docShow publication content!
download 
Reklamacja Transkrypt
Show publication content!
Nasze jednostki naukowe odgrywają kluczową rolę w zakresie badań stosowanych, szczególnie innowacyjnych technologii i produktów z ukierunkowaniem na wdrożenia i zastosowania z uzyskaniem wymiernych efektów ekonomicznych, a także innych efektów mniej wymiernych, np. w zakresie ochrony środowiska czy bezpieczeństwa pracy. Wiadomo, że nasze instytuty – JBR w celu realizacji tej głównej misji w zakresie badań stosowanych prowadzą badania wyprzedzające, w tym badania poznawcze, głównie w ramach środków na działalność statutową. Określa to ogromne znaczenie posiadania takich środków, ponieważ oferowanie przemysłowi nowych, innowacyjnych technologii i produktów musi być oparte na rozwiązaniach wpierw opracowanych w fazie badań laboratoryjnych, określających celowość prowadzenia dalszych badań na instalacjach pilotowych i prototypach, co łącznie określa możliwość zastosowania w skali przemysłowej bez nadmiernego ryzyka. Księga innowacji i osiągnięć jednostek badawczo - rozwojowych Księga innowacji i osiągnięć jednostek badawczo - rozwojowych V-ce Przewodniczący RG JBR Prof. dr inż. Zbigniew Śmieszek Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych ISBN 978-83-88770-52-4 KSIĘGA OSIĄGNIĘĆ I INNOWACJI JEDNOSTEK BADAWCZO-ROZWOJOWYCH KRAKÓW 2010 Zespół redakcyjny: dr Marek Daszkiewicz mgr Joanna Madej inż. Marta Konieczna prof. dr hab. inż. Jerzy J. Sobczak prof. dr inż. Zbigniew Śmieszek Opracowanie graficzne i skład komputerowy: lic. Agnieszka Fiutowska Projekt okładki: mgr inż. Jan Witkowski © Copyright by Instytut Odlewnictwa, Kraków 2010 Materiały zawarte w treści niniejszej publikacji były autoryzowane przez poszczególne instytuty i ośrodki badawcze ISBN 978-83-88770-52-4 Wydawca: Instytut Odlewnictwa ul. Zakopiańska 73 30-418 Kraków www.iod.krakow.pl Druk i oprawa: Instytut Odlewnictwa Słowo wstępne Wydanie „Księgi osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych” Ministerstwa Gospodarki było jednym z ustaleń narady dyrektorów, która odbyła się w Instytucie Odlewnictwa w Krakowie w dniach 26-27 listopada 2009 r. pod przewodnictwem Pani Minister Grażyny Henclewskiej i dyrektora Departamentu Jednostek Nadzorowanych i Podległych, Pana Romana Adamczyka. Redakcji tego wydawnictwa podjął się prof. Jerzy J. Sobczak – dyrektor Instytutu Odlewnictwa, za co mu serdecznie dziękuję w imieniu wszystkich instytutów badawczych JBR – Ministerstwa Gospodarki. Nasze jednostki naukowe odgrywają kluczową rolę w zakresie badań stosowanych, szczególnie innowacyjnych technologii i produktów z ukierunkowaniem na wdrożenia i zastosowania z uzyskaniem wymiernych efektów ekonomicznych, a także innych efektów mniej wymiernych, np. w zakresie ochrony środowiska czy bezpieczeństwa pracy. Wiadomo, że nasze instytuty – JBR w celu realizacji tej głównej misji w zakresie badań stosowanych prowadzą badania wyprzedzające, w tym badania poznawcze, głównie w ramach środków na działalność statutową. Określa to ogromne znaczenie posiadania takich środków, ponieważ oferowanie przemysłowi nowych, innowacyjnych technologii i produktów musi być oparte na rozwiązaniach wpierw opracowanych w fazie badań laboratoryjnych, określających celowość prowadzenia dalszych badań na instalacjach pilotowych i prototypach, co łącznie określa możliwość zastosowania w skali przemysłowej bez nadmiernego ryzyka. Wyniki tych badań poznawczych w wielu przypadkach, np. w odniesieniu do badań poznawczych Instytutu Odlewnictwa, Instytutu Metali Nieżelaznych, Instytutu Obróbki Plastycznej mają walory nowych rozwiązań w skali ogólnoeuropejskiej. Oferowanie dla przemysłu nowych technologii wymaga także odpowiednich form promocyjnych i marketingowych, co nasze jednostki realizują w miarę skutecznie, osiągając wiele wyróżnień, nagród, patentów w ramach różnorakich konkursów, targów i wystaw. Nasze jednostki rozwijają aktywnie współpracę międzynarodową poprzez udział w projektach VII Programu Ramowego, a także innych przedsięwzięć Unii Europejskiej, w tym projektów nowo powstałego Europejskiego Instytutu Technologicznego. Ważne są działania instytutów na rzecz eksportu nowatorskich rozwiązań. Informacje na te tematy w sposób bardzo syntetyczny i skrótowy zawarte są w wydanej „Księdze osiągnięć i innowacji”. Księga ta obejmuje wybiórcze osiągnięcia i innowacje instytutów – JBR Ministerstwa Gospodarki, które zgłosiły informacje do niniejszego opracowania. Jestem przekonany, że następne wydanie tej „Księgi...” obejmie wszystkie instytuty – JBR Ministerstwa Gospodarki. W imieniu konferencji dyrektorów instytutów – JBR Ministerstwa Gospodarki V-ce Przewodniczący RG JBR Prof. dr inż. Zbigniew Śmieszek Od Redakcji… W dniach 26−27 października 2009, w Instytucie Odlewnictwa w Krakowie, z inicjatywy P. Profesora Zbigniewa Śmieszka, miała miejsce kolejna konferencjaseminarium dyrektorów jednostek badawczo-rozwojowych z kierownictwem Ministerstwa Gospodarki. W konferencji aktywny i twórczy udział wzięła P. Minister Grażyna Henclewska, a ważne wystąpienia stały się udziałem P. Romana Adamczyka, dyrektora Departamentu Jednostek Nadzorowanych i Podległych i P. dyr. Mirosława Lewińskiego, zastępcy dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarki Ministerstwa Gospodarki. Krakowskie spotkanie zaowocowało przyjęciem m.in. następującego istotnego zobowiązania: „…Przyjęto, że osiągnięcia i rozwiązania innowacyjne JBR MG za 2009 r. zostaną przedstawione w specjalnej publikacji, która będzie stanowiła jednocześnie ofertę współpracy JBR dla przedsiębiorstw w skali całej gospodarki. Ta księga osiągnięć i innowacyjności rozwiązań na bazie informacji wszystkich JBR MG zostanie opublikowana przez Instytut Odlewnictwa – prof. J. J. Sobczaka przy współpracy z Sekretarzem RG JBR dr M. Daszkiewiczem…” (p.2 pisma DI/11/2009 z grudnia 2009, sygnowanego przez Prezydium Konferencji, a skierowanego do V-ce Premiera, Ministra Gospodarki, P. Waldemara Pawlaka). Po rozeznaniu stanu spraw, związanych z rozpoczęciem realizacji powyższego ustalenia, za które Instytut Odlewnictwa czuł się szczególnie odpowiedzialny uznaliśmy, że na etapie przygotowań należy koniecznie wziąć pod uwagę następujące okoliczności: 1. Ministerstwo Gospodarki przygotowało projekt pt.: „Baza wiedzy o nowych technologiach i urządzeniach powstałych w jednostkach badawczo-rozwojowych nadzorowanych przez Ministra Gospodarki”, mający na celu przygotowanie portalu bazy informatycznego o nowych technologiach, który ma „…stać się efektywnym narzędziem promocji osiągnięć jednostek badawczo-rozwojowych i komunikowania się krajowych twórców innowacji z potencjalnymi ich odbiorcami. Podczas najbliższej narady dyrektorów jednostek badawczo rozwojowych nadzorowanych przez Ministra Gospodarki zamierzamy ocenić pierwsze efekty działania portalu…” (cytat z pisma P. Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Gospodarki DIW-II-077-01/10 l.dz.439/10 z 15 lutego 2010) (http://mingospi.test-win.divante.pl/). 2. Rada Główna Jednostek Badawczo-Rozwojowych od szeregu lat prowadzi systematyczny spis zbioru nagród i wyróżnień, dotyczących wszystkich JBR, nadsyłanych przez nie na bieżąco i umieszczanych na stronie internetowej (np. http://148.81.190.219/e107/news.php w rubryce „Osiągnięcia JBR”). Na ostatnim majowym Forum Sprawozdawczo-Wyborczym JBR, ponownie wybrany przewodniczący Rady Głównej, P. Prof. Leszek Rafalski zapewnił zebranych, iż działalność w tym zakresie będzie w jeszcze większym stopniu zintensyfikowana i skumulowana. Według informacji przekazywanych na spotkaniach Rady Głównej, wymiernym efektem prac prowadzonych pod kierownictwem P. Dyr. Beaty Mikulskiej zgromadzono już kompleksową informację, dotyczącą ponad 20 instytutów na potrzeby współpracy z Wydziałami Promocji Handlu i Inwestycji Ambasad i Konsulatów Generalnych RP. Oprócz tego, w ramach Rady Głównej poprzedniej kadencji działała Komisja Promocji, pod przewodnictwem P. Marii Magdaleny Stecewicz, gdzie podobne akcje gromadzenia baz danych były okresowo prowadzone. 3. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości na swojej stronie internetowej (http://www.parp.gov.pl) systematycznie umieszcza materiały promujące działalność jednostek badawczo rozwojowych, w szczególności w zakresie nagród i wyróżnień w kategorii Polski Produkt Przyszłości. Bazę danych o istotnych własnych rozwiązaniach innowacyjnych prowadzi Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy z Radomia (http://www.itee.radom.pl), który dodatkowo znaczną część swoich rozwiązań umieścił także na wspomnianym portalu Ministerstwa Gospodarki. 4. Praktycznie każdy z instytutów badawczych prowadzi indywidualną stronę internetową, na której zamieszcza opis własnych nagród, osiągnięć i rozwiązań innowacyjnych, które stanowią zarówno źródło informacji, jak i potencjalną ofertę dla przyszłych użytkowników. Wobec wyżej zarysowanego stanu rzeczy, chcąc uniknąć dublowania wymienionych działań, szanując i uwzględniając dotychczas poniesiony trud gromadzenia informacji a zarazem uzyskać w optymalnym stopniu zakładany efekt informacyjny planowanej publikacji, postanowiliśmy w taki sposób sprecyzować wymagania względem merytorycznej zawartości przyszłego opracowania, aby stały się one jeszcze bardziej adekwatne do aktualnych potrzeb w zakresie promocji osiągnięć i innowacyjnych rozwiązań instytutów badawczych w Polsce. Ustaliliśmy, że 2−3 stronicowy opis każdego instytutu w przyszłej „Księdze osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych” zawierać będzie: −− pełną nazwę jednostki, logo, adres internetowy i e-mailowy; −− kilkuzdaniowy wstęp, naświetlający rolę danego instytutu w branży przemysłowej, do której należy, perspektywy rozwojowe i strategiczne; −− najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym, najistotniejsze wdrożenie innowacyjnych rozwiązań (zarówno merytoryczne, ale także techniczne, ekonomiczne i organizacyjne, w maksymalnej ilości pięciu wdrożeń, z ewentualnym podaniem wymiernych efektów ekonomicznych); −− spis nagród, wyróżnień i tytułów. Powyższe założenia skonsultowano i uzgodniono z pomysłodawcami, zwłaszcza z P. Prof. Zbigniewem Śmieszkiem oraz z przedstawicielami Prezydium Rady Głównej JBR, w szczególności z jej Przewodniczącym, P. Prof. Leszkiem Rafalskim. Prośbę o nadesłanie materiałów zgodnie z przyjętym schematem rozesłano do wszystkich instytutów, podległych Ministerstwu Gospodarki. Wydaje się racjonalne i wskazane, aby celem nadrzędnym naszych działań była rokrocznie aktualizowana prezentacja możliwości już nie tyle zaplecza, co awangardy nauki stosowanej w Polsce – jednostek badawczo-rozwojowych – w sposób na tyle trafny i przekonywujący, a jednocześnie prosty i skrótowy, aby stworzyć zajmującą ofertę współpracy z przedsiębiorstwami z całego kraju, a w nieodległej przyszłości, także z zagranicy. Ale także aby ta oferta stała się nieustannym źródłem inspiracji… Postulujemy zatem, aby potraktować daną książkę jako pierwszą z serii kolejnych wydawnictw poświęconych prezentacji osiągnięć wszystkich instytutów badawczych, skupionych wokół Rady Głównej Jednostek Badawczo-Rozwojowych. Kolejne części, w postaci wydawnictw periodycznych, poświęcone zostałyby instytutom podległym innym urzędom centralnym, nie tylko Ministerstwu Gospodarki. Proponowana Czytelnikowi publikacja stanowi efekt korespondencji i uzgodnień z przedstawicielami tych instytutów, które nadesłały informacje tutaj wykorzystane. Żywić należy nadzieję, że także pozostałe dane o krajowych instytutach badawczych jak najrychlej znajdą się w kolejnych tomach i rocznikach naszej wspólnej „Księgi osiągnięć i innowacji…”. Jerzy J. Sobczak (w imieniu zespołu redakcyjnego) Spis treści Branżowy Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Elektrycznych KOMEL w Katowicach .................... 11 Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Włókienniczych POLMATEX-CENARO w Łodzi 15 Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań w Warszawie ........................................................... Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Izolacji Budowlanej w Katowicach Instytut Biopolimerów i Włókien Chemicznych w Łodzi 19 ................................................................................. 21 .......................................................................... 25 .............................................................................................. 31 Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego w Warszawie Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej BLACHOWNIA w Kędzierzynie-Koźlu Instytut Farmaceutyczny w Warszawie 17 ..................... Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych w Warszawie Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu .... .......................................... ........................................ .............................................................................................................. Instytut Górnictwa Odkrywkowego POLTEGOR-INSTYTUT we Wrocławiu Instytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników w Toruniu .............................................. 33 37 41 45 ......................................................... 49 Instytut Logistyki i Magazynowania w Poznaniu ............................................................................................. 51 Instytut Maszyn Matematycznych w Warszawie .............................................................................................. 53 ................................................................................................... 55 Instytut Mechaniki Precyzyjnej w Warszawie Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego w Warszawie Instytut Metali Nieżelaznych w Gliwicach .................................................. 59 ......................................................................................................... 63 Instytut Metalurgii Żelaza im. St. Staszica w Gliwicach Instytut Nafty i Gazu w Krakowie ................................................................................ 67 ....................................................................................................................... 71 Instytut Nawozów Sztucznych w Puławach ...................................................................................................... 77 .......................................................................................................... 83 ...................................................................................................................... 87 Instytut Obróbki Plastycznej w Poznaniu Instytut Odlewnictwa w Krakowie Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana w Otwocku Instytut Spawalnictwa w Gliwicach .............................................................. 91 .................................................................................................................... 93 Instytut Techniki Górniczej KOMAG w Gliwicach Instytut Technologii Drewna w Poznaniu ............................................................................................. 97 ........................................................................................................... 101 Instytut Technologii Elektronowej w Warszawie Instytut Włókiennictwa w Łodzi .............................................................................................. 105 ........................................................................................................................... 109 Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania w Krakowie ............................................................... Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Sterowania Napędów w Toruniu Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów „PIAP” w Warszawie 119 ......................................................... 121 .................................................................................. 125 ............................................................................................ 129 Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych w Poznaniu Przemysłowy Instytut Motoryzacji w Warszawie .............................................. 115 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE O Branżowy Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Elektrycznych KOMEL Al. Roździeńskiego 188 40-203 Katowice www.komel.katowice.pl [email protected] środek jest liderem wśród jednostek zajmujących się badaniami, rozwojem i projektowaniem maszyn elektrycznych wirujących. Ze względu na dotychczasowe osiągnięcia w pracach prowadzonych w dziedzinie napędów do pojazdów elektrycznych oraz w dziedzinie urządzeń do odnawialnych źródeł energii wraz z wysoko wykwalifikowanym personelem naukowo-badawczotechnicznym, w przyszłości BOBRME KOMEL może stać się centrum badawczo-rozwojowym pojazdów elektrycznych i odnawialnych źródeł energii. O d 2004 roku w sposób ciągły są projektowane i produkowane prądnice synchroniczne z magnesami trwałymi. Ze względu na swoje zalety doskonale nadają się do współpracy z ekologicznymi źródłami energii, np. do pracy w małych elektrowniach wiatrowych lub w elektrowniach wodnych. Ponadto prądnice można stosować m.in. do ogrzewania domów, szklarni, jako źródło energii doładowujące akumulatory, np. na jachtach i wiele innych. Prądnice synchroniczne z magnesami trwałymi oferowane są w zakresie mocy 1.1−110 kW, przy prędkościach 250−1500 obr/min. Prądnice zostały nagrodzone Medalem Prezesa SEP na Międzynarodowych Targach Kieleckich ENEX. K OMEL koncentruje swoją aktywność wokół tematyki silników elektrycznych z magnesami trwałymi, przewidzianych do stosowania w pojazdach oraz statkach powietrznych. Jesteśmy otwarci na współpracę krajową i międzynarodową – możemy opracowywać silniki/napędy do różnych zastosowań, a także podejmować produkcję nowoczesnych silników. W KOMEL-u opracowano serię innowacyjnych silników i napędów m.in. do: −− samochodu elektrycznego Re-Volt (zagraniczna nazwa: SAM); silniki do tego pojazdu są produkowane w KOMEL-u, a samochód produkowany jest w fabryce w Pruszkowie. Jest to pierwszy na rynku europejskim, komercyjnie dostępny samochód w pełni elektryczny, −− paralotni o napędzie elektrycznym – opracowano projekt, wykonano 3 szt. paralotni prototypowych. Rozpoczęcie produkcji planowane jest na wiosnę 2010 r., −− napędu lokomotyw kopalnianych – za ten wyrób KOMEL wspólnie z Instytutem Techniki Górniczej „Komag” oraz firmą „Enel” z Gliwic otrzymał w bieżącym roku Złoty Medal Międzynarodowych Targów Poznańskich „Innowacje – Technologie – Maszyny”. ii. E Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym lektrownie wiatrowe Ośrodek KOMEL prowadzi prace nad popularyzacją i wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. W szczególności zajmujemy się energetyką wiatrową. Oprócz produkcji wysokosprawnych prądnic z magnesami trwałymi do elektrowni wiatrowych i wodnych, zaprojektowaliśmy i wykonaliśmy siłownię wiatrową (wiatrak) o mocy 4 kW. Siłownia została zamontowana na dachu naszego budynku w Sosnowcu, ul. Moniuszki 29 (woj. śląskie). A. Elektrownia jachtowa - JSW 750-12 przeznaczona jest do ładowania baterii akumulatorów na jachtach morskich lub śródlądowych. Elektrownia jest wykonana z materiałów wysokiej jakości, a prądnicę cechuje wysoka sprawność przetwarzania energii. Specjalne zaprojektowane i wykonane śmigła zapewniają, iż elektrownia jest cicha w eksploatacji. Jest to taka sama elektrownia, jaką zainstalowano na jachcie podczas wyprawy żeglarskiej - „Przejście Północno-Zachodnie – od Grenlandii do Alaski – Najtrudniejszy Żeglarski Szlak na Ziemi”. Szczegóły na stronie www.amundsen.pl B. Elektrownia wiatrowa typu S3200, - moc znamionowa (10,8 m/s) - 3,2 kW; - średnica śmigła 3,5 m. Wysokosprawne prądnice synchroniczne z magnesami trwałymi do elektrowni wiatrowych i wodnych Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 11 G eneratory synchroniczne z magnesami trwałymi dla małych elektrowni wodnych i wiatrowych Nasz Ośrodek produkuje prądnice synchroniczne 3-fazowe z magnesami trwałymi. Prądnice są przeznaczone do zastosowania głównie w małych elektrowniach wiatrowych bądź wodnych. Prądnice cechuje bardzo wysoka sprawność (do 97%), znacznie wyższa niż prądnic asynchronicznych lub prądu stałego. Tak wysoka sprawność powoduje, iż straty przy przetwarzaniu energii wiatru na energię elektryczną są małe. Stosując nasze prądnice uzyskuje się więcej energii elektrycznej niż miałoby to miejsce przy zastosowaniu prądnic innego rodzaju. Prądnice jako nowoczesne i efektywne źródło energii, nagrodzone zostały Medalem Prezesa SEP na Międzynarodowych Targach Kieleckich ENEX Nowa Energia. S Silnik samochodu elektrycznego Samochód elektryczny Re-Volt ilniki elektryczne do pojazdów elektrycznych: −− Re-volt; −− Elipsa. W Polsce po drogach jeździ już kilkadziesiąt samochodów osobowych o napędzie czysto elektrycznym. Są to jednak „domorosłe – chałupnicze” przeróbki, wykorzystujące przestarzałe rozwiązania techniczne (np. klasyczne szeregowe silniki prądu stałego i akumulatory ołowiowo-kwasowe). Takie rozwiązania mają bardzo słabe parametry ruchowe i eksploatacyjne. Jednak z uwagi na zalety zastosowania napędu elektrycznego w samochodach (niski koszt przejechania 1 km, brak emisji spalin – czyli możliwość wjazdu na tereny zamkniętych centrów miast itp.), obserwuje się rosnące zainteresowanie takimi samochodami. Niedawno, na przykład, zostało zawiązane w kraju Stowarzyszenie Użytkowników Pojazdów Elektrycznych – SUPE. Ponadto KOMEL aktywnie uczestniczy w pracach Polskiego Towarzystwa Pojazdów Ekologicznych. Odpowiedzią na rosnące zainteresowanie społeczne, może być opracowanie i następnie wdrożenie do produkcji zestawów elektryfikacyjnych, tzw. „E-Kitów”, umożliwiających nowoczesną i bezpieczną elektryfikację już użytkowanych samochodów. Opracowane napędy elektryczne przeznaczone mogą być dla pojazdów osobowych - moc do 45 kW (~60 KM) i pojazdów dostawczych moc do 90 kW (~122 KM). Kompletny napęd składa się z nowoczesnego silnika synchronicznego z magnesami trwałymi, przekształtnika energoelektronicznego, nowoczesnej i pojemnej baterii litowo-jonowej oraz układu kontrolno-nadzorującego cały napęd. Silniki z magnesami trwałymi dysponują dużą przeciążalnością momentem (nawet kilkukrotność momentu znamionowego) oraz szerokim zakresem prędkości obrotowych co pozwala uzyskać bardzo dobre przyspieszenia przy relatywnie niskich mocach silników. E lektryczny napęd paralotni Prototypowy napęd do paralotni opracowano w ramach współpracy pomiędzy Branżowym Ośrodkiem Badawczo-Rozwojowym Maszyn Elektrycznych KOMEL z Katowic i Impact Automotive Technologies Sp. z o.o. z Pruszkowa, przy dofinansowaniu w ramach programu Inicjatyw Technologicznych. Silnik elektryczny paralotni a) podstawowe parametry techniczne napędu: −− moc znamionowa 3.0 kW, −− moc startowa 8.0 kW, −− czas lotu z włączonym napędem – 50 min, −− prędkość obrotowa śmigła – 2400 obr/min, −− masa kompletnej paralotni z baterią o pojemności 40 Ah - 37 kg. b) główne zalety napędu: −− cicha praca – wyższy komfort lotów, mniejsza uciążliwość dla otoczenia, −− silnik można wyłączać i ponownie załączać podczas lotu, co powoduje dodatkowe oszczędności energetyczne i wydłuża autonomiczny czas przebywania w powietrzu, −− bardzo niska awaryjność – poprawa bezpieczeństwa lotu, −− brak emisji spalin – napęd bezpieczny dla środowiska, −− wysokie bezpieczeństwo użytkowania i obsługi napędu – brak łatwopalnego paliwa. Napęd paralotni 12 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ W ostatnim czasie zaprojektowano i wykonano dokumentację konstrukcyjną silników trakcyjnych z zastosowaniem do: 1. Samochodu elektrycznego Re-Volt (SAM) - silnik z magnesami trwałymi o mocy 25 kW (34 KM – koni mechanicznych) - produkcja w KOMEL-u 2. Pojazdu ELIPSA - 2 silniki z magnesami trwałymi o mocy 2,2 kW każdy, pracujące z elektronicznym układem różnicowym (6 KM) - produkcja w KOMEL-u 3. Metra Warszawskiego - silnik asynchroniczny o mocy 180 kW (245 KM) 4. Napędu lokomotywy trakcji kopalnianej - silnik z magnesami trwałymi o mocy 33/60 kW (45/82 KM) 5. Lokomotywy typu E6ACT - silnik asynchroniczny o mocy 830 kw (1128 KM) 6. Pojazdu typu EN-57 - silnik asynchroniczny o mocy 250 kW (340 KM) 7. Statku powietrznego typu PARAGLIDE - PPG, napęd plecakowy – silnik z magnesami trwałymi o mocy 8 kW (11 KM). IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Międzynarodowe Targi Poznańskie, Innowacje – Technologie – Maszyny Złoty Medal za „Napęd z silnikiem bezszczotkowym z magnesami trwałymi typu PmPg 250L”. Tytuł „Innowator Śląska” 2009 za zajęcie I miejsca za zgłoszone rozwiązanie: „Silniki napędowe do samochodów elektrycznych”, w kategorii Instytucja sektora naukowo-badawczego. V. PATENTy Uzwojenie stojana silnika indukcyjnego 3-fazowego. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 13 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE P Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Maszyn Włókienniczych POLMATEX-CENARO ul. Wólczańska 55/59 90-608 Łódź www.polmatex.lodz.pl [email protected] rzedmiotem działania Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Maszyn Włókienniczych Polmatex–Cenaro jest prowadzenie prac badawczych, rozwojowych i wdrożeniowych związanych z konstrukcją, budową prototypów i urządzeń włókienniczych. Wszystkie prowadzone prace będące przedmiotem działania są ściśle powiązane z dziedziną naukową jednostki. D ziałalność Ośrodka jest powiązana z wieloma innymi instytucjami naukowymi: Politechniką Łódzką, Instytutem Biopolimerów i Włókien Chemicznych, Instytutem Włókiennictwa i innymi w zakresie badań interdyscyplinarnych oraz konstrukcji i budowy maszyn i urządzeń do realizacji procesów technologicznych opracowanych w tych placówkach naukowych. P onadto posiadamy własne zestawy maszyn, np.: do produkcji włóknin metodą termoplastyczną melt-blown, gładziarki, igłowarki, rozluźniarki i inne, co umożliwia prowadzenie własnych badań wyprzedzających i rozpoznawczych, oraz zleconych w ramach współpracy przez inne instytucje. P OLMATEX–CENARO jest członkiem Centrum Zaawansowanych Technologii Tekstyliów Przyjaznych dla Człowieka PRO HUMANO TEX w ramach, którego prowadzi liczne prace badawcze. ii. N P Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym owa generacja krosien – krosno wieloprzesmyłowe rotacyjne. Opracowanie i wdrożenie sposobu zasilania wątkiem. race i badania w zakresie technologii wytwarzania włóknin z polimerów biodegradowalnych do zastosowań w technice, rolnictwie i medycynie. O O O O pracowanie technologii wytwarzania włóknin termoregulacyjnych na odzież sportową i rekreacyjną. pracowanie metodyki i urządzeń pomiarowych do pomiarów przepływowych polimeru i powietrza technologicznego w metodach melt-blown i spun-bonded. pracowanie i budowa stanowiska badawczego do badania łożysk ślizgowych. Badania i wdrożenie wyników badań. pracowanie i wdrożenie do badań urządzeń do suszenia i transportu polimeru do stanowisk wytwórczych. III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ Nadzór autorski nad wdrożeniem innowacyjnego zestawu (konstrukcja i wykonanie Polmatex-Cenaro) i technologii wytwarzania wielofunkcyjnych kompozytów dla osób ze schorzeniem urologiczno-ginekologicznym. Wdrażający: DAMIS, Łódź Kierownik projektu: inż. Ryszard Jańczyk Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 15 IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Dyplom Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za „Sposób dozowania mikrokapsułek do stopionego polimeru” (D. Robak, M. Krajewski, J. Cichoń, J. Jarzębowski). V. PATENTy „Urządzenie do prowadzenia taśmy”, Wzór użytkowy nr 201258. Księga 16 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE C Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań ul. Konstancińska 11 02-942 Warszawa www.cobro.org.pl [email protected] entralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań COBRO w Warszawie to jedyna w tej branży specjalistyczna jednostka badawczo-rozwojowa w Polsce, zajmująca się problematyką opakowalnictwa w zakresie materiałów opakowaniowych, opakowań i ich elementów z: papieru i tektury, szkła, tworzyw sztucznych, materiałów metalowych i drewna, opakowań wielomateriałowych, opakowań jednostkowych i transportowych, maszyn pakujących oraz ekologią opakowań. D ziałalność COBRO obejmuje w szczególności: badania nad nowymi materiałami, opakowaniami i systemami pakowania; badania wzajemnego oddziaływania: produkt-opakowanie; badania doskonalenia technik pomiarowych w opakowalnictwie; badania nad oceną i zmniejszaniem uciążliwości opakowań i pozostałości po nich dla środowiska naturalnego; badanie rynku, prowadzenie banku informacji, ekspertyzy i prognozowanie rozwoju przemysłu opakowaniowego w Polsce i na świecie; prowadzenie certyfikacji materiałów opakowaniowych, opakowań oraz maszyn pakujących. O W środek spełnia również funkcję branżowego centrum informacyjno-edukacyjnego i normalizacyjnego (działalność szkoleniowa i wydawnicza, specjalistyczna biblioteka). ysoki poziom zarówno kadry naukowo-technicznej – specjalistów z wieloletnim doświadczeniem, jak i unikalna w skali międzynarodowej aparatura badawcza w laboratoriach akredytowanych sprawia, że Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Opakowań COBRO jest cenionym partnerem krajowego przemysłu opakowaniowego, a także polskich i zagranicznych instytutów badawczych. ii. O Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym pakowania o bakteriostatycznych i/lub bakteriobójczych właściwościach na bazie wybranych materiałów opakowaniowych. (Zespół pod kierownictwem dra Karola Bala) M ateriały opakowaniowe nowej generacji z tworzywa polimerowego ulegającego recyklingowi organicznemu. (Zespół pod kierownictwem doc. dra hab. Hanny Żakowskiej) O ptymalizacja konstrukcji i redukcja masy gwintów butelek - wykonanie badań przemysłowych (stosowanych), prac rozwojowych i wdrożeniowych. (Zespół pod kierownictwem doc. Bohdana Czerniawskiego) Z astosowanie materiałów opakowaniowych. biodegradowalnych z kwasu polimlekowego do celów (Zespół pod kierownictwem doc. dra hab. Hanny Żakowskiej) W ioska internetowa - kształcenie na odległość na terenach wiejskich - opracowanie szkoleń e-learningowych dla Centrów Kształcenia utworzonych w ramach projektu w cyklu „Opakowania produktów spożywczych - co powinniśmy wiedzieć o opakowaniu”. (Zespół pod kierownictwem mgra inż. Andrzeja Milewskiego) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Nadzór nad wdrożeniem produkcji folii rozciągliwej z PVC, z aktywną funkcją przeciwdrobnoustrojową, przydatnej do pakowania świeżych produktów żywnościowych. 2. Narzędzia metodyczne wspierające ocenę ryzyka w procesie projektowania maszyn. W wyniku analizy istniejących metod oceny ryzyka stosowanych w kraju, w Europie i na świecie, weryfikację metodyk oceny ryzyka i oceny zgodności poprzez ich zastosowanie, w procesie projektowania wybranych maszyn opracowany został system komputerowy wspomagający prowadzenie i dokumentowanie tych ocen. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 17 3. Nadzór nad wdrożeniem nowych warstwowych materiałów opakowaniowych z surowców odnawialnych. 4. Nadzór nad wdrożeniem produkcji butelek z zastosowaniem optymalizacji konstrukcji i redukcji masy gwintów (roczna produkcja butelek 4 mld sztuk). IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Tytuł Laureata Konkursu Innowacja Roku 2009 za PL-0015 pt.: „Opakowanie jako czynnik gospodarczego rozwoju i poprawy ochrony zasobów naturalnych”. projekt regionu Dyplom Jubileuszowy Członka Założyciela za inicjatywę i aktywne uczestnictwo w dziele tworzenia Polskiej Izby Opakowań. Certyfikat Tytułu „Firma zasłużona dla przemysłu opakowań”. Dyplom uznania za aktywne uczestnictwo w targach i szerzenie wiedzy o opakowaniach na Białorusi. Dyplom uznania za aktywne uczestnictwo w Światowych Targach Rosupak (Rosja) i szerzenie wiedzy o opakowaniach. V. PATENTy 1. „Biodegradowalny wielowarstwowy i materiał opakowaniowy i sposób jego wytwarzania”, zgłoszenie wspólne Instytutu Przetwórstwa Tworzyw Sztucznych, Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Opakowań oraz Centrum Chemii Polimerów PAN - Zgłoszenie w Urzędzie Patentowym RP nr P378103. 2. „Folia z aktywną funkcją przeciwdrobnoustrojową do pakowania żywności oraz sposób jej wytwarzania”, - Zgłoszenie w Urzędzie Patentowym RP nr P383106. 3. „Paleta tłumiąca drgania mechaniczne” - Patent nr 202795. 18 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. Centralny Ośrodek BadawczoRozwojowy Przemysłu Izolacji Budowlanej Al. Wojciecha Korfantego 193 A 40-157 Katowice www.cobrpib.katowice.pl [email protected] C P ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE entralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Izolacji Budowlanej w Katowicach jest jednostką badawczo-rozwojową, działającą od 1950 roku. odstawowe dziedziny działalności COBR PIB obejmują: −− materiały do izolacji cieplnej w budownictwie, −− materiały do izolacji wodochronnych, głównie pokryć dachowych, −− materiały włókno-cementowe stosowane do pokryć dachowych elewacyjnych. Z i okładzin akres działania COBR PIB łączy kompleksowo problematykę realizacji: −− −− −− −− −− prac badawczo-rozwojowych i wdrożenia ich wyników, badań jakościowych w akredytowanym laboratorium, oceny wyrobów i udzielania aprobat technicznych, certyfikacji zgodności i zakładowej kontroli produkcji, prac normalizacyjnych. ii. M Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym inimalizacja niepewności pomiaru właściwości cieplnych sztywnych wyrobów do izolacji cieplnej. O (dr Artur Miros) cena jakości ekspandowanego styropianu z zastosowaniem metod statystycznych. (dr Andrzej Kaputa) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Kity dyspersyjne asfaltowo-kauczukowe LATERBIT Bg i LATERBIT Bg-plus. Wyroby zgodne z Aprobatą Techniczną IBDiM Nr AT/2010-02-0795. Kit asfaltowo-kauczukowy Laterbit Bg i Laterbit Bg-plus są wyrobami hydroizolacyjnymi zabezpieczającymi szczeliny przed przenikaniem wody i wilgoci. Przeznaczone są do uszczelniania połączeń technologicznych pionowych i poziomych, w nawierzchniach drogowych asfaltowych układanych na „gorąco”. Stosuje się je w celu uszczelniania miejsc określonych w projekcie hydroizolacji, takich jak: styki nawierzchni betonowej lub asfaltowej z krawężnikami, urządzeniami dylatacyjnymi, odwadniającymi, studzienkami itp. Wdrażający: IZOBUD Sp. z o.o., Łąki Kozielskie 2. Masa uszczelniająca dla drogownictwa LATERMAS. Wyrób zgodny z PN-EN 14188-1:2010 Wypełniacze szczelin i zalewy drogowe Część 1: Wymagania wobec zalew drogowych na gorąco. Typ N2. Masa uszczelniająca LATERMAS jest materiałem stosowanym do uszczelniania dróg, płyt lotnisk i innych powierzchni przeznaczonych do ruchu kołowego. Masa LATERMAS może być stosowana do złączy w nawierzchniach asfaltowych i betonowych. Wdrażający: IZOBUD Sp. z o.o., Łąki Kozielskie IV. V. Nagrody, wyróżnienia, tytuły − PATENTy − Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 19 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE P Instytut Biopolimerów i Włókien Chemicznych ul. Marii SkłodowskiejCurie 19/27 90-570 Łódź www.ibwch.lodz.pl [email protected] rzedmiotem działania Instytutu Biopolimerów i Włókien Chemicznych jest prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych oraz przystosowywanie ich wyników do wdrażania w praktyce w zakresie przetwarzania, modyfikacji i zastosowania biopolimerów, technik i technologii wytwarzania, przetwarzania i zastosowania włókien chemicznych i polimerów syntetycznych, a także technik i technologii związanych z wytwarzaniem, przetwarzaniem i oceną jakościową wyrobów przemysłu celulozowo-papierniczego i branż pokrewnych. Badania prowadzone są w zakresie: −− syntezy i przetwórstwa polimerów termoplastycznych (w tym biodegradowalnych) na włókna chemiczne i włókniny, −− wykorzystania biotechnologii i nanotechnologii w procesach modyfikacji i wytwarzania: włókien, folii i innych produktów technicznych, −− zastosowania surowców odnawialnych i odpadowych do wytwarzania materiałów polimerowych, −− wytwarzania funkcjonalnych biomateriałów oraz materiałów kompozytowych na bazie polimerów naturalnych i syntetycznych, −− oceny struktury i właściwości surowców i produktów polimerowych, włókienniczych i papierowych, −− doskonalenia technologii wytwarzania mas celulozowych i papieru oraz ochrony środowiska w przemyśle celulozowopapierniczym, w tym badania odpadów, emisji gazów, ścieków i wód obiegowych. D ziałania ukierunkowane są na wykorzystanie wyników prowadzonych prac naukowych, badawczo-rozwojowych i wdrożeniowych m.in. w medycynie, rolnictwie, włókiennictwie, przetwórstwie tworzyw sztucznych, opakowaniach i papiernictwie. I nstytut spełnia ponadto ogólnokrajowe funkcje w zakresie normalizacji, informacji naukowo-technicznej, certyfikacji i badań akredytowanych. Prowadzi ponadto działalność patentową, szkoleniową i wydawniczą. Z roku na rok Instytut umacnia swoją pozycję w Europejskiej Przestrzeni Badawczej uczestnicząc w wielu międzynarodowych projektach badawczych i wdrożeniowych. Instytut jest członkiem założycielem Organizacji Naukowej EPNOE z siedzibą w Paryżu zajmującej się technologiami w obszarze polisacharydów i dziedzin pokrewnych. N a gruncie krajowym Instytut aktywnie uczestniczy w strategicznych projektach badawczych Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, których nadrzędnym celem jest opracowanie oferty technologicznej dla polskich podmiotów gospodarczych. Instytut jest koordynatorem projektu „Nowoczesne technologie dla włókiennictwa, którego misją jest opracowanie wizji i strategii rozwoju technologicznego dla włókiennictwa powyżej roku 2020. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 21 ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretycznopoznawczym i badawczo-rozwojowym O pracowanie podstaw metodycznych i założeń technologicznych wytwarzania wyrobów medycznych z surowców odnawialnych metodą elektroprzędzenia oraz rozwój badań z zakresu wytwarzania włóknin z biodegradowalnych polimerów termoplastycznych otrzymywanych metodą stopową (melt-blown) do celów rolniczych i technicznych. (Projekt pod kierownictwem dr inż. Danuty Ciechańskiej oraz kierowników Pakietów Zadaniowych: dra inż. Antoniego Niekraszewicza, dr inż. Krystyny Twardowskiej-Schmidt, dr inż. Agnieszki Gutowskiej) P O race nad innowacyjną technologią wytwarzania elementów sztucznego serca. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Antoniego Niekraszewicza i dr inż. Magdaleny Kucharskiej) pracowanie częściowo resorbowalnego uszczelnienia protez naczyniowych z polimerów syntetycznych. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Antoniego Niekraszewicza i dr inż. Magdaleny Kucharskiej) O pracowanie częściowo resorbowalnych siatek chirurgicznych do beznapięciowego zaopatrywania przepuklin. (Zespół pod kierownictwem dr inż. Danuty Ciechańskiej oraz mgr inz. Justyny Wietechy) I nstytut bierze udział w realizacji prac badawczych projektu kluczowego POIG „Biodegradowalne wyroby włókniste” przygotowanego przez Polską Platformę Technologiczną Przemysłu Tekstylnego. Celem projektu jest opracowanie innowacyjnych rozwiązań technologicznych niezbędnych dla rozwoju gospodarki i poprawy pozycji konkurencyjnej przedsiębiorców na rynku krajowym i zagranicznym poprzez opracowanie szerokiej gamy wyrobów włókienniczych z polimerów biodegradowalnych pochodzących ze źródeł odnawialnych. III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Opracowanie technologii wytwarzania funkcjonalnych włókien chitozanowych w skali wielkolaboratoryjnej W Instytucie Biopolimerów i Włókien Chemicznych opracowano oryginalną technologię wytwarzania włókien chitozanowych, kompozytowych chitozanowo-alginianowych oraz chitozanowo-fibroinowych. Włókna chitozanowe w postaci multifilamentu zastosowano do wytwarzania biodegradowalnych siatek chirurgicznych. Opracowane nowe dwuskładnikowe włókna łącząc korzystne właściwości biodegradowalnych, naturalnych polimerów umożliwiły wytworzenie materiałów opatrunkowych o unikalnych właściwościach. Zdobyte doświadczenia w formowaniu włókien chitozanowych i kompozytowych zamierzamy wdrożyć do przemysłu. Podpisana została umowa o współpracy z partnerem niemieckim na wytwarzanie włókien chitozanowych do produkcji matryc do hodowli komórkowych. 2. Technologia wytwarzania opatrunku hemostatycznego i przyspieszającego gojenie ran dla funkcjonariuszy jednostek podległych MSWiA Hemostatyczny i przyspieszający gojenie ran opatrunek przeznaczony jest do udzielania pierwszej pomocy i opatrywania ran urazowych zwłaszcza w warunkach polowych. Oprócz funkcji ochronnych (zabezpieczenia przed wpływem środowiska, wodoszczelność, barierowość mikrobiologiczna) charakteryzuje się zdolnością hamowania krwawienia (działanie hemostatyczne) oraz aktywnością przeciwbakteryjną, pozwalającą na ochronę przed wystąpieniem zakażenia i wtórną infekcją, bez konieczności stosowania lub z ograniczonym udziałem antybiotyków. Opatrunek ma konstrukcję wielowarstwową. Warstwa aktywna wykonana jest z polimerów naturalnych. Prace wdrożeniowe realizowane są w firmie TRICOMED SA we współpracy z IBWCh. 3. Opracowanie resorbowalnego uszczelnienia protez naczyniowych z polimerów syntetycznych W oparciu o przeprowadzone prace badawczo-rozwojowe przygotowano założenia techniczne wytwarzania modyfikowanych (uszczelnionych) protez naczyniowych w oparciu o półprodukt w postaci poliestrowych dwustronnie welurowanych protez DALLON H o średnicy 8 mm - f-my TRICOMED SA w skali wielkolaboratoryjnej. Przeprowadzone badania wykazały, że poliestrowe protezy naczyniowe DALLON H modyfikowane poli(DL-laktydo-ko-glikolid)-em są biozgodne i nie wykazują działania cytotoksyczne- 22 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych go, drażniącego, uczulającego, hemolitycznego jak również genotoksyczności. W warunkach in vitro powłoka uszczelniająca ulega stopniowo degradacji hydrolitycznej i/lub enzymatycznej. Modyfikowane protezy po implantacji w tkankę podskórną są dobrze tolerowane podobnie do produktu referencyjnego Dallon H. Modyfikowane protezy naczyniowe przed wszczepieniem do organizmu nie wymagają wykrzepiania jej we krwi pacjenta (tzw. preclotting) a przepuszczalność wodna uszczelnionych protez nie przekracza 30 ml/cm2/min. Zgłoszenie patentowe P.389289 „Sposób uszczelniania poliestrowych protez naczyniowych”. 4. Uruchomienie w IBWCh unikatowego w skali kraju akredytowanego Laboratorium Biodegradacji Laboratorium prowadzi badania w zakresie oceny podatności materiałów polimerowych i wyrobów włókienniczych na rozkład biologiczny wywołany przez mikroorganizmy występujące w środowisku naturalnym. Badania prowadzone są w warunkach tlenowych z wykorzystaniem testów respirometrycznych, obejmujących pomiar ciągłej ilości wydzielanego CO2 z zastosowaniem nowoczesnej aparatury badawczo-pomiarowej MICRO-OXYMAX RESPIROMETER zgodnie z normami międzynarodowymi i europejskimi. Wdrożenie systemu jakości zgodnie z normą PN-EN-ISO/IEC 17025:2005. ISO pozwoli na osiągnięcie przez Laboratorium standardów europejskich i dołączenie do wiodących placówek w tej dziedzinie, na obszarze Unii Europejskiej. 5. Uruchomienie Sali Czystej do produkcji wyrobów medycznych zgodnie z PN-EN ISO 14644-1;8. IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły 58. Targi Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik BRUSSELS INNOVA 2009 Złoty Medal oraz nagroda specjalna - Puchar Ministra ds. Klimatu i Energii Belgii za rozwiązanie „Biokompozyty z udziałem keratyny z piór”, którego autorami są: Krystyna Wrześniewska-Tosik, Dariusz Wawro, Marzanna Marcinkowska, Antoni Niekraszewicz, Tomasz Mik, Danuta Ciechańska, Michalina Pałczyńska. Rozwiązanie to uzyskało również dyplom Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Instytut uhonorowany został nagrodą Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za międzynarodowe osiągnięcia wynalazcze. V. PATENTy 1. „Głośnik kopułowy”, P. 342957, Twórcy: E. Kozłowska, M. Pawlak, G. Matusiak, M. Staniszewski, H. Struszczyk, D. Ciechańska, K. Guzińska, A. Urbanowski. 2. „Sposób przygotowania masy makulaturowej do jej odbarwienia i separacji zanieczyszczeń”, P. 372730, Twórcy: H. Gonera, J. Dąbrowski, T. Mik. 3. „Folia z polilaktydu modyfikowana chitozanem i sposób wytwarzania folii z polilaktydu modyfikowanej chitozanem”, Twórcy: H. Struszczyk, D. Ciechańska, M. Kucharska, A. Niekraszewicz, E. Wesołowska. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 23 Z głoszenia patentowe - 2009 1. ”Sposób wytwarzania wysokowytrzymałych włókien chitozanowych”, zgł P.387234, Twórcy: D. Wawro, W. Stęplewski, D. Ciechańska, I. Krucińska, B. Surma, B. Lipp Symonowicz. 2. „Sposób wytwarzania trudnopalnych włókien celulozowych”, zgł. P.388030. Twórcy: W. Stęplewski, D. Wawro, J. Kazimierczak, T. Bednarz. 3. „Sposób uszczelniania poliestrowych protez naczyniowych”, zgł. P.389289. Twórcy: M. Kucharska, A. Niekraszewicz, I. Kardas, D. Ciechańska, W. Adamiec, B. Gruchała. 4. „Sposób wytwarzania włókien i folii bezpośrednio z mieszanin poreakcyjnych polikwasu mlekowego”, zgł. P.389790. Twórcy: K. Grzebieniak, N. Polka, S. Dutkiewicz, W. Stęplewski, D. Wawro. D ziałalność wydawnicza Instytut Biopolimerów i Włókien Chemicznych wydaje Fibres & Textiles in Eastern Europe (FTEE) - naukowe czasopismo angielskojęzyczne, poświęcone problemom naukowym i aplikacyjnym obejmującym dziedziny wytwarzania i przetwarzania polimerów włóknotwórczych, w tym biopolimerów, włókien i fibryd, wyrobów włókienniczych (jak tkaniny, dzianiny i włókniny) oraz włóknistych (jak np. papier, tektura). Szczególną uwagę poświęca się zagadnieniom bio- i nanotechnologii, biodegradacji i ochronie środowiska. W naukowej Radzie Programowej FTEE zasiadają wybitni naukowcy z 10 krajów. Tytuł czasopisma odzwierciedlający jego pierwotny charakter jest w tej chwili już historyczny, a publikowane są artykuły autorów pochodzących z całego świata. Od 1999 roku Instytut Informacji Naukowej (ISI) w Filadelfii, USA umieścił FTEE na tzw. „Liście Filadelfijskiej” a od 2002 czasopismo posiada tzw. Impact Factor i jest w tej chwili jednym z trzech czasopism na świecie umieszczonych na „Liście” zajmujących się tak szeroką problematyką włókienniczą. Począwszy od połowy roku 2002 wszystkie artykuły są dostępne w Internecie (www.fibtex.lodz.pl) bez ograniczeń i bez opłat, co stwarza autorom możliwość szybkiego i o dużym zasięgu rozpowszechniania swoich osiągnięć. Obecnie, dla polskich naukowców zajmujących się polimerami włóknotwórczymi, włóknami i włókiennictwem czasopismo jest podstawowym forum publikacji i konfrontacji swoich osiągnięć z nauką światową. 24 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I nstytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych jest jedyną w Polsce jednostką badawczorozwojową, której przedmiotem działania jest prowadzenie w sposób ciągły badań naukowych i prac rozwojowych, przystosowanie wyników prowadzonych prac do zastosowania w praktyce oraz upowszechnianie wyników tych prac w dziedzinie przetwórstwa przemysłowego surowców niemetalicznych, w szczególności związanych z produkcją wyrobów ceramicznych i ze szkła, Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych materiałów ogniotrwałych oraz mineralnych materiałów budowlanych w dziedzinie nauk chemicznych, biologicznych i środowiska naturalnego oraz w dziedzinie nauk technicznych. ul. Postępu 9 02-676 Warszawa Realizowane zadania naukowo-badawcze i badawczo-rozwojowe są ściśle związane z dyscyplinami naukowymi będącymi przedmiotem działalności statutowej Instytutu. Wyniki www.icimb.pl badań są wdrażane w Instytucie oraz w przemysłach: szklarskim, ceramicznym, materiałów [email protected] ogniotrwałych i budowlanych, według ich zapotrzebowania oraz zgodnie z tendencjami rozwoju w krajach wysokorozwiniętych w tych dziedzinach. Wszystkie realizowane prace badawczorozwojowe są spójne ze strategicznymi obszarami badawczymi i priorytetowymi kierunkami badań określonymi w Krajowym Programie Ramowym. D ziałalność naukowo-badawcza Instytutu Ceramiki i Materiałów Budowlanych w Warszawie obejmuje prace badawcze i wdrożeniowe z zakresu ceramiki, badania biomateriałów (w tym w szczególności cementów szkło-jonomerowych dla stomatologii i otochirurgii, bioszkieł, implantów oraz cementów ceramicznych dla chirurgii kości), doskonalenie technologii otrzymywania tworzyw konstrukcyjnych litych i porowatych, w tym materiałów nanostrukturalnych i gradientowych o wysokiej odporności mechanicznej (np. ceramika balistyczna) odpornych na szoki termiczne w zakresie wysokich temperatur, otrzymywania nanoproszków ceramicznych, metalicznych i półprzewodnikowych oraz nowych technologii otrzymywania środków zdobniczych (pigmenty, emalie i farby do zdobienia wyrobów ze szkła, ceramiki i metalu). W O strukturze organizacyjnej Instytutu działają cztery specjalizujące się w swojej dziedzinie oddziały. ddział Materiałów Ogniotrwałych w Gliwicach jest jedyną w Polsce jednostką wyspecjalizowaną w zakresie ceramicznych materiałów do zastosowań wysokotemperaturowych, przetwórstwa surowców oraz zastosowania surowców i ceramiki w ochronie środowiska. Wytwarza wysokiej jakości ceramikę techniczną i ogniotrwałą w gatunkach: korundowym, mulitowym, wysokoglinowym, glinokrzemianowym, glinokrzemianowo-korundowym, kordierytowym, z tlenku glinu, kompozytową i z włókien ceramicznych. O ddział Inżynierii Materiałowej, Procesowej i Środowiska w Opolu prowadzi prace badawczorozwojowe i wdrożeniowe w zakresie proekologicznych i energooszczędnych technologii wytwarzania służących zmniejszeniu szkodliwego oddziaływania przemysłu na środowisko, nowych materiałów i wyrobów z wykorzystaniem surowców odpadowych oraz rozszerzaniu asortymentu materiałów ceramicznych, wykorzystania odnawialnych źródeł energii w procesach technologicznych. O ddział Szkła i Materiałów Budowlanych w Krakowie prowadzi prace w zakresie poszukiwania, eksploatacji i racjonalnego wykorzystania surowców naturalnych, tworzenia nowych oraz doskonalenia istniejących technologii produkcji mineralnych materiałów budowlanych, zagospodarowania odpadów przemysłowych i komunalnych w technologiach materiałów budowlanych, badań właściwości surowców naturalnych, odpadów przemysłowych oraz materiałów budowlanych, jak również w zakresie technologii szkła, szkliw i emalii szklarskich, technologii szkieł specjalnych i tworzyw szklano-ceramicznych, powłok na szkle. D ziałalność naukowo-badawcza Oddziału Betonów CEBET w Warszawie obejmuje prace w dziedzinie betonów komórkowych i kruszywowych oraz materiałów do ich łączenia w murze. I nstytut prowadzi również działalność usługową w postaci badań laboratoryjnych, ekspertyz i opinii technicznych, prac związanych z normalizacją, certyfikacją i standaryzacją oraz małoseryjną produkcją materiałów i wyrobów. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 25 ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym W O O W K O B B ytwarzanie proszków o strukturze perowskitu oraz badania nad wytworzeniem ceramiki na bazie materiałów perowskitowych. pracowanie technologii wytwarzania kompozytów polimerowo-cementowych przeznaczonych do ochrony i naprawy uszkodzonych obiektów budowlanych. rganiczno-nieorganiczne materiały hybrydowe o właściwościach optoelektronicznych. Otrzymywanie i badanie materiałów o właściwościach chromogenicznych i luminescencyjnych. ytwarzanie ciepła i energii elektrycznej w warunkach gospodarki i skojarzonej cementowni. ompozyty ceramika-metal do zastosowań konstrukcyjnych. cena możliwości wytworzenia metodą zol-żel bioszkła w układzie CaO-SiO2 w postaci proszku. adania nad zmianami własności sprężystości E, G i ν oraz tarcia wewnętrznego Q-1 materiałów ogniotrwałych ogrzewanych i chłodzonych w warunkach kontrolowanych. adania potencjału utleniająco-redukcyjnego masy szklanej jako czynnika stabilizującego proces topienia szkieł przemysłowych. Etap I: Optymalizacja ilości siarczanów i azotanów jako środków do klarowania szkieł komercyjnych masowej produkcji, pod kątem ograniczenia szkodliwych emisji. M ożliwości techniczne i ekonomiczne wykorzystania węgla brunatnego dla potrzeb wypalania klinkieru i wapna. III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Opracowanie i wdrożenie technologii wytwarzania oraz stosowania betonów ogniotrwałych o dużej odporności na wstrząsy cieplne. Uruchomiono produkcję nowych wyrobów betonowych o dużej odporności na wstrząsy cieplne z przeznaczeniem do przemysłowego zastosowania w wybranych urządzeniach cieplnych przemysłu metalurgicznego (obmurza hutniczych pieców grzewczych) i koksowniczego (obmurza drzwi komór koksowniczych). Uruchomienie produkcji nowych wyrobów pozwoli również na utrzymanie dotychczasowych miejsc pracy w zakładzie Produkcji Doświadczalnej Oddziału Materiałów Ogniotrwałych w Gliwicach. Wdrażający: ISCiMB – Zakład Produkcji Doświadczalnej O/MO w Gliwicach 2. Opracowanie i przeprowadzenie prób przemysłowych z zastosowaniem wytypowanych tworzyw ceramicznych do komory dopalania – etap II. Przeprowadzone badania nad doborem tworzyw ogniotrwałych do zabudowy w komorze dopalania pozwoliły na wybór materiałów charakteryzujących się lepszymi trwałościami od obecnie stosowanych wyrobów andaluzytowych. Na podstawie uzyskanych wyników badań wytypowano gatunki tworzyw odpowiednie do zabudowy, charakteryzujące się zwiększoną trwałością i niezawodnością, co powinno dać wymierne efekty ekonomiczne. Wdrażający: KGHM Polska Miedź SA 3. Wykonanie badań i ocena własności użytkowników rurek lejowych stosowanych w procesie syfonowego odlewania wlewków kuziennych. Wykonano kompleksowe badania pięciu gatunków wyrobów ogniotrwałych przed pracą i po pracy, stosowanych w zestawach syfonowych do odlewania wlewków kuziennych w CELSA Huta Ostrowiec Sp. z o.o. W wyniku analizy uzyskanych wyników badań określono gatunki wyrobów, które w najwyższym stopniu spełniają termomechaniczne warunki pracy w procesie odlewania stali i te wyroby zalecono do stosowania w procesie syfonowego odlewania wlewków kuziennych. Wysoka jakość zaleconych wyrobów rzutuje bezpośrednio na obniżenie ilości wtrąceń niemetalicznych w odlewanych wlewkach, a w konsekwencji na czystość metalurgiczną i jakość ciężkich odkuwek stalowych. Wdrażający: CELSA Huta Ostrowiec Sp. z o.o. 26 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 4. Opracowanie sposobu modernizacji układu produkcji wapna palonego-mielonego w zakładzie produkcyjnym w Rejowcu powiat Chełm. W wyniku prowadzonych prac przedstawiono koncepcję technologiczną i techniczną wykorzystania instalacji wypalania wapna ze zlikwidowanej cukrowni Rejowiec. Instalacja obejmuje unowocześnienie i rozbudowę istniejącego działu wypalania oraz budowę nowego działu przemiału i wysyłki wapna mielonego. Wprowadzono także komputerowy system sterowania i kontroli procesu. Taka nowoczesna linia wypału i przemiału wapna pozwoli na obniżenie zużycia paliwa i energii elektrycznej oraz obniżenie kosztów produkcji. Zastosowanie odpylaczy tkaninowych zarówno w dziale wypału jak i przemiału zapewnia spełnienie najwyższych standardów emisyjnych wg BAT. Wdrażający: Zakład produkcyjny w Rejowcu, Spółka EKOCEMENT, Warszawa 5. Opracowanie koncepcji modernizacji układu suszenia gipsu w ZPP2 w Połańcu, technologia przerobu miału wapiennego. Wydajność układu suszenia rea-gipsu wg pomiarów określono na poziomie 7,098 t/h produktu, przy wilgotności początkowej gipsu 6,74% i zużyciu gazu ziemnego na poziomie 124,3 m3n/h. Z analizy rezerw wydajności zainstalowanych urządzeń wynika, że z wyjątkiem rurosuszarki pozostałe urządzenia dysponują rezerwą wydajności. Przeprowadzono obliczenia symulacyjne dla założonej zwiększonej wydajności docelowej instalacji do 12 t/h. Zachowano przy tym optymalną średnicę wewnętrzną ruro-suszarni wynoszącą 0,600 m. Wydłużono przy tym do 14,65 m jej długość części suszącej, gdyż założono wstępnie, że jej konstrukcja powinna zmieścić się pod stropem hali. Dla takich warunków zużycie gazu ziemnego wyniosło ok. 204,4 m3n/h, przy fizycznej wilgotności początkowej gipsu wynoszącej 10% i wilgoci powstałej z procesu hydratacji wynoszącej 1% i uszczelnieniu instalacji. Zgodnie z obliczeniami, przy wydajności 12 t/h i przy uwzględnieniu aktualnej zawartości wilgoci fizycznej w surowcu (6,74%), uzyskano również znaczące zmniejszenie jednostkowego zużycia gazu ziemnego z 0,01751 (bilans odniesienia) do 0,0144 m3n/kgg.s. W wyniku planowanego uszczelnienia układu zmniejszy się także zużycie powietrza spalania. Należy również uwzględnić pozytywny efekt oszczędności energii elektrycznej z powodu zmniejszenia jednostkowego strumienia gazów odlotowych z 1,39 do 0,99 m3n/kgg.s. Wdrażający: FRANSPOL Sp z o.o., Konin IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły III Międzynarodowa Wystawa Wynalazków i Innowacji IWIS 2009 Warszawa −− −− −− −− Złoty Medal za „Biomateriał adhezyjny aktywowany wodą GJS2/W do zastosowań w dentystyce odtwórczej” Srebrny Medal za „Technologię produkcji cementu romańskiego w piecu obrotowym do konserwacji i renowacji zabytków” Brązowy Medal za „Farby bezołowiowe do zdobienia szkła i ceramiki” Nagroda Specjalna The International Federation of Inventors’ Associations IFIA ECO PRIZE for the Best Eco Invention of the IWIS 2009 za “Biomateriał adhezyjny aktywowany wodą GJS2/W do zastosowań w dentystyce odtwórczej”. 108. Międzynarodowy Salon Wynalazczości CONCOURS-LEPINE −− −− Złoty Medal za „Biomateriał adhezyjny aktywowany wodą GJS2/W do zastosowań w dentystyce odtwórczej” Wyróżnienie specjalne, Medal Francuskiego Stowarzyszenia Wynalazców i Przemysłowców za „Technologię produkcji cementu romańskiego w piecu obrotowym do konserwacji i renowacji zabytków”. IX Moskiewski Międzynarodowy Salon Innowacji i Inwestycji −− −− −− −− −− Złoty Medal za „Farby bezołowiowe do zdobienia szkła i ceramiki” Srebrny Medal za „Biomateriał adhezyjny aktywowany wodą GJS2/W do zastosowań w dentystyce odtwórczej” Srebrny Medal za „Technologię produkcji cementu romańskiego w piecu obrotowym do konserwacji i renowacji zabytków” Nagroda Sepcjalna, Kryształowa statuetka „Foundation of Support of Iranian Elites (F.S.I.E.) za „Farby bezołowiowe do zdobienia szkła i ceramiki” Medal i Dyplom Instytutul National de Inventica, IASI z Rumunii za „Farby bezołowiowe do zdobienia szkła i ceramiki”. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 27 Genius Europe Międzynarodowe Targi Wynalazczości −− −− Prestiżowy Genius Medal za „Technologię produkcji cementu romańskiego w piecu obrotowym do konserwacji i renowacji zabytków” Nagroda Specjalna: Złoty medal od South - Pacific Innovation Transfer Society, Australia za „Technologię produkcji cementu romańskiego w piecu obrotowym do konserwacji i renowacji zabytków”. Międzynarodowe Targi Nowych Pomysłów, Produktów i Technologii ARCA −− Złoty Medal za „Farby bezołowiowe do zdobienia szkła i ceramiki”. Międzynarodowe Targi Pomysły - Wynalazki - Nowości IENA 2009 −− −− −− Złoty Medal za „Farby bezołowiowe do zdobienia szkła i ceramiki” Honorowa Nagroda Państwowego Biura Własności Przemysłowej Republiki Macedonia za „Farby bezołowiowe do zdobienia szkła i ceramiki” Nagroda Specjalna IFIA LADY PRZE Prezydenta Międzynarodowej Federacji Stowarzyszeń Wynalazców, przeznaczona dla kobiety za „Farby bezołowiowe do zdobienia szkła i ceramiki”. Międzynarodowe Targi Wynalazków −− −− Złoty Medal za „Farby bezołowiowe do zdobienia szkła i ceramiki” Nagroda Specjalna przyznana przez Stowarzyszenie Tajwańskich Wynalazców za „Biomateriał adhezyjny aktywowany wodą GJS2/W do zastosowań w dentystyce odtwórczej”. 58. Międzynarodowe Targi Wynalazczości, Brussels Eureka −− −− −− Złoty Medal za „Ekologiczny pigment cyrkonowo-żelazowy do barwienia szkliw ceramicznych” Srebrny Medal za „Ceramiczny element grzejny do przepływowych grzejników cieczy i gazów” Krzyż Kawalerski Europejskiego Orderu „Za zasługi w dziedzinie wynalazczości”. EKO 2009-VIII Międzynarodowy Konkurs na rozwiązania w dziedzinie ochrony środowiska −− Dyplom Mistrza Ekologii, Wyróżnienie za „Szkło nawozowe- VitoFosMaK”. Ogólnopolska Edycja konkursu „Krajowi Liderzy Innowacyjności” −− −− 28 Księga Wyróżnienie Innowacyjny Projekt - edycja regionalna (małopolskie) za „Technologię otrzymywania syntetycznego krystobalitu z surowca krzemionkowego”; Wyróżnienie Innowacyjny Projekt - edycja ogólnopolska za „Technologię otrzymywania syntetycznego krystobalitu z surowca krzemionkowego”. osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych V. PATENTy 1. „Preparat ograniczający infiltrację ciekłych metali, stopów i żużli w głąb wyrobów ceramicznych oraz sposób jego stosowania”, 203341, Twórcy: J. Wojsa, A. Śliwa, Z. Czapka, J. Siwiec, M. Darłak. 2. „Sposób wytwarzania materiałów ceramicznych odpornych na działanie żużli metalurgicznych i stopionych soli”, P-376433, Twórcy: J. Wojsa, L. Jedynak, J. Siwiec, M. Darłak, M. Zelik. 3. „Układ urządzeń do wytwarzania mieszanek, zwłaszcza paliwa ekologicznego”, P-202794, Twórcy: M. Boski, J. Duda, P. Niemczyk, P. Niemczyk, M. Wzorek; Instytut Ceramiki i Materiałów BudowlanychOddział IMPiŚ - Opole, M. Niemczyk BOMAR - Mysłowice. 4. „Sposób wytwarzania paliwa z osadów z oczyszczania ścieków i układ do wytwarzania paliwa z osadów z oczyszczani ścieków”, P-201813, Twórcy: J. Duda, L. Troniewski, M. Wzorek; Politechnika Opolska, Instytut Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych Warszawa. 5. „Urządzenie membranowe do pobierania próbek związków organicznych środowiska wodnego”, P-202518, Twórcy: I. Sztamberek-Gola, A. Nolepa; Instytut Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych - Warszawa. 6. „Sposób wytwarzania kompozytowego implantu bioceramicznego”, P-203496, Twórcy: Z. Polesiński, J. Karaś, Z. Jaegermann; Instytut Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych Warszawa. 7. „Sposób wytwarzania implantu ceramicznego”, P-203495, Twórcy: S. Michałowski, Z. Polesiński, J. Karaś, Z. Jaegermann; Instytut Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych Warszawa. 8. „Sposób wytwarzania porowatego tworzywa ceramicznego, zwłaszcza na implanty”, P-203494, Twórcy: S. Michałowski, Z. Polesiński, J. Karaś, Z. Jaegermann; Instytut Szkła, Ceramiki, Materiałów Ogniotrwałych i Budowlanych - Warszawa. Zgłoszenia patentowe: 1. „Tworzywo ogniotrwałe”, P-387126, Twórcy: A. Pawelek, J. Czechowski, E. Cieślińska. 2. „Kompozyt ceramiczny z udziałem włókien”, P-388628, Twórcy: A. Śliwa, T. Trochimowicz, J. Witek, K. Włodarczyk. 3. „Beton ogniotrwały”, P-389378, Twórcy: A. Pawełek, B. Lipowska, J. Czechowski. 4. „Beton ogniotrwały”, P-389873, Twórcy: A. Zawełek, J. Czechowski, E. Cieślińska. 5. „Mieszanka do wytwarzania betonu komórkowego”, P-389751, Twórcy: J. Małolepszy, G. ZapotocznaSytek, K. Łaskawiec, T. Latuszek, P. Gębarowski; COBRPB CEBET w Warszawie i Akademia GórniczoHutnicza w Krakowie. 6. „Sposób wytwarzania litego materiału ceramicznego i sposób wywarzania porowatego materiału ceramicznego”, P-389274, Twórcy: Z. Jaegermann, S. Michałowski. Zgłoszenie wzoru użytkowego: 1. „Podkładka ceramiczna”, W-118353, Twórcy: P. Głowienkowski, W. Cieślik, B. Kołakowska. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 29 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE G łówne kierunki aktywności IChPW obejmują obszary koksownictwa i karbochemii, energetyki, ogrzewnictwa i racjonalizacji gospodarki paliwowo-energetycznej. IChPW zajmuje wysoką pozycję w dziedzinie zagospodarowania węgla i paliw odnawialnych z uwzględnieniem współczesnych wymogów ochrony środowiska. Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla ul. Zamkowa 1 41-803 Zabrze www.ichpw.zabrze.pl [email protected] ii. I N P P Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym nteligentny system regulacji procesu spalania paliw stałych w kotle małej mocy dla ogrzewnictwa indywidualnego. owe nośniki do przenoszenia tlenu w chemicznej pętli tlenkowej (chemical-looping process). rototypowa 3-strefowa zgazowarka biomasy. odstawy numerycznego modelu komory koksowniczej. III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Żeliwny palnik retortowy objęty wzorem użytkowym PL64094. Umowa licencyjna z dn. 07.10.2009 pomiędzy IChPW a Centroekoenergią Sp. z o.o. 2. Regulator pracy kotła wykorzystujący sposób sterowania procesem spalania będący przedmiotem zgłoszenia patentowego P-386392. Umowa licencyjna z dn. 01.04.2009 pomiędzy IChPW a Zakładem Instalacji i Urządzeń Przemysłowych Elektro-System s.c. 3. Technologia wytwarzania brykietowanego niskoemisyjnego paliwa węglowego zawierającego biomasę o nazwie handlowej BRYKIETY BC. Umowa licencyjna z dn. 26.02.2009 pomiędzy IChPW a F.H.U. Trans-Budex Mariusz Kmieć. IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Światowe Targi Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technologii BRUSSELS INNOVA 2009 w Brukseli Złoty Medal za „Inteligentny system regulacji procesu spalania paliw stałych w kotle małej mocy dla ogrzewnictwa indywidualnego”. Laureat I Edycji Konkursu Wojewody Śląskiego „Śląskie na 5” w kategorii EKOLOGIA. Wyróżnienie w III edycji Konkursu „Gepardy Biznesu”. V. PATENTy Z głoszenia patentowe: 1. „Sposób wytwarzania gazu syntetycznego”, P-389372. 2. „Zastosowanie reduktorów ditlenku węgla do wytwarzania gazu syntezowego”, P-388580. 3. „Sposób otrzymywania trójskładnikowych związków chemicznych na bazie tlenku żelaza i tlenku manganu”, P-389853. 4. „Sposób wykorzystania frakcji z osadów ściekowych zawierających metale przejściowe”, P-390127. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 31 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I nstytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego w Warszawie jest wiodącym instytutem badawczym w obszarze badań stosowanych z zakresu chemii i technologii chemicznej w Polsce. Instytut Chemii Przemysłowej im. prof. Ignacego Mościckiego ul. Rydygiera 8 01-793 Warszawa www.ichp.pl [email protected] D ziałania Instytutu koncentrują się na opracowywaniu: −− strategii rozwoju przemysłu chemicznego w kraju, −− −− −− −− −− −− technologii nowych materiałów i kompozytów polimerowych, nanokompozytów, −− −− technologii syntezy półproduktów farmaceutycznych, rozwoju nowych technik badawczych i analitycznych, rozwoju nowych technik przetwórstwa tworzyw, technologii materiałów przewodzących do nowoczesnych typów ogniw, technologii nowych biopaliw, nowych metod wykorzystania produktów odnawialnych i zastosowania bioprocesów w syntezie chemicznej, technologii syntezy wysokoprzetworzonych produktów chemicznych. I nstytut jest beneficjentem wielu projektów Europejskich w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Obecnie realizuje cztery takie projekty: −− projekt kluczowy „Synteza kwasu akrylowego i estrów akrylowych w oparciu o surowce odnawialne, w tym o frakcję glicerynową z produkcji estrów metylowych kwasów tłuszczowych”, oraz projekty rozwojowe: −− −− „Nanokompozyty polimerowe o zwiększonej odporności na działanie mikroorganizmów”, −− „Nowe przyjazne dla środowiska kompozyty polimerowe z wykorzystaniem surowców „Kompleksowa technologia wytwarzania polimerów konstrukcyjnych na bazie politlenku fenylenu”, odnawialnych”. I nstytut jest krajowym liderem w zakresie recyklingu tworzyw polimerowych - koordynatorem konsorcjum obejmującego 11 jednostek naukowych - Projekt Badawczy Zamawiany pt.: „Gospodarka i rozwój technologicznego wykorzystania odpadów z tworzyw polimerowych w Polsce” (okres realizacji 2007-2010). I nstytut w ramach działalności na rzecz gospodarki i społeczeństwa prowadzi: −− punkt konsultacyjny ds. REACH oraz szkolenia dla przedsiębiorców w zakresie rozporządzenia −− −− J REACH (współpraca z Ministerstwem Gospodarki), Biuro Ochrony Warstwy Ozonowej i Klimatu (współpraca z Ministerstwem Środowiska i Ministerstwem Gospodarki), Komitet Techniczny Nr 141 ds. Tworzyw Sztucznych (współpraca z Polskim Komitetem Normalizacyjnym). est wydawcą czasopisma naukowo-technicznego „Polimery” o zasięgu międzynarodowym. ii. P P P Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym race nad nowym biopaliwem estrowym z wykorzystaniem gliceryny. (Zespół pod kierownictwem prof. dra hab. inż. J. Kijeńskiego) race nad opracowaniem nowej technologii produkcji toluenodiizocyjanianów. (Zespół pod kierownictwem dra inż. S. Szarlika) race nad otrzymywaniem nanokompozytów polimerowych o zwiększonej odporności na działanie mikroorganizmów z produktów odpadowych napełnianych polimerami naturalnymi i/lub nanomateriałami różnego pochodzenia bądź otrzymanych z udziałem modyfikatorów o zaprojektowanej budowie - badano ich wykorzystanie na wyroby użytkowe (recykling mechaniczny tworzyw, wytłaczanie reaktywne). (Zespół pod kierownictwem doc. dr hab. inż. R. Jeziórskiej) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 33 Z astosowanie ditlenku węgla w stanie nadkrytycznym jako medium w reakcjach ekstrakcji, m.in. cyklopeptydów z lnu zwyczajnego oraz prenyloizoprenoidów z surowca odpadowego z chmielu. (Zespół pod kierownictwem prof. dra hab. J. Cybulskiego) O trzymywanie nowych materiałów do zastosowań w ogniwach paliwowych, m.in. modyfikowanych silikono-uretanów jako stałych elektrolitów polimerowych, materiałów anodowych i katodowych ze stopów palladu i platyny z metalami grup przejściowych. (dr P. Piela) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Technologia odzysku glikolu etylowego z odpadów (firma SOLVECO Sp. z o.o. Warszawa), (mgr inż. Tadeusz Porębski). 2. Metoda regeneracji jonitów nowej generacji CT-276(H) oraz A-36(H) (Zakład Produkcji Sprzętu Medycznego RAVIMED Sp. z o.o. w Łajskach), (dr Irena Grzywa-Niksińska). 3. Otrzymywanie roztworzonej w wodzie kompozycji zapachowej (Fabryka Substancji Zapachowych „Pollena-Aroma” Sp. z o.o. w Warszawie), (mgr inż. Barbara Kąkol). 4. Udzielenie licencji – prawa do korzystania zwynalazku P-357565 „Sposób otrzymywania proszków i nanoproszków miedzi z elektrolitów miedzi także odpadowych”. (NanoTech Sp. z o.o. we Wrocławiu) (do. dr hab. inż. P. Łoś). Prawo do korzystania przez Licencjobiorcę z wynalazku chronionego patentem nr PL 192183 (Anser Zakłady Chemiczne Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie), (dr inż. J. Kozakiewicz). IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Międzynarodowa Wystawa Wynalazków, Genewa 2009 –– SREBRNY MEDAL za „Metodę stabilizacji i zestalania odpadów pogalwanicznych oraz dymnicowych z użyciem poliuretanu” (mgr Jolanta Rosińska, dr Elżbieta Wardzińska, dr Anna Bańkowska, Grażyna Jaworska) –– BRĄZOWY MEDAL za „Nową generację niepalnego poliamidu-6 ze sferycznymi nanocząstkami krzemionki” (doc. dr hab. inż. Regina Jeziórska, dr Barbara Świerz-Motysia, dr Maria Zielecka, mgr Agnieszka Szadkowska) –– BRĄZOWY MEDAL za „Modyfikatory do żywic epoksydowych oparte o haloizyt” (doc. dr hab. Izabella Legocka, dr Talal Mohammad Al-Zahari, mgr inż. Ewa Wierzbicka, dr inż. Osazuwa Osawaru). Międzynarodowa w Norymberdze Wystawa Pomysłów, Wynalazków i Nowych Produktów IENA 2009 −− SREBRNY MEDAL za „Małogabarytowy hybrydowy akumulator kwasowo-ołowiowy” (prof. dr hab. Andrzej Czerwiński, mgr Szymon Obrębowski, dr Zbigniew Rogulski, dr Jan Kotowski) −− SREBRNY MEDAL za „Kosmetyki funkcjonalne o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwalergicznych” (mgr inż. Aleksandra Szczucińska, mgr inż. Katarzyna Kurzepa, prof. dr hab. Andrzej W. Lipkowski) −− Brązowy medal oraz Nagroda Specjalna od Korea Invention Promotion Association za „Nową generację niepalnego poliamidu-6 ze sferycznymi nanocząstkami krzemionki” (doc. dr hab. inż. Regina Jeziórska, dr Barbara Świerz-Motysia, dr Maria Zielecka, mgr Agnieszka Szadkowska) −− Brązowy medal za „Nowy modyfikator dla poprawienia mieszalności i właściwości mechanicznych polimerów termodynamicznie nie dających się zmieszać” (doc. dr hab. Izabella Legocka, mgr inż. Ewa Wierzbicka). Targi Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik, BRUSSELS INNOVA 2009 −− 34 Księga Złoty medal oraz puchar Ministra Gospodarki RP, wicepremiera Waldemara Pawlaka za „Wysokiej jakości, całkowicie biodegradowalne, polimery ze skrobi termoplastycznej” (dr Barbara ŚwierzMotysia, doc. dr hab. inż. Regina Jeziórska, mgr Agnieszka Szadkowska, Jacek Dzierżawski, Teresa Jaczewska) osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych −− Złoty medal za „Metodę stabilizacji i zestalania odpadów pogalwanicznych oraz dymnicowych z użyciem poliuretanu” (mgr Jolanta Rosińska, dr Elżbieta Wardzińska, dr Anna Bańkowska, Grażyna Jaworska) −− Złoty medal za „Modyfikatory do żywic epoksydowych oparte o haloizyt” (doc. dr hab. Izabella Legocka, dr Talal Mohammad Al-Zahari, mgr inż. Ewa Wierzbicka, dr inż. Osazuwa Osawaru) −− Srebrny medal za „Termoplastyczne kompozycje zawierające włókna celulozowe” (doc. dr hab. inż. Ewa Kowalska, mgr inż. Marta Kijeńska, prof. dr hab. inż. Stanisław Pasynkiewicz, Marek Borensztejn) −− Nagroda specjalna Ministra Gospodarki RP - za „Wysokiej jakości, całkowicie biodegradowalne, polimery ze skrobi termoplastycznej” (dr Barbara Świerz-Motysia, doc. dr hab. inż. Regina Jeziórska, mgr Agnieszka Szadkowska, Jacek Dzierżawski, Teresa Jaczewska). XVI Giełda Polskich Wynalazków Dyplomy za: „Promocję wynalazków za granicą” −− −− −− −− −− −− „Wysokiej jakości, całkowicie biodegradowalne, polimery ze skrobi termoplastycznej” (B. Świerz-Motysia, R. Jeziórska, A. Szadkowska, J. Dzierżawski, T. Jaczewska) „Metodę stabilizacji i zestalania odpadów pogalwanicznych oraz dymnicowych z użyciem poliuretanu” (J. Rosińska, E. Wardzińska, A. Bańkowska, G. Jaworska) „Modyfikatory do żywic epoksydowych oparte o haloizyt” (I. Legocka, T. M. Al-Zahari, E. Wierzbicka, O. Osawaru) „Małogabarytowy hybrydowy akumulator kwasowo-ołowiowy” (A. Czerwiński, S. Obrębowski, Z. Rogulski, J. Kotowski) „Kosmetyki funkcjonalne o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwalergicznych” (A. Szczucińska, K. Kurzepa, A. W. Lipkowski) „Termoplastyczne kompozycje zawierające włókna celulozowe” (E. Kowalska, M. Kijeńska, S. Pasynkiewicz, M. Borensztejn). Listy Gratulacyjne −− −− „Nowa generacja niepalnego poliamidu-6 ze sferycznymi nanocząstkami krzemionki” (R. Jeziórska, B. Świerz-Motysia, M. Zielecka, A. Szadkowska) „Nowy modyfikator dla poprawienia mieszalności i właściwości mechanicznych polimerów termodynamicznie nie dających się zmieszać” (I. Legocka, E. Wierzbicka). V. PATENTy 1. „Środki krzemoorganiczne hamujące rozwój szczepów bakterii, grzybów i innych drobnoustrojów oraz sposób ich wytwarzania”, PL 204957, Twórcy: J. Chojnowski, W. Fortuniak, P. Rościszewski, W. Werel, W. Kamysz, J. Łukasiak, R. Hałas. 2. „Sposób wytwarzania nanoproszków krzemowo-tytanowych, PL 204519, Twórcy: K. Bajdor, M. Zielecka, A. Szulc, E. Bujnowska, K. Cyruchin. 3. „Elektroda dla kondensatora elektrochemicznego” – wspólny z UW, PL 204948, Twórcy: A. Czerwiński, M. Łukaszewski, A. Żurowski. 4. „Modyfikowany asfalt naftowy”, P-373932, Twórcy: W. Tęcza, J. Kijeński, J. Zieliński, B. Osowiecka. 5. „Sposób otrzymywania biopaliwa do silników z zapłonem samoczynnym, P-359907 (dodatkowy do PL197375), Twórcy: W. Walisiewicz-Niedbalska, M. Jamróz, J. Kijeński, A. Lipkowski, H. Gwardiak, K. Różycki, I. Pawlak. W ykaz projektów wynalazczych zgłoszonych do Urzędu Patentowego w roku 2009 1. „Dwuskładnikowy kompozyt metalopolimerowy” - wspólny z Inst. Technologiii Eksploatacji, Radom, P-387062, Twórcy: Z. Pawelec, M. Wolszczak, J. Molenda, B. Szczepaniak, A. Badowska, J. Stanecka, E. Wardzińska. 2. „Sposób wytwarzania utwardzacza do żywic epoksydowych” - wspólny z Inst. Technologii Eksploatacji, Radom, P-387253, Twórcy: B. Szczepaniak, A. Badowska, J. Stanecka, E. Wardzińska, Z. Pawelec, M. Wolszczak, J. Molenda. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 35 3. „Sposób wytwarzania modyfikatora do polistyrenu niskoudarowego i zmodyfikowany polistyren niskoudarowy”, P-387336, Twórcy: I. Legocka, E. Wierzbicka, T.M. Al-Zahari. 4. „Sposób otrzymywania proszków i nanoproszków miedzi z elektrolitów przemysłowych, także odpadowych”, P-387565, Twórcy: P. Łoś, A. Łukomska, A. Plewka. 5. „Kolektor prądu elektrod akumulatora ołowiowo-kwasowego oraz akumulator ołowiowo-kwasowywspólny” z UW i JENOX Akumulatory Sp. z o.o, P-387975, Twórcy: M. Bajsert, M. BuczkowskaBiniecka, A. Czerwiński, J.M. Kotowski, Sz. Obrębowski, M. Przystałowski, Z. Rogulski. 6. „Sposób otrzymywania wyprowadzenia elektrycznego z kolektora elektrod akumulatora ołowiowokwasowego” - wspólny z UW i JENOX Akumulatory Sp. z o.o., P-387976, Twórcy: M. Bajsert, M. Buczkowska-Biniecka, A. Czerwiński, J.M. Kotowski, Sz. Obrębowski, M. Przystałowski, Z. Rogulski. 7. „Sposób wytwarzania modyfikatorów udarności do tworzyw konstrukcyjnych”, P-388130, Twórcy: R. Jeziórska, B. Świerz-Motysia, A. Szadkowska, M. Studziński, J. Dzierżawski, J. Kolasa, I. Leszczyńska. 8. „Nowe amoniowe ciecze jonowe, sposób ich otrzymywania oraz ich zastosowanie”, P-388194, Twórcy: J. Cybulski, A. Wiśniewska, A. Kulig-Adamiak, L. Lewicka, K. Materna, J. Pernak. 9. „Nowe ciecze jonowe z grupy amoniowych, sposób ich otrzymywania oraz ich zastosowanie”, P-388195, Twórcy: J. Cybulski, A. Wiśniewska, A. Kulig-Adamiak, J. Kamiński, Z. Dąbrowski, K. Materna, J. Pernak. 10. „Termoplastyczne kompozyty z nanonapełniaczem”, P-388196, Twórcy: E. Kowalska, M. Szala, S. Pasynkiewicz, M. Kijeńska, M. Borensztejn, J. Kolasa. 11. „Sposób otrzymywania wodorozcieńczalnych nienasyconych żywic poliestrowych, utwardzanych promieniowaniem UV metodą polikondensacji”, P-388437, Twórcy: P. Jankowski, G. Rokicki. 12. „Sposób otrzymywania wodorozcieńczalnych nienasyconych żywic poliestrowych, utwardzanych promieniowaniem UV”, P-388438, Twórcy: P. Jankowski, G. Rokicki. 13. „Sposób wytwarzania modyfikatorów mieszalności polimerów”, P-388949, Twórcy: E. Wierzbicka, I. Legocka, A. Plewka. 14. „Sposób wytwarzania polikaprolaktonu”, P-388950, Twórcy: W. Skupiński, D. Jamanek, Z. Wieczorek, J. Jurkowski, Ł. Celiński, M. Burstein. 15. „Sposób suspensyjnej polimeryzacji chlorku winylu w obecności nanonapełniacza”, P-388960, Twórcy: M. Obłój-Muzaj, A. Abramowicz, J. Ruciński. 16. „Sposób wytwarzania i wydzielania kaprolaktamu w procesie przegrupowania oksymu cykloheksanonu”, P-389221, Twórcy: M. Zimowski, M. Zylbersztejn, S. Szarlik. 17. „Kompozyt poli(tereftalanu etylenu) z nanonapełniaczem proszkowym”, P-389434, Twórcy: R. Jeziórska, B. Świerz-Motysia, M. Zielecka, A. Szadkowska, J. Dzierżawski, P. Rościszewski. 18. „Kompozyty termoplastyczne zawierające napełniacze włókniste’’, P-389435, Twórcy: E. Kowalska, S. Pasynkiewicz, M. Kijeńska, M. Borensztejn, J. Kolasa. 19. „Sposób uwodornienia frakcji węglowodorowej z przerobu odpadów polimerowych”, P-389554, Twórcy: J. Kijeński, E. Śmigiera, O. Osawaru, A. Migdał, A. Mianowski, A. Korpoliński, M. Nemtusiak, M. Rogieński. 20. „Modyfikowana nienasycona żywica poliestrowa”, P-389877, Twórcy: J. Kijeński, A. Szczygielska, J. Sołtys. 21. „Sposób wytwarzania modyfikatorów właściwości reologicznych wodnych dyspersji polimerów”, P-390104, Twórcy: J. Przybylski, J. Kozakiewicz, K. Sylwestrzak, I. Legocka. 36 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I nstytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia” (ICSO) jest dynamicznie rozwijającą się jednostką badawczo-rozwojową, znajdującą się w czołówce najlepszych Instytutów w Polsce, szczególnie pod względem działalności wynalazczej i wdrożeniowej. Instytut Ciężkiej Syntezy Od blisko 60 lat jest sprawdzonym partnerem krajowych Organicznej „Blachownia” i zagranicznych kontrahentów w zakresie opracowywania, wdrażania oraz doskonalenia technologii wytwarzania szerokiego asortymentu ul. Energetyków 9, 47-225 Kędzierzyn-Koźle produktów i usług, w obszarze chemii organicznej. Instytut podejmuje prace naukowo-badawcze, rozwojowe i wdrożeniowe www.icso.com.pl w dziedzinie nauk chemicznych. Rozwija tradycyjne specjalizacje [email protected] oraz podejmuje nowe kierunki badań, przy uwzględnieniu tendencji rozwoju technologii chemicznej oraz potrzeb zmieniającego się rynku. Wykonuje badania, analizy i ekspertyzy chemiczne. Opracowuje nowe technologie oraz modernizuje istniejące. Działa zgodnie z normami ISO 9001 oraz zasadami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej. Mocną stroną Instytutu jest współpraca z przemysłem i wdrażanie innowacyjnych rozwiązań chronionych prawami własności przemysłowej. C zynnie realizujemy: −− projekty badawcze krajowe: celowe, rozwojowe, zamawiane, projekty w ramach Przedsięwzięć Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Inicjatywa Technologiczna I, Patent Plus, IniTech); −− projekty badawcze międzynarodowe: w ramach bilateralnych umów międzyrządowych Polski z: Austrią, Chinami, Niemcami i Ukrainą; projekty w ramach międzynarodowych inicjatyw EUREKA oraz COST; −− projekty w ramach Funduszy Strukturalnych: projekty badawcze w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (POIG) oraz projekty miękkie w ramach POKL. S tałe dążenie do podwyższenia jakości, konkurencyjności i właściwości aplikacyjnych produktów finalnych, pozyskiwanie środków na zakup aparatury badawczej, zintensyfikowana współpraca z przemysłem, a także wdrażanie innowacyjnych rozwiązań chronionych prawami własności przemysłowej potwierdzają wzrost aktywności innowacyjnej Instytutu oraz odzwierciedlają motto działania ICSO „Innowacje & Rozwój”. Chromatograf gazowy z detekcją masową GC/MS/MS (zakupiony w 2009 roku) Instalacja VPSA otrzymywania tlenu o wysokiej czystości, Hiszpania, 2008 O bok szerokich działań podejmowanych w kraju, Instytut Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia” aktywnie zaznacza swoją obecność również na świecie. Opracowane w Instytucie technologie wytwarzania bisfenolu A, żywic epoksydowych, nonylofenolu, chlorku allilu były przedmiotem eksportu do takich krajów jak: Chiny, Indie, Iran, Korea Południowa, Tajwan. W 2008 r. technologię wytwarzania tlenu o czystości 93% metodą VPSA sprzedano do Hiszpanii i był to pierwszy przypadek eksportu technologii opracowanej w Instytucie do kraju Unii Europejskiej. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 37 ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretycznopoznawczym i badawczo-rozwojowym Prace badawczo-rozwojowe w zakresie: I N T T nnowacyjnej technologii produkcji glikolu propylenowego z gliceryny powstającej ubocznie przy produkcji biodiesla z surowców tłuszczowych. owej generacji technologii wytwarzania bisfenolu A – ISOBIS. echnologii wytwarzania epichlorohydryny z gliceryny. echnologii antypirenów fosforoorganicznych. III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Technologia modyfikowanych żywic Fenoplast PF-8 oraz Fenoplast PF-9 z przeznaczeniem do produkcji laminatów elektroizolacyjnych. Wdrażający: LERG SA 2. Technologia produkcji rezolowej żywicy Fenoplast PF-10 z przeznaczeniem do produkcji laminatów do wtórnego formowania. Wdrażający: LERG SA IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Wyróżnienie Międzynarodowych Targów Przemysłu Chemicznego, EXPOCHEM 2009 „Katalizator procesu utwardzania żywic aminowych”. Nagroda Główna VII Giełdy Innowacji, Opole 2009 kategoria „Innowacja Produktowa”, „Środek antykorozyjny i antyosadowy KOTAMINA PLUS!”. Laureat Konkursu „Lider Restrukturyzacji” kategoria „jednostka badawczo-rozwojowa” za zwiększenie konkurencyjności produktów, intensyfikację i nowe formy współpracy z przemysłem oraz wdrażanie innowacyjnych rozwiązań w firmach przemysłowych. Laureat Konkursu „KRAJOWI LIDERZY INNOWACJI”- edycja regionalna Województwa Opolskiego Tytuł „Innowacyjna organizacja”. Międzynarodowa Wystawa Wynalazków IWIS 2009 −− −− ZŁOTY MEDAL za „Dichloropropanole” ZŁOTY MEDAL za „Formal gliceryny”. Listy Gratulacyjne Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego: −− „Katalizator utwardzania żywic aminowych oraz sposób otrzymywania katalizatorów utwardzania żywic aminowych” −− „Sposób wytwarzania tlenu o wysokiej czystości”. Dyplomy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego: −− −− −− Księga 38 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych „Proces produkcji Bisfenolu A” „Środek antykorozyjny i antyosadowy KOTAMINA PLUS!” „Sposób odzysku epichlorohydryny i rozpuszczalników z gazów odlotowych”. V. PATENTy W 2009 r. złożono w Urzędzie Patentowym RP 38 projektów wynalazczych; uzyskano 5 patentów na wynalazki zgłoszone w ubiegłych latach, a także podpisano 9 umów o wspólności praw do patentu. Wykaz patentów udzielonych przez Urząd Patentowy RP w 2009 r.: 1. „Sposób wytwarzania żywicy ogniochronnej”, Patent nr 203527, Twórcy: A. Krogulecki, J. MosioMosiewski, J. Lach, J. Liszka. 2. „Sposób zagospodarowania frakcji glicerynowych” Patent nr 203713, Twórcy: W. Jerzykiewicz, M. Lukosek, J. Kosno, R. Fiszer, M. Majchrzak, B. Haliniak, A. Zdunek, A. Harciarek. 3. „Sposób otrzymywania komponentów paliw ciekłych z odpadowych poliolefin”, Patent nr 204468, Twórcy: J. Mosio-Mosiewski, M. Warzała. 4. „Sposób wytwarzania żywicy do produkcji laminatów”, Patent nr 205393, Twórcy: E. Jasiński, M. Gryta, B. Kałędkowski, M. Szemień, J. Uzar, T. Podulka, G. Czochara, M. Błażewska, H. Goliszewska. 5. „Sposób wytwarzania żywicy rezolowej do produkcji płyt pilśniowych” Patent nr 205394, Twórcy: B. Kałędkowski, M. Gryta, T. Podulka, W. Prokop, G. Orzeł, B. Guściora-Fudali, A. Noskowiak, M, Szemień, B. Łoziński, K. Królikowska, G. Bieniek. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 39 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I nstytut Farmaceutyczny jest wiodącą w kraju instytucją badawczą w dziedzinie przemysłu farmaceutycznego. W Instytucie opracowane są technologie syntezy substancji czynnych leków oraz technologie ich postaci farmaceutycznych dla krajowych i zagranicznych firm farmaceutycznych. W ramach badania technologii w skali pilotowej są również wytwarzane Instytut Farmaceutyczny substancje czynne leków. W Instytucie prowadzony jest pełny zakres badania nad lekiem, od analizy literaturowej i patentowej na rynku światowym poprzez opracowanie technologii syntezy ul. Rydygiera 8 i postaci leku, aż do badania biorównoważności i opracowania dokumentacji rejestracyjnej. 01-793 Warszawa www.ifarm.waw.pl [email protected] O pracowane technologie są chronione własnymi zgłoszeniami patentowymi, krajowymi i zagranicznymi. We współpracy z ośrodkami akademickimi prowadzone są w Instytucie badania nad nowymi substancjami czynnymi biologicznie, o potencjalnym działaniu terapeutycznym. Obecne prace badawcze prowadzone są w ramach kontraktów budżetowych, finansowanych ze środków krajowych, z funduszy strukturalnych UE oraz w ramach kontraktów przemysłowych. R ealizowane przez Instytut wieloletnie projekty badawcze stwarzają mocną podstawę do rozwoju potencjału badawczego i rozwijania współpracy z partnerami przemysłowymi. Strategiczna rola Instytutu w sektorze farmaceutycznym polega na tworzeniu i stałym rozwijaniu ekspertyzy naukowej Instytutu w obszarach będących przedmiotem zainteresowania partnerów przemysłowych. Do tych obszarów należy ekspertyza patentowa na terytorium UE, synteza różnorodnych klas substancji farmaceutycznych, wprowadzanie do praktyki przemysłowej nowych metod i technik analitycznych do badania substancji czynnych, form farmaceutycznych oraz biorównoważności i biodostępności leków. ii. O Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym pracowanie technologii syntezy substancji czynnej preparatu przeciwbakteryjnego w skali pilotowej i opracowanie metody oznaczania hydrazyny w substancji końcowej. (Autorzy: dr hab. Wojciech Szczepek, dr Marcin Cybulski, dr Urszula Chmielowiec, mgr inż. Ewa Krzywdzińska, dr Kamil Eksanow, mgr inż. Aleksandra Groman) O pracowanie technologii syntezy substancji czynnej preparatu przeciwmigrenowego w skali pilotowej; opracowanie oraz walidacja metod HPLC do oznaczania czystości chemicznej, czystości enancjomerycznej oraz zawartości substancji czynnej; opracowanie metod GC oznaczania składników lotnych w substancji końcowej. (Autorzy: dr Katarzyna Badowska-Rosłonek, prof. Łukasz Kaczmarek, mgr Bożena Keller, mgr Paulina Bujak, dr Marcin Cybulski, mgr Jolanta Dąbrowska, dr inż. Maria Puchalska, mgr Ewelina Czerniec Michalik, mgr Magdalena Kossykowska, mgr inż. Marta Zezula, mgr Tetyana Gilewska, mgr inż. Aleksandra Groman) O pracowanie technologii syntezy substancji czynnej preparatu do leczenia depresji i bólu w obwodowej neuropatii cukrzycowej u dorosłych w skali laboratoryjnej. (Autorzy: dr Oliwia Zegrocka-Stendel, mgr Anna Rosa, mgr inż. Danuta Lasek) O pracowanie technologii syntezy substancji czynnej w skali laboratoryjnej preparatu do leczenia jaskry i podwyższonego ciśnienia śródgałkowego oraz opracowanie metody HPLC do kontroli międzyoperacyjnej ośmioetapowego procesu syntezy wraz z opracowaniem metody na ocenę czystości enancjomerycznej w czterech ostatnich etapach syntezy. (Autorzy: prof. Łukasz Kaczmarek, dr Katarzyna Badowska-Rosłonek, mgr inż. Łukasz Mucha, dr Marcin Cybulski, mgr Paulina Bujak, prof. Andrzej Leś, mgr inż. Agnieszka Ciesielska, dr Tomasz Giller, dr Marek Kubiszewski, mgr Justyna Kowalska, mgr Anna Rosa, mgr inż. Ewa Krzywdzińska, dr Joanna Zagrodzka, mgr Ewa Kyrcz, mgr Justyna Kowalska) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 41 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ W oparciu o technologie opracowane w Instytucie Farmaceutycznym, w 2009 dokonano następujących wdrożeń: 1. 2. 3. 4. 5. 6. LINEZOLID - substancja czynna leku o działaniu przeciwbakteryjnym Malonian ROSIGLITAZONU - substancja czynna leku o działaniu przeciwcukrzycowym ZOLMITRIPTAN - substancja czynna leku o działaniu przeciwmigrenowym PRAMIPEXOL - tabletki stosowane w leczeniu choroby Parkinsona TACALCITOL - emulsja stosowana w leczeniu łuszczycy LATANOPROST - substancja czynna leku stosowanego w leczeniu jaskry (rewalidacja procesu) 7. LATANOPROST - krople oczne stosowane w leczeniu jaskry. IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Międzynarodowe Targi Innowacji Technologicznych Eureka w Brukseli 2009 ZŁOTY MEDAL za wynalazek „Nowe formulacje liposomalne dla leków przeciwnowotworowych o wysokiej toksyczności” (J. Gubernator, G. Grynkiewicz, J. Obukowicz, K. Wiśniewski). DYPLOM Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla Instytutu Farmaceutycznego za projekt pod nazwą „Nowy sposób wytwarzania pramipeksolu – leku stosowanego w chorobie Parkinsona i Zespole Niespokojnych Nóg” (Ł. Kaczmarek, R. Balicki, J. Zagrodzka, A. Ciesielska). Wyróżnienie w Ogólnopolskim Konkursie Poprawy Warunków Pracy za „Poprawę bezpieczeństwa pracy przy prowadzeniu produkcji substancji farmaceutycznej – klopidogrel”. U zyskane certyfikaty 1. Certyfikat Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP) Potwierdzający jakość wytwarzania produktów sterylnych (liofilizaty) oraz niesterylnych (kapsułki, miękka powłoka) Wydawca: Główny Inspektor Farmaceutyczny (GIF); Nr certyfikatu: GIF-IW-N-4022/15/09 2. Zezwolenie GIF Zezwolenie na wytwarzanie produktu leczniczego Wydawca: Główny Inspektor Farmacuetyczny (GIF); Nr zezwolenia: GIF-IW-N-4001/144/09 3. Japoński Certyfikat akredytacyjny dla zagranicznych producentów leków dotyczący IF jako wytwórcy tacalcitolu, na okres 2009−2014 r. Wydawca: Minister of Health, Labour and Welfare; Nr zezwolenia: AG22300003 4. Certyfikat Dobrej Praktyki Laboratoryjnej (GLP) Potwierdzający spełnienie wymagań GLP w zakresie badań dostępności i równoważności biologicznej dla Laboratorium Biodostępności Leków Instytutu Famaceutycznego Wydawca: Slovac National Accreditation Service; Nr certyfikatu: G-019 V. PATENTy 1. „Sposób wytwarzania odmiany krystalicznej 1 wodorosiarczanu (+)-(S)-α-4,5,6,7-tetrahydrotieno [3,2-c]pirydynylo-5-octanu metylu”, PL 203408, Twórcy: J. Piechaczek, J. Serafin, W. Maruszak, R. Balicki, W. Szelejewski, M. Cybulski, G. Maciejewski, M. Wysoczyńska, M. Glice, K. Korczak. 2. „Sposób otrzymywania sulfonylowych pochodnych cholekalcyferolu i nowe związki pośrednie wyodrębniane w tym sposobie”, PL 203052, Twórcy: M. Chodyński, M. Krupa, H. Fitak, J. Winiarski, T. Ryznar, B. Górecki, W. Szelejewski, A. Kutner. 3. „Sposób wytwarzania pochodnych 3-(dialkiloamino)-1-(heteroarylo)-prop-2-en-1-onu”, PL 203052, Twórcy: W. Szczepek, B. Zagrodzki, D. Samson-Łazińska, W. Łuniewski, M. Skarżyński, Ł. Kaczmarek, W. Szelejewski. Księga 42 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 4. „Stały doustny preparat chlorowodorku tamsulozyny o przedłużonym uwalnianiu i sposób jego wytwarzania”, PL 204079, Twórcy: L. Wiąckowski, W. Szelejewski, A. Zaremba, E. Pesta-Dynda, Z. Marchlewska. 5. „Sposób wytwarzania postaci amorficznej wodorosiarczanu klopidogrelu”, PL Twórcy: J. Piechaczek, J. Serafin, W. Maruszak, R. Balicki, W. Szelejewski, M. Cybulski. 204250, 6. „Sposób wytwarzania 2,2’-[5-(1H-1,2,4-triazol-1-ylometylo)-1,3-fenyleno]di(2-metylopropionitrylu)”, PL 204392, Twórcy: O. Achmatowicz, W. Pucko, E. Chojecka-Koryn, G. Grynkiewicz, W. Szelejewski, J. Zagrodzka, G. Cieplucha, H. Beczkowicz, M. Cholińska. 7. „Sposób otrzymywania genisteiny”, PL 204473, Twórcy: O. Achmatowicz, G. Grynkiewicz, W. Pucko, W. Szelejewski, K. Sołtysiak, M. Łypacewicz, U. Frączek, M. Glice, B. Górecki, H. Beczkowicz, B. Cichy, R. Modzelewski, I. Cendrowska, G. Cieplucha, J. Zagrodzka. 8. „Modyfikowane pochodne [2,2’-bipirydylo]-3,3’-diolu, sposób ich otrzymywania i zastosowanie do stabilizowania kompozycji polimerycznych”, PL 204472, Twórcy: Ł. Kaczmarek, A. Grabowska, P. Borowicz (Instytut Farmaceutyczny + Instytut Chemii Fizycznej PAN). 9. „Sposób wytwarzania soli półwapniowej atorwastatyny w postaci amorficznej”, PL 204535, Twórcy: W. Szczepek, I. Malinowska, A. Wiśniewska, W. Szelejewski, Ł. Kaczmarek, M. Glice, K. Korczak, A. Kutner. 10. „Nowe pochodne genisteiny i zawierające je środki farmaceutyczne”, PL 205635, Twórcy: O. Achmatowicz, G. Grynkiewicz, W. Pucko, A. P.Mazurek, K. Polkowski, J. Boryski, W. Szeja, W. Szelejewski, A. Opolski, G. Pastuch-Gawołek, Cz. Radzikowski, B. Szechner, J. Wietrzyk, J. Skierski, I. Wandzik, P. Krzeczyński. 11. „Sposób wytwarzania kwasu (R,E)-(1-{1-{3-[2-(7-chlorochinolin-2-ylo)etenylo]fenylo}-3-[2(1-hydroksy-1-metyloetylo)fenylo]propylosulfanylometylo}cyklopropylo) octowego i/lub jego farmaceutycznie dopuszczalnych soli”, PL 205637, Twórcy: O. Achmatowicz, K. Wiśniewski, J. Ramza, W. Szelejewski, B. Szechner (Instytut Farmaceutyczny + POLPHARMA SA). 12. „Methods for preparation of olanzapine polymorphic Form I”, US 7,538,213, Twórcy: J. Piechaczek, M. Glice, U. Frączek, J. Serafin, W. Szelejewski, K. Sołtysiak. 13. „Solid composition of biphosfonic acid”, CZ 301047”, Twórcy: S. Adamski, A. Zaremba, W. Szelejewski, Z. Marchlewska-Cela, K. Berkan. 14. „New Peptides – analogs of growth hormone releasing hormone”, JP 4401170, Twórcy: J. Izdebski, D. Kunce, A. Orłowska, E. Witkowska, W. Szelejewski, A. Kutner (Instytut Farmaceutyczny + POLPHARMA SA). Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 43 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I nstytut Górnictwa Odkrywkowego prowadzi prace badawczorozwojowe w szerokim kompleksie górnictwa odkrywkowego zarówno węgla brunatnego, jak i surowców skalnych z tendencją rozszerzania problematyki badawczej i wdrożeniowej na inne Instytut Górnictwa gałęzie przemysłu. Odkrywkowego W strukturze organizacyjnej Instytutu utworzono interdyscyplinarne zespoły pracowni, które wzmocnione zapleczem laboratoriów są ul. Parkowa 25 51-616 Wrocław przygotowane do wykonywania kompleksowych i innowacyjnych www.poltegor.igo.wroc.pl prac badawczych. Współpracujemy z czołowymi ośrodkami [email protected] naukowymi w Polsce. P OLTEGOR – INSTYTUT w wyniku wieloletniego doświadczenia kadry badawczej w realizacji różnorodnych zadań, prowadzi szeroką działalność badawczo–aplikacyjną na potrzeby podmiotów gospodarczych w kraju i za granicą oferując oryginalne projekty i technologie, badania, ekspertyzy i usługi specjalistyczne. Z powodzeniem rozwijamy w tych zagadnieniach aktywną współpracę z partnerami ze Szwecji, Niemiec, Czech, Ukrainy i Indii. W kraju współpracujemy ze wszystkimi najważniejszymi jednostkami, które w sposób znaczący kształtują potrzeby górnictwa odkrywkowego i kreują jego nowoczesność. Naszymi partnerami są wszystkie kopalnie węgla brunatnego oraz kopalnie odkrywkowe surowców mineralnych. W ażnym kierunkiem naszego działania w regionie jest problematyka związana z ochroną środowiska. Podmioty gospodarcze prowadzące działalność górniczą metodą odkrywkową związaną z wydobyciem surowców ze swej natury wpływają destrukcyjnie na środowisko. Instytut nasz traktuje to zagadnienie jako szczególne zadanie, aby odkrywkowa działalność górnicza nie tylko rozwiązywała problemy społeczne i potrzeby rynku, ale także nie stanowiła zagrożenia środowiskowego spowodowaną eksploatacją kopalin. Problematyka rewitalizacji terenów poeksploatacyjnych jest jednym z podstawowych składników tego procesu. C elem strategicznym Instytutu jest kreowanie w przemyśle górnictwa odkrywkowego innowacyjnych czystych i przyjaznych środowiskowo technologii wydobycia oraz wdrażanie nowych rozwiązań technicznych. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym S cenariusze rozwoju technologicznego przemysłu wydobycia i przetwórstwa węgla brunatnego. (Zespół pod kierownictwem prof. dra hab. inż. Jerzego Bednarczyka) M odelowanie symulacyjne i optymalizacja systemów technologicznych wydobycia i produkcji kruszyw łamanych (Zespół pod kierownictwem dra inż. Szymona Modrzejewskiego) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 45 M odel matematyczny obciążeń ekstremalnych procesu skrawania gruntów trudno urabialnych maszynami roboczymi ciężkimi. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Jerzego Alenowicza) M echanizacja rozdrabniania zmarzniętych bloków węgla brunatnego w wagonach i procesu oczyszczania wagonów samowyładowczych z narostów lodowo-węglowych, powstających w warunkach zimowych. (Zespół pod kierownictwem doc. dra inż. Wojciecha Szepietowskiego) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Ograniczenie niekorzystnych wpływów na środowisko robót strzałowych prowadzonych w górnictwie skalnym dla 40 kopalń surowców skalnych. Kierownik projektu: dr inż. Szymon Modrzejewski 2. System separacji dużych i małych części złomu stalowego w nosiwie dla kompleksu przenośników koparki Es 3750. Wdrażający: kopalnia Reichwalde (Niemcy) Kierownik projektu: dr inż. Edward Pagacz 3. Uruchomienie systemu sterowania i wizualizacji pracy koparki KWK1200 (K-28) dla PGE. Wdrażający: KWB Turów Kierownik projektu: mgr inż. Zbigniew Borczyk 4. Dokumentacja układu zasilania napędu i sterowania transportera gąsienicowego TUR TC2000Y do przewozu typowych stacji napędowych B=2000 N=2-4x630 kW. Wdrażający: kopalnia w Indiach Kierownik projektu: mgr inż. Jacek Trykowski 5. Taśmy przenośnikowe do specjalnych zastosowań do transportu pod zwiększonym kątem wzniosu materiałów sypkich i w opakowaniach. Wdrażający: Stomil CZ.S.V/O Kronov – Czechy Kierownik projektu: mgr inż. Jarosław Prykowski 46 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły 107 Międzynarodowy Salon Wynalazczości CONCOURS-LEPINE w Paryżu złoty medal za Sposób wytwarzania preparatów huminowo–ziołowo–mineralnych (F. Bubel, A. Grzelak. P. Tronina, S. Tronina). Międzynarodowe Targi Innowacji i Wynalazczości BRUSSELS EUREKA w Brukseli złoty medal za Urządzenie do czyszczenia kruszywa zwłaszcza bazaltowego (T. Jęczmionek, F. Lipiński, E. Pagacz). Dyplomy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za promocję wynalazków za granicą. Laureat konkursu „Lider Innowacji” Marszałka Województwa Górnośląskiego. Certyfikat Gospodarczy przyznany przez Kapitułę Dolnośląskiego Certyfikatu Gospodarczego pod patronatem Marszałka Województwa Dolnośląskiego. V. PATENTy „Urządzenie do odprowadzania cieczy z hydromieszaniny”, Twórcy: Z. Bagdach, T. Kurkowiak. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 47 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I nstytut Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników jest jedną z wiodących w kraju jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie inżynierii materiałowej, technologii wytwarzania, przetwarzania, recyklingu, utylizowania i stosowania materiałów Instytut Inżynierii polimerowych, elastomerów, gumy oraz farb, lakierów, barwników, Materiałów Polimerowych pigmentów. i Barwników zeroki zakres tematyczny prac badawczych Instytut IMPiB ul. Marii Skłodowskiej– realizuje poprzez swoje oddziały: Centralę w Toruniu, Oddział Curie 55 Zamiejscowy Farb i Tworzyw w Gliwicach, Oddział Zamiejscowy 87-100 Toruń Elastomerów i Technologii Gumy w Piastowie oraz Oddział www.impib.pl Zamiejscowy Barwników i Produktów Organicznych w Zgierzu. [email protected] S I nstytut IMPiB dysponuje wyspecjalizowanymi, akredytowanymi laboratoriami: Laboratorium badań powłok i tworzyw, Laboratorium badań wyrobów gumowych „Labgum”, Laboratorium badań procesów, produktów i środowiska. I nstytut IMPiB realizuje wiele projektów naukowych o istotnym znaczeniu dla branży tworzyw sztucznych i pokrewnych, współdziała z przemysłem w ramach wspólnych przedsięwzięć, stowarzyszeń i konsorcjów. ii. C N O K Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym zynny układ uplastyczniający, zwłaszcza wytłaczarki jednoślimakowej. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Bogusława Królikowskiego) owe wielofunkcyjne samorozwarstwiające się organiczne powłoki ochronne. (Zespół pod kierownictwem mgra inż. Heleny Kuczyńskiej) pracowanie nowej technologii otrzymywania dibutyrylochityny. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Lucjana Szustera) ompatybilizacja osnowy polimerowej i napełniaczy mineralnych do produkcji artykułów przemysłowych o polepszonych właściwościach. (Zespół pod kierownictwem prof. dra hab. inż. Mariana Żenkiewicza) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Opracowanie technologii wytwarzania znacznika do paliw. Wdrażający: Instytut Barwników i Produktów Organicznych 2. Opracowanie technologii wytwarzania farb wodorozcieńczalnych do ochronnodekoracyjnego malowania izolacyjnych pianek poliuretanowych i uruchomienie ich produkcji.Wdrażający: ICSO Chemical Production 3. Opracowanie technologii wytwarzania specjalnych profili rurowych osłonowych przeznaczonych do regulacji systemów okiennych. Wdrażający: Instytut IMPiB 4. Opracowanie i wdrożenie technologii produkcji niskociernych uszczelnień ruchowych do zastosowań specjalnych. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 49 IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Międzynarodowy Salon Wynalazczości, CONCOURS – LEPINE Paryż 2009 −− SREBRNY MEDAL za „Czynny układ uplastyczniający, zwłaszcza wytłaczarki jednoślimakowej” −− BRĄZOWY MEDAL za „Nowe kompozyty epoksydowe typu tłoczyw o wysokiej wytrzymałości mechanicznej i termicznej”. Międzynarodowa Wystawa ARCA ‘2009 Zagrzeb Innowacji, Nowych Pomysłów, Produktów i Technologii – −− ZŁOTY MEDAL za „Czynny układ uplastyczniający, zwłaszcza wytłaczarki jednoślimakowej” −− BRĄZOWY MEDAL za „Opracowanie konstrukcji oraz technologii produkcji hamulca sprężynowego z przekładnią planetarną przeznaczonego w szczególności do poziomych przesłon okiennych”. Międzynarodowa Wystawa Wynalazczości, Genewa 2009 −− ZŁOTY MEDAL za „Biodegradowalne kompozyty skrobi termoplastycznej” −− SREBRNY MEDAL za „Ekologiczna forma dodatków chemicznych do gumy” −− SREBRNY MEDAL za „Technologia wytwarzania wyrobów tkaninowo-gumowych” −− BRĄZOWY MEDAL za „Termoplastyczne kompozyty polimerowe w technice ortopedycznej”. 58. Światowe Targi Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik, BRUSSELS EUREKA 2009 −− INNOVATION AWARD dla prof. dra hab. inż. M. Rajkiewicz −− ZŁOTY MEDAL za „Technologia wytwarzania wyrobów tkaninowo-gumowych” −− ZŁOTY MEDAL za „Termoplastyczne kompozyty polimerowe w technice ortopedycznej” −− SREBRNY MEDAL za „Biodegradowalne kompozyty skrobi termoplastycznej” −− SREBRNY MEDAL za „Barierowe kompozyty elastomerowe” −− BRĄZOWY MEDAL za „Ekologiczna forma dodatków chemicznych do gumy”. Międzynarodowe Targi Wynalazków SIIF, Seul 2009 −− ZŁOTY MEDAL za „Termoplastyczne kompozyty polimerowe w technice ortopedycznej” −− ZŁOTY MEDAL za „Barierowe kompozyty elastomerowe” −− BRĄZOWY MEDAL za „Biodegradowalne kompozyty skrobi termoplastycznej” −− BRĄZOWY MEDAL za „Technologia wytwarzania wyrobów tkaninowo-gumowych” −− BRĄZOWY MEDAL za „Ekologiczna forma dodatków chemicznych do gumy”. Targi Techniki Przemysłowej, Nauki i Innowacji TECHNICON – INNOWACJE 2009 −− NAGRODA SPECJALNA - PUCHAR REKTORA POLITECHNIKI GDAŃSKIEJ za „Czynny układ uplastyczniający, zwłaszcza wytłaczarki jednoślimakowej” −− MEDAL za projekt pn. „Sposób otrzymywania preparatu bioaktywnego stosowanego przy przetwarzaniu tworzyw polimerowych” −− MEDAL za „Termoplastyczne kompozyty polimerowe w technice ortopedycznej”. V. PATENTy 1. „Farba dyspersyjna o podwyższonej odporności mikrobiologicznej”, Patent nr 203423. 2. „Sposób otrzymywania dibutyrylochityny”, Patent nr 203621. 3. „Urządzenie do modyfikowania właściwości warstwy wierzchniej, zwłaszcza wytworów polimerowych metodą wyładowań koronowych”, Patent nr 203912. 4. „Układ uplastyczniająco-formujący wytłaczarki ślimakowej”, Patent nr 203827. 5. „Sposób wytwarzania drogowych słupków prowadzących z termoplastycznego tworzywa polimerowego”, Patent nr 204068. 50 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Logistyki i Magazynowania ul. E. Estkowskiego 6 61-755 Poznań www.ilim.poznan.pl [email protected] nstytut Logistyki i Magazynowania jest zorientowaną rynkowo jednostką badawczorozwojową, realizującą funkcje polskiego centrum kompetencji w logistyce i e-gospodarce. Rozwijamy, promujemy i wdrażamy innowacyjne rozwiązania w kluczowych procesach gospodarczych, podnosząc efektywność funkcjonowania przedsiębiorstw i całych łańcuchów dostaw. D ziałania te realizujemy (od ponad 40 lat) poprzez prace badawczo-rozwojowe, usługi doradcze, badania laboratoryjne, szkolenia i konferencje oraz działalność wydawniczą. Nasz potencjał buduje zespół ponad stu kompetentnych specjalistów wspomaganych narzędziami informatycznymi oraz elektroniczną bazą wiedzy. N aszą wiedzę pozyskujemy i rozwijamy poprzez realizację programów i projektów badawczo-rozwojowych finansowanych głównie z funduszy Unii Europejskiej, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz własnych. Uporządkowane zasoby wiedzy gromadzimy w elektronicznej bazie wiedzy wspomagającej procesy udostępniania wiedzy i jej wdrażania do praktyki gospodarczej. Z gromadzoną wiedzę popularyzujemy i upowszechniamy poprzez prowadzenie działalności wydawniczej i edukacyjnej, organizację konferencji oraz za pomocą partnerskich organizacji zrzeszających przedsiębiorstwa i osoby zainteresowane problematyką logistyki i e-gospodarki. I D nstytut jest wydawcą czasopisma „LOGISTYKA”, serii wydawniczej „BIBLIOTEKA LOGISTYKA” oraz portali www.logistyka.net.pl i „eFAKTY”. ziałalność edukacyjną prowadzimy z wykorzystaniem technologii e-learning poprzez instytucje współpracujące z Instytutem: Centrum Edukacji Logistycznej Sp. z o.o. oraz Wyższą Szkołę Logistyki, a także współpracę z Europejskim Systemem Certyfikacji Logistyków. Współpracę z otoczeniem biznesowym realizujemy głównie poprzez utworzone i zarządzane przez Instytut krajowe organizacje zrzeszone z ich międzynarodowymi odpowiednikami. Do takich organizacji należą: GS1 Polska - skupiająca 18 000 firm wdrażających w Polsce globalne standardy i rozwiązania usprawniające funkcjonowanie łańcuchów zaopatrzenia i dostaw, ECR Polska - zrzeszająca ponad 60 wiodących przedsiębiorstw z segmentu produktów szybkorotujących, tworzących wspólne standardy i rozwiązania dla poprawy efektywności obsługi konsumentów oraz Trade Point Poznań - jeden z punktów światowej sieci centrów wspierania handlu Global Trade Point Network, budowanych z inicjatywy UNCTAD, rozlokowanych na całym świecie i ukierunkowanych na potrzeby sektora MSP. W drażanie wiedzy w przedsiębiorstwach prowadzimy na zasadach komercyjnych przy pomocy opracowanych w Instytucie autorskich usług doradczych związanych z: usprawnianiem logistyki przedsiębiorstw i łańcuchów dostaw, implementacją standardów służących wzrostowi efektywności łańcuchów dostaw, prowadzeniem elektronicznych katalogów produktów i usług, badaniami laboratoryjnymi oraz certyfikacją. Biorąc pod uwagę różnorodne potrzeby naszych Klientów zawsze jesteśmy gotowi podjąć się prac niestandardowych. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym O pracowanie oprogramowania EPCIS (Electronic Product Code Information Service) zgodnie z wytycznymi międzynarodowych standardów EPCglobal. EPCIS udostępnia dane produktowe identyfikowane w technologii EPC/RFID w nieograniczonej sieci dostaw. (Kierownik tematu badawczego: dr inż. Michał Grabia) R ozwój modelowego oprogramowania MaGS1 klasy WMS (Warehouse Management System) przygotowanego jako wzorzec wdrażania standardów GS1 w magazynach tworzących globalne sieci dostaw. (Kierownik tematu badawczego: mgr inż. Jerzy Majewski) Z aprojektowanie i zbudowanie stanowiska badawczego znaczników RFID przeznaczonych do zastosowania w globalnych sieciach dostaw wykorzystujących technikę EPC/RFID. (Kierownik tematu badawczego: dr inż. Michał Grabia/dr inż. Adam Maćkowiak) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 51 Z aprojektowanie i zbudowanie selektywnej bramki RFID pozwalającej na odczytywanie danych ze znaczników radiowych (EPC/RFID) z eliminacją zakłóceń pochodzących z otoczenia w bezpośredniej odległości. (Kierownik tematu badawczego: dr inż. Krzysztof Sieczkarek) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Wdrożenie aplikacji TaGS1 (klasy EPCIS) obsługującej automatyczną identyfikację pojemników oznakowanych pasywnymi znacznikami RFID, w magazynie firmy Intersport w Krakowie. Wdrażający: INTERSPORT Polska SA Kierownik wdrożenia ze strony ILiM: dr inż. Michał Grabia 2. Zainstalowanie i włączenie do eksploatacji w systemie TaGS1 innowacyjnej bramki RFID wyposażonej w odpowiednio dobrane absorbery celem skutecznego wyeliminowania nadmiarowych odczytów kodów EPC z pojemników sąsiadujących. Wdrażający: INTERSPORT Polska SA Kierownik wdrożenia ze strony ILiM: dr inż. Michał Grabia IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Laureat Konkursu „Lider Zarządzania Wiedzą i Innowacjami” organizowanego przez Stowarzyszenie Praktyków Zarządzania Wiedzą, Warszawa. III miejsce w konkursie „Wielkopolski Lider Innowacji” za inicjatywę „FINET – Food Industry NETwork” przyznane przez Marszałka Województwa Wielkopolskiego, Poznań. V. Księga 52 PATENTy − osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I nstytut Maszyn Matematycznych jest najstarszą placówką naukowo-badawczą w Polsce, zajmującą się budową i oprogramowaniem komputerów oraz ich zastosowaniem W gospodarce. O becnie IMM prowadzi badania naukowe i prace rozwojowe w zakresie szeroko rozumianej informatyki. W szczególności rozwijane są innowacyjne technologie informatyczne stosowane w zdalnym kształceniu, zdalnej komunikacji grupowej, w zarządzaniu systemami ul. Ludwika Krzywickiego 34 informacyjnymi, w systemach uwierzytelniania i kontroli dostępu. Prace badawcze i rozwojowe 02-078 Warszawa Instytutu dotyczą urządzeń identyfikacji, m.in. biometrycznych, oraz urządzeń pomiarowych wykorzystujących technikę laserową. Ważną dziedziną badań jest też problematyka modelowania www.imm.org.pl [email protected] i symulacji procesów. Instytut Maszyn Matematycznych I MM tworzy oprogramowanie dla administracji państwowej i samorządowej, przedsiębiorstw i organizacji pozarządowych. Instytut opracowuje internetowe bazy wiedzy dotyczące innowacyjnych technologii, produktów i usług dla przedsiębiorstw. Organizuje też transfer technologii, w tym inkubatory przedsiębiorczości i parki technologiczne. ii. O O U Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym pracowanie i wdrożenie systemu biometrycznej rejestracji obecności i nadzoru z zastosowaniem terminala układu żył IMMVein. pracowanie systemu TeleEdu LCMS – innowacyjnej platformy e-learningowej. sunięcie barier w dostępie osób niewidomych do spójnego społeczeństwa informacyjnego poprzez automatyzację przetwarzania artykułów prasowych na format dostępny niewidomym oraz publikację artykułów w serwisie z prasą dla osób niewidomych. R ozwój systemu Chronos, implementacja w systemie nowych funkcjonalności wynikających ze zmian w Kodeksie Pracy. III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Chronos RCP wersja jednostanowiskowa - sprzedaż 5 licencji. 2. System rejestracji i wspomagania obiegu korespondencji dokMistrz, wersja jednostanowiskowa - sprzedaż 17 licencji. 3. KERM.IT system monitoringu i zdalnego zarządzania urządzeniami informatycznymi firmy - sprzedaż 17 licencji. 4. Chronos RCP SQL wersja sieciowa - sprzedaż 6 licencji. 5. Chronos +KD wersja jednostanowiskowa - sprzedaż 2 licencji. IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Dyplom Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za projekt pod nazwą „Algorytmy integracji modeli komputerowych”. Dyplom Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za projekt pod nazwą IMMVein. Dyplom Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za projekt pod nazwą „Modelowy Ośrodek Szkoleniowo-Konsultacyjno-Stażowy RENOWATOR”. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 53 V. PATENTy 1. „Urządzenie do pomiaru chropowatości powierzchni”, wspólność prawa do patentu nr 198299. Współtwórcy patentu: W. Lipiński, T. Lis, M. Pawełczak, R. Synak. 2. „Sposób otrzymywania dowolnych kształtów powierzchni granicznej wkładu optycznego i urządzenie do realizacji tego sposobu”, Patent nr 201622, Wynalazek nr P-348623. Współtwórcy patentu: W. Wiśniewski, B. Wiśniewska, W. Lipiński, J. Nesteruk, M. Pawełczak. 3. „Urządzenie do pomiaru chropowatości i reflektanci powierzchni bardzo gładkich”, wspólność prawa do zgłoszonego wynalazku nr P-386293. Współtwórcy wynalazku: W. Lipiński, M. Pawełczak, R. Synak. 4. Prawo ochronne nr R-208691 na znak towarowy słowno-graficzny TeleEdu TM. 54 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Mechaniki Precyzyjnej ul. Duchnicka 3 01-796 Warszawa www.imp.edu.pl [email protected] nstytut Mechaniki Precyzyjnej jest placówką badawczorozwojową, która zajmuje się metodami uszlachetniania wyrobów metalowych poprzez zwiększenie ich odporności korozyjnej oraz podwyższenie właściwości mechanicznych, szczególnie wytrzymałości zmęczeniowej i odporności na zużycie w procesie tarcia. Instytut prowadzi prace naukowe i techniczne, których celem jest przede wszystkim opracowanie nowych technologii, a także prace usługowe i wdrożeniowe. I nstytut oferuje: −− −− −− −− −− technologie przygotowania mechanicznego i chemicznego powierzchni pod powłoki ochronne wraz z urządzeniami i preparatami; technologie nakładania powłok galwanicznych, lakierniczych, metalizacyjnych i zanurzeniowych oraz preparaty do ich realizacji; technologie obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej narzędzi i części maszyn oraz realizację tych procesów w skali półtechnicznej; prace z zakresu wytrzymałości materiałów, w tym m.in. badania zmęczeniowe, tarcia oraz pomiaru naprężeń; czystsze technologie produkcyjne i oczyszczania ścieków w obróbce powierzchniowej metali. S trategicznym celem IMP jest utworzenie Centrum Obróbek Powierzchniowych Metali - przy ścisłej współpracy z krajami UE i Europy Wschodniej. W Centrum będą rozwijane obróbki powierzchniowe podwyższające mechaniczne właściwości użytkowe i odporność na korozję zwłaszcza w odniesieniu do stopów metali lekkich (tytanu, aluminium, magnezu). ii. T T K O Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym echnologia umacniania kół zębatych z wykorzystaniem azotowania i powierzchniowej obróbki plastycznej. echnologia precyzyjnego gazowego azotowania antykorozyjnego. ształtowanie struktury i właściwości elektrolitycznych nanowarstw kompozytowych Ni-SiC, Ni-PTFE i Ni-SiC-PTFE. pracowanie serii preparatów i procesów wytwarzania powłok konwersyjnych na wysokowytrzymałych stopach Al (seria 2000). Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 55 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Technologia wytwarzania na aluminium anodowych powłok ochronno-dekoracyjnych barwionych metodą interferencyjną. Wdrażający: Zakłady Produkcji Sprzętu Oświetleniowego ROSA - Tychy 2. Technologia impulsowego azotowania plazmowego. Wdrażający: WSK PZL KALISZ SA - części do silników lotniczych TREPKO Sp. z o.o. – Gniezno - krzywki i koła zębate do maszyn pakujących stosowanych w przemyśle spożywczym 3. Technologia powierzchniowej dynamicznej obróbki (shot-peening) łopatek turbin. Wdrażający: IMP na zlecenie ULTRATECH – Rzeszów plastycznej 4. Technologia lutowania próżniowego uszczelnień ulowych w aparatach kierujących silników lotniczych. Wdrażający: WSK, „PZL-Rzeszów” SA Pratt & Whitney - Kalisz IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły EUREKA – INNOVA – 2009, Bruksela. The Belgian International Trade Fair For Technological Innovation −− −− −− Złoty Medal z wyróżnieniem za „PEEN-IMP – new shot peening technology and device for ceramics and metals with high hardness surface layers”, Złoty Medal za „Vacuum of the „honey comb” seals in gas directing apparatuses of aircraft engines”, Srebrny Medal za „Nanocrystalline cobalt alloy plating for replacement of hard chrome”. Nagroda Ministra Gospodarki za „PEEN-IMP – new shot peening technology and device for ceramics and metals with high hardness surface layers”. TSIIF 2009, Seul- Korea Seoul International Invention Fair −− −− Złoty Medal za „The technology of the vacuum brazing of the „honey comb” seals in gas directing apparatuses of aircraft engines”, Złoty Medal za „PEEN-IMP – new shot peening technology and device for ceramics and metals with high hardness surface layers”. IWIS 2009, Warszawa Międzynarodowa Wystawa Wynalazków −− −− −− Złoty Medal za „Bezchromowe powłoki konwersyjne na stopach magnezu” Złoty Medal za „PEEN-IMP – Sposób dynamicznej powierzchniowej obróbki plastycznej przedmiotów ceramicznych, metalowych z super twardymi warstwami wierzchnimi oraz materiałów kompozytowych z wykorzystaniem śrutów i sprężonego powietrza w środowisku powietrza, emulsji i proszków” Srebrny Medal za „Kąpiel do galwanicznego osadzania hybrydowych powłok niklowych HKT-2000”. Międzynarodowe Targi Poznańskie „Innowacje-Maszyny-Technologie2009” −− Księga 56 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych Złoty Medal w kategorii Transfer Wyników Naukowych dla Praktyki Gospodarczej za „Technologię Precyzyjnego Azotowania Gazowego”. PRZEGLĄD TECHNICZNY – magazyn naukowo-techniczny NOT Złoty Inżynier – 2009 - w kategorii NAUKA – tytuł przyznany dyrektorowi IMP prof. dr. hab. inż. Aleksandrowi Nakoniecznemu. Doktor Honoris Causa - tytuł przyznany dyrektorowi IMP prof. dr. hab. inż. Aleksandrowi Nakoniecznemu przez Kaliningradzki Uniwersytet Techniczny. V. PATENTy 1. „Sposób azotowania gazowego wewnętrznych powierzchni luf broni strzeleckiej mało- i średniokalibrowej”, PL 203562, Twórcy: J. Panasiuk, J. Michalski, J. Tacikowski, A. Nakonieczny, J. Sułkowski. 2. „Sposób brykietowania słom zbożowych na opał do pieców domowych”, PL 203 723, Twórcy: J. Panasiuk, A. Nakonieczny, Cz. Dybiec. 3. „Sposób dynamicznej powierzchniowej obróbki plastycznej przedmiotów i urządzenie do dynamicznej, powierzchniowej obróbki plastycznej przedmiotów”, PL 204718, Twórcy: A. Nakonieczny, S. Kamowicz, G. Mońka, E. Lamprecht. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 57 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE M isją Instytutu jest prowadzenie badań podstawowych i stosowanych w dziedzinie mechanizacji, budownictwie, górnictwie skalnym oraz ochronie środowiska przez opracowywanie nowych maszyn, technologii, projektów związanych z recyklingiem i gospodarką odpadami z jednoczesnym wdrażaniem tych Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa innowacyjnych rozwiązań we współpracy z przemysłem. IMBiGS Skalnego jest nowoczesną, profesjonalną, wiarygodną i skuteczną w działaniu instytucją, tworzącą, rozwijającą, promującą ul. Racjonalizacji 6/8 i wdrażającą innowacyjne badania naukowe oraz rozwiązania 02-673 Warszawa techniczne i organizacyjne dla gospodarki. [email protected] www.imbigs.org.pl nstytut jest czołową jednostką w kraju realizującą wspólnie I z partnerami z przemysłu projekty celowe – przedsięwzięcia ukierunkowane na wdrożenie przygotowanych prac badawczorozwojowych – dotyczące nowych maszyn i urządzeń dla budownictwa. W latach 1992−2009 zrealizowano ponad 80 takich projektów. I MBiGS uczestniczy w tworzeniu i doskonaleniu prawa technicznego w Polsce i UE. Jest jednostką notyfikowaną w UE. Prowadzi cztery sekretariaty normalizacyjnych komitetów technicznych ISO i PKN. Posiada akredytacje PCA na badania i certyfikacje. Z upoważnienia Ministra Gospodarki koordynuje kształcenie operatorów maszyn w Polsce. Jest współtwórcą Krajowego Planu Gospodarki Odpadami, w części dotyczącej odpadów niebezpiecznych. Jako pierwszy w Polsce rozpoczął prace badawcze dotyczące możliwości zastosowań paliw alternatywnych i biopaliw do maszyn roboczych oraz nowych konstrukcji układów napędowych ze szczególnym uwzględnieniem napędów hybrydowych. P riorytetem jest rozwój kierunków badań naukowych oraz realizacja innowacyjnych prac naukowo-badawczych prowadzonych w IMBiGS we współpracy z przemysłem. Najważniejsze obszary to m.in.: przerób i unieszkodliwianie odpadów – w tym, pochodzących z górnictwa węgla kamiennego, paliwa alternatywne, identyfikacja i wykorzystanie depozytów mułów węglowych, zagospodarowanie odpadów wydobywczych, odpowiednie wykorzystanie surowców mineralnych, „czyste technologie” produkcji materiałów budowlanych, energooszczędne maszyny budowlane, górnicze oraz do przeróbki surowców i recyklingu. C elem strategicznym Instytutu jest prowadzenie badań i prac rozwojowych w priorytetowych obszarach gospodarki krajowej i unijnej, z jednoczesnym wdrażaniem uzyskanych wyników w przemyśle. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym I nnowacyjna metoda uzyskiwania kruszywa w wyniku niskotemperaturowej syntezy osadów ściekowych z mineralnymi odpadami komunalnymi i górniczymi, w wyniku której powstaje lekkie kruszywo sztuczne. (Zespół pod kierownictwem dra Stefana Góralczyka) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 59 I dentyfikacja potencjału energetycznego depozytów mułów węglowych w bilansie paliwowym kraju oraz strategia rozwoju technologicznego w zakresie ich wykorzystania. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Ireneusza Baica) O pracowanie technologii przetwarzania i odzysku uciążliwych dla środowiska odpadów opakowaniowych na materiały budowlane i wyroby użytkowe. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Ireneusza Baica) O pracowanie adaptacyjnej głowicy dwustemplowej do nitownic o złożonym ruchu stempla. (Zespół pod kierownictwem inż. Ryszarda Świerkowskiego) O pracowanie preparatu zwiększającego wytrzymałość mechaniczną, odporność chemiczną i mrozoodporność elementów budowlanych, bez zmiany wyglądu ich zewnętrznych powierzchni - ekoimpregnat do porowatych kamieni naturalnych i betonu. (Zespół pod kierownictwem mgr Elżbiety Uzunow) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Technologia i linia do utylizacji kineskopów. Wdrażający: ALGADER-HOFMAN Sp. z o.o., Warszawa 2. Linia technologiczna formowania wsporników europalet do zastosowania w małych zakładach produkcyjnych. Wdrażający: PI-W WAMET Sp. z o.o., Bydgoszcz 3. Typoszereg nowoczesnych wózków użytkowych o ergonomicznej budowie modułowej, z energooszczędnym napędem elektrycznym. Wdrażający: MELEX A&D Tyszkiewicz Sp. jawna, Mielec 4. Technologia głębokiego wiercenia otworów w trudnoskrawalnych materiałach stalowych i kolorowych przy zastosowaniu nowych, modułowych konstrukcji rekonfigurowanych obrabiarek zadaniowych. Wdrażający: UNIMET ZP-M, Tychy 5. Technologia wykonywania i regeneracji połączeń montażowych w korpusach oraz wałach turbin gazowych i parowych. Wdrażający: ALSTOM POWER Sp. z o.o., Elbląg 60 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły „Termiczna metoda przekształcania osadów ściekowych w lekkie kruszywa dla budownictwa” – Nagroda MNiSW 2009, Złoty Medal EUREKA’2009, Złoty Medal IWIS 2009, Złoty Medal CONCOURS-LEPINE’2009, tytuł Lider Innowacji 2009, tytuł Lider Rynku 2009, tytuł Euro Leader 2009. „Technologia wykonywania kompozytowych płyt dla budownictwa z odpadów opakowaniowych” – Nagroda MNiSW 2010, Srebrny Medal EUREKA’2009, Medal z wyróżnieniem INTARG’2010, tytuł Lider Innowacji 2010, tytuł Lider Rynku 2010, tytuł Euro Leader 2010. „Innowacyjna technologia produkcji eko-impregnatu z odpadów chalcedonitowych” – Srebrny Medal IWIS 2009, FIRI i Złoty Medal SIIF Seul 2008; Brązowy Medal CIEI Szanghaj 2008, tytuł Lider Innowacji 2008, Srebrny Medal CONCOURS-LEPINE 2008, nagroda MNiSW 2008 r., Złoty MedaL EUREKA’2007, „Adaptacyjna głowica dwustemplowa do nitownic o złożonym ruchu stempla” – Złoty Medal MTP 2009 ITM Polska. V. PATENTy 1. „Methods for manufacture of thermal insulation boards”, European Patent Office 0946001.2/EP0946001. 2. „Sposób utylizacji kineskopów i/lub monitorów oraz odzyskiwania związków itru i europu z luminoforów otrzymanych z usuniętej warstwy luminescencyjnej utylizowanych kineskopów i/lub monitorów”, Patent nr 200095. 3. „Głowica do nitowania”, Patent nr 204855. 4. „Przyrząd do wyrównywania tarcz hamulcowych do samochodów osobowych”, Patent nr 64245. 5. „Urządzenie do określania wartości siły uruchamiającej koło kierownicy pojazdu, zwłaszcza maszyny roboczej”, Patent nr 200963. D ziałalność wydawnicza „Przegląd Mechaniczny” (ISSN 0033-2259) Od dnia 1 stycznia 2001 r. wydawany jest przez IMBiGS miesięcznik naukowo-techniczny – czasopismo ogólnopolskie, nad którym honorowy patronat sprawuje Stowarzyszenie Inżynierów Mechaników i Techników Polskich (SIMP). Pierwszy numer „Przeglądu Mechanicznego” ukazał się 10 stycznia 1935 r. Miesięcznik ten istniejący już od 75 lat na rynku wydawniczym, odgrywa w fachowej prasie technicznej istotną rolę w obszarze szeroko pojętej mechaniki. Miesięcznik zamieszczony jest na liście punktowanych czasopism specjalistycznych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego z oceną 9 pkt. „Technologia i Automatyzacja Montażu” (ISSN 1230-7661) to wydawane od ponad 15 lat czasopismo o zasięgu ogólnopolskim przeznaczone dla konstruktorów, technologów, organizatorów produkcji, czytelników z ośrodków badawczorozwojowych i instytutów naukowych, studentów oraz dla wszystkich, którzy są zainteresowani najnowszymi problemami z zakresu procesów montażu i procesów towarzyszących montażowi. Od 1 lipca 2007 r. jest on wydawany przez Instytut Mechanizacji Budownictwa i Górnictwa Skalnego. Kwartalnik wydawany jest pod patronatem Stowarzyszenia Inżynierów Mechaników i Techników Polskich. Miesięcznik ten jest także na liście czasopism punktowanych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Oceniony został na 6 pkt. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 61 K omitety normalizacyjne prowadzone przez IMBiGS Eksperci instytutu od wielu lat współpracują z różnymi komitetami normalizacyjnymi ISO, CEN i PKN związanymi z działalnością merytoryczną IMBiGS. Kilka sekretariatów tych komitetów ma swoją siedzibę w IMBiGS, a ich przewodniczący i sekretarze są pracownikami instytutu. Komitet Techniczny ISO/TC 195 Maszyny i urządzenia budowlane. Zakres działania obejmuje wszystkie maszyny budowlane z wyłączeniem żurawi i pomostów roboczych. W skład komitetu wchodzą: podkomitet SC1 „Maszyny i urządzenia do robót betonowych” oraz Grupy Robocze: WG1 „Klasyfikacja”, WG5 „Maszyny do budowy i utrzymania dróg”, WG6 „Ręcznie prowadzone maszyny i urządzenia”, WG7 „Ręcznie prowadzony sprzęt do zagęszczania”, WG8 „Urządzenia do przeróbki kruszyw”. Komitet Techniczny PKN/KT 13 ds. Maszyn do Robót Ziemnych, Drogowych oraz Żurawi Samojezdnych. Działalność komitetu koncentruje się na przygotowaniu Polskich Norm (PN), będących odpowiednikami Norm Europejskich (EN), opracowywanych przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN), a w szczególności przez następujące jego komitety techniczne: CEN/TC 151 „Maszyny i urządzenia budowlane i przemysłu materiałów budowlanych – Bezpieczeństwo (Grupa Robocza WG1 – Maszyny do robót ziemnych) oraz CEN/TC 147 „Żurawie samojezdne”. Komitet KT 13 przekazywał również do PKN swoje stanowisko dotyczące projektów norm opracowywanych w wyżej wymienionych Komitetach oraz stanowisko dotyczące projektów norm ISO opracowywanych w komitecie ISO/TC 127. Komitet Techniczny PKN/KT 14 ds. Maszyn i Urządzeń dla Budownictwa, Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz Górnictwa Skalnego. Działalność komitetu koncentruje się na przygotowaniu Polskich Norm (PN) będących odpowiednikami Norm Europejskich (EN), opracowywanych przez Europejski Komitet Normalizacyjny (CEN), a w szczególności jego następujące komitety techniczne: CEN/TC 151 „Maszyny i urządzenia budowlane i przemysłu materiałów budowlanych – Bezpieczeństwo”, CEN/TC 53 „Tymczasowe konstrukcje stosowane na placu budowy” (rusztowania). Komitet opiniuje dla PKN projekty norm opracowywanych w ww. komitetach oraz przedstawia swoje stanowiska dotyczące projektów norm opracowywanych w komitecie ISO/TC 195. Komitet Techniczny PKN/KT 108 ds. Kruszyw i Kamienia Budowlanego. Zajmuje się wdrażaniem w Polsce Norm Europejskich (EN) z zakresu kruszyw i wyrobów z kamienia naturalnego. Normy krajowe (PN) przygotowywane są na podstawie dokumentów opracowanych przez komitety techniczne CEN/TC 154 „Kruszywa” i CEN/TC 264 „Kamień Budowlany”. Komitet opiniuje dla PKN projekty norm EN i ISO. W ażniejsze projekty krajowe i zagraniczne realizowane przez IMBiGS Projekt Foresight OGWK – Foresight w zakresie priorytetowych i innowacyjnych technologii zagospodarowywania odpadów pochodzących z górnictwa węgla kamiennego. Program realizowany jest przez trzy jednostki: IMBiGS (koordynator), Politechnikę Śląską i Akademię Górniczo-Hutniczą. WASTERTRANS – Wsparcie transferu technologii związanych z gospodarką odpadami na terenie Polski, ze szczególnym uwzględnieniem województw mazowieckiego i śląskiego – MFEOG Norweski Mechanizm Finansowy. WEEEZO – Polsko-norweskie partnerstwo na rzecz transferu wiedzy w zakresie zagospodarowywanie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem województw mazowieckiego i śląskiego. Projekt realizowany jest we współpracy z norweską fundacją na rzecz nauki i badań przemysłowych SINTEF – MFEOG Norweski Mechanizm Finansowy. Enterprise Europe Network, międzynarodowa sieć transferu innowacji – IMBiGS jest członkiem Konsorcjum Central Poland – Business Support Network, koordynatorem jest PARP – projekt Komisji Europejskiej. 62 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Metali Nieżelaznych ul. Sowińskiego 5 44-100 Gliwice www.imn.gliwice.pl [email protected] nstytut Metali Nieżelaznych jest największym instytutem metali nieżelaznych na świecie, zatrudnia ponad 500 pracowników. Specyfika Instytutu polega na tym, że oprócz prowadzenia prac badawczych, posiada również olbrzymi potencjał w zakresie produkcji małotonażowej, co jednocześnie pozwala na prowadzenie badań w skali półtechnicznej. I nstytut Metali Nieżelaznych jest jednostką badawczo-rozwojową o unikalnym charakterze, nie tylko w Polsce, ale także w skali międzynarodowej, ze względu na szeroki i kompleksowy charakter działalności. Prowadzi badania w dziewięciu zakładach badawczych w zakresie wszystkich metali nieżelaznych, szczególnie Cu, Al, Zn, Pb, Ag, w takich specjalnościach jak: −− przeróbka rud i innych surowców mineralnych, a także surowców wtórnych, −− pirometalurgia, −− hydrometalurgia, −− przerób złomów i odpadów, −− ochrona środowiska, −− chemia analityczna, −− przetwórstwo metali, −− inżynieria materiałowa – nowe materiały, −− chemiczne źródła prądu. W yniki działalności wyrażają się osiągniętymi przez jednostki stosujące rozwiązania Instytutu przychodami oraz efektami ekonomicznymi. W latach 2005−2009 potwierdzone przychody wynoszą ok. 3,2 mld zł, a efekty ponad 306 mln zł, wskaźnik efektywności nakładów Instytutu na badania wynosi 3 zł efektów/1 zł nakładów. O becnie Instytut realizuje duże projekty badawcze finansowane ze środków Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, w tym projekt kluczowy „Nowe technologie oraz nowe konstrukcje maszyn i urządzeń do wzbogacania i metalurgicznego przerobu surowców mineralnych” oraz projekt strategiczny „Zaawansowane materiały i technologie ich wytwarzania”. N −− ajważniejsze cele strategiczne na najbliższe 5 lat to: Koncentracja badań na wybranych, priorytetowych kierunkach badawczych prowadzących do nowych oryginalnych rozwiązań technologicznych i produktowych, −− Rozszerzanie współpracy z przemysłem metali nieżelaznych, ale też z innymi branżami i MSP, −− −− −− Rozwijanie współpracy międzynarodowej oraz eksportu technologii i wyrobów, Umocnienie potencjału badawczego, kadrowego i aparaturowego, Rozwój specjalistycznej produkcji high technology na kraj i eksport. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym K ompleks prac dotyczących materiałów szybko schładzanych. (Kierownik projektu: dr inż. Aleksandra Kolano-Burian) T eoretyczne badania z zakresu fizykochemicznych procesów metalurgicznych. (Kierownicy projektu: dr inż. Andrzej Zajączkowski, prof. dr hab. inż. Jan Botor) Amorficzne rdzenie Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 63 R ealizacja 5 prac doktorskich z zakresu teorii procesów metalurgicznych i przeróbki plastycznej metali: dr inż. Katarzyna Leszczyńska-Sejda, dr inż. Wiesław Kazana, dr inż. Wojciech Głuchowski, dr inż. Monika Pokora, dr inż. Marek Baraniak N Mikroanalizator rentgenowski IXA owe metody analizy metali. (Kierownik projektu: dr inż. Adriana Wrona) B adania nad opracowaniem nowych typów aeratorów do maszyn flotacyjnych. (Kierownicy projektu: mgr inż. Adam Mańka, dr inż. Andrzej Wieniewski) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Produkcja wielkogabarytowych maszyn flotacyjnych dla wzbogacania rud metali nieżelaznych i innych surowców- głównie dla przemysłu metali nieżelaznych. Kierownicy projektu: dr inż. Andrzej Wieniewski, mgr inż. Zbigniew Myczkowski 2. Wdrożenie w KGHM Ecoren SA nowej technologii odzysku renu z kwasów płuczących gazy pieca zawiesinowego HM Głogów. Kierownicy projektu: dr inż. Leszek Gotfryd, dr inż. Andrzej Chmielarz 3. Opracowanie i wdrożenie w ZGH Bolesław SA technologii wytwarzania typoszeregu nowych stopów cynkowniczych. Kierownicy projektu: dr inż. Jan Wesołowski, dr inż. Ludwik Ciura 4. Intensyfikacja procesów metalurgicznych w HM „Głogów” i Orzeł Biały SA. Kierownicy projektu: dr inż. Ryszard Prajsnar, dr inż. Józef Czernecki 5. Opracowanie technologii produkcji taśm platerowanych ze stopów aluminium przeznaczonych na wymienniki cieplne - wdrożenie w Hucie Aluminium Konin, Impexmetal SA. Kierownik projektu: dr inż. Andrzej Kłyszewski 6. Opracowanie i wdrożenie w ZGH Bolesław SA technologii i sposobu sterowania procesem produkcji wysokojakościowego koncentratu cynkowego. Kierownicy projektu: mgr inż. Zbigniew Szołomicki, dr inż. Andrzej Chmielarz IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Międzynarodowe Targi Poznańskie 2009 − Złoty Medal w kategorii Transfer Wyników Badań Naukowych do Praktyki Gospodarczej za „Nowe ekologiczne stopy miedzi” − Złoty Medal w kategorii Transfer Wyników Badań Naukowych do Praktyki Gospodarczej za Technologię produkcji wysokiej jakości akumulatorów ołowiowo-kwasowych. Dyplom Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za „Technologię oczyszczania surowego siarczanu niklu”. Tytuł Lider Polskiej Ekologii za „Technologię przerobu odpadów cynkonośnych z instalacją odsiarczania gazów poprocesowych”. 64 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych V. PATENTy 1. „Sposób odmagnezowania koncentratu blendowego”, Patent nr PL20281. 2. „Sposób wytwarzania materiałów odniesienia dla miedzi anodowej, odlewniczej i konwertorowej”, Patent nr PL 202838. 3. „Sposób otrzymywania fosforanu (V) cynku do produkcji farb i lakierów”, Patent nr PL203043. 4. „Sposób odzyskiwania ołowiu z przemysłowych odpadów metali nieżelaznych”, Patent nr PL203989. 5. „Sposób wytwarzania stopów wstępnych Ag-Li”, Patent nr PL204304. 6. „Mobilna kolumna jonowymienna (prawo ochronne)”, Numer Ru-64618. 7. „Sposób przerobu żużla konwertorowego”, Patent nr PL204376. 8. CLA – prawo ochronne na znak towarowy, Numer R.214846. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 65 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I nstytut Metalurgii Żelaza swoją działalnością obejmuje dziedziny wytwarzania, przetwórstwa i stosowania stali oraz wyrobów stalowych. Instytut Metalurgii Żelaza im. Stanisława Staszica ul. Karola Miarki 12-14 44-100 Gliwice www.imz.pl [email protected] W ykonuje kompleksowe projekty technologiczne począwszy od opracowania koncepcji, analizy rynku zbytu, poprzez opracowanie technologii, dobór urządzeń, uruchomienie produkcji i sterowanie procesami, a kończąc na systemach zapewnienia jakości wyrobów. R ealizuje projekty rozwojowe i celowe, które zmierzają do unowocześnienia wyrobów, technologii ich wytwarzania i przetwórstwa, obniżenia kosztów produkcji, upowszechnienia systemów wspomagania produkcji i zarządzania oraz do ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko. R Polish Centre for Accreditation ozwija zaplecze badawcze i aparaturowe, w szczególności w zakresie badań pełzania stali dla energetyki oraz do symulacji procesów wytwarzania nowych materiałów i wyrobów z metali i stopów w warunkach półprzemysłowych I ntegruje jednostki naukowe i przemysłowe jako Koordynator Polskiej Platformy Technologicznej Stali i inicjator opracowania Strategicznego Programu Badań dla tego przemysłu. Office for Technical Inspection T-3895 General Electric Aircraft Engines Z acieśnia współpracę z Europejską Platformą Technologiczną Stali poprzez udział swoich przedstawicieli w jej pracach. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo rozwojowym B ainitic Hardenability - effective use of expensive and strategically sensitive alloying elements in high strength steels (Hartowność bainityczna - efektywne wykorzystanie kosztownych i strategicznych dodatków stopowych w stalach wysokowytrzymałych). (Projekt finansowany ze środków Research Fund for Coal and Steel koordynowany przez Instytut Metalurgii Żelaza, realizowany zespół pod kierownictwem prof. dra hab. Romana Kuziaka) T echnologie wytwarzania supertwardych materiałów nanostrukturalnych ze stopów żelaza oraz ich zastosowanie w pancerzach pasywnych i pasywno-reaktywnych. (Projekt rozwojowy finansowany ze środków POIG Działanie 1.3.1 koordynowany przez IMŻ, realizowany w konsorcjum z WITU przez zespół pod kierownictwem doc. dra hab. inż. Bogdana Garbarza) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 67 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Opracowanie hybrydowego systemu komputerowego projektowania technologii walcowania blach taśmowych w nowej Walcowni Gorącej w Mittal Steel Poland. Zespół pod kierownictwem prof. dra hab. Romana Kuziaka 2. Stalowe blachy wysokowytrzymałe konstrukcyjne, trudnościeralne i pancerne m.in. na obudowy górnicze. Zespół pod kierownictwem dra inż. Józefa Gawora 3. Rafinacja stali w nadstawce z wykorzystaniem ciepła krzepnięcia na ciężkie odkuwki na wały dla elektrowni wiatrowych. Zespół pod kierownictwem dra inż. Bogdana Zdonka 4. Opracowanie podstaw technologii produkcji stali i półwyrobów stalowych przeznaczonych do wykonania pocisków artyleryjskich i rakietowych. Zespół pod kierownictwem dra inż. Jerzego Stępnia 5. Opracowanie technologii umacniania cieplnego prętów zbrojeniowych w celu uzyskania prętów klasy B500SP wg PN-H-93220. Zespół pod kierownictwem mgra inż. Artura Żaka 6. Opracowanie podstaw fizycznych i technologicznych sterowania systemami chłodzenia natryskowego stali w celu wytworzenia zmodyfikowanej struktury. Zespół pod kierownictwem dra inż. Jarosława Marcisza 7. Technologia wytwarzania nowego żużlotwórczego materiału zawierającego MgO. Zespół pod kierownictwem mgra inż. Mariusza Boreckiego Księga 68 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych IV. V. Nagrody, wyróżnienia, tytuły − PATENTy 1. „Mieszanka tlenkowa do uzupełniania mikrododatków w stali”, Patent nr 200072. 2. „Sposób przygotowania mieszanki pyłów poszlifierskich, miału węglowego i/lub koksiku do utylizacji w procesie wielkopiecowym”, Patent nr 196191. 3. „Sposób obniżania skłonności do pękania powierzchniowego stalowych wlewków ciągłych”, Zgłoszenie patentowe nr 385214. 4. „Walcarka z uniwersalnym złożeniem czterech walców o osiach usytuowanych w jednej płaszczyźnie z zsynchronizowanym systemem swobodnego sterowania położeniem wszystkich walców w kierunkach prostopadłym i równoległym do ich osi”, Zgłoszenie patentowe nr 289470. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 69 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Nafty i Gazu ul. Lubicz 25A 31-503 Kraków www.inig.pl [email protected] nstytut Nafty i Gazu legitymuje się bogatym dorobkiem naukowym oraz licznymi rozwiązaniami wdrożonymi w górnictwie naftowym, gazownictwie, a także w przemyśle rafineryjnym i petrochemicznym. Ekspertyzy, opracowania rozwiązań konstrukcyjnych i technologicznych oraz kompleksowe prace, przyczyniły się do odkrycia nowych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego, do wytworzenia i zastosowania narzędzi umożliwiających ich wydobycie i do opanowania technologii niezbędnych do ich oczyszczania, transportu i przeróbki. K ierunki merytorycznej działalności Instytutu wpisują się w krajową i europejską politykę zrównoważonego rozwoju energetyki obejmując: −− oceny perspektyw poszukiwawczych ropy naftowej i gazu ziemnego metodami geologii, geofizyki, geochemii i mikrobiologii; −− poszukiwania i eksploatację złóż węglowodorów; −− magazynowanie, transport, dystrybucję i użytkowanie gazu ziemnego, ropy naftowej i produktów naftowych; −− procesy przetwarzania ropy naftowej; −− doskonalenie i monitorowanie jakości produktów naftowych; −− wykorzystanie odnawialnych źródeł energii; −− ochronę środowiska w przemyśle naftowym i gazowniczym. N owoczesna aparatura obejmująca unikatowe w skali kraju analizatory, sprzęt umożliwiający prowadzenie badań laboratoryjnych i polowych, duże zasoby biblioteczne i budynki oraz hale technologiczne pozwalają Instytutowi na tworzenie różnorodnej oferty prac naukowych, badawczo-rozwojowych i usługowych dla przemysłu, a także na uczestnictwo w projektach badawczych, realizowanych przez konsorcja naukowe. W −− −− −− −− −− ysiłki Instytutu czynione, by zasłużyć na dobre referencje, przyniosły oczekiwane rezultaty, takie jak: powierzenie Instytutowi nadzoru nad wykorzystaniem środków unijnych przeznaczonych na rozwój polskiej infrastruktury energetycznej, będące dowodem zaufania ze strony władz, certyfikaty systemu jakości wg PN-EN ISO 9001:2001 oraz akredytacja większości laboratoriów wg PN-EN ISO 17025:2005, potwierdzające prawidłowość zarządzania zasobami i rzetelność wykonania zleconych Instytutowi prac; notyfikacja w Unii Europejskiej, upoważniająca Instytut do prowadzenia procedur oceny zgodności dla wyrobów i urządzeń, których działanie jest w obszarze jego specjalizacji; uprawnienia (w formie akredytacji i notyfikacji) do certyfikacji wyrobów, systemów jakości i zgodności z Polską Normą, udzielone działającemu w Instytucie Biurze Certyfikacji; prawo Działu Aprobat Technicznych do wydawania aprobat na wyroby budowlane stosowane w sieciach i instalacjach gazowych. M ultidyscyplinarny charakter prac, potencjał badawczy, kwalifikacje i doświadczenie dają Instytutowi legitymację do wspomagania procesów decyzyjnych Państwa w dziedzinie energetyki, do uczestnictwa w krajowych i międzynarodowych projektach naukowych i rozwojowych oraz do pełnienia roli partnera naukowego i eksperta dla przemysłu naftowego i gazowniczego. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 71 D o najważniejszych celów strategicznych Instytutu należy: −− −− −− −− −− wspomaganie decyzji Ministerstwa Gospodarki oraz innych organów władzy Państwa poprzez gromadzenie i dostarczanie adekwatnej do potrzeb wiedzy technicznej, opracowywanie ekspertyz, udział w foresight'cie technologicznym i tworzeniu strategii rozwoju przemysłu naftowego i gazowniczego, udział w konsultacjach i grupach doradczych, dotyczących wprowadzanych regulacji prawnych i w doraźnych grupach doradczych; wspieranie innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw, odgrywających kluczową rolę na krajowym rynku gazu i paliw ciekłych oraz wdrażania przez nie mechanizmów powodujących realizację idei zrównoważonego rozwoju; świadczenie usług badawczych dla małych i średnich przedsiębiorstw, zaangażowanych w działalność sektora naftowego i gazowego; współpraca z administracją państwową i przedsiębiorstwami w zakresie wspierania rozwoju i wdrażania alternatywnych źródeł energii; doskonalenie systemu zarządzania swoimi zasobami, optymalizacja struktury, stanu kadrowego, infrastruktury badawczej, zakresu merytorycznego i relacji partnerskich z krajową i europejską przestrzenią badawczą. M isja Instytutu Nafty i Gazu zbudowana jest wokół: −− −− −− −− ii. dostarczania podstaw merytorycznych do procesu decyzyjnego Państwa w obszarze energetyki i transportu, ze szczególnym uwzględnieniem węglowodorowych i alternatywnych nośników energii; zwiększenia konkurencyjności krajowych przedsiębiorstw przemysłowych, zaangażowanych w cykl życiowy węglowodorów; działania na rzecz wzrostu bezpieczeństwa energetycznego i publicznego; identyfikacji i zmniejszania zagrożeń środowiska naturalnego, związanych z wydobyciem i przerobem surowców oraz użytkowaniem produktów węglowodorowych. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretycznopoznawczym i badawczo-rozwojowym W eryfikacja technologii produkcji paliwa lotniczego Jet A-1 i E-34 wytwarzanego w oparciu o komponent z instalacji hydrocrakingu w obecnych warunkach technologicznych Zakładu Rafineryjnego PKN ORLEN SA. (Kierownik pracy: J. Lubowicz) O cena anizotropii w rzeczywistym ośrodku geologicznym na podstawie danych sejsmicznych i pionowego profilowania sejsmicznego. Teoria, modele, zastosowanie praktyczne. (Kierownik pracy: H. Jędrzejowska-Tyczkowska) O B pracowanie systemu oceny stanu technicznego i analizy ryzyka dla dystrybucyjnych sieci gazowych. (Kierownik pracy: A. Dietrich) adania optymalizacyjne procesu bioremediacji zanieczyszczeń na obszarach dołów urobkowych Graby18 i Graby 19. (Kierownik pracy: T. Steliga) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Ocena jakości hydrorafinatu z instalacji Hydrorafinacji Oleju Napędowego z HOG pod kątem zastosowania do produkcji oleju napędowego i lekkiego oleju opałowego Eksterm Plus. Kierownik tematu: A. Duda Efekt wymierny – skierowanie do produkcji olejów napędowych komponentu z instalacji HOG przynosi PKN ORLEN SA ok. 200 mln zł rocznie zysku z czego szacunkowo udział badań INiG wynosi 10 mln zł/rok. Księga 72 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 2. Weryfikacja technologii produkcji paliwa lotniczego Jet A-1 i F-34 wytwarzanego w oparciu o komponent z instalacji Hydrokrakingu w obecnych warunkach technologicznych Zakładu Rafineryjnego PKN ORLEN SA. Kierownik tematu: J. Lubowicz Efekt niewymierny – poszerzenie bazy surowcowej, dla produkcji paliwa lotniczego, o wysokiej jakości komponent z Hydrokrakingu. Jednocześnie zwolnienie mocy odsiarczających dla produkcji olejów napędowych. 3. Wielofunkcyjny pakiet dodatków zwłaszcza do oleju opałowego (P.365 967). Modyfikator procesu spalania zwłaszcza do oleju opałowego (P.381 621) do produkcji pakietu dodatków do olejów opałowych o handlowej nazwie OBRONA EKO. Wpływ z licencji 550 840 zł 4. Dodatek detergentowo-dyspergujący do olejów napędowych (P.199 734). Dodatek detergentowy do olejów napędowych wyższej kategorii (P.381 348) do produkcji pakietu dodatków do olejów napędowych o nazwie handlowej D-OBR-Y. Wpływ z licencji - 2 912 939 zł 5. Analiza możliwości zastosowania technologii powrotnego zatłaczania gazów kwaśnych ze złoża Lubiatów-Sowia Góra. Kierownik tematu: P. Such Efekt niewymierny - Zmniejszenie kosztów eksploatacji oraz spełnienie wymogów ochrony środowiska dzięki zastosowaniu metod wtórnych zatłaczania gazów kwaśnych pochodzących z eksploatowanego złoża a otrzymywanych przy oczyszczeniu gazu ziemnego z danego złoża. IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły International Invention Show and Technomart INST, Taipei −− Srebrny Medal za „Biodegradowalny smar dla trakcji (A. Zajezierska, F. Steinmec) szynowej” −− Srebrny Medal za „Olej napędowy, zwłaszcza do wysokosprawnych silników” (I. Skręt, W. Stanik, L. Ziemiański, J. Lubowicz, A. Duda, Z. Stępień, Z. Łukasik i inni) −− Brązowy Medal „Sposób wytwarzania plastyfikatora TDAE do kauczuku i gumy” (F. Steinmec, A. Bartyzel, A. Antosz i inni) −− Brązowy Medal „Paliwo do turbinowych silników lotniczych” (J. Lubowicz, L. Ziemiański, I. Skręt, M. Baranik, A. Duda, T. Łaczek, J. Nowak, M. Lachman, E. Szałkowska). Korea International Women’s Invention Exposition 2009, Seul −− Złoty Medal za „Wielofunkcyjny smar plastyczny” (A. Zajezierska) −− Brązowy Medal za „Smar plastyczny” (A. Zajezierska). Międzynarodowa Wystawa „GENIUS-EUROPE International Invention Fair”, Budapeszt −− Genius Medal za „Olej napędowy dla pojazdów wyposażonych w filtry cząstek stałych” (L. Ziemiański, Z. Stępień, M. Krasodomski, W. Stanik, I. Skręt, W. Krasodomski, J. Lubowicz) −− Genius Medal za „Dodatek o działaniu biobójczo-stabilizującym do paliw” (W. Stanik, Z. Łukasik, L. Ziemiański, G. Żak, M. Łenyk, A. Duda). Międzynarodowa Wystawa IENA 2009 „International Trade Fair Ideas – Innovations – New Products”, Norymberga −− Złoty Medal za „Dodatek o działaniu biobójczo-stabilizującym do paliw” (W. Stanik, Z. Łukasik, L. Ziemiański, G. Żak, M. Łenyk, A. Duda). Wyróżnienie President of the First Institute Inventors and Researches Iranu - Alireza Rastegar Abbasalizade, Iran −− „Sposób zapobiegania niekontrolowanemu wynoszeniu piasku podczas eksploatacji odwiertu gazowego” (T. Szpunar, P. Budak) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 73 Wyróżnienie za „Olej napędowy, zwłaszcza do wysokosprawnych silników” (I. Skręt, W. Stanik, L. Ziemiański, J. Lubowicz. A. Duda, Z. Stępień, Z. Łukasik i inni). Międzynarodowa Wystawa Innowacji „Brussels Eureka 2009 Competition" Bruksela −− Złoty Medal za „Biodegradowalny smar dla trakcji szynowej” (F. Steinmec, A. Zajezierska) −− Złoty Medal za „Dodatek detergentowo-dyspergujący do napędowych” (W. Stanik, L. Ziemiański, I. Skręt, Z. Łukasik i inni) −− Srebrny Medal za „Sposób likwidacji skażenia bakteriami kawerny solnej” (A. Turkiewicz) −− Srebrny Medal za „Sposób przeróbki olejów zużytych” (A. Marchut, F. Steinmec, I. Skręt, J. Lubowicz, M. Krasodomski i inni) −− Brązowy Medal za „Paliwo do turbinowych silników lotniczych” (J. Lubowicz, L. Ziemiański, I. Skręt, M. Baranik, A. Duda, T. Łaczek, J. Nowak, M. Lachman, E. Szałkowska) −− Brązowy Medal za „Sposób wydłużenia okresu eksploatacji złoża wód geotermalnych” (S. Falkowicz, S. Bailey, S. Dubiel, R. Cicha - Szot). olejów Międzynarodowa Wystawa Wynalazków i Nowych Technologii INVENTIKA – 2009, Bukareszt −− −− −− −− Złoty Medal za „Biodegradowalny smar dla trakcji szynowej” (F. Steinmec, A. Zajezierska) Złoty Medal za „Olej napędowy, zwłaszcza do wysokosprawnych silników” (I. Skręt, W. Stanik, L. Ziemiański, J. Lubowicz, A. Duda, Z. Stępień, Z. Łukasik i inni) Złoty medal za „Sposób likwidacji skażenia bakteriami kawerny solnej” (A. Turkiewicz) Srebrny Medal za „Dodatek o działaniu biobójczo-stabilizującym do paliw” (W. Stanik, Z. Łukasik, L. Ziemiański, G. Żak, M. Łenyk, A. Duda). Międzynarodowa Wystawa Wynalazków IWIS 2009, Warszawa Księga 74 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych −− Złoty Medal z wyróżnieniem za „Sposób neutralizacji dwutlenku węgla magazynowanego w podziemnych strukturach geologicznych” (A. Turkiewicz, P. Kapusta) −− Złoty Medal z Wyróżnieniem za „Paliwo do turbinowych silników lotniczych” (J. Lubowicz, L. Ziemiański, I. Skręt, M. Baranik, A. Duda, T. Łaczek, J. Nowak, M. Lachman, E. Szałkowska) −− Złoty Medal za „Wielofunkcyjny smar plastyczny” (A. Zajezierska) −− Złoty Medal za „Sposób zmniejszania zawartości siarkowodoru w płuczkach wiertniczych” (A. Turkiewicz, P. Kapusta) −− Złoty Medal za „Dodatek o działaniu biobójczym do paliw” (W. Stanik, Z. Łukasik, L. Ziemiański, I. Skręt) −− Srebrny Medal za „Sposób przeprowadzenia testu hydrodynamicznego” (T. Szpunar, P. Budak) −− Srebrny Medal za „Olej hydrauliczny” (F. Steinmec, J. Folcik, R. Stygar) −− Srebrny Medal za „Olej przekładniowy” (F. Steinmec, A. Zajezierska, W. Gurgacz, R. Paszyński) −− Srebrny Medal za „Sposób ograniczania zawartości siarkowodoru w płynach złożowych i gazie ziemny” (A. Turkiewicz, P. Kapusta) −− Brązowy Medal za „Olej napędowy zawierający biokomponenty” (W. Stanik, Z. Łukasik, L. Ziemiański, I. Skręt, M. Baranik, A. Duda, J. Lubowicz) A. Zajezierska, −− Brązowy Medal za „Sposób pomiaru lepkości ośrodka stałego sprężystoplastycznego, zwłaszcza soli kamiennej” (T. Szpunar, P. Budak) −− Brązowy Medal za „Dodatek detergentowy do olejów napędowych wyższych kategorii” (W. Stanik, Z. Łukasik, L. Ziemiański, I. Skręt, M. Łenyk, M. Wojtasik) −− Brązowy Medal za „Stanowisko do wiertniczych” (S. Falkowicz, P. Budak) −− Brązowy Medal za „Modyfikator procesu spalania zwłaszcza do oleju opałowego” (W. Stanik, Z. Łukasik, L. Ziemiański, I. Skręt, G. Żak). wykonywania fotografii rdzeni V Międzynarodowa Wystawa Wynalazków i Nowych Technologii „Nowy Czas”, Sewastopol, Ukraina −− −− Złoty Medal za „Sposób ograniczania zawartości siarkowodoru w płynach złożowych i gazie ziemnym” (A. Turkiewicz, P. Kapusta) Złoty Medal za „Wielofunkcyjny smar plastyczny” (A. Zajezierska). V Międzynarodowe Targi Wynalazków SIIF, Seul −− −− Złoty Medal za „Płuczkę wiertniczą” (M. Uliasz, J Chudoba, G. Zima, S. Błaż, G. Szubra, D. Kinel) Srebrny Medal za „Paliwo do turbinowych silników lotniczych” (J. Lubowicz, L. Ziemiański, I. Skręt, M. Baranik, A. Duda, T. Łaczek, J. Nowak, M. Lachman, E. Szałkowska). VII Międzynarodowe Targi Nowych Pomysłów, Produktów i Technologii ARCA, Zagrzeb −− Brązowy Medal za „Ekologiczny lekki olej opałowy” (I. Skręt, W. Stanik, L. Ziemiański, Z. Łukasik, J. Lubowicz, M. Baranik, A. Duda). VIII Edycja Międzynarodowego Konkursu EKO-2009 Częstochowa, 20.11.2009 (Polska, Czechy, Słowacja) Grand Prix dla Instytutu Nafty i Gazu za rozwiązania w dziedzinie ochrony środowiska. 13 oryginalnych i ekologicznych rozwiązań: 1. Katalityczna regeneracja olejów zużytych do wysokojakościowych olejów bazowych, 2. Biodegradacja zestarzałych zanieczyszczeń ropopochodnych z terenów kopalń ropy naftowej i gazu ziemnego, 3. Biodegradowalny olej smarowy dla potrzeb kolejnictwa, 4. Sposób neutralizacji siarkowodoru powstającego w kawernach solnych, 5. Otrzymywanie wysokojakościowych węglowodorowych frakcji paliwowych w procesie hydrokonwersji olejów tłuszczowych w mieszaninie ze średnimi destylatami z zachowawczej przeróbki ropy naftowej, 6. Biopaliwo do silników z zapłonem samoczynnym, 7. Dodatek detergentowy do olejów napędowych wyższych kategorii, 8. Dodatek o działaniu biobójczym do paliw, 9. Modyfikator procesu spalania zwłaszcza do oleju opałowego, 10. Olej napędowy zawierający biokomponenty, 11. Paliwo do turbinowych silników lotniczych, 12. Sposób neutralizacji dwutlenku węgla magazynowanego w podziemnych strukturach geologicznych, 13. Sposób ograniczania zawartości siarkowodoru w płynach złożowych i gazie ziemnym. Great Place to Work - prestiżowa nagroda przyznawana na całym świecie firmom, które cieszą się najwyższym zaufaniem wśród swoich pracowników. W 2009 r. INiG został laureatem I edycji tego konkursu w Polsce i zajął miejsce w pierwszej dziesiątce najbardziej atrakcyjnych miejsc pracy w naszym kraju. Lider Innowacji 2009 Tytuł został przyznany za „Opracowanie i wdrożenie na potrzeby polskiego przemysłu rafineryjnego innowacyjnych światowej klasy rozwiązań technologicznych związanych z procesami doskonalenia jakości paliw i olejów, wytwarzania nowoczesnych dodatków uszlachetniających paliwa oraz za rozwiązania proekologiczne dotyczące biokomponentów w paliwach, a także utylizacji wysoce niebezpiecznych dla środowiska odpadów ropopochodnych”. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 75 V. PATENTy 1. „Benzyna silnikowa i sposób jej produkcji”, Patent nr: 364 147, Twórcy: T. Stokłosa, K. Pater, Z. Bieniek, M. Cichoński, A. Popkowski, W. Kowalczyk, J. Gutorski, K. Kozera, S. Kurowski, A. Stegenta, P. Giżyński, J. Tomaszewski, D. Tomasiewicz, B. Łań, G.Sulej, J. Płócienniak, S. Góralski, S. Bożek, L. Kornblit, A. Marchut, L. Ziemiański, I. Skręt, A. Kaczmarczyk, H. Szczepek, M. Pałuchowska, Ł. Jęczmionek. 2. „Olej emulgujący do obróbki metali skrawaniem”, Patent nr: 367 372, Twórcy: F. Steinmec, M. Łapa, B. Gaździk. 3. „Olej hydrauliczny”, Patent nr: 367 371, Twórcy: F. Steinmec, A. Bednarska. 4. „Sposób otrzymywania olejów bazowych Grupy I o podwyższonej jakości”, Patent nr: 368 006, Twórcy: R. Dettloff, I. Skręt, F. Steinmec, L. Ziemiański, A. Bartyzel, A. Antosz, A. Bednarski, T. Stokłosa, Z. Bieniek, L. Zbierzchowski, M. Markiewicz, M. Kaczorek, T. Gałecki, K. Pater, D. Tomasiewicz, T. Złotowski, A. Gąsiorowski, P. Kołodziej, E. Marton. 5. „Sposób podwyższenia jakości olejów bazowych Grupy I z ropy”, Patent nr: 368 007, Twórcy: R. Dettloff, I. Skręt, F. Steinmec, L. Ziemiański, A. Bartyzel, A. Antosz, A. Bednarski, K. Pater, D. Tomasiewicz, T. Złotowski, A. Gąsiorowski, S. Góralski, E. Marton, T. Stokłosa, Z. Bieniek, L. Zbierzchowski, M. Markiewicz, S. Putek, J. Wysocki. 6. „Ekologiczny lekki olej opałowy”, Patent nr: 368 471, Twórcy: I. Skręt, W. Stanik, L. Ziemiański, Z. Łukasik, J. Lubowicz, M. Baranik, T. Łaczek, T. Stokłosa, Z. Bieniek, M. Cichoński, A. Popkowski, K. Kozera, A. Majstrowicz, K. Pater, I. Bedyk, A. Sztupecki, J. Ciepliński, D. Gębala, G. Sulej, M. Śliwiński, D. Tomasiewicz. 7. „Smar biodegradowalny”, Patent nr: 371 308, Twórcy: F. Steinmec, A. Zajezierska. 8. „Biodegradowalny A. Zajezierska. smar dla trakcji szynowej”, Patent nr: 371309, Twórcy: F. Steinmec, 9. „Benzyna silnikowa”, Patent nr: 372 008, Twórcy: T. Stokłosa, Z. Bieniek, A. Popkowski, K. Kozera, M. Cichoński, M. Jankowski, A. Majstrowicz, A. Kaczmarczyk, L. Kornblit, S. Bożek, K. Pater, P. Giżyński, J. Tomaszewski, M. Bętlejewski, B. Łań, Z. Cieślikowski, G. Sulej J. Płócienniak, M. Śliwiński, S. Oleksiak, L. Ziemiański, I. Skręt, A. Marchut, M. Pałuchowska, D. Rogowska, J. Limburski. 10. „Sposób pomiaru lepkości ośrodka stałego sprężysto-plastycznego, zwłaszcza soli kamiennej”, Patent nr: 363 486, Twórcy: T. Szpunar, P. Budak. 11. „Sposób oczyszczania gleby z zanieczyszczeń ropopochodnych metodą in situ”, Patent nr: 372 501, Twórcy: T. Steliga, P. Jakubowicz, D. Bęben, P. Kapusta, A. Turkiewicz, H. Żak. 12. „Olej napędowy dla pojazdów wyposażonych w filtry cząstek stałych”, Patent nr: 372 565, Twórcy: L. Ziemiański, Z. Stępień, M. Krasodomski, W. Stanik, I. Skręt, W. Krasodomski, J. Lubowicz. 13. „Benzyna silnikowa o ekstremalnych właściwościach trakcyjnych i proekologicznych”, Patent nr: 369 051, Twórcy: A. Kaczmarczyk, L. Kornblit, I. Skręt, L. Ziemiański, M. Pałuchowska, D. Rogowska, B. Danek, H. Szczepek, J. Limburski, T. Stokłosa, Z. Bieniek, M. Cichoński, A. Popkowski, K. Kozera, P. Giżyński, K. Pater, J. Tomaszewski, M.Cukras, M. Bętlejewski, A. Radzymińska. 14. „Olej napędowy, zwłaszcza do wysokosprawnych silników”, Patent nr: 373 981, Twórcy: I. Skręt, W. Stanik, L. Ziemiański, J. Lubowicz, A. Duda, Z. Stępień, Z. Łukasik, T. Stokłosa, Z. Bieniek, M. Cichoński, A. Popkowski, K. Kozera, A. Majstrowicz, P. Kormański, M. Jankowski, K. Pater, I. Bedyk, A. Sztupecki, D. Gębala, G. Sulej, J. Ciepliński, P. Giżyński, M. Śliwiński, D. Tomaszewicz. Księga 76 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Nawozów Sztucznych Al. Tysiąclecia Państwa Polskiego 13 A 24-110 Puławy www.ins.pulawy.pl [email protected] nstytut Nawozów Sztucznych należy od lat do czołówki polskich jednostek badawczo-rozwojowych. Prowadzi badania naukowe, głównie stosowane, oraz prace wdrożeniowe w zakresie: wytwarzania i oczyszczania gazów syntezowych, H2, CO2 i NOx; amoniaku, metanolu, kwasu azotowego i jego soli; nawozów mineralnych; katalizatorów i sorbentów; formaldehydu; trioksanu; guanidyny; operacji jednostkowych (ekstrakcja nadkrytyczna za pomocą CO2, granulacja, absorpcja, adsorpcja) oraz ochrony środowiska. R ezultatem tych badań są technologie dla nowych i modernizacji istniejących instalacji przemysłu chemicznego w kraju i za granicą. D ziałalność badawczo-rozwojowa na rzecz przemysłu chemicznego, w tym przemysłu nawozowego, to cel strategiczny Instytutu Nawozów Sztucznych, realizowany w ścisłej współpracy z przemysłem przy wykorzystaniu wysoko wykwalifikowanej kadry Instytutu i zachowaniu standardów co do metod i procedur badawczych. Ważnym atutem Instytutu w tym obszarze jest umiejętność prowadzenia badań bezpośrednio na instalacjach przemysłowych. W wyniku realizacji tak przyjętej strategii Instytutu w 2009 r. aż 80% przychodów na badania pochodziło z przemysłu. I nnym ważnym obszarem działalności Instytutu są prace na rzecz administracji państwowej i samorządowej (zadania wynikające z ustawy o nawozach i nawożeniu, przygotowywanie opinii, ekspertyz itp.). A ktualnie Instytut Nawozów Sztucznych jest beneficjentem dwóch projektów strukturalnych dotyczących rozbudowy infrastruktury badawczej INS w kierunku jej unowocześnienia oraz rozszerzenia zakresu badań, głównie w zakresie ekstrakcji nadkrytycznej i katalizatorów. Powstaje między innymi jedyne w Polsce Centrum Badań Procesów Ekstrakcji Nadkrytycznej surowców roślinnych z zastosowaniem CO2. W 2010 r., niezależnie od wielu umów badawczych z przemysłem, realizowanych jest 11 projektów ze środków budżetowych (w tym 4 projekty badawcze zamawiane, 6 projektów rozwojowych i 1 projekt celowy). Z dniem 1 stycznia 2010 r. nastąpiło włączenie Instytutu Chemii Nieorganicznej w Gliwicach do Instytutu Nawozów Sztucznych – tym samym zwiększył się potencjał badawczy INS oraz rozszerzył obszar prowadzonych przez INS badań, m.in. w zakresie technologii kwasu i związków fosforowych, związków krzemu oraz sodu. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym M T odel procesu półspalania gazu ziemnego z wykorzystaniem metod CFD. (Kierownik Zespołu: dr inż Edward Rój) echnologia wytwarzania i stosowania nawozów wieloskładnikowych o przedłużonym działaniu do rewitalizacji gleb leśnych oraz nawożenia upraw i zalesień na gruntach marginalnych. (Kierownik Zespołu: dr inż. Andrzej Biskupski) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 77 T echnologia wytwarzania nawozów wieloskładnikowych na bazie odpadowych popiołów ze spalania mączek mięsno-kostnych. (Kierownik Zespołu: mgr inż. Zygmunta Kowalski) M etoda recyklingu odpadów powstających w trakcie procesu kopolimeryzacji trioksanu przy pomocy odpadowego kwasu siarkowego. (Kierownik Zespołu: dr Andrzeja Łodyga) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Proces i instalacja do oczyszczania gazu syntezowego od CO2. Wdrażający: OAO Mineralnyje Udobrenija, Perm, Rosja Kierownik projektu: dr inż. Janusz Cwalina Efekty: zwiększenie wydajności instalacji produkcji amoniaku z 1360 t/d do 1650 t/d oraz obniżenie zużycia energii do produkcji amoniaku o 2.8 GJ/t NH3. Jest to strategiczny projekt INS realizowany w 2009 roku (o wartości powyżej 8 mln zł). 2. Katalizator do rozkładu N2O w instalacjach kwasu azotowego. Wdrażający: ANWIL SA, ZAK SA Kierownik projektu: dr inż. Marcin Wilk Efekty: obniżenie emisji gazu cieplarnianego, N2O, do atmosfery o 90% (korzyści ekologiczne oraz eliminacja kar za przekroczenie emisji N2O). Katalizator żelazowo-glinowy jest chroniony dwoma patentami. 3. Technologia otrzymywania nowego wapniowego nawozu płynnego z minimalną zawartością azotu i chlorków. Wdrażający: Wytwórnia Nawozów INS Kierownik projektu: dr inż. Mieczysław Borowik Efekty: stosowanie nowego nawozu poprawiło jakość przechowalniczą owoców (3-krotnie ograniczyło ilość zgniłych owoców jabłoni oraz 4-krotnie ilość spękanych i zgniłych owoców wiśni). Wdrożony nawóz występuje pod nazwą INSOL Wap i jest chroniony patentem. Prace wykonano w ramach projektu celowego Nr 6 ZR7 2006C/6784 finansowanego przez MNiSW. 4. Modernizacja węzła usuwania CO2 z gazu procesowego. Wdrażający: ZA „Puławy” SA Kierownik projektu: mgr inż. Bożena Możeńska Efekty: Zwiększenie wydajności instalacji produkcji amoniaku z 500 t/d do 575 t/d oraz zmniejszenie zużycia ciepła w węźle usuwania CO2 z gazu procesowego o 15%. Sposób usuwania CO2 jest chroniony patentem. 5. Modernizacja wnętrza reaktora syntezy amoniaku. Wdrażający: ZA „Puławy” SA Kierownik projektu: mgr inż. Sylwester Mordecki Efekty: oszczędność w zużyciu energii elektrycznej przy produkcji amoniaku o ok. 60 kWh/t. Modernizowane wnętrze reaktora do syntezy amoniaku było z kolei piątym i ostatnim modernizowanym wnętrzem w Wytwórni Amoniaku I w ZA „Puławy” SA. W 2009 roku podpisaliśmy następny kontrakt na modernizację wnętrz reaktorów do syntezy amoniaku w Wytwórni Amoniaku II. 78 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Nagroda Prezesa Rady Ministrów (wręczona 20 stycznia 2010 r.) za wybitne krajowe osiągnięcia naukowo–techniczne za projekt: Kompleksowe przetwórstwo chmielu z wykorzystaniem ekstrakcji nadkrytycznej ( B. Skowroński , E. Rój, A. Turczyn, J. Orłowski, K. Sitkiewicz, S. Iwańczuk, E. Wołoszyn, J. Łełyk). Nagroda Ministra Środowiska za szczególne osiągnięcia naukowo-badawcze za projekt „Opracowanie i wdrożenie metody katalitycznej redukcji emisji podtlenku azotu z instalacji kwasu azotowego w ANWIL SA we Włocławku” (J. Jesiołowski, J. Kruk, M. Wilk, J. Dzwonkowski, R. Jancewicz, J. Ptaszyński). 37. Międzynarodowa Wystawa Wynalazczości, Nowoczesnej Techniki i Wyrobów w Genewie ZŁOTY MEDAL za „Ograniczenie emisji podtlenku azotu z instalacji kwasu azotowego”. Belgijskie i Międzynarodowe Targi Wynalazczości BRUSSELS EUREKA! 2009 −− −− −− ZŁOTY MEDAL za „Metoda absorpcyjnego usuwania ditlenku węgla z przemysłowych mieszanin gazowych” (J. Cwalina, C. Możeński, B. Możeńska) SREBRNY MEDAL za „Palnik do półspalania gazu ziemnego” (E. Rój, M. Dmoch) BRĄZOWY MEDAL za „Reaktor do parowego reformingu gazu ziemnego” (A. Gołębiowski, W. Hennel, W. Wróbel). II Międzynarodowe Targi Przemysłu Chemicznego EXPOCHEM 2009 GRAND PRIX za „Katalizator do rozkładu podtlenku azotu”. Międzynarodowa Wystawa Wynalazków IWIS 2009 −− −− ZŁOTY MEDAL za „Reaktor do parowego reformingu gazu ziemnego” (A. Gołębiowski, W. Hennel, W. Wróbel) SREBRNY MEDAL za „Sposób absorpcyjnego usuwania ditlenku węgla z przemysłowych mieszanin gazowych” (J. Cwalina, C. Możeński, B. Możeńska). Naczelna Organizacja Techniczna Federacja SNT – Rada w Lublinie NAGRODA I STOPNIA za wybitne osiągnięcia w dziedzinie techniki za „Wysokotemperaturowy katalizator do rozkładu podtlenku azotu” (M. Wilk, J. Kruk. A. Gołębiowski, U. Prokop, P. Kowalik, Z. Śpiewak, H. Saran, M. Inger, J. Jesiołowski, M. Krukowski). Złoty Laur – Przedsiębiorstwo na Medal MEDAL nadany przez Kapitułę Konkursu Magazynu Gospodarczego (dodatek do Rzeczpospolitej). Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego DYPLOM za „Katalizator do niskotemperaturowego rozkładu podtlenku azotu” (M. Wilk, M. Inger, U. Prokop; Z. Sojka, A. Kotarba, A. Adamski, W. Piskorz, F. Zasada, P. Stelmachowski). LISTY GRATULACYJNE za: −− −− −− „Sposób otrzymywania dwutlenku węgla o dużej czystości z cyklicznych procesów oczyszczania gazów syntezowych” (J. Cwalina, C. Możeński, B. Możeńska) „Płynny nawóz wapniowy z niską zawartością azotu i chlorków” (M. Borowik, A. Biskupski, Z. Kowalski, J. Sas, W. Strachota, A. Turczyn, M. Serafińska, P. Rusek, K. Borowik) „Katalizator do niskotemperaturowego rozkładu podtlenku azotu” (Z. Sojka, A. Kotarba, M. Wilk, M. Inger). Międzynarodowe Targi Rolno-Przemysłowe AGRO–TECH 2009 NAGRODA SPECJALNA w konkursie Produkt o standardzie europejskim za „Koncentrat wapniowy bez azotu INSOL Wap”. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 79 V. PATENTy Z głoszenia patentowe krajowe: 1. „Sposób absorpcyjnego usuwania ditlenku węgla z przemysłowych mieszanin gazowych”, P 387 590, Twórcy: J. Cwalina, C. Możeński, B. Możeńska. 2. „Sposób oznaczania zawartości wanadu i żelaza w przemysłowych roztworach Benfielda”, P 387 700, Twórcy: A. Łodyga, E. Strawa. 3. „Dno sitowe reaktora do reformingu gazu ziemnego”, P 387 875, Twórcy: W. Hennel, A. Gołębiowski, W. Wróbel. 4. „Reaktor do parowego reformingu gazu ziemnego”, P 387 876, Twórcy: A. Gołębiowski, W. Hennel, W. Wróbel. 5. „Reaktor do parowej konwersji gazu ziemnego”, P 387 877, Twórcy: A. Gołębiowski, W. Hennel, W. Wróbel. 6. „Sposób usuwania kwasu mrówkowego z trioksanu”, P 388 011, Twórcy: A. Łodyga, P. Tyński, Z. Hubicki, M. Kozioł, D. Minda, Z. Majerczyk. 7. „Sposób mieszania gazu ziemnego w procesie autotermicznego półspalania”, P 388 348, Twórcy: E. Rój, M. Dmoch. 8. „Palnik do półspalania gazu ziemnego”, P 388 349, Twórcy: E. Rój, M. Dmoch. 9. „Katalizator do wysokotemperaturowego rozkład podtlenku azotu”, P 388 518, Twórcy: M. Wilk, M. Inger, Z. Sojka, A. Kotarba, S. Witkowski, M. Ruszak. 10. „Sposób usuwania siarkowodoru z gazów syntezowych”, P 388 629, Twórcy: A. Gołębiowski, K. Stołecki, K. Michalska, K. Kowalczyk. 11. „Preparat do kondycjonowania saletry amonowej”, P 388 975, Twórca: B. Kozioł. 12. „Sposób otrzymywania preparatu do kondycjonowania saletry amonowej”, P 388 976, Twórca: B. Kozioł. 13. „Sposób usuwania żelaza z roztworów przemysłowych produkcji węglanu guanidyny”, P 389 545, Twórcy: A. Łodyga, Z. Hubicki. 14. „Sposób ilościowego oznaczania lotnych składników mieszaniny z reaktora syntezy trioksanu”, P 389 705, Twórcy: A. Łodyga, P. Tyński, Z. Majerczyk. 15. „Sposób zapobiegania zbrylaniu się nawozów zawierających azotan amonu”, P 389 706, Twórca: S. Nastaj. 16. „Sposób usuwania kwasu mrówkowego z roztworów przemysłowych formaldehydu”, P 389 787, Twórcy: A. Łodyga, P. Tyński, Z. Majerczyk, D. Minda-Data, M. Kozioł, Z. Hubicki. 17. „Sposób wytwarzania saletry amonowej porowatej”, P 389 789, Twórca: S. Nastaj. 18. „Preparat do kondycjonowania nawozów zwłaszcza mocznika”, P 389 809, Twórca: B. Kozioł. 19. „Sposób otrzymywania nawozu potasowego o obniżonej zawartości chlorków”, P 389 810, Twórca: S. Nastaj. 20. „Sposób wytwarzania podłoża do upraw”, P 389 942, Twórca: S. Nastaj. 21. „Sposób usuwania jonów sodowych z roztworów przemysłowych formaldehydu”, P 389 943, Twórcy: A. Łodyga, P. Tyński, Z. Majerczyk, D. Minda-Data, M. Kozioł, Z. Hubicki. 22. „Sposób otrzymywania stałych zizomeryzowanych ekstraktów chmielowych wzbogaconych w magnez, potas, wapń”, P 390 006, Twórcy: E. Rój, A. Dobrzyńska-Inger, K. Kozłowski, Ł. Węglarz. 23. „Podłoże do upraw”, P 390 007, Twórca: S. Nastaj. 24. „Sposób otrzymywania preparatu do kondycjonowania nawozów zwłaszcza mocznika”, P 390 008, Twórca: B. Kozioł. 25. „Sposób oznaczania zawartości jonów sodowych w surowcach do produkcji poliacetali”, P 390 009, Twórcy: A. Łodyga, P. Tyński, Z. Majerczyk, D. Minda-Data, M. Kozioł. 26. „Sposób izomeryzacji ekstraktów chmielowych w ditlenku węgla”, P 390 010, Twórcy: E. Rój, A. Dobrzyńska-Inger, K. Kozłowski, K. Grzęda. 27. „Sposób uszlachetniania ekstraktów chmielowych do produkcji piwa”, P 390 011, Twórcy: E. Rój, A. Dobrzyńska-Inger, K. Kozłowski. 28. „Sposób izomeryzacji ekstraktów chmielowych”, P 390 012, Twórcy: E. Rój, A. Dobrzyńska-Inger, K. Kozłowski, K. Grzęda, Ł. Węglarz. 29. „Proces autotemicznego reformingu parowego gazu ziemnego”, P 390 088, Twórcy: M. Dmoch, A. Gołębiowski, E. Rój, W. Hennel. 30. „Sposób oczyszczania wód ściekowych z komunalnych oczyszczalni ścieków”, P 390 089, Twórcy: P. Rusek, Z. Hubicki, A. Biskupski, M. Borowik. 80 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 31. „Sposób otrzymywania katalizatorów molibdenowo-kobaltowych”, P 390 090, Twórcy: A. Gołębiowski, P. Kowalik, R. Narowski, K. Antoniak, K. Stołecki. Z głoszenia międzynarodowe 1. „Sposób absorpcyjnego usuwania ditlenku węgla z przemysłowych mieszanin gazowych”, PCT/PL2009/050042, Twórcy: J. Cwalina, C. Możeński, B. Możeńska. 2. „Katalizator do niskotemperaturowego rozkładu podtlenku azotu i sposób wytwarzania katalizatora do niskotemperaturowego rozkładu podtlenku azotu”, PCT/PL2009/000050, Twórcy: M. Wilk, U. Prokop, M. Inger, E. Franczyk. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 81 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Obróbki Plastycznej ul. Jana Pawła II nr 14 61-139 Poznań www.inop.poznan.pl [email protected] nstytut Obróbki Plastycznej jest państwową jednostką badawczo-rozwojową, wiodącą w dziedzinie pozahutniczej obróbki plastycznej, prowadzącą prace naukowobadawcze i rozwojowe, w tym projektowo-technologiczne, konstrukcyjne, doświadczalne i wdrożeniowe w zakresie technologii, maszyn, urządzeń i narzędzi do pozahutniczej obróbki plastycznej metali, metalurgii proszków oraz obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej, technologii materiałowych, mikro- i nanotechnologii, sprzyjające podniesieniu innowacyjności i konkurencyjności polskiej gospodarki, w tym m.in. przemysłu motoryzacyjnego, lotniczego i maszynowego. P rzedmiotem działania Instytutu jest prowadzenie badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinie technologii obróbki plastycznej metali, przystosowywanie wyników prowadzonych prac do zastosowania w praktyce oraz upowszechnianie wyników tych prac. Z godnie z przyjętymi planami strategicznymi na lata 2008−2012, preferowanymi kierunkami badań i prac rozwojowych Instytutu, skierowanymi na realizację przedsięwzięć innowacyjnych, służących rozwojowi gospodarki opartej na wiedzy są: −− Nanomateriały i nanoukłady wielofunkcyjne. Tematyka prac obejmuje optymalizację węzłów trących w implantach i endoprotezach z zastosowaniem nanowarstw o korzystnych własnościach tribologicznych oraz zastosowanie nanotechnologii i nanocząstek do wytwarzania spieków o niskim współczynniku tarcia. −− Zaawansowane materiały konstrukcyjne obejmujące badania zaawansowanych materiałów konstrukcyjnych stosowanych w przemyśle samochodowym. −− Technologie przemysłowe produktów dotyczące rozwoju zaawansowanych technologii w wybranych niszach technologicznych oraz metody i technologie modernizacji maszyn, urządzeń i narzędzi, automatyzacja i robotyzacja produkcji. −− Technologie informacyjne, które obejmują zagadnienia kompleksowego transferu wiedzy z zakresu obróbki plastycznej i opracowań Instytutu do gospodarki, z wykorzystaniem różnych narzędzi informacji i promocji. I −− nstytut w sposób ciągły prowadzi badania i prace rozwojowe w zakresach, które stały się specjalizacją Instytutu, w tym: Technologii kształtowania na zimno materiałów z proszków spiekanych o gęstości materiału litego. −− Technologii obróbki plastycznej blach (tłoczenia, wyoblania i zgniatania obrotowego). −− Technologii objętościowej obróbki plastycznej (kucia dokładnego, prasowania obwiedniowego, wyciskania części). −− Metody TR kucia wałów korbowych oraz kucia i spęczania wyrobów w specjalistycznych przyrządach kuźniczych typu TR. −− Narzędzi do obróbki plastycznej (zwiększenia trwałości narzędzi). −− Metod i technologii modernizacji maszyn i urządzeń, automatyzacja i robotyzacja produkcji metodami obróbki plastycznej. −− Technologii informacyjnych. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym W −− −− −− −− ramach współpracy z jednostkami krajowymi i zagranicznymi, w 2009 r. realizowano następujące projekty międzynarodowe i krajowe: Projekt międzynarodowy BEARINGS „Nowa generacja łożysk pracujących w ekstremalnych warunkach stosowanych w przemyśle lotniczym” (VI PR UE), Projekt międzynarodowy MANUDIRECT „Bezpośrednia produkcja na gotowo” (VI PR UE), Projekt międzynarodowy NEGFORT „Nowa generacja narzędzi kuźniczych” (EUREKA EUROSTARS), Projekt strukturalny „I-Centum” – komputerowe centrum zarządzania procesami badawczymi w Instytucie Obróbki Plastycznej (POIG; Oś Priorytetowa II „Infrastruktura sfery B+R”. Działanie 2.3 „Inwestycje związane z rozwojem infrastruktury informatycznej nauki”). Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 83 Celem projektu jest stworzenie informatycznej usługowej platformy zarządzania procesami badawczymi Instytutu. Projekt umożliwić ma konsolidację rozdrobnionych struktur Instytutu oraz zwiększenie jego potencjału badawczego, a także stopnia upowszechniania i wymiany wyników badań w Polsce i za granicą. W 2009 r. stworzono projekt funkcjonalno-techniczny I-Centrum. Realizowano dostawy sprzętu infrastruktury IT oraz specjalistycznego oprogramowania inżynierskiego. Stworzonych zostało 6 pierwszych modułów informatycznych systemu I-Centrum. Ponadto trwały prace związane ze stworzeniem systemu zarządzania projektami B+R oraz prace związane z digitalizacją zbiorów bibliotecznych i dokumentacji technologiczno-konstrukcyjnej wytworzonej w Instytucie. −− Projekt badawczy własny „Badanie i ocena funkcjonalności implantów kręgosłupa w aspekcie materiałowym i tribologicznym”, −− Projekt badawczy własny „Poprawa dokładności i rozszerzenie możliwości kucia metodą TR wałów korbowych poprzez optymalizacje wspieraną symulacją komputerową i modelowaniem fizycznym procesu”, −− Projekt badawczy-rozwojowy „Technologia kształtowania plastycznego części silników lotniczych z nadstopów niklu z zastosowaniem procesów zgniatania obrotowego i wyoblania”, −− Projekt badawczy-rozwojowy „Zastosowanie kształtowania plastycznego z wymuszoną drogą odkształcenia do produkcji wyrobów o złożonych kształtach i wysokich własnościach wytrzymałościowych”. U czestniczono w pracach sieci naukowych, platform technologicznych i konsorcjów, m.in.: −− −− −− −− −− −− −− Międzynarodowej Naukowej Sieci Tematycznej Technologii Ochrony Środowiska ENVITECH-Net, Polskiej Platformy Technologicznej Środowiska, Polskiej Platformy Technologicznej Metali Nieżelaznych, Platformy EUMAT, Platformy MINAM, Konsorcjum CeKoMAt - CENTRUM NOWYCH TECHNOLOGII KOMPUTEROWYCH METALURGII I INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ, SIECI I4I, Klastra Metalowego przy Polskiej Izbie Gospodarczej Importerów, Eksporterów i Kooperacji, Wielkopolskiego Klastra Energii Odnawialnej przy Polskiej Izbie Gospodarczej Importerów, Eksporterów i Kooperacji, Konsorcjum naukowo-badawczego RevDefMetal. Z organizowano następujące posiedzenia, seminaria i konferencje: −− −− −− −− −− −− −− Posiedzenie Sekcji Metalurgii Proszków Komitetu Metalurgii PAN, Poznań – Łężeczki 2−3 kwietnia 2009 r. Uroczyste Posiedzenie Rady Naukowej Instytutu Obróbki Plastycznej z okazji Jubileuszu 60-lecia Instytutu, Poznań – Gębice, 14–15 maja 2009 r. Międzynarodowe seminarium inaugurujące projekt NEGFORT, Zakopane 22 maja 2009 r. Międzynarodowe Seminarium Obróbki Plastycznej (impreza towarzysząca Targom Innowacje-Technologie-Maszyny Polska 2009), Poznań 17 czerwca 2009 r. III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Gniazdo do obciskania rur o średnicy do 80 mm i długości do 2000 mm. Odbiorca: CNH Polska Sp. z o.o. Gniazdo składa się z prasy hydraulicznej z przyrządem, podajnika rur zamocowanego do stołu podawczego, zasilacza hydraulicznego oraz szafy sterowniczej i służy do miejscowego przewężenia rury przez ściśnięcie jej w kierunku promieniowym. Rury zmagazynowane są na stole podawczym. Stamtąd pobierane są przez operatora i umieszczone w łapach podajnika. Następnie przesuwane są one przez podajnik w strefę roboczą kolejnych operacji obciskania. Po zakończeniu obciskania rury zrzucane są do pojemnika. Gniazdo przystosowane jest do przewężania rur o średnicy do 80 mm i długości do 2 000 mm. Gniazda do ściskania rur 84 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych W wyniku wdrożenia gniazda uzyskano: −− zwiększenie wydajności i efektywności produkcji, obniżenie kosztów wytwarzania, −− podniesienie jakości wyrobów (podwyższenie właściwości mechanicznych i eksploatacyjnych), −− obniżenie pracochłonności produkcji (wyeliminowanie pracochłonnego spawania), −− obniżenie zużycia materiału o około 20%. 2. Technologia kształtowania pierścieni do amortyzatorów elastycznych. Odbiorca: Więcborskie Zakłady Metalowe WIZAMOR Sp. z o.o. Kosztowną i materiałochłonną obróbkę skrawaniem pierścieni metalowych zastąpiono oszczędną i mało odpadową technologią kształtowania obrotowego. Zastosowana technologia wyoblania wraz ze sterowaną numerycznie maszyną stanowią innowacyjne rozwiązanie. Wytłoczki pierścieni wykonane są kompleksowo z krążków blachy, na jednej maszynie, w jednej operacji procesu wielozabiegowego, co zapewnia znaczną wydajność procesu produkcji. Wdrożona technologia pozwala kształtować pierścienie o podwyższonych właściwościach wytrzymałościowych, stałej powtarzalności kształtu i wymiarów, dzięki czemu amortyzatory spełniają wymagania norm Unii Europejskiej i reprezentują najwyższy poziom światowy. Montowane są one m.in. na statkach produkowanych dla wszystkich światowych armatorów. Technologia została nagrodzona ZŁOTYM MEDALEM Międzynarodowych Targów Poznańskich 2009 r. 3. Wyoblarka MWS-700 z obrotową głowicą narzędziową i sterowaniem CNC. Odbiorca: Flakt Bovent Sp. z o.o., Warszawa Maszyna przeznaczona jest do wyoblania elementów z krążków blachy o maksymalnej średnicy 940 mm. Proces technologiczny polega na kształtowaniu obrotowym za pomocą rolki wyoblającej, materiału osadzonego na wzorniku. W procesie wyoblania kształt wyrobu odpowiada kształtowi wzornika, którego zadaniem jest jego współosiowe ustawienie w stosunku do osi maszyny. Proces przebiega automatycznie i rozpoczyna się po dociśnięciu krążka blachy osadzonego na podtrzymce do czoła wzornika i wprowadzenia w ruch obrotowy wrzeciona maszyny. Następnie uruchomiona zostaje rolka robocza, która wykonuje określone ruchy wyoblające wg wcześniej zaprojektowanej trajektorii. W procesie wyoblania może być zastosowana rolka podpierająca, zabezpieczająca przed fałdowaniem odkształcanego kołnierza. W zależności kształtu wyrobu, w końcowym etapie procesu wyoblania włączają się do pracy rolki pomocnicze kalibrująco-dogniatające oraz zawijające. Zamiana rolek następuje automatycznie, według uprzednio wybranej technologii kształtowania. Po zakończeniu procesu wyoblania uruchamia się zespół okrawający i nóż okrawa wyrób na żądaną długość. Maszyna pozwala produkować z blach osiowo-symetryczne części o wysokiej jakości (dużej dokładności wymiarowej i wysokiej jakości powierzchni), z dużą wydajnością, zależną od rodzaju wyrobu. IV. Końcówki rur Amortyzator elastyczny Pierścienie do amortyzatorów elastycznych Wyoblarka MWS-700 Nagrody, wyróżnienia, tytuły Międzynarodowe Targi Poznańskie ZŁOTY MEDAL w kategorii „Transfer wyników badań naukowych do praktyki gospodarczej” za „Technologię kształtowania pierścieni do amortyzatorów elastycznych” wdrożoną w Więcborskich Zakładach Metalowych WIZAMOR Sp. z o.o. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 85 V. PATENTy W Urzędzie Patentowym RP dokonano zgłoszenia patentowego 6 wynalazków: 1. „Sposób wytłaczania elementów kształtowych z blachy i zespół do wytłaczania elementów kształtowych z blachy”, zgłoszenie P-389731. 2. „Zespół do obróbki powierzchniowej warstw wierzchnich, zwłaszcza metalu”, zgłoszenie P-390066. 3. „Sposób modyfikacji warstwy wierzchniej powierzchni roboczych części maszyn”, zgłoszenie P-390067. 4. „Sposób zwiększenia własności wytrzymałościowych tulei łożyskowych oraz zespół do zwiększenia własności wytrzymałościowych tulei łożyskowych”, zgłoszenie P-390100. 5. „Sposób wytwarzania smarów nanokompozytowych grafenopodobnych i zespół do wytwarzania smarów nanokompozytowych grafenopodobnych”, zgłoszenie P-390101. 6. „Smar nanokompozytowy grafenopodobny”, zgłoszenie P-390102. 86 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Odlewnictwa ul. Zakopiańska 73 30-418 Kraków www.iod.krakow.pl [email protected] nstytut Odlewnictwa, jako jedyna tego typu jednostka badawczo-rozwojowa w Polsce, ma na celu skuteczne sprostanie potrzebom nauki i praktyki odlewniczej, głównie krajowej a także i zagranicznej. Jest inicjatorem wielu działań zmierzających do integracji odlewniczego środowiska naukowców i praktyków. Znamiennym przykładem jest powołanie Centrum Polskiego Odlewnictwa oraz Polskiej Platformy Technologicznej Odlewnictwa, form organizacyjnych stanowiących zinstytucjonalizowaną formę konsolidacji w nowej formule, niezwykle ważną z punktu widzenia rozwoju gospodarki narodowej opartej na wiedzy. I nstytut Odlewnictwa jest głównym realizatorem projektów celowych, mających na celu wdrożenie innowacyjnych rozwiązań w przemyśle. Za zeszły rok blisko 20 opracowań utylitarnych znalazło praktyczne zastosowanie. I nstytut Odlewnictwa jest beneficjentem wielu projektów strukturalnych oraz koordynatorem konsorcjum „Małopolskie Centrum Innowacyjnych Technologii i Materiałów” (MCITiM), działającego w ramach projektu współfinansowanego przez UE, mającego na celu stworzenie wspólnej bazy badawczotechnologicznej, umożliwiającej realizację badań w zakresie innowacyjnego przetwórstwa metali i inżynierii materiałowej. C elem strategicznym Instytutu Odlewnictwa jest utworzenie nowoczesnego, innowacyjnego centrum naukowego i badawczorozwojowego dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej. ii. N Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym owa generacja ciekłych mas ceramicznych dla odlewnictwa precyzyjnego na bazie wielofunkcyjnych spoiw o podwyższonej biokompatybilności. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Aleksandra Karwińskiego) P race nad opracowaniem materiałów liquofobowych (niezwilżalnych) w wysokich temperaturach z wykorzystaniem nanotechnologii. (Zespół pod kierownictwem doc. dr hab. inż. Natalii Sobczak) O pracowanie technologii prototypowych łopatek z żaroodpornego stopu nowej generacji. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Zenona Pirowskiego) P race nad innowacyjną technologią wytwarzania elementów sztucznego serca. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Aleksandera Karwińskiego) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 87 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Nadzór autorski nad wdrożeniem innowacyjnej technologii wytwarzania wysokojakościowych odlewów ze staliw stopowych Mn i Cr-Mo do maszyn do górnictwa odkrywkowego. Wdrażający: Fugo-Odlew, Konin Kierownik projektu: mgr inż. Franciszek Pezarski 2. Nadzór autorski nad uruchomieniem produkcji odlewów staliwnych o zwiększonych właściwościach mechanicznych w niskich temperaturach. Wdrażający: Odlewnia Żeliwa i Staliwa „Magnus-Nord”, Toruń Kierownik projektu: dr inż. Zenon Pirowski 3. Nadzór autorski nad wdrożeniem technologii produkcji innowacyjnej konstrukcji wpustu ściekowego D400. Wdrażający: Odlewnia Żeliwa „Fansuld”, Końskie Kierownik projektu: mgr inż. Aleksander Palma 4. Nadzór autorski nad wdrożeniem innowacyjnej technologii produkcji bentonitu zmodyfikowanego przeznaczonego do wykonania odlewów staliwnych o wysokiej jakości ich powierzchni. Wdrażający: PTH „Certech”, Niedomice Kierownik projektu: mgr inż. Zbigniew Stefański IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły 107. Międzynarodowy Salon Wynalazczości Concours-Lepine 2009 - SREBRNY MEDAL za „Uniwersalny zestaw aparaturowy do kompleksowych badań właściwości ciekłych metali i stopów w wysokiej temperaturze” (N. Sobczak, R. Nowak, W. Radziwiłł, A. Glenz, J. Budzioch). 58. Targi Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik "BRUSSELS INNOVA 2009" - ZŁOTY MEDAL za "Opracowanie technologii wykonywania odlewów artystycznych z wykorzystaniem naturalnych modeli flory i fauny" (E. Czekaj, J. Krokosz, A. Karwiński, St. Młodnicki, R. Ćwiklak) - ZŁOTY MEDAL za „Sposób otrzymywania mas formierskich i rdzeniowych ze spoiwem w postaci krzemianów metali alkalicznych" Instytut Chemii Organicznej (M. Stechman, D. Różycka, J. Marszałek) przy współpracy z Instytutem Odlewnictwa (A. Baliński, M. Szolc) - SREBRNY MEDAL za "Technikę wykonywania innowacyjnych odlewów dla medycyny" (A. Karwiński, W. Leśniewski, P. Wieliczko). XV Międzynarodowe Targi Metal – Kielce Wyróżnienia za: - - „Odlewy artystyczne flory i fauny wykonane w formach ceramicznych z wykorzystaniem modeli sztucznych i naturalnych” (E. Czekaj, J. Krokosz, A. Karwiński, St. Młodnicki, R. Ćwiklak) „Ekomix oraz mieszanki bentonit-Ekomix o nazwie „Cermix 15; 20; 25” proekologicznych mas formierskich przeznaczonych do wykonania odlewów żeliwnych o wysokiej jakości”, Instytut Odlewnictwa, Przedsiębiorstwo Techniczno-Handlowe CERTECH z Niedomic (Z. Stefański, A. Palma, M. Żmudzińska, W. Madej, J. Motyka, Ł. Maciołek, K. Serek, E. Januszek). Dyplom „Współtwórca naszego sukcesu”, z podziękowaniem za wieloletnią współpracę od całego zarządu Targów - Kielce. Księga 88 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych Międzynarodowe Targi Poznańskie Złoty Medal za „Odlewane lemiesze do pługów obrotowych i zagonowych", Instytut Odlewnictwa Kraków, Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych - Poznań, Zakłady Metalowo-Chemiczne METCHEM - Pilzno (Z. Pirowski, J. Olszyński, J. Wodnicki, A, Gwiżdż). XVI Giełda Polskich Wynalazków: Dyplomy za: - „Promocję wynalazków za granicą" - „Uniwersalny zestaw aparaturowy do badań właściwości ciekłych metali i stopów w wysokiej temperaturze" (N. Sobczak, R. Nowak, W. Radziwiłł, A. Glenz, J. Budzioch) - „Sposób wytwarzania odlewów łopatek z żeliwa sferoidalnego ausferrytycznego-martenzytycznego o podwyższonej odporności na zużycie ścierne do oczyszczarek i mieszarek" (A. Kowalski, A. Nowak) - „Ultralekkie tarcze hamulcowe ALFA zbrojone popiołami lotnymi o wysokich parametrach użytkowych" (J. Sobczak, A. Wojciechowski, R. Purgert, P. Darłak, D. Rudnik). Certyfikat „Solidna Firma 2009" w Regionie Małopolska w Programie Gospodarczo-Konsumenckim pod patronatem przedstawicielstwa Komisji Europejskiej. Tytuł „Solidna Firma 2009" został przyznany Instytutowi Odlewnictwa za terminowe regulowanie wszelkich zobowiązań oraz poszanowanie ekologii i praw konsumenckich. V. PATENTy P ierwszy w historii Instytutu Odlewnictwa Patent USA nr 7,582,361 dotyczący lekkich materiałów konstrukcyjnych nowej generacji (Lighweight Structural Members), Twórca: Jerzy Sobczak. P atenty udzielone przez Urząd Patentowy RP 1. „Sposób otrzymywania odlewów w formie odlewniczej z wysokojakościowego żeliwa”, Patent nr 204 604, Twórcy: J. Stachańczyk, J. Cupiał, Z. Stefański, M. Asłanowicz, T. Fulko, A. Ościłowski. 2. „Sposób wykonywania modyfikatora w postaci kształtek do modyfikacji żeliwa szarego i sferoidalnego”, Patent nr 204 607, Twórcy: Z. Stefański, W. Madej, J. Stachańczyk, M. Asłanowicz, T. Fulko, A. Ościłowski. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 89 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I 05-400 Otwock, Świerk www.ipj.gov.pl [email protected] B adania nad zastosowaniami skupiają się na badaniach materiałowych z użyciem metod jądrowych, plazmy i technik akceleratorowych, fizyce i technice akceleratorów, detekcji promieniowania i elektronice detektorów oraz ich wykorzystaniu w ochronie środowiska, zdrowia i bezpieczeństwa obywateli. Instytut realizuje trzy duże projekty z funduszy UE. I nstytut Problemów Jądrowych uczestniczy od dziesięcioleci w wielkich międzynarodowych przedsięwzięciach badawczych, w których powstają instalacje warte miliardy euro, jak LEP i LHC w Genewie, HERA, ZEUS, XFEL w Hamburgu, FAIR (Darmstadt), ITER (Cadarache), W7-X, a także projekty kosmiczne we współpracy z Japonią. Wspólnie z innymi polskimi instytutami przekazujemy do przemysłu informacje o możliwościach i potrzebach tych przedsięwzięć, stwarzających najwyższe wymagania, ale i szanse technologiczne, służymy własną kompetencją i inwencją w pokonywaniu wyzwań. Mamy doświadczenie gospodarcze, dostarczając unikalną aparaturę przemysłową i medyczną oraz usługi odbiorcom krajowym i zagranicznym. W raz z grupą jednostek naukowych i podmiotów gospodarczych utworzyliśmy w 2007 roku Polską Platformę Technologii Nuklearnych. Ośrodek Świerk stał się miejscem owocnych spotkań przedstawicieli gospodarki z potencjalnymi partnerami. Multidetektor CMS przy Wielkim Zderzaczu Hadronów (LHC) w CERN. Podukłady elektroniczne detektora były projektowane i programowane w IPJ Foto: ZdAJ Instytut Problemów Jądrowych im. Andrzeja Sołtana Foto: Krzysztof Doroba (UW, Warszawska Grupa CMS) nstytut Problemów Jądrowych prowadzi badania podstawowe w zakresie szeroko rozumianej fizyki subatomowej (cząstek elementarnych, jądrowej, astrofizyki cząstek), fizyki plazmy oraz fizyki materiałów. Akcelerator przemysłowy LILLYPUT produkcji IPJ-ZdAJ P rzewiduje się, że wkrótce działalność Instytut Problemów Jądrowych będzie w istotnej mierze związana z programem rozwoju energetyki jądrowej w Polsce. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym W spółudział w pracach eksperymentalnych w laboratorium GANIL (Francja) i analiza teoretyczna ich wyników, wyjaśniająca mechanizm reakcji z bogatym w neutrony jądrem 8 He (m.in. praca opublikowana w Physical Review Letters). (Twórca: Nicholas Keeley) O bliczenia teoretyczne wskazujące na nową możliwość badania eksperymentalnego polaryzacji spinowej kwarków w protonie (praca w Physical Review Letters). (Twórca: Lech Szymanowski) P omiary strumieni szybkich elektronów na tokamaku TORE-SUPRA (układ z magnetycznym utrzymaniem plazmy) za pomocą sond Czerenkowa. (Twórcy: Lech Jakubowski, Karol Malinowski, Jarosław Żebrowski) P race poświęcone nowym metodom detekcji neutronów. (Twórca: Łukasz Świderski) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 91 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ Współudział grup naukowców z Instytut Problemów Jądrowych w zaprojektowaniu, wykonaniu i uruchomieniu elementów największego urządzenia badawczego na świecie – zderzacza hadronów LHC pod Genewą, w szczególności unikalnych detektorów dla eksperymentów CMS, LHCb i ALICE. IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Prof. Marek Moszyński – wyróżnienie przez IEEE NPSS tytułem NPSS Distinguished Lecturer. Dr Alksander Parkhomienko – Nagroda im. Zdzisława Szymańskiego za wybitną pracę doktorską w dziedzinie fizyki struktury jądra atomowego (przyznawana przez Dziekana Wydziału Fizyki UW). V. Z PATENTy łożone wnioski: 1. „Sposób wyznaczania współczynnika dawki pochłoniętej w wodzie/Kermy (Kerma - uwolniona energia kinetyczna na jednostkę masy) w powietrzu komór jonizacyjnych stosowanych w dozymetrii cząstek naładowanych: elektronowej, jonowej i promieniowania fotonowego, dla potrzeb radioterapii nowotworów oraz urządzenie do stosowania tego sposobu”, P 389272, Twórcy: A. Dudziński, E. Jaworska, S. Pszona. 2. „Komora jonizacyjna bezokienkowa do pomiaru Kermy w powietrzu”, P 388458, Twórcy: A. Dudziński, E. Jaworska, S. Pszona. 3. „Sposób wytwarzania dwuenergetycznych cyklicznych impulsów promieniowania X oraz liniowy dwuenergetyczny akcelerator elektronów”, P 387849, Twórca: S. Wronka. Księga 92 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Spawalnictwa ul. Bł. Czesława 16-18 44-100 Gliwice www.is.gliwice.pl [email protected] nstytut Spawalnictwa jest wiodącą jednostką badawczorozwojową polskiego spawalnictwa, pełniącą rolę Polskiego Centrum Spawalnictwa. Swoją działalnością obejmuje kompleks zagadnień z dziedziny spawalnictwa, w tym spawania, zgrzewania, lutowania i cięcia termicznego metali i tworzyw sztucznych; prowadzi w tym zakresie badania naukowe i prace rozwojowe, działalność szkoleniową, certyfikacyjną, atestacyjną, normalizacyjną i informacyjną. P otencjał naukowo-badawczy oraz międzynarodowe, europejskie i krajowe certyfikaty, autoryzacje i uprawnienia uzyskane w Europejskiej Federacji Spawalniczej, Międzynarodowym Instytucie Spawalnictwa oraz w Polskim Centrum Akredytacji, umożliwiają Instytutowi partnerską współpracę z ośrodkami naukowymi w kraju i za granicą oraz z ponad 100 branżami przemysłowymi. W spółpraca z przemysłem polega na wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań oraz na zapewnianiu standardów jakościowych produktów, usług i warunków ich przestrzegania przez polskich producentów konstrukcji i wyrobów spawanych. I nstytut Spawalnictwa poprzez swoją działalność zmierza do zapewnienia bezpieczeństwa technologicznego w procesie produkcji i przy użytkowaniu obiektów użyteczności publicznej (budowle, instalacje, środki transportu itp.) oraz wpływa na zwiększenie konkurencyjności krajowych wytwórców konstrukcji i wyrobów spawanych na rynku europejskim. P lany działalności Instytutu związane są z rozwojem zaawansowanych metod łączenia najnowocześniejszych materiałów konstrukcyjnych, między innymi poprzez współpracę w ramach krajowego i europejskiego zaplecza badawczego oraz z przemysłem. C elem strategicznym jest pozycja lidera w zakresie transferu innowacyjnych technologii spawalniczych do przemysłu. ii. T Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym echnologia zgrzewania siłowników bezpieczeństwa. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Adama Pietrasa) W ielostanowiskowy system monitorowania procesu zgrzewania SpotWeld QS do nadzoru zrobotyzowanego gniazda zgrzewalniczego. (Zespół pod kierownictwem mgra inż. Leszka Szuberta) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 93 S ystem i metodyka pomiarowa w badaniach przemian strukturalnych w stalach w warunkach cykli cieplnych spawania. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Zygmunta Mikno) S ystemy technologiczne do stabilizacji wibracyjnej. (Zespół pod kierownictwem dra inż. Piotra Sędka) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Wdrożenie technologii spawania łukowego i badania złączy elementów odbieraków prądowych (pantografów) stosowanych w pojazdach szynowych wykonanych ze stopów aluminium typu AlMgSi. Wdrażający: STEMMANN-POLSKA, Kąty Wrocławskie Kierownik wdrożenia: dr inż. Krzysztof Madej 2. Wdrożenie technologii spawania metodą A-TIG urządzeń dla przemysłu spożywczego. Wdrażający: Spomasz Krasnystaw Sp. z o.o. Kierownik wdrożenia: dr inż. Jerzy Niagaj 3. Wdrożenie specjalnego stanowiska do hartowania powierzchniowego elementów przeznaczonych do podwozi lokomotyw oraz naczep samochodowych, wyposażonego w nagrzewnicę indukcyjną wysokiej częstotliwości jako źródło ciepła do nagrzewania powierzchniowego. Wdrażający: Przedsiębiorstwo Produkcyjne Marek Majdan, Kołaczkowo Kierownik wdrożenia: inż. Marian Piątek 4. Wdrożenie specjalistycznych urządzeń do nagrzewania indukcyjnego przeznaczonych do współpracy z automatycznymi liniami spawania laserem światłowodowym rur ożebrowanych dla energetyki. Wdrażający: ENERGOINSTAL SA Fabryka Urządzeń, Poręba Kierownik wdrożenia: inż. Marian Piątek 5. Wdrożenie technologii stabilizacji wibracyjnej konstrukcji metalowych. Wdrażający: MAKRUM SA, Bydgoszcz Kierownik projektu: dr inż. Piotr Sędek IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły 107. Międzynarodowy Salon Wynalazczości Concours-Lepine Paryż BRĄZOWY MEDAL za „Wielostanowiskowy system monitorowania procesu zgrzewania SpotWeld QS do nadzoru zrobotyzowanego gniazda zgrzewalniczego” (L. Szubert, P. Skoczewski). Wyróżnienie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za projekt „Wielostanowiskowy system monitorowania procesu zgrzewania SpotWeld QS”. Księga 94 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych Medal VI Międzynarodowych Targów Technologii i Urządzeń dla Spawalnictwa SPAWALNICTWO Kielce za „Stabilizator wibracyjny SW03A”. Złoty Laur Umiejętności i Kompetencji dla Instytutu Spawalnictwa w kategorii instytucja wspierająca rozwój gospodarki rynkowej lub edukująca na potrzeby firm. Nagroda za najciekawszy referat wygłoszony na pierwszej Międzynarodowej Konferencji Spawalniczej i Technologii Łączenia ANKARA dla dra inż. Z. Mikno. V. PATENTy „Zgrzewarka rezystancyjna”, Patent nr P357488, Twórca: dr inż. Z. Mikno. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 95 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Techniki Górniczej ul. Pszczyńska 37 44-101 Gliwice www.komag.eu [email protected] nstytut Techniki Górniczej KOMAG w Gliwicach jest jednostką badawczo-rozwojową realizującą prace naukowe, badawcze i techniczne, związane z mechanizacją procesów produkcyjnych surowców mineralnych oraz związaną z nimi ochroną środowiska, bezpieczeństwem i ergonomią. W K 2009 roku ponad 40 rozwiązań o charakterze badawczorozwojowym wdrożono do działalności gospodarczej. OMAG odgrywa istotną rolę w Europejskiej Przestrzeni Badawczej, o czym świadczy uznanie KOMAG-u przez Komisję Europejską za Centrum Doskonałości w zakresie człowiek-maszynaśrodowisko. Aktywna współpraca KOMAG-u z Europejskim Stowarzyszeniem Jednostek Badawczych i Technicznych EARTO, Europejskim Stowarzyszeniem ds. Zarządzania Badaniami Przemysłowymi EIRMA, Europejskim Stowarzyszeniem Węgla Kamiennego i Brunatnego EURACOAL oraz Europejską Radą ds. Zasobów Mineralnych EUROMINES pozwala na ustalanie priorytetów naukowych i technicznych oraz realizację projektów badawczych m.in. w ramach Funduszu Badawczego Węgla i Stali. P erspektywy rozwojowe KOMAG-u wiążą się z potrzebą tworzenia innowacyjnych technologii pozyskiwania energii, w tym czystych technologii węglowych oraz technologii wykorzystujących odnawialne źródła energii. J ednym ze strategicznych celów KOMAG-u jest ciągłe doskonalenie i rozwój Instytutu, w strukturze organizacyjnowłasnościowej przystosowanej do działalności rynkowej w Europejskiej Przestrzeni Badawczej, o kulturze organizacyjnej tworzącej przyjazny klimat dla generowania nowych pomysłów i realizacji działań innowacyjnych. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym M odelowanie numeryczne i komputerowe symulacji interakcji obudowy i górotworu w ścianowych systemach eksploatacji pokładów węgla. (Praca pod kierownictwem dra inż. Grzegorza Smolnika) B adanie geotechniczne w projektowaniu i analizie stateczności wyrobisk podziemnych. (Praca pod kierownictwem dr inż. Danuty Domańskiej) I nteligentny układ sterowania kombajnem chodnikowym. (Praca pod kierownictwem prof. dra hab. inż. Jerzego Świdra) Z większenie niezawodności transportu w kopalniach. (Praca pod kierownictwem prof. dra hab. inż. Teodora Winklera) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 97 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Wdrożenie do eksploatacji nowych rozwiązań obudów zmechanizowanych: KHW-12/20 POz, KHW-12/24-Pp, KHW-12/28POz/Pp w Katowickim Holdingu Węglowym SA. Praca pod kierownictwem dra inż. Marka Szyguły 2. Wdrożenie systemu elektronicznej identyfikacji elementów obudowy zmechanizowanej w oparciu o technologię RFID w kopalniach Katowickiego Holdingu Węglowego SA oraz Kompanii Węglowej SA. Praca pod kierownictwem dra inż. Krzysztofa Stankiewicza 3. Wdrożenie instalacji zraszania powietrzno-wodnego w kombajnach ścianowych: KSW – 460NE, KSW – 1140EZ oraz KSW – 1500 EU. Praca pod kierownictwem dra inż. Dariusza Prostańskiego 4. Wdrożenie w Kompanii Węglowej SA, nowych typów obudów zmechanizowanych: KW-12/31-POzW1/ZRP, KW-12/31-POzW2/ ZRP. Praca pod kierownictwem dra inż. Marka Szyguły 5. Wdrożenie elektromagnetycznego zespołu sterowania sprężynowoobciążnikowego typu ZSHP-SO napędu hamulcowego w maszynie wyciągowej typu NK 5x2 szybu III w KWK Piast. Praca pod kierownictwem dra inż. Leszka Kowala IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Dyplomy i statuetki Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za otrzymanie złotych medali podczas Światowych Targów Wynalazczości za wynalazki: − „Urządzenie do zraszania, zwłaszcza powietrzno-wodnego” − „Sposób i instalacja do zraszania powietrzno-wodnego w obszarze górniczego kombajnu urabiającego” − „Instalacja ciśnieniowa powietrzno-wodna kombajnu górniczego”. Złote godła QUALITY INTERNATIONAL 2009 w kategoriach: − QI ORDER - zarządzanie najwyższej jakości − QI SERVICES - usługi najwyższej jakości. Międzynarodowa Wystawa Wynalazków i Innowacji IWIS −− −− −− −− −− Złoty medal z wyróżnieniem za „Tłumik hałasu czerpni i wyrzutni powietrza do współpracy z wentylatorami dużej mocy” Złoty medal za „Sekcja obudowy zmechanizowanej do systemu z podsadzką hydrauliczną” Srebrny medal za rozwiązanie „Automatyczny układ sekwencyjnej stabilizacji podwozia maszyny roboczej” Brązowy medal za „Ładowarka górnicza z urządzeniem do wykonywania obudowy chodnikowej” Brązowy medal za „Instalacja do napełniania i opróżniania zbiorników cieczy roboczej”. Międzynarodowe Targi Poznańskie −− −− −− 98 Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych Złoty medal w kategorii Transfer wyników badań naukowych do praktyki gospodarczej za „Napęd z silnikiem bezszczotkowym z magnesami trwałymi PmPg250L" Złoty Medal za innowacyjne rozwiązanie „Tłumika wentylatora promieniowego WPWS-160” Złoty Medal za innowacyjne rozwiązanie „Komory napowietrzającej 800”. Nagroda I stopnia w Ogólnopolskim Konkursie Poprawy Warunków Pracy w kategorii: „Rozwiązania techniczne i organizacyjne” za opracowanie pt.: „Tłumik hałasu czerpni i wyrzutni powietrza do współpracy z wentylatorami dużej mocy" oraz wyróżnienie w kategorii: „Prace naukowo-badawcze” za opracowanie pt.: „Komora napowietrzająca 800”. V. PATENTy 1. „Rozdzielacz elektrohydrauliczny zespolony”, Patent nr 204 226, Twórcy: R. Diederichs, H. Sznapka. 2. „Ramię górniczego kombajnu ścianowego”, Patent nr 204 375, Twórcy: J. Dziura, K. Hamala, P. Drabik, A. Tarkowski. 3. „Wózek napędowy lokomotywy szynowej”, Patent nr 204 674, Twórcy: A. Drwięga, H. Suffner, L. Golanka, E. Pieczora, A. Meder. 4. „Hydrauliczna wiertarka obrotowo-udarowa”, Patent nr 361 377, Twórcy: W. Warachim, R. Bednarz, K. Nieśpiałowski, M. Kumosiński. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 99 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Technologii Drewna ul. Winiarska 1 60-654 Poznań www.itd.poznan.pl [email protected] nstytut Technologii Drewna jest jedyną w kraju placówką naukowo-badawczą obejmującą swoim zasięgiem całe spektrum obszarów badawczych z zakresu drewna, począwszy od badań właściwości produkowanych materiałów drzewnych, a skończywszy na zaświadczaniu o jakości wyrobów drzewnych i procesów wytwórczych poprzez wydawane certyfikaty o europejskim znaczeniu. I nstytut Technologii Drewna to nowoczesny ośrodek naukowy o poziomie europejskim, prowadzący działalność naukowobadawczą, innowacyjną i edukacyjną w ścisłej współpracy z przemysłem drzewnym, z ukierunkowaniem na producentów drewna, materiałów drzewnych, płyt drewnopochodnych, mebli i innych. I nstytut Technologii Drewna jest realizatorem projektów badawczych, celowych i zamawianych umożliwiających postęp w przetwórstwie surowców drzewnych, tworzenie nowych materiałów i kompozytów drzewnych, kompleksowe wykorzystanie drewna oraz tworzenie warunków do pozytywnego oddziaływania sektora drzewnego na ochronę środowiska i zmiany klimatu. I nstytut jest także koordynatorem Polskiej Platformy Technologicznej Sektora Leśno-Drzewnego, której celem jest sukcesywne dążenie do wykorzystania odnawialnego źródła surowca, jakim jest drewno. W różnych postaciach jest ono w stanie kreować wiele nowych rynków, w ścisłym związku z ekologią, ekonomią i ochroną środowiska, z jednoczesnym wykorzystaniem nowoczesnej techniki i technologii. C elem strategicznym Instytutu Technologii Drewna jest jego dalszy rozwój jako nowoczesnego ośrodka badawczego w Europie Środkowo-Wschodniej, oddziaływującego pozytywnie na rozwój przemysłów opartych na drewnie. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym P race nad wykorzystaniem cieczy jonowych w innowacyjnych technologiach przetwarzania surowców lignocelulozowych. Opracowanie wielozadaniowych cieczy jonowych do aplikacji w innowacyjnych technologiach zwiększania trwałości drewna i płyt drewnopochodnych. (Kierownik zespołu wykonawczego doc. dr hab. inż. Jadwiga ZabielskaMatejuk; Kreowanie syntez prof. dr hab. Juliusz Pernak) W pływ rodzaju cząstek lignocelulozowych z surowców pochodzących z plantacji rolniczych i leśnych na właściwości materiałów płytowych o różnej strukturze. (Kierownik zespołu wykonawczego dr inż. Iwona Frąckowiak) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 101 P rojekt europejski pt. „Test Methods on Wear Resistance and Long-Term Stability of Furniture Surfaces” o numerze G6RD-CT-2001_00524 zrealizowany w latach 2001−2004. Metodę opracowano wspólnie z europejskimi partnerami. Celem projektu było między innymi opracowanie obiektywnej metody badania odporności powierzchni mebli na zarysowanie umożliwiającej różnicowanie materiałów wykończeniowych stosowanych w meblarstwie. (Kierownik zespołu wykonawczego dr Zofia Krzoska-Adamczak) W drożenie systemu nadzoru produkcji i testowania płyt drewnopochodnych (sklejka, płyty wiórowe i płyty MDF) pod kątem spełnienia wymagań dopuszczalnych poziomów emisji formaldehydu według amerykańskiego Rozporządzenia „Final Regulation Order of Airborne Toxic Control Measure to Reduce Formaldehyde Emission from Composite Wood Products”, 9312093120.12, title 17, California Code of Regulations, § 93120. (Kierownik zespołu wykonawczego doc. dr Hanna Wróblewska) Z aprojektowanie i wykonanie zgodnie ze standardami określonymi w normie EN 14904 stanowiska badawczego „SZTUCZNY SPORTOWIEC”. Stanowisko pozwala na oznaczanie parametrów: absorpcji energii uderzenia, ugięcia standardowego oraz ugięcia powierzchni odpowiednio w odległości 500 mm lub 100 mm od miejsca uderzenia. (Kierownik zespołu wykonawczego mgr inż. Andrzej Noskowiak) S tanowisko do badania trwałości i bezpieczeństwa leżysk mebli – nowatorska, oryginalna konstrukcja, wielofunkcyjne urządzenie pozwalające na wykonanie kilku badań w trakcie jednego ustawienia mebla na stanowisku badawczym. (Kierownik zespołu wykonawczego mgr inż. Michał Rogoziński) W kład w rozwój metodologii badań ekonomicznych w drzewnictwie poprzez usystematyzowanie problematyki rynku drzewnego w konwencji nauk ekonomicznych z zakresu rynków sektorowych oraz systemów cen (m.in.: system ekwiwalentów drewna dla wyrobów drzewnych o różnym stopniu przetworzenia, metoda identyfikacji miejsc zastosowań materiałów i wyrobów drzewnych w ujęciu struktur materiałowych i segmentów rynku, metoda oceny zasobów drewna poużytkowego na podstawie systemu wskaźników rotacji wyrobów drzewnych), co pozwoliło na realizację unikalnego w skali kraju projektu dotyczącego przyszłości drzewnictwa w Polsce „Foresight w drzewnictwie scenariusze rozwoju badań naukowych w Polsce do 2020 roku”. (Kierownik zespołu wykonawczego doc. dr hab. Ewa Ratajczak) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Technologia elementów szpul kablowych prasowanych z wiórów odpadowych. Wdrażający: INTERMET Człuchów Kierownik zespołu: dr inż. Iwona Frąckowiak 2. Opracowanie i wdrożenie w 450 firmach przemysłu drzewnego organizacyjnych i technicznych zasad systemu wykonywania fitosanitarnych zabiegów przedwysyłkowych na materiałach opakowaniowych z drewna zgodnie ze standardem FAO/IPPC/ISPM 15. System polegający na termicznej obróbce drewna w suszarniach lub fumigacji substancjami chemicznymi w specjalnych komorach, w celu jego zabezpieczenia przed szkodnikami; system niezbędny do prowadzenia międzynarodowej wymiany handlowej towarami w opakowaniach z drewna. Kierownik zespołu: mgr inż. Andrzej Noskowiak Księga 102 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły −− Status Jednostki Notyfikowanej Nr 1583 w zakresie Dyrektywy Rady Nr 89/106/WE (odnoszącej się do wyrobów budowlanych) oraz w zakresie Dyrektywy Rady Nr 2006/42/WE (odnoszącej się do maszyn do obróbki drewna) −− Status niezależnego kontrolera produkcji tworzyw drzewnych w zakresie emisji formaldehydu (TPC-19), przyznany ITD przez California Air Resoures Board (CARB) na podstawie udokumentowanych kompetencji do wykonywania badań według norm ASTM E 1333 i D 6007 oraz przeprowadzania nadzorów zgodnie z wymaganymi procedurami −− Medal im. Michała Oczapowskiego - najwyższe wyróżnienie osób i instytucji, które w sposób wybitny przyczyniły się do rozwoju nauk rolniczych, leśnych i weterynaryjnych w Polsce, nadany przez Polską Akademię Nauk: • Instytutowi Technologii Drewna za całokształt działalności, a szczególnie za opracowanie nowatorskich technologii przetwarzania odpadów drzewnych w pełnowartościowe produkty, stworzenie nowych generacji oklein, a także za znaczący wkład w rozwój podstaw ekonomiki drzewnictwa; • prof. dr. hab. Ryszardowi Babickiemu za wybitny wkład w rozwój nauk rolniczych i leśnych; • prof. dr. hab. Jerzemu Ważnemu za wieloletnie zasługi i osiągnięcia; • czasopismu naukowemu „DREWNO. Prace naukowe. Doniesienia. Komunikaty”, wydawanego przez ITD, za wybitny wkład w rozwój technologii drewna. −− Nagroda Prezesa Rady Ministrów przyznana prof. dr. hab. Jerzemu Ważnemu za wybitny dorobek naukowy −− Tytuł „Gazela Biznesu 2009”, przyznawany przez Puls Biznesu najdynamiczniej rozwijającym się małym i średnim firmom, które posiadają nieskazitelną reputację, wyróżniają się uczciwością wobec kontrahentów, pracowników i Skarbu Państwa. V. PATENTy 1. „Środek grzybobójczy do ochrony drewna przed przebarwieniami powodowanymi przez grzyby zwłaszcza przed sinizną”, Patent nr 166934, Twórcy: J. Zabielska-Matejuk, A. Fojutowski, W. Makoś. 2. „Sposób ograniczenia zawartości i emisji formaldehydu w płytach z cząstek lignocelulozowych zaklejanych żywicami aminowymi”, Patent nr 186572, Twórcy: I. Frąckowiak, R. Bendowska, A. Idziak. 3. „Sposób wykonywania badania adhezji początkowej klejów sklejkowych i próbka do badania adhezji początkowej klejów sklejkowych”, Patent nr 198324, Twórcy: W. Jabłoński, M. Jóźwiak. 4. „Sposób powierzchniowego i/lub wgłębnego zabezpieczenia drewna hydrofobowymi azotanowymi(V) cieczami jonowymi i środek do zabezpieczenia drewna na bazie hydrofobowych azotanowych(V) cieczy jonowych”, Zgłoszenie nr P 379415, Twórcy: J. Zabielska-Matejuk, A. Fojutowski, A. Noskowiak, J. Pernak. 5. „Sposób powierzchniowego i/lub wgłębnego zabezpieczenia drewna hydrofobowch azotanowych(V) cieczy jonowych z poliglikolami oraz czwartorzędowymi halogenami amoniowymi i środek do zabezpieczenia drewna na bazie mieszanin hydrofobowych azotanowych(V) cieczy jonowych z poliglikolami oraz czwartorzędowymi halogenami amoniowymi”, Zgłoszenie nr P 379416, Twórcy: J. Zabielska-Matejuk, A. Fojutowski, A. Noskowiak, J. Pernak. 6. „Klej oraz sposób łączenia powierzchni płaskich i sposób wytwarzania obiektów przestrzennych”, Zgłoszenie nr 388217, Twórcy: J. Pernak, J. Zabielska-Matejuk, I. Frąckowiak, N. Paczesna, M. Szymkowiak. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 103 7. „Barwne pirydynowe cieczy jonowe z anionem 4-[(karboksylo-2-hydroksyneftaleno-1il)diazenylo]3-hydroksynaftaleno-1-sulfonowym oraz sposób ich wytwarzania”, Zgłoszenie nr 390962, Twórcy: J. Pernak, J. Zabielska-Matejuk, M. Kot, N. Gutowska. 8. „4-Alkilo-4-benzylomorfoliniowe sole z anionem karboksylowym oraz sposób ich wytwarzania”, Zgłoszenie (w trakcie rozpatrywania), Twórcy: J. Pernak, N. Paczesna, J. Majchrzak, J. ZabielskaMatejuk, B. Surma-Ślusarska, D. Danielewicz. Księga 104 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Technologii Elektronowej Al. Lotników 32/46 02-668 Warszawa www.ite.waw.pl [email protected] nstytut Technologii Elektronowej (ITE) jest wiodącym ośrodkiem naukowym w dziedzinie mikro- i nanotechnologii półprzewodnikowych. Misją Instytutu jest prowadzenie badań podstawowych i stosowanych w dziedzinie elektroniki i fizyki ciała stałego oraz opracowywanie, wdrażanie i upowszechnianie nowoczesnych mikro- i nanotechnologii dla wytwarzania przyrządów półprzewodnikowych, takich jak: fotodetektory, detektory jądrowe, specjalizowane układy scalone, lasery, układy MEMS, MOEMS, układy hybrydowe i czujniki. Prace badawczo-rozwojowe prowadzone w ITE koncentrują się na zaspokajaniu potrzeb rynku na nowe, zaawansowane i innowacyjne technologie i produkty w obszarze nanofotoniki oraz mikro- i nanoelektroniki. ITE opracowuje i sprzedaje polskim i zagranicznym nabywcom przyrządy półprzewodnikowe, usługi naukowo-badawcze i prawa własności intelektualnej. D uża aktywność międzynarodowa Instytutu Technologii Elektronowej pozwoliła na szeroki udział w projektach realizowanych w ramach Programów Ramowych Wspólnoty Europejskiej w zakresie Badań, Rozwoju Techniki i Prezentacji. Udział zespołów naukowych ITE, polegający na uczestnictwie we wspólnych badaniach nad nowymi technologiami w dziedzinie nanotechnologii, fotoniki i mikroelektroniki w 37 przyznanych projektach (w tym 25 badawczo-rozwojowych) w ramach 5-go, 6-go i 7-go Programu Ramowego Wspólnoty Europejskiej jest wynikiem wysokiej pozycji Instytutu w Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Instytut Technologii Elektronowej jako jedyny przedstawiciel Polski uczestniczył w zainicjowaniu i utworzeniu Wspólnego Przedsięwzięcia Europejskiego w obszarze nanoelektroniki – ENIAC JU. I nstytut Technologii Elektronowej aktywnie uczestniczy w przedsięwzięciach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, realizując siedem projektów w ramach POIG: MNS-Diag, InTechFun, Ochrona własności przemysłowej, Centrum Nanofotoniki, MINTE, NANOBIOM i MIME. Koordynowany przez ITE projekt MNS-DIAG należy do prestiżowych Projektów Kluczowych i poświęcony jest zastosowaniu technologii mikrosystemów dla diagnostyki biomedycznej. Uczestniczy w nim 17 zespołów badawczych z całego kraju. Inwestycje POIG w ramach Centrum Nanofotoniki i Centrum MINTE pozwolą sprostać współczesnym i przyszłym wyzwaniom nanoelektroniki i nanofotoniki półprzewodnikowej. I TE spełnia wymagania normy PN-EN ISO 9001:2001 w zakresie: −− prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych w dziedzinie elektroniki i fizyki ciała stałego, −− projektowania konstrukcji, opracowania mikro- i nanotechnologii oraz wytwarzania przyrządów półprzewodnikowych, takich jak: specjalizowane układy scalone, lasery, fotodetektory, detektory jądrowe j czujniki, −− badania i rozwoju metod pomiarowych materiałów, struktur i przyrządów półprzewodnikowych. C elem strategicznym Instytutu Technologii Elektronowej jest kreowanie przedsięwzięć gospodarczych opartych na wiedzy w obszarze wysokich technologii mikro-, nano-/bio-elektronicznych i fotonicznych. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 105 ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretycznopoznawczym i badawczo-rozwojowym O pracowanie i uruchomienie produkcji doświadczalnej rodziny krzemowych detektorów chromatograficznych dla eksperymentów w dziedzinie chemii radiacyjnej. L W aboratoryjne wytworzenie lasera kaskadowego o emisji 9,5 μm działającego w modzie impulsowym w temperaturze pokojowej. drożenie nowoczesnej technologii wytwarzania wielowarstwowych układów i systemów mikroelektronicznych opartej na foliach ceramicznych i technologii grubowarstwowej LTCC. III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. 64-elementowa matryca chromatograficzna TUM4 o powierzchni aktywnej 64 x 1 cm2 o zmniejszonym obszarze martwym (do ok. 5%) do detekcji cząstek alfa o energii do 16 MeV. Opracowane detektory zostały wdrożone do produkcji doświadczalnej w ITE. 64-elementowe matryce chromatograficzne są stosowane w badaniach z dziedziny chemii radiacyjnej. Dzięki zastosowaniu detektorów cząstek alfa opracowanych w ITE, po raz pierwszy w historii zarejestrowano atomy izotopu pierwiastka 112-283 otrzymanego metodą chemiczną. W dniu 12 lipca 2010 r. w Darmstadt odbyła się uroczystość nadania nazwy „Copernicium” pierwiastkowi nr 112, którego istnienie potwierdzono wykorzystując detektory opracowane przez ITE. Obecnie prowadzone są prace badawcze nad potwierdzeniem istnienia kolejnego pierwiastka – o liczbie atomowej 114. Opracowanie konstrukcji i technologii unikalnego w skali światowej detektora umożliwiło zrealizowanie umowy z Politechniką w Monachium o wartości 10000 EUR. 2. Zestaw detektorów badawczych typ HZ2 do dozymetru fotonowego. Opracowano konstrukcję i technologię 18 rodzajów struktur detektorowych o powierzchni aktywnej od 0,38 do 29 mm2, o grubości obszaru aktywnego 10, 15 i 20 μm. Wykonanie i zbadanie detektorów modelowych i uruchomienie produkcji tych detektorów umożliwiło zrealizowanie umowy z Instytut für Strahlenschutz, Helmholtz Centrum München, o wartości 6 500 EUR. Detektory HZ2 zostały zastosowane do opracowania dozymetrów osobistych działających w czasie rzeczywistym i zastąpią dozymetry kliszowe. Będą rejestrować tylko promieniowanie x i y szkodliwe dla zdrowia (o określonych energiach), natomiast promieniowanie nieszkodliwe nie będzie rejestrowane. 3. Detektor cząstek alfa do dozymetru neutronów - typ HZ1/50Pb i HZ1/50Cd. Opracowano konstrukcję i technologię struktur detektorowych o powierzchni aktywnej 2 cm2, o grubości obszaru aktywnego 50 μm. Opracowanie umożliwiło zrealizowanie umowy z Instytut für Strahlenschutz o wartości 35 700 EUR. Detektory zostały zastosowane do opracowania i wykonania serii prototypowej dozymetrów. Dozymetry te, przeznaczone do monitorowania składowisk zużytego paliwa nuklearnego, będą rejestrować tylko promieniowanie neutronowe szkodliwe dla zdrowia, natomiast neutrony nieszkodliwe nie będą rejestrowane. Księga 106 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 4. Wyświetlacz do urządzenia do pomiaru prędkości pojazdów w ruchu kołowym. Opracowano konstrukcję modelu wyświetlacza, konstrukcję podłoża, technologię montażu i wykonano partię demonstracyjną. W wyniku prac powstał kompletny działający moduł wyświetlacza wykorzystany przez zamawiającego do produkcji fotoradaru. Fotoradar z opracowanym modułem jest obecnie dostępny w ofercie handlowej firmy ZURAD Sp. z. o.o. pod nazwą „Fotorapid CM”. Urządzenie może być wykorzystywane w codziennej pracy przez służby policyjne. Konstrukcja i funkcjonalność przyrządu w pełni odpowiadają wymaganiom szczegółowo określonym w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dn. 09.11.2007. IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły −− Best Paper Award za publikację „Lateral force calibration method used for calibration of atomic force microscope” (M. Ekwińska, Z. Rymuza), 8 Symposium Diagnostics and Yield: „Advanced Silicon Devices and Technologies for ULSI Era”, 22−24.06.09,Warszawa −− Outstanding Paper Award za publikację „Influence of the Intracavity Heatspreader on the VECSEL Temperature” (K. Pierściński, D. Pierścińska, M. Bugajski, C. Manz, M. Rattunde), na konferencji MIXDES −− Nagroda w konkursie „Młodzi Pracownicy Nauki” w grupie tematycznej Optoelektronika dla pani mgr inż. Katarzyny Korwin-Mikke za najlepszą pracę pt. „Kryształy fotoniczne GaAs/AlGaAs dla laserów półprzewodnikowych typu VCSEL” −− Nagroda w konkursie „Młodzi Pracownicy Nauki” w grupie tematycznej: Materiały i technologie elektroniczne dla pana mgr inż. Marka Ekielskiego za najlepszą pracę pt. „Trawienie plazmowe cienkich warstw Ti3SiC2” −− Nagroda dla pani dr inż. Magdaleny Ekwińskiej za najlepszą pracę „Metoda kalibracji sił normalnych w badaniach mikroskopem sił atomowych” zaprezentowaną na III Krajowej Konferencji Nanotechnologii Nano 2009, w Konkursie dla Młodych Naukowców −− Nagroda zespołowa I stopnia dla dr inż. Piotra Grabca za udział w pracach zespołu z Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej nagrodzonego Nagrodą Rektora stopnia I za osiągnięcia naukowe w latach 2007−2008 −− Nagroda zespołowa I stopnia dla doc. dr hab. Jacka Marczewskiego za udział w pracach zespołu z Wydziału Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej nagrodzonego Nagrodą Rektora stopnia I za osiągnięcia naukowe w latach 2007−2008 V. P PATENTy atent międzynarodowy: „Monolithic Active Pixel Dosimeter”, Patent USA nr 7,582,875, twórcy: M. Caccia, L. Conte, M. Alemi, C. Cappellini, A. Airoldi, C. Bianchi, R. Novario, W. de Boer, E. Grigoriev, H. Niemec, W. Kucewicz, F. Cannillo, G. Claus, C. Colledani, G. Deptuch, W. Dulinski, P. Grabiec, J. Marczewski, K. Domański, B. Jaroszewicz, K. Kucharski, L. Badano, O. Ferrando, G. Popowski, A. Zalewska, A. Czermak. P atenty udzielone w 2009 przez Urząd Patentowy RP: 1. „Sposób wytwarzania elektrody cienkowarstwowej”, Patent nr 202 893, Twórcy: M. Zaborowski, P. Grabiec. 2. „Przetwornik do pomiaru temperatury”, Patent nr 203 456, Twórcy: T. Piotrowski, S. Sikorski. 3. „Półprzewodnikowe źródło promieniowania”, Patent nr 203 261, Twórca: B. Mroziewicz. 4. „Sposób wytwarzania rezystora krzemowego” Patent nr 204 308, Twórcy: T. Budzyński, P. Kowalski, P. Grabiec, B. Latecki, K. Studzińska. 5. „Sposób określania gradientu temperatury i temperatury w przyrządach półprzewodnikowych”, Patent nr 203 921, Twórcy: T. Piotrowski, S. Sikorski. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 107 6. „Cienkowarstwowy heterozłączowy czujnik pola magnetycznego”, Patent nr 205 355, Twórcy: T. Przesławski, A. Wolkenberg. 7. „Sposób wytwarzania powłok optycznych na rezonatorach laserów półprzewodnikowych”, Patent nr 205 391, Twórcy: H. Wrzesińska, K. Hejduk, M. Górska, B. Mroziewicz, E. Schab-Balcerzak. 8. „Urządzenie do badania właściwości mikrostruktur krzemowych”, Patent nr J. Świderski. 204 735 Twórca: 9. „Sposób wytwarzania nano-ścieżek”, Patent nr 204 687, Twórcy: P. Grabiec, M. Zaborowski, K. Domański, I.W. Rangelow. 10. „Sposób wytwarzania nano-drutów”, Patent nr 204 689, Twórcy: P. Grabiec, M. Zaborowski, K. Domański, I.W. Rangelow. 11. „Układ detekcji naprężeń w krzemowych strukturach mikromechanicznych”, Patent nr 205 076, Twórca: P. Dumania. 12. „Sposób wytwarzania struktury detektora cieplno-przewodnościowego”, Patent nr 204 535, Twórcy: J. Łysko, J. Jaźwiński, M. Górska, H. Wrzesińska. 13. „Sposób wykonania fotodetektora zintegrowanego optycznie ze światłowodem”, Patent nr 205 354, Twórcy: M. Węgrzecki, W. Słysz. 14. „Sposób wykonania warstwowego obwodu hybrydowego”, Patent nr 204 203, Twórcy: A. Łukasik, J. Kulawik. 15. „Rezystywna warstwa aktywna”, Patent nr 204 204, Twórca: A. Łukasik. 16. „Sonda do badania własności fizycznych materiałów półprzewodnikowych”, Patent nr 201 930, Twórca: W. Jung. 17. „Miniaturowe źródło energii elektrycznej”, Patent nr 203 922, Twórca: J. Łysko. 18. „Ceramika ferroelektryczna”, Patent nr 203 899, Twórcy: D. Szwagierczak, J. Kulawik, J. Gandurska, I. Śnieżyńska, A. Marek. Księga 108 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I Instytut Włókiennictwa ul. Brzezińska 5/15 92-103 Łódź www.iw.lodz.pl [email protected] nstytut Włókiennictwa (IW) stanowi naukowo-badawcze i rozwojowe zaplecze polskiego przemysłu włókienniczego. Prowadzi badania naukowe i prace rozwojowo-wdrożeniowe w zakresie inżynierii materiałowej, polimerów, chemii włókienniczej, biotechnologii, ochrony środowiska, i technologii włókienniczych. Prowadzone w Instytucie badawczo-rozwojowe prace naukowe uwzględniają transformacje europejskiego przemysłu włókienniczego, z pracochłonnego na naukowo chłonny i ukierunkowane są na innowacyjne wyroby typu high-tech o specjalnych właściwościach i nowych zastosowaniach, funkcjonalne materiały włókiennicze (added value textiles), tekstylia inteligentne (smart textiles), biomateriały i innne. O bszary działalności Instytutu, są zgodne ze strategicznymi obszarami badawczymi i priorytetowymi kierunkami badań przyjętymi przez Krajowy Program Ramowy (KPR) oraz zawartych w międzynarodowych i krajowych programach badawczych o charakterze interdyscyplinarnym. I nstytut Włókiennictwa posiada notyfikację Komisji europejskiej i jest uprawniony do wydawania certyfikatów zgodności w zakresie następujących dyrektyw: −− dyrektywa 89/686/EEC - Środki ochrony indywidualnej −− dyrektywa 88/378/EEC - Bezpieczeństwo zabawek −− dyrektywa 93/42/EEC - Wyroby medyczne. Numer Notyfikacji 1435. W obszarze produkcji doświadczalnej posiada Certyfikat Systemu Zarządzania Jakością spełniający wymagania normy PN-EN ISO 9001:2009. S trategiczne obszary badań naukowych i prac rozwojowych aktualnie realizowanych w IW to: I. Nowe materiały i technologie −− Biotechnologia −− Mikro- i nanotechnologie −− Badania w zakresie włókienniczych materiałów o właściwościach barierowych −− Wysoko przetworzone związki o założonych właściwościach −− Innowacyjne technologie przędzalnicze −− Innowacyjne technologie tkackie −− Innowacyjne technologie wykończalnicze −− Zaawansowane materiały konstrukcyjne chemiczne oraz materiały II. Ochrona środowiska −− Inżynieria środowiska −− Technologie proekologiczne −− Badania w zakresie wysokoskutecznych materiałów filtracyjnych i sorpcyjnych −− Badania w zakresie włókienniczych utylizacji i recyklingu odpadów III. Zdrowie człowieka −− Medycyna regeneracyjna - biomateriały −− Wyroby bioaktywne na bazie nośników włókienniczych do zastosowania w służbie zdrowia Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 109 IV. Metody oceny właściwości wyrobów włókienniczych −− Badania chemiczne i ekologiczne −− Badania właściwości fizyko-mechanicznych, użytkowych i elektrostatycznych −− Badania struktury wyrobów włókienniczych −− Badania w zakresie identyfikacji włókien i oceny jakości wyrobów włókienniczych V. Państwo i społeczeństwo −− Poprawa jakości życia −− Konkurencyjność polskiej gospodarki w warunkach trwałego i zrównoważonego rozwoju −− Instytut dysponuje wysoko wykwalifikowaną i doświadczoną kadrą pracowników naukowo-badawczych i inżynieryjno-technicznych (103 osoby) jak również wyposażonymi w nowoczesną aparaturę badawczą laboratoriami akredytowanymi. Instytut dysponuje również nowoczesnymi urządzeniami umożliwiającymi modelowanie i wytwarzanie prototypów specjalistycznych materiałów włókienniczych. Współpraca Instytutu z pokrewnymi placówkami naukowo-badawczymi w kraju i za granicą umożliwia wymianę doświadczeń i korzystanie z najnowszych osiągnięć nauki i techniki. I nstytut Włókiennictwa jest członkiem międzynarodowych i krajowych sieci naukowych oraz centrów badawczych i platform technologicznych. Od 1 stycznia 2001 r. jako jedyny polski instytut naukowobadawczy jest członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia na Rzecz Badań Ekologii Wyrobów i Procesów Włókienniczych - Oeko-TEX. Instytut posiada prawo do prowadzenia badań wyrobów włókienniczych, prowadzenia procesów certyfikacji i wydawania certyfikatów na znak Oeko-Tex Standard 100. ii. N Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym owa generacja materiałów włókienniczych o właściwościach barierowych dla promieniowania nadfioletowego UV. (Zespół pod kierownictwem dr inż. Jadwigi Sójki-Ledakowicz) O E pracowanie dywanów antyroztoczowych. (Zespół pod kierownictwem dr inż. Małgorzaty Cieślak) fektywna metoda aktywacji pro adhezyjnej tekstyliów z włókien syntetycznych w wyniku obróbki wyładowaniami koronowymi. (Zespół pod kierownictwem prof. dra hab. inż. Stefana Brzezińskiego) O pracowanie materiałów kompozytowych z udziałem dzianin polipropylenowych na wysoko funkcjonalne ubiory sportowe. (Zespół pod kierownictwem mgr inż. Jolanty Janickiej) III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Technologia odzysku wody i ciepła ze ścieków wykończalniczych. Wdrażający: ZPJ DOLWIS S.A., Leśna Kierownik projektu: dr inż. Jadwiga Sójka-Ledakowicz 2. Urządzenie do nanoszenia superabsorpcyjnych proszków w linii technologicznej produkcji kablowych zapór przeciwwilgociowych. Wdrażający: Tele-Fonika Kable Sp. z o. o. Kierownik projektu: dr inż. Zenon Polus 3. Wdrożenie technologii dzianiny trudno zapalnej przeznaczonej na rękawice ochronne. Wdrażający: Galaskór sp. z o.o., Zakład Konfekcji Skórzanej Czesław Piekielnik Kierownik projektu: mgr inż. Jolanta Janicka 4. Opracowanie i uruchomienie produkcji dzianin strażaków. Wdrażający: Wytwórnia Umundurowania Strażackiego Kierownik projektu: mgr inż. Jolanta Janicka Księga 110 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych przeznaczonych na kominiarki dla 5. Opracowanie technologia dzianin na letnią odzież dziecięcą o optymalnych właściwościach barierowych i użytkowych. Wdrażający: AGW-KOLOR Sp. z o.o. Kierownik projektu: mgr inż. Joanna Lewartowska IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Międzynarodowa Wystawa Wynalazków „International Inventors Days” - Bangkok 2009 −− NAGRODA SPECJALNA I SREBRNY MEDAL za „Funkcjonalną odzież dla osób niepełnosprawnych spełniająca wymagania ergonomiczne i biofizyczne” (E. Mielicka, L. Napieralska, W. Sybilska, W. Danisiewicz) −− SREBRNY MEDAL za „Antybakteryjny opatrunek medyczny z udziałem srebra” (E. Wilk, G. Dziworska, L. Hałaszczyk-Piesiak, A. Kluka). 37 Międzynarodowa Wystawa Wynalazczości, Nowoczesnej Techniki i Wyrobów „Salon International Des Inventions” - Genewa 2009 −− ZŁOTY MEDAL za „Tkanina o dwufunkcyjnych właściwościach ochronnych na odzież dla personelu medycznego” (M. Polipowski, T. Spólnicki, J. Lewartowska, J. Janeczko). Międzynarodowa Wystawa Wynalazczości „Women Inventor” - Seul 2009 −− NAGRODA TARGÓW KIWIE za „Antyelektrostatyczne dzianiny poliestrowe na elementy wykończeniowe odzieży ochronnej przeznaczonej do stref zagrożonych wybuchem” (A. Pinar, R. Koźmińska) −− NAGRODA SPECJALNA i SREBRNY MEDAL za „Dywany antyroztoczowe (M. Cieślak, I. Kamińska, S. Wróbel) −− SREBRNY MEDAL za „Technologia biosyntezy nowego wieloenzymowego preparatu z Aspergillus Niger IBT-90 oraz jego aplikacja w uszlachetnianiu wyrobów z naturalnych włókien celulozowych’ (J. Sójka-Ledakowicz, J. Olczyk, R.Pyć, T. Antczak) −− BRĄZOWY MEDAL za „Dzianiny na letnią odzież dziecięcą o certyfikowanych właściwościach barierowych dla promieniowania nadfioletowego UV” (J. Sójka-Ledakowicz, J. Lewartowska, G. Głowacka, B. Kręcisz, M. Jarocka) −− BRĄZOWY MEDAL za „Włókiennicze materiały ograniczające emisje pól elektromagnetycznych do zastosowań w służbie zdrowia” (J. Koprowska, H. Aniołczyk, A. Majchrzak, P. Mamrot, J. Lichawska). III Międzynarodowa Wystawa Wynalazków „IWIS 2009” - Warszawa −− ZŁOTY MEDAL za „Dywany antyroztoczowe (M. Cieślak, I. Kamińska, S. Wróbel) −− ZŁOTY MEDAL za „Sposób nadawania płaskim wyrobom włókienniczym właściwości antybakteryjnych i antygrzybicznych” (F. E. Rybicki, B. Filipowska, A. Walawska, M. Kozicki, E. Matyjas-Zgodek) −− BRĄZOWY MEDAL za „Dzianiny na letnią odzież dziecięcą o certyfikowanych właściwościach barierowych dla promieniowania nadfioletowego UV” (J. Sójka-Ledakowicz, J. Lewartowska, G. Głowacka, B. Kręcisz, M. Jarocka) −− BRĄZOWY MEDAL za „Tkanina o dwufunkcyjnych właściwościach ochronnych na odzież dla personelu medycznego.” (M. Polipowski, T. Spólnicki, J. Lewartowska, J. Janeczko) −− BRĄZOWY MEDAL za „Funkcjonalną odzież dla osób niepełnosprawnych spełniająca wymagania ergonomiczne i biofizyczne” (E. Mielicka, L. Napieralska, W. Sybilska, W. Danisiewicz). Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 111 Międzynarodowa Wystawa „GENIUS – EUROPE”, International Invention Fair - Budapeszt 2009 −− ZŁOTY MEDAL za „Sposób zwiększenia właściwości ochronnych przed promieniowaniem ultrafioletowym płaskich wyrobów włókienniczych wykonanych z włókien celulozowych’ (W. Czajkowski, J. Sójka-Ledakowicz, J. Lewartowska). Międzynarodowa Wystawa Nowych Pomysłów, Produktów i Technologii ARCA - Zagrzeb 2009 −− SREBRNA PLAKIETKA za „Materiały dziewiarskie z nowej generacji przędz biodegradowalnych, wytworzonych na bazie kopolimerów L – Laktydu” (E. Mielicka, A. Pinar, R. Koźmińska). Międzynarodowa Wystawa „Invention Show & Technomart INST 2009” - Taipei −− NAGRODA SPECJALNA i ZŁOTY MEDAL za „Lekkie warstwowe włókiennicze materiały ekranujące o wysokiej zdolności absorpcji pól elektromagnetycznych” (S. Brzeziński, G. Malinowska, I. Karbownik, T. Rybicki). Międzynarodowy Salon „Pomysły – Innowacje - Nowe Produkty - IENA” - Norymberga 2009 −− SREBRNY MEDAL za „Biosynteza nowego wieloenzymowego preparatu z Aspergillus niger ITB-90 oraz jego zastosowanie w technologiach włókienniczych” (J. Sójka-Ledakowicz, J. Olczyk, T. Antczak, R. Pyć) −− SREBRNY MEDAL za „Przestrzenna włókienno-polimerowa nakładka przeciwodleżynowa na materac” (M. Lao, E. Gromadzińska, G. Malinowska, I. Krawczyńska). Światowa Wystawa Innowacji, Badań i Nowoczesnej Techniki Brussels Innova - „Brussels Eureka Contest 2009” −− ZŁOTY MEDAL Z WYRÓŻNIENIEM za „Sposób aplikacji przędz specjalnych w strukturze dzianin osnowowych przeznaczonych na odzież ochronną przed elektrycznością statyczną” (A. Pinar) −− ZŁOTY MEDAL za „Efektywna metoda aktywacji proadhezyjnej tekstyliów z włókien syntetycznych w wyniku obróbki wyładowaniami koronowymi” (S. Brzeziński, S. Połowiński, D. Kowalczyk, G. Malinowska) −− SREBRNY MEDAL za „Sposób zwiększenia właściwości ochronnych przed promieniowaniem ultrafioletowym płaskich wyrobów włókienniczych wykonanych z włókien celulozowych” (W. Czajkowski, J. Sójka-Ledakowicz, J. Lewartowska) −− SREBRNY MEDAL za „Materiały kompozytowe z udziałem dzianin polipropylenowych na wysoko funkcjonalne ubiory sportowe” (J. Janicka, T. Massalska-Lipińska, K. Naze, M. Szewczyk) −− SREBRNY MEDAL za „Funkcjonalną odzież dla osób niepełnosprawnych spełniająca wymagania ergonomiczne i biofizyczne” (E. Mielicka, L. Napieralska, W. Sybilska, W. Danisiewicz). Targi Wynalazczości Seoul International Invention Fair 2009 - Seul −− NAGRODA SPECJALNA i SREBRNY MEDAL za „Materiały dziewiarskie z nowej generacji przędz biodegradowalnych, wytworzonych na bazie kopolimerów L – Laktydu” (E. Mielicka, A. Pinar, R. Koźmińska) −− BRĄZOWY MEDAL za „Kompozyt włókienniczy na ocieplające wyroby ochronne o właściwościach antyelektrostatycznych” (T. Massalska-Lipińska, J. Janicka, M. Szewczyk, K. Naze). Nagroda Gospodarcza Wojewody Łódzkiego w kategorii „Wynalazek w Dziedzinie Produktu lub Technologii” za „Technologię odzysku wody i ciepła ze ścieków wykończalniczych” (J. Sójka-Ledakowicz, J. Lewartowska, A. Szwugier, S. Ledakowicz, P. Stolarek, R. Stanuch, P. Pawłowski). Księga 112 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych XVI Giełda Polskich Wynalazków Dyplomy Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego za: −− „Ekologiczne paliwo alternatywne z włókienniczych odpadów kompozytowych – FuelTex” (M. Cieślak, W. Gromadzińska, S. Wróbel, S. Stelmach) −− „Sposób nadawania płaskim wyrobom włókienniczym właściwości antybakteryjnych i antygrzybicznych” (F. E. Rybicki, B. Filipowska, A. Walawska, M. Kozicki, E. Matyjas-Zgodek) −− „Antybakteryjny opatrunek medyczny z udziałem srebra” (E. Wilk, G. Dziworska, L. HałaszczykPiesiak, A. Kluka) −− „Antyelektrostatyczny i trudno zapalny plusz na obicia tapicerskie VALANT” (M. Cieślak, M. Lao, I. Kamińska, E. Witczak). Listy Gratulacyjne Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego za: −− „Tkanina o dwufunkcyjnych właściwościach ochronnych na odzież dla personelu medycznego” (M. Polipowski, T. Spólnicki, J. Lewartowska, J. Janeczko) −− „Dzianiny TRICOELASTAT o właściwościach antyelektrostatycznych przeznaczone na odzież i bieliznę” (E. Mielicka, J. Janicka, K. Naze) −− „Funkcjonalne płyty budowlane z kompozytowych odpadów włókienniczych – ReBoardTex” (M. Cieślak, L. Danecki, E. Gromadzińska, H. Schmidt). V. PATENTy 1. „Wzmocniona dodatkowym wątkiem tkanina chłonąca wilgoć”, Patent nr 204845, Twórcy: L. HałaszczykPiesiak, T. Rymarz, A. Kluka. 2. „Materiał antyelektrostatyczny i sposób wytwarzania materiału antyelektrostatycznego, zwłaszcza na odzież ochronną”, Patent nr 205546, Twórcy: A. Pinar, R. Koźmińska, J. Janicka, L. Napieralska, Z. Tomczyk. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 113 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE I nstytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania (dawniej: Instytut Obróbki Skrawaniem) prowadzi badania naukowe i prace rozwojowe w sferze wytwarzania produktów przemysłowych o wysokim stopniu przetworzenia oraz transfer do przemysłu Instytut Zaawansowanych zaawansowanych technologii, produktów i wiedzy, w celu wspierania Technologii Wytwarzania rozwoju konkurencyjnej gospodarki kraju, zgodnie z zasadami (Dawniej: zrównoważonego rozwoju. Instytut Obróbki Skrawaniem) ul. Wrocławska 37a 30-011 Kraków www.ios.krakow.pl [email protected] D I ziałania Instytutu są ukierunkowane na kreowanie i wdrażanie innowacji z zakresu technologii wytwarzania. nstytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania jest jednostką autoryzowaną przez polski rząd i notyfikowaną w UE (nr notyfikacji 1455) w zakresie czterech dyrektyw: maszynowej, niskonapięciowej, kompatybilności elektromagnetycznej i emisji hałasu do środowiska. C elem strategicznym Instytutu jest ugruntowanie jego pozycji i prestiżu, jako wiodącej jednostki badawczo-rozwojowej, głównie poprzez: trafny wybór kierunków i priorytetów badawczych w zakresie głównych kierunków rozwijanych w IZTW: Zaawansowane metody kształtowania ubytkowego i przyrostowego wyrobów (obróbka skrawaniem, niekonwencjonalne metody obróbki, szybkie wytwarzanie prototypów) – procesy, narzędzia, oprzyrządowanie, obrabiarki specjalne; Metrologia, zwłaszcza wielkości geometrycznych, technika montażu oraz metody i specjalne urządzenia do badań i testowania wyrobów; Inżynieria materiałowa – powłoki, materiały narzędziowe ceramiczne i supertwarde; Transfer wiedzy i technologii oraz monitorowanie rozwoju technologii wytwarzania; Wzrost potencjału badawczego, innowacyjności i efektywności badań i prac rozwojowych na rzecz gospodarki, a dzięki temu zwiększenie konkurencyjności Instytutu. I nstytut jest wiodącą jednostką w kraju w zakresie opracowywania i wdrażania w przemyśle technologii niekonwencjonalnych, a także opracowania i wykonania urządzeń dla ich realizacji. ii. K Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym ształtowanie na narzędziach i częściach dedykowanych do konkretnych zastosowań. maszyn nanostrukturalnych powłok PVD (Zespół pod kierownictwem dra inż. K. Czechowskiego) W pływ zagęszczania nano-, submikro proszków oraz proszkowych tworzyw gradientowych w ultrawirówce na spiekalność i właściwości tworzyw ceramicznych. (Zespół pod kierownictwem doc. dr hab. inż. L. Jaworskiej) M B ikro- i nanowygładzanie elektrochemiczne powierzchni płaskich i krzywoliniowych. (Zespół pod kierownictwem prof. dra hab. inż. A. Ruszaja) adania i rozwój systemu TOPO-01 do pomiaru i analizy topografii powierzchni. (Zespół pod kierownictwem mgr inż. T. Miller) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 115 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Modernizacja maszyn pomiarowych innych producentów przez wdrożenie innowacyjnych rozwiązań własnych w przedsiębiorstwach: DOZUT TAGOR - Zabrze, KOWAMET – Radom. Kierownik projektu: mgr inż. Z. Chuchro 2. Wdrożenie i sprzedaż dla przemysłu licencji na wytworzone w IZTW oprogramowanie: Postprocesory (dostosowane do konkretnych obrabiarek) w przedsiębiorstwach: 3D PRO Sp. z o.o. - Łódź, MESKO S.A. Skarżysko-Kamienna. Kierownik projektu: mgr inż. A. Czerwiński 3. Wdrożenie narzędzi specjalnych (wysokiej jakości frezy ślimakowe regenerowane i nowe oraz nitowniki) opracowanych w oparciu o technologię opracowaną w IZTW w przedsiębiorstwach: BEFARED S.A. Bielsko-Biała, Zakład Mechaniki Maszyn Wrocław; Valeo Autosystemy Sp. z o.o. - Skawina. Kierownik projektu: dr inż. K. Czechowski 4. Opracowanie, wykonanie i uruchomienie monobloku dozująco-zamykającego. Wdrażający: VETOQUINOL BIOWET - Gorzów Wielkopolski Kierownik projektu: mgr inż. Z. Połomski 5. Opracowanie, wykonanie i uruchomienie kartonikujących. Wdrażający: ICN Polfa Rzeszów SA – Rzeszów Kierownik projektu: mgr inż. Z. Połomski IV. podajników na 3 liniach blistrująco- Nagrody, wyróżnienia, tytuły 58. Targi Wynalazczości, „BRUSSELS INNOVA 2009" Badań Naukowych i Nowych Technik ZŁOTY MEDAL za „Narzędzia ścierne supertwarde” (B. Staniewicz-Brudnik, A. Majewska). Międzynarodowe Targi Poznańskie Złoty Medal za „Maszyny pomiarowe LINEA” (Z. Chuchro, J. Gogól, K. Gajda, H. Nieciąg, M. Glazor, R. Wiechowski). XVI Giełda Polskich Wynalazków Dyplom za „Kompozyt Diamentowy i sposób jego wytwarzania. Zgłoszenie patentowe numer P-383 186 z dnia 23.08.2007” (L. Jaworska, L. Stobierski, J. Kwiatkowski, B. Królicka, M. Szutkowska, J. Morgiel). XIV Targi EUROTOOL Z okazji 60-lecia IZTW Instytut otrzymał nagrodę Złotego Smoka za długoletnią współpracę i patronat merytoryczny nad targami EUROTOOL. Miesięcznik naukowo-techniczny „MECHANIK” Złote pióro od miesięcznika naukowo-technicznego „MECHANIK” z okazji 100–lecia istnienia czasopisma za dotychczasową efektywną współpracę z periodykiem oraz w podzięce za długoletnią współpracę. Izba Przemysłowo–Handlowa w Krakowie Instytut otrzymał Certyfikat Nr 380 potwierdzający wpis do Honorowej Księgi Nagród i Wyróżnień IPH za działalność gospodarczą. Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii Instytut otrzymał dyplom członkostwa w uznaniu osiągnięć w rozwoju nowoczesnego przemysłu i usług i został przyjęty w skład członków Polskiej Izby Gospodarczej Zaawansowanych Technologii w lutym 2008 roku – Nr członkowski – 53. Księga 116 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych V. PATENTy 1. „Kompozyt z regularnego azotku boru z ceramiczną fazą wiążącą”, Patent Nr P-196 590, Twórcy: E. Benko, L. Stobierski, J. Kwiatkowski, B. Królicka, P. Klimczyk. 2. „Kompozyt z regularnego azotku boru z metaliczno-ceramiczną fazą wiążącą”, Patent Nr P-198 249, Twórcy: E. Benko, J. Kwiatkowski, B. Królicka, P. Klimczyk. 3. „Przyrząd do pomiaru długości”, Patent Nr P-361 379, Twórcy: J. Jermak, Z. Chuchro. 4. „Głowica zamykająca pojemniki hermetyczne”, Wzór użytkowy W-118 626, Twórcy: M. Kowalik, J. Hyży, M. Bator. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 117 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE O Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Sterowania Napędów ul. Batorego 107 87-100 Toruń www.obrusn.pl [email protected] środek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Sterowania od początku swojej działalności związany jest z techniką napędową. Projektujemy, badamy i wykonujemy mikroprocesorowe przemienniki częstotliwości, serwonapędy dla silników bezszczotkowych, regulatorów prądu stałego, sterowników położenia oraz układów łagodnego rozruchu silników elektrycznych. środek Badawczo-Rozwojowy Urządzeń Sterowania Napędów wykonuje projekty, dostarcza instalacje i wyposażenie dla automatyzacji stanowisk i linii produkcyjnych. Oferujemy manipulatory do obsługi pras, linii produkcyjnych, manipulatory montażowe opracowane przez OBRUSN głównie dla potrzeb przemysłu motoryzacyjnego. elem strategicznym Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Urządzeń Sterowania Napędów jest zintensyfikowanie współpracy z przemysłem w zakresie innowacyjnych rozwiązań oraz rozszerzenie współpracy z sektorem MŚP w tym zakresie. O C ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym P race związane ze zwiększeniem funkcjonalności układu sterownika cyfrowego układu łagodnego rozruchu typu-SVD. Rozbudowa modułów komunikacji przewodowej i bezprzewodowej. (Zespół pod kierownictwem mgra inż. Edwarda Kuliga) O pracowanie funkcji programowych dla wieloosiowych maszyn sterowanych numerycznie pod kątem rozszerzenia ich zastosowań w innych nowych technologiach, np. obróbki laserowej, wylewania pianki poliuretanowej. (Zespół pod kierownictwem mgra inż. Marka Kłosowiaka) P race w zakresie rozszerzenia bazy komponentowej wyposażenia technologicznego maszyn sterowanych numerycznie, np. stoły podciśnieniowe, systemy adaptacyjne dla głowicy frezującej, systemy odprowadzania wiórów, systemy chłodzenia inżektorowego. (Zespół pod kierownictwem Andrzeja Buszyniewicza) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 119 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Wykonanie i uruchomienie stanowiska do pomiaru twardości pianek poliuretanowych. Wdrażający: Ster Sp. z o.o, Poznań Kierownik projektu: mgr inż. Kazimierz Dogiel 2. Wykonanie i uruchomienie linii produkcyjnej do toczenia i dłutowania kotew. Wdrażający: Staler - Towarzystwo Gospodarcze, Brodnica Kierownik projektu: mgr inż. Bogdan Jarzemski 3. Wykonanie i nadzór nad uruchomieniem linii do montażu podzespołów telewizorów. Wdrażający: Poland Tokai Okaya Manufacturing Sp. z o.o, Łysomice Kierownik projektu: Andrzej Buszyniewicz i Kazimierz Dogiel IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły − V. Księga 120 PATENTy − osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE G Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP Al. Jerozolimskie 202 02-486 Warszawa www.piap.pl [email protected] łównym zadaniem PIAP jest transfer do odbiorców rynkowych nowoczesnych technologii, pochodzących zarówno z opracowań własnych, jak i współpracujących ośrodków naukowo-technicznych, tak krajowych, jak i zagranicznych. Instytut łączy prace naukowe i badawczo-rozwojowe z wdrożeniami i inną działalnością komercyjną. Zyski osiągane z komercjalizacji wyników prac i świadczonych usług przeznaczane są na dalsze prace badawcze wyprzedzające aktualne potrzeby naszych klientów. D ążeniem PIAP jest podtrzymanie przez Instytut pozycji jednostki przodującej w kraju w dziedzinie automatyki, robotyki i pomiarów przemysłowych, zwłaszcza w zakresie aplikacji i transferu technologii, dostarczającej usługi i produkty o najwyższej jakości. J ednym z celów strategicznych PIAP jest pełnienie roli integrującej polskie środowisko naukowo-badawcze wokół praktycznej implementacji robotyki mobilnej do zastosowań przemysłowych oraz związanych z bezpieczeństwem. Dzięki ścisłej współpracy ze specjalistami z Policji, Wojska, Straży Granicznej i Straży Pożarnej, prowadzimy analizy potrzeb w zakresie środków technicznych mogących zwiększyć bezpieczeństwo, szybkość i skuteczność prowadzonych akcji, a także poprawić koordynacje działań między poszczególnymi służbami. Działalność PIAP nie ogranicza się jedynie do opracowania i wdrażania zaawansowanych technologicznie urządzeń, ale również obejmuje szkolenia i seminaria traktujące o najnowszych technologiach i trendach światowych. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym M echatroniczne systemy do wspomagania rehabilitacji ruchowej kończyn górnych i dolnych. (Kierownik projektu mgr inż. Wojciech Klimasara) C zujniki pola magnetycznego do zastosowania w zakresie systemów bezpieczeństwa i inżynierii biomedycznej. (Kierownik projektu dr hab. inż. Roman Szewczyk) O pracowanie robota TRM. Jest to miniaturowy, taktyczny robot miotany, który może prowadzić skrytą obserwację terenu, a dzięki doczepianym ładunkom, dokonywać neutralizacji, zadymiania lub ogłuszania. (Kierownik projektu mgr inż. Rafał Czupryniak) O pracowanie robota Scout. Jest to robot stanowiący wyposażenie osobiste członków patroli pirotechnicznych. Dzięki wyposażeniu w sprzęt wizyjny oraz manipulator z chwytakiem, pełni nie tylko rolę mobilnej kamery, ale może też aktywnie dokonywać inspekcji i neutralizacji IED. (Kierownik projektu mgr inż. Tomasz Krakówka) Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 121 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Wdrożenie opracowanego i wykonanego systemu automatycznego transportu elementów ceramicznych dla firmy SAINT-GOBAIN ABRASIVES Sp. z o.o. – Koło. Kierownik projektu: mgr inż. Ignacy Bojanek 2. Wdrożenia opracowanych i wykonanych zrobotyzowanych systemów do ukosowania i cięcia płyt metodą: - cięcia plazmowego, - cięcia tlenowego dla Fabryki Maszyn i Urządzeń TAGOR SA – Tarnowskie Góry. Kierownik projektu: mgr inż. Zbigniew Pilat 3. Opracowanie robota Inspector, który od 2000 roku używany jest przez wszystkie jednostki pirotechniczne policji w Polsce oraz zagraniczne służby pirotechniczne. Od 2008 roboty Inspector wchodzą w skład wyposażenia Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie. Kierownik projektu: mgr inż. Adam Andrzejuk 4. Opracowanie kompaktowego robota Expert, przeznaczonego do pracy we wszystkich środkach transportu, a w szczególności w samolotach. Roboty te wykorzystywane są zarówno przez Policję, Straż Graniczną, jak i Polski Kontyngent Wojskowy w Afganistanie. Kierownik projektu: dr inż. Piotr Szynkarczyk 5. Opracowanie i uruchomienie produkcji małoseryjnej elektronicznego tachografu do pojazdów szynowych T-130P przeznaczonego do pomiaru i rejestracji prędkość pojazdu, czasu bieżącego i drogi. Do chwili obecnej sprzedano ponad 200 szt. tachografu. Kierownik projektu: dr inż. Bogusław Borucki IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Polskie Godło Promocyjne Teraz Polska „Elektroniczny tachograf do pojazdów szynowych T-130P”, (dr inż. B. Borucki, mgr inż. J. Goska, mgr inż. J. Niewiatowski, mgr inż. B. Rybałtowski, mgr inż. P. Stańdo). Międzynarodowa Wystawa Wynalazków IWIS (Warszawa) Złoty Medal za „Robot mobilny SCOUT” (mgr inż. T. Krakówka, mgr inż. K. Bożek, mgr inż. Łukasz Dudek, mgr inż. Sławomir Kapelko). Wyróżnienie w konkursie Lepin podczas Międzynarodowej Wystawy Wynalazków w Paryżu „Robot mobilny SCOUT” (mgr inż. T. Krakówka, mgr inż. K. Bożek, mgr inż. Ł. Dudek, mgr inż. S. Kapelko). Księga 122 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych Nagroda new@poland przyznana przez Szkołę Biznesu PW oraz Polski Związek Pracodawców Prywatnych Informatyki i Telekomunikacji w kategorii e-government za projekt TALOS, tj. nowatorski system ochrony granic Unii Europejskiej wykorzystujący autonomiczne roboty mobilne (dr inż. M. Andrzejczak, mgr A. Bukała). Międzynarodowa Wystawa Wynalazków IWIS (Warszawa) Złoty Medal za „Zrobotyzowane stanowisko ukosowania blach metodą cięcia plazmowego” (mgr inż. Z. Pilat, mgr inż. M. Ludwiński, mgr inż. J. Olczak, mgr inż. M. Pachuta). Międzynarodowa Wystawa Innowacji, Badań Naukowych i Nowoczesnej Techniki Brussels EUREKA Złoty Medal za „Zrobotyzowane stanowisko ukosowania blach metodą cięcia plazmowego”, (mgr inż. Z. Pilat, mgr inż. M. Ludwiński, mgr inż. J. Olczak, mgr inż. M. Pachuta). List gratulacyjny Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego ”Mechatroniczny system wspomagania rehabilitacji ruchowej osób po udarach mózgu lub schorzeniach ortopedycznych - RENUS” (mgr inż. W. Klimasara, mgr inż. A. Bratek, A. Kulik, mgr inż. M. Pachuta, mgr inż. Z. Pilat). Nagroda w kategorii przedsiębiorstwo w konkursie Panteon Polskiej Ekologii „Działania Instytutu dla rozwoju w Polsce nowoczesnego recyklingu samochodów”, (mgr inż. D. Stawiarski, S. Kacprzak, mgr inż. K. Zalewski). Dyplom Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego „Robot pirotechniczno-bojowy IBIS” (mgr inż. A. Andrzejuk, mgr inż. A. Aftyka, mgr inż. R. Czupryniak, mgr inż. S. Kapelko, mgr inż. T. Krakówka, mgr inż. S. Pawłowski). Puchar Ministerstra Obrony Narodowej dla Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów za aktywny udział w realizacji prac naukowo-badawczych z obszaru techniki i technologii obronnych. (mgr A. Bukała, mgr inż. R. Czupryniak, mgr inż. R. Kłoda, mgr M. Koziński, dr hab. inż. R. Szewczyk). V. PATENTy 1. „Urządzenie do punktowego odsysania lutu”, Patent nr 203168, Twórcy: mgr inż. M. Kozak, mgr inż. M. Kulawiec. 2. „Dozownik pasty lutowniczej”, Patent nr 203923, Twórca: mgr inż. T. Moliński. 3. „Urządzenie do badania ciepłomierzy kompaktowych”, Patent nr 205079, Twórca: mgr inż. T. Goszczyński. 4. „Urządzenie do montażu elementów”, Patent nr 205437, Twórcy: mgr inż. M. Kozak, mgr inż. S. Nycz. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 123 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE O Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych ul. Starołęcka 31 60-963 Poznań www.pimr.poznan.pl [email protected] d początku swej ponad 60-letniej historii Instytut prowadzi prace badawczo-rozwojowe tworzące postęp techniczny w maszynach i urządzeniach rolniczych. Instytut ciągle dostosowuje swoje możliwości i ofertę badawczą do zmieniających się potrzeb rynku. Obecnie jesteśmy wiodącą jednostką w kraju w zakresie terenowych i stanowiskowych badań maszyn rolniczych oraz optymalizacji konstrukcji z wykorzystaniem nowoczesnych technik komputerowych. Rezultaty badań i symulacji pozwalają ograniczyć masę maszyny, optymalnie dobrać materiały konstrukcyjne i ukształtować jej strukturę, a także ograniczyć poziom drgań i emisję hałasu. Wykorzystanie techniki komputerowej i tzw. metody virtual prototyping pomaga stworzyć optymalne rozwiązanie konstrukcyjne „już na pierwszym prototypie”, a więc długotrwałe badania eksploatacyjne i cały proces wdrażania są radykalnie skrócone. Prowadzimy również pełne badania typu w zakresie bezpieczeństwa oraz badania nowych prototypowych maszyn, urządzeń i środków transportu w warunkach eksploatacyjnych. Nasze nowoczesne usługi badawcze - świadczone zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorstw stanowiących trzon branży maszyn rolniczych w Polsce – pozwalają z sukcesem funkcjonować tym przedsiębiorstwom na konkurencyjnym rynku europejskim pomimo to, że z reguły nie posiadają one własnego zaplecza konstrukcyjnego i badawczego. I nstytut prowadzi także badania w zakresie ochrony środowiska w rolnictwie - głównie nad rozwojem aparatury do ochrony roślin i nawożenia (zwłaszcza w aspekcie minimalizacji zużycia środków chemicznych), ekologicznym zagospodarowaniem gnojowicy i obornika oraz zagadnieniami recyklingu maszyn wycofanych z eksploatacji. C elem strategicznym Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych jest realizowanie zadań związanych z intensyfikacją rolnictwa poprzez wysoce wyspecjalizowane, energooszczędne i chroniące środowisko naturalne techniki rolnicze i technologie. Dzięki nowoczesnej aparaturze i wysoko wykwalifikowanej kadrze pracowniczej Instytut może podejmować projekty badawcze, projekty celowe oraz zlecenia z zakładów przemysłowych i innych jednostek. Instytut posiada wysoką pozycję wśród Jednostek Badawczo-Rozwojowych, zalicza się go do pierwszej kategorii placówek naukowo-badawczych według oceny parametrycznej. ii. Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym N owa technologia wytwarzania strumienia elektrycznie naładowanego aerozolu o dużej początkowej prędkości strugi do zastosowań agrotechnicznych i dekontaminacyjnych – projekt nr R01 015 03. O pracowanie instrumentalnych metod pomiaru, budowa i badania prototypów optoelektronicznych urządzeń do szybkiego oznaczania niezamierzonego przenoszenia środków chemicznych stosowanych przy opryskach roślin uprawnych – projekt nr R14 020 03. B S adania wytężeń materiałów i elementów maszyn metodą energetycznej analizy degradacji strukturalnej – projekt nr 3587/B/T02/2008/35. ymulacje zachowań mechanicznych maszyn rolniczych z uwzględnieniem kryterium stateczności dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu – praca habilitacyjna. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 125 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych w Poznaniu w sposób ciągły pracuje nad wdrożeniami, które są efektem realizacji projektów celowych, badawczych i badawczo-rozwojowych. W roku 2009 wdrożono do przemysłu 14 maszyn opracowanych przez PIMR w ramach projektów celowych, takich jak: −− Wielofunkcyjny wóz do czyszczenia instalacji oraz zbiorników gnojowicy, a także obsługi komunalnej średnich oraz małych skupisk ludzkich (wdrożenie - POMOT, Chojna). −− Typoszereg uniwersalnych silosów do ziarna i mieszanek paszowych (wdrożenie ZPUH MICHAŁ, Wysokie Mazowieckie). −− Kombajn do zbioru i czyszczenia warzyw z wymiennymi adapterami roboczymi (wdrożenie - AKPIL, Pilzno). −− Zestaw transportowy gwarantujący zachowanie dobrostanu żywych zwierząt (trzody chlewnej) podczas transportu (wdrożenie - AUTOCHŁODNIA, Rogoźno). −− Wieloczynnościowa maszyna do zbioru wierzby krzewiastej (energetycznej) (wdrożenie - METALTECH, Mirosławiec). Do sukcesów Instytutu w 2009 r. należ również zaliczyć: −− realizację 13 projektów celowych we współpracy z producentami maszyn rolniczych, −− realizację 9 projektów badawczo-rozwojowych, zleconych na podstawie konkursu przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, −− 2 projekty badawcze własne oraz 1 projekt ze środków unijnych W 2009 r. do procedury konkursowej w MNiSzW zgłoszonych zostało 12 nowych projektów badawczorozwojowych, wszystkie pozytywnie przeszły pierwszy etap oceny i zostały zakwalifikowane do następnego etapu konkursu. IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły W 2009 Instytut odniósł wiele sukcesów wdrożeniowych. Wdrożono w przemyśle 14 nowych maszyn i urządzeń, które były efektem realizacji projektów we współpracy z przedsiębiorstwami. Maszyny i urządzenia opracowane w PIMR i wdrożone w przemyśle uzyskały szereg wyróżnień na międzynarodowych i krajowych wystawach: 108. Międzynarodowy Salon Wynalazczości CONCOURS LEPINE 2009 w Paryżu −− Srebrny Medal za „Technologię otrzymywania paliwa odnawialnego z olejów roślinnych do napędu silników z zapłonem samoczynnym i wytwórnia do jego produkcji”, według wynalazku nr P.384224 (współpraca z PROMAR Sp. z o.o., Poznań) −− Brązowy Medal za „Przenośnik ślimakowy do transportu materiałów ziarnistych z centralnym napędem”, (współpraca z POM Sp. z o.o., Augustów). 58. Międzynarodowe Targi Wynalazczości, Badań Naukowych i Nowych Technik BRUSSELS INNOVA 2009 W Brukseli Złoty Medal za „Przenośnik ślimakowy do transportu materiałów ziarnistych z centralnym napędem”, (współpraca z POM Sp. z o.o., Augustów). Targi Kielce - AGROTECH 2009 −− −− −− Księga 126 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych „Wóz asenizacyjny typ T 525 o pojemności 25000 litrów z doglebowym agregatem talerzowym” (PUP „POMOT” Sp. z o.o., Chojna) Tytuł Maszyny Rolniczej Roku 2009 za „Kompaktowe brony talerzowe” za nowatorskie rozwiązania oraz solidną i zwartą budowę („BURY” Maszyny Rolnicze, Wojciech Bury, Kutno) Wyróżnienie Redakcji „AGRO” za bronę talerzową ciągnikową „EURODISC” (P.P.U.H „AKPIL”, Pilzno). Międzynarodowe Targi Poznańskie −− Złoty Medal na targach INNOWACJE-TECHNOLOGIE-MASZYNY POLSKA 2009 w kategorii „Transfer wyników badań naukowych do praktyki gospodarczej” za „Technologię otrzymywania paliwa odnawialnego do napędu silników z zapłonem samoczynnym”, według wynalazku nr P.384224 −− Złoty Medal na targach Międzynarodowych Targach Energii Odnawialnej GREENPOWER 2009 za „Wytwórnię (urządzenie W-500M) do produkcji paliwa z olejów roślinnych do napędu silników z zapłonem samoczynnym”, (współpraca z PROMAR Sp. z o.o., Poznań); −− Złoty Medal na targach INNOWACJE-TECHNOLOGIE-MASZYNY POLSKA 2009 za „Odlewane lemiesze do pługów obrotowych i zagonowych” (współpraca z Instytutem Odlewnictwa – Kraków i producentem - Zakłady MetalowoChemiczne METCHEM – Pilzno. Lider Innowacji 2009 za wynalazek – patent nr 198760 pt.: „Urządzenie do otwierania pary ramion bocznych wielosegmentowego wału uprawowego”, wdrożony w EXPOM – Krośniewice w „Wałach uprawowych MAXIMUS”. V. PATENTy W 2009 r. dla Przemysłowego Instytutu Maszyn Rolniczych został udzielony jeden patent RP na wynalazek „Przetwornik pomiarowy do pomiaru prądu strumienia ziarna, zwłaszcza w systemach pomiarowych lokalnej ilości plonu”, zgłoszony pod numerem P 202760. Poza tym Instytut zgłosił jeden wniosek patentowy do UP RP pt. „Maszyna uprawowo-pielęgnacyjna z wymiennymi zębami i narzędziami doprawiającymi”, numer P 387451. W 2009 r. ochrona była utrzymywana dla 17 patentów. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 127 I. ROLA INSTYTUTU W BRANŻY PRZEMYSŁOWEJ, DO KTÓREJ NALEŻY, PERSPEKTYWY ROZWOJOWE I STRATEGICZNE Rola PIMOT w branży motoryzacyjnej P Przemysłowy Instytut Motoryzacji ul. Jagiellońska 55 03-301 Warszawa www.pimot.org.pl [email protected] rzemysłowy Instytut Motoryzacji PIMOT jest jednostką naukowo-badawczą przemysłu motoryzacyjnego. Instytut jest uprawniony przez Ministra Infrastruktury do prowadzenia badań homologacyjnych wyrobów motoryzacyjnych na ich zgodność z normami prawnymi i technicznymi obowiązującymi w Unii Europejskiej. R olą Przemysłowego Instytutu Motoryzacji PIMOT jest kreowanie innowacyjnych rozwiązań technologiczno-konstrukcyjnych zwłaszcza w branży motoryzacyjnej. Istotnym elementem w działalności Instytutu jest współudział w dopuszczeniu do obrotu rynkowego wyrobów motoryzacyjnych bezpiecznych dla użytkowników i środowiska naturalnego. Perspektywy rozwojowe i strategiczne PIMOT C elem strategicznym PIMOT jest ciągłe podnoszenie i doskonalenie poziomu usług badawczych odpowiadających krajowym i międzynarodowym potrzebom rynkowym. C elem operacyjnym PIMOT jest dostarczanie silnego wsparcia naukowo-badawczego polskim przedsiębiorcom (głównie z sektora motoryzacji) w procesie doskonalenia ich wyrobów i zwiększenia konkurencyjności na globalnym rynku. Z większenie potencjału badawczo-naukowego PIMOT osiągamy poprzez inwestycje w potencjał kadrowy Instytutu i modernizację infrastruktury badawczej. Do realizacji tych zadań powołaliśmy konsorcja, np. do budowy „Krajowego Centrum Badania Bezpieczeństwa Pojazdów”. Dzięki temu projektowi stworzymy jeden z najnowocześniejszych ośrodków badawczych, zajmujących się problemami bezpieczeństwa transportu powierzchniowego. W roku 2009 powołaliśmy pierwsze w Polsce Integracyjne Centrum Mobilności, którego zadaniem jest zwiększenie mobilności osób niepełnosprawnych w Polsce. Dzięki działalności Centrum, tylko w I kwartale 2010 r. dwie osoby niepełnosprawne uzyskały prawo jazdy, co pozwoliło im na podjęcie pracy zawodowej. Z większamy skalę działania poprzez współpracę z wieloma ośrodkami naukowymi oraz uczelniami politechnicznymi. ii. O P O O Najważniejsze osiągnięcia o charakterze teoretyczno-poznawczym i badawczo-rozwojowym pracowanie pierwszego w Polsce sposobu ograniczenia emisji do środowiska naturalnego pyłów, wytwarzanych przez pojazdy w procesie hamowania. rojekt rozwojowy - „Podwyższenie odporności na wybuch miny lub improwizowanego ładunku wybuchowego dna pojazdu bankowozu”. kreślenie wpływu drgań fotelika na komfort jazdy dziecka w samochodzie. pracowanie metod badawczych i obliczeniowych struktur nadwozi autobusów uwzględniających tendencje rozwojowe w zakresie bezpieczeństwa biernego w UE. Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych 129 III. NAJISTOTNIEJSZE WDROŻENIA INNOWACYJNYCH ROZWIĄZAŃ 1. Opracowanie i wdrożenie do produkcji wielofunkcyjnego przystosowanego do montażu na różnych podwoziach. nadwozia autobusu 2. Opracowanie innowacyjnych technologii produkcji wahaczy kompletnych ze stopów aluminium. 3. Pomiary odporności urządzeń elektronicznych samochodowych na zaburzenia emitowane do przewodów sygnałowych. 4. Opracowanie aparatury do badań drogowych układów hamulcowych. IV. Nagrody, wyróżnienia, tytuły Przemys³owy Instytut Motoryzacji Opracowanie technologii ograniczaj¹cej emisjê py³ów wytwarzanych w procesach zwi¹zanych z hamowaniem pojazdów samochodowych V. Zwycięstwo w konkursie pt.: „Innowacja Roku 2009” organizowanym pod patronatem Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Tytuł Laureata konkursu został przyznany za „Opracowanie technologii ograniczenia emisji pyłów, wytwarzanych w procesach hamowania pojazdów” PATENTy 1. „Urządzenie do badania ściśliwości, zwłaszcza ściśliwości okładzin ciernych hamulców samochodowych”, Patent nr PL 203702. 2. „Ruchomy słupek boczny do pojazdu drogowego”, zgłoszenie nr P.388274. 3. „Bezpieczny fotel w szczególności do autobusu turystycznego”, zgłoszenie nr P.389139. 4. „Pojazd elektryczny, zwłaszcza dla osób z dysfunkcjami kończyn”, zgłoszenie nr P.389344. 5. „Sposób sprawdzania kompatybilności elektromagnetycznej (EMC) pojazdów i urządzeń samochodowych”, zgłoszenie nr P.389647. 6. „Urządzenie zabezpieczające pasażerów autobusu podczas przewrotu na bok lub dach”, zgłoszenie nr P.390119. Księga 130 osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych Nasze jednostki naukowe odgrywają kluczową rolę w zakresie badań stosowanych, szczególnie innowacyjnych technologii i produktów z ukierunkowaniem na wdrożenia i zastosowania z uzyskaniem wymiernych efektów ekonomicznych, a także innych efektów mniej wymiernych, np. w zakresie ochrony środowiska czy bezpieczeństwa pracy. Wiadomo, że nasze instytuty – JBR w celu realizacji tej głównej misji w zakresie badań stosowanych prowadzą badania wyprzedzające, w tym badania poznawcze, głównie w ramach środków na działalność statutową. Określa to ogromne znaczenie posiadania takich środków, ponieważ oferowanie przemysłowi nowych, innowacyjnych technologii i produktów musi być oparte na rozwiązaniach wpierw opracowanych w fazie badań laboratoryjnych, określających celowość prowadzenia dalszych badań na instalacjach pilotowych i prototypach, co łącznie określa możliwość zastosowania w skali przemysłowej bez nadmiernego ryzyka. Księga innowacji i osiągnięć jednostek badawczo - rozwojowych Księga innowacji i osiągnięć jednostek badawczo - rozwojowych V-ce Przewodniczący RG JBR Prof. dr inż. Zbigniew Śmieszek Księga osiągnięć i innowacji jednostek badawczo-rozwojowych ISBN 978-83-88770-52-4
