Ekspertyza - Mapy potrzeb zdrowotnych
Transkrypt
Ekspertyza - Mapy potrzeb zdrowotnych
EKSPERTYZA Dotyczy map potrzeb zdrowotnych w zakresie kardiologii z dn. 31.12.2015 r., opublikowanych w ramach projektu pn.: Poprawa jakości zarządzania w ochronie zdrowia poprzez wsparcie procesu tworzenia regionalnych map potrzeb zdrowotnych jako narzędzia usprawniającego procesy zarządcze w systemie ochrony zdrowia – szkolenia z zakresu szacowania potrzeb zdrowotnych realizowanego przez Departament Analiz i Strategii Ministerstwa Zdrowia. Temat opracowania: Wykorzystanie regionalnych map potrzeb zdrowotnych z zakresu kardiologii przy planowaniu rozwoju systemu ochrony zdrowia w województwie. Zleceniodawca: Departament Analiz i Strategii, Ministerstwo Zdrowia Data opracowania: 4 września 2016 r. Opracowanie: dr hab. Marcin Grabowski, prof. Grzegorz Opolski, dr med. Paweł Balsam Ekspertyzę przygotowano w ramach projektu pn.: Mapy potrzeb zdrowotnych – Baza Analiz Systemowych i Wdrożeniowych, współfinansowanego przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój. 1 SPIS TREŚCI 1 CZĘŚĆ OGÓLNA ................................................................................................................ 3 1.1 Definicja ....................................................................................................................... 3 1.2 Cel ............................................................................................................................... 4 1.3 Zastosowanie - dane demograficzne i epidemiologiczne .............................................. 5 1.4 Stan wykorzystania aktualnych zasobów ..................................................................... 7 1.5 Prognoza dotycząca danych epidemiologicznych oraz zmian w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych ................................................................................... 8 2 3 CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA ................................................................................................. 11 2.1 Województwo dolnośląskie ........................................................................................ 11 2.2 Województwo kujawsko-pomorskie ............................................................................ 14 2.3 Województwo lubelskie .............................................................................................. 17 2.4 Województwo lubuskie ............................................................................................... 20 2.5 Województwo łódzkie ................................................................................................. 23 2.6 Województwo małopolskie ......................................................................................... 26 2.7 Województwo mazowieckie........................................................................................ 30 2.8 Województwo opolskie ............................................................................................... 34 2.9 Województwo podkarpackie ....................................................................................... 37 2.10 Województwo podlaskie ............................................................................................. 41 2.11 Województwo pomorskie ........................................................................................... 44 2.12 Województwo śląskie ................................................................................................. 48 2.13 Województwo świętokrzyskie ..................................................................................... 51 2.14 Województwo warmińsko-mazurskie.......................................................................... 54 2.15 Województwo wielkopolskie ....................................................................................... 57 2.16 Województwo zachodniopomorskie ........................................................................... 61 PODSUMOWANIE ............................................................................................................ 64 2 1 1.1 CZĘŚĆ OGÓLNA Definicja Mapy potrzeb zdrowotnych z zakresu kardiologii (MPZK) to dokumenty zawierające szeroko zakrojone dane demograficzne, epidemiologiczne, stanu i wykorzystania zasobów. Dzięki temu stanowią wielowymiarową analizę stanu systemu ochrony zdrowia we wszystkich regionach Polski. Obrazują one zróżnicowanie dostępu do lecznictwa szpitalnego oraz ambulatoryjnego w zakresie kardiologii i kardiochirurgii. Opracowanie obszernego zbioru danych stanowi punkt wyjściowy do planowania rozwoju kardiologii i kardiochirurgii w skali regionalnej. MPZK są dokumentem, który obarczony jest istotnymi ograniczeniami, które należałoby uzupełnić w kolejnych edycjach map oraz nad którymi należałoby się pochylić w sposób systemowy. Mapy nie uwzględniają kolejek do świadczeń zarówno w trybie szpitalnym, jak i ambulatoryjnym. Ponadto, ograniczone jest wnioskowanie bazujące na zgonach, albowiem jakość statystyki zgonów w Polsce jest słaba. Z punktu widzenia WHO, agregującej dane z wielu krajów świata, problemem statystyki zgonów jest duży odsetek tzw. „kodów śmieciowych” (I46 – Zatrzymanie akcji serca, I47.2 – Częstoskurcz komorowy, I49.0 – Migotanie i trzepotanie komór, I50 – Niewydolność serca I51.4, I51.5, I51.6, I51.9 I51 – choroby serca niedokładnie określone, I70.9 – Miażdżyca uogólniona). Analiza zmian w statystyce umieralności z powodów krążeniowych wskazuje, że liczba rozpoznań „śmieciowych” rośnie na przestrzeni lat i obecnie stanowią one połowę orzeczeń zgonów w wyniku chorób układu krążenia oraz prawie ¾ wszystkich zgonów oznaczonych jako „kody śmieciowe”, tj. prawie 22% ogólnej liczby zgonów w Polsce (84 tys. w 2013 r.). Według ekspertów GUS, najczęściej używane „rozpoznania śmieciowe” to „niewydolność serca” (w 2013 r. ponad 38 tys. zgonów), oraz „uogólniona i nieokreślona miażdżyca” (ponad 34 tys. zgonów w 2013 r.). Następne to: „zatrzymanie krążenia” (ok. 7 tys. zgonów w 2013 r.) oraz „zwyrodnienie mięśnia sercowego” (4 tys.). Należy przy tym zauważyć, że 87% wskazań „śmieciowych” w zakresie ChUK (tj. 73 tys.) dotyczy zgonów osób w wieku 65 lat i więcej. Ogółem w latach 2000-2013 udział kodów „śmieciowych” w orzecznictwie przyczyn zgonów zwiększył się o 4,7 punktu procentowego (p.p.), tj. z 24,8% w 2000 r. do 29,5% w 2013 r. Dla porównania: odsetek „kodów śmieciowych” w sąsiednich krajach w 2013 r. kształtował się na poziomie: 15% w Czechach, 14% w Niemczech, 11% na Słowacji i Łotwie oraz 6-7% na Litwie i Węgrzech, a w Polsce – prawie 30%. 3 1.2 Cel MPZK są narzędziem, które służy do zaplanowania rozwoju kardiologii oraz kardiochirurgii w Polsce z uwzględnieniem różnic regionalnych. Informacje zawarte w dokumencie pozwalają określić priorytetowe obszary (strukturalne oraz kadrowe), które wymagają interwencji w najbliższym czasie. Konsekwentne tworzenie map, obserwacja zmian w systemie opieki kardiologicznej oraz weryfikacja uzyskiwanych danych dostarczą informacji, które wpłyną na poprawę w zakresie jakości oraz dostępności kardiochirurgicznych. 4 do świadczeń kardiologicznych oraz 1.3 Zastosowanie - dane demograficzne i epidemiologiczne W procesie planowania inwestycji oraz zmian w kardiologii i kardiochirurgii bardzo ważne są dane demograficzne oraz epidemiologiczne dotyczące obecnej sytuacji oraz prognoz. W 2013 roku w Polsce mieszkało 38,5 mln osób, z czego najwięcej w województwie mazowieckim (13,8% ludności kraju) oraz śląskim (11,9%), a najmniej w województwie opolskim (2,6%) oraz lubuskim (2,7%). Największe zagęszczenie ludności odnotowano w województwie śląskim (373 osób/km2). W 2013 roku osób w wieku do 19. roku życia było 7,9 mln. Stanowili oni największy odsetek ogółu ludności w województwach podkarpackim, śląskim, wielkopolskim oraz warmińsko-mazurskim. Z kolei grupa ludności powyżej 65. roku życia liczyła 6,2 mln. Seniorzy stanowili największy odsetek ludności w województwach: lubuskim, świętokrzyskim, podlaskim oraz mazowieckim. W 2013 roku w Polsce zdiagnozowano 745,8 tys. nowych przypadków chorób kardiologicznych u 367,1 tys. pacjentów, czyli średnio ponad 2 choroby kardiologiczne na pacjenta. W liczbie przypadków w przeliczeniu na 100 tys. ludności dominowały województwa: łódzkie (1024), śląskie (1018), dolnośląskie (994) oraz mazowieckie (981). Z kolei najmniejsze współczynniki zapadalności na 100 tys. mieszkańców obserwowano w woj. podkarpackim (878), wielkopolskim (893), warmińsko-mazurskim (897) i małopolskim (905). Najczęstszymi jednostkami chorobowymi były choroba niedokrwienna serca (219,1 tys.) oraz pozostałe zaburzenia rytmu i przewodzenia (153,1 tys.). Łącznie stanowiły one około 50% chorób kardiologicznych zdiagnozowanych w 2013 roku. Współczynnik zapadalności na chorobę niedokrwienną serca w Polsce wyniósł 569,2 zachorowań na 100 tys. ludności. Największą częstość odnotowano w woj. śląskim (684 zachorowania na 100 tys. mieszkańców), łódzkim (648), świętokrzyskim (636) oraz lubelskim (625). Współczynnik zapadalności na pozostałe zaburzenia rytmu serca i przewodzenia w Polsce wyniósł 397,7 zachorowań na 100 tys. ludności. Największą częstość odnotowano w woj. podlaskim (548 zachorowań na 100 tys. mieszkańców), pomorskim (451), mazowieckim (436) i śląskim (430). Najwięcej przypadków niewydolności serca w Polsce w 2013 roku było w woj. mazowieckim (17,9 tys.) oraz śląskim (13,4 tys.) Współczynnik zapadalności w Polsce wyniósł ok. 310 zachorowań na 100 tys. ludności. Największą częstość odnotowano w woj. łódzkim (407 zachorowań na 100 tys. mieszkańców), świętokrzyskim (384), lubelskim (374) i podkarpackim (364). 5 Współczynnik zapadalności na migotanie i trzepotanie przedsionków w Polsce wyniósł 213,5 zachorowań na 100 tys. ludności. Największą częstość odnotowano w woj. podlaskim (270 zachorowań na 100 tys. mieszkańców), lubelskim (255), pomorskim (244) i mazowieckim (238). Współczynnik zapadalności na nabyte wady serca w Polsce wyniósł 149,8 zachorowań na 100 tys. ludności. Najwyższe wartości współczynnika charakteryzowało województwo łódzkie (117). Współczynnik zapadalności na wrodzone wady serca w Polsce wyniósł 75,4 zachorowań na 100 tys. ludności. Najwyższymi wartościami współczynnika charakteryzowały się województwa podlaskie (164) i kujawsko-pomorskie (105). Współczynnik zapadalności na kardiomiopatię w Polsce wyniósł 47,9 zachorowań na 100 tys. ludności. Najwyższą wartością współczynnika charakteryzowało się województwo łódzkie (117). Choroby serca były pierwszą co do częstości przyczyną zgonów mieszkańców Polski. W latach 2011-2013 odpowiadały za 28% ogółu zgonów mieszkańców kraju (27% w przypadku mężczyzn, 29,1% w przypadku kobiet). Współczynnik rzeczywisty zgonów z powodu chorób serca mieszkańców Polski wynosił ok. 278, przy czym najwyższą wartość odnotowano w woj. mazowieckim, a najniższą w woj. małopolskim. Choroba niedokrwienna serca była najczęstszą przyczyną zgonów wśród chorób serca (41%), niewydolność serca i kardiomiopatie odpowiadały za 36,9% zgonów spowodowanych chorobami serca. Podsumowując, zapadalność na poszczególne choroby kardiologiczne jest zróżnicowana w poszczególnych regionach, co dokładniej omówiono w opracowaniach dla poszczególnych województw. Zapadalność na poszczególne jednostki chorobowe jest bardzo zróżnicowana pomiędzy województwami, z największą zapadalnością w województwie łódzkim. To może powodować zróżnicowanie potrzeb zdrowotnych w zależności od regionu. 6 1.4 Stan wykorzystania aktualnych zasobów Kardiologia W 2013 roku na terenie Polski 575 szpitali realizowało świadczenia z grupy schorzeń kardiologicznych. Największą liczbą świadczeniodawców charakteryzują się duże miasta, Warszawa (28), Katowice (12), Łódź (13), Kraków (11) oraz Wrocław (11) i Poznań (11). Kardiologia dziecięca Najwięcej ośrodków hospitalizujących dzieci z chorobami kardiologicznymi było w województwach mazowieckim (41), wielkopolskim (30) i dolnośląskim (29). Z kolei najmniej takich ośrodków odnotowano w województwach lubuskim (8), świętokrzyskim (9) i opolskim (10). Kardiochirurgia dorosłych Od kilku lat liczba operacji kardiochirurgicznych u dorosłych w Polsce jest na tym samym poziomie, choć zmienia się struktura wykonywanych procedur w kierunku zwiększenia liczby operacji zastawkowych. W 2013 roku wykonano 22 290 operacji kardiochirurgicznych u dorosłych. W Polsce w 2013 roku były 32 ośrodki kardiochirurgii dorosłych, a w 2014 roku 31 (w 2015 liczba zmalała do 30). Kardiochirurgia dziecięca W Polsce jest 9 ośrodków kardiochirurgii dziecięcej, w których w 2014 roku wykonywano 2730 operacji wad wrodzonych serca. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna w zakresie kardiologii W roku 2013 na terenie kraju znajdowały się 2424 podmioty ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w których realizowano świadczenia kardiologiczne. W 367 powiatach w Polsce znajdował się przynajmniej jeden podmiot AOS realizujący świadczenia kardiologiczne. Najwięcej świadczeniodawców AOS było zlokalizowanych w dużych miastach: Warszawie (106), Łodzi (62), Poznaniu (61), Krakowie (59) i Wrocławiu (55). AOS powinien kontynuować opiekę specjalistyczną nad pacjentem po procedurach i hospitalizacjach w ośrodkach referencyjnych. Konieczna jest poprawa współpracy AOS z oddziałami kardiologicznymi i POZ w ramach wprowadzanej opieki koordynowanej nad pacjentami po zawale serca. 7 1.5 Prognoza dotycząca danych epidemiologicznych oraz zmian w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Prognozy dla kardiologii Choroby kardiologiczne najczęściej występują u osób starszych, dlatego, mając do czynienia z procesem starzenia się ludności, należy oczekiwać wzrostu liczby nowych przypadków chorób kardiologicznych. Szacuje się, że w ciągu najbliższych lat nastąpi zwiększenie liczby nowych pacjentów ze schorzeniami kardiologicznymi. W 2015 roku będzie 377 tys. pacjentów chorujących na co najmniej jedną z dolegliwości kardiologicznych, przy czym wskaźnik ten wzrośnie aż do 426 tys. w roku 2025. Oznacza to prawie 13-procentowe zwiększenie w ciągu 10 lat. Największy przyrost zachorowań będzie dotyczył niewydolności serca (+23%), choroby niedokrwiennej serca (+20%) oraz wad zastawkowych serca (stenoza aortalna) (+14%). Analizując zachorowalność z uwzględnieniem poszczególnych województw, największej liczby pacjentów kardiologicznych po 2025 roku należy spodziewać się w województwach: mazowieckim, śląskim, wielkopolskim oraz małopolskim. W związku ze wzrostem zachorowalności na chorobę niedokrwienną serca spodziewany jest wzrost liczby procedur angioplastyki naczyń wieńcowych o 13%. Jednak zgodnie z dostępnymi danymi można stwierdzić, że w okresie prognozowania nie ma pilnej konieczności zwiększenia liczby stołów hemodynamicznych na terenie kraju. Z powodu prognozowanego znacznego wzrostu zachorowalności na niewydolność serca, do 2029 roku spodziewa się wzrostu liczby zabiegów implantacji urządzeń do resynchronizacji pracy serca (cardiac resynchronisation therapy – CRT) o około 22%, a kardiowerterów defibrylatorów (implantable cardioverter-defibrilator – ICD) o 18%. Należy również zwrócić uwagę na znaczny prognozowany wzrost liczby implantacji stymulatorów serca o 35,3%. Prognozy wzrostu liczby procedur oparte są na fakcie wzrostu liczby osób w wieku podeszłym, starzeniu się społeczeństwa w ogóle i zwiększeniu populacji pacjentów z przewlekłą niewydolnością serca. W wariancie bazowym prognozy potrzeb zdrowotnych założono brak zmian we wzorach leczenia. Jednakże należałoby tutaj zwrócić uwagę, że dziś w Polsce wykonuje się znacznie mniej procedur w przeliczeniu na milion mieszkańców niż w przypadku innych krajów Unii Europejskiej. W przypadku CRT (terapia niewydolności serca) oraz stymulatorów znacznie odbiegamy od pozostałych krajów. Z tego względu zasadne wydaje się przeprowadzenie wariantu prognozy zakładającej ścieżkę dojścia do liczby zabiegów obserwowanych w innych krajach. 8 Mapy nie odnoszą się do aktualnej sytuacji w Polsce w zakresie dostępności do ośrodków wszczepiających stymulatory, ICD oraz CRT. Jednak, uwzględniając niski wskaźnik implantacji w przeliczeniu na milion osób populacji oraz fakt znacznego (>30%) wzrostu zapotrzebowania na tego typu zabiegi, należy kierować fundusze strukturalne na rozbudowę istniejących wysokospecjalistycznych ośrodków w celu sprostania wzrastającym wymaganiom. Inwestowanie w rozwój istniejących, doświadczonych ośrodków gwarantuje wzrost liczby procedur przy zachowaniu odpowiednich standardów leczenia. Należy również uwzględnić fakt powiązania liczby procedur implantacji urządzeń z rosnącą liczbą procedur usuwania układów wcześniej implantowanych. Usuwanie układów następuje najczęściej z powodu infekcji lub nieprawidłowej pracy. Są to procedury obarczone bardzo wysokim ryzykiem około zabiegowym i powinny być wykonywane przez doświadczonych operatorów w ośrodkach z zapleczem kardiochirurgicznym. Jest to kolejny obszar z zakresu kardiologii zabiegowej, który będzie wymagał wsparcia finansowego, zwłaszcza w województwach, w których tych procedur wykonuje się najwięcej: mazowieckim, śląskim, wielkopolskim. Podobnie jak w przypadku implantacji, należy rozważyć inwestycje w istniejące ośrodki w celu wzmocnienia ich potencjału. Zaistnieje konieczność doposażenia ośrodków o nowe technologie i sprzęt służący do usuwania elektrod: sale hybrydowe, ramię C lub RTG stacjonarne, zestawy mechaniczne i laserowe. MPZK wskazują na wzrost liczby procedur ablacji do 2029 roku – na poziomie 3,4%. Porównując to z prognozowanym o 20% wzrostem zachorowalności z powodu migotania i trzepotania przedsionków, wydaje się, że prognoza bazowa dla wzrostu liczby procedur ablacji jest niedoszacowana. Podobnie jak w przypadku zabiegów implantacji, należałoby się odnieść do danych europejskich, w których Polska charakteryzuje się znacznie niższą liczbą procedur w przeliczeniu na milion mieszkańców w porównaniu z Czechami, Niemcami, czy Francją. Biorąc powyższe pod uwagę, zasadne byłoby uwzględnienie w kolejnej edycji map, obok wariantu bazowego, również wariantu alternatywnego dla tej grupy świadczeń. W związku z rozwojem oraz rosnącą liczbą przezskórnych zabiegów leczenia nabytych wad serca (stenoza zastawki aortalnej, niedomykalność zastawki mitralnej), należy uwzględnić konieczność inwestowania w rozwój ośrodków obecnie wykonujących te procedury. Ze względu na duży stopień złożoności zabiegów wymagających działania zespołów interdyscyplinarnych, należy optymalnie przeznaczać fundusze na istniejące ośrodki w celu dalszego ich usprawniania. Obecnie w Polsce wykonuje się około 650 zabiegów przezcewnikowej implantacji zastawki aortalnej (16,9/mln mieszkańców), podczas gdy w Niemczech jest to 164,8 zabiegów na mln mieszkańców, we Francji 78,2 zabiegów na mln mieszkańców. Tak znaczące różnice 9 w dostępności do zabiegów poprawiających rokowanie u pacjentów wysokiego ryzyka z zaawansowaną wadą serca powinny być niwelowane. Analizy w zakresie opieki ambulatoryjnej należy rozszerzyć o informację o czasie oczekiwania (wyjściowo zgodnie z rozporządzeniem nie miały tego uwzględniać). Z danych NFZ dotyczących opieki ambulatoryjnej w Polsce wiadomo, że okres oczekiwania na wizytę u kardiologa sięga w niektórych poradniach nawet 12 miesięcy. Wpływa to bezpośrednio na gorszą kontrolę czynników ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego oraz pogorszenie rokowania pacjentów po OZW, czy z niewydolnością serca. To kolejny obszar z zakresu kardiologii, który wymaga wsparcia finansowego. Kardiochirurgia Prognoza potrzeb zdrowotnych w zakresie kardiochirurgii dorosłych oparta jest na zmianach zachodzących w strukturze demograficznej ludności Polski. Biorąc pod uwagę fakt zwiększenia się populacji osób starszych zarówno w wartościach bezwzględnych, jak względnych, należy spodziewać się rosnącego zapotrzebowania na operacje kardiochirurgiczne wad nabytych serca. Prognoza na 2016 rok przewiduje ponad 24,4 tys. operacji kardiochirurgicznych w Polsce. Największy przyrost liczby operacji kardiochirurgicznych między latami 2016 a 2029 zaobserwuje się w województwach: pomorskim (9%), mazowieckim i wielkopolskim (po 8%). Liczba ośrodków kardiochirurgii dorosłych jest wystarczająca, jednocześnie istnieje możliwość zwiększenia liczby wykonywanych procedur w ramach obecnych struktur. Kardiochirurgia dziecięca W związku z prognozowanym spadkiem liczby narodzin, liczba operacji kardiochirurgicznych wrodzonych wad serca również może się zmniejszać. 10 2 2.1 CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA Województwo dolnośląskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne Częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie dolnośląskim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 994, co jest trzecią najwyższą wartością w kraju. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 26,4% ogółu zgonów mieszkańców województwa (25,5% w przypadku mężczyzn, 27,3% w przypadku kobiet) i są to wartości podobne do ogólnopolskich. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca wynosi 272,5/100 tys. ludności i jest o 2% niższy od ogólnopolskiego (278/100 tys. ludności). Najczęstszą przyczyną zgonów w województwie była choroba niedokrwienna serca, drugą niewydolność serca i kardiomiopatie, a trzecią zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia 12 świadczeniodawców w województwie dolnośląskim wykonuje koronarografie (łącznie 14,98 tys.), angioplastyki wieńcowe (łącznie 8,69 tys., w tym 6,05 tys. w OZW), implantacje stymulatorów serca (łącznie 2,05 tys.). Wśród nich 11 wykonuje implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie 486 zabiegów), 7 – ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 814 zabiegów, w tym ablacje migotania przedsionków w 2 ośrodkach – 176 zabiegów), 7 – implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (łącznie 99), 3 – operacje zastawkowe serca (łącznie 539). Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie dolnośląskim istnieją trzy ośrodki kardiochirurgii dorosłych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie dolnośląskim, we Wrocławiu, znajduje się jeden niepubliczny ośrodek kardiochirurgii dziecięcej drugiego stopnia referencyjności. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa znajdowało się 190 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w których realizowano świadczenia kardiologiczne. 11 Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 10 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,4 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,7 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 6 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna W okresie 2014-2029 liczba mieszkańców województwa zmniejszy się o 123,5 tys. osób, czyli 4,2%. Oznacza to większy spadek niż dla Polski ogółem (3%). Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 zachorowalność w województwie wzrośnie z poziomu 29,7 tys. do poziomu 33,4 tys. (+3,7 tys.; +12%; 5. najwyższa wartość w kraju). Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo około 18,8-procentowego prognozowanego wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych, nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 34, co jest mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 167, co jest mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie dolnośląskim implantuje się około 2600 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 3600 urządzeń rocznie. Opisywane wskaźniki są znacznie niższe niż w przypadku takich krajów, jak Niemcy, Czechy czy 12 Włochy. W związku z prognozowanym znacznym wzrostem częstości rozpoznawania niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca, a co za tym idzie wzrostem liczby procedur implantacji stymulatorów/ICD/CRT, wydaje się, że zasadne jest zwiększenie dostępności do inwazyjnego leczenia właśnie tych jednostek chorobowych. Wnioski: - w województwie dolnośląskim należy zwiększyć dostępność w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) do istniejących ośrodków; - w istniejących ośrodkach należy zwiększyć dostępność do świadczeń w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - należy zwiększyć liczbę zabiegów usuwania układów stymulujących serce/ICD/CRT; - niezmiernie ważne jest zwiększenie dostępności do świadczeń w zakresie rehabilitacji kardiologicznej (w istniejących ośrodkach oraz nowo utworzonych); - wskazane jest zwiększenie dostępności do przezskórnych zabiegów wymiany i naprawy zastawek. 13 2.2 Województwo kujawsko-pomorskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie kujawsko-pomorskim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 932, co jest dziesiątą najwyższą wartością w kraju. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 25,9% ogółu zgonów mieszkańców województwa (26% w przypadku mężczyzn, 25,9% w przypadku kobiet) i są to wartości niższe od ogólnopolskich. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa kujawsko-pomorskiego wynosi 249,8/100 tys. ludności (dla Polski wyniósł 278/100 tys. ludności). Najczęstszą przyczyną zgonów w województwie kujawsko-pomorskim była niewydolność serca, drugą choroba niedokrwienna serca, trzecią zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W województwie kujawsko-pomorskim 11 świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 11221), angioplastyki wieńcowe (łącznie 6497). Implantacje stymulatorów serca wykonuje 12 świadczeniodawców (łącznie 1385 zabiegów). Wśród nich 8 wykonuje implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie 486 zabiegów), 6 – implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (łącznie 129 zabiegów), 5 – ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 302 zabiegi), 2 – operacje zastawkowe serca (łącznie 208). Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie kujawsko-pomorskim znajdują się trzy ośrodki kardiochirurgii dorosłych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie kujawsko-pomorskim nie ma ośrodka kardiochirurgii dziecięcej – małych pacjentów transportuje się do Warszawy, Łodzi lub Gdańska. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa kujawsko-pomorskiego znajdowało się 117 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. 14 Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 7,5 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,3 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,9 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 5 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna Prognozuje się, że w okresie 2014-2029 liczba mieszkańców województwa zmniejszy się o 78 tys. osób, czyli 3,7% - jest to większy spadek niż dla Polski ogółem (3%). Liczba mieszkańców większości powiatów woj. kujawsko-pomorskiego będzie ulegała zmniejszeniu (nawet o -11%), za wyjątkiem powiatu bydgoskiego, toruńskiego (w każdym o +16%) oraz brodnickiego (+1%). W tych trzech powiatach należy uwzględnić inwestycje w AOS i POZ. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 w województwie kujawsko-pomorskim zachorowalność wzrośnie z poziomu 20 tys. do poziomu 22,8 tys. (+2,8 tys.; +14%; 9. najwyższa wartość w kraju). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na 8. miejscu w Polsce. Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 22,2-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych, nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 61,5 – średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 231 – średnia 15 dla Polski (219/1mln). Obecnie w województwie implantuje się około 1400 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 2200 urządzeń rocznie. Opisywane wskaźniki są znacznie niższe niż w przypadku takich krajów, jak Niemcy, Czechy, czy Włochy. Prognozowany jest wzrost rozpoznawalności (+14%) nabytych wad serca. Można stwierdzić, że w województwie nie ma potrzeby zwiększenia dostępności do ośrodka kardiochirurgii dorosłych i dzieci. Wnioski: - w województwie kujawsko-pomorskim należy zwiększyć dostępność do świadczeń w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi w istniejących ośrodkach; - należy zwiększyć dostępność do zabiegów implantacji stymulatorów serca w istniejących ośrodkach; - należy zwiększyć wsparcie pacjentów w AOS oraz POZ, zwłaszcza w powiatach, w których przewidywany jest wzrost liczby mieszkańców; - wskazane są inwestycje w programy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia). 16 2.3 Województwo lubelskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie lubelskim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 938 – 9. najwyższa wartość w kraju. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 25% ogółu zgonów mieszkańców województwa (24,9% w przypadku mężczyzn, 25,2% w przypadku kobiet) i są to wartości niższe od ogólnopolskich. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa lubelskiego wynosi 263,3/100 tys. ludności (średnia dla Polski – 278/100 tys. ludności). Najczęstszą przyczyną zgonów w województwie była niewydolność serca, drugą choroba niedokrwienna serca, a trzecią zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W analizowanym regionie 9 świadczeniodawców wykonuje koronarografię (11671 zabiegów), angioplastyki wieńcowe również 9 świadczeniodawców (7 214 zabiegów). W 3 szpitalach wykonuje się ablacje zaburzeń rytmu serca (397 zabiegów) oraz implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (142 zabiegi). Implantacje stymulatorów serca w 4 szpitalach (łącznie 1426 zabiegów), implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) w 3 szpitalach (łącznie 237 zabiegów). Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie lubelskim istnieją dwa ośrodki kardiochirurgii dorosłych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie lubelskim nie istnieje żaden ośrodek kardiochirurgii dziecięcej. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa lubelskiego znajdowało się 110 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. 17 Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 12,5 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,9 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,2 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 4,2 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna Prognozuje się, że w okresie 2014-2029 liczba mieszkańców woj. lubelskiego zmniejszy się o 140 tys. osób, czyli 6,5%, przy czym ludność Polski w tym okresie spadnie ogółem o 3%. Struktura wieku i płci woj. lubelskiego będzie się zmieniać podobnie jak struktura średnia w Polsce. Lubelskie nadal pozostanie województwem o starszej populacji. Oczekuje się, że do 2029 liczba mieszkańców części powiatów woj. lubelskiego będzie ulegała zmniejszeniu (nawet o 14% w powiecie hrubieszowskim), ale w części wzrośnie (do 9% w powiecie lubelskim). W tych powiatach należy uwzględnić inwestycje w AOS i POZ. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 zachorowalność w województwie lubelskim wzrośnie z poziomu 20,6 tys. do poziomu 22,9 tys. (+2,3 tys.; +11%). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na 4. miejscu od końca w Polsce. 18 Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 18,5-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych, nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 64,5, co jest mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców województwa wynosi ok. 107, co jest mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie lubelskim implantuje się około 1400 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 1900 urządzeń rocznie. Opisywane wskaźniki są znacznie niższe niż w przypadku takich krajów, jak Niemcy, Czechy czy Włochy. W związku z prognozowanym wzrostem rozpoznawalności (14%) nabytych wad serca należy uwzględnić wsparcie finansowe na przezskórne zabiegi wymiany i naprawy zastawek. Można stwierdzić, że w województwie nie ma potrzeby zwiększenia dostępności do ośrodka kardiochirurgii dorosłych. Mimo że prognozy demograficzne i epidemiologiczne wskazują, że liczba dzieci wymagających operacji kardiochirurgicznych będzie się zmniejszać, to jednak należy rozważyć budowę ośrodka kardiochirurgii w jednym z województw: podkarpackim lub lubelskim. Wnioski: - w województwie lubelskim należy zintensyfikować wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zwiększyć dostępność w istniejących ośrodkach do zabiegów implantacji stymulatorów serca; - należy zwiększyć wsparcie w AOS oraz POZ, zwłaszcza w powiatach, w których przewidywany jest wzrost liczby mieszkańców; - należy rozważyć stworzenie ośrodka kardiochirurgii dziecięcej na terenie województwa lubelskiego lub podkarpackiego; - wskazane są inwestycje w programy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia). 19 2.4 Województwo lubuskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie lubuskim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 926, co jest 11. najwyższą wartością w kraju. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 26,6% ogółu zgonów mieszkańców województwa (26,1% w przypadku mężczyzn, 27,2% w przypadku kobiet) i są to wartości niższe od ogólnopolskich. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa lubuskiego wynosi 254,3/100 tys. ludności (współczynnik dla Polski 278/100 tys. ludności). Najczęstszą przyczyną zgonów w województwie lubuskim była niewydolność serca i kardiomiopatie, drugą stanowiła choroba niedokrwienna serca, a trzecią zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W woj. lubuskim 4 świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 5,1 tys.), angioplastyki wieńcowe (łącznie 3,64 tys. w tym 2,23 tys. w OZW ). W 3 szpitalach wykonuje się ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 259 zabiegów), implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (łącznie 80 zabiegów), implantacje stymulatorów serca (łącznie – 750 zabiegów), implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie – 228 zabiegów). Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W 2013 roku w województwie istniał jeden ośrodek kardiochirurgii dorosłych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W 2013 roku w województwie lubuskim nie istniał żaden ośrodek kardiochirurgii dziecięcej. Dzieci wymagające operacji serca leczono w Poznaniu, Łodzi lub Wrocławiu. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa lubuskiego było 70 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. 20 Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 7,5 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,8 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,75 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna Prognozuje się, że w okresie 2014-2029 liczebność populacji woj. lubuskiego zmniejszy się o 37 tys. osób, czyli 3,6%, przy czym liczba ludności Polski w tym okresie zmniejszy się ogółem o 3%. Oczekuje się, że do 2029 liczba mieszkańców większości powiatów woj. lubuskiego będzie ulegała zmniejszeniu (nawet o -9%), za wyjątkiem powiatu gorzowskiego (+8%) i zielonogórskiego (+4%). W tych powiatach należy uwzględnić inwestycje w AOS i POZ. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 zachorowalność w województwie lubuskim wzrośnie z poziomu 9,7 tys. do poziomu 11,2 tys. (+1,5 tys.; +15%; najniższa wartość w kraju). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na miejscu 3. w Polsce. Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 78, co jest niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców województwa wynosi ok. 223, co jest podobnym odsetkiem do średniej dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie lubuskim implantuje się około 750 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantowanie około 1300 urządzeń rocznie. 21 Opisywane wskaźniki są znacznie niższe niż w przypadku takich krajów, jak Niemcy, Czechy czy Włochy. Prognozowany jest około 14-proc. wzrost rozpoznawalności nabytych wad serca. Nie ma potrzeby inwestycji w ośrodki kardiochirurgii dorosłych i dzieci. Wnioski: - w województwie lubuskim należy zintensyfikować wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zintensyfikować wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - należy zintensyfikować wsparcie w AOS oraz POZ, zwłaszcza w powiatach, w których przewidywany jest wzrost liczby mieszkańców; - niezmiernie ważne jest zwiększenie liczby świadczeń rehabilitacji kardiologicznej (w istniejących ośrodkach oraz ośrodkach nowo utworzonych); - wskazane są inwestycje w programy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia). 22 2.5 Województwo łódzkie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne Najwięcej osób w wieku 65 lat i więcej odnotowano w powiatach: mieście Łodzi (19,3%), pabianickim (17,3%), łęczyckim (17,2%), poddębickim (16,8%) oraz kutnowskim (16,6%). W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie łódzkim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 1024, co jest najwyższą wartością w kraju. Wymaga to nakładu inwestycji w profilaktykę chorób układu sercowo-naczyniowego. Najczęstsze rozpoznania, podobnie jak w Polsce, to choroba niedokrwienna serca oraz pozostałe zaburzenia rytmu serca i przewodzenia. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 25,9% ogółu zgonów mieszkańców województwa (24,1% w przypadku mężczyzn, 27,8% w przypadku kobiet) i są to wartości niższe od ogólnopolskich (odpowiednio 28,0%, 27,0% i 29,1%). Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa łódzkiego wynosi 319,1/100 tys. ludności i jest o 14,8% wyższy od ogólnopolskiego (278/100 tys. ludności). Najczęstszą przyczyną zgonów w województwie łódzkim były: niewydolność serca i kardiomiopatie. Wartość wskaźnika SMR (Standarized Mortality Ratio) jest wyższa o 47,1% od poziomu ogólnopolskiego, przy czym najwyższe wartości odnotowano w powiatach radomszczańskim, wieruszowskim, pajęczańskim, zgierskim i pabianickim. Drugą co do częstości przyczyną zgonów w województwie łódzkim była choroba niedokrwienna serca. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia MPZK dla województwa łódzkiego nie prezentują szczegółowych danych dotyczących liczby zabiegów CRT, ICD, ablacji w przeliczeniu na milion mieszkańców, przez co niemożliwe jest dokładne określenie zapotrzebowania na te procedury. Podobnie jak w całej Polsce, w każdym rozpoznaniu OZW śmiertelność wśród pacjentów nierehabilitowanych kardiologicznie była wyraźnie wyższa od śmiertelności w grupie rehabilitowanych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie łódzkim w 2013 roku istniał jeden ośrodek kardiochirurgii dorosłych, a w 2015 otworzono drugi. 23 Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie łódzkim, w Łodzi, istnieje jeden akademicki ośrodek kardiochirurgii dziecięcej o najwyższym stopniu referencyjności. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa łódzkiego znajdowało się 149 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w których realizowano świadczenia kardiologiczne. Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 20 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,2 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 4 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 3,7 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna Prognozuje się, że liczba mieszkańców woj. łódzkiego zmniejszy się o 183,7 tys. osób, czyli o 7,3%. Oznacza to większy spadek niż dla Polski ogółem (3%). Oczekuje się, że do 2029 liczba mieszkańców większości powiatów woj. łódzkiego będzie ulegała zmniejszeniu (nawet o -13%), za wyjątkiem powiatu piotrkowskiego (+1%) i łódzkiego wschodniego (+9%). W tych dwóch powiatach należy uwzględnić inwestycje w AOS i POZ. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 zachorowalność w województwie łódzkim wzrośnie z poziomu 26,1 tys. do poziomu 28,4 tys. (+2,3 tys.;+8%; 6. najwyższa wartość́ w kraju). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na 16. miejscu w Polsce. 24 Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 12,9-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych, nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. MPZK w zakresie woj. łódzkiego nie odnoszą się ani do zapotrzebowania na sale zabiegowe do ICD/CRT i sale do ablacji, ani do liczby zabiegów w przeliczeniu na mieszkańca. Jednak, znając obecny wskaźnik liczby implantacji CRT na milion osób dla Polski (97/1mln), wskaźnik liczby implantacji ICD (219/mln), współczynnik liczby ablacji (284/mln), należy spodziewać się wzrostu zapotrzebowania na te procedury. Obecnie w województwie łódzkim implantuje się około 1500 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantowanie około 2100 urządzeń rocznie. Opisywane wskaźniki są znacznie niższe niż w przypadku takich krajów, jak Niemcy, Czechy czy Włochy. W związku z prognozowanym znacznym wzrostem częstości rozpoznawania niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca, a co za tym idzie wzrostem liczby procedur implantowania stymulatorów/ICD/CRT, wydaje się, że środki finansowe przeznaczone na inwazyjne leczenie chorób kardiologicznych należy skierować na inwazyjne leczenie właśnie tych jednostek chorobowych. W związku z prognozowanym wzrostem rozpoznawalności (14%) nabytych wad serca należy uwzględnić wsparcie finansowe na przezskórne zabiegi wymiany i naprawy zastawek. Można stwierdzić, że w województwie nie ma potrzeby zwiększenia dostępności do ośrodka kardiochirurgii dorosłych i dzieci. Wnioski: - w województwie łódzkim należy zwiększyć wsparcie dla istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - należy zwiększyć wsparcie w AOS oraz POZ, zwłaszcza w powiatach, w których przewiduje się wzrost liczby mieszkańców; - wskazane są inwestycje w programy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia). 25 2.6 Województwo małopolskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców w województwie małopolskim wyniosła 905, co jest 13. najwyższą wartością w kraju. Najczęstsze rozpoznania, podobnie jak w Polsce, to choroba niedokrwienna serca oraz pozostałe zaburzenia rytmu serca i przewodzenia. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 23,2% ogółu zgonów mieszkańców województwa (24,3% w przypadku mężczyzn, 21,9% w przypadku kobiet) i są to wartości niższe od ogólnopolskich (odpowiednio 28,0%, 27,0% i 29,1%). Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa małopolskiego wynosi 209/100 tys. ludności i jest najniższym współczynnikiem w Polsce. Najczęstszą przyczyną zgonów w województwie małopolskim była choroba niedokrwienna serca, która stanowiła łącznie przyczynę 78,3% ogółu zgonów z powodu chorób serca i jest to odsetek niemal dwukrotnie wyższy niż w przypadku całej Polski (41,0%). Drugą z najczęstszych przyczyn zgonów w województwie małopolskim stanowiły niewydolność serca i kardiomiopatie, które odpowiadały za 4,0% ogółu zgonów z powodu chorób serca. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W woj. małopolskim 9 świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 15,79 tys.) i angioplastyki wieńcowe (łącznie 9,63 tys., w tym 6,29 tys. w OZW). Implantacje stymulatorów serca wykonuje się w 12 szpitalach (łącznie 2,32 tys.), implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie 406 zabiegów) w 10 szpitalach, implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (łącznie 156) w 7 szpitalach, ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 780 zabiegów) w 8 szpitalach. Podobnie jak w całej Polsce, w każdym rozpoznaniu OZW śmiertelność wśród pacjentów nierehabilitowanych kardiologicznie była wyraźnie większa od śmiertelności w grupie rehabilitowanych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie małopolskim znajduje się jeden ośrodek kardiochirurgii dorosłych. W 2013 roku wykonano ogółem 2176 operacji kardiochirurgicznych, w tym: operacji pomostowania naczyń wieńcowych – 1000, operacji wad nabytych (zastawkowych) – 648, operacji skojarzonych – 158, 26 operacji tętniaków aorty piersiowej – 205, rozwarstwień aorty typu A – 48, infekcyjnych zapaleń wsierdzia – 27. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie małopolskim, w Krakowie – Prokocimiu, znajduje się jeden akademicki (UJ) ośrodek kardiochirurgii dziecięcej o najwyższym stopniu referencyjności – Uniwersytecki Szpital Dziecięcy. Ośrodek leczy pacjentów zarówno z województw ościennych, jak i całej Polski. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa małopolskiego znajdowało się 168 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w których realizowano świadczenia kardiologiczne. Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 13 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,5 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,2 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 5,5 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna W latach 2014-2029 liczba mieszkańców woj. małopolskiego wzrośnie o 35 tys. osób, czyli o 1,1%, natomiast ludność Polski zmniejszy się w tym okresie o 1,17 mln osób (czyli o 3%). Nadal pozostanie ono województwem o nieznacznie młodszej strukturze demograficznej. Największe wzrosty liczby ludności zostaną odnotowane w powiatach wielickim (17%), krakowskim (11%) oraz myślenickim (7%). 27 Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 w województwie małopolskim zachorowalność wzrośnie z poziomu 31,3 tys. do poziomu 35,9 tys. (+4,6 tys.; +14%; 4. najwyższa wartość w kraju). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na 5. miejscu w Polsce. Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 22,8-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi około 46 i jest mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi około 119,4 i jest znacznie mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie małopolskim implantuje się około 2300 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 3900 urządzeń rocznie. W związku z prognozowanym znacznym wzrostem częstości rozpoznawania niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca, a co za tym idzie wzrostem liczby procedur implantacji stymulatorów/ICD/CRT, wydaje się, że środki finansowe powinny być skierowane na inwazyjne leczenie właśnie tych jednostek chorobowych. W związku z prognozowanym wzrostem rozpoznawalności (14%) nabytych wad serca należy uwzględnić wsparcie finansowe na przezskórne zabiegi wymiany i naprawy zastawek. Należy również uwzględnić dofinansowanie ośrodków zajmujących się usuwaniem układów stymulujących serce, ICD i CRT. W związku ze zwiększającą się liczbą procedur implantacji, wzrastać również będzie liczba procedur usuwania układów. W województwie nie ma potrzeby zwiększenia liczby ośrodków kardiochirurgii dorosłych i dzieci. Wnioski: - województwo małopolskie charakteryzuje się najniższą śmiertelnością z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego; - w województwie małopolskim należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; 28 - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów usuwania układów stymulujących serce/ICD/CRT; - wskazane jest wsparcie istniejących ośrodków rehabilitacji kardiologicznej oraz stworzenie nowych; - wskazane są inwestycje w programy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia). 29 2.7 Województwo mazowieckie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne Jest pierwszym województwem pod względem liczby mieszkańców, jednocześnie jego populacja jest starsza niż populacja Polski. Powiaty, w którym stwierdzono największy odsetek pacjentów w wieku 65+ to: miasto stołeczne Warszawa (18,3%), lipski (17,3%), sokołowski (17%) oraz łosicki (16,6%). W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców w województwie mazowieckim wyniosła 981 i jest czwartą najwyższą wartością w kraju. Najczęstsze rozpoznania hospitalizacji, podobnie jak w Polsce, to choroba niedokrwienna serca oraz pozostałe zaburzenia rytmu serca i przewodzenia. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 33,5% ogółu zgonów mieszkańców województwa (31,2% w przypadku mężczyzn, 35,9% w przypadku kobiet) i są to wartości wyższe od ogólnopolskich (odpowiednio 28%, 27% i 29,1%). Najczęstszymi przyczynami zgonów w województwie mazowieckim były niewydolność serca i kardiomiopatie, które stanowiły łącznie przyczynę 45,3% ogółu zgonów z powodu chorób serca. Drugą z najczęstszych przyczyn zgonów w województwie mazowieckim stanowiła choroba niedokrwienna serca. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W woj. mazowieckim wśród podmiotów, które zrealizowały powyżej 1% hospitalizacji w województwie, 20 sprawozdało wykonanie koronarografii (łącznie 24,5 tys.) a 25 angioplastyki wieńcowej (łącznie 16 tys.). Implantacje stymulatorów serca przeprowadzono w 2013 r. w 19 szpitalach (łącznie 5,2 tys.), implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie ok. 1 tys. zabiegów) w 17 szpitalach, implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (łącznie 449) w 12 szpitalach, ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 2 tys. zabiegów) w 14 szpitalach, a operacje zastawkowe serca (łącznie 927) w 6 szpitalach. W 2013 roku 9% pacjentów leczonych w województwie mazowieckim pochodziło z innego województwa. Najwięcej z woj. lubelskiego (1794 pacjentów), potem kolejno z woj.: łódzkiego (1541), podlaskiego (893), kujawsko-pomorskiego (756). Wskazuje to na istotną migrację pacjentów, których leczy się w pełno profilowych ośrodkach województwa mazowieckiego. 30 Podobnie jak w całej Polsce, w każdym rozpoznaniu OZW śmiertelność wśród pacjentów nierehabilitowanych kardiologicznie była wyraźnie wyższa od śmiertelności w grupie rehabilitowanych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie mazowieckim istnieje sześć ośrodków kardiochirurgii dorosłych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie mazowieckim, w Warszawie, znajdują się dwa ośrodki kardiochirurgii dziecięcej: Centrum Zdrowia Dziecka i Samodzielny Publiczny Dziecięcy Szpital Kliniczny Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa mazowieckiego znajdowały się 254 podmioty ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w których realizowano świadczenia kardiologiczne. Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 15 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,7 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 2 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 5 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna W okresie 2014-2029 liczba mieszkańców woj. mazowieckiego wzrośnie do 2029 r. o 84 tys. osób, czyli o 1,6%, natomiast ludność Polski zmniejszy się w tym okresie o 1,17 mln osób. Struktura 31 wieku i płci woj. mazowieckiego będzie zmieniać się podobnie jak struktura ludności w całej Polsce. Oczekuje się, że do 2029 zmiany liczby mieszkańców w poszczególnych powiatach woj. mazowieckiego będą zróżnicowane. W największym stopniu wzrośnie natomiast liczba ludności powiatów: piaseczyńskiego (o 20%), wołomińskiego (o 18%), legionowskiego (o 16%) i grodziskiego (o 15%). W tych powiatach należy uwzględnić inwestycje w AOS i POZ. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 zachorowalność́ na choroby układu krążenia w województwie mazowieckim wzrośnie z poziomu 53,4 tys. do poziomu 60,8 tys. (+7,4 tys.; +14%; najwyższa wartość w kraju). Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 21,6-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 84 i jest niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 189 i jest niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie mazowieckim implantuje się około 5000 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 6700 urządzeń rocznie. W związku z prognozowanym znacznym wzrostem częstości rozpoznawania niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca, a co za tym idzie wzrostem liczby procedur implantacji stymulatorów/ICD/CRT, wydaje się, że środki finansowe przeznaczone na inwazyjne leczenie chorób kardiologicznych powinny być skierowane na inwazyjne leczenie właśnie tych jednostek chorobowych. W związku z prognozowanym wzrostem rozpoznawalności migotania przedsionków wskazane są inwestycje w modernizację ośrodków wykonujących zabiegi izolacji żył płucnych. W związku z prognozowanym wzrostem rozpoznawalności (14%) nabytych wad serca należy uwzględnić wsparcie finansowe na przezskórne i kardiochirurgiczne zabiegi wymiany i naprawy zastawek. Należy również uwzględnić dofinansowanie ośrodków zajmujących się usuwaniem układów stymulujących serce i ICD. W związku ze zwiększającą się liczbą procedur implantacji będzie również wzrastać liczba procedur usuwania tych układów. Można stwierdzić, że w województwie nie ma potrzeby zwiększenia dostępności do ośrodka kardiochirurgii dorosłych i dzieci. 32 Wnioski: - województwo mazowieckie charakteryzuje się większą śmiertelnością niż średnia dla Polski, co wskazuje sercowo-naczyniowego, na konieczność czyli inwestycji poprawy w prewencji zakresie chorób układu Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej, Podstawowej Opieki Zdrowotnej oraz programów profilaktyki (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia); - w województwie mazowieckim należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów usuwania układów stymulujących serce/ICD/CRT, wskazane jest zwiększenie dostępności do zabiegów leczenia powikłań elektrapii; - podczas ustalania progu dofinansowania, należy uwzględnić fakt migracji pacjentów z innych województw do województwa mazowieckiego – jest to często wynik wysokiej referencyjności ośrodków oraz doświadczonej wysoko wykwalifikowanej kadry w województwie mazowieckim. Dodatkowe środki finansowe pozwolą na utrzymanie wysokiego poziomu świadczonych usług kardiologicznych; - wskazane jest zwiększenie dostępności do zabiegów ablacji, w tym ablacji migotania przedsionków. 33 2.8 Województwo opolskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne Częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w 2013 roku w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców w województwie opolskim wyniosła 961 i jest ósmą najwyższą wartością w kraju. Choroby serca odpowiadały za 24,3% ogółu zgonów mieszkańców województwa (24,1% w przypadku mężczyzn, 24,5% w przypadku kobiet) – są to wartości niższe niż wartości w Polsce. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa opolskiego wynosi 241,7/100 tys. ludności (dla Polski wynosi 278/100 tys. ludności). Najczęstszą przyczyną zgonów były niewydolność serca i kardiomiopatie, następnie choroba niedokrwienna serca oraz zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W województwie czterech świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 5 806), angioplastyki wieńcowe (łącznie 3 286). Wśród nich trzech świadczeniodawców wykonuje implantacje stymulatorów serca (łącznie 626 zabiegów), implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie 228 zabiegów), a implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) dwa szpitale (łącznie 86 zabiegów). Wśród nich jeden świadczeniodawca wykonuje ablacje zaburzeń rytmu serca (180 zabiegów, w tym 40 zabiegów ablacji migotania przedsionków), operacje zastawek serca (149 zabiegów). Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie opolskim znajduje się jeden ośrodek kardiochirurgii dorosłych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie opolskim nie ma ośrodka kardiochirurgii dziecięcej. Dzieci transportuje się do Wrocławia, Łodzi lub Poznania. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa opolskiego znajdowały się 64 podmioty ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. 34 Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 13 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,4 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,1 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 3 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna Prognozuje się, że w okresie 2014-2029 liczba mieszkańców województwa zmniejszy się o 92 tys. osób, czyli o 9,2%. Bedzie to jeden z większych spadków liczby ludności w Polsce. Struktura wieku i płci woj. opolskiego będzie zmieniać się nieco szybciej niż struktura średnia w Polsce. Bedzie to województwo o wyraźnie starszej strukturze niż Polska. Uwzględniając procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2029 zachorowalność w województwie wzrośnie z poziomu 9,9 tys. do 10,9 tys. (+1 tys.; +10% ; druga najniższa wartość w kraju). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na 14. miejscu. Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 16,9-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 86 i jest niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 228 i jest zbliżonym odsetkiem do średniej dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie opolskim implantuje się około 626 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 800 urządzeń rocznie. 35 W województwie opolskim nie ma potrzeby rozbudowy ośrodków kardiochirurgii dorosłych i dzieci. Wnioski: - województwo opolskie charakteryzuje się niskim wskaźnikiem liczby pielęgniarek kardiologicznych w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców – wskazuje to na konieczność inwestowania w szkolenia specjalizacyjne oraz podyplomowe dla tej grupy zawodowej; - w województwie należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - w celu poprawy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego należy poczynić inwestycje w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej, Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz przeznaczyć środki na programy profilaktyki (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia). 36 2.9 Województwo podkarpackie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie podkarpackim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 878. Jest to najniższa wartość w kraju. Najczęstszymi rozpoznaniami, podobnie jak w całym kraju, są choroba niedokrwienna serca oraz pozostałe zaburzenia rytmu serca i przewodzenia. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 28,0% ogółu zgonów mieszkańców województwa (27,7% w przypadku mężczyzn, 28,3% w przypadku kobiet) i są to wartości podobne do ogólnopolskich (odpowiednio 28%, 27% i 29,1%). Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa podkarpackiego wynosi 242,1/100 tys. ludności i jest o 12,9% niższy od ogólnopolskiego (278/100 tys. ludności). Najczęstsze przyczyny zgonów w województwie podkarpackim to: niewydolność serca i kardiomiopatie, choroba niedokrwienna serca i zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W woj. podkarpackim w 6 szpitalach wykonuje się ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 518 zabiegów), implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) w 4 ośrodkach (łącznie 66), implantacje stymulatorów serca w 8 szpitalach (łącznie 1352 zabiegów), implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) w 6 ośrodkach (łącznie 265 zabiegów). Operacje zastawkowe serca (390 zabiegów) wykonuje się tylko w Szpitalu Wojewódzkim Nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie. Podobnie jak w całej Polsce, w każdym rozpoznaniu OZW śmiertelność wśród pacjentów nierehabilitowanych kardiologicznie była wyraźnie większa od śmiertelności w grupie rehabilitowanych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie podkarpackim znajduje się jeden ośrodek kardiochirurgii dorosłych: Szpital Wojewódzki w Rzeszowie Oddział Kardiochirurgii. W 2013 roku wykonano tu ogółem 998 operacji kardiochirurgicznych, 432 operacje pomostowania naczyń wieńcowych, 259 operacji wad 37 nabytych (zastawkowych), 119 operacji skojarzonych, 123 operacje tętniaków aorty piersiowej, 42 operacje rozwarstwienia aorty typu A i 12 infekcyjnych zapaleń wsierdzia. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie podkarpackim nie ma ośrodka kardiochirurgii dziecięcej. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa podkarpackiego znajdowało się 109 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w których realizowano świadczenia kardiologiczne. Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 7,5 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,6 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy W województwie podkarpackim nie ma żadnego kardiologa dziecięcego. Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 3,2 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna W okresie 2014-2029 liczba mieszkańców w woj. podkarpackim zmniejszy się o 55 tys. osób, czyli o 2,6%. Oznacza to mniejszy spadek niż dla Polski ogółem (3%). Struktura wieku i płci woj. podkarpackiego będzie zmieniać się podobnie jak struktura średnia w Polsce. W badanym okresie nastąpi istotne zmniejszenie udziału w populacji osób w wieku 20-44 (z 38% do 31% w 2029 r.) oraz znaczny wzrost udziału osób w wieku powyżej 64. roku życia: z 14,5% do 22% w tymże okresie. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 w województwie podkarpackim zachorowalność wzrośnie z poziomu 19,3 tys. do poziomu 38 22,1 tys. (+2,8 tys.; +14%; 10. najwyższa wartość w kraju). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na 6. miejscu w Polsce. Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 25,5-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 31 i jest niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 126 i jest niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie podkarpackim implantuje się około 1350 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 2100 urządzeń rocznie. W związku z prognozowanym znacznym wzrostem częstości rozpoznawania niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca, a co za tym idzie wzrostem liczby procedur implantacji stymulatorów/ICD/CRT, wydaje się, że środki finansowe przeznaczone na inwazyjne leczenie chorób kardiologicznych powinny być skierowane na inwazyjne leczenie właśnie tych jednostek chorobowych. W związku z prognozowanym wzrostem rozpoznawalności (+14%) nabytych wad serca należy uwzględnić wsparcie finansowe na przezskórne zabiegi wymiany i naprawy zastawek. Można stwierdzić, że w województwie nie ma potrzeby zwiększenia dostępności do ośrodka kardiochirurgii dorosłych. Mimo że prognozy demograficzne i epidemiologiczne wskazują, że liczba dzieci wymagających operacji kardiochirurgicznych będzie w przyszłości zmniejszać się, to należy rozważyć budowę ośrodka kardiochirurgii w jednym z województw: podkarpackim lub lubelskim. Wnioski: - w województwie podkarpackim należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - należy rozważyć utworzenie ośrodka kardiochirurgii dziecięcej na terenie województwa lubelskiego lub podkarpackiego; 39 - należy liczbę miejsc specjalizacyjnych na szkolenia kadry kardiologów, kardiologów dziecięcych, kardiochirurgów i pielęgniarek kardiologicznych; - w celu poprawy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego należy poczynić inwestycje w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej, Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz przeznaczyć środki na programy profilaktyki (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia). 40 2.10 Województwo podlaskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców w województwie podlaskim wyniosła 970, co jest 6. najwyższą wartością w kraju. Najczęstsze rozpoznania to pozostałe zaburzenia rytmu i przewodzenia (548 rozpoznań na 100 tys. mieszkańców) oraz choroba niedokrwienna serca (502 rozpoznań na 100 tys. mieszkańców). W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 30,6% ogółu zgonów mieszkańców województwa (27,2% w przypadku mężczyzn, 34,6% w przypadku kobiet) i są to wartości wyższe od ogólnopolskich (odpowiednio 28%, 27% i 29,1%). Najczęstsze przyczyny zgonów w województwie podlaskim to: choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca i kardiomiopatie, zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W woj. podlaskim 4 świadczeniodawców wykonuje 5070 koronarografii, 2685 angioplastyk wieńcowych, w tym 1642 w OZW. W 3 szpitalach wykonuje się ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 271 zabiegów, w tym ablacje migotania przedsionków w 2 ośrodkach – 33 zabiegi), implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) w 2 ośrodkach (łącznie 77), implantacje stymulatorów serca w 5 ośrodkach (łącznie 895 zabiegów), implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) w 4 ośrodkach (łącznie 193 zabiegi). Operacje zastawkowe serca (162 zabiegi) wykonuje się tylko w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym w Białymstoku. Podobnie jak w całej Polsce, w każdym rozpoznaniu OZW śmiertelność wśród pacjentów nierehabilitowanych kardiologicznie była wyraźnie większa od śmiertelności w grupie rehabilitowanych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie podlaskim istnieje jeden ośrodek kardiochirurgii dorosłych: Uniwersytecki Szpital Kliniczny w Białymstoku Klinika Kardiochirurgii. W 2013 roku wykonano w niej ogółem 617 operacji kardiochirurgicznych, 299 operacji pomostowania naczyń wieńcowych, 129 operacji wad nabytych (zastawkowych), 78 operacji skojarzonych, 92 operacje tętniaków 18 – rozwarstwień aorty typu A i 3 operacje infekcyjnego zapalenia wsierdzia. 41 aorty piersiowej, Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie podlaskim nie istnieje żaden ośrodek kardiochirurgii dziecięcej. Dzieci wymagające operacji serca, w tym noworodki, transportuje się przede wszystkim do IPCZD w Warszawie. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa podlaskiego znajdowało się 80 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w których realizowano świadczenia kardiologiczne. Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 7 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,7 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,3 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,3 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna Prognozuje się, że w okresie 2014-2029 liczba mieszkańców woj. podlaskiego zmniejszy się o 64 tys. osób, czyli o 5,4%. Oznacza to większy spadek niż dla Polski ogółem (3%). Struktura wieku i płci woj. podlaskiego będzie zmieniać się podobnie jak struktura wieku i płci w kraju ogółem. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 zachorowalność w województwie podlaskim wzrośnie z poziomu 11,8 tys. do poziomu 13,2 tys. (+1,4 tys.; +11%; 3. najniższa wartość w kraju). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na 11. miejscu w Polsce. 42 Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 21,2-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 64, co jest niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 160, co jest niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie podlaskim implantuje się około 895 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 1300 urządzeń rocznie. W związku z prognozowanym znacznym wzrostem częstości rozpoznawania niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca, a co za tym idzie wzrostem liczby procedur implantacji stymulatorów/ICD/CRT, wydaje się, że środki finansowe przeznaczone na inwazyjne leczenie chorób kardiologicznych powinny być skierowane na inwazyjne leczenie właśnie tych jednostek chorobowych. Można stwierdzić, że w województwie nie ma potrzeby zwiększenia dostępności do ośrodka kardiochirurgii dorosłych i dzieci. Wnioski: - w województwie podlaskim należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - należy zwiększyć środki oraz liczbę miejsc specjalizacyjnych w celu szkolenia kadry kardiologów, kardiologów dziecięcych, kardiochirurgów i pielęgniarek kardiologicznych; - w celu poprawy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego należy poczynić inwestycje w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej, Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz przeznaczyć środki na programy profilaktyki (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia). 43 2.11 Województwo pomorskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 r. częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie pomorskim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 921, co jest dwunastą wartością w kraju. W latach 2011-2013 choroby serca były odpowiedzialne za 30,4% ogółu zgonów mieszkańców województwa (29,6 w przypadku mężczyzn, 31,4% w przypadku kobiet) i są to wartości wyższe od ogólnopolskich (odpowiednio 28%, 27% i 29,1%). Najczęstsze przyczyny zgonów w województwie pomorskim to: choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca i kardiomiopatie, zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W woj. pomorskim 10 świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 12,0 tys.), angioplastyki wieńcowe (łącznie 7,47 tys. w tym 3,76 tys. w OZW). Implantacje stymulatorów serca wykonywane są w 10 szpitalach (łącznie 1490), w tych samych ośrodkach wykonuje się implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie 441 zabiegów). Ablacje zaburzeń rytmu serca wykonuje się w 4 szpitalach (łącznie 516 zabiegów, w tym ablacje migotania przedsionków w 2 szpitalach: 60 i 36 zabiegów), zaś implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) w 5 szpitalach (łącznie 126). Operacje zastawkowe serca wykonuje się tylko w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym w Gdańsku (łącznie 480 zabiegów). Podobnie jak w całej Polsce, w każdym rozpoznaniu OZW śmiertelność wśród pacjentów nierehabilitowanych kardiologicznie była wyraźnie wyższa od śmiertelności w grupie rehabilitowanych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie pomorskim znajdują się dwa ośrodki kardiochirurgii dorosłych: Instytut Chirurgii AM w Gdańsku Klinika Kardiochirurgii oraz Swissmed Vascular Klinika Kardiochirurgii. W 2013 roku wykonano w nich ogółem 1761 operacji kardiochirurgicznych, 816 operacji pomostowania naczyń wieńcowych, 297 operacji wad nabytych (zastawkowych), 147 operacji skojarzonych, 72 operacje tętniaków aorty piersiowej, 3 infekcyjnego zapalenia wsierdzia. 44 Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie pomorskim, w Gdańsku, istnieje jeden ośrodek kardiochirurgii dziecięcej drugiego stopnia referencyjności w Pomorskim Centrum Traumatologii Copernicus w Gdańsku. W 2013 roku w ośrodku wykonano: 369 operacji wad wrodzonych serca, 84 operacje noworodków, w tym w krążeniu – 8, bez krążenia – 76 oraz 139 operacji niemowląt i 146 dzieci. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa pomorskiego znajdowało się 148 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w których realizowano świadczenia kardiologiczne. Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 11 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,3 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,6 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 4,5 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna Prognozuje się, że w okresie 2014-2029 liczba mieszkańców woj. pomorskiego wzrośnie o 32 tys. osób, czyli o 1,4% (liczba mieszkańców Polski zmniejszy się o 3%). Struktura wieku i płci woj. pomorskiego będzie zmieniać się podobnie jak struktura średnia w Polsce. Nadal pozostanie ono województwem o nieznacznie młodszej populacji. Oczekuje się, że do 2029 roku liczba mieszkańców części powiatów woj. pomorskiego będzie ulegała zmniejszeniu (nawet o 13% w przypadku miast Gdańsk i Sopot), natomiast największy wzrost zostanie odnotowany w powiatach: gdańskim (27%), kartuskim (19%) i wejherowskim (14%). 45 Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 w województwie pomorskim zachorowalność wzrośnie z 21,8 tys. przypadków do 25,4 tys. (+3,6 tys.; +16%; 7. najwyższa wartość w kraju). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na pierwszym miejscu w Polsce. Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 25,2-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 54,8 i jest niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 191 i jest znacznie niższym odsetkiem niż średnia dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie pomorskim implantuje się około 1490 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 3000 urządzeń rocznie. W związku z prognozowanym znacznym wzrostem częstości występowania niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca, a co za tym idzie wzrostem liczby procedur implantacji stymulatorów/ICD/CRT, wydaje się, że środki finansowe powinny być skierowane na inwazyjne leczenie właśnie tych jednostek chorobowych. W związku z prognozowanym wzrostem rozpoznawalności (+14%) nabytych wad serca należy uwzględnić wsparcie finansowe na przezskórne zabiegi wymiany i naprawy zastawek. Należy również uwzględnić dofinansowanie ośrodków zajmujących się usuwaniem układów stymulujących serce, ICD i CRT. W związku ze zwiększającą się liczbą procedur implantacji również wzrastać będzie liczba procedur usuwania układów. W województwie nie ma potrzeby zwiększenia dostępności do ośrodka kardiochirurgii dorosłych. Wnioski: - w województwie pomorskim należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów usuwania układów stymulujących serce/ICD/CRT; 46 - wskazane jest wsparcie ośrodków rehabilitacji kardiologicznej; - w zakresie kardiochirurgii dziecięcej potrzebna może okazać się rozbudowa obecnej infrastruktury tak, aby stworzyć najwyższej jakości i referencyjności ośrodek kardiochirurgii dziecięcej dla północnej części Polski. Obecne zasoby ośrodka w zakresie specjalistów kardiochirurgów i kardiologów dziecięcych całkowicie to uzasadniają; - w celu poprawy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego należy poczynić inwestycje w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej, Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz przeznaczyć środki na programy profilaktyki (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia). 47 2.12 Województwo śląskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców w województwie śląskim wyniosła 1018, co jest drugą najwyższą wartością w kraju. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 29,1% ogółu zgonów mieszkańców województwa (27,9 dla mężczyzn, 30,5% dla kobiet) i są to wartości wyższe od ogólnopolskich. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa śląskiego wynosi 306,5/100 tys. ludności (średnia dla Polski 278/100 tys.). Najczęstszą przyczyną zgonów w województwie śląskim była choroba niedokrwienna serca, drugą stanowiły niewydolność serca i kardiomiopatie, trzecią z kolei – zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia Na terenie województwa 14 świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 32,26 tys.) i angioplastyki wieńcowe (łącznie 18,09 tys., w tym 12,80 tys. w OZW). Implantacje stymulatorów serca prowadzone są w 17 szpitalach (łącznie 4,27 tys.), implantacje kardiowerterówdefibrylatorów serca (ICD) (łącznie 1188 zabiegów) w 14 szpitalach, implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (łącznie 99) w 8 szpitalach, ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 814 zabiegów) w 7 szpitalach, a operacje zastawkowe serca (łącznie 1757) w 3 szpitalach. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie śląskim w 2013 roku znajdowały się 4 ośrodki kardiochirurgii dorosłych. W 2013 roku wykonano w nich ogółem 5766 operacji kardiochirurgicznych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie śląskim znajdują się dwa ośrodki kardiochirurgii dziecięcej. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa śląskiego znajdowało się 405 podmiotów AOS. 48 Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 16 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,75 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 2,5 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 6 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna W okresie 2014-2029 liczba mieszkańców woj. śląskiego zmniejszy się o 315 tys. osób, czyli o 6,7%. Oznacza to większy spadek niż dla Polski. Struktura wieku i płci będzie zmieniać się podobnie jak struktura w kraju. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2029 zachorowalność w województwie śląskim wzrośnie z poziomu 48 tys. do 53,2 tys. (+5,2 tys.; +10%; druga najwyższa wartość w kraju) Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 14-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 21,5 (średnia dla Polski – 97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 258 (średnia dla Polski – 219/mln). Obecnie implantuje się około 4270 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 6000 urządzeń rocznie. Prognozowany jest również wzrost zapadalności na nabyte wady serca (o ok. 14%). W województwie nie ma potrzeby zwiększenia liczby ośrodków kardiochirurgii dorosłych i dzieci. 49 Wnioski: - w związku z dużym wskaźnikiem zapadalności na choroby serca należy wspierać profilaktykę chorób układu sercowo-naczyniowego oraz AOS i POZ; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów usuwania układów stymulujących serce/ICD/CRT; - należy uwzględnić wsparcie finansowe na przezskórne zabiegi wymiany i naprawy zastawek; - w celu poprawy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego należy poczynić inwestycje w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej, Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz przeznaczyć środki na programy profilaktyki (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia); - wskazane jest wsparcie ośrodków rehabilitacji kardiologicznej. 50 2.13 Województwo świętokrzyskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie świętokrzyskim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 971, co jest 5. najwyższą wartością w kraju. W latach 2011-2013 choroby serca były odpowiedzialne za 27,3% ogółu zgonów mieszkańców województwa (26,3 dla mężczyzn, 28,4% dla kobiet) i są to wartości zbliżone do ogólnopolskich. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa świętokrzyskiego wynosi 298,7/100 tys. ludności (średnia dla Polski 278/100 tys.). Najczęstszą przyczyną zgonów były niewydolność serca i kardiomiopatie, drugą stanowiła choroba niedokrwienna serca, trzecią – zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia Na terenie województwa 7 świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 6,81 tys.) i angioplastyki wieńcowe (łącznie 3,72 tys., w tym 2,88 tys. w OZW). Implantacje stymulatorów serca prowadzone są w 5 szpitalach (łącznie 1088), implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie 138 zabiegów) w 3 szpitalach, implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (łącznie 48) w 2 szpitalach, ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 365 zabiegów) w 4 szpitalach. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie świętokrzyskim znajduje się jeden ośrodek kardiochirurgii dorosłych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie świętokrzyskim nie ma ośrodka kardiochirurgii dziecięcej. Dzieci są leczone w Warszawie lub Krakowie. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa świętokrzyskiego znajdowały się 74 podmioty AOS. Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 17 (średnia dla Polski – 11). 51 Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,75 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,6 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 2,5 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna W okresie 2014-2029 liczba mieszkańców woj. świętokrzyskiego zmniejszy się o 98 tys. osób, czyli o 9,2%. Oznacza to większy spadek niż dla Polski. Struktura wieku i płci będzie zmieniać się podobnie jak struktura w kraju. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2029 w województwie świętokrzyskim zachorowalność wzrośnie z poziomu 12,6 tys. do poziomu 13,8 tys. (+1,2 tys.; +9%; 13. wartość w kraju). Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 16,2-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 38 (średnia dla Polski – 97/mln), a wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 108 (średnia dla Polski – 219/1mln). Obecnie implantuje się około 1088 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 1500 urządzeń rocznie. Prognozowany jest również wzrost zapadalności na nabyte wady serca (o ok. 14%). W województwie nie ma potrzeby zwiększenia dostępności do ośrodka kardiochirurgii dorosłych i dzieci. Wnioski: - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; 52 - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - w celu poprawy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego należy poczynić inwestycje w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej, Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz przeznaczyć środki na programy profilaktyki (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia); - wskazane jest wsparcie ośrodków rehabilitacji kardiologicznej. 53 2.14 Województwo warmińsko-mazurskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie warmińskomazurskim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 897, co jest trzecią najniższą wartością w kraju. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 24% ogółu zgonów mieszkańców województwa (23,2 dla mężczyzn, 24,9% dla kobiet) i są to wartości zbliżone do ogólnopolskich. Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa pomorskiego wynosi 222,1/100 tys. ludności (średnia dla Polski 278/100 tys.). Najczęstszą przyczyną zgonów była choroba niedokrwienna serca, drugą były niewydolność serca i kardiomiopatie, trzecią – zatorowość płucna. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W województwie 5 świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 4545) i angioplastyki wieńcowe (łącznie 3021). Implantacje stymulatorów serca prowadzone są 5 w szpitalach (łącznie 1020), implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie 141 zabiegów) w 4 szpitalach, implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (łącznie 34) w 3 szpitalach, ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 228 zabiegów) w 3 szpitalach. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W województwie znajduje się jeden ośrodek kardiochirurgii dorosłych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie nie ma ośrodka kardiochirurgii dziecięcej – dzieci są leczone w Warszawie lub Krakowie. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa znajdowało się 86 podmiotów AOS. Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 8 (średnia dla Polski – 11). 54 Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,75 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,3 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 2 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna W okresie 2014-2029 liczba mieszkańców województwa zmniejszy się o 67 tys. osób, czyli o 4,7%. Oznacza to większy spadek niż dla Polski. Struktura wieku i płci będzie zmieniać się podobnie jak struktura w kraju. Uwzględniając wyłącznie procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2029 w województwie warmińsko-mazurskim zachorowalność wzrośnie z poziomu 13,4 tys. do 15,3 tys. (+1,9 tys.; +14%; 12. najwyższa wartość w kraju). Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 22,8-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 24 (średnia dla Polski – 97/mln), a wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 100 (średnia dla Polski – 219/mln). Obecnie implantuje się około 1020 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 1300 urządzeń rocznie. Prognozowany jest również wzrost zapadalności na nabyte wady serca (o ok. 14%). W województwie nie ma potrzeby zwiększenia liczby ośrodków kardiochirurgii dorosłych i dzieci. Wnioski: - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; 55 - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - wskazane jest wsparcie ośrodków rehabilitacji kardiologicznej; - w celu poprawy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego należy poczynić inwestycje w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej, Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz przeznaczyć środki na programy profilaktyki (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia); - należy zwiększyć wsparcie szkoleń oraz zwiększyć liczbę miejsc specjalizacyjnych dla kadry kardiologicznej (kardiologów, kardiologów dziecięcych, kardiochirurgów oraz pielęgniarek kardiologicznych). 56 2.15 Województwo wielkopolskie Aspekty demograficzne i epidemiologiczne Województwo wielkopolskie jest trzecim województwem pod względem liczby mieszkańców, jednocześnie populacja jest młodsza niż populacja Polski. Powiaty, w których stwierdzono największy odsetek pacjentów w wieku 65+ to: miasto Kalisz (17,2%), miasto Poznań (17,1%) i miasto Konin (16,4%). W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniosła 893, co jest drugą najniższą wartością w kraju. Najczęstsze rozpoznania, podobnie jak w Polsce, to choroba niedokrwienna serca oraz pozostałe zaburzenia rytmu serca i przewodzenia. W latach 2011-2013 choroby serca były odpowiedzialne za 37,3% ogółu zgonów mieszkańców województwa (26,9% w przypadku mężczyzn, 27,7% w przypadku kobiet) i są to wartości zbliżone do ogólnopolskich (odpowiednio 28%, 27% i 29,1%). Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa zachodniopomorskiego wynosi 248,9/100 tys. ludności i jest o 10,5% niższy od ogólnopolskiego (278/100 tys. ludności). Najczęstszą przyczyną zgonów była choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca oraz migotanie i trzepotanie. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W woj. wielkopolskim 15 świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 22,43 tys.), angioplastyki wieńcowe (łącznie 12,91 tys. w tym 7,27 tys. w OZW) i implantacje stymulatorów serca (łącznie 2431). Wśród nich 13 wykonuje implantacje kardiowerterów-defibrylatorów serca (ICD) (łącznie 598 zabiegów), 6 – ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 571 zabiegów, w tym ablacje migotania przedsionków w trzech ośrodkach – łącznie 86 zabiegów), 11 – implantacje układów resynchronizujących serce (CRT) (łącznie 181), 2 – operacje zastawkowe serca (łącznie 376). Podobnie jak w całej Polsce, w każdym rozpoznaniu OZW śmiertelność wśród pacjentów nierehabilitowanych kardiologicznie była wyraźnie większa od śmiertelności w grupie rehabilitowanych. 57 Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W woj. wielkopolskim znajdują się dwa ośrodki kardiochirurgii dorosłych: Instytut Kardiologii AM w Poznaniu Klinika Kardiochirurgii oraz Szpital Miejski im. Strusia w Poznaniu Oddział Kardiochirurgii. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W Poznaniu istnieje jeden akademicki ośrodek kardiochirurgii dziecięcej o najwyższym stopniu referencyjności. W ośrodku operowane są również dzieci z województwa Zachodniopomorskiego i Lubuskiego. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna W roku 2013 na terenie województwa wielkopolskiego znajdowało się 201 podmiotów ambulatoryjnej opieki specjalistycznej, w których realizowano świadczenia kardiologiczne. Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 5 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,7 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,1 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,4 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna W okresie 2014-2029 liczba mieszkańców woj. wielkopolskiego nie ulegnie zmianie (nieznaczny wzrost o 0,1%), natomiast ludność Polski zmniejszy się o 3%. Struktura wieku i płci woj. wielkopolskiego będzie zmieniać się podobnie jak struktura ludności w całej Polsce, jednak nadal pozostanie ono województwem o nieznacznie młodszej populacji. 58 Do 2029 r. liczba mieszkańców części powiatów woj. wielkopolskiego będzie się zmniejszać (nawet o -15% w m. Konin), ale w części wzrośnie (do 26% w powiecie poznańskim). Szacuje się, że w okresie 2015-2025 zachorowalność w województwie wielkopolskim wzrośnie z poziomu 31,9 tys. do poziomu 37,1 tys. (+5,2 tys.; +16%; trzecia najwyższa wartość w kraju). Pod względem dynamiki wzrostu zachorowalności województwo jest na drugim miejscu w Polsce. Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 23,4-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 52, co jest znacznie mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 172, co jest mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (219/mln). Obecnie w województwie wielkopolskim implantuje się około 2500 stymulatorów rocznie, podczas gdy prognoza na okres do 2029 roku wskazuje na implantację około 3900 urządzeń rocznie. W związku z prognozowanym znacznym wzrostem częstości rozpoznawania niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca, a co za tym idzie wzrostem liczby procedur implantacji stymulatorów/ICD/CRT, wydaje się, że środki finansowe przeznaczone na inwazyjne leczenie chorób kardiologicznych powinny być skierowane na inwazyjne leczenie właśnie tych jednostek chorobowych. W związku z prognozowanym wzrostem rozpoznawalności (14%) nabytych wad serca należy uwzględnić wsparcie finansowe przezskórnych zabiegów wymiany i naprawy zastawek. W województwie wielkopolskim należy spodziewać się rosnącego zapotrzebowania na operacje kardiochirurgiczne. Można stwierdzić, że zasoby ośrodków kardiochirurgicznych z tego województwa zostaną w pełni wykorzystane lub w niewielkim stopniu mogą okazać się niewystarczające. Nie ma potrzeby rozbudowy ośrodków kardiochirurgii dzieci. Wnioski: - województwo wielkopolskie charakteryzuje się bardzo niskim wskaźnikiem liczby kardiologów w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców – wskazuje to konieczność 59 inwestowania w szkolenia specjalizacyjne dla kardiologów osób dorosłych oraz zwiększenie liczby miejsc specjalizacyjnych; - w województwie wielkopolskim należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków w zakresie zabiegów implantacji stymulatorów serca; - w związku z rosnącym zapotrzebowaniem na leczenie kardiochirurgiczne dorosłych należy zwiększyć wsparcie istniejących ośrodków; - w celu poprawy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego należy poczynić inwestycje w Ambulatoryjnej Opiece Specjalistycznej, Podstawowej Opiece Zdrowotnej oraz przeznaczyć środki na programy profilaktyki (wczesna diagnostyka nadciśnienia tętniczego, dyslipidemii oraz promocja zdrowego stylu życia); - wskazane jest zwiększenie dostępności do zabiegów ablacji, w tym ablacji migotania przedsionków. 60 Województwo zachodniopomorskie 2.16 Aspekty demograficzne i epidemiologiczne W 2013 roku częstość rozpoznawania chorób kardiologicznych w województwie zachodniopomorskim w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców wyniósł 962, co klasyfikuje województwo na 7. miejscu. Najczęstsze rozpoznania, podobnie jak w Polsce, to choroba niedokrwienna serca oraz pozostałe zaburzenia rytmu serca i przewodzenia. W latach 2011-2013 choroby serca odpowiadały za 32,6% ogółu zgonów mieszkańców województwa (30,1% w przypadku mężczyzn, 35,6% w przypadku kobiet) i są to wartości wyższe od ogólnopolskich (odpowiednio 28%, 27% i 29,1%). Współczynnik rzeczywisty umieralności z powodu ogółu chorób serca mieszkańców województwa zachodniopomorskiego wynosi 313,7/100 tys. ludności i jest o 12,8% wyższy od ogólnopolskiego (278/100 tys. ludności). Najczęstszą przyczyną zgonów była choroba niedokrwienna serca, a następnie niewydolność serca. Analiza wykorzystania zasobów Lecznictwo szpitalne – kardiologia W woj. zachodniopomorskim 3 świadczeniodawców wykonuje koronarografie (łącznie 5,5 tys.), angioplastyki wieńcowe (łącznie 2,87 tys. w tym 1,5 tys. w OZW), ablacje zaburzeń rytmu serca (łącznie 767 zabiegów, w tym ablacje migotania przedsionków w 3 szpitalach – łącznie 184 zabiegi), implantacje CRT (łącznie 101). Implantacje stymulatorów serca wykonuje się także w Regionalnym Szpitalu w Kołobrzegu (łącznie 4 szpitale – 1159 zabiegów). Podobnie implantacje (ICD) – także w Regionalnym Szpitalu w Kołobrzegu (łącznie 4 szpitale – 193 zabiegi). Podobnie jak w całej Polsce, w każdym rozpoznaniu OZW śmiertelność wśród pacjentów nierehabilitowanych kardiologicznie była wyraźnie wyższa od śmiertelności w grupie rehabilitowanych. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia W woj. zachodniopomorskim znajduje się jeden ośrodek kardiochirurgii dorosłych Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 2 Klinika Kardiochirurgii PUM. Lecznictwo szpitalne – kardiochirurgia dziecięca W województwie zachodniopomorskim nie istnieje żaden ośrodek kardiochirurgii dziecięcej. Dzieci wymagające operacji serca, w tym noworodki, transportuje się do Uniwersytetu 61 Medycznego w Poznaniu oraz do Copernicus Podmiot Leczniczy Sp. z o.o. w Gdańsku. Ambulatoryjna Opieka Specjalistyczna Na terenie województwa zachodniopomorskiego w 2013 roku ambulatoryjne świadczenia kardiologiczne realizowało 71 podmiotów AOS. W prawie wszystkich powiatach województwa zachodniopomorskiego znajdował się przynajmniej jeden ośrodek (wyjątkiem jest powiat koszaliński). Kadry medyczne Kardiolodzy Wskaźnik kardiologów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 7 (średnia dla Polski – 11). Kardiochirurdzy Wskaźnik kardiochirurgów przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 0,7 (średnia dla Polski – 1). Kardiolodzy dziecięcy Wskaźnik kardiologów dziecięcych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 1,25 (średnia dla Polski – 1,4). Pielęgniarki z tytułem specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa kardiologicznego Wskaźnik pielęgniarek kardiologicznych przypadających na 100 tys. dorosłej ludności województwa wynosi około 6,5 (średnia dla Polski – 4). Prognoza epidemiologiczna oraz demograficzna W okresie 2014-2025 liczba mieszkańców woj. zachodniopomorskiego zmniejszy się o 4,7%, natomiast ludność Polski o 3%. Struktura wieku i płci woj. zachodniopomorskiego będzie zmieniać się podobnie jak struktura ludności w całej Polsce. Wzrośnie liczba ludności powiatów: polickiego (o 18%), koszalińskiego i goleniowskiego (o 2%). Uwzględniając procesy demograficzne, szacuje się, że w okresie 2015-2025 zachorowalność z powodów kardiologicznych wzrośnie o zachodniopomorskiemu 4. miejsce w kraju. 62 około 14%, co daje województwu Prognoza w zakresie świadczeń kardiologicznych i kardiochirurgicznych Pomimo prognozowanego około 17,7-proc. wzrostu zapotrzebowania na zabiegi realizowane w pracowniach hemodynamicznych nie ma potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. Obecnie wskaźnik liczby implantacji CRT na milion mieszkańców wynosi ok. 59, co jest znacznie mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (97/mln). Wskaźnik liczby implantacji ICD na milion mieszkańców wynosi ok. 114, co jest znacznie mniejszym odsetkiem niż średnia dla Polski (219/mln). W związku z prognozowanym starzeniem się populacji, wzrostem częstości rozpoznawania niewydolności serca oraz zaburzeń rytmu serca wydaje się, że środki finansowe przeznaczone na inwazyjne leczenie chorób kardiologicznych powinny być skierowane na leczenie zaburzeń rytmu serca, niewydolności serca. W związku z prognozowanym wzrostem rozpoznawalności (+14%) nabytych wad serca, należy uwzględnić wsparcie finansowe na przezskórne zabiegi wymiany i naprawy zastawek. Nie ma potrzeby rozbudowy ośrodków kardiochirurgii dorosłych i dzieci Wnioski: - województwo zachodniopomorskie charakteryzuje się znacznie wyższą śmiertelnością niż średnia dla Polski, co wskazuje na konieczność poprawy prewencji chorób układu sercowo-naczyniowego, czyli inwestycje w zakresie Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej, Podstawowej Opieki Zdrowotnej oraz programy profilaktyki; - podobnie jak w całej Polsce, należy zintensyfikować wsparcie w zakresie leczenia inwazyjnego niewydolności serca (implantacja ICD i CRT) oraz wad serca metodami przezskórnymi; - jest potrzeba inwestowania w szkolenia specjalizacyjne, w tym zwiększenie liczby miejsc specjalizacyjnych kardiologów osób dorosłych. 63 3 PODSUMOWANIE MPZK w zakresie kardiologii są bardzo ważnym dokumentem. Inicjatywa tworzenia map daje nadzieję na koordynację procesu organizacji świadczeń medycznych. Dokument wskazuje na brak potrzeby zwiększania liczby stołów hemodynamicznych. W kolejnej edycji map dobrze byłoby zamieścić informacje o zapotrzebowaniu na sale do zabiegów ablacji, implantacji stymulatorów/kardiowerterów-defibrylatorów (ICD)/urządzeń do resynchronizacji (CRT) oraz do usuwania tych urządzeń (w tym zestawów mechanicznych i laserowych). Podobny komentarz dotyczy sal hybrydowych, w których wykonuje się wybrane, szczególnie trudne, obarczone wysokim ryzykiem zabiegi kardiologiczne z zakresu kardiologii interwencyjnej (przezskórna implantacja/naprawa zastawek serca) i elektroterapii, które wymagają udziału interdyscyplinarnych zespołów specjalistów. Zalecenia Ze względu na proponowaną zmianę dotyczącą postępowania z pacjentami po OZW (Projekt kompleksowej opieki kardiologicznej nad pacjentem po zawale serca) – należy rozszerzyć informacje w mapach zdrowotnych o dostępność do ośrodków prowadzących rehabilitację kardiologiczną. MPZK podają liczbę łóżek kardiologicznych na oddziale rehabilitacji kardiologicznej w Polsce oraz znaczącą, korzystną różnicę w zmniejszeniu śmiertelności wśród chorych rehabilitowanych względem nierehabilitowanych. Zgodnie z danymi zawartymi w dokumencie Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (Optymalny Model Kompleksowej Rehabilitacji i Wtórnej Prewencji. Kardiol Pol 2013;71(9):995-1003) z kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej (KRK) w Polsce korzysta tylko około 20% pacjentów. Zmiany w postaci koordynowanej opieki kardiologicznej nad pacjentem po zawale serca zaproponowane przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji wskazują na konieczność prowadzenia rehabilitacji kardiologicznej u każdego pacjenta, u którego nie ma przeciwwskazań do takiego postępowania (Opieka koordynowana po zawale serca. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego oraz Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji. Kardiologia Polska 2016; 74, 8: 800–811). Spowoduje to około 4-krotny wzrost zapotrzebowania na KRK. Dlatego w kolejnej edycji map należy rozważyć umieszczenie analizy wykorzystania zasobów dotyczących rehabilitacji kardiologicznej z podziałem na województwa. W MPZK w zakresie ambulatoryjnej opieki specjalistycznej (AOS), wymienia się liczby przyjętych pacjentów oraz rozlokowanie AOS na terenie poszczególnych województw. Kolejna edycja map 64 powinna być uzupełniona o dane dotyczące czasu oczekiwania na wizytę u kardiologa oraz na badania diagnostyczne i procedury zabiegowe, a także wybrane wskaźniki efektywności opieki kardiologicznej. 65