Postępowanie w przypadku opóźnionego rozwoju mowy
Transkrypt
Postępowanie w przypadku opóźnionego rozwoju mowy
Postępowanie w przypadku opóźnionego rozwoju mowy Sygnałem ostrzegawczym – w stosunku dzieci, których mowa nie rozwija się –jest okres po 18. miesiącu życia. W tym czasie należy rozpocząć postępowanie terapeutyczne, wsparte elementami terapii pedagogicznej. Argumentem poszerzenia spektrum oddziaływania o aspekty dydaktyczne jest pogląd niektórych naukowców, iż w następstwie opóźnionego rozwoju mowy u dzieci mogą wystąpić trudności w nauce czytania i pisania . Generalnie działania winno się rozpocząć możliwie najwcześniej. Zarówno logopeda, jak i rodzic, pracujący systematycznie ze swoim dzieckiem, winien rozpoczynać od dwojakiego rodzaju ćwiczeń-zabaw: 1. treningu oddechowego i usprawniania narządów mownych; 2. zabaw z wyrazami dźwiękonaśladowczymi połączonymi z pierwszymi próbami czytania i pisania (wzory czarno białe np. MIAU HAU HAU TU TU BE ME). Wielu autorów podkreśla ogromną rolę ćwiczeń oddechowych, nie tylko w terapii opóźnionego rozwoju mowy, ale także w emisji głosu dla mowy i śpiewu. Trening oddechowy dla mowy pozwala uzyskać pełen oddech, wydłużyć fazę wydechową i umiejętnie gospodarować powietrzem podczas wybrzmiewania głosek, wyrazów, zdań i fraz. Popularne dmuchanie na przedmioty, w celu poruszenia ich własnym oddechem, to typowy przykład tejże grupy ćwiczeń . Przykładem formy zabawowej usprawniającej narządy mowne są ćwiczenia języka, warg czy podniebienia miękkiego przed lustrem. Zabawy z korzystaniem wyrazów dźwiękonaśladowczych, stanowią kolejną grupę ćwiczeń rozwijających mowę małych niemówiących dzieci, co spowodowane jest trudnością wybrzmiewania wyrazów, tj. kilku głosek, w pewnym ciągu wymawianiowym. Onomatopeje stanowią zlepki trzech czy czterech głosek lub sylab zazwyczaj otwartych, są zatem łatwiejsze do wymówienia niż wyrazy. W prowadzonej terapii, prezentuje się, jak należy odczytywać prosty tekst rymowany, zawierający rzeczowniki czasowniki i adekwatne do słów poprzedzających onomatopeje, np. Kotek miauczy miau, miau, miau. Piesek szczeka hau, hau, hau. Czytanie, łatwo wpadających w ucho, prostych rymów, wsparte wskazywaniem dziecku poszczególnych wyrazów w tekście, łagodnie wprowadza malucha w trudną sztukę czytania. Pozwala całościowo obejmować wzrokiem poszczególne wyrazy, które składają się na proste zdania. Zastosowanie dużych drukowanych liter jest szczególnie wskazane ze względu na naturalne możliwości małego dziecka, które jako pierwsze odczytuje szyldy sklepowe i hasła reklamowe zawierające takie właśnie litery. Wielokrotność powtórzeń sprawi, że po pewnym czasie maluch zaczyna dopowiadać ostatnie wyrazy fraz, będące właśnie odgłosem dźwiękonaśladowczym. Przykładem połączenia ćwiczeń w mówieniu i pisaniu są pozycje książkowe zawierające ćwiczenia grafomotoryczne, w postaci kreślenia po śladzie i cięcia po wyznaczonej linii, z równoczesnym wydawaniem odgłosów – napisanych w dymkach obok narysowanych zwierząt, ludzi czy przedmiotów codziennego użytku, także dużymi drukowanymi literami . Tu również ma miejsce synchronizacji dydaktycznego postępowania i terapii logopedycznej. Dziecko kreśląc koła lub ślimaczki przygotowuje się do pisania w przyszłości liter, np. „a”, „d”, itp. Dobrym pomysłem na domową terapię są także zabawy paluszkowe, gdzie tekst wiążemy z określonym układem palców, co angażuje pośrednio pola ruchowe mowy. Przytoczone propozycje terapeutyczne nie wyczerpują wszystkich możliwych do zastosowania metod, technik i instrumentów oddziaływań stosowanych w przypadkach dzieci z opóźnieniami w rozwoju mowy. Prócz wyżej wymienionych przykładów godnym polecenia jest trening słuchowy, uwrażliwiający na dźwięki z otoczenia, a następnie dźwięki mowy ludzkiej (tzw. lotto dźwiękowe z nagranymi odgłosami). Cenną formą jest czytanie dzieciom tzw. książeczek dotykowych, w których prócz prostych tekstów zrozumiałych dla malucha, mówiących o sprawach bliskich dziecku, zawierają ilustracje z wklejonymi fragmentami różnych faktur, np.: pluszu, skóry, nylonu, metalu czy tektury falistej, którą dziecko wielokrotnie dotyka podczas czytania książki przez opiekuna. Wyżej przytoczone oddziaływanie na zmysły pomaga małemu dziecku w zrozumieniu otaczającego świata, a tym samym pobudza malucha do mówienia. Terapia logopedyczna dziecka, u którego mowa opóźnia się nie powinna ograniczać się wyłącznie do postępowania logopedycznego, lecz również umiejętnego wplatania oddziaływań pedagogicznych, przygotowujących go do przyszłego czytania i pisania. Wieloletnie doświadczenia logopedów pracujących z dziećmi z ORM potwierdzają konieczność stymulacji językowej i rozwijania sprawności niezbędnej dla przyszłego, dobrego startu edukacyjnego. Stymulowanie wzroku pozwoli rozbudzać spostrzegawczość i zdolności manualne, zaś słuch uwrażliwi na dźwięki dochodzące z najbliższego otoczenia. Takie polisensoryczne poznawanie świata swoje odbicie znajdzie również w nawiązywaniu kontaktów społecznych, eliminowaniu negatywnych przeżyć i niepokoju, w rozwijaniu i rozbudzaniu naturalnej ciekawości, a także potrzeby poznawania przez dziecko bliższego i dalszego otoczenia. Na podstawie materiałów dr Iwony Michalak-Widery opracowała Monika Wójcicka