Jesiotr bałtycki

tytu∏ rozdzia∏u (nazwaJesiotr
ryby gatunku)
Ba∏tycki
Acipenser oxyrhynchus
oxyrhynchus (Mitchill,
1815) / Acipenser sturio
(Linnaeus, 1758)
Synonimy: Acipenser Sturio Linneus – Wa∏ecki 1864
Acipenser oxyrhynchus L. – Mitchill 1815
Acipenser sturio (variety oxyrhynchus) L. –
Cox 1896
Acipenser sturio oxyrhynchus Mitchill –
Halkett 1913
Acipenser sturio L. – Huntsman 1922
Acipenser oxyrhynchus oxyrhynchus Mitchill – V∏adykov and Greeley 1963
ryby, promieniop∏etwe,
jesiotrokszta∏tne, jesiotrowate
Opis gatunku
Do niedawna panowa∏o przekonanie, ˝e w Morzu Ba∏tyckim
wyst´powa∏a populacja jesiotra zachodniego – Acipenser
sturio L. Jesiotr ba∏tycki ró˝ni∏ si´ od pozosta∏ych populacji
tzn. atlantyckiej, Êródziemnomorskiej i czarnomorskiej zarówno cechami merystycznymi, jak i ubarwieniem (Tikhii
1929; Martii 1939, Ninua 1976), co jednak nie upowa˝nia∏o do zmiany jego statusu systematycznego. Wyniki porównawczych badaƒ morfometrycznych jesiotra ba∏tyckiego
z atlantyckà populacjà jesiotra zachodniego oraz pó∏nocnà
populacjà jesiotra ostronosego wykaza∏y, ˝e istnieje wi´cej
podobieƒstw pomi´dzy pierwszym i ostatnim z nich ni˝ mi´dzy pierwszym i drugim (Artiukhin, Vescei 1999). Na podobieƒstwo genetyczne pomi´dzy Acipenser sturio i A. oxyrhynchus zwrócili uwag´ Birstein i wspó∏autorzy (1998), pokazu-
1101
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Jesiotr ba∏tycki (dawniej
– jesiotr zachodni)
jàc jednoczeÊnie ró˝nice w sekwencjach cytochromu b pomi´dzy jesiotrem ba∏tyckim a atlantyckà populacjà jesiotra
zachodniego. Wydaje si´, ˝e ostatecznie wàtpliwoÊci co do
systematycznego statusu jesiotra ba∏tyckiego powinny rozwiaç wyniki badaƒ genetycznych przeprowadzonych na bardziej bogatym materiale porównawczym (Ludwig i in. 2002),
które wykaza∏y, ˝e Morze Ba∏tyckie ostatnio zasiedla∏ jesiotr
ostronosy pochodzàcy z pó∏nocnej cz´Êci zachodniego wybrze˝a Atlantyku. Wyniki tych badaƒ zosta∏y ju˝ wst´pnie potwierdzone wynikami badaƒ prowadzonych w Polsce (A.
Stankoviç – inf. ustna). Na podstawie tego oraz faktu dostatecznie d∏ugiej izolacji jesiotra wyst´pujàcego w Ba∏tyku od
kanadyjskiej populacji A. oxyrhynchus mo˝na stwierdziç, ˝e
w pe∏ni uprawniony jest powrót do u˝ywanej dawniej polskiej nazwy gatunkowej – jesiotr ba∏tycki.
Jesiotr ba∏tycki ma cia∏o lekko sp∏aszczone grzbieto-brzusznie, o op∏ywowym kszta∏cie. Posiada du˝e, silnie
sp∏aszczone rostrum, które u ryb doros∏ych stanowi po∏ow´
d∏ugoÊci g∏owy. Wyró˝nia si´ wÊród jesiotrowatych du˝à
p∏etwà ogonowà oraz silnie rozwini´tym pierwszym promieniem p∏etwy piersiowej (Berg 1948). P∏ytki kostne sà
du˝e, szczególnie p∏ytki boczne, które dodatkowo wyró˝niajà si´ prawid∏owym romboidalnym kszta∏tem (fot.1.).
Liczba p∏ytek kostnych w poszczególnych rz´dach wynosi:
SD – 10,18 (9–12); SL – 28,15 (26–33); SV – 9,92 (8–12)
(Artiukhin, Vescei 1999; Debus 1999; dane w∏asne niepubl.),
a pozosta∏e cechy przeliczalne kszta∏tujà si´ nast´pujàco:
D – 35,18 (28–42); A – 23,08 (19–26); Sp.br. 20,17
(18–22) (Artiukhin, Vescei 1999; Debus 1999; dane
w∏asne niepubl.), gdzie:
SD – liczba p∏ytek grzbietowych, SL – liczba p∏ytek bocznych, SV- liczba p∏ytek brzusznych; D – liczba promieni
w p∏etwie grzbietowej; A – iloÊç promieni w p∏etwie odbytowej; Sp.br. – liczba wyrostków filtracyjnych na pierwszym ∏uku skrzelowym.
Ubarwienie jesiotra ba∏tyckiego jest urozmaicone. Grzbiet
do linii bocznych p∏ytek kostnych jest ciemniejszy i jego
barwa mo˝e si´ zmieniaç od koloru ciemnooliwkowego
z wyraênym odcieniem niebieskim do prawie czarnego
(fot.2.). Boki cia∏a sà jaÊniejsze – srebrzyste, z odcieniem
oliwkowym, a brzuch prawie bia∏y. P∏ytki kostne zarówno
grzbietowe, jak i boczne sà koloru oliwkowobràzowego
193
Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Ryby
1101
(Artiukhin, Vescei 1999). P∏etwy: ogonowa, grzbietowa
i odbytowa sà w kolorze bràzowooliwkowym, piersiowa na
ogó∏ ciemniejsza.
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Mo˝liwoÊci pomy∏ki z innymi
gatunkami
Na prze∏omie lat 60. i 70. XX w pojawi∏y si´ informacje
o faktach po∏owów jesiotrów wzd∏u˝ polskiego wybrze˝a
(Bartel 1968). Byli to przedstawiciele obcych dla Morza
Ba∏tyckiego gatunków ryb jesiotrowatych: jesiotr syberyjski
Acipenser baerii Brandt i rosyjskiego A. gueldenstaedti
Brandt, którymi zarybiano Zatok´ Ry˝skà i Fiƒskà (Kairov,
Kostrichkina 1970). W latach 90. w Polsce nastàpi∏ rozwój
intensywnego chowu ró˝nych gatunków ryb jesiotrowatych
w obiektach stawowych i sadzowych i w zwiàzku z tym zacz´∏y si´ one pojawiaç w dolnych partiach rzek, szczególnie w Odrze (.Gessner i wsp. 1999). Z uwagi na to bardzo wa˝na jest identyfikacja gatunków tych ryb. Generalnie mo˝na stwierdziç, ˝e w chwili obecnej najwa˝niejszà
cechà wyró˝niajàcà jesiotra ba∏tyckiego spoÊród innych
gatunków mogàcych wyst´powaç w Morzu Ba∏tyckim jest
masa cia∏a. Ostatni przedstawiciele gatunku jesiotra ba∏tyckiego, których obecnoÊci w Ba∏tyku nie mo˝na zupe∏nie
wykluczyç, to osobniki stare, o masie przekraczajàcej
znacznie 100 kg (Anonim 1965, Paaver 1996). Natomiast
uciekajàce z hodowli przedstawiciele obcych gatunków to
najcz´Êciej osobniki o masie od kilkudziesi´ciu gramów
do kilku kilogramów. Zazwyczaj majà trudnoÊci z adaptacjà do warunków naturalnych i w zwiàzku z tym odznaczajà si´ s∏abà kondycjà. Jednak˝e z uwagi na planowanà
restytucj´ jesiotra ba∏tyckiego w Morzu Ba∏tyckim pojawi
si´ narybek jesiotra ostronosego i zajdzie potrzeba odró˝niania go od obcych gatunków jesiotrów. Istnieje realne
prawdopodobieƒstwo, ˝e do Ba∏tyku mogà przenikaç
przedstawiciele najbardziej popularnych w krajach basenu ba∏tyckiego obiektów akwakultury, tzn. jesiotra syberyjskiego, jesiotra rosyjskiego oraz ich hybrydów. Jesiotr rosyjski oraz jego hybrydy wyró˝niajà si´ skróconym rostrum
oraz z∏otooliwkowà barwà, szczególnie widocznà na cz´Êci brzusznej. Natomiast jesiotr ba∏tycki ró˝ni si´ od syberyjskiego bardziej masywnym rostrum oraz wi´kszymi
i kontrastujàcymi z powierzchnià cia∏a p∏ytkami kostnymi.
Jesiotr syberyjski ubarwiony jest jednolicie, z dominacjà
ró˝nych odcieni be˝u.
W∏aÊciwoÊci biologiczne
Rozmna˝anie lub cykl p∏ciowy
Jesiotr ba∏tycki dojrza∏oÊç p∏ciowà osiàga∏ podobnie jak
jesiotr zachodni (atlantyckiej populacji), tzn. samce
w wieku 12–15 lat, natomiast samice o dwa, trzy lata
póêniej (Kulmatycki 1933, Magnin 1963). Samice do
tar∏a przyst´pujà co 2–3 lata. W celu odbycia tar∏a jesio-
194
try wp∏ywa∏y do du˝ych rzek wpadajàcych do Morza Ba∏tyckiego: Odry, Wis∏y, Niemna, Dêwiny i Newy. Odrà dociera∏y a˝ po Wroc∏aw, wp∏ywa∏y do Warty i Noteci. Natomiast Wis∏à w´drowa∏y a˝ do Dunajca pod Niedzic´
i Sanem pod PrzemyÊl (Kulmatycki 1933). Tradycyjne
niegdyÊ miejsca tar∏a jesiotra ba∏tyckiego to dop∏ywy
Odry: Warta, Noteç i jej dop∏ywy Drawa i Gwda oraz
Wis∏y: Drw´ca, Narew, Bug i San (Wa∏ecki 1864; Kulmatycki 1933). W´drówk´ tar∏owà jesiotry w WiÊle rozpoczyna∏y w marcu – kwietniu, a termin tar∏a przypada∏
w zale˝noÊci od temperatury wody, na drugà po∏ow´
maja do po∏owy lipca (Kulmatycki 1933, Ninua 1976).
Ikr´ sk∏ada∏y na mineralnym kamienistym, dnie w miejscach o g∏´bokoÊci powy˝ej 2 m z wartko p∏ynàcà wodà
z szybkoÊcià 1–2 m/s (Ninua 1976, Kolman, Zarkua
2002). Optymalna temperatura tar∏a i inkubacji ikry to
12–16ºC. BezpoÊrednio po wyl´gni´ciu ca∏kowita d∏ugoÊç cia∏a larw wynosi od 9 do 11 mm, a po resorpcji
woreczka ˝ó∏kowego od 14 do 17 mm (Holčik i in.
1989). Jesienià w warunkach Wis∏y narybek osiàga∏ d∏ugoÊç ok. 20 cm (Kulmatycki 1933). Narybek jesiotra ba∏tyckiego w wodzie s∏odkiej sp´dza∏ dwa – trzy lata, a nast´pnie sp∏ywa∏ do Ba∏tyku, gdzie przebywa∏ a˝ do osiàgni´cia dojrza∏oÊci p∏ciowej.
Wra˝liwoÊç
Jesiotr ba∏tycki jest typowà rybà w´drownà anadromicznà.
Przez analogi´ do jesiotra zachodniego i ostronosego mo˝na
stwierdziç, ˝e wyl´g podchowany i narybek w wieku do 2-3
miesi´cy toleruje ni˝sze zasolenie wody do 8–10‰, a doros∏e osobniki mogà przebywaç w wodzie o zasoleniu powy˝ej
30‰ (Magnin 1963, Ninua 1976). Ryby dojrza∏e p∏ciowo do
w´drówki tar∏owej w wodzie s∏odkiej przygotowujà si´ przez
okres ok. 2 – 3 tygodni, przebywajàc w strefie przyujÊciowej
rzek. W tym czasie zmienia si´ charakter regulacji osmotycznej ich organizmu. DoÊwiadczenia w∏asne z innymi gatunkami ryb jesiotrowatych wskazujà, ˝e powinien byç, tak jak one
odporny na wszelkiego rodzaju manipulacje zwiàzane z chowem w warunkach kontrolowanych.
AktywnoÊç
Jak ju˝ wspomniano, jesiotr ba∏tycki jest typowym przedstawicielem andromicznych ryb w´drownych. Na tar∏o wchodzi∏
do górnych partii rzek, pokonujàc odleg∏oÊci mierzone setkami kilometrów. W´drówka tar∏owa odbywa∏a si´ w okresie wiosennym przy wysokim poziomie wody i zwiàzanym
z tym szybkim przep∏ywem wody przekraczajàcym 2 m/s
(Kolman, Zarkua 2002). Jak obliczono dla warunków rzeki Rioni, spokrewniony z ba∏tyckim jesiotr czarnomorski
w ciàgu doby, z uwzgl´dnieniem szybkoÊci nurtu rzeki, pokonuje 80–120 km., a wzgl´dem brzegu ok. 15–20 km
(Ninua 1976). Przez okres migracji tar∏owej samce jesiotra
czarnomorskiego tracà od 20 do 30% masy cia∏a, a samice nawet do 50%.
tytu∏ rozdzia∏u (nazwaJesiotr
ryby gatunku)
Ba∏tycki
Sposób od˝ywiania
Wyl´g jesiotra ba∏tyckiego od˝ywia∏ si´ poczàtkowo drobnymi formami zooplanktonu, przechodzàc w miar´ wzrostu na wi´ksze bezkr´gowce: larwy Chronomidae, krewetki, garnele oraz lasonogi. Pokarmem starszych ryb by∏y
mi´czaki, wi´ksze skorupiaki w tym podwój oraz dobijaki
(Ammodytes) (Kulmatycki 1933). Jesiotr ba∏tycki jest bentofagiem i w zwiàzku z tym wachlarz jego organizmów pokarmowych ogranicza∏ si´ jedynie do gatunków wyst´pujàcych w dnie lub strefie przydennej. Nale˝y przypuszczaç, ˝e
obecnie doskona∏ym pokarmem dla wi´kszych jesiotrów
by∏aby babka bycza Neogobius melanostomus Pallas, masowo wyst´pujàca szczególnie w rejonie Zatoki Gdaƒskiej
(Skóra K., Stolarski 1996). Doros∏e jesiotry podczas w´drówki tar∏owej w wodzie s∏odkiej nie pobiera∏y pokarmu.
Siedliska
Jesiotr ba∏tycki by∏ rybà dwuÊrodowiskowà. Narybek w wieku 2 – 3 lat sp∏ywa∏ do Ba∏tyku, utrzymujàc si´ przez okres
co najmniej dwóch lat w wys∏odzonych strefach przyujÊciowych rzek oraz w strefie przybrze˝nej, gdzie zasolenie wody nie przekracza∏o 7–8‰. Nast´pnie jesiotry w´drowa∏y
do g∏´bszych stref Morza Ba∏tyckiego, gdzie zasolenie wody osiàga∏o 15–18‰. Po raz pierwszy do rzek powraca∏y
po kilkunastu latach, po osiàgni´ciu dojrza∏oÊci p∏ciowej,
przy czym wi´kszoÊç z nich trafia∏a do rzek macierzystych,
poniewa˝ jesiotry wykazujà tendencj´ do homingu. W´drówk´ tar∏owà rozpoczyna∏y przy temperaturach wody
7–10°C. Poprzedzona ona by∏a okresem adaptacji do wody s∏odkiej. Po tarle, poczàwszy od drugiej po∏owy lipca,
tarlaki jesiotra sp∏ywa∏y do morza. Ponownà w´drówk´ tar∏owà samice odbywa∏y po dwóch, trzech latach pobytu
w morzu (Kulmatycki 1933).
1101
Rozmieszczenie geograficzne
Przedstawiciele gatunku Acipenser oxyrhynchus oxyrhynchus
Mitch. zasiedla∏ baseny Morza Ba∏tyckiego oraz cz´Êciowo Morza Pó∏nocnego i pó∏nocnego Atlantyku (Ludwig i in. 2002, Kolman 2003). Nale˝y uznaç, ˝e ba∏tycka populacja tego gatunku – jesiotr ba∏tycki – praktycznie wygin´∏a, chocia˝ nie mo˝na
ca∏kowicie wykluczyç mo˝liwoÊci wyst´powania jeszcze pojedynczych osobników, o czym Êwiadczà przypadki po∏owów pojedyƒczych egzemplarzy (Paaver 1996). Ryby te nie rozmna˝a14
A
1
2
15
3
4
16
5
6
17
7
8
18
9
19
20
21
22
23
24
10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21
A
1951-64
B
B
1951
C
1951-54
D
C
1971
54
54
D
E
E
1965
F
F
53
53
G
G
1945-64
H
I
1955-59
H
I
1945-49
52
52
J
J
K
K
L
L
M
M
51
51
N
1955
O
1
1
3
4
5
16
2
6
50
7
17
P
P
A
1Bf
a bc
e f
Bd
g h i
R
R
j k l
0
C
N
O
2
20 40 60 80 100km
S
S
49
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
W∏aÊciwoÊci ekologiczne
Siedliska z Za∏àcznika I Dyrektywy
Siedliskowej, mogàce wchodziç w zakres
zainteresowania
Morze Ba∏tyckie
1130 – ujÊcia rzek (estuaria)
3260 – rzeki nizinne i podgórskie
195
Gatunki zwierzàt (z wyjàtkiem ptaków) – Ryby
1101
jà si´, poniewa˝ ju˝ od lat 40. XX wieku nie stwierdzono obecnoÊci w basenie Morza Ba∏tyckiego osobników m∏odocianych.
Natomiast amerykaƒska populacja jesiotra ostronosego
wyst´puje wzd∏u˝ atlantyckiego wybrze˝a Kanady i pó∏nocnej cz´Êci USA. Przestawiciele tej populacji wchodzà na
tar∏o do rzek Âw. Jana i Wawrzyƒca oraz cz´Êciowo do rzek
Kennebec i Hudson. W tych dwóch ostatnich wyst´pujà
równie˝ przedstawiciele po∏udniowego podgatunku jesiotra ostronosego Acipenser oxyrhynchus desotoi Mitch.
• zabudowa hydrotechniczna rzek uniemo˝liwiajàca w´drówki tar∏owe tych ryb;
• niszczenie tarlisk przez regulacj´ koryt rzek i eksploatacj´ ˝wirowisk bezpoÊrednio w korytach rzek;
• po∏owy ryb dennymi narz´dziami stawnymi w strefach
przyujÊciowych rzek;
• zanieczyszczenia Êrodowiska wodnego;
• nadmierna eksploatacja przy braku zarybieƒ rekompensacyjnych.
Mapa rozmieszczenia w Polsce
Za∏àczona mapa zawiera udokumentowane miejsca po∏owu jesiotrów w rzekach Polski w latach 1945–1971 (Kolman 1996, 2003).
Propozycje dzia∏aƒ ochronnych
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
Status gatunku
Podlega ca∏kowitej ochronie gatunkowej;
Dyrektywa Siedliskowa – Aneks II i IV;
Konwencja Waszyngtoƒska – Za∏àcznik II;
Konwencja Berneƒska – Za∏àcznik III;
Czerwona lista IUCN – Kategoria CR;
Polska czerwona ksi´ga – Kategoria EXP (gatunek zanik∏y
w Polsce).
Wyst´powanie gatunku
na obszarach chronionych
Brak danych.
Przemiany i stan populacji w skali
kraju, potencjalne zagro˝enia
Przemiany i stan populacji
Na poczàtku XX wieku nastàpi∏ gwa∏towny spadek liczebnoÊci populacji jesiotra ba∏tyckiego, czego efektem jest
zmniejszenie si´ wielkoÊci po∏owów tych ryb w WiÊle i Odrze (Kolman 2003). Od koƒca lat 20. w WiÊle ∏owiono rocznie po kilka osobników, a od wprowadzenia ca∏kowitej
ochrony gatunkowej, tzn. od 1936 roku, do po∏owy lat 60.
oficjalnie odnotowano z∏owienie w WiÊle i jej dop∏ywach 27
jesiotrów o d∏ugoÊci powy˝ej 1500 mm i masie cia∏a od 95
do 211 kg (Rudnicki 1966, Anonim 1965, Rolik 1959).
Ostatni udokumentowany w literaturze fakt z∏owienia jesiotra ba∏tyckiego na terenie Polski dotyczy∏ samicy jesiotra z∏owionej w WiÊle pod Che∏mnem (Anonim 1965). Natomiast
przypuszczalnie jeden z ostatnich przedstawicieli jesiotra
ba∏tyckiego zosta∏ z∏owiony w maju 1996 roku w wodach
przybrze˝nych Estonii (Paaver 1996). Obecnie na obszarze
Polski jesiotr ba∏tycki ma status gatunku zanik∏ego.
Potencjalne zagro˝enia
G∏ównymi zagro˝eniami dla planowanej restytucji jesiotra
ba∏tyckiego sà te same czynniki, które doprowadzi∏y do jego wygini´cia, tzn.:
196
W ramach opracowanego „Programu restytucji ryb w´drownych w Polsce” przewidziano restytucj´ jesiotra ba∏tyckiego (Sych 1998). Poczàtkowo planowano sprowadziç
do Polski ikr´ zap∏odnionà lub wyl´g jesiotra zachodniego
z czarnomorskiej populacji, którà zgodnie z ówczesnà
wiedzà uwa˝ano za najbardziej perspektywicznà (Kolman
1999). Jednak˝e prowadzone przez trzy lata prace w Gruzji na rzece Rioni nie da∏y zak∏adanych rezultatów. Po ukazaniu si´ wyników badaƒ genetycznych dajàcych podstaw´ do zmiany statusu systematycznego jesiotra ba∏tyckiego podj´to starania sprowadzenia do Polski wyl´gu jesiotra ostronosego, które w 2004 roku zakoƒczy∏y si´ sukcesem. W oparciu o te ryby oraz przywiezione jeszcze
w przysz∏oÊci porcje wyl´gu tego gatunku planuje si´
utworzenie stada tarlaków, które umo˝liwià prowadzenie
regularnych zarybieƒ wybranych rzek uzyskanym od nich
potomstwem (Kolman 2001).
DoÊwiadczenia i kierunki badaƒ
W okresie poprzedzajàcym restytucj´ jesiotra ba∏tyckiego nale˝y przede wszystkim przeprowadziç inwentaryzacj´ i badania Êrodowiskowe potencjalnych tarlisk szczególnie w dop∏ywach Wis∏y, poniewa˝ w dorzeczu Odry
takie rozpoznanie by∏o ju˝ przeprowadzone. Konieczne
jest dopracowanie metod chowu materia∏u zarybieniowego, gwarantujàcych efektywny wzrost ryb i ich póêniejszà adaptacj´ do warunków naturalnych. W dalszej
perspektywie, tzn. po rozpocz´ciu w∏aÊciwej restytucji,
niezb´dne b´dà badania nad efektywnoÊcià zarybieƒ
ró˝nym materia∏em, a tak˝e nad migracjami ryb
z uwzgl´dnieniem homingu.
Bibliografia
ANONIM. 1965. Z∏owiono jesiotra. Gosp. Ryb. 12: 21.
ARTIUKHIN E., VECSEI P. 1999. On the status of Atlantic sturgeon:
conspecifocity of European Acipenser sturio and North American
Acipenser oxyrinchus – J. Appl. Ichthyol. 15: 35–37.
BARTEL R. 1968. Pojawienie si´ jesiotrów u brzegów Mierzei WiÊlanej. Gosp. Ryb. 4: 14–15.
BERG L.S. 1948. Ryby presnykh vod SSSR i sopredelnykh stran.
Moskwa. wyd. AN SSSR. cz.1, s. 467.
tytu∏ rozdzia∏u (nazwaJesiotr
ryby gatunku)
Ba∏tycki
LUDWIG A., DEBUS L., LIECKFELD D., WIRIGIN I., BENECKE N.,
JENNECKENS I., WILLOT P., MAGNIN E. 1963. Recherches sur
la systematique et la biologie des Acipenserides Acipenser sturio L., Acipenser oxyrhynchus Mitchill et Acipenser fulvescens
Raf. Annales Stat. Centr. hydrobiol. applique, Paris, 9.: 8–242.
MARTI V. Ju. 1939. Biologia i promysel Acipenser sturio v Chernom more. Zool. Zhurn., XVII, 3.
NINUA N.S. 1976. Antlanticheskij osetr reki Rioni. Izd. Metsnereba, Tbilisi.
Paaver T. 1996. A common or Atlantic sturgeon, Acipenser sturio,
was caught in the Estonian waters of the Baltic Sea. Strugeon Quarterly 4.: 7.
ROLIK H. 1959. Jesiotr olbrzym z Bugo-Narwi. Gosp. Ryb. 6.:
19–20.
RUDNICKI A. 1966. Jesiotr – ochrona, k∏usownictwo. Gosp. Ryb.
1.: 21–22.
SKÓRA K.E., STOLARSKI J. 1996. Neogobius melanostomus (Pallas
1811) a new immigrant species in Baltic Sea. Proceedings of the
Second International Estuary Symposium held in Gdaƒsk 18–22
paêdziernika 1993. Crangon Iss. MBC Gdynia, 1, 101–108.
SYCH R. 1996. Program restytucji ryb w´drownych w Polsce – od
genezy do poczàtku realizacji. W: Bioró˝norodnoÊç w Êrodowisku wodnym. Idee ekologiczne 13,7: 71–86
Tikhii M.I. 1929. Nemetskii osetr v reke Rioni. Priroda.
4:369
VLADYKOV V. D., GREELEY J.R. 1963. Order Acipenseroidei. W: Bigelow H.B. (ed.) Fishes of the Western Nord Atlantic. Mem. Sears Found. Mar. Res., New Haven.: 24–60.
WA∏ECKI A. 1864: Systematyczny przeglàd ryb krajowych. Drukarnia Gazety Polskiej, Warszawa.: 93–94.
Ryszard Kolman
1101
Poradniki ochrony siedlisk i gatunków
BIRSTEIN V.J., BETTS J., DeSalle R. 1998. Molekular indentificacion of Acipenser sturio speciments: a warning note for recovery plans. Biol. Conserv. 84: 97–101.
DEBUS L. 1999. Meristic and morphological features of the
Baltic sturgeon (Acipenser sturio L.) – J. Appl. Ichthyol.
15: 38–45.
GESSNER J., DEBUS L., FILIPIAK J., SPRATTE S., SKÓRA K.,
ARNDT G. 1999. Development of sturgeon catches in German and adjacent waters since 1980. J. Appl. Ichthyol. 15.:
136–141.
KAIROV E.A., KOSTRICHKINA E.M. 1970. Rezul’taty introduktsii
osetrovykh v basseyn Baltiyskogo Morya. Trudy VNIRO, t.76:
147–152.
KOLMAN R. 1996. Przesz∏oÊç i przysz∏oÊç jesiotrów w Polsce.
Zoologica Poloniae 41/Supl.: 171–178.
KOLMAN R. 1999. Czarnomorska populacja jesiotra zachodniego – nadzieja na restytucj´ w naszych wodach. Przeglàd Rybacki, 6, s:56–59.
KOLMAN R. 2001. Perspektywy i mo˝liwoÊci restytucji ba∏tyckiej
populacji jesiotra zachodniego (Acipenser sturio L.). Roczniki
Naukowe PZW, t. 14 supl.: 331–337.
KOLMAN R. 2003. Jaki jesiotr wyginà∏ w Ba∏tyku? Kom. Ryb. 1: 1–3.
KOLMAN R., ZARKUA Z. 2002. Enviromental condition of common sturgeon (Acipenser sturio L.) spawning in river Rioni
(Georgia). Electronic Journ. of Pol. Agricult. Univ. S. Fish. 5, 3.
KUDERSKIJ L.A. 1983. Osetrovye ryby v bassejnach onezhskogo
i ladozhskogo ozer. Ryby onezhskogo ozera i ikh khoziajstvennoe ispol’zovanie. Sborn. Nauch. Trud. GosNIORKh,:
128–148.
KULMATYCKI W. 1933. W sprawie zachowania jesiotra w rzekach
Polskich. Ochrona Przyrody. Roczn. XII: 1–21.
197