Opinia Programu. Wędrując ku dorosłości. Program nauczania dla

Kraków, 7 stycznia 2013 roku
doc. dr Teresa Olearczyk
mgr Ewa Kosińska
OPINIA PROGRAMU
Teresa Król. „Wędrując ku dorosłości”. Wychowanie do życia w rodzinie.
Program nauczania dla klas I-III szkół ponadgimnazjalnych,
Wydawnictwo Rubikon, Kraków 2012
1. Nowa wersja programu „Wędrując ku dorosłości” do nowej podstawy programowej
Program „Wędrując ku dorosłości” jest zgodny z Rozporządzeniem MEN z dnia 23 grudnia 2008
roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w
poszczególnych typach szkół (Dz.U. z dn. 15 stycznia 2009, Nr 4, poz. 17).
Natomiast konstrukcja programu realizuje wymagania, które wynikają z Rozporządzenia MEN
z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania
przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników
(Dz.U z dn. 10 czerwca 2009, Nr 89, poz. 730).
2. Zgodność programu z podstawą programową
Program „Wędrując ku dorosłości” zawiera treści nauczania ustalone w podstawie programowej;
hasła treściowe zostały pogrupowane tematycznie i przydzielone dla klas I–III po 14 godzin w roku.
Na realizację treści w całym cyklu nauczania „wychowania do życia w rodzinie”
dla IV etapu edukacyjnego przeznaczono 42 godziny.
Zgodnie z Rozporządzeniem MEN w sprawie sposobu nauczania szkolnego z dnia 17 lutego 2012
roku (par. 3.1) zmieniającym rozporządzenie w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu
treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego
i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach
i środkach świadomej prokreacji zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego
przeznacza się na realizację zajęć w szkołach publicznych w szkolnym planie nauczania, w każdym
roku szkolnym, dla uczniów poszczególnych klas, po 14 godzin, w tym po 5 godzin z podziałem na
grupy dziewcząt i chłopców.
Wobec powyższego program uwzględnia podział pięciu jednostek lekcyjnych (w każdej klasie) na
grupy jednopłciowe. Podział ten jest podyktowany potrzebą poszanowania intymności uczniów
i specyfiką tematów dla każdej płci. Odmienne spojrzenia i stanowiska wobec kwestii poruszanych
na zajęciach integrują osoby tej samej płci, wzmacniają więzi i wzajemne zaufanie. Sprostanie
potrzebom edukacyjnym i wychowawczym staje się wówczas owocne i optymalne; ułatwia też
indywidualizację procesu edukacyjnego, lepsze rozpoznanie potrzeb i zainteresowań uczennic
i uczniów.
3. Koncepcja programu
Treści nauczania zostały ułożone linearnie, tj. według kolejności haseł zawartych w podstawie
programowej. Następują po sobie szeregowo przy uwzględnieniu możliwości percepcyjnych
uczniów, ich rozwoju psychoseksualnego, potrzeb i oczekiwań.
Podstawą rozwijania treści jest personalistyczna koncepcja człowieka oraz integralne ujęcie
ludzkiej seksualności. Treści nauczania są kompilacją wiedzy z psychologii, socjologii, pedagogiki,
biologii, seksuologii, etyki i antropologii. Dlatego też oczekuje się od nauczyciela
interdyscyplinarnego podejścia, optymalnych kompetencji i rozbudowanego warsztatu
dydaktycznego. Stopniowa i systematyczna realizacja zajęć WdŻwR na IV etapie edukacyjnym daje
uczniom szansę znalezienia odpowiedzi na podstawowe egzystencjalne pytania. Zmobilizuje
nastolatków do zastanowienia się nad wartościami życia rodzinnego, seksualności i miłości. Cele,
zadania i treści zostały tak zaplanowane, aby ułatwić młodym ludziom bezpieczne dorastanie.
4. Cele programu i odpowiadające im osiągnięcia uczniów
Dobór i systematyczny układ treści kształcenia pozwala na realizację założonych celów zawartych
w podstawie programowej – wymagania ogólne.
Uczniowie na IV etapie edukacyjnym pogłębiają wiedzę związaną z rozwojem psychoseksualnym,
funkcjami rodziny, więziami międzyludzkimi i kształtują własną osobowość. Rozwijają również
umiejętności podejmowania odpowiedzialnych decyzji dot. wyboru drogi życiowej. Kolejno
zdobywane wiadomości i umiejętności dają możliwość samorozwoju i bardziej świadomego udziału
w życiu rodzinnym i otoczeniu społecznym.
Szczegółowe cele kształcenia i wychowania wskazują nauczycielowi zadania, których realizacja
wzmocni aktywność uczniów, wyzwoli ich twórczość i kreatywność w zakresie postaw i sądów,
wzmacniając zasady postępowania w rodzinie i kontaktach z rówieśnikami.
5. Propozycja form i metod pracy
Procedura osiągania celów opiera się na doborze odpowiednich metod i technik nauczania. W
programie „Wędrując ku dorosłości” oprócz metod podających, które na IV etapie edukacyjnym
mogą być z powodzeniem stosowane, zaproponowano też wiele innych strategii. Stosunkowo
często do tematów lekcji dobrane są odpowiednie filmy lub ich fragmenty. Współczesny młody
człowiek uczy się obserwacji rzeczywistości również przez obrazy filmowe. Film stwarza
atmosferę, rozwija wyobraźnię i inspiruje do rozwiązywania problemów.
Z bogatej oferty zaproponowanych metod i technik prowadzący zajęcia może wybrać te, które w
danej sytuacji i danej grupie okażą się szczególnie przydatne. Aby zwiększyć operatywność
uczniów i rozwinąć samodzielność myślenia proponuje się metody problemowe, np. metaplan,
drzewo decyzyjne, sześć myślowych kapeluszy Edwarda de Bono, debatę oksfordzką, kryształ
wartości i in. Na lekcjach WdŻwR jest wiele okazji, by wprowadzić metody ukierunkowane na
przeżywanie, wyzwalanie emocji, np. drama, inscenizacje.
Metody praktyczne (ćwiczenia) także mają zastosowanie, szczególnie w bliskiej perspektywie życia
dorosłego. Jeżeli prowadzący zainspiruje uczniów do uczestnictwa w zajęciach i stworzy dobry
klimat, wówczas sprawnie zachodzą procesy dydaktyczne i współpraca w zespole uczniowskim.
6. Materiały i środki dydaktyczne
Osiągnięcie zamierzonych celów ułatwiają odpowiednio dobrane środki dydaktyczne. W programie
proponuje się użycie tradycyjnych środków, takich jak foliogramy czy plansze, ale także nagrań
dźwiękowych, prezentacji multimedialnych oraz filmów edukacyjnych. Będą one sprzyjały bardziej
efektywnemu przyswajaniu wiedzy. Wykazy filmów i innych pomocy dydaktycznych nauczyciel
znajdzie w spisie umieszczonym we wstępnych uwagach do programu.
7. Ocena poprawności merytoryczno-dydaktycznej
a) Program „Wędrując ku dorosłości” cechuje rzetelność i zgodność z najnowszą wiedzą
z dziedziny: medycyny, biologii, seksuologii, psychologii i pedagogiki.
b) Jest dostosowany do IV etapu edukacyjnego pod względem właściwego doboru pojęć, nazw,
terminów i stopnia trudności.
c) Zakres materiału rzeczowego jest odpowiednio dostosowany do liczby godzin przewidzianych
w ramowym planie nauczania „wychowania do życia w rodzinie”; uwzględniono również
zróżnicowanie materiału dla grup dziewcząt i grup chłopców.
d) Program zawiera treści zgodne z przepisami prawa i ratyfikowanymi umowami
międzynarodowymi.
8. Konkluzja kwalifikacyjna
Program nauczania „Wędrując ku dorosłości”. Wychowanie do życia w rodzinie dla klas I-III
szkół ponadgimnazjalnych autorstwa Teresy Król może być przeznaczony do zajęć
wychowanie do życia w rodzinie na IV etap edukacyjny.
doc. dr Teresa Olearczyk
pedagog rodziny; wykładowca Uniwersytetu
Pedagogicznego w Krakowie oraz Krakowskiej
Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego,
autorka wielu publikacji książkowych
i artykułów nt. psychologii społecznej
i pedagogiki rodziny
mgr Ewa Kosińska
psycholog, terapeuta, edukator; wieloletni
(1990-2006) doradca metodyczny WOM
w Krakowie, autorka książek i artykułów dla
nauczycieli, pedagogów i psychologów;
aktualnie trener i szkoleniowiec warsztatów
psychologicznych