4 Konieczny1_Layout 1

4 Konieczny1:Layout 1 2015-03-06 10:45 Strona 1
Medycyna Sportowa / Polish J Sport Med
© MEDSPORTPRESS, 2014; 4(4); Vol. 30, 287-293
DOI: 10.5604/1232406X.1142003
ARTYKUŁ ORYGINALNY / ORIGINAL ARTICLE
Zaangażowanie Autorów
A – Przygotowanie projektu
badawczego
B – Zbieranie danych
C – Analiza statystyczna
D – Interpretacja danych
E – Przygotowanie manuskryptu
F – Opracowanie piśmiennictwa
G – Pozyskanie funduszy
Author’s Contribution
A – Study Design
B – Data Collection
C – Statistical Analysis
D – Data Interpretation
E – Manuscript Preparation
F – Literature Search
G – Funds Collection
Mariusz Konieczny
Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii, Politechnika Opolska, Polska
Faculty of Physical Education and Physiotherapy, Technical University in Opole, Poland
ANALIZA ASYMETRII CZYNNOŚCIOWEJ
W RZUCIE BASEBALLOWYM
Z WYKORZYSTANIEM EMG
ANALYSIS OF FUNCTIONAL ASYMMETRY IN BASEBALL
THROW WITH THE USAGE OF EMG
Słowa kluczowe: asymetria, EMG, rzut baseballowy
Key words: asymmetry, EMG, baseball throw
Streszczenie
Wstęp. Proces lateralizacji uznawany jest za jeden z aspektów rozwoju motorycznego. Większość prowadzonych badań określa stopień zróżnicowania między takimi narządami, jak oko, ucho, ręka, noga w kontekście częstotliwości lub precyzji ruchu. Są to jednak metody bardzo skomplikowane,
często dyskusyjne i nie zawsze jednoznaczne w interpretacji wyników. Zapis EMG i rejestracja video
wspomagają analizę istniejących różnic, a ponadto korelują z opisem błędów w technice wykonywanych
czynności. Badania tego typu mogą zastać wykorzystane w protetyce lub rehabilitacji osób po amputacjach kończyn. Celem badań była próba określenia asymetrii czynnościowej za pomocą zapisu EMG.
Materiał i metody. W prowadzonych badaniach autor określił różnicę napięcia mięśniowego między
kończynami górnymi w rzucie piłką baseballową, wykorzystując do tego analizę zapisu EMG oraz obrazu
video z kamery wysokiej częstotliwości (250 klatek/s). Badaniu podano napięcie mięśnia triceps oraz pectoralis major, które mają znaczący udział w momencie rzutu. Analizie poddano moment wyrzutu piłki baseballowej oraz moment największego napięcia mięśniowego w trakcie fazy wyrzutu w okresie 0,5 s przed
i po wyrzucie.
Wyniki. Zdecydowanie mniejsze napięcia mięśnia oraz mniejsze zróżnicowanie między prawą
i lewą ręką wystąpiło w przypadku mięśnia pectoralis major. Zróżnicowany obraz napięcia mięśniowego między maksymalnym napięciem a napięciem w momencie wyrzutu, świadczy o braku zależności badanych elementów. Procentowe zróżnicowanie sygnału EMG ręki lewej do prawej ukazuje rozpiętość od 55% do 76% w fazie maksymalnego napięcia oraz od 27% do 93% w fazie wyrzutu.
Wnioski. W rzucie baseballowym moment maksymalnego napięcia badanych mięśni nie pokrywa się z momentem wyrzutu piłki, natomiast widoczna jest istotna osobniczo różnica w asymetrii
czynnościowej między obiema kończynami.
Summary
Word count:
Tables:
Figures:
References:
3350
1
4
20
Background. The process of laterality is considered to be one of the motor development aspect. Most
of researches define the degree of diversity between such organs as eye, ear, arm, leg in the context of
frequency and precision of the movement. These methods are complicated, debatable and the interpretation of the results are not always explicit. EMG recording and video recording facilitate the analysis of
existing differences, furthermore they correlate with the mistake description of the activity technique. This
type of researchers can be used in prosthetics or rehabilitation after extremity amputation. The purpose of
this researches was the trial to define functional asymmetry by means of EMG recording.
Material and methods. In this researches the author defines the disparity of muscle tone
between upper extremities during baseball throw. The analysis of the EMG recording and the video
recording from the camera with high frequency (250 cages/second) was used. Triceps muscle tone
and pectoralis major, which has a significant participation in the moment of throwing, was put through an
examination. The moment of baseball ball throwing, as well as the moment of the tightest muscle tone
during the phase of throwing in the period of 0,5 seconds before and after throwing, was analysed.
Results. In case of pectoralis major, the muscle tone was much lesser as well as the diversity
between right and left hand. The diverse image of the muscle tone between maximal tension and the
tension in the moment of throwing, proves that there is a lack of interrelation between these elements.
Percentage diversity of the left hand EMG signal to the right hand, shows the span from 55% to 76%
in the maximal tension phase and from 27% to 93% in the throwing phase.
Conclusions. In baseball throw the moment of maximal muscle tone do not correspond with the
moment of throwing the ball, whereas the disparity in functional asymmetry between both extremities
is evident.
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Mariusz Konieczny
Wydział Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii, Politechnika Opolska, Polska
45-758 Opole, ul. Prószkowska 76/9a, Poland, tel. +48 664 086 733, e-mail: [email protected]
Otrzymano / Received
Zaakceptowano / Accepted
12.09.2014 r.
25.11.2014 r.
287
4 Konieczny1:Layout 1 2015-03-06 10:45 Strona 2
Konieczny M. Określenie asymetrii czynnościowej za pomocą zapisu EMG
Wstęp
Background
Procesy czynnościowe związane z asymetrią funkcjonalną ludzkiego ciała są bardzo skomplikowane
i nie w pełni poznane. Pomimo bardzo dużej liczby
publikacji o stronności, nadal niewyjaśniona jest jej
etiologia. Poglądy specjalistów o jej powstawaniu
i kształtowaniu u człowieka można podzielić na dwie
grupy. Jedni są zwolennikami czynników endogennych powstawania lateralizacji [1,2,3,4,5], upatrując
to zjawiska w zróżnicowaniu półkul mózgowych, warunkach rozwoju płodu, lub niesymetrycznym położeniu organów wewnętrznych. Grupa autorów preferujących czynniki egzogenne powstawania lateralizacji
ma przeświadczenie, że podstawowym determinantem tego zjawiska mogą być czynniki środowiskowe
wynikające z codziennej pracy i wychowania w społeczeństwie lub presji społecznej [6,7,8,9]. Opisując
asymetrię funkcjonalną wielu autorów odnosi ją
do uprzywilejowania ruchu kończyny prawej na niekorzyść lewej (względnie odwrotnie) podczas wykonywania codziennych czynności [10,11]. Określając
asymetrię czynnościową można stosować wiele narzędzi i metod badawczych, które z większym lub mniejszym skutkiem prezentują poziom stronności, lecz
nadal będą to tylko przypuszczenia a nie paradygmaty. Stosując porównanie napięcia mięśniowego za
pomocą analizy sygnałów EMG możemy dokładniej
określić różnice jakie występują w momencie wykonywania określonej czynności ruchowej. Badanie tego zjawiska w kontekście wielu czynności życia codziennego, może pomóc w tworzeniu doskonalszych
protez dla ludzi po amputacji, natomiast określenie
zróżnicowania napięcia może być punktem wyjścia
w usprawnianiu po urazach neurologicznych.
The functional processes connected with functional asymmetry of human body are very complicated and they are not fully examined. Despite the
fact that there is a big amount of publication about
laterality, its etiology is still unexplained. There are
two different specialists’ opinions about how the
laterality has arisen and developed. The first group of
specialists is the supporter of endogenous factor of
laterality arisen [1,2,3,4,5]. They surmise these phenomenon in diversity of cerebral hemispheres, in conditions of development of a fetus or in internal organ
location. The second group of specialists prefers exogenous arise of laterality. In their opinion the basic
determinant of this phenomenon could be the environment factors, which result from everyday work,
education in community or social pressure [6,7,8,9].
Many authors, when describing functional asymmetry,
ascribe it to privileged right extremity movement to
left disadvantage (relatively on a contrary), during
everyday activities [10,11]. Many tools and research
methods can be used when defining functional asymmetry. These methods show a level of laterality with
different effects, but the results will be only an assumptions, not paradigms. To compare the muscle tone
by means of the analysis of EMG signals, we can
define, what differences appears in the moment of
performing particular movement more precisely. In
the context of everyday life, to research this phenomenon can be helpful in producing better artificial
limbs. What is more, the definition of the tension diversity can be a starting point when healing after
neurological trauma.
Materiał i metody
Material and methods
W badaniach przeprowadzonych w 2014 r. wzięło
udział dziesięciu najdalej rzucających chłopców
w wieku 12 lat ze szkoły o profilu sportowym z Opola. Chłopcy zostali poinformowani o przedmiocie badań, natomiast prawni opiekunowie wyrazili pisemną
zgodę. Badania zostały przeprowadzone w hali sportowej Wydziału Wychowania Fizycznego i Fizjoterapii
Politechniki Opolskiej.
Celem badania było określenie różnicy maksymalnego napięcia mięśnia triceps i pectoralis major lewej
i prawej strony ciała w trakcie rzutu piłką baseballową. Analizie poddano dwa aspekty pomiaru napięcia
mięśniowego. Pierwszy aspekt dotyczył momentu/
wyrzutu piłki z ręki i został określony literą „A”. Drugi
aspekt dotyczył maksymalnego napięcia jakie wystąpiło w okresie 0,5 s przed wyrzutem i 0,5 s po wyrzucie sprzętu. Badany aspekt został określony w niniejszej pracy literą „B”. Każdy z badanych miał wykonać
rzut na odległość z maksymalną siłą. Rzut był wykonywamy z miejsca, by uniknąć błędów związanych
z nieprawidłowa pozycją wyrzutu, która często występuje w tej grupie wiekowej a dotyczy nieprawidłowego ustawienia nogi w momencie wyrzutu. Rzuty
powtarzano trzykrotnie naprzemian ręką prawą i następnie ręką lewą, a wynik został uśredniony. U badanych nie określano wcześniej lateralizacji za pomocą innych testów, natomiast z przeprowadzonego
wywiadu wynikało, że u wszystkich badanych występuje dominująca prawa ręką.
In researches, conducted in 2014, ten, aged 12
years old boys took part. They had the furthest throw
and all of them were attended to sport school in
Opole. The boys were informed about the researches, whereas their guardians gave the permit. The
researches were conducted in the sports hall in the
Faculty of Physical Education and Physiotherapy in
Technical University in Opole. The purpose of the
researches was to define the disparity of maximal
triceps muscle tone and pectoralis major in left and
right side of the body during baseball ball throwing.
Two aspects of muscle tone measurements was
analysed. The first aspect concerned the moment of
throwing the ball from a hand, and was called the
letter: “A”. The second aspect concerned maximal
tension in the period of 0,5 second before throwing
and 0,5 second after throwing. The aspect, which is
researched, was called the letter “B”. Each boy should
have thrown the ball with the maximal strength. The
throw was executed straight away to avoid mistakes
connected with a wrong position that is very common
in this age group, and it concerns a bad leg position
in the moment of throwing. The throws was repeated
threefold, alternate right and then left hand. The results was averaged. By means of another tests the
lateralization was not affirmed in examined boys, yet
an earlier interview follows that the right hand was
their dominant. The EMG apparatus MyoTrace 400
(Fig. 1) and the high frequency camera (280 cage/
288
4 Konieczny1:Layout 1 2015-03-06 10:45 Strona 3
Konieczny M. Define of functional asymmetry by means of EMG recording
Do badań wykorzystano aparat EMG MyoTrace
400 (Ryc. 1) oraz kamerę wysokiej częstotliwości (250
klatek/s), dzięki której dokładnie określono moment
wyrzutu. Wyniki badań poddano analizie w oprogramowaniu NORAXON, natomiast istotność różnice między
przeprowadzonymi próbami zostały ocenione analizą
wariancji (ANOVA).
second) was used in researches, what facilitated to
define the moment of throwing very precisely. The
results was put through an analysis in NORAXON
software, whereas the crucial differences between
attempts was estimated by the variation analysis
(ANOVA).
Wyniki
Results
Z przeprowadzonych analiz wynika, że istnieje duże indywidualn zróżnicowanie w napięciu mięśniowym 12-latków, zarówno w mięśniu pectoralis major
jak i triceps. Ze względu na tak duże rozbieżności
trudno jest interpretować średnie zbiorowe wszystkich badanych i dlatego autor zdecydował się zaprezentować wszystkie dziesięć wyników poszczególnych chłopców (Ryc. 2).
Przeprowadzony zapis EMG bardzo dobrze ilustruje zróżnicowanie zarówno między mięśniami triceps i pectorlis major oraz stronami ciała badanych
mięśni. Zróżnicowanie w każdym z badanych przypadków przekracza kilkaset mikrowoltów zarówno
w momencie wyrzutu piłki jak i w momencie największego napięcia w badanym przedziale czasowym.
Zdecydowanie mniejsze napięcie oraz mniejsze zróżnicowanie między prawą i lewą stroną wystąpiło
w przypadku mięśnia pectoralis major.
Rozbieżności w zapisie EMG badanych momentów rzutu świadczą o braku zależności między wyrzutu sprzętu a największym napięciem badanych mięśni.
Procentowe zróżnicowanie zapisu EMG ręki lewej
do prawej wyniosło od 55% do 76% w przypadku maksymalnego napięcia mięśni oraz od 27% do 93% napięcia w momencie wyrzutu piłki (Tab. 1).
According to analysis there are a big individual diversity in 12 aged boys muscle tone in both, pectoralis
major and triceps muscle. Considering a big discrepancy, it is hard to interpret collective average of all
examined boys, hence the author decided to present
all ten results of particular boys (Fig. 2). EMG recording
illustrates the diversity between triceps, pectoralis
major muscle and body sides examined muscles. The
diversity in every case exceeds a few hundred microvolts in the moment of throwing the ball, as well as in
the moment of the biggest tension in examined temporal period. Definitely much less tension and less
diversity between right and left side appeared in case
of pectoralis major muscle. Discrepancies in EMG recording of examined moments of throw, show that
there is a lack of interrelation between throwing the ball
and the highest tension of muscles. Percentage
diversity in EMG recording shows that left hand to right
hand was from 55% to 76% in the case of maximal
muscle tension and from 27% to 93% tension in the
moment of throwing the ball (Tab. 1). Lack of statiscally
crucial differences appeared only in tension of pectoralis major in the aspect concerning the moment of
throwing a ball. The rest of examined aspects reveal
relevancy of differences on p ≤ 0,001 level (Fig. 3,4).
Ryc. 1. EMG – MyoTrace 400
Fig. 1. EMG – MyoTrace 400
289
4 Konieczny1:Layout 1 2015-03-06 10:45 Strona 4
Konieczny M. Określenie asymetrii czynnościowej za pomocą zapisu EMG
Ryc. 2. Napięcia mięśni pectoralis major i triceps w dwóch badanych momentach rzutu
Fig. 2. Tension of muscles pectoralis major and triceps in the two moment throw
Brak statystycznie istotnych różnic wystąpił tylko
w napięciu mięśnia pectoralis major w badanym aspekcie dotyczącym momentu wyrzutu piłki. Pozostałe badane aspekty wykazały istotność różnic na poziomie
p ≤ 0,001 (Ryc 3,4).
290
4 Konieczny1:Layout 1 2015-03-06 10:45 Strona 5
Konieczny M. Define of functional asymmetry by means of EMG recording
Ryc. 3. Analiza istotności różnic między prawym i lewym mięśniem triceps w momencie rzutu „A” i „B”
Fig. 3. Analysis of the significance of differences between the right and left triceps muscle when the moment throw
"A" and "B"
Ryc. 4. Analiza istotności różnic między prawym i lewym mięśniem pectoralis major w momencie rzutu „A” i „B”
Fig. 4. Analysis of the significance of differences between the right and left pectoralis major muscle when the moment
throw "A" and "B"
291
4 Konieczny1:Layout 1 2015-03-06 10:45 Strona 6
Konieczny M. Określenie asymetrii czynnościowej za pomocą zapisu EMG
Tab. 1. Procentowa różnica między wartością napięcia lewego i prawego mięśnia triceps
Tab. 1. The percentage difference between the tension left and right triceps muscle
Dyskusja
Discussion
Próba podjęcia badań nad lateralizacją z użyciem
EMG została podjęta przez autorów, ponieważ ani
badania archeologiczne [10] ani badania na małpach
[11] nie dowiodły jednoznacznie etiologii tego zjawiska. Wykorzystanie sygnału EMG w badaniu asymetrii nie jest jeszcze powszechnie wykorzystywane
i nadal wielu autorów posługuje się tradycyjną formą
testów zajmującą dużo czasu [12,13]. Zróżnicowanie
wyników między ręką prawą i lewą w rzucie piłką tenisową na grupie badawczej o dużej rozpiętości wiekowej prezentuje Drabik [13]. Podobne wnioski uzyskał również w swych badaniach Konieczny [14]. Autor ukazuje występowanie dużego zróżnicowania w wynikach między ręką prawą a lewą w rzucie na odległość
oraz narastanie tego zjawiska z wiekiem. Rozpatrując powyższe zagadnienia w kontekście wieku badanych osób Ljach [15] stwierdza, że asymetria prawostronna wyraźnie narasta od młodszego do średniego wieku. Wykorzystanie Sygnału EMG zdaje się tylko potwierdzać powyższe zjawisko. Podobną problematykę potwierdzającą stronne zróżnicowanie w mięśniu triceps z uwzględnieniem sugestii kończyny dominującej opisują również autorzy [16], chociaż nie
są to czynności związane z rzutem. Zjawisko lateralizacji kończyn górnych z użyciem sygnału EMG próbują również wyjaśnić w swych badaniach Ballanger
i Boulinguez [17] odnosząc się do specyfiki i precyzji
ruchu. Autorzy podkreślają znaczenie użycia EMG
w tego typu badaniach. Potwierdzenie zróżnicowania
sygnału EMG pod kątem asymetrii obręczy barkowej
prezentują autorzy [18] prezentujący to zagadnienie
z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej czynności
w sporcie. Ibrahimy i wsp. [19] opisują zróżnicowanie
w lateralizacji z użyciem EMG ale wykorzystują do tego celu również sieci neuronowe, co jeszcze bardziej
podkreśla możliwości głębszej analizy zjawiska. Illyés i Kiss [20] potwierdzają zależność między precyzją ruchu a czasem wystąpienia maksymalnego napięcia mięśniowego u sportowców i amatorów.
The authors decided to undertake the laterality
researches with the usage of EMG because neither
archaeological researches [10] nor experiments on
monkeys [11] did not explicitly prove the etiology of
this phenomenon. The usage of EMG signals in
asymmetry research is not commonly used and there
are still many authors who operate traditional and
time-consuming test form [12,13]. Drabik [13] shows
the diversity of results between right and left hand in
tennis ball throw in a group of big age grade range.
Konieczny [14] gained similar conclusions. The author claims that in results, there is a big diversity
during throwing at a distance, between right hand
and left hand. The growth of this phenomenon is visible with age. Considering preceding issue, in the
context of the examined participants age, Ljach [15]
states that the right-side asymmetry clearly increase
from young to middle age. The usage of EMG signal
supposes to confirm preceding phenomenon. Similar
issue that confirms the diversity of lateralization in
triceps muscle, taking into consideration a dominant
extremity, was described by the authors [16], but the
activities are not connected with a throw. In researches of Ballanger and Boulinguez [17], the authors also
try to explain the phenomenon of upper extremities
laterality, with EMG signals usage, and refer to specificity and precision of movement. The authors emphasize the importance of EMG usage in this kind of
researches. Confirmation of diversity of EMG signals
when examine it from a shoulder girdle asymmetry
perspective, was presented by the authors [18]. They
show this issue taking account of an activity type in
sport. Ibrahimy and wsp. [19] describe the diversity of
laterality with the EMG usage, but they use also biological neutral network, what emphasize the chance
to analyse the phenomenon much more in depth.
Illyes and Kiss [20] confirm interrelation between
movement precision and the time of maximal muscle
tension in athletes and amateurs.
Wnioski
Conclusion
1. W rzucie baseballowym moment maksymalnego
napięcia badanych mięśni nie pokrywa się z momentem wyrzutu piłki.
2. Widoczna jest istotna osobniczo różnica w asymetrii czynnościowej między obiema kończynami.
1. In baseball throw, the moment of maximal muscle
tension do not correspond with the moment of
throwing a ball.
2. A significant disparity of functional asymmetry
between both limbs is visible in this research.
292
4 Konieczny1:Layout 1 2015-03-06 10:45 Strona 7
Konieczny M. Define of functional asymmetry by means of EMG recording
3. Zapis EMG może wspomagać proces badań nad
lateralizacją czynnościową, natomiast jednoczesna analiza zapisu EMG i wideo pozwala dokładnie opisać błędy i rozbieżności w technice rzutu.
3. EMG recording can be helpful in the process of
functional laterality, whereas the simultaneous analysis of EMG recording and video recording allow to
describe mistakes and discrepancy exactly, in the
throw technique.
Publikacja finansowana w ramach projektu „Rozwój sportu akademickiego Politechniki Opolskiej, w oparciu o nowoczesne metody
diagnostyczne w aspekcie doskonalenia procesu treningowego”, Nr RSA2 030 52 (Umowa Nr 0010/RS2/2013/52).
Publication financed by project ‘‘Development of academic sports Opole University of Technology, based on the modern diagnostic
methods in terms of improving the training process”, Nr RSA2 030 52 (The contract Nr 0010/RS2/2013/52).
Piśmiennictwo / References
1. Annett M. Left-handedness as a function of sex, maternal versus paternal inheritance, and report bias. Behavior
Genetics 1999; 29(2): 103-14.
2. Annett M. The genetics of handiness. Trends in Neurosciences 1981; 3: 256-8.
3. Uematsu S, Edwin DH, Jankel WR, Kozikowski J, Trattner M. Quantification of thermal asymmetry. Part 1: Normal
values and reproducibility. Journal of Neurosurgery 1988; 69(4): 552-5.
4. Uematsu S, Jankel WR, Edwin DH, et al. Quantification of thermal asymmetry. Part 2: Application in low-back pain
and sciatica. Journal of Neurosurgery 1988; 69(4): 556-61.
5. Castiello U, Stelmach GE. Generalized representation of handwriting: evidence of effector independence. Acta
Psychologica 1993; 82: 53-68.
6. Wójcik-Grzyb A. Alteration in functional and dynamic asymmetry of first-year-pupils at primary school. Annales.
Universitatis Mariae Curie-Skłodowska 2005; VOL.LX, SUPPL. XVI 637 Sectio D, Lublin – Polonia: 316-20.
7. Coren S, Porac C. Family patterns in four dimensions of lateral preferences. Behavior Genetics 1980; 10(4): 333-48.
8. Dirnberger G. Handedness is modulated by sex and self-perception. Laterality 2012; 17(3): 275-86.
9. Stöckel T, Weigelt M. Brain lateralisation and motor learning: Selective effects of dominant and non-dominant hand
practice on the early acquisition of throwing skills. Laterality 2012; 17(1): 18-37.
10. Frayer DW, Lozano M, Bermudez de Castro JM, et al. More than 500,000 years of right-handedness in Europe.
Laterlity 2012; 17(1): 51-69.
11. Hopkins WD. Comparative and familial analysis of handedness in great apes. Psychological Bulletin 2006; 132:
538-59.
12. Van der Elst W, Meijs CJ, Hurks PP, Wassenberg R, Van Boxtel MP, Jolles J. Lateral preferences and their
assessment in school-aged children. Laterality 2011; 16(2): 207-26.
13. Drabik J. Sprawność fizyczna dzieci w wieku 7–15 lat w świetle symetrii i asymetrii funkcjonalnej. Wychowanie
Fizyczne i Sport 1984; 3(4): 57-71.
14. Konieczny M. Zróżnicowania asymetrii dynamicznej w rzutach zamachowych dziewcząt i chłopców w wieku 12 i
22 lat. Rozprawy Naukowe Akademii Wychowania Fizycznego we Wrocławiu 2009; 29: 573-6.
15. Ljach W. Symetria i asymetria ruchów u dzieci w wieku 7-17 lat podczas wykonywania działań ruchowych
wymagających przejawiania zdolności koordynacyjnych. Antropomotoryka 2001; 22: 123-32.
16. Ball N, Scurr J. Effect of ,muscle action, load and velocity variation on the bilateral neuromuscular response.
Journal of Exercise Physiologyonline 2011; 14(4): 1-12.
17. Ballanger B., Boulinguez P. EMG as a key tool to assess motor lateralization and hand reaction time asymmetries.
Journal Of Neuroscience Methods 2009; 179(1): 85-9.
18. Pyndt Diederichsen L, Nørregaard J, Dyhre-Poulsen P, et al. The effect of handedness on electromyographic
activity of human shoulder muscles during movement Original Research. Article Journal of Electromyography and
Kinesiology 2007; 17(4): 410-9.
19. Ibn. Ibrahimy M, Ahsan R, Khalifa O. Design and Optimization of Levenberg-Marquardt based Neural Network
Classifier for EMG Signals to Identify Hand Motions. Measurement Science Review 2013; 13(3): 142-51.
20. Illyés A, Kiss R M. Shoulder muscle activity during pushing, pulling, elevation and overhead throw. Journal of
Electromyography and Kinesiology 2005; 15(3): 282-9.
293