Kolorowy świat

Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
Kolorowy
wiat
Zima si ko czy i lada dzie nastanie wiosna „wybuchaj ca wieloma barwami, które
z przyjemno ci b dziemy podziwiali, nazywali. Kolorowi b d ludzie i przyroda ich otaczaj ca.
W j zyku polskim mamy kilka tysi cy nazw kolorów i odcieni. Sk d wzi ło si w naszym j zyku
tak wiele słów nazywaj cych ró ne kolory i ich odcienie? Sprawd my.
Polszczyzna odziedziczyła z praj zyka niewiele nazw kolorów. S w ród nich nazwy
niemotywowane, czyli takie których znaczenia nie mo na odnie
do innych wyrazów, bo s
wyrazy rdzenne, niepodzielne słowotwórczo*; nale
do nich:
biały, czarny, ółty. Drug grup
stanowi słowa motywowane, takie jak:czerwony ‒ pochodz cy od „czerw **,zielony ‒ od
„ziele , złoty ‒ od „złoto .
Pocz
tkowo było ich mało, ale j
zyk polski bogacił si
w ró
to
ny sposób.
Jedn z metod bogacenia j zyka jest tworzenie nowych wyrazów na podstawie ju istniej cych.
System gramatyczny polszczyzny umo liwia tworzenie wielu nazw ró nych odcieni kolorów od
ich nazw podstawowych, np. poprzez tworzenie zdrobnie , wyrazów zło onych, wyra e
porównawczych. Zaobserwujmy to na przykładzie koloru białego, który ma m.in. nast puj ce
odcienie: bieluchny, bielu ki, bielutki, bielute ki,bielusie ki, białawy, bielszy, nie nobiały
,
mlecznobiały, szarobiały*** („biały o odcieniu szarym ), srebrnobiały, srebrzystobiały,
jaskrawobiały, biały jak nieg, biały jak kreda, biały jak papier, biały jak lilia, biały jak goł b, biały
jak alabaster.
Przymiotnikom nazywaj cym kolory ‒ pochodnym od nazw przedmiotów o charakterystycznej
barwie ‒ przyjrzymy si na przykładzienazw ró nych kolorów
; i tak: od rzeczownika
bursztyn wywodzi si przymiotnikbursztynowy, od ró a‒ ró owy, fiołek ‒ fiołkowy, niebo ‒
niebieski, morze ‒ morski, piasek ‒ piaskowy, trawa ‒ trawiasty, len ‒ lniany, pomara cza‒
pomara czowy, marchew ‒ marchewkowy, cytryna ‒ cytrynowy, buraczek ‒ buraczkowy,
groszek ‒ groszkowy, krem ‒ kremowy.
Inny sposób bogacenia słownictwa stanowi zapo yczenia. Najnowsze zachowuj oryginaln
pisowni , np. z j z. francuskiego:
écru (wymowa: [ekri]) ‒ „naturalny kolor płótna,
przypominaj cy kolor ółtoszary, kremowy . Natomiast wcze niejsze zapo yczenia ju si
zasymilowały i nie s odczuwane jako obce, np. wyrazybe i be owypojawiły si
w polszczy nie w ko cu XIX w. jako zapo yczenie z j z. francuskiego:
beige (laine), oznaczaj c
„barw naturaln (tzn. niefarbowanej) wełny owczej . Ta barwa wcze niej była okre lana m.in.
wyrazami: piaskowy, kremowy, mietankowy, cielisty, lniany, płowy, blond.
Tu warto zatrzyma si przy wyrazie
blond, który u ywany jest w j zyku polskim tylko jako
nazwa koloru włosów. Słowo blond pochodzi z j z. francuskiego, przy czym: fr.blondine to
„kobieta o jasnych, złotawych włosach , za fr.blonde to dawniej „gatunek cienkiej koronki
z surowego jedwabiu, pocz tkowo wyrabianej tylko w kolorze jasno ółtym .
Uwaga:
1/2
Region Gda
ski NSZZ „Solidarno
http://www.solidarnosc.gda.pl
Słowo blond w j zyku polskim jest nieodmiennym przymiotnikiem, np.Weszła
dziewczyna o długich blond włosach.
Wyrazy: ciemnoblond, jasnoblond piszemy ł cznie, np.Rozwichrzone ciemnoblond
włosy spadaj jej na oczy.
Barbara Ellwart
* Słowotwórstwo ‒ „nauka o budowie wyrazów i sposobach ich tworzenia •
** Czerw ‒ w Słowniku j z. polskiego: 1. „beznoga larwa wielu muchówek i błonkówek ;
2. „stadium rozwojowe pszczoły ; 3. daw. „larwa ‒ paso yt tocz cy drzewa, owoce itp.; te
zbiorowo o takich larwach .
:
*** Je eli co jest dwukolorowe, np. szare i białe, wówczas piszemy: szaro-biały (np. „stolik,
który ma biały blat i szare nogi ).
2/2
Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)