program pdf

Didone abbandonata
Domenico Sarri (1679-1744)
(wersja z 1734 r., Brno)
OPERA W TRZECH AKTACH
LIBRETTO PIETRO METASTASIO (1698-1782)
Reżyseria, scenografia: Tomáš Pilař, Patricie Částková
Kierownictwo muzyczne: Martyna Pastuszka, Jan Čižmář
Tłumaczenie libretto: Agnieszka Kiepuszewska
OBSADA:
Dydona, królowa Kartaginy: Andrea Široká
Eneasz, bohater wojen trojańskich: Stanislava Jirků
Jartbas, Król Maurów: Roman Hoza
Selene. Siostra Dydony: Zuzana Černá
Araspe, powiernk Jarbasa: Martin Ptáček
Osmida, powiernik Dydony: Václav Cikánek
„Didone abbandonata” to pierwsze libretto napisane przez Pietro
Metastasio (1698-1782), najbardziej rozpoznawalnego autora tekstów operowych w epoce baroku. To właśnie to dzieło, zapoczątkowało jego błyskotliwą karierę, w której pisał dla największych
twórców oper, takich jak Vivaldi, Handel czy Mozart. Opera Domenico Sarriego (1679-1744), była pierwszą skomponowaną do tego
libretta, wykorzystywanego potem jeszcze przez różnych kompozytorów 60 razy, aż do połowy XIX wieku.
Premiera opery odbyła się w Neapolu 1 lutego 1724 r. w Teatrze San
Bartolomeo. W tytułową rolę wcieliła się wtedy Marianna Bulgarelli, znana ze swoich umiejętności aktorskich. Bulgarelli była także
patronką i partnerką młodego Metastasio, który mieszkał u niej
pisząc tekst „Didone” i miała znaczący wpływ na jego ostateczny
kształt.
Premiera opery odniosła ogromny sukces, a publiczność, która jej
wysłuchała, była wykonaniem głęboko poruszona. W kolejnych la-
{oh!} Orkiestra Historyczna:
skrzypce: Martyna Pastuszka (koncertmistrz),
Adam Pastuszka, Violetta Szopa-Tomczyk, Małgorzata Malke
altówka: Dymitr Olszewski
viola da gamba: Krzysztof Firlus
wiolonczela: Bartosz Kokosza
teorba: Jan Čižmář
klawesyn: Marcin Świątkiewicz, Anna Firlus
oboje: Tereza Pavelková, Marcel Plavec
tach opera była wystawiana w kilku innych włoskich teatrach operowych by po 10 latach dotrzeć do Brna, gdzie wykonana została
jesienią 1734 r. w Teatrze Reduta. Teatr ten był ważnym miejscem
na muzycznej mapie centralnej Europy – prezentowano tam najistotniejsze dzieła włoskich, niemieckich i francuskich kompozytorów. W tym samym miejscu koncertował także młody Wolfgang
Amadeusz Mozart wraz ze swoją siostrą Nannerl.
Opera Sarriego z czasem popadła w zapomnienie i do dziś nie
ma kompletnych nagrań tego dzieła. Kilka kopii manuskryptów
zachowało się w Neapolu, a oryginał libretta do dziś znajduje się
również w Brnie. 280 lat po brneńskiej premierze, dzięki współpracy {oh!} Orkiestry Historycznej z teorbistą i muzykologiem Janem
Čižmářem oraz czeskimi i słowackimi solistami, opera wróciła na
scenę Teatru Reduta, gdzie została dwukrotnie wykonana 28 i 29
stycznia. Dziś, w przeddzień 290. rocznicy prapremiery dzieła
w Neapolu, „Didone abbandonata” zabrzmi w Katowicach.
STRESZCZENIE LIBRETTO:
AKT I
Dydona, Królowa Kartaginy, choć obiecała swą rekę Królowi Jarbasowi,
władcy Maurów, zakochała się w Eneaszu, bohaterze wojny trojańskiej,
który wraz ze swym statkiem rozbił się u wybrzeży Kartaginy. Jarbas
przybywa do Kartaginy i, podając się za swego własnego posła, Arbace, ostrzega Dydonę, że Eneasz nie ma prawa zostać królem Kartaginy.
W imieniu swego króla oferuje pokój w zamian za rękę Dydony i życie
Eneasza. Królowa odrzuca ofertę Jarbasa. Ten, wysługując się swym powiernikiem Araspe, chce pozbawić życia Trojańczyka. Gdy Araspe odmawia, Jarbas chce sam zgładzić Eneasza, ale obydwaj zostają zatrzymani
podczas udaremionej próby zamachu. Jarbas ujawnia swoją prawdziwą
tożsamość i zostaje uwolniony. Eneasz mówi Dydonie o swoich planach
opuszeczenia Kartaginy, ale traci pewność co do słuszności tej decycji gdy
Dydona oskarża go o zdradę i niewdzięczność.
AKT II
Uwolniony Araspe ujawnia swoją miłość do siostry Dydony - Selene. Ta
jednak, skrycie zakochana w Eneaszu, odrzuca jego uczucia. Eneasz
przekonuje Dydonę by przebaczyła Jarbasowi, niewiedząc jednak, że król
został już uwolniony przez powiernika Dydony, Osmidę, który zaoferował swoją służbę Władcy Maurów z nadzieją zdobycia tronu Królowej
Kartaginy. Dydona zwodzi Eneasza deklarując miłość do Jarbasa - jednak zazdrosny gniew Trojańczyka przekonuje ją o jego miłości i z odnowionymi nadziejami ponownie odrzuca starania Króla Maurów.
AKT III
Eneasz przygotowuje się do opuszczenia Kartaginy, gdy na pojedynek
wyzywa go Jarbas. Z potyczki zwycięsko wychodzi Trojańczyk, darując
ostatecznie życie Jarbasowi. Selene, ostatni raz próbując zatrzymać
Eneasza, przyznaje się do swoich uczuć względem niego. Ten jednak nie
zmienia decyzji - flota Trojańczyka odpływa z Kartaginy. Araspe donosi,
że Maurowie podpalili miasto; Dydona nawet w obliczu płomieni zbliżających się do jej pałacu nie zmienia zdania co do małżeństwa z Jarbasem. Dowiaduje się o zdradzie swojego powiernika Osmidy oraz o skrywanych uczuciach swojej siostry do Eneasza. Nie widząc sensu w swym
życiu i będąc świadkiem niszczejącego imperium Dydona decyduje się
sama zakończyć swój żywot.
Didone abbandonata
Domenico Sarri
Andrea Široká (Dydona) jest solistką Opery im. Janáčka w Teatrze
Narodowym w Brnie, pojawiając się w takich rolach jak Xenie (M.
Musorgski – „Borys Godunow”, „Frasquita” ( G. Bizet - „Carmen”),
Berta (G. Rossini – „Curulik Sewilski”), Adéla (J. Strauss – „Zemsta
Nietoperza”), Volpino (J. Haydn - „Lo speziale”), Clorinda (G. Rossini - „Kopciuszek”), (W.A. Mozart – „Wesele Figara”), Esmeralda (B.
Smetana – „Sprzedana Narzeczona”), Titania (B. Britten - „Sen nocy
letniej”). Regularnie koncertuje także z repertuarem sakralnym.
Zuzana Černá (Selene) jest absolwentką Akademii Muzyki Dawnej w Brnie. Studiowała również muzykologię i edukację muzyczną
na Uniwersytecie Masaryka. W swojej działalności skupia się głównie na muzyce dawnej. Swoje umiejętności doskonaliła podczas
licznych warsztatów prowadzonych m.in. przez Evelyn Tubb, Nicki
Kennedy, Julie Hassler, Joel Frederiksen, Irenę Troupovą. Współpracuje z zespołami Hofmusici, Capella Regia, Capella Antiqua
Brunensis i Czech Ensemble Baroque. W 2007 r. brała udział w realizacji Orfeusza Monteverdiego w Teatrze Narodowym w Brnie.
W latach 2008-2010, razem z Zespołem Hofmusici uczestniczyła
w premierach oper współczesnych w barokowym teatrze w Czeskim
Krumlovie.
Roman Hoza (Jarbas) studiował w Akademii Sztuk Scenicznych
im. Janáčka. Swoje umiejętności stale rozwija kontynuując studia
w Uniwersytecie Sztuk Muzycznych i Scenicznych w Wiedniu. Wiele
czasu poświęca również muzycei dawnej – brał udział m. in. w Letniej Akademii Muzyki Dawnej w Holešovie (klasa Evelyn Tubb).
Jest laureatem Międzynarodowego Konkursu Muzyki Sakralnej
i Kameralnej w Ołomuńcu (2010). Podczas studiów miał okazję
występować w takich rolach jak: Giulielmo (W. A. Mozart – Cosi
fan tutti), Don Giovanni (G. Rossini – Cyrulik Sewilski) w Operze
Kameralnej Akademii im. Janáčka w Brnie, a także Bartolo (G. Rossini – Cyrulik Sewilski) w Teatrze Śląskim w Opavie.
Stanislava Jirků (Eneasz) - studiowała w praskiej Akademii Sztuk
Scenicznych. Od sezonu 2005/2006 jest solistką Teatru - Opery Narodowej w Pradze, gdzie kreowała takie postacie jak Goffredo (G.
F. Händel – „Rinaldo”, Dorabella (W.A. Mozart – „Cosi fan tutte”),
Cherubino (W.A. Mozart – „Wesele Figara”,) Mercedes (G. Bizet –
„Carmen”), Frances (B. Britten – „Gloriana”) i inne. Współpracuje
również z Teatrem Narodowym w Brnie i Operą – Teatrem w Libercu. Brała również udział w wykonaniach dużych dzieł wokalno-instrumentalnych, m.in. na Festiwalu im. B. Smetany w Litomyšli (J.
K. Vanhal – „Stabat Mater”, W. A. Mozart – „Msza Koronacyjna”)
czy Festiwalu „Praska Wiosna” (A. Pärt – Pasja wg. Św. Jana). Koncertuje również zagranicą, przede wszystkim w Hiszpanii (Madryt,
Barcelona, Saragossa, Castelló, Tarragona, Pampeluna, Valladolid),
a także w Niemczech, Holandii i Francji. We wrześniu 2004 r. wraz
z Praską Orkiestrą Kameralną dokonała nagrania z muzyką bożonarodzeniową ze zbiorów watykańskich, pod dyr. Toshiyuki Shimada (Portland Symphony Orchestra).
Martin Ptáček (Araspe) - swoją karierę wokalną rozpoczynał w czeskim chórze chłopięcym Boni Pueri mając 9 lat. Z tym zespołem wystąpił na bardzo wielu koncertach, nagrał też wiele płyt CD. Obecnie
jest członkiem zespołu wokalnego Gentlemen Singers, z którym
zdobył wiele nagród podczas konkursów i festiwali odbywających
się na całym świecie. W partiach solowych występuje jako tenor/
kontratenor. Brał udział w wielu kursach wokalnych, kształcąc się
jako kontratenor pod okiem specjalistów w tej dziedzinie takich jak
Piotr Olech, Steve Wächter, Jean-François Lombard. Współpracuje
z jednymi z najlepszych czeskich dyrygentów: Romanem Valkiem
(Czech Ensemble Baroque), Tomášem Hanzlikiem (Ensemble Damian) i Markiem Štrynclem (Musica Florea).
Václav Cikánek (Osmida) – tenor. Swoje umiejętności wokalne rozwijał podczas prywatnych studiów u Prof. Pawly Zumrovej w Pradze, które zaowocowały współpracą z Teatrem – Operą Narodową
w Pradze oraz Teatrem Narodowym w Brnie. Jest także absolwentem medycyny na Uniwersytecie Karola w Pradze. W swoim repertuarze ma wiele partii tenorowych, m.in. Almaviva (G. Rossini
– „Cyrulik Sewilski”), Don Ottavio (W.A.Mozart – „Czarodziejski
Flet”), Bastien (W.A.Mozart – „Bastien i Bastienne”), Lensky (P.
Czajkowski – „E. Oniegin”). Współpracuje z Czech Ensemble Baroque. Koncertuje zarówno w kraju jak i zagranicą, m.in. w Austrii,
Niemczech, Francji i Polsce. Poza repertuarem operowym dobrze
czuje się również w muzyce sakralnej (W.A. Mozart – „Requiem”,
„Missa Solemnis”, A. Dvorak – „Msza D-dur”).
W W W . C K . A RT. PL / W WW .FACEB O OK.COM / CKK.I M.K.B O CH ENEK
W W W . O R K I E S T RA H I S T O RYC Z N A . P L / W W W .YOUT UB E.COM/ OR KI ES T R AHI S T OR YCZ NA
W W W . FAC E B O OK.COM/ OR KI ES T R AHI S T OR YCZNA