó ia n e ze cczenia w. weersów ńcu wersów oń końcu naa k hn onych zo cczonyc dwyodzwrottkaaa)) – wyod troofa ((zwrotk sstrofa ć ś częś część znie c cznie fi a gra grafi a n ion n b ęb rrębnion u szu ierszu w wier ofy w wi tro Strofy iersza.. S w wiersza ej takiej dać z takie ład składać ię skł się gą si mog mo mogą by liczb óżżnej liczby b rróżnej ub mej llub am ssamej errsów.. w wersów 39 wiierszaa. liinijjka wiersza jeedna linijka wers wers – jedna to, do czego się porównuje ganizowany jest międzynarodowy miks „Powstanie ’44 w komiksie”. element łączący: jak, jakby, na kształt, niby konkursowe na stronie: komiksowy.1944.pl. Narysuj komiks 5 Znajdź w tekście piosenki Cudownych rodziców mam dwa porównania. zamieszczonego w podręczniku 6 Wymyśl po dwa porównania, w których pojawią się: stu Roksany Jędrzejewskiej-Wróbel, a. kolory, 5 Pomni Małeg Powst Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego III. Tworzenie wypowiedzi Uczeń rozwija umiejętność wypowiadania się w mowie i w piśmie na tematy poruszane na zajęciach, związane z poznawanymi tekstami kultury i własnymi zainteresowaniami; dba o poprawność wypowiedzi własnych, a ich formę kształtuje odpowiednio do celu wypowiedzi; wykorzystując posiadane umiejętności, rozwija swoją wiedzę o języku. Adam Mickiewicz cz cz lsski ki X poeta żyjący w XIX in. wieku. Napisał m. m.in. Ballady i romanse,, Sonety krymskie, Pana Tadeusza, Dziady. Został pochowany kiosk Królewskiej lu u. Katedry na Wawelu. Jan Matejko Fryderyk Chopin związany przez całe życie z Krakowem, twórca obrazów o tematyce historycznej, m.in. Bitwy pod Grunwaldem warszawskiego pomnika artysty można zobaczyć postać Stańczyka – błazna królewskiego, bohatera jednego pianista i kompozytor, twórca wielu utworów odbywa się w Warszawie Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny Sporządź plan zdarzeń opowiadania, w którym Jan Matejko wraz ze Stańczykiem pewnej nocy opuszczają pomnik i wyruszają do Krakowa. Wymyśl, czym będą podróżować, z kim się spotkają, co przeżyją. Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 9., str. 91. 6 Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego OŁTARZ W BAZYLICE MARIACKIEJ W KRAKOWIE to arcydzieło, nad którym Wit Stwosz pracował dwanaście lat. ZWIEŃCZENIE OŁTARZA przedstawia koronację Marii przez Boga Ojca i Chrystusa w towarzystwie aniołów oraz patronów Polski: św. Wojciecha (po prawej) i św. Stanisława (po lewej). GŁÓWNA CZĘŚĆ OŁTARZA jest ozdobiona czterema skrzydłami Rzeźby są bogato zdobione. Dominują wykonano niezwykle precyzyjnie: widać zmarszczki na zmęczonych twarzach, napęczniałe żyły, zdeformowane dłonie, fałdy ubrań. ŚRODKOWA CZĘŚĆ przedstawia scenę zaśnięcia Matki Boskiej, podtrzymywanej przez św. Jana. Każdą nich zgrupowani zostali inni apostołowie. Artysta nadał im rysy krakowskich mieszczan. SZEŚĆ CZĘŚCI BOCZNYCH ogląda się jak księgę. Od lewej w dół znajdują się sceny: zwiastowania, narodzenia Chrystusa, pokłonu Trzech 2267 nej stronie – od widzimy: zmartwychwstanie, wniebowstąpienie, zesłanie Ducha Świętego. Stuart Cromarty konduktor kapłan Obieżyświat Zapamiętaj! KONSTRUKCJA OŁTARZA została wykonana z drewna dębowego, tło – z modrzewia, figury, których jest ponad dwieście, wyrzeźbiono z drewna lipowego. Podstawa ołtarza ma W utworach literackich, obok bohaterów pierwszoplanowych i drugoplanowych, DOLNA CZĘŚĆ obrazuje drzewo genealogiczne Chrystusa. występują postacie epizodyczne – bohaterowie, którzy pojawiają się Przyjrzyj się tylko wyrzeźraz. bionym postaciom. Wybierz dwie i zapisz rozmowę, którą mogłyby ze sobą w utworze prowadzić, patrząc na współczesnych turystów podziwiających dzieło Wita Stwosza. 4 Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 81. Wyjaśnij, w jakich okolicznościach doszło do zawarcia zakładu. Oceń, czy była to rozsądna decyzja. 5 W imieniu Obieżyświata napisz dwie kartki z dziennika podróży, na których umieścisz informacje o sposobie podróżowania, poznanych ludziach, wrażeniach. 6 Odszukaj na mapie miejsce, w którym znalazł się główny bohater powieści. Wynotuj z tekstu informacje na temat tego kraju. 7 Wyjaśnij, dlaczego służący Fogga wpadł w tarapaty. 8 W imieniu generała napisz z Bombaju do znajomego z londyńskiego klubu „Reforma” kartkę z pozdrowieniami, w której poinformujesz go o poznaniu słynnego podróżnika. Słowa z uśmiechem. Literatura i kultura. Podręcznik do szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 5., str. 267. Zabawy wyobraźni 1. Wymyśl, w jaki sposób główny bohater mógł się dostać do Allahabadu. Jakie niespodzianki 7 Oto już dalej kopać nie można, bo szczery kamień, a Kinga rzecze: Odbijcie kawał tego kamienia, niech go oglądam! Więc odbili i wyciągnęli, a jeden z nich, przyjrzawszy się po dniu, zawoła: Zadania kształtujące umiejętności zapisane O królowo! Toć nie kamień, ale szczera sól! w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego Rozbij tę bryłę! rozkazuje królowa. Więc rozbili, a z onej bryły, ze środka, wypadł błyszczący pierścień królowej, który wrzuciła w kopalnię węgierską. Władysław Ludwik Anczyc Wiano Świętej Kingi 78. Na podstawie historyjki obrazkowej napisz krótkie opowiadanie z�zastosowaniem dialogów. Zacznij w podany sposób: Pewnego dnia boski Prometeusz dostrzegł w jaskini skulonych ludzi owiniętych w skóry zwierząt. Wyglądali na całkiem przemarzniętych. – Dlaczego tak marzniecie?– spytał z troską Prometeusz. Dlaczego tak marzniecie? Nie mamy się czym ogrzać! Och, przecież oni jeszcze nie znają ognia… Wiem! Wykradnę ogień bogom Olimpu! Co tu robić…? Wkrótce wrócę z ogniem! ? ? ? ? Nie martwcie się, znalazłem sposób! Jutrobajki pójdę wJana świat. Zeszyt ćwiczeń do języka polskiego(zob. dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 78., str. 43. 79. Na podstawie Brzechwy „Mrówka” podręcznik, s. 70) napisz krótkie zabawne opowiadanie. Aby przygotować plan, podziel wiersz na fragmenty, mówiące o�zachowaniu każdego ze zwierząt. Nie nadużywaj czasownika powiedział. Zastosuj synonimy i�słownictwo z wiersza. W�tok opowiadania wpleć dialogi toczone między bohaterami bajki. 43 8 1● Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego Zadania z historii badające umiejętności ogólne z języka polskiego 53 Opowieści o ludziach, legendach i historii | Dzieło mistrza Długosza I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji Uczeń rozwija sprawność uważnego słuchania, czytania głośnego i cichego oraz umiejętność rozumienia znaczeń dosłownych i prostych znaczeń przenośnych; zdobywa świadomość języka jako wartościowego i wielofunkcyjnego narzędzia komunikacji, rozwija umiejętność poszukiwania interesujących go wiadomości, a także ich porządkowania oraz poznawania dzieł sztuki; uczy się rozpoznawać różne teksty kultury, w tym użytkowe oraz stosować odpowiednie sposoby ich odbioru. 20. Dzieło mistrza Długosza Ustal, oznaczając cyframi, kolejność piastowanych funkcji i ważniejszych wydarzeń w życiorysie Jana Długosza. Skorzystaj z informacji zawartych w podręczniku. k l u c z d o h i s t o r i i // P o l s k a z a P i a s t ó w Stanowisko doradcy i sekretarza biskupa krakowskiego. Słuchanie opowieści o bitwie pod Grunwaldem. Studiowanie w Akademii Krakowskiej. Legendarne początki Nauczanie synów królewskich. Stanowisko sekretarza i dyplomaty króla Kazimierza Jagiellończyka. Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 4, zadanie 1., str. 53 Sprawdź w encyklopedii, który król założył Akademię Krakowską. Napisz jego imię, przydomek i nazwę dynastii, z której pochodził. . Ćwiczenie 1. Przypomnij sobie legendę o Lechu, Czechu i Rusie i ułóż chronologicznie wydarzenia. Dostrzeżenie orła w konarach drzewa. Wyjście braci z ojczystej ziemi. Założenie grodu Gniezno. Dotarcie do rozległej, żyznej krainy. Wędrówka Czecha na południe, a Rusa na wschód. Akademię Krakowską założył król ………………………… ……………………………… . Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5,, zadanie 1., str. 6. Król pochodził z dynastii …………………………………….... Ćwiczenie 2. Rozwiąż rebus i napisz odczytane hasło. Jak wiesz, legenda to opowieść częściowo prawdziwa, a częściowo zmyślona. Wpisz do tabeli historyczne i fikcyjne elementy legendy o Piaście i Popielu. likan Prawda +r+ Fikcja ko=ga Hasło rebusu to: ................................................................................................................... . 9 Tu wpisz rozwiązanie: ........................................................................................... Wyjaśnienie: ........................................................................................................... Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego ............................................................................................................................................. 41 Starożytni Rzymianie | Chrześcijanie Ćwiczenie 4. W podręczniku wymieniono różne legendy, ale na pewno znasz jeszcze wiele innych. Dopasuj bohaterów do legend, z których pochodzą. W razie potrzeby 5. Wyjaśnij znaczenie poniższych symboli chrześcijaństwa. skorzystaj z pomocy kolegów lub nauczyciela albo zajrzyj do książki z polskimi legendami. ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... legenda o Smoku Wawelskim Boruta ......................................................................................................................... legenda o warszawskiej Syrence Janosik ......................................................................................................................... legenda o złotej kaczce Marcin ......................................................................................................................... legenda o tatrzańskim zbójniku Dratewka legenda o diable spod Łęczycy Wars ......................................................................................................................... legenda o bazyliszku Lutek ......................................................................................................................... Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 4., str. 7. ......................................................................................................................... 6. Przeczytaj uważnie fragment z dzieła rzymskiego historyka Tacyta i odpowiedz na pytania. „[…] Podstawił Neron winowajców i dotknął najbardziej wyszukanymi kaźniami1 tych, których znienawidzono dla ich sromot2, a których gmin3 chrześcijanami nazywał. Początek tej nazwie dał Chrystus, który za panowania Tyberiusza skazany był na śmierć przez prokuratora Poncjusza Piłata; a przytłumiony na razie zgubny zabobon znowu wybuchnął, nie tylko w Judei, gdzie się to zło wylęgło, lecz także w stolicy, dokąd wszystko, co potworne albo sromotne, zewsząd napływa i licznych znajduje zwolenników […]”. kaźń – męka, tortury fizyczne zadawane uwięzionym, skazanym. sromota – cierpienie, trudny los. 3 gmin – biedniejsza, nieoświecona warstwa społeczeństwa rzymskiego. 1 2 a) Których cesarzy rzymskich wymienia Tacyt? .................................................................................................................................................. b) Kto skazał Jezusa na śmierć? Jaki sprawował urząd? .................................................................................................................................................. c) Gdzie, według historyka, było najwięcej chrześcijan? .................................................................................................................................................. d) Co Tacyt w przytoczonym fragmencie nazywa zabobonem? .................................................................................................................................................. Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 6., str. 41. 10 3● Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego k l u c z d o h i s t o r i i // P o l s k a z a P i a s t ó w II. Analiza i interpretacja tekstów kultury k l u c z d o h i s t o r i i // Ż y c i e w ś r e d n i o w i e c z u Uczeń poznaje teksty kultury odpowiednie dla stopnia rozwoju emocjonalnego i intelektualnego; rozpoznaje ich konwencje gatunkowe; uczy się je odbierać świadomie i refleksyjnie; kształtuje świadomość istnienia w tekście znaczeń ukrytych; rozwija zainteresowania różnymi dziedzinami kultury; poznaje specyfikę literackich i pozaliterackich sposobów wypowiedzi artystycznej; w kontakcie z dziełami kultury kształtuje hierarchię wartości, swoją wrażliwość, gust estetyczny, poczucie własnej tożsamości i postawę patriotyczną. Czasy Bolesława Ćwiczenie 3. Chrobrego Na ilustracji przedstawiającej zamek rycerski podpisz elementy charakterystyczne dla tej budowli. Ćwiczenie 1. ........................................... Świętego Wojciecha, patrona Polski, uwieczniono na licznych obrazach i rzeźbach. Dzięki kilku elementom, pojawiających się zawsze w tych przedstawieniach, można go bez trudu rozpoznać. Przyjrzyj się poniższym wizerunkom świętego i wypisz ich cechy wspólne. Następnie napisz, dlaczego wykorzystano właśnie te elementy. ............ ........... .... ......... ...... ......... ... .... .... .... .. .... .. ........ .... .. .... .. . ..... .. . .... .... ...... . .. .... . ......... .. . .. .... . .. .... ...... ........ .... .... .... .... .. .... .. .... .... ..... .... .... ........ .... .... .... .. ....... .... . .. .... . ........... .. ....... .... .... Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 1., str. 10. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Ćwiczenie 4. W tekście źródłowym Ćwiczenie 2. dotyczącym Zawiszy Czarnego (podręcznik, s. 46) wy- mieniono wiele cech,Bolesława którymi powinien odznaczać dobry rycerz. wydaKilku Podczas panowania Chrobregosiędoszło do wielu istotnych innych jednak zabrakło. Wymień je wszystkie i stwórz w ten sposób własny rzeń historycznych. Wśród podanych zaznacz cyfrą 1 najwcześniejsze, a cykodeks rycerski. Zastanów frą 2 najpóźniejsze z nich. się i powiedz, czy dziś też warto go przestrzegać. ................................................................................................................................... Zjazd gnieźnieński. ................................................................................................................................... Wykupienie ciała biskupa Wojciecha. ................................................................................................................................... Koronacja Bolesława Chrobrego. Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 4., str. 22. Wojna z Niemcami. ................................................................................................................................... ................................................................................................................................... 11 6● Życie codzienne w klasztorze Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego Ćwiczenie 1. Przeczytaj jeszcze raz opowiadanie o pielgrzymce księcia Władysława na Święty Krzyż (podręcznik, s. 40–41), a następnie ułóż wydarzenia we właściwej kolejności (wpisz 1 obok najwcześniejszego wydarzenia). // E u r o p a i P o l s k a w c z a s a c h J a g i e l l o n ó w Przechadzka po krużgankach. Przekazanie daru opatowi. .................................. Obiad w refektarzu. .................................. Wizyta w klasztornej aptece. Modlitwa księcia i uczestnictwo w mszy. Odwiedziny w bibliotece. Pieśń na powitanie pielgrzyma. .................................. Ćwiczenie 2. Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 1., str. 18. .................................. Podpisz każdą ilustrację nazwą zakonnika, a następnie napisz, czym zajmował się każdy z nich. Choć katedra we Florencji powstawała setki lat, swój wygląd zawdzięcza przede wszystkim epoce renesansu. Porównaj katedrę gotycką w z renesansową. W tabeli wypisz podobieństwa i różnice. Pamiętaj, że niektóre podobieństwa wynikają z tego, że budowa katedry we Florencji zaczęła się już w średniowieczu! ................. .................................... .................................... .................................... ................. .................................... .................................... .................................... Podobieńst wa Różnice Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 4., str. 42. 12 2. Wojna z zakonem krzyżackim Starożytni Rzymianie | Chrześcijanie Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego 41 1. Fotografia przedstawia rycerza krzyżackiego. Wymień w punktach elementy jego ubioru i uzbrojenia. 5. Wyjaśnij znaczenie poniższych symboli chrześcijaństwa. 1 ................................................................................................... ......................................................................................................................... 2 ................................................................................................... ......................................................................................................................... 3 ................................................................................................... ......................................................................................................................... 4 ................................................................................................... ......................................................................................................................... 5 ................................................................................................... ......................................................................................................................... 6 ................................................................................................... ......................................................................................................................... 7 ................................................................................................... ......................................................................................................................... 8 ................................................................................................... ......................................................................................................................... 9 wokół Historia nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 5., str. 41. ................................................................................................... 6. Przeczytaj uważnie fragment z dzieła rzymskiego historyka Tacyta i odpowiedz na pytania. 2. Przeczytaj zamieszczony poniżej fragment wiersza, następnie uzupełnij zdanie 1 „[…] Podstawił Neron winowajców i dotknął najbardziej wyszukanymi kaźniami i odpowiedz na pytania. tych, których znienawidzono dla ich sromot2, a których gmin3 chrześcijanami a) Wiersz opowiada o ....................................... nazywał. Początek tej nazwie dał Chrystus, który za panowania Tyberiusza skazany „ […] Po tej bitwie stał się koniec. był na śmierć przez prokuratora Poncjusza Piłata; a przytłumiony na razie zgubny ........................................................................ Wtem doznowu Polskiwybuchnął, posłan goniec, zabobon nie tylko w Judei, gdzie się to zło wylęgło, lecz także Jaksromotne, nazywał się król, o którym poeta? Iż król wygrał, stracił w stolicy, dokąda mistrz wszystko, co potworneb)albo zewsząd napływa pisał i licznych znajduje zwolenników […]”. I gardłem tego przypłacił. ........................................................................ Takci Pan Bóg hardość traci, 1 c) Jakskazanym. nazywało się pokonane państwo? kaźń – męka, tortury fizyczne zadawane uwięzionym, A pokorę hojnie płaci. 2 sromota – cierpienie, trudny los. 3 gmin – biedniejsza, nieoświecona warstwa społeczeństwa rzymskiego. Sprawiedliwość w bitwie może. ........................................................................ Daj tak zawżdy wygrać, Boże!”. a) Których cesarzy rzymskich wymienia Tacyt? ........................................................................ Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 66. .................................................................................................................................................. d) Co oznaczają słowa: „mistrz stracił i gardłem tego przypłacił”? b) Kto skazał Jezusa na śmierć? Jaki sprawował urząd? ................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. c) Gdzie, według historyka, było najwięcej chrześcijan? .................................................................................................................................................. d) Co Tacyt w przytoczonym fragmencie nazywa zabobonem? .................................................................................................................................................. 13 .......…………………………. .......…………………………. Zadania kształtujące umiejętności .......…………………………. .......…………………………. 2. Napisz, co przedstawia poniższa ilustracja. Jak nazywa się2 broń, którą posługują się 2 zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego mężczyźni? .......…………………………. .......…………………………. 3 .......…………………………. 3 .......…………………………. III. Tworzenie wypowiedzi .......…………………………. .......…………………………. Uczeń rozwija umiejętność wypowiadania się w mowie i w piśmie na tematy poruszane na zajęciach, związane z poznawanymi tekstami kultury i własnymi zainteresowaniami; dba o po prawność wypowiedzi własnych, a ich formę kształtuje odpowiednio do celu wypowiedzi; wykorzystując posiadane umiejętności, rozwija swoją wiedzę o języku. 3. Napisz w pięciu zdaniach, za co lubisz koleżanki i kolegów z twojej klasy. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… .................................................................................................................................................. ……………………………………………………………………………………………………………………………… Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 4, zadanie 3., str. 16. .................................................................................................................................................. ……………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………… 3. Uzupełnij tekst, wpisując brakujące wyrazy. Pomogą ci w tym poniższe słowa. Pamiętaj o właściwej formie gramatycznej wpisywanych wyrazów. ………………………… ................................................................................................................. . bezpieczeństwo ● grota ● praprzodkowie ● polowanie ● zwierzę ● pożywienie ● koczownik ● szałas ● grupa Nasi ………………….....……… nie żyli samotnie. Łączyli się w niewielkie ............................. . Dzięki temu łatwiej mogli się wyżywić i zapewnić sobie .................................................. . Polowali na ptactwo i ……………………………., łowili ryby, zbierali dzikie owoce. Ludzie ci ciągle wędrowali w poszukiwaniu ………………………………………. Zmieniali siedziby, zamieszkiwali w napotkanych …………….............…………. lub zbudowanych przez siebie …………………………………... Mówimy więc, że byli ................................................................ . Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 4, zadanie 3., str. 30. 14 8● Europa i Polska w czasach Jagiellonów Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego k l u c z d o h i s t o r i i // E u r o p a i P o l s k a w c z a s a c h J a g i e l l o n ó w Za rodziną dworzanina, mieszkańca Wawelu, widoczna jest kaplica Zygmuntowska. Znajdź informacje na jej temat i napisz krótką notatkę. Astronom, który poruszył Ziemię ........................................................... Ćwiczenie 1. ........................................................... Uzupełnij tekst wyrazami z ramki. Użyj ich we właściwej formie. ........................................................... Mikołaj Kopernik był prawdziwym człowiekiem ....................... . Urodził się ........................................................... w ..................... . W wieku 18 lat rozpoczął studia na .................................... . Stu........................................................... ........................................................... diował nie tylko w Polsce, lecz także we ......................... . Zdobył wykształcenie w zakresie ..................................... , ....................................... i ........................................................... ............................. . ........................................................... Był również ............................... , ............................... i ............................. dzieł ........................................................... starożytnych pisarzy. Napisał traktat o .............................. . Bronił też zamku ........................................................... w Olsztynie przed ............................ Należał do stanu ....................................... . ........................................................... KRZYŻACY, TORUŃ, ASTRONOMIA, LEKARZ,........................................................... TŁUMACZ, TEOLOGIA, DUCHOWNY, MONETA, AKADEMIA KRAKOWSKA, KARTOGRAF, RENESANS, WŁOCHY, PRAWO Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 1., str. 33. Ćwiczenie 2. W kilku zdaniach odpowiedz na często zadawane pytanie: „Czy Kopernik był Niemcem, czy Polakiem?”. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 52. ............................................................................................................................................. 15 1● 60 Szlachta wybiera królów Zadania kształtujące umiejętności zapisane w wymaganiach ogólnych podstawy programowej z języka polskiego Ćwiczenie 1. ...………….. 5. Przeczytaj uważnie opis kronikarza i historyka – Jana Długosza. Następnie odpo...……………….......... Każdy nowo wybrany król elekcyjny musiał zaprzysiąc między innymi dokuwiedz na pytania. ment zwany Artykułami henrykowskimi. Korzystając z tekstu w podręczniku (s. 132–133), wypisz zobowiązania króla wynikające z tej ustawy. „[…] Nie pominął prawie żadnego w Królestwie Polskim miejsca, żadnego ze starodawnych miast i zamków, w których nie postawiłby nowych murów. Cokolwiek ............................................................................................................................................. też Polska ma zamków, kościołów, miast i dworów murowanych, to w większej części król postawił, albo swym królewskim nakładem uzupełnił […]”. ............................................................................................................................................. ............................................................................................................................................. a) Kogo działalność opisuje kronikarz? Klucz do historii. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 2., str. 52. ............................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 5. Jakie Opiszbudowle wygląd 2. starożytnego Rzymu. Wykorzystaj w tym celu poniższe pojęcia. Ćwiczenie b) wznoszono za panowania tego króla? akwedukt ● Forum Romanum ● świątynia ● brukowane ulice ● termy studnie miejskie Pierwszymi królami elekcyjnymi byli Henryk Walezy oraz● Stefan Batory. .................................................................................................................................................. ● Cyrk Wielki ● Koloseum ● Panteon ● igrzyska ● Połącz każdą informację z wizerunkiem monarchy, którego dotyczy. c) Jak nazywało się wówczas państwo polskie? .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. Pochodził z Węgier. .................................................................................................................................................. d) Kto finansował budowę opisanych w tekście obiektów? Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 5., str. 43. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. Założył w Wilnie uniwersytet. .................................................................................................................................................. 6. Jakie ważne wydarzenia miały miejsce w 1364 roku w Krakowie? Opisz je. .................................................................................................................................................. Uciekł z Polski. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. Odniósł zwycięstwo w wojnie z Rosją. .................................................................................................................................................. Historia wokół nas. Zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa dla szkoły podstawowej. Klasa 5, zadanie 6., str. 60. .................................................................................................................................................. Zginął w zamachu. .................................................................................................................................................. Był pierwszym .................................................................................................................................................. alezy (1573–1574) Stefan Batory (1576–1586) królem elekcyjnym. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 16