docProtokół z posiedzenia PST wysokiej jakości kształcenia
download 
Reklamacja Transkrypt
Protokół z posiedzenia PST wysokiej jakości kształcenia
Protokół z I spotkania PST ds. wysokiej jakości kształcenia zawodowego i ustawicznego Temat: Pierwsze posiedzenie Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiej jakości kształcenia zawodowego i ustawicznego odbyło się dnia 23 maja 2013 roku w Sali Herbowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. W spotkaniu wzięło udział 28 osób1. Tematyka Tematyka pierwszego posiedzenia Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiej jakości kształcenia zawodowego i ustawicznego oscylowała wokół jednego zasadniczego zagadnienia2: Czy Centra Kształcenia zawodowego i Ustawicznego (CKZiU) są optymalną odpowiedzią na wyzwania rynku pracy oraz czy za ich pomocą można rozwiązać dzisiejsze problemy szkolnictwa zawodowego? Tłem do dyskusji było uznanie, że szkolnictwo zawodowe w województwie pomorskim nie odpowiada dziś na potrzeby pracodawców (zarówno pod względem oferty przedmiotowej jak i jakości kształcenia) i wyzwania rynku pracy (konieczność całożyciowego dostosowywania kwalifikacji do zmieniających się wymagań pracodawców). Jak wynika z doświadczeń zagranicznych, wyjściem z takiej sytuacji jest wprowadzenie modułowości kształcenia zawodowego i ustawicznego oraz łączenie elementów edukacji formalnej, nieformalnej i pozaformalnej. Jednym z działań przewidzianych w RPS AZS mających wpisać się w powyższe wyzwania, jest utworzenie w województwie pomorskim centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego (CKZiU). Działanie to ma doprowadzić do: • • 1 2 modernizacji istniejącej infrastruktury szkolnej, doposażenia/wyposażenia centrów kształcenia zawodowego i ustawicznego w pomoce dydaktyczne pracowni kształcenia praktycznego adekwatne do wyposażenia zakładów pracy, Imienna lista uczestników znajduje się w załączniku. Szczegółowy program spotkania znajduje się w załączniku. 1 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego • • • uruchomienia kierunków kształcenia na poziomie ponadgimnazjalnym szkolnictwa zawodowego związanych z branżami o największym potencjale rozwoju regionu, wypracowania formuły uruchamiania oferty kształcenia ustawicznego odpowiadającej bieżącym potrzebom pracodawców, utworzenia ośrodków egzaminacyjnych umożliwiających w szczególności potwierdzanie efektów uczenia się w drodze formalnej i nieformalnej. Podczas spotkania zastanawiano się, jak skonstruować pomorskie kształcenie zawodowe i ustawiczne, aby było w pełni efektywnym elementem systemu edukacyjnego województwa pomorskiego. W trakcie pracy warsztatowej uczestnicy starali się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania: CKZiU a aktualna oferta szkolnictwa zawodowego – czym się będą różniły? Jak będzie kształtowana oferta centrów, jak dobierani będą nauczyciele? Czy CKZiU będą centrami nowo zdefiniowanych kwalifikacji i kompetencji czy raczej kompilacją kilku dotychczasowych szkół zawodowych? Co należy jeszcze zweryfikować, aby rozwinąć model wzorcowy? Współpraca szkół z pracodawcami – jak mógłby wyglądać pomorski system praktycznej nauki zawodu? Propozycje rozwiązań/działań, identyfikacja barier i możliwe rozwiązania. Czy istnieją standardy profesjonalnego szkolenia pracowników przez firmy? Kodeks kultury współodpowiedzialności edukacyjnej pracodawców i szkół. Jakie powinny być rozwiązania umożliwiające potwierdzanie efektów uczenia się w drodze poza systemem szkolnym? Jak szkolnictwo zawodowe wpisać w system kształcenia całożyciowego? W jaki sposób szkolnictwo zawodowe może niwelować efekty procesów restrukturyzacji i modernizacji gospodarki na poziomie regionu? Porządek obrad • • • • • • Przywitanie uczestników spotkania przez moderatora dr Annę Hildebrandt – Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową (IBnGR) Wystąpienie Wicemarszałka Województwa Pomorskiego Wiesława Byczkowskiego Wprowadzenie do panelu. Zaprezentowanie, celu, zadań oraz przebiegu spotkania moderator spotkania dr Anna Hildebrandt (IBnGR) Wystąpienie Dyrektora Wydziału Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego Adama Krawca prezentujące koncepcję Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego (CKZiU) zgodną z założeniami Regionalnego Programu Strategicznego Wystąpienie Dyrektora Stowarzyszenia „Dolina Lotnicza” Andrzeja Rybki ukazujące doświadczenia Stowarzyszenia „Dolina Lotnicza” w zakresie współpracy ze szkołami zawodowymi w województwie podkarpackim Dyskusja po wystąpieniach 2 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego • • • • • Wystąpienie Prezesa OptiNav sp. z o.o. Arkadiusza Śmigielskiego prezentujące oczekiwania wobec szkolnictwa zawodowego z perspektywy pracodawcy Dyskusja po wystąpieniu Praca warsztatowa Prezentacja wyników pracy w grupach Podsumowanie Przebieg wystąpień, komentarzy i dyskusji, poruszane zagadnienia Centra Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego – czy będą odpowiedzią na wyzwania rynku pracy i dzisiejsze problemy szkolnictwa zawodowego? Jak ma wyglądać modelowy projekt centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego według założeń Regionalnego Programu Strategicznego - jakim potrzebom ma odpowiadać i kto ma w tym uczestniczyć? Na to pytanie miał odpowiedzieć Dyrektor Departamentu Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, Adam Krawiec. Dyrektor rozpoczął od stwierdzenia, że tak naprawdę chodzi o ideę wpływania na sieć kształcenia zawodowego w województwie. Za sieć kształcenia zawodowego odpowiadają powiaty. Samorząd województwa nie ma kompetencji, aby wpływać na kierunki kształcenia w poszczególnych szkołach. Idea centrów powstała jako odpowiedź na dylemat, czy pracować nad równomiernym dostrzeganiem każdej szkoły zawodowej (na tym polega obecnie realizowany projekt systemowy Departamentu Edukacji i Sportu) czy stworzyć narzędzie dla Marszałka szerszej ingerencji w politykę szeroko rozumianej edukacji, nie tylko zawodowej ale i ogólnej. Kompetencje kluczowe, postawy to edukacja w szerszym tego słowa znaczeniu. Dyrektor Krawiec wyraził aprobatę dla podejmowania tego tematu właśnie teraz, gdy toczy się debata nad ostatecznym kształtem Regionalnego Programu Strategicznego Aktywność Zawodowa i Społeczna (RPS AZS) Strategii 2020 Województwa Pomorskiego. Rozpoczął swoje wystąpienie od zaprezentowania diagnozy szkolnictwa zawodowego wynikającej z projektu RPS AZS zawartej w następujących punktach: • • • • • Stosunkowo niski procent absolwentów szkół zawodowych otrzymujących dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe Niska i odbiegająca od średniej krajowej efektywność kształcenia Niska jakość i niedopasowanie oferty kształcenia zawodowego do zmieniającej się gospodarki Historycznie ukształtowana sieć lokalnych szkół nie odpowiadająca subregionalnemu charakterowi rynków pracy Brak ponadlokalnej współpracy oraz regionalnej koordynacji oferty szkolnictwa zawodowego (w tym ustawicznego) uwzględniającej ponadlokalny wymiar rynków pracy Idea centrów branżowych wzięła początek od dwóch zjawisk na rynku pracy. Jednym z tych zjawisk są branże kluczowe dla rozwoju (odnotowane w Strategii 2020 Województwa Pomorskiego), zatem 3 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego przedmiotem dyskusji winna być potrzeba oparcia rozwoju gospodarczego województwa o te branże. Mamy w tym przypadku do czynienia z daleką perspektywą, która pozwala na spokojne funkcjonowanie szkołom zawodowym, bez dopasowania kierunków kształcenia do szybko zmieniających się potrzeb rynku pracy. Niemożliwe, aby kierunki kształcenia odpowiadały na dynamiczne zmiany rynku pracy. Są pewne ramy kształcenia, określone zawody. Tego się nie da dopasować i właśnie CKZiU mogłyby odpowiadać na potrzeby tych branż kluczowych. Z drugiej obserwuje się dynamiczne zmiany na rynku pracy, na które odpowiedzią mogą być kursy oferowane też w ramach CKZiU realizujące ideę kształcenia ustawicznego. Jakie zadania stoją przed tak zaprojektowanym CKZiU, centrum branżowym? Podstawa prawna będzie odpowiadać szkołom zawodowym, jednak zostaną dodane nowe zadania, m.in. zadanie centrum edukacyjno-wdrożeniowego. Poniżej prezentowana jest lista zadań CKZiU: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Współpraca z pracodawcami, szkołami zawodowymi i uczelniami Doskonalenie nauczycieli zawodu Promocja szkolnictwa zawodowego Poradnictwo zawodowe Szkolenie specjalistyczne uczniów Kształcenie ustawiczne CKZiU ma stać się centrum edukacyjno-wdrożeniowym. Wyznacznikiem powstania centrów byłyby branże kluczowe. Dyrektor Adam Krawiec przytaczał przykład CKZiU stworzonego w województwie dolnośląskim. Wskazywał na kryteria wyboru decydujące o tym, gdzie centra powstały. Nie wszystkie kryteria były właściwe, np. wśród kryteriów nie ujęto współpracy z pracodawcami. Jeśli ta idea byłaby przyjęta w województwie pomorskim, trzeba byłoby zastanowić się nad ważnym wątkiem dotyczącym pracodawców. Dyrektor podkreślił, że projekt systemowy bardzo zbliżył jednostki samorządu terytorialnego do pracodawców. Wskazał też przykładowy model sieci takich centrów branżowych. Należy zastanowić się, czy centrum ma obejmować jedną branżę czy kilka branż? Można sobie wyobrazić jedno centrum „promieniujące” do kilku szkół. Można sobie wyobrazić taki zespół szkół, który pełniłby rolę centrum, a szkoły z branży byłyby takimi szkołami „filialnymi” i korzystałyby z usług właśnie tego centrum. W tym zamyśle przyjmuje się, że centra branżowe byłyby ponadstandardowo wyposażone. Gdy pracodawcy nie są w stanie przyjąć wszystkich na praktykę, centra mogą realizować takie praktyki. Szkoły filialne również byłyby doposażone ale w sposób standardowy (standardy są już określone przez Ministerstwo Edukacji Narodowej). Dyrektor podkreślił, że do dzisiaj nikt w województwie nie dysponuje diagnozą szkolnictwa zawodowego. Kończąc swoje wystąpienie Dyrektor Krawiec określił następujące zagadnienia do dyskusji: 1. Zdefiniowanie branż kluczowych/inteligentnych specjalizacji 2. Ustalenie modelu/modeli CKZiU dla branży/obszaru zawodowego 3. Ustalenie kryteriów wyboru (gdzie? ile?) Ta spokojna perspektywa dla szkół zawodowych mogłaby mieć miejsce, gdyby w regionie zidentyfikowano branże kluczowe. Drugie zagadnienie to ustalenie modeli dla branży, obszarów zawodowych. Nie można założyć jednego rozwiązania ale optymalne dla określonej branży. Trzecie 4 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego zagadnienie, na styku polityki dotyczy kwestii, gdzie te centra miałyby się znajdować, jakie ustalić kryteria wyboru. Po wystąpieniu Dyrektora Adama Krawca głos zabrała dr Anna Hildebrandt prosząc Dyrektora o doprecyzowanie, jakiego rodzaju badanie powinno zostać wykonane przed opracowaniem modelu CKZiU? Jakich informacji dokładnie brakuje na temat szkół zawodowych? Dyrektor Adam Krawiec odpowiedział, że potrzebna jest diagnoza istniejącej infrastruktury szkolnej. Ponadto potrzebna jest tak naprawdę diagnoza edukacji, dobra diagnoza edukacji. W naszym województwie nie ma jej. Posiłkujemy się wynikami PISA albo wynikami egzaminów zewnętrznych. To nie oddaje jakości pracy szkoły. Być może warto zastanowić się nad tym, aby w ramach monitorowania i ewaluacji rynku pracy monitorować i ewaluować to, co dzieje się w edukacji. Jakie wartości mogłyby być w szkołach pielęgnowane? Andrzej Rybka, Dyrektor Stowarzyszenia „Dolina Lotnicza” w prezentacji: „Kompleksowy, regionalny system wspierania edukacji dla potrzeb przemysłu lotniczego” przybliżył doświadczenia pochodzące z województwa podkarpackiego w zakresie udanej współpracy sektora edukacji oraz przedsiębiorstw. Na wstępie prezentacji przedstawił kluczowe informacje na temat „Doliny Lotniczej” – jednego z najlepiej funkcjonujących klastrów nie tylko w Polsce, lecz również w Europie. Obecnie w południowo wschodniej Polsce zlokalizowanych jest 90 proc. wszystkich przedsiębiorstw prowadzących działalność w przemyśle lotniczym w Polsce. W skład klastra lotniczego wchodzi 100 różnej wielkości firm. Jego początki (10 lat temu) wiązały się z porozumieniem 18 przedsiębiorstw, którego celem było promowanie przemysłu lotniczego w regionie, budowa lokalnego łańcucha poddostawców, przyciągnięcie nowych inwestorów oraz szeroko rozumiana poprawa edukacji. Ostatni z wymienionych celów wymagał szeregu działań, podejmowanych na każdym szczeblu edukacji: od szkół podstawowych, poprzez gimnazja, szkoły zawodowe (w szczególności technika), licea ogólnokształcące. Mają one kompleksowy charakter zmieniający mentalność i sposób myślenia o szkolnictwie zawodowym. Celem działań skierowanych do szkół podstawowych, gimnazjów oraz liceów ogólnokształcących było promowanie kształcenia w zakresie przedmiotów ścisłych. Są to głównie zajęcia z fizyki, aeronautyki, mechaniki prowadzone przez młodych inżynierów i studentów. Cecha charakterystyczną jest ich regularny, nie incydentalny charakter oraz odmienny od tradycyjnie obserwowanego w szkole, sposób prezentowania wiedzy. Zespoły szkół zawodowych, w tym w szczególności technika współpracują w ramach Centrów Kształcenia Praktycznego. Dyrektor „Doliny Lotniczej” podkreślał wagę zaangażowania przedsiębiorców w tego typu inicjatywę. Identyfikacja potrzeb zainteresowanych pracodawców jest warunkiem koniecznym. Wskazywał również na szereg barier, które znacząco utrudniły jej realizację. Jedną z nich były karne kontrole szkół, które rozpoczęły współpracę z klastrem lotniczym. Zdaniem Andrzeja Rybki oprócz zaangażowania przedsiębiorców istotne jest również wsparcie, objęcie opieką przez władze samorządowe branż priorytetowych/klastrów kluczowych dla gospodarki województwa. Zakłada się, że ich rozwój przełoży się również na rozwój branż pokrewnych. 5 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Prelegent wskazał, iż Centra Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego mogą być odpowiedzią na problem niskiej jakości kształcenia praktycznego w szkołach zawodowych. Niemniej jednak doświadczenia z Podkarpacia wskazują, że stworzenie wysokiej klasy Centrum Doskonalenia Zawodowego wymaga współpracy ze szkołami zawodowymi na poziomie techników. Dobrze wyposażone warsztaty we współpracy z najlepszymi technikami mogłyby na najwyższym poziomie prowadzić kształcenia w zakresie praktycznej nauki zawodu. Tego typu rozwiązanie wymaga porozumienia i zgody władz powiatowych. Zrealizowany na Podkarpaciu program pilotażowy zakładał utworzenie w województwie 5 warsztatów pilotażowych. Były one odpowiedzią na bardzo niski poziom kształcenia praktycznego, absolutnie niedopasowanego do wymagań pracodawców. Przekonano przedsiębiorców do zainwestowania w nowe wyposażenie warsztatów oraz włączenie się do współpracy w zakresie modyfikacji programów nauczania. W porozumieniach, które powoływały Centra Kształcenia Praktycznego brali udział starosta, dyrektor szkoły oraz kluczowe przedsiębiorstwo. Poza wsparciem finansowym i sprzętowym przedsiębiorstwa delegowały pracowników modyfikujących programy nauczania, jak również dokształcających nauczycieli. W rolę opiekunów praktyk wcielali się również byli, emerytowani obecnie, pracownicy funkcjonujących przedsiębiorstw. Centra Kształcenia Praktycznego prowadzą również działalność w zakresie kształcenia ustawicznego. Z ich usług korzystają również absolwenci szkół, którzy dzięki ukierunkowaniu znajdują pracę w przedsiębiorstwach. Co ważne, tego typu szkolenie jest odpowiedzią na potrzeby przedsiębiorstwa. Koszt takiego przekwalifikowania ponosi przedsiębiorca zainteresowany uzupełnieniem kwalifikacji potencjalnego pracownika, pod warunkiem, że przeszkolenie będzie się odbywać na maszynach, które są wykorzystywane w jego firmie. Dyskusja po wystąpieniu Dr Anna Hildebrandt dopytała o badanie, o którym mówił Andrzej Rybka, pytając, czego dokładnie ono dotyczyło? Badanie dotyczyło potrzeb przedsiębiorców – krótka ankieta o potrzeby zatrudnieniowe z profilu zawodowego. Zrobili to przedsiębiorcy – za własne pieniądze, na własne potrzeby. Andrzej Rybka podkreślił, że jeśli pojawiają się pieniądze na sfinansowanie powstania takiego centrum i wystarczają one na 2-3 lata a potem się kończą, takie centrum nie przetrwa, bo nie ma dobrych podstaw. Muszą być mocne podstawy, a kluczem jest inicjatywa samych przedsiębiorców. Niezależnie od tego, czy to będzie finansowane przez Marszałka czy nie, musi być na stałe zapewnione rozwiązanie systemowe. Musi to być inicjatywa oddolna, ssanie oddolne, deklaracja zarówno przedsiębiorców (rzeczowa, finansowa i deklaracje starostów). Jeśli jest faktyczne zapotrzebowanie, to będzie funkcjonowało. Jeśli nie, to nie przetrwa. Powstało mnóstwo klastrów, które nie przetrwały, bo były inicjowane z funduszy unijnych. Ankiety wykazały potrzeby firm bezpośrednio zainteresowanych. Drugą grupę ankietowanych stanowiły firmy z pokrewnych branż. Trzecia ankietowana grupa to grupa przyszłych inwestorów. 6 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Drugie ważne badanie było badaniem przeprowadzonym wśród rodziców i uczniów szkół – starano się określić sylwetkę absolwenta – jego aspiracje, wymagania. Uczeń jest klientem i jego potrzeby są bardzo ważne. Aktualnie można uczyć modułowo i łatwo dostosować program nauczania do potrzeb pracodawców. W okresie, gdy Dolina Lotnicza zaczynała swoją działalność, sytuacja była znaczenie trudniejsza. Jeśli dyrektorzy szkół i starostowie są zaangażowani w proces, można bardzo łatwo dostosować profil kształcenia do aktualnych potrzeb. Muszą współpracować ze sobą poszczególne szkoły, starostowie i kuratorium i co roku prowadzić weryfikację, uaktualniać program nauczania szkół zawodowych. Pracodawca musi poświęcić czas ok. dwóch pracowników, którzy będą się regularnie spotykać z kuratorem, dyrektorami i kadrą szkół. Andrzej Rybka podkreślał kompleksowy charakter wszelkich działań. W Dolinie Lotniczej zrobiono jeszcze jedną ważną rzecz – zorganizowano cykl doszkalania nauczycieli w szkołach. Andrzej Rybka stwierdził dobitnie, że nie wyobraża sobie, aby przedstawiciele klastrów czy firm faktycznie funkcjonujących w regionie nie brali udziału w tworzeniu takich centrów, jeśli faktycznie mają one służyć ich potrzebom. Wojciech Szczepański zapytał, czy centra kształcenia zostały stworzone tylko dla techników? Zauważył, że młodzież reprezentuje różne stopnie rozwoju intelektualnego i trzeba zmianami objąć również zasadnicze szkoły zawodowe. Drugie pytanie dotyczyło cyklu kształcenia – jeśli w ankiecie pytano o perspektywę 3-letnią pracodawców, to jak dostosować 4-letni cykl kształcenia? Andrzej Rybka odpowiedział, że chodzi o samo zapotrzebowanie firm, niezależnie od cyklu. Zapotrzebowanie nie tylko po to, by dopasować kształcenie w ramach jednego cyklu ale, by odpowiadać np. na duże zapotrzebowanie na określone kwalifikacje i szybko doszkalać brakujące kadry (np. bezrobotnych), właśnie w ramach takiego centrum. Ważną informację dostarczają przyszli inwestorzy, których należy uwzględniać w badaniu zapotrzebowania. Jeśli chodzi o naukę w zasadniczych szkołach zawodowych, warto podnieść poziom warsztatów, nauczanie języków obcych – wymagane w branżach o wysokiej wartości dodanej. Sama nazwa CKZiU oznacza uczenie przez całe życie. Umożliwia się ludziom kształcenie na najwyższym poziomie. Na Podkarpaciu obserwowano duże braki kadrowe. Rozpoczęto od centrów w 5 powiatach, potem idea rozprzestrzeniła się na 12 powiatów. Nie można mówić o podziale na technika i szkoły zawodowe, bo to są często zespoły szkół. Wojciech Szczepański wskazał na nową podstawę programową, możliwość podejmowania dziś różnorodnych form kursowych, zdobywania dodatkowych kwalifikacji i CKZiU mają właśnie realizować ten cel. Marcin Nowicki podkreślił, że przekaz Andrzeja Rybki jest jasny, czytelny i porażający dla podejścia pomorskiego. Na Podkarpaciu inicjatywa powstania centrów była inicjatywą oddolną. Pomorskie podejście może być zagrożeniem – wypychaniem rynku przez władze publiczne. Można chcieć zrealizować słuszne postulaty zamykając drogę przedsiębiorczości. Chodzi tu o kwestię finansowania, kwestię istnienia faktycznych branż priorytetowych. Na Podkarpaciu Dolina Lotnicza działa rynkowo, 7 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego a tu istnieje ryzyko funkcjonowania nierynkowego. Należy uważać, by nie wydać dużych pieniędzy na idee niekoniecznie przynoszące wymierne efekty. Warto przyjrzeć się, czy w tej propozycji chodzi o współpracę rzeczywistą, realną czy tylko podległościową, formalną. Andrzej Rybka dodał, że faktycznie inicjatywa była oddolna a przedsiębiorcy osobiście zaangażowani w cały proces, do tego stopnia, że np. nie wysyłali oddelegowanych ale jechali sami na spotkania do szkół, kuratoriów. Marcin Nowicki dodał, że różnica w podejściach do centrów polega na tym, że na Pomorzu podchodzi się do problemu na zasadzie „jednego klocka”, a w Dolinie Lotniczej panuje podejście kompleksowe do wszystkich szczebli edukacji, do różnych kooperantów, różnych regionów. Nie da się rozwiązać skomplikowanego problemu dotykając tylko jednego segmentu – szkół zawodowych. Arkadiusz Wódarczyk przyznał, że faktycznie w województwie pomorskim edukacja istnieje dla samej edukacji, a nie na potrzeby przedsiębiorców. Podkarpacie dysponuje swoim produktem. Na Pomorzu starostowie realizują swoją politykę edukacyjną. Pochwalił ideę tworzenia centrów branżowych. Jego zdaniem należy uznać branże kluczowe. Sektor edukacji „nie słucha” przedsiębiorców, przez co „produkuje” rzesze bezrobotnych. Może właśnie idea centrów coś zmieni. Na Pomorzu biznes jest rozproszony, nie ma produktu wspólnego, który by skupił firmy wokół jednego celu, jednego interesu. Dlatego trzeba współpracować z samorządem. Należy też rozpocząć kształcenie przedsiębiorczości wcześniej, już w szkołach podstawowych, jednak sam biznes tego nie zrobi, bo nie ma czasu. Marcin Nowicki dodał, że jednak na Podkarpaciu biznesowi się udało. Marszałek Wiesław Byczkowski włączył się w dyskusję podkreślając, że należy dać sobie spokój z tzw. magią środków unijnych. Wyraził przekonanie, że nie pozwoli na to, aby finansować podaż usług, których przedsiębiorcy nie potrzebują. Nie ma akceptacji pomocy społecznej dla nauczycieli i rozbudowywania uprawnień wynikających z Karty Nauczyciela. Liczą się tylko rzeczywiste, rynkowe potrzeby. Beata Wierzba stwierdziła, że centra nie powstaną bez pracodawców. Z jej analiz wynika, że centra powstaną nie dla wszystkich branż. Skomentowała również przydatność danych SIO stwierdzając, że informacje zawarte w tym systemie nie dają odpowiedzi na wszystkie pytania. Katalog pytań tworzy Dyrektor Adam Krawiec. Z jej analiz wynika, że powstanie centrów uporządkuje sieć szkolnictwa zawodowego, bo kształci się w zawodach, na których nie ma popytu. Andrzej Rybka skomentował, że przedsiębiorcy powinni brać udział w modernizacji programu ale również w tworzeniu praktyk, w szkoleniach zawodowych na terenie szkół. Musi być konkretna deklaracja konkretnych pracodawców. 8 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Gabriela Albertin dodała, że są różne doświadczenia współpracy z pracodawcami. W określaniu nie wszystkich kwalifikacji i zawodów pracodawcy chcą uczestniczyć. Łatwiej wejść we współpracę z dużymi szkołami i dużymi pracodawcami. Andrzej Rybka dopowiedział, że konkretna firma dała konkretne pieniądze i sfinansowała warsztaty dla uczniów. Jeden z uczestników spotkania stwierdził, że wielu młodych ludzi nie wie, jaką drogę wybrać. Andrzej Rybka wskazał właściwy kierunek – edukacja od szkoły podstawowej. Już w szkole gimnazjalnej można ukierunkowywać i tworzyć np. klasę policyjną, strażacką. Każde działanie – nauka o prawie, kodeksach – buduje społeczeństwo obywatelskie. Aktywność nauczycieli, wzbudzanie zainteresowań – jest kluczem do zmian, nie tylko w szkolnictwie zawodowym. Adam Krawiec powiedział, że Departament Edukacji i Sportu realizuje 5 projektów systemowych i warto zapytać się o doświadczenia tych projektów. Należy się dopytywać, a nie prowadzić spór. Doświadczenie najistotniejsze jest takie, że trudno ogarnąć nowymi rozwiązaniami całe województwo. Warto na zasadzie dobrej woli i potrzeb zaangażować przedsiębiorców i jednostki samorządu terytorialnego, bo szkolnictwo zawodowe leży w gestii powiatów. Nikt nie chce też zastępować rynku. Pomysł centrów jest wydyskutowany, oparty o intuicję i pewne analizy. Nigdzie nie znaleziono odpowiedzi na pytanie, jak otwarci są pracodawcy na potrzeby edukacji? Trudno powiedzieć, czy się zaangażują. Sytuacja Doliny Lotniczej była inna. Branża lotnicza faktycznie potrzebowała zmian i angażowała się. Partycypacja powiatów przy dostrzeganiu branż kluczowych daje większą gwarancję na trwałość. Władza publiczna jest również odpowiedzialna za bezrobocie i za losy absolwentów. Należy też mówić o roli edukacji w różnych środowiskach - świadomość jest coraz większa. Oczywiście, że trzeba rozpocząć od przedszkola. Należy mówić też o poradnictwie zawodowym. To rola różnych instytucji. System poradnictwa w szkołach jest niedostateczny ale nie da się wszystkiego zrobić. Trzeci prelegent, Arkadiusz Śmigielski, Prezes Zarządu Optinav sp. z o.o. zaprezentował, jak z perspektywy pracodawców i wyzwań rynku pracy wyglądają oczekiwania wobec szkolnictwa zawodowego? Głównym przesłaniem płynącym z prezentacji była konieczność poprawienia współpracy szkół zawodowych oraz przedsiębiorstw. Należy podjąć próbę zaangażowania lokalnych przedsiębiorców w proces kształcenia zawodowego. Warto podkreślić, że niekoniecznie musi to być współpraca z firmami największymi. Duże znacznie może bowiem również odgrywać nawiązanie relacji z przedsiębiorstwami z sektora MSP. Prelegent potwierdził istotną rolę szkoleń i rozwoju osobistego. Jak wynika z badań dużą wartością w procesie edukacji jest praca z mentorem – człowiekiem potrafiącym zarówno zainspirować, jak i nauczyć. Pojawia się zatem pytanie: czy nauczyciele uczący w szkołach zawodowych wpisują się w rolę takich mentorów? 9 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego W każdej firmie pracują natomiast osoby, które tego typu rolę pełnią. Być może warto skorzystać z ich usług i zaangażować je w proces kształcenia w szkołach zawodowych. Oczywiście dysponują one mocno ograniczonym zasobem wolnego czasu. Wydaje się jednak, że przedsiębiorcy są w stanie i są zainteresowani uwolnieniem swoich zasobów, o ile będą widzieć sens swoich działań. Ważne jest zmodyfikowanie programów nauczania. Obecnie w procesie edukacji w szkołach zawodowych dominuje odwrócone, nieodpowiednie podejście. Na początku jest teoria, do której dobiera się narzędzia, a następnie przechodzi się do rozwiązywania problemu. W życiu, w tym w życiu gospodarczym, wychodzimy od problemu poprzez narzędzia służące jego rozwiązaniu do poszukiwania, uzupełniania wiedzy teoretycznej, jeśli jest to niezbędne. Obecny sposób przekazywania wiedzy nie może być efektywny i skuteczny. Dzisiejsza młodzież musi widzieć efekt swoich działań natychmiast. Nauka powinna być zatem przekazywana w sposób jak najbardziej ciekawy. W procesie nauczania należy pozostawić uczniom prawo do popełniania błędów. Tempo zmian technologicznych, dynamika powstawania nowych zawodów nakazuje kierować się w procesie kształcenia raczej ku kompetencjom, niż ścisłym kwalifikacjom zawodowym. Rozwój technologiczny nakazuje ostrożnie patrzeć na wydatkowanie środków publicznych na wyposażenie pracowni/ laboratoriów. W branży elektronicznej można skorzystać z w miarę tanich narzędzi. W innych branżach te koszty mogą być dużo wyższe, co ma niebagatelne znaczenie przy tempie (deprecjacji wartości technicznej) amortyzacji tego typu urządzeń. Dyskusja po wystąpieniu Piotr Cymanowski wskazał na negatywne doświadczenia w zakresie współpracy z pracodawcami. Wielokrotnie podejmowane próby zaangażowania pracodawców w proces kształcenia są częstokroć mało udane. Pracodawcy niechętnie wchodzą w relacje ze szkołami zawodowymi w zakresie np. praktyk. Gdyby było inaczej, być może warto byłoby pomyśleć o likwidacji szkół zawodowych. W odpowiedzi podkreślono, iż szkoły zawodowe poza nauką zawodu pełnią również inne funkcje np. wychowawczą. Zdaniem Piotra Cymanowskiego w tworzeniu CKZiU nie chodzi o budowanie nowych budynków, nowej struktury organizacyjnej. Lepsze wyposażenie winno pełnić funkcję motywującą. Warto współpracować z innymi szczeblami edukacji: przedszkolami, szkołami podstawowymi czy gimnazjami. Bez odpowiedzi pozostało natomiast pytanie o to, kto miałby przejąć rolę nauczyciela w CKZiU. Dotychczasowe doświadczenia, o których wspominano na spotkaniu, dotyczące chęci podnoszenia własnych kwalifikacji przez nauczycieli wskazują bowiem, że niekoniecznie w tej roli należałoby ich obsadzać. Podsumowanie pracy warsztatowej CKZiU nie może stać się kolejnym tworem finansowanym z funduszy unijnych nie spełniającym swojej roli. Nacisk powinien być położony bardziej na proces dokształcania. W procesie kształcenia należy 10 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego położyć nacisk na kompetencje kluczowe, umiejętności osobiste. Być może warto wyjść od pilotażu, badającego zasadność i efektywność tworzenia tego typu struktur. CKZiU mogłyby pełnić funkcję koordynacyjną i zarządczą, dla innych szkół zawodowych. CKZiU powinno odpowiadać na zdiagnozowane potrzeby rynku pracy. Potrzeba podejścia oddolnego i spojrzenia na tego typu strukturę od strony przedsiębiorców. CKZiU powinno oferować ponadstandardowe wyposażenie dydaktyczne, wykraczające poza podstawę programową realizowaną w szkołach zawodowych. Pracodawcy nie są w stanie przejąć procesu praktycznej nauki zawodu od szkół zawodowych. Warto podkreślić, że zainteresowanie pracodawców współpracą ze szkolnictwem zawodowym jest proporcjonalne do stanu rynku pracy. Im niższa stopa bezrobocia tym bardziej pracodawcy są zainteresowani współpracą z sektorem edukacji. Szkoły zawodowe muszą realizować minimum programowe narzucone z góry. Przepis ten ogranicza możliwość ingerencji przedsiębiorców w program nauczania. Należy wyjść od wizji CKZiU. CKZiU winno być liderem kreującym na danym obszarze rozwój szkolnictwa zawodowego. W jego zadaniach powinno się mieścić m.in.: doskonalenie nauczycieli (w danej branży) prowadzenie specjalistycznego szkolenia zawodowego (ponadprogramowego) zgodnego z zapotrzebowaniem pracodawców w wykorzystaniem dobrze wyposażonych warsztatów koordynacja kształcenia w różnych branżach promocja kształcenia na kierunkach, zwiększających prawdopodobieństwo znalezienia zatrudniania usprawnienie współpracy pomiędzy sektorem edukacji i pracodawców Brakuje odpowiedzi na pytanie o źródła finansowania projektu CKZiU po zakończeniu wparcia projektowego z wykorzystaniem funduszy UE. Treść najważniejszych ustaleń i wniosków z PST: a. Kluczowym czynnikiem dla skutecznej i efektywnej działalności Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego jest podejście oddolne. Niezbędnym warunkiem sukcesu tego typu działalności jest wynikająca z rzeczywistego zainteresowania podnoszeniem kompetencji potencjalnych pracowników inicjatywa przedsiębiorców w zakresie współpracy ze szkołami zawodowymi. b. Istnieje poważne zagrożenie wyparcia procesów, które mogłyby być zainicjowane przez przedsiębiorców poprzez interwencję publiczną. c. Brakuje uniwersalnego gotowego modelu organizmów typu Centra Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego. Nie da się „przeszczepić” gotowych rozwiązań z innych województw, regionów czy krajów na grunt województwa pomorskiego. d. Istotnym elementem sukcesu jest otwartość administracji regionalnej i powiatowej. Ingerencja przedsiębiorców w programy kształcenia zawodowego może być źle postrzegana w lokalnym środowisku edukacyjnym. 11 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego e. f. g. h. Prawdopodobieństwo sukcesu zwiększa obecność ugrupowań klastrowych (być może pewnego rodzaju rozwiązaniem byłoby skierowanie się ku branżom kluczowym, klastrom kluczowym). Zaprezentowane doświadczenia z województwa podkarpackiego wskazują na dobrą współpracę przedsiębiorstw oraz zespołów szkół zawodowych, ze szczególnym uwzględnieniem techników. Wynika to ze specyfiki branży lotniczej cechującej się wysokim poziomem zaawansowania technologicznego. Technika postrzega się jako szczebel w procesie ciągłego podnoszenia kwalifikacji zawodowych do uzyskania co najmniej tytułu inżyniera. Dlatego też trudno bezpośrednio przenosić omawiane doświadczenia w branży lotniczej na grunt zasadniczego szkolnictwa zawodowego w województwie pomorskim. Niezwykle istotne są działania niezwiązane bezpośrednio z obszarem współpracy przedsiębiorców oraz sektora edukacji, dotyczące promocji kształcenia w zakresie przedmiotów ścisłych na wszystkich szczeblach edukacji, w tym w szczególności na wczesnym jej etapie. Ich efektem jest wzrost zainteresowania kształceniem zawodowym, zarówno na szczeblu techników jak i uczelni wyższych. Można mówić o pewnego rodzaju uniwersalnych z punktu widzenia branż kompetencjach, w które powinien być wyposażony absolwent szkoły zawodowej. Rolą CKZiU (bądź jego odpowiedników) jest dopasowanie, uzupełnienie posiadanych umiejętności dla potrzeb konkretnego przedsiębiorstwa. 12 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik nr 1. Lista uczestników pierwszego posiedzenia Pomorskiej Sieci Tematycznej ds. wysokiej jakości kształcenia zawodowego i ustawicznego L.p. 1 2 3 Imię i Nazwisko Anna Hildebrandt Gabriela Albertin Agnieszka Bojko 4 Aleksandra Cięglewicz-Wachowiak 5 6 7 Piotr Cymanowski Katarzyna Dampc Jacek Mazur 8 9 10 Bogumiła Ropińska Wojciech Szczepański Andrzej Szuwarzyński 11 Arkadiusz Wódarczyk 12 Monika Zajkowska 13 14 Marek Zimakowski Adam Krawiec 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Katarzyna Mykowska Andrzej Rybka Stanisław Szultka Wojciech Szafran Marcin Nowicki Arkadiusz Śmigielski Anna Morawska Ilona Borkowska Przemysław Susmarski Maciej Dzierżanowski Beata Wierzba Wojciech Woźniak Wiesław Byczkowski Hossein Ghaemi Joanna Witkowska Kamila Siwak Dorota Granoszewska-Babiańska Katarzyna Szczuka Instytucja IBnGR Kuratorium Oświaty w Gdańsku Zespół Szkół Ekonomicznych Im. Ks. St. Pasierba Centrum Kształcenia Ustawicznego w Sopocie Zespół Kształcenia Zawodowego Starostwo Powiatowe Lębork Zespół EkonomicznoAdministracyjny Szkół Starostwo Powiatowe w Chojnicach Pracodawcy Pomorza Politechnika Gdańska, Wydział Zarządzania i Ekonomii Flextronics International Poland Sp. z o.o./ Fundacja Edukacyjne Centrum Doskonalenia Wyższa Hanzeatycka Szkoła Zarządzania w Słupsku Urząd Gminy w Przywidzu Departament Edukacji i Sportu, UMWP UMWP Dolina Lotnicza IBnGR DEFS, UMWP IBnGR Optinav DRRiP, UMWP DRRiP, UMWP IBnGR IBnGR CEN Gdańsk IBnGR UMWP Politechnika Gdańska DEFS, UMWP DEFS, UMWP DES, UMWP DEFS, UMWP 13 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Załącznik nr 2 Program spotkania POMORSKA SIEĆ TEMATYCZNA ds. wysokiej jakości kształcenia zawodowego i ustawicznego I spotkanie 23 maja 2013 r., Sala Herbowa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego w Gdańsku, ul. Okopowa 21/27 (parter) Centra kształcenia zawodowego i ustawicznego – czy będą odpowiedzią na wyzwania rynku pracy i dzisiejsze problemy szkolnictwa zawodowego? 14 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 09.00 – 09.15 Przywitanie i słowo wprowadzające Wiesław Byczkowski, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego 09.15 – 09.30 Wprowadzenie do panelu – cele, zadania, przebieg dr Anna Hildebrandt – moderator, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 09.30 – 09.45 CKZiU według założeń Regionalnego Programu Strategicznego Adam Krawiec, Dyrektor Wydziału Edukacji i Sportu UMWP 09.45 – 10.05 Jak mógłby w praktyce wyglądać modelowy projekt centrum kształcenia zawodowego i ustawicznego? Jakim potrzebom mógłby odpowiadać? Andrzej Rybka, Dyrektor Stowarzyszenia „Dolina Lotnicza” 10.05 – 10.25 Jak z perspektywy pracodawców i wyzwań rynku pracy wyglądają oczekiwania wobec szkolnictwa zawodowego? Arkadiusz Śmigielski, Prezes Zarządu, OptiNav Sp. z o.o. 10.25 – 12.10 praca w grupach: CKZiU a aktualna oferta szkolnictwa zawodowego – czym się będą różniły? Jak będzie kształtowana oferta centrów, jak dobierani będą nauczyciele? Czy CKZiU będą centrami nowo zdefiniowanych kwalifikacji i kompetencji czy raczej kompilacją kilku dotychczasowych szkół zawodowych? Co należy jeszcze zweryfikować, aby rozwinąć model wzorcowy? Współpraca szkół z pracodawcami – jak mógłby wyglądać pomorski system praktycznej nauki zawodu? Jakie powinny być rozwiązania umożliwiające potwierdzanie efektów uczenia się w drodze poza systemem szkolnym? Jak szkolnictwo zawodowe wpisać w system kształcenia całożyciowego? W jaki sposób szkolnictwo zawodowe może niwelować efekty procesów restrukturyzacji i modernizacji gospodarki na poziomie regionu? 15 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 12.10 – 12.45 prezentacja propozycji poszczególnych grup, dyskusja 12.45 – 13.00 podsumowanie, wnioski 16 Usługa współfinansowana w 85% ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
