WIADOMOŚCI MUZEALNE - Muzeum Stutthof w Sztutowie

WIADOMOŚCI MUZEALNE - Muzeum Stutthof w Sztutowie

WIADOMOŚCI MUZEALNE
Nr 1/2008 (17) STYCZEŃ-MAJ 2008
SPOTKANIE OPŁATKOWE
4 stycznia w Muzeum Stutthof spotkali się byli więźniowie KL Stutthof, biskup Diecezji
Elbląskiej Józef Wysocki, ks. kanonik Ryszard Szramka, proboszcz parafii w Sztutowie,
młodzież szkolna oraz pracownicy Muzeum Stutthof. Spotkanie uświetniły występy zespołu wokalnego pod dyrekcją Andrzeja Michalczuka z Drewnicy oraz spektakl historyczny przygotowany przez młodzież ze szkoły w Sztutowie.
POSIEDZENIE MIĘDZYNARODOWEJ
RADY OŚWIĘCIMSKIEJ
spotkanie opłatkowe
nowa wystawa w Tucholi
W dniu 24 stycznia 2008 r. Piotr Tarnowski, Dyrektor Muzeum Stutthof w Sztutowie, wziął
udział w XIV posiedzeniu Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej. Podczas swojego wystąpienia przedstawił krótką historię KL Stutthof, aktualną sytuację i potrzeby Muzeum
oraz zamierzenia na przyszłość. Informacja Dyrektora spotkała się z zainteresowaniem
zebranych. Pan Piotr Tarnowski opowiedział o planach nowych wystaw w Muzeum, otwarciu części budynku byłej komendantury dla zwiedzających oraz innych planach inwestycyjnych.
Międzynarodowa Rada Oświęcimska jest organem opiniodawczo-doradczym Prezesa
Rady Ministrów. Ma ona za zadanie między innymi współpracować z właściwymi ministrami, wojewodami i organami samorządowymi oraz dyrektorami muzeów, na których
terenie znajdują się Pomniki Zagłady, w zakresie ich ochrony oraz zagospodarowania,
a także w celu pozyskiwania środków na ich funkcjonowanie.
Członkowie Rady to 25 osób z Polski, Francji, Izraela, Niemiec, Stanów Zjednoczonych,
Ukrainy i Wielkiej Brytanii. Są to specjaliści i eksperci z różnych dziedzin związanych
z tematyką prac Rady, także byli więźniowie Obozów Zagłady. Przewodniczącym Rady
jest prof. Władysław Bartoszewski, wiceprzewodniczącymi prof. Israel Gutman i Stefan
Wilkanowicz, a sekretarzem dr Marek Zając.
OTWARCIE WYSTAWY W TUCHOLI
W dniu 15 lutego 2008 roku delegacja pracowników Muzeum Stutthof (M. Owsiński,
B. Bednarczyk, W. Leszczyński) wzięła udział w otwarciu wystawy „Czas omija miejsca,
które wspominamy” w Ośrodku Kultury w Tucholi. Na wystawę składały się fotografie,
mapy i prezentacja multimedialna dokumentujące historię okresu wojny i okupacji w Tucholi i okolicach. Ważnymi elementami ekspozycji były fotografie dokumentujące eksterminację i martyrologię ludności polskiej z powiatu tucholskiego, które zostały w tym celu
wypożyczone ze zbiorów Muzeum Stutthof w Sztutowie.
Otwarcie wystawy było również okazją do dotarcia do kilku byłych więźniów obozu Stutthof, którzy zgodzili się wziąć udział w prowadzonym intensywnie przez Muzeum projekcie „Ostatni świadkowie”.
PROGRAM „OSTATNI ŚWIADKOWIE”
kupon nadania paczki
1
W lutym 2008 roku Muzeum Stutthof rozpoczęło realizację projektu „Ostatni świadkowie” – zbierania relacji audio i wideo od byłych więźniów obozu Stutthof. Projekt realizowany jest przez zespół pracowników merytorycznych Muzeum (koordynatorem jest
pan M. Owsiński, kierownik Działu Oświatowego Muzeum Stutthof) w oparciu o jednolite,
wcześniej opracowane dokumenty i ankiety za pomocą zakupionego nowego sprzętu wysokiej klasy. Na każde nagranie składać się będzie: zapis video relacji Świadka z dołączonym kwestionariuszem z biogramem oraz streszczeniem głównych wątków relacji. Środki
na realizację projektu zapewniło Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Do maja 2008 roku zebrano ponad 20 relacji świadków historii oraz byłych więźniów
obozu Stutthof. Wiele spośród pozyskanych relacji złożono po raz pierwszy i z tego względu są one szczególnie cenne dla historyków. O ile to możliwe, niektóre relacje wzbogacone będą o materiały archiwalne (tj. kopie dokumentów, archiwalne zdjęcia itp.).
Wszystkie włączane do zbiorów materiały będą sukcesywnie opracowywane i opisywane w komputerowej bazie danych. W przyszłości wykorzystane zostaną w pracy edukacyjnej Muzeum Stutthof oraz jako ważny element nowej wystawy stałej.
www.stutthof.pl
Stutthof – więcej niż muzeum
WIADOMOŚCI MUZEALNE
Nr 1/2008 (17) STYCZEŃ-MAJ 2008
Akcji zbierania nagrań towarzyszy również apel w sprawie zbierania i dokumentowania pamiątek i dokumentów związanych z obozem Stutthof i jego więźniami, które są
do dziś przechowywane w zbiorach prywatnych. W trakcie realizacji nagrań pozyskano
w ten sposób wiele cennych pamiątek związanych z więźniami obozu, m.in. oryginalne
listy obozowe, portrety więźniów, przedmioty użytku codziennego oraz duży zbiór fotografii.
Wśród nowych nabytków znajduje się kupon nadania paczki dla więźnia Andrzeja Pikuli przez rodzinę zamieszkałą w Lublinie. Kupon podarował Pan Mieczysław Abramowicz
z Gdańska. Kupon jest pierwszym tego typu oryginalnym dokumentem w liczącym ponad
300 tysięcy dokumentów archiwum poobozowym.
NIEZWYKŁA KOLEKCJA
O niezwykle cenną kolekcję 18 listów pisanych z byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Stutthof wzbogaciły się zbiory Muzeum Stutthof w Sztutowie.
Listy zostały napisane przez więźnia Leona Natzke, osadzonego w obozie 5 maja 1943
roku za przynależność do jednej z polskich organizacji ruchu oporu.
Według dr Danuty Drywy, kustosza i kierownika działu Dokumentacyjnego Muzeum,
kolekcja ma ogromną wartość historyczną, rzadko bowiem zdarza się, by taka ilość listów
pochodziła od jednego więźnia.
Listy obozowe były pisane na specjalnych blankietach, które można było kupić w kantynie obozowej. Listy te można było wysyłać oficjalnie przez pocztę obozową, dlatego też
musiały być one pisane w języku niemieckim, gdyż przechodziły przez cenzurę obozową.
Każdy z więźniów mógł wysyłać lub otrzymywać w miesiącu dwa listy lub karty pocztowe,
listy nie mogły przekraczać 4 stron. W listach nie można było przesyłać pieniędzy, ani
zdjęć. Treść listów najczęściej była jednakowa - więźniowie pisali, że czują się dobrze,
że wszystko jest w porządku, dziękowali za przysłane paczki. Dopytywano się o zdrowie
rodziny. Inne informacje były zamazywane przez cenzorów obozowych. Listy Muzeum
zakupiło ze środków własnych.
list z obozu
2
POLSKO-NIEMIECKA KONFERENCJA DLA NAUCZYCIELI
W dniach 4-9 marca 2008 Muzeum Stutthof współorganizowało II konferencję dla nauczycieli z Polski i Niemiec „Edukacja historyczno-polityczna - metody i tematy zajęć
w miejscach pamięci i muzeach historii najnowszej w polsko-niemieckich spotkaniach
młodzieży” (niemiecka nazwa: Historisch-Politische Bildung: Methoden und Themen für
den Unterricht in Gedenkstätten und Museen über die neueste Geschichte bei deutschpolnischen Schülerbegegnungen”).
Projekt skierowany był do polskich i niemieckich nauczycieli, którzy chcą organizować
spotkania uczniów i ich wyjazdy studyjne do Gdańska i Muzeum Stutthof.
Do realizacji różnych form zajęć zostały wybrane i zaproponowane następujące ośrodki
edukacji pozaszkolnej:
- Gdańsk - zwiedzanie miasta w formie gry miejskiej dla grup mieszanych.
- Muzeum Stutthof - samodzielne zwiedzanie (pod kierunkiem) terenu byłego obozu
z wykorzystaniem pakietów materiałów tematycznych przygotowanych w obu wersjach
językowych
- Gdańsk - warsztaty metody cooperative learning jako ciekawa propozycja edukacyjna
w organizacji spotkań młodzieży
- Gdańsk - zwiedzanie wystawy „Drogi do wolności” . Prezentacja koncepcji pracy muzealno-pedagogicznej w muzeum historii najnowszej dla spotkań młodzieży
Nowo wypracowane przez uczestników w ramach projektu formy nauczania i pracy dydaktycznej zostały zaprezentowane w czasie spotkania kończącego projekt, będą również z pewnością wypróbowane w sposób praktyczny w czasie polsko-niemieckich spotkań młodzieży organizowanych przez uczestników projektu po jego zakończeniu. Projekt
został zrealizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Fundacji Współpracy Polsko – Niemieckiej.
www.stutthof.pl
Stutthof – więcej niż muzeum
WIADOMOŚCI MUZEALNE
Nr 1/2008 (17) STYCZEŃ-MAJ 2008
WALNY ZJAZD ODDZIAŁU POMORSKIEGO
STOWARZYSZENIA MUZEALNIKÓW POLSKICH
W dniu 14 marca 2008 roku delegacja pracowników Muzeum Stutthof wzięła udział
w walnym zebraniu Oddziału Pomorskiego Stowarzyszenia Muzealników Polskich. W czasie posiedzenia przyjęto sprawozdanie ustępującego Prezesa oraz wybrano władze Stowarzyszenia na nową kadencję. Wśród członków nowego Zarządu Oddziału znalazł się
kustosz w Muzeum Stutthof, pan Marcin Owsiński, a w komisji rewizyjnej pani Bogusława
Bednarczyk pracownik archiwum z naszego muzeum.
POSIEDZENIE RADY MUZEUM STUTTHOF
W dniu 18 marca 2008 roku w siedzibie Oddziału Naukowego Muzeum Stutthof w Sopocie odbyło się doroczne posiedzenie Rady Muzeum Stutthof. W trakcie obrad wręczone
zostały akty nominacji do Rady dla jej nowych członków, przyjęte zostało sprawozdanie
Dyrektora Muzeum Stutthof z działalności Muzeum w 2007 roku, zaprezentowany również został plan pracy placówki na 2008 rok. Obrady Rady Muzeum Stutthof prowadzone
były przez jej przewodniczącego prof. J. Szylinga (UMK Toruń).
Chaim Kozieniecki
(były więzień obozu Stutthof)
z goścmi z Izraela
UCZNIOWIE III LO W GDAŃSKU W MUZEUM STUTTHOF
W dniu 27 marca 2008 roku w Muzeum Stutthof gościła grupa uczniów III LO w Gdańsku
wraz z uczniami szkół partnerskich z Wielkiej Brytanii i Danii. Całodzienne zajęcia warsztatowe prowadzone były w języku angielskim w grupach mieszanych, a ich tematem były
„Reportaże z wizyty w Muzeum Stutthof” oparte na wiadomościach i materiałach zdobywanych samodzielne przez uczniów w czasie zwiedzania terenu byłego obozu i rozmów
z osobami je zwiedzającymi.
GOŚCIE Z IZRAELA
4 kwietnia w Muzeum Stutthof gościł Chaim Kozienicki – były więzień nr 84209. Towarzyszyła mu 80-osobowa grupa izraelskiej młodzieży. Goście wysłuchali obozowych
wspomnień Chaima Kozienickiego oraz zwiedzili teren byłego obozu koncentracyjnego
Stutthof.
UROCZYSTOŚCI ROCZNICOWE W BUCHENWALDZIE
W dniu 11 kwietnia 2008 roku delegacja Muzeum Stutthof w składzie P. Tarnowski,
P. Piechnik i M. Owsiński, wzięła udział w uroczystościach 63 rocznicy wyzwolenia obozu
koncentracyjnego KL Buchenwald. Przedstawiciele Muzeum Stutthof złożyli kwiaty przy
tablicy pamiątkowej na byłym placu apelowym, spotkali się również z delegacją byłych
więźniów Buchenwaldu z Polski oraz Panem Januszem Sztajerwaldem, Konsulem Generalnym RP w Lipsku. Wizyta była także dobrą okazją do zapoznania się z wdrożoną
w Miejscu Pamięci Buchenwald koncepcją upamiętnienia terenu byłego obozu, zabezpieczenia jego oryginalnych budynków, wystawą stałą oraz wizualizacją terenu i obiektów,
jak również bliższego poznania funkcjonowania i wyposażenia nowo otwartych budynków
miejscowego Domu Spotkań Młodzieży. 3
dyr. Piotr Tarnowski
i zastępca dyr. Piotr Piechnik
w Buchenwaldzie
www.stutthof.pl
Stutthof – więcej niż muzeum
WIADOMOŚCI MUZEALNE
Nr 1/2008 (17) STYCZEŃ-MAJ 2008
WIZYTA PREMIERA TUSKA
10 maja 2008 roku odbyły się w Sztutowie obchody 63. rocznicy wyzwolenia byłego hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Stutthof.
W uroczystościach, oprócz byłych więźniów tego byłego obozu zagłady, wziął udział Prezes
Rady Ministrów, p. Donald Tusk, a także przedstawiciele Parlamentu, władz centralnych,
Korpus Dyplomatyczny, władze samorządowe, nauczyciele, młodzież szkolna i harcerze.
Premier w swoim wystąpieniu zaapelował o szczególną troskę o prawdziwy i rzetelny obraz historii.
Dyrektor Muzeum Stutthof, p. Piotr Tarnowski w swoim przemówieniu podkreślił wyjątkowy charakter tego miejsca pamięci.
Pan Henryk Dannemann,
były więzień Stutthof
z Premierem Donaldem Tuskiem
„Stutthof to więcej niż Muzeum.
Stutthof to więcej niż pomnik.
Stutthof jest trwałym elementem dziejów ludzi, w ich najbardziej bolesnej kondycji.
Stutthof to dzieje przede wszystkim tych, którzy są dziś z nami.
Ludzi, którzy nie stali się żadną miarą zakładnikami tylko wydarzeń historycznych.
Swoim życiem wynieśli się znacznie wyżej i dalej, niż pozwalała na to sama tragiczna
chwila, z którą się w historii zetknęli.
Stutthof to opowieść pisana aktami rzeczywistymi i wypełnionymi znaczeniami, których
nie da się wyrazić w tych krótkich słowach.” – powiedział dyr. Tarnowski.
Po apelu poległych delegacje zaproszonych gości wraz z byłymi więźniami złożyły kwiaty i wiązanki przy pomniku ku czci pomordowanych w Stutthofie.
Wizyta miała dla Premiera p. Donalda Tuska, również wymiar bardzo osobisty. W obozie
Stutthof 2 września 1939 roku został osadzony Józef Tusk, dziadek szefa rządu. Józef
Tusk przebywał w obozie do 1942 roku, by następnie zostać przewiezionym do obozu
koncentracyjnego Neuengamme.
Dyrektor Muzeum, p. Piotr Tarnowski pokazał Premierowi fragment deski z baraku, na
której podpisał się Józef Tusk, z datą 24.09.1939 r. Deska została odnaleziona podczas
remontu baraku nr 8 (barak kwarantanny na terenie Starego Obozu) w roku 1984. Więźniowie biorący udział przy budowie baraków często umieszczali swoje podpisy w niewidocznych miejscach, najczęściej pod sufitem. Na odwrocie deski zostało umieszczone
nazwisko drugiego więźnia Augusta Richtera, także jednego z pierwszych więźniów Stutthof.
od lewej: Premier Donald Tusk,
dr Danuta Drywa i dyr. Piotr Tarnowski
4
www.stutthof.pl
Stutthof – więcej niż muzeum