Uwarunkowania rozwoju systemów e

Problemy ZarzÈdzania, vol. 13, nr 2 (52), t. 1: 192 – 203
ISSN 1644-9584, © Wydziaï ZarzÈdzania UW
DOI 10.7172/1644-9584.52.15
Uwarunkowania rozwoju systemów e-government
w Republice Poïudniowej Afryki
z perspektywy uĝytkownika indywidualnego
Nadesïany 27.11.14 | Zaakceptowany do druku 20.12.14
Oskar Szumski*
W opracowaniu przedstawiono rozwój systemów e-government w RPA oraz gïówne czynniki, które miaïy
na niego wpïyw. Omówiono koncepcjÚ Ăwiadczenia e-usïug dla obywateli wraz ze skalÈ poziomu zaawansowania. NastÚpnie przedstawiono wyniki analizy e-usïug Ăwiadczonych przez administracjÚ publicznÈ
wbRPA. W podsumowaniu zawarto rekomendacje i wnioski co do kierunków rozwoju e-government w RPA.
Sïowa kluczowe: e-usïuga, e-government, Republika Poïudniowej Afryki, e-usïugi dla obywateli.
Determinants of e-Government Development
in the Republic of South Africa
from the Perspective of a Private User
Submited 27.11.14 | Accepted 20.12.14
The paper presents the development of e-government in South Africa and the main influencing factors.
It discusses the concept of providing e-services for citizens and levels of their sophistication. The
paper includes the results of an analysis of e-services provided by the public administration in South
Africa. The summary provides recommendations and conclusions about the directions of e-government
development in South Africa.
Keywords: e-service, e-government, South Africa, e-services for citizens.
JEL: O32
*
Oskar Szumski – dr, Uniwersytet Warszawski, Wydziaï ZarzÈdzania.
Adres do korespondencji: Uniwersytet Warszawski, Wydziaï ZarzÈdzania, ul. Szturmowa 1/3, 02-678
Warszawa; e-mail: [email protected].
Uwarunkowania rozwoju systemów e-government w Republice Poïudniowej Afryki...
1. Wprowadzenie
Szybki rozwój technologii informacyjnych jest widoczny z perspektywy
zarówno globalnej gospodarki, jak i poszczególnych dziedzin spoïeczeñstwa
informacyjnego. Bardzo dobrze obrazujÈ to wskaěniki dynamiki liczby osób
korzystajÈcych z Internetu, posiadajÈcych smartfony czy dokonujÈcych pïatnoĂci poprzez kanaïy elektroniczne. Ten trend jest równieĝ widoczny wbzakresie
rozwoju systemów e-government na caïym Ăwiecie. Oprócz umoĝliwienia szerszego dostÚpu do usïug administracji publicznej jednym z gïównych powodów
wdraĝania takich rozwiÈzañ jest nacisk na obniĝenie kosztów funkcjonowania
pañstwa. W poprzednich opracowaniach autor przedstawiï uwarunkowania
rozwoju e-government m.in. w Polsce, Finlandii i Indiach. Obecnym celem
analizy sÈ systemy e-government w Republice Poïudniowej Afryki. Pañstwo to naleĝy do najbardziej rozwiniÚtych gospodarczo wbAfryce – zajmuje
drugie miejsce, po Nigerii, pod wzglÚdem wielkoĂci PKB (MFW, 2014).
Stopieñ zïoĝonoĂci systemu e-government danego pañstwa zaleĝy od
takich czynników jak ustrój polityczny, podziaï administracyjny, jak równieĝ jÚzyki, którymi posïugujÈ siÚ obywatele. Po Indiach RPA jest drugim
pañstwem z najwiÚkszÈ liczbÈ jÚzyków urzÚdowych – w liczbie jedenastu.
BiorÈc pod uwagÚ przedstawione uwarunkowania, w opracowaniu skupiono
siÚ na kwestii, w jakim stopniu udaïo siÚ rozwinÈÊ e-usïugi dla obywateli
wbRepublice Poïudniowej Afryki, pomimo wystÚpowania wielu barier wdroĝeniowych.
Celem badania jest analiza stopnia rozwoju poszczególnych e-usïug dla
obywateli Ăwiadczonych przez administracjÚ publicznÈ omawianego pañstwa.
Na podstawie uzyskanych wyników przedstawione zostanÈ parametry charaktertyzujÈce e-usïug wedïug poziomu zaawansowania. Niniejsze opracowanie
jest elementem prowadzonych przez autora badañ nad poziomem rozwoju
e-usïug Ăwiadczonych przez administracjÚ publicznÈ w wybranych pañstwach.
Na którym poziomie rozwoju wystÚpuje najwiÚcej e-usïug dla obywateli wb Republice Poïudniowej Afryki? Jakie ograniczenia przy Ăwiadczeniu
e-usïug wystÚpujÈ najczÚĂciej na ich poszczególnych poziomach rozwoju?
Od koñca lat 90. XX wieku w RPA trwajÈ prace nad stworzeniem krajowego systemu e-government (Department of Public Service and Administration, 2003). Zgodnie z zaïoĝeniami reformy administracji publicznej wbtym
pañstwie, zastosowanie nowych technologii ma wspomóc zwiÚkszenie jej
sprawnoĂci (Provincial Government of the Western Cape, 2001). Dziaïania
poprzedzajÈce inicjatywÚ stworzenia systemu e-government rozpoczÚïy siÚ
od konsultacji na poziomie ministerstw, dotyczÈcych potrzeb poszczególnych
instytucji oraz usïug przez nie Ăwiadczonych. Skutkiem tego byïo opublikowanie na poczÈtku 2001 r., po piÚcioetapowych konsultacjach, dokumentu
bÚdÈcego podstawÈ rozwoju e-government w RPA – Electronic Government.
The Digital Future. A Public Service IT Policy Framework. W dokumencie
wymieniono trzy elementy wymiernych korzyĂci wynikajÈcych z wykorzystania
Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015
193
Oskar Szumski
systemu informatycznego w administracji publicznej (Department of Public
Service and Administration, 2001). SÈ to:
1. ZwiÚkszona wydajnoĂÊ.
2. ZwiÚkszona efektywnoĂÊ pod wzglÚdem kosztów.
3. Wyĝsza jakoĂÊ Ăwiadczonych usïug.
W celu uzyskania wymienionych korzyĂci okreĂlono cztery gïówne obszary
tematyczne, w których muszÈ zostaÊ podjÚte inicjatywy zwiÈzane z wdroĝeniem e-government (Department of Public Service and Administration,
2001, s. 8):
1. InteroperacyjnoĂÊ.
2. Bezpieczeñstwo IT.
3. Ekonomia skali.
4. Eliminacja redundancji.
Wsparcie dla czterech obszarów miaïo byÊ realizowane poprzez rozwój
odpowiednich umiejÚtnoĂci z dziedziny IT, programy badawcze IT oraz
koordynacjÚ i monitoring powyĝszych ((Department of Public Service and
Administration, 2001, s. 10–12). W dokumencie zawarto zalecenia realizacyjne oraz powiÈzane z nimi cele i odpowiedzialnoĂci. Termin realizacji wielu
z tych zaleceñ byï natychmiastowy lub kilkumiesiÚczny. Jednym z istotnych
celów caïej polityki byïo zminimalizowanie skutków apartheidu dotyczÈcych
dostÚpu do infrastruktury IT oraz zapewnienie równego dostÚpu do usïug
publicznych dla wszystkich.
KolejnÈ inicjatywÈ byï rozpoczÚty w 2003 r. projekt Batho Pele Gateway
(Government Chief Information Officer, 2004). Celem przedsiÚwziÚcia byïo
stworzenie portalu internetowego http://www.gov.za umoĝliwiajÈcego dostÚp
do usïug publicznych oraz informacji publikowanych przez rzÈd. Wbramach
projektu stworzono katalog wszystkich usïug publicznych oraz niezbÚdnych
informacji dla obywateli i firm. Do gïównych wyzwañ zwiÈzanych ze stworzeniem i utrzymaniem portalu naleĝy zaliczyÊ duĝÈ liczbÚ wersji jÚzykowych,
w których powinny byÊ dostÚpne informacje. Warto podkreĂliÊ, ĝe strona
http://www.gov.za jest dostÚpna tylko w jÚzyku angielskim. CzÚĂÊ serwisu
odpowiadajÈca za dostÚp do usïug publicznych http://www.services.gov.za
jest zaĂ dostÚpna w 11 jÚzykach urzÚdowych: afrikaans, angielskim, ndebele
poïudniowym, xhosa, zulu, sotho poïudniowym, sotho póïnocnym (pedi),
tswana, suazi, venda, tsonga.
Do 2014 r. byïy podejmowane równieĝ inne inicjatywy zwiÈzane zbwdraĝaniem e-government w RPA, jednak zakres tego opracowania ich nie
obejmuje, z uwagi na skupienie siÚ na krajowym Ăwiadczeniu e-usïug dla
obywateli.
Podstawowe miary rozwoju spoïeczeñstwa informacyjnego w RPA za rok
2014 prezentujÈ siÚ nastÚpujÈco (UNPAN, 2010, s. 227):
– 41,00% mieszkañców korzystajÈcych z Internetu,
– 7,69 stacjonarnych linii telefonicznych na 100 mieszkañców,
– 130,56 abonamentów telefonii komórkowej na 100 mieszkañców,
194
DOI 10.7172/1644-9584.52.15
Uwarunkowania rozwoju systemów e-government w Republice Poïudniowej Afryki...
– 2,11 abonamentów szerokopasmowego Internetu na 100 mieszkañców,
– 25,20 abonamentów dostÚpu mobilnego do Internetu na 100 mieszkañców.
Warto zaznaczyÊ, ĝe dostÚp do energii elektrycznej – zgodnie z najnowszym dostÚpnym rocznikiem statystycznym z 2012 r. – posiada 85%
gospodarstw domowych (Statistics South Africa, 2012, s. 3). Na podstawie
przedstawionych danych widoczne sÈ w RPA w dalszym ciÈgu dosyÊ duĝe
bariery w dostÚpie do e-usïug na poziome technicznym.
Z perspektywy rozwoju e-government w odniesieniu do innych pañstw
wb Afryce RPA zajmuje szóste miejsce (UNPAN, 2014, s. 205). W skïad
indeksu rozwoju e-government (E-Government Development Index –
EGDI) wchodzÈ nastÚpujÈce komponenty (UNPAN, 2014, s. 14):
– komponent usïug online,
– komponent infrastruktury telekomunikacyjnej,
– komponent kapitaïu ludzkiego.
W tabeli 1 przedstawiono ranking pierwszej dziesiÈtki pañstw Afryki
uszeregowanych pod wzglÚdem indeksu rozwoju e-government.
Pañstwo
Region
Indeks rozwoju Kompoe-government nent usïug
online
(EGDI)
Komponent
infrastruktury
telekomunikacyjnej
Komponent
kapitaïu
ludzkiego
Afryka
Póïnocna
0,539
0,638
0,307
0,672
Afryka
Wschodnia
0,534
0,472
0,441
0,688
Afryka
Póïnocna
0,513
0,591
0,357
0,591
Seszele
Afryka
Wschodnia
0,511
0,331
0,472
0,731
Maroko
Afryka
Póïnocna
0,506
0,693
0,335
0,490
RPA
Afryka
Poïudniowa
0,487
0,386
0,347
0,728
Botswana
Afryka
Poïudniowa
0,420
0,307
0,297
0,656
Namibia
Afryka
Poïudniowa
0,388
0,323
0,272
0,569
Kenia
Afryka
Wschodnia
0,381
0,425
0,161
0,555
Libia
Afryka
Póïnocna
0,375
0,016
0,328
0,782
Tunezja
Mauritius
Egipt
Tab. 1. Indeksu rozwoju e-government w Afryce w 2014 r. ½ródïo: UNPAN (2014). UN
E-Government Survey 2014. Pozyskano z: http://unpan3.un.org/egovkb/Portals/egovkb/
Documents/un/2014-Survey/E-Gov_Complete_Survey-2014.pdf (25.08.2014), s. 205.
Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015
195
Oskar Szumski
Szóste miejsce RPA w omawianym rankingu z perspektywy rozmiaru
gospodarki (mierzonego nominalnym PKB) w odniesieniu do innych pañstw
afrykañskich moĝe wskazywaÊ na wystÚpowanie znacznych barier wdroĝeniowych przy rozwoju systemu e-government w tym pañstwie.
Dane wykorzystane w niniejszym opracowaniu to dane pierwotne oraz
dane wtórne dostÚpne przez Internet. Dane pierwotne to ocena stopnia
zaawansowania e-usïug dla obywateli w RPA dokonana na podstawie wytycznych czterostopniowej skali, omówionej w dalszej czÚĂci opracowania. Dane
wtórne to dokumenty udostÚpnione przez administracjÚ publicznÈ RPA oraz
raporty ONZ dotyczÈce badania rozwoju e-government na Ăwiecie.
GïównÈ technikÈ badawczÈ w opracowaniu jest opis na podstawie ěródeï literaturowych oraz wnioski z badañ obcych. Przy analizie poziomu
rozwoju e-usïug Ăwiadczonych przez administracjÚ publicznÈ wykorzystano
czterostopniowÈ skalÚ oceny, stosowanÈ w raportach UNPAN. Na podstawie
parametrów okreĂlajÈcych poszczególne etapy rozwoju e-usïug przyznano
wïaĂciwe miary dla wszystkich e-usïug Ăwiadczonych w RPA obywatelom.
Podstawowym krokiem w opracowaniu jest analiza zebranych ěródeï
wtórnych. Na tej podstawie wskazano zbiór cech umoĝliwiajÈcych ocenÚ
stopnia rozwoju e-usïug. NastÚpnie przeprowadzono analizÚ stron internetowych odpowiadajÈcych poszczególnym e-usïugom Ăwiadczonym obywatelom w RPA. Jest to podstawÈ oceny stopnia ich rozwoju oraz wskazania
gïównych parametrów je charaktertyzujÈcych.
2. Analiza danych – zakres e-usïug Ăwiadczonych w RPA
E-usïugi publiczne dostÚpne sÈ w RPA poprzez portal South African
Government Services (www.services.gov.za). ZawartoĂÊ portalu dostÚpna jest
w 11 jÚzykach urzÚdowych. Zakres e-usïug przedstawiony jest w podziale
na 3 grupy: usïugi dla obywateli, usïugi dla organizacji, usïugi dla cudzoziemców. Niniejsze opracowanie dotyczy analizy poziomu usïug dla dwóch
grup: obywateli i cudzoziemców
W przedstawionym poniĝej podziale uwzglÚdniono dwa poziomy szczegóïowoĂci. W czÚĂci usïug wystÚpuje jeszcze trzeci poziom, w którym uwzglÚdniono dodatkowy podziaï usïug (np. zgïoszenia róĝnych typów wniosków czy
zasiïków). Ten poziom nie zostaï uwzglÚdniony w poniĝszym zestawieniu,
jednak w badaniu zostaïo to ujÚte sumarycznie. Poziom zaawansowania usïugi
2.bpoziomu odpowiada poziomowi najbardziej zaawansowanej usïugi 3. poziomu.
PrzyjÚto takie uproszczenie z uwagi na jednorodnoĂÊ usïug 3. poziomu.
Usïugi dla obywateli skïadajÈ siÚ z nastÚpujÈcych grup (South African
Government Services, 2014):
– narodziny: test ciÈĝowy, opieka prenatalna, test na ojcostwo, opieka
poporodowa, rejestracja urodzenia, aborcja;
– Ăwiadczenia socjalne: zasiïek rodzinny na dziecko, zasiïek dla osób niepeïnosprawnych, zasiïek dla rodzin zastÚpczych, zasiïek pielÚgnacyjny,
196
DOI 10.7172/1644-9584.52.15
Uwarunkowania rozwoju systemów e-government w Republice Poïudniowej Afryki...
rejestracja w nowym systemie wypïaty zasiïków, zasiïek okresowy, International Social Service (ISS), zasiïek dla kombatantów, emerytura, pobyt
w domu opieki dla osób w podeszïym wieku, zapomoga socjalna;
– rynek pracy: poszukiwanie pracy, rejestracja uprawnieñ zawodowych, rejestracja podatkowa, prawa pracownicze, Ăwiadczenia z tytuïu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych, fundusz pracy;
– prowadzenie pojazdów: prawo jazdy, rejestracja pojazdu silnikowego,
badanie techniczne pojazdu;
– informacje publiczne: dostÚp do informacji, wyszukiwanie informacji
archiwalnych;
– zgon: akt zgonu, raport o majÈtku zmarïego, wsparcie dla najbliĝszej
rodziny osoby zmarïej za granicÈ;
– rodzicielstwo: opieka nad dzieckiem, adopcja, Ăwiadczenia alimentacyjne
na dziecko;
– edukacja i podnoszenie kwalifikacji: ksztaïcenie podstawowe, szkolnictwo
wyĝsze, instytucje edukacyjne i szkoleniowe;
– miejsce zamieszkania: usïugi komunalne, dostÚp do Rejestru KsiÈg Wieczystych, dostÚp do Elektronicznego Rejestru KsiÈg Wieczystych, dotacje
w ramach programu Redystrybucji Gruntów i Rozwoju Rolnictwa, zgïoszenie naruszenia wïasnoĂci nieruchomoĂci, zmiana nazwy w Rejestrze
Poïudniowoafrykañskiej Rady ds. Nazw Geograficznych;
– wyjazdy zagraniczne: paszport lub dokument podróĝy, porady dla obywateli RPA wyjeĝdĝajÈcych za granicÚ, rejestracja obywateli RPA przebywajÈcych za granicÈ, usïugi konsularne, legalizacja dokumentów urzÚdowych
i zaĂwiadczeñ, pomoc dla obywateli RPA w przypadku aresztowania za
granicÈ, zaĂwiadczenie z Krajowego Rejestru Karnego, pomoc w przypadku Ămierci obywatela RPA za granicÈ;
– prawo: zgïoszenie przestÚpstwa, zagadnienia prawne, broñ palna, wsparcie
dla ofiar przestÚpstw;
– zdrowie: pomoc psychiatryczna, sprzÚt medyczny i rehabilitacyjny;
– sprawy rodzinne: zwiÈzek maïĝeñski, przemoc domowa;
– telewizja i usïugi pocztowe: abonament TV, rezygnacja z abonamentu
TV, przedïuĝenie abonamentu TV, dostarczanie przesyïek pocztowych –
skrytka pocztowa lub obsïuga duĝego wolumenu dostarczanych przesyïek;
– obywatelstwo: dowód osobisty, wybory;
– emerytura i staroĂÊ: emerytura, zasiïek dla kombatantów, przyjÚcie do
domu opieki dla osób w podeszïym wieku, rejestracja jako spoïeczny
opiekun osób w podeszïym wieku, rejestracja jako opiekun dla osób
w podeszïym wieku, zakoñczenie dziaïalnoĂci domu opieki dla osób
wb podeszïym wieku.
Z uwagi na fakt, iĝ cudzoziemcy stanowiÈ istotnÈ grup interesariuszy
usïug publicznych, zostaïa im dedykowana specjalna grupa e-usïug. Usïugi
dla obcokrajowców skïadajÈ siÚ z nastÚpujÈcych grup (South African Government Services, 2014):
Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015
197
Oskar Szumski
– pobyt czasowy: zezwolenie dla osób ubiegajÈcych siÚ o azyl i uchoděców,
wizy, zezwolenie na pobyt tymczasowy;
– pobyt staïy: wystÈpienie o obywatelstwo RPA, zezwolenie na pobyt staïy;
– prowadzenie pojazdów: wymiana zagranicznego prawa jazdy na lokalne,
rejestracja w Krajowym Rejestrze Pojazdów.
Powyĝsze grupy e-usïug publicznych stanowiÈ podstawÚ analizy okreĂlajÈcej ich stopieñ zaawansowania.
Do ustalenia poziomu rozwoju poszczególnych usïug Ăwiadczonych
drogÈ elektronicznÈ w opracowaniu wykorzystano 4-stopniowÈ skalÚ stosowanÈ wb publikowanych co dwa lata raportach „UN E-Government
Survey” autorstwa Sieci Administracji Publicznej ONZ (UNPAN) finansowanej przez Wydziaï Administracji Publicznej i ZarzÈdzania Rozwojem
(DPADM) naleĝÈcy do Departamentu Spraw Ekonomicznych i Spoïecznych
ONZ (UNDESA). Aktualna wersja skali zostaïa przedstawiona w 2010 r.
w raporcie „UN E-Government Survey 2010” i przedstawia siÚ nastÚpujÈco
(UNPAN, 2010, s. 95):
– Etap 1. Podstawowe usïugi informacyjne. Intuicyjny dostÚp do aktualnych
i zarchiwizowanych informacji o polityce, zagadnieniach publicznych,
zagadnieniach rzÈdowych, przepisach prawa, dokumentach rzÈdowych
oraz dostÚpnych usïugach publicznych.
– Etap 2. RozwiniÚte usïugi informacyjne. Komunikacja obywatel–urzÈd
odbywa siÚ jednokierunkowo lub dwukierunkowo, z wykorzystaniem
e-mail lub formularzy do pobrania. Informacje na stronach administracji
publicznej dostÚpne sÈ oprócz formy tekstowej równieĝ w formie audio
i wideo, a treĂÊ jest dostÚpna w wielu wersjach jÚzykowych.
– Etap 3. Usïugi transakcyjne. Komunikacja obywatel–urzÈd odbywa siÚ
dwukierunkowo, w tym moĝliwe jest wysyïanie zapytañ i otrzymywanie
odpowiedzi dotyczÈcych polityki rzÈdu, programów rzÈdowych czy regulacji prawnych. Na stronach rzÈdowych moĝliwe jest m.in. gïosowanie,
pobieranie oraz wysyïanie formularzy, wypeïnianie zeznañ podatkowych,
wystÚpowanie o zaĂwiadczenia i licencje oraz moĝliwe sÈ pïatnoĂci on-line.
– Etap 4. Usïugi powiÈzane. Dziaïania strony rzÈdowej sÈ proaktywne, wykorzystywane sÈ w tym celu m.in. narzÚdzia Web 2.0. Dane, informacje
ibwiedza sÈ przetwarzane w spójny sposób w caïej administracji publicznej,
ze zmianÈ podejĂcia na zorientowane na obywatela. E-usïugi sÈ dopasowane do zindywidualizowanych potrzeb obywateli zgodnie zb cyklem
ĝycia i umoĝliwiajÈ wiÚksze zaangaĝowanie w podejmowani decyzji przez
administracjÚ publicznÈ.
3. Analiza uzyskanych wyników
Badanie stron internetowych zostaïo przeprowadzone w dniach
21–28bsierpnia 2014 r. W ramach analizy zbadano wszystkie strony e-usïug
dla obywateli i obcokrajowców z witryny www.services.gov.za, wraz z linkami
198
DOI 10.7172/1644-9584.52.15
Uwarunkowania rozwoju systemów e-government w Republice Poïudniowej Afryki...
zewnÚtrznymi, w kontekĂcie dostÚpnoĂci informacji o usïudze oraz moĝliwoĂci realizacji usïugi publicznej z wykorzystaniem medium elektronicznego.
Poniĝej przedstawiono zbiorcze zestawienie wyników badañ.
Na rys 1. przedstawiono iloĂciowe zestawienie poziomu rozwoju e-usïug
publicznych dla obywateli RPA.
70
60
50
40
30
20
10
0
Etap 1.
Etap 2.
Podstawowe
Rozwinięte usługi
usługi informacyjne informacyjne
Etap 3.
Usługi
transakcyjne
Etap 4.
Usługi powiązane
Rys 1. E-usïugi dla obywateli RPA wedïug czterech poziomów zaawansowania w 2014 r.
½ródïo: opracowanie wïasne.
Z uwagi na rozkïad wyników badania i znacznej przewadze liczby usïug
na poziomie 1. w opracowaniu te usïugi zostaïy omówione w sposób szczegóïowy. ¿adna z usïug nie osiÈgnÚïa 4. poziomu rozwoju. Do usïug 3. poziomu
rozwoju naleĝÈ trzy usïugi:
– rynek pracy: rejestracja podatkowa,
– telewizja i usïugi pocztowe: wniosek o opïacanie abonamentu TV,
– telewizja i usïugi pocztowe: przedïuĝenie abonamentu TV.
Do usïug 2. poziomu rozwoju naleĝy dziesiÚÊ usïug:
– rynek pracy: poszukiwanie pracy,
– rynek pracy: prawa pracownicze,
– edukacja i szkolenia: szkolnictwo wyĝsze,
– miejsce zamieszkania: dostÚp do Elektronicznego Rejestru KsiÈg Wieczystych,
– wyjazdy zagraniczne: paszport lub dokument podróĝy,
– wyjazdy zagraniczne: rejestracja obywateli RPA przebywajÈcych za granicÈ,
– wyjazdy zagraniczne: zaĂwiadczenie z Krajowego Rejestru Karnego,
– sprawy rodzinne: zwiÈzek maïĝeñski,
– obywatelstwo: dowód osobisty,
– obywatelstwo: wybory.
Pozostaïe 58 e-usïug zostaïo zakwalifikowanych do 1. poziomu rozwoju.
Parametry charaktertyzujÈce poszczególne usïugi uwzglÚdniajÈ:
Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015
199
Oskar Szumski
–
–
–
–
–
–
–
–
–
dostÚpny formularz,
link zewnÚtrzny, dostÚpny formularz, numer telefonu, adres e-mail,
link zewnÚtrzny, dostÚpny formularz, adres e-mail,
link zewnÚtrzny, dostÚpny formularz, numer telefonu,
link zewnÚtrzny, dostÚpny formularz,
numer telefonu,
link zewnÚtrzny, numer telefonu,
link zewnÚtrzny,
brak powyĝszych elementów,
Na rysunku 2 zostaïy przedstawione omówione wczeĂniej parametry
wbodniesieniu do e-usïug publicznych pierwszego poziomu zaawansowania.
Dostępny formularz
Link zewnętrzny, dostępny formularz, numer
telefonu, adres e-mail
Link zewnętrzny, dostępny formularz, adresy e-mail
Link zewnętrzny, dostępny formularz, numer telefonu
Link zewnętrzny, dostępny formularz
Link zewnętrzny, numer telefonu, adres e-mail
Numer telefonu
Link zewnętrzny, numer telefonu
Link zewnętrzny
Brak powyższych elementów
0
2
4
6
8
10
12
14
16
Rys. 2. Typy dostÚpu do informacji o e-usïugach pierwszego poziomu zaawansowania dla
obywateli RPA w 2014 r. ½ródïo: opracowanie wïasne.
W przypadku 58 usïug publicznych dla obywateli na 1. poziomie rozwoju,
tylko piÚÊ oferuje dostÚp do formularza bezpoĂrednio ze strony www.services.gov.za, a tylko trzy usïugi oferujÈ bezpoĂredni numer telefonu dla danej
usïugi. Jedna usïuga dla obywateli nie oferuje ĝadnej moĝliwoĂci kontaktu
w formie elektronicznej.
Pozostaïe 49 usïug publicznych dla obywateli na 1. poziomie rozwoju oferuje przekierowanie do strony internetowe odpowiedniej instytucji. Zbpowyĝszych informacji wynika, iĝ najbardziej popularnym podejĂciem wb RPA do
skorzystania z e-usïugi jest link z gïównej witryny www.services.gov.za do
innej (wïaĂciwej) instytucji.
200
DOI 10.7172/1644-9584.52.15
Uwarunkowania rozwoju systemów e-government w Republice Poïudniowej Afryki...
DostÚpnoĂÊ do wspomnianych 49 usïug prezentuje siÚ nastÚpujÈco:
– 28 usïug oferuje informacjÚ telefonicznÈ,
– 15 usïug oferuje formularz do pobrania,
– 10 usïug informacje poprzez e-mail.
SpoĂród wszystkich siedmiu e-usïug dla obcokrajowców tylko jedna zbnich
(pobyt czasowy: zezwolenie na pobyt tymczasowy) osiÈgnÚïa 2. poziom rozwoju. Pozostaïe usïugi realizowane sÈ na 1. poziomie zaawansowania.
Na rysunku 3 przedstawiono e-usïugi dla obcokrajowców wedïug poziomu
rozwoju.
7
6
5
4
3
2
1
0
Etap 2.
Etap 1.
Rozwinięte usługi
Podstawowe
usługi informacyjne informacyjne
Etap 3.
Usługi
transakcyjne
Etap 4.
Usługi powiązane
Rys. 3. E-usïugi dla obcokrajowców wedïug czterech poziomów zaawansowania w 2014br.
½ródïo: opracowanie wïasne.
Pozostaïe szeĂÊ e-usïug z 1. poziomem rozwoju charakteryzuje siÚ nastÚpujÈcymi parametrami:
– link zewnÚtrzny, dostÚpny formularz, numer telefonu,
– link zewnÚtrzny, numer telefonu, adres e-mail,
– link zewnÚtrzny, numer telefonu.
Na rysunku 4 zostaïy przedstawione parametry w odniesieniu do e-usïug
publicznych pierwszego poziomu zaawansowania dla obcokrajowców.
Link zewnętrzny, numer telefonu
Link zewnętrzny, numer telefonu, adres e-mail
Link zewnętrzny, dostępny formularz, numer telefonu
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5
Rys. 4. Typy dostÚpu do informacji o e-usïugach pierwszego poziomu zaawansowania dla
obcokrajowców w 2014 r. ½ródïo: opracowanie wïasne.
Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015
201
Oskar Szumski
Wszystkie usïugi dla obcokrajowców znajdujÈce siÚ na 1. poziomie rozwoju dostÚpne sÈ poprzez przekierowanie ze strony www.services.gov.za
do strony odpowiedniej instytucji. Kaĝda z tych usïug oferuje dostÚp do
informacji drogÈ telefonicznÈ. Dwie z nich umoĝliwiajÈ pobranie formularza.
4. Wnioski z badañ
Jedno z gïównych zaïoĝeñ e-government w RPA to umoĝliwienie dostÚpu
do usïug publicznych w równy sposób wszystkim obywatelom. Ten postulat
nie jest w peïni realizowany. Strona internetowa www.services.gov.za jest
wprawdzie dostÚpna w 11 jÚzykach urzÚdowych, jednak z 60 linków zewnÚtrznych tylko 2 strony oferujÈ dodatkowe wersje jÚzykowe. NaleĝÈ do nich:
– prawo: wsparcie ofiar przestÚpstw (formularze dostÚpne we wszystkich
11 jÚzykach),
– sprawy rodzinne: przemoc domowa (tylko jeden formularz J480 jest
dostÚpny we wszystkich 11 jÚzykach).
Jednym z moĝliwych uzasadnieñ tej sytuacji jest kwestia liczby osób
posïugujÈcych siÚ danym jÚzykiem. Na przykïad jÚzykiem venda posïuguje
siÚ 1 mln ludzi, a ndebele poïudniowym ponad 600 tys., gdzie przy populacji
54 mln stanowi to okoïo odpowiednio 2% i 1% ludnoĂci.
Kolejnymi elementami, na które warto zwróciÊ uwagÚ na stronach e-usïug,
sÈ bïÚdy literowe, niedziaïajÈce linki, bïÚdne linki, linki prowadzÈce do gïównej
strony instytucji ĂwiadczÈcej usïugÚ publicznÈ zamiast do dedykowanej strony.
Dobrym przykïadem jest opis na stronie usïugi „Ăwiadczenia socjalne: zasiïek dla kombatantów”, gdzie napisano, ĝe I wojna Ăwiatowa trwaïa wblatach
1904–1918. BïÈd wystÚpuje we wszystkich 11 wersjach jÚzykowych.
W RPA w dalszym ciÈgu sÈ problemy z dostÚpem spoïeczeñstwa do energii elektrycznej oraz Internetu. Z perspektywy badania najbardziej spopularyzowanÈ drogÈ komunikacji elektronicznej wykorzystywanÈ do kontaktów
pomiÚdzy instytucjÈ publicznÈ a obywatelem jest komunikacja telefoniczna.
Dla wszystkich usïug, dla których nie sÈ dostÚpne formularze w formie elektronicznej (60% usïug dla obywateli i 71% usïug dla obcokrajowców), jedynÈ
drogÈ realizacji usïugi jest osobiste stawienie siÚ w odpowiedniej instytucji.
Uzyskane wyniki oceny stopnia zaawansowania e-usïug dla obywateli Ăwiadczonych w RPA dosyÊ dobrze pokrywajÈ siÚ z danymi z tabeli 1. Komponentami,
które obniĝajÈ ocenÚ indeksu rozwoju e-government dla RPA, sÈ odpowiednio: komponent usïug online i komponent infrastruktury telekomunikacyjnej.
Te dwa elementy wymagajÈ duĝych nakïadów finansowych oraz zmian w prawie ib zmian organizacyjnych w administracji publicznej. Dopóki nie zostanÈ
przeprowadzone odpowiednie dziaïania naprawcze, wĂród e-usïug publicznych
wbRPA bÚdÈ wystÚpowaïy pojedyncze przypadki osiÈgniÚcia wysokiego poziomu
rozwoju, jednak caïoĂciowa ocena bÚdzie wbdalszym ciÈgu na niskim poziomie.
Gïównym ograniczeniem badania jest fakt braku dostÚpu do e-usïug
wymagajÈcych autoryzacji, dlatego teĝ autor opieraï siÚ tylko na opisie
202
DOI 10.7172/1644-9584.52.15
Uwarunkowania rozwoju systemów e-government w Republice Poïudniowej Afryki...
zb witryny danej usïugi. Drugim elementem, który nie daje peïnego obrazu
rozwoju e-government w RPA, jest Ăwiadome ograniczenie siÚ w opracowaniu do usïug Ăwiadczonych obywatelom. Jak wskazujÈ liczne ěródïa literaturowe, zwykle poziom rozwoju e-usïug dla przedsiÚbiorstw jest na wyĝszym
poziomie niĝ e-usïug dla obywateli.
Przedstawione opracowanie ma kilka implikacji, które mogÈ wskazaÊ
obszary w e-usïugach dla obywateli w RPA, które powinny zostaÊ usprawnione w celu lepszego Ăwiadczenia usïug. Pomimo gïoszenia haseï o równym
dostÚpie do usïug, brak jest informacji w wiÚkszoĂci oficjalnych jÚzyków, co
na pewno ogranicza zasiÚg stosowania rozwiÈzañ e-government. Kolejnym
elementem jest odsyïanie obywateli do okienka w urzÚdzie w znacznej wiÚkszoĂci przypadków. Nie zachÚca to do stosowania nowoczesnych rozwiÈzañ
przez obywateli, gdyĝ w najlepszym razie mogÈ wydrukowaÊ wniosek, który
ibtak naleĝy wypeïniÊ rÚcznie i zïoĝyÊ w urzÚdzie. Jednym z elementów, które
warto rozwaĝyÊ w odniesieniu do e-usïug w RPA, jest kwestia zmniejszenia
ich liczby lub poïÈczenie. Przy aktualnej liczbie e-usïug obywatele mogÈ
mieÊ problem z ich odnalezieniem i skorzystaniem z nich.
Dla peïnego obrazu stopnia rozwoju e-usïug Ăwiadczonych w RPA
konieczne jest przeprowadzenie takiej samej analizy jak powyĝsza w odniesieniu do usïug dla przedsiÚbiorstw. Pozwoli to okreĂliÊ parametry usïug
oraz uogólniÊ wnioski dotyczÈce e-government w RPA.
Bibliografia
Department of Public Service and Administration (2001). Electronic Government. The
Digital Future. A Public Service IT Policy Framework. Pozyskano z: http://www.westerncape.gov.za/Text/2003/12/egovernmentpolicy.pdf (20.08.2014).
Department of Public Service and Administration (2003). The Machinery of Government.
Structure and Functions of Government. Pozyskano z: z http://www.westerncape.gov.
za/Text/2003/12/egovernmentpolicy.pdf (10.07.2014).
Government Chief Information Officer (2004). Batho Pele Gateway and Evolution to
E-Government. Pozyskano z: http://www.pmg.org.za/docs/2004/appendices/040825gateway.ppt (17.08.2014).
MFW (2014). World Economic Outlook Database. Pozyskano z: http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/01/weodata/weoselgr.aspx (18.07.2014).
Provincial Government of the Western Cape (2001). The Cape Online E-government
Programme. Pozyskano z: http://www.westerncape.gov.za/Text/2005/12/capeonline_strategy_aug_2001.pdf (04.07.2014).
South African Government Services (2014). Katalog e-usïug. Pozyskano z: http://www.
services.gov.za/services/content/Home (18.08.2014).
Statistics South Africa (2012). General Household Survey 2012. Pozyskano z: http://www.
statssa.gov.za/publications/P0318/P0318August2012.pdf (05.08.2014).
UNPAN (2010). UN E-Government Survey 2010. Pozyskano z: http://unpan3.un.org/
egovkb/Portals/egovkb/Documents/un/2010-Survey/Complete-survey.pdf (25.08.2014).
UNPAN (2014). UN E-Government Survey 2014. Pozyskano z: http://unpan3.un.org/
egovkb/Portals/egovkb/Documents/un/2014-Survey/E-Gov_Complete_Survey-2014.
pdf (25.08.2014).
Problemy ZarzÈdzania vol. 13, nr 2 (52), t. 1, 2015
203