autor: Zbigniew Zięba (Cerkiew Zaśnięcia

Urząd Miasta Jarosławia, Rynek 1; 37-500 Jarosław; http:// www.jaroslaw.pl
Krótka historia cerkwi Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny
Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny, która pierwotnie była drewniana, a od
połowy XVII wieku murowana, w 1789 roku zamieniona została przez Austriaków na
prochownię. Później świątynia wystawiona została na
licytację. Dzięki staraniom ówczesnych proboszczów
parafii została odkupiona przez Rusinów w 1791
roku. Wykonano wówczas remont, przerabiając
zachowane prezbiterium na kaplicę liturgiczną.
Początkowo kaplica składała się z kopulastego
prezbiterium i przylegającej do niego od strony
zachodniej kruchty, tworzącej rodzaj nawy pokrytej
dwuspadowym dachem, z podcieniem od frontu,
wspartym na filarach. W 1956 roku dewastowaną
systematycznie kaplicę postanowiono rozebrać,
jednak na skutek protestów miejscowej ludności do
pełnego wykonania zamiaru nie doszło. Zniszczeniu
uległa wówczas nawa i przybudówka świątyni.
Rozebrano teŜ kopułę nad prezbiterium. Rok później
wykonano prace porządkowe i rozpoczęto odbudowę
kopuły, którą ukończono w 1958 roku. Naprawiono teŜ tynki zewnętrzne i wewnętrzne oraz
wymieniono stolarkę okienną i drzwiową. Przeprowadzono ponadto konserwację znajdującej
się we wnętrzu kaplicy XVIII-wiecznej polichromii. Po wykonaniu remontu obiekt
uŜytkowany był do lat 70-tych XX wieku przez Stowarzyszenie Miłośników Jarosławia.
Kiedy został przez uŜytkownika opuszczony, jego stan techniczny systematycznie się
pogarszał tak, Ŝe konieczne było podjęcie kolejnych prac remontowych, gdyŜ istniało realne
zagroŜenie całkowitej dewastacji zabytku.
Przy cerkwi, która była świątynią parafialną dla Rusinów zamieszkujących dzielnice
przedmiejskie: Pasieka, Wola (rejon obecnej ul. Grunwaldzkiej i Jana Pawła II), Przedmieście
Górne i Przedmieście Dolne, funkcjonał cmentarz parafialny, na którym według przekazów
archiwalnych „od niepamiętnych czasów dokonywano pochówków". Zmarłych grzebano na
tym miejscu aŜ do pierwszej połowy lat 80-tych XIX wieku. Po wojnie rozpoczęła się
systematyczna dewastacja cmentarza, po czym decyzją Miejskiej Rady Narodowej na jego
terenie postanowiono załoŜyć park. W tym celu groby zasypane zostały ziemią, a zachowane
nagrobki zepchnięto do wykopanego w tym celu dołu. Ekshumowano jedynie szczątki
poległych i zmarłych w czasie I wojny światowej Ŝołnierzy niemieckich, którzy pochowani
zostali na tym cmentarzu w 1915 roku.
Od 2006 roku trwały prace remontowe przy prezbiterium, które jest pozostałością
cerkwi Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny przy dawnej ulicy Cichej, a obecnie ulicy
Czesławy Puzon ps. „Baśka". W 2006 roku nieuŜytkowany od lat 70-tych XX wieku obiekt
został ogrodzony, zaś w 2007 r. przystąpiono do jego remontu. W pierwszej kolejności
wykonany został remont więźby dachowej oraz wymiana zniszczonego pokrycia dachowego
z gontów drewnianych na blachę miedzianą (dach kryty blachą widnieje na archiwalnych
fotografiach cerkwi z okresu międzywojennego).
Zbigniew Zięba
Urząd Miasta Jarosławia; Rynek 1, 37-500 Jarosław; http: www.jaroslaw.pl