do pobrania

Hasło Światowego Dnia Zdrowia 2014:
Choroby wektorowe
lek. med. Janusz Kaliszczak
Konsultant Wojewódzki w dziedzinie epidemiologii
na obszarze województwa podkarpackiego
WSSE w Rzeszowie – 25 marca 2014 r.
WHO:
„Czynniki zakaźne
zawsze będą stanowić
istotny problem
zdrowia publicznego
dla każdego społeczeństwa,
niezależnie od jego postępu
technologicznego
i stopnia zamożności...”
„…Profil chorób zakaźnych, ich rozwój,
ich obraz kliniczny i stopień narażenia na nie,
ulega i będzie ulegał w przyszłości stałej ewolucji…”
„..Do naturalnej biologicznej ewolucji w zakresie zagrożeń
infekcyjnych dochodzą nowe zagrożenia związane z migracją
ludzi w dotychczas niespotykanej skali...”
CHOROBA WEKTOROWA
Iwan Iwanowicz Wektorow
(1938 – 2012)
amerykański mikrobiolog
i lekarz epidemiolog,
w 1962 r. opisał objawy,
przebieg i różnicowanie
tzw. choroby Wektorowa.
Choroby wektorowe =
= choroby transmisyjne
różne choroby zakaźne wywoływane
przez patogeny przenoszone przez
biologicznych pośredników = żywych
przenosicieli = wektory chorób,
chorób,
głównie stawonogi (muchy, komary, wszy,
pchły, kleszcze), a także przez gryzonie.
Choroby wektorowe
Dżuma - czarna śmierć
- wybucha w Azji Środkowej w 1346 r. i przez jedwabny
szlak dostaje się na Krym i statkami dalej w „stary” świat,
- w ciągu 6 lat w XIV wieku przyczynia się do śmierci ok. 50%
ówczesnej populacji Europy,
- daje to spadek ogólnoświatowej ówczesnej liczebności ludzkiej z ok.
450 mln do ok. 350 mln,
- zaraza powraca sporadycznie do Europy aż do XIX wieku,
- wg WHO ostatnie ognisko dżumy odnotowano w Peru w 2010 roku,
kiedy zarażonych zostało 12 osób,
- ostatnia ofiara śmiertelna dżumy - sierpień 2013 r. - 15
15--letni
chłopiec z Kirgistanu.
Wektor: pasożytujące m.in. na szczurach śniadych pchły Xenopsylla
cheopis, przenoszące pałeczkę dżumy - Yersinia pestis.
Tiger mosquito – „historia naturalna”
1985 r. - Aedes albopictus - azjatycki komar tygrysi
dostaje się w transporcie starych opon do USA,
- komar ten przenosi m.in. wirusy dengi, wirusy żółtej
febry, wirusy Gorączki Zachodniego Nilu (WNV),
1987 r. - komar jest już obecny w 17 stanach USA,
1996 r. - pierwsze w USA przypadki zakażeń wirusami
Gorączki Zachodniego Nilu,
1999 r. - 150 przypadków WNV w USA,
2002 r. - zanotowano aż 4156 chorych,
2003 r. - w USA jest już 9830 chorych,
2012 r. > > >
West Nile, n: 5,674
FIGURE. Rate of reported cases of West Nile virus
neuroinvasive disease, by state — United States, 2012
Wektory
komary (Culicidae) - rozprzestrzeniają m.in. malarię, dengę żółtą
febrę, filariozy, lejszmaniozy, różne zapalenia mózgu, papatacci ...
muchy (Muscidae) - przenoszą m.in. śpiączkę afrykańską,
czarne meszki (Simuliidae) – wektory onchocerkozy (ślepota
rzeczna),
muchówki (Diptera) – roznoszą pierwotniaki wywołujące
leiszmaniozy i inne pasożyty,
pchły (Siphonaptera) - przenoszą tasiemce oraz zarazki tularemii,
zapaleń mózgu, boreliozy, w przeszłości także dżumy,
wszy (Anoplura) – roznoszą różne odmiany tyfusów i boreliozę,
pluskwy (Cimicidae) – wektor trypanosomatozy Chagasa,
kleszcze (Ixodoiea i in.) – na świecie wektory ok. 70 różnych chorób
niebezpiecznych dla człowieka,
gryzonie (różne gatunki) – tu m.in. gorączka Hanta...
„Słodka krew”
Kogo gryzą kleszcze, pchły, wszy ??
A kogo komary (także meszki i jusznice)
jusznice) ? = idealna
ofiara komara to blondynka w ciąży, ćwicząca na
świeżym powietrzu w czarnym, granatowym lub
czerwonym dresie,
Sprzyja ukąszeniom:
ukąszeniom: szybka przemiana materii,
potliwość (kwas mlekowy i mocznik), grupa krwi „0”,
kolonizacje skóry Staphylococcus epidermidis, blond
włosy, pogoda ciepła i wilgotna …
Choroby wektorowe
1. obecne od dawna na terenie Polski,
2. rzadko występujące na terenie Polski,
ale częste w krajach sąsiednich,
3. nigdy dotychczas nie występujące na
terenie Polski (możliwe zawleczenie).
Choroby wektorowe
Z polskich 20 gatunków kleszczy
(spośród 800 występujących na
świecie) najważniejsze znaczenie
ma kleszcz pospolity
(zaroślowy) - Ixodes ricinus.
Jest w Polsce wektorem u ludzi i zwierząt:
gorączki Q, odkleszczowego
zapalenia mózgu, boreliozy,
tularemii, brucelozy, różycy,
tężca, babeszjozy, erlichiozy.
Choroby wektorowe
W Polsce występuje 47 gatunków komarów (z 2700 na świecie).
W niektórych latach i na niektórych terenach ich występowanie
może osiągnąć nasilenie plagowe, co zwiększa ryzyko
przenoszenia chorób.
Główne „polskie” wektory chorób to:
- komar brzęczący (Culex pipiens pipiens)
– wektor boreliozy i dirofilarioz
dirofilarioz,,
- komar widliszek (Anopheles maculipennis,
oraz A. atroparvus, A. messeae, A. claviger
i A. plumbeus) - wektor malarii i dirofilarioz
dirofilarioz..
Choroby wektorowe – 1.
- kzm - odkleszczowe (wczesnoletnie) zapalenie
-
mózgu
borelioza - krętkowica kleszczowa, choroba z
Lyme
tularemia
bruceloza
różyca
tężec
bartoneloza
Borelioza
W wywiadzie chory może nie podawać być jako takiego
kontaktu z kleszczem i ze zwierzyną (dziką i domową),
żywą lub ubitą, także przechowywaną i przewożoną
(myślistwo, masarstwo) i poprzez obieloną skórę, koc,
wykładzinę, dywan, odzież – gdzie „ukrył się” kleszcz.
Rumień wędrujący (EM) ma tylko ok. 60 – 65 % osób
zakażonych Borrelią. Do 50% chorych zaprzecza
ugryzieniu przez kleszcza.
Istotna jest rola także postaci pośrednich – nimfy i larwy
kleszczy – także groźnych dla człowieka.
Wg różnych danych innym wektorem krętka boreliozy mogą
być komary Culex pipiens – ok. 2% osobników zakaża ?
KZM
Kleszczowe (odkleszczowe) zapalenie mózgu = arbowirusowe
zapalenie mózgu = wczesnoletnie zapalenie mózgu. Choroba
powodowana przez neurotropowe arbowirusy.
Rezerwuar: zwierzyna dzika i domowa, człowiek.
Po ukąszeniu przez kleszcza w czasie 66-12 dni – faza I zakażenia
(przebieg bezobjawowy lub przypominający grypę) = wiremia
- wirusy z krwi przenikają do mózgu i opon m.
m.--rdz. Faza II =
gorączka, bóle głowy, wymioty, objawy oponowe, objawy
mózgowe, drgawki, porażenia, pobudzenie. Faza III =
zmiany mózgowe: możliwe utrwalone niedowłady,
upośledzenie umysłowe, inne zaburzenia neurologiczne.
Leczenie wyłącznie objawowe. Profilaktyka: szczepienia – trzy dawki
szczepionki (0 – 1 - 12 miesięcy), potem 1. dawka przypominająca co 5 lat.
Tularemia
Choroba zakaźna o dużej zakaźności, powodowana przez pałeczkę
tularemii Francisella tularensis, opisana po raz pierwszy jako
choroba szczurów w 1911 r. Rezerwuar: gryzonie, zające, lisy,
dziki, zwierzyna płowa i zwierzęta domowe – wektor: kleszcze.
Nie tylko ukłucie kleszcza może spowodować zakażenia, ale także
jego rozgniecenie i wtarcie w skórę lub ranę.
Główne objawy: gorączka, bóle głowy, wymioty, czasem wysypka.
Objawy zazwyczaj ostre, ale czasem w postaci lekkiej, poronnej. W
dalszym czasie dochodzi do postaci wrzodziejąco - węzłowej
(płucnej, ocznej, anginowej).
Leczenie: antybiotyki
aminoglikozydowe, tetracykliny i fluorochinolony.
Bruceloza
4 gatunki Brucella chorobotwórcze dla człowieka.
Choroba może mieć przebieg ostry, podostry lub
przewlekły.
Objawy u ludzi: wyczerpanie ogólne fizyczne i psychiczne,
gorączka nieregularna, bóle głowy, stawów, kręgosłupa,
mięśni, jąder, objawy neurologiczne, zmiany w stawach
prowadzące do kalectwa, uszkodzenia ośrodkowego i
obwodowego układu nerwowego, zaburzenia psychiczne.
Wrota zakażenia: uszkodzona skóra i wektory.
Rezerwuar: zające, zwierzyna płowa, dziki, zwierzęta
domowe (bydło, świnie, owce, kozy).
Leczenie: tetracyklina, ryfampicyna oraz aminoglikozydy.
Różyca
Bakteria włoskowiec różycy Erysipelotrix rusopatiae.
Powoduje zakażenia przyranne w postaci
charakterystycznych zmian skórnych, z możliwym
zajęciem okolicznych węzłów chłonnych, zajęciem
stawów, możliwe zapalenie bakteryjne wsierdzia.
Wrota zakażenia: uszkodzona skóra i wektory.
Rezerwuar zarazka: dziki, sarny, kaczki, gęsi, także
zwierzęta domowe, głównie trzoda chlewna.
Leczenie: antybiotyki: penicylina, chinolony i doksycyklina.
PS. Afrykański pomór świń ASF też jest chorobą wektorową
(wektor: kleszcze).
Tężec
Ostra zakaźna toksykoza, powstająca drogą przyranną,
powodowana przez bakterię laseczkę tężca Clostridium tetani.
Wrota zakażenia: uszkodzona skóra i wektory.
Rezerwuar: zwierzyna dzika i domowa, także kontakt np.
z ziemią, liśćmi i ściółką leśną zawierająca kał zwierząt
wcześniej zakażonych.
Postać ostra prowadzi do skurczów mięśni, prężeń
zagrażających życiu, porażenia ruchomości klatki
piersiowej, złamań kręgosłupa i in., ryzyko zgonu.
Możliwa postać ograniczona miejscowa – przyranna.
Tetanus
Objawy wczesne: kurcze w miejscu zakażenia,
szczękościsk, prężenia, zaburzenia połykania,
duszność, gorączka.
Leczenie wyłącznie szpitalne ze wzgl. na zagrożenie
życia i postępowanie po ekspozycji w przypadku
braku szczepień lub braku dawek
przypominających (konieczne podanie surowic i
szczepienia). Corocznie w Polsce jest kilkadziesiąt
zgonów z tego powodu.
Profilaktyka: pełny cykl aktualnych szczepień i
właściwe prowadzenie szczepień przypominających
maximum co 8 - 10 lat !
Choroby wektorowe – 2.
- gorączka Q
-
babeszjoza
erlichioza
gorączka krwotoczna Hanta
malaria
dirofilariozy
?
Gorączka Q
Jest wywoływana przez bakterie GramGram-ujemne Coxiella burnetti.
Nosicielami drobnoustroju są kleszcze, które przenoszą zakażenie
zarówno na dzikie i domowe zwierzęta, jak i ludzi. Najbardziej
narażoną grupą na zarażenie są osoby mające kontakt ze
zwierzętami i produktami pochodzenia zwierzęcego.
Jest zakwalifikowana do najbardziej zakaźnych i zaraźliwych chorób
na świecie, ponieważ do wywołania infekcji oraz jej rozwoju
wystarczy tylko jedna bakteria. Ponadto Coxiella burnetti jest
bardzo odporna na działanie wszelakich chemikaliów.
Choroba może przyjąć u człowieka także charakter przewlekły.
Prowadzić może wtedy do zmian w zastawkach serca, zapalenia
wsierdzia, przewlekłego zapalenia wątroby.
Leczenie: antybiotyki, głównie chinolony.
Babeszjoza
Babeszjoza (piroplazmoza) – wywoływana przez pierwotniaki Babesia.
Czynnikami ryzyka są niedobór odporności, niewydolność lub brak śledziony.
Niekiedy współistnieje z innymi chorobami odkleszczowymi.
W Europie notuje się znaczną liczbę przypadków tej choroby, w Polsce
pojedyncze. Wydaje się, że wynika to raczej z niedoskonałej diagnostyki niż
z rzeczywistego braku transmisji i zakażenia kleszczy.
Okres wylęgania wynosi od 1 do 8 tygodni, ale sporadycznie może być dłuższy.
Często ma przebieg bezobjawowy, ale też i ciężki z zagrożeniem życia.
Objawy przypominają malarię. Najczęstsze: wysoka gorączka, dreszcze, bóle
głowy, bóle mięśniowe, nudności, wymioty. Możliwa hemoliza, niewydolność
nerek i obrzęk płuc. U osób z HIV najczęściej ma ciężki przebieg.
Zapobieganie: ogólne prewencyjne pp-w kleszczom – odpowiednia odzież,
repelenty, „odkleszczanie” psów.
Bardzo rozpowszechniona choroba psów w Europie i naszym kraju.
Leczenie: leki przeciwpierwotniakowe - głównie przeciwmalaryczne: meflokina,
chinina, artemisinina i jej pochodne, atowakwon oraz niektóre antybiotyki
np. klindamycyna.
Erlichioza
Ludzka erlichioza monocytarna (HME, human monocytic erlichiosis)
– choroba wywoływana przez riketsje Ehrlichia chaffensis z
nieswoistymi objawami.
Głównym wektorem są kleszcze, a rezerwuarem zwierzyna płowa.
Większość przypadków zarejestrowano w USA, ale notowana także w
Afryce i Europie. Średni okres wylęgania wynosi 9 dni, a średni czas
trwania choroby – 23 dni.
Objawy: gorączka, bóle głowy i mięśni, utrata łaknienia, nudności i
wymioty, wysypka, kaszel, nieżyt gardła, zajęcie węzłów chłonnych,
bóle brzucha, dezorientację. W ciężkich przypadkach może dochodzić
do niewydolności oddechowej, zaburzeń neurologicznych, ostrej
niewydolności nerkowej, krwotoku z przewodu pokarmowego i/lub
oportunistycznej infekcji wirusowej lub grzybiczej.
Śmiertelność wynosi 22-3%. Leczenie należy podjąć niezwłocznie:
tetracykliny i doksycyklina skracają okres choroby.
Anaplazmoza
Ludzka anaplazmoza granulocytarna (human granulocytic anaplasmosis,
HGA), dawniej określana jako ludzka granulocytarna ehrlichioza (HGE),
wywoływana przez bakterie GramGram-ujemne Anaplasma phagocytophilum.
Zakażenie opisano na początku lat 90. XX w. u pacjenta z USA, u którego po
ukąszeniu przez kleszcza wystąpiła ostra reakcja gorączkowa. Obecna w
Ameryce Północnej, Europie i Azji - często współwystępuje endemicznie
wraz z boreliozą, babeszjozą i kzm.
Główny rezerwuar Anaplasma: dzikie zwierzęta płowe oraz gryzonie i owce.
Konie, kozy, psy i ludzie zakażane są przypadkowo.
W Polsce Według statystyk EPIMELD od 1996 do 2013 zanotowano kilkanaście
przypadków zachorowań. PZH umieścił jednostkę chorobowa w kategorii:
Gorączka plamista i inne riketsjozy (A77, A79).
Choroba jest prawdopodobnie nierozpoznawana w Europie w pełni ze względu
na jej nieznajomość, niespecyficzne objawy oraz niewielką ilość laboratoriów
diagnostycznych wykonujących badania w jej kierunku.
Leczenie: doksycyklina, tetracykliny, rifampicyna, fluorochinolony.
Anaplazmoza granulocytarna
Przebieg HGA i nasilenie objawów jest niecharakterystyczny i zmienny – od
infekcji bezobjawowej, do bardzo ciężkich z zagrażeniem życia śmiertelność wśród osób zakażonych sięga 5%.
Z reguły ma łagodny i samoograniczający przebieg. Po inkubacji od 1 do 60 dni
(najczęściej 77-10), u większości chorych pojawiają się nieswoiste objawy
ostrej infekcji obejmujące wysoką gorączkę (>39 ºC), dreszcze, bóle głowy,
mięśni i stawów, nadmierne pocenie się, a także ogólne osłabienie i utratę
apetytu.
Czasem z suchym kaszlem oraz atypowym zapaleniem płuc, naciekami
płucnymi i zaburzeniami oddychania. Zaburzenia żołądkowożołądkowo-jelitowe –
mdłości, wymioty, biegunka, bóle brzucha - również mogą być związane z
zakażeniem Anaplasma.
Anaplasma.
Może dojść do splenomegalii i hepatomegalii z martwicą hepatocytów i
cholestazą, w innych narządach m.in. nerkach, sercu, oponach mózgowych
czy płucach - możliwe liczne okołonaczyniowe nacieki limfocytarne.
Zakażeniu ulegają nie tylko leukocyty obwodowe, ale i szpik kostny gdzie u
części chorych infekcja prowadzi do trombocytopenii.
Anaplasma phagocytophilum
Choć objawy kliniczne HGA ustępują najczęściej samoistnie w ciągu kilku dni, to
jednak w przypadku braku odpowiedniego leczenia u niewielkiego odsetka
chorych mogą wystąpić ciężkie powikłania zagrażające ich życiu, takie jak:
niewydolność nerek, zespół ostrej niewydolności oddechowej, rozpad mięśni
prążkowanych, zapalenie mięśnia sercowego i wysięk osierdziowy.
Zdarza się, że pacjenci wykazują nasilone objawy neurologiczne w postaci
zaburzeń świadomości i niedowładów, wskazujące na zajęcie opon
mózgowo--rdzeniowych.
mózgowo
Często obserwuje się także utrwalone zawroty głowy, jednojedno- i dwustronne
porażenie nerwów twarzowych, neuropatię obwodową czy bóle splotów
płucnych.
Spadek ilości płytek krwi, a tym samym zaburzenia krzepnięcia przebiegające w
postaci plamicy małopłytkowej z towarzyszącą anemią hemolityczną,
pociąga za sobą ryzyko wystąpienia krwawień np. do światła przewodu
pokarmowego, a także krwotoków (opisano przypadek krwotoku
podtwardówkowego).
Lekami z wyboru są doksycyklina i tetracykliny, rifampicyna i fluorochinolony.
Dirofilariozy
pasożytnicze choroby psów i kotów wywołane inwazją przenoszonych przez komary
nicieni z rodzaju Dirofilaria. Podczas pobierania krwi przez komara larwy
przedostają się do ranki, a następnie tkanki podskórnej, skąd po kolejnej lince z
krwią wędrują do tkanki podskórnej (Dirofilaria repens) lub do serca i tętnicy
płucnej (D. immitis).
Dirofilaria repens w Europie
W Europie u ludzi odnotowano około 1,5 tys. przypadków
spowodowanych głównie Dirofilaria repens - większość w
krajach śródziemnomorskich, najwięcej we Włoszech (321).
Na Ukrainie prawdopodobnie wykryto nawet kilkaset
przypadków (brak pełnych danych).
Rodzime inwazje Dirofilaria repens w ostatniej dekadzie
wykryto także w krajach europejskich uważanych
dotychczas za wolne od tej inwazji - to jest na Węgrzech i
Słowacji.
W Polsce pierwsze przypadki zarażeń ludzi stwierdzono już w
2007 r. i notuje się jak dotychczas po kilka rocznie.
Leczenie: głównie inwermektyną.
Malaria
= zimnica, plasmodioza, febra, paludyzm:
paludyzm:
choroba pasożytnicza wywoływana przez jeden lub więcej z
pięciu gatunków pierwotniaka jednokomórkowego z rodzaju
Plasmodium rotium:
1. zarodźca ruchliwego (Plasmodium vivax),
2. zarodźca pasmowego (Plasmodium malariae),
3. zarodźca sierpowego (Plasmodium falciparum),
4. zarodźca owalnego (Plasmodium ovale),
5. zarodźca małpiego (Plasmodium knowlesi).
- inne gatunki z rodzaju Plasmodium zarażają zwierzęta.
U człowieka najczęściej dochodzi do zakażeń zarodźcem
ruchliwym i sierpowatym, przy czym ten ostatni powoduje
najcięższą postać choroby i najczęściej prowadzi do zgonu.
Malaria
Jest to najczęstsza na świecie choroba zakaźna,
na którą co roku zapada 250 -300 mln osób, a
umiera 11-3 mln (są to głównie dzieci poniżej 5
roku życia z Czarnej Afryki).
Zachorowania poza terenami tropikalnymi i
subtropikalnymi występowania tej choroby
spotykane są coraz częściej u osób
powracających z tych regionów,
a także endemicznie w krajach „nietropikalnych”
w pobliżu lotnisk i portów, gdzie zostają
zawleczone zakażone komary z rodzaju
Anopheles – tzw. „malaria lotniskowa”.
Malaria
Występuje w ponad 100 krajach strefy
tropikalnej i subtropikalnej i przesuwa się
stale na inne regiony.
Zakażeni ludzie są rezerwuarem zarodźca
malarycznego, wektorem są komary.
Do rozprzestrzeniania się malarii dochodzi
może dojść w rejonach, gdzie temperatura
powietrza wynosi 1616-33 °C, a średnia
wilgotność względna wynosi powyżej 60%.
Do zakażeń malarią rzadko dochodzi na
wysokościach powyżej 20002000-2500 m n.p.m.
Malaria w Polsce
Terytorium Polski należało do terenów endemicznych
malarii. Pierwsze miarodajne polskie doniesienia o
zachorowaniach na nią pochodzą z XIX w.
Ważniejsze rodzime epidemie malarii stwierdzono w latach:
1846, 1847, 18541854-56, 1873, 1898, 19201920-23 oraz 1946194649, głównie na terenach północnej Polski (Żuławy).
W 1921 r. stwierdzono ponad 52 000 zachorowań, za tym
w latach 19211921-26 podjęto pierwszą akcję zwalczania
malarii w Polsce.
Działania zaowocowały pełnym sukcesem w 1938 r., gdy
zarejestrowano już tylko 316 przypadkami choroby,
wywołanej przez zarodźca ruchliwego Plasmodium vivax.
Malaria rodzima w Polsce
Poprawę zaobserwowano w latach 5050-tych XX w., a
uzyskano ją w następstwie prowadzenia od 1945
r. intensywnej akcji przeciwmalarycznej,
prowadzonej przez Naczelny Nadzwyczajny
Komisariat do Walki z Epidemiami.
Wyraźny i stały spadek zachorowań na malarię
stwierdzano corocznie od roku 1950, a od 1956
notowano tylko sporadyczne zachorowania
zawleczone z innych krajów.
Dopiero w roku 1968 Światowa Organizacja
Zdrowia uznała Polskę za kraj wolny od zimnicy
endemicznej.
Choroby wektorowe – 3.
żółta gorączka = YF
denga = DHF
gorączka Krym – Kongo = CCHF
gorączka Zachodniego Nilu = WNV
gorączka krwotoczna Ebola =EHF
g. k. Marburg = MHF
g. k. Lassa = LHF
chikungunya
??
Ebola i „spółka”
W ostatniej dekadzie nasi epidemiolodzy kilkanaście razy
podejrzewali,, że z egzotycznych wojaży Polacy
podejrzewali
przywlekli wirusa eboli.
eboli. Nie było doniesień o infekcji
wirusem Marburg i Lassa, czy gorączek „Nowego Świata”.
Przypadki zachorowań tymi wirusami diagnozowano już np. w
Wielkiej Brytanii, Niemczech, Francji i Holandii.
Holandii.
Zdaniem epidemiologów wykrycie zakażenia wirusem
eboli w Polsce to tylko kwestia czasu.
czasu.
Wirusy gorączek krwotocznych to najniebezpieczniejsze
wirusy świata, które kilkukrotnie siały spustoszenie m.in. w
południowej Afryce. Śmiertelność wśród ofiar tych wirusów
wynosi od 20 do 80 proc., a do zarażenia wystarczy
wektor (komar), kichnięcie, kontakt z krwią czy potem
nosiciela czy chorego.
Gorączki krwotoczne
Objawy „wspólne” (Ebola, Lassa, Marburg, argentyńska …):
- gorączka, zmęczenie, bóle mięśniowe, osłabienie
- krwotoki wewnętrzne, z naturalnych otworów ciała i podbiegnięcia
krwawe narządowe, szybko wstrząs
- objawy neurologiczne: pobudzenie lub apatia, omdlenia, śpiączka
- najczęściej niewydolność nerek, ale i innych narządów
- inne objawy zależne od rodzaju wirusa
- wysoka śmiertelność (20
(20--80 %)
Leczenie:
leczenie głównie objawowe, próby leczenia interferonem
Prewencja:
- szczepionki: brak (tylko żółta gorączka i gorączka argentyńska)
- kontrola populacji gryzoni i stawonogów przenoszących VHFs
- unikanie kontaktu z wektorami i gatunkami przenoszącymi VHFs
Denga
po raz pierwszy wirus izolowany w 1943 r.
pandemia rozszerzająca się od lat 8080-tych XX w.
zasięg geograficzny (jak na razie !): płd. Azja,
Polinezja, Afryka, niektóre stany USA
śmiertelność: do 15%
przenoszona przez komary
nie dochodzi do zakażeń między ludźmi
Denga obecnie występuje co roku u ok. 100 mln osób na
świecie, a zabija ok. 15 000 z nich. Obserwuje się ją w
ponad 100 krajach. Naukowcy z CDC ostrzegają według ich symulacji, do 2080 r. na dengę co roku
będzie chorować ponad 2 mld osób.
osób. Wirus ten może
stać się jednym z największych zagrożeń dla ludzkości.
Postać klasyczna dengi
Zazwyczaj przebiega łagodnie,
występuje wyłącznie u osób nie uodpornionych,
wylęganie: 55-8 dni.
Przebieg:
= dzieci – kilkudniowa nie charakterystyczna
gorączka lub stan podgorączkowy z plamistoplamistogrudkową wysypką,
= dorośli – przebieg zwykle cięższy z gorączką,
bólami głowy, mięśniowomięśniowo-stawowymi, objawami
żołądkowo--jelitowymi, limfadenopatią,
żołądkowo
hepatomegalią i plamistoplamisto-grudkową wysypką.
Choroba trwa zwykle 4 –7 dni, kończąc się
całkowitym wyzdrowieniem, ale przy długotrwałej
rekonwalescencji.
DHF
Dotychczas występowała głównie w Azji płdpłd-wsch., obecnie w
wielu rejonach świata. Jest to jedna z najczęstszych przyczyn
śmierci wśród dzieci.
Przebiega dwuetapowo:
1. początek przypomina postać klasyczną, ale w czasie
trwania gorączki lub tuż po jej spadku stan chorego nagle się
pogarsza, pojawia się skaza krwotoczna (wybroczyny na
błonach śluzowych i skórze, krwawienia z nosa),
hepatomegalia, potem krwawe wymioty i stolce.
2. DHF/DSS = gorączka krwotoczna denga z zespołem
wstrząsowym - śmierć przy braku leczenia następuje w ciągu
jednego dnia (niejasna patogeneza, prawdopodobnie
zaburzenia immunologiczne - kompleksy immunologiczne,
wzrost stężenia immunoglobulin, spadek liczby limfocytów
T).
DHF/DSS
- występuje u osób, które przebyły już zakażenie wcześniej
dengę lub mają przeciwciała nabyte biernie (dzieci od matki),
- DHF/DSS nie występuje jeżeli między I. a II. zakażeniem
upłynęło więcej niż pięć lat lub gdy chory nie wytworzył
przeciwciał oraz u osób niedożywionych.
Rozpoznanie:
Rozpoznanie:
- izolacja wirusa i wzrost stężenia przeciwciał u chorych,
- rozpoznanie na podstawie obrazu klinicznego utrudnione poza
terenami dotychczasowych endemii.
Leczenie – wyłącznie objawowe:
- w postaci klasycznej: odpoczynek, NLPZ (nie aspiryna),
- w DHF środki zapobiegające skazie krwotocznej,
- w DHF/DSS walka ze wstrząsem.
Krymsko - kongijska
gorączka krwotoczna
CCHF opisano w roku 1944 przez rosyjskich naukowców na
Kongo.
Krymie,, a od 1956 opisywano podobne przypadki w Kongo.
Krymie
zasięg geograficzny: Afryka Równikowa, Bliski Wschód,
Bułgaria, była Jugosławia, byłe południowe republiki ZSRR
przenoszona przez kleszcze (zarówno dorosłe jak i nimfy oraz
larwy) pomiędzy zwierzętami ciepłokrwistymi
możliwe zakażenia między ludźmi
rezerwuarem wirusa: bydło i gryzonie
Leczenie: rybawiriną i objawowe
śmiertelność: do 70%
Objawy:
nagły początek, objawy grypopodobne
szybko objawy krwotoczne i wstrząs
Żółta febra (Febris flava)
Infekcja może przebiegać pod różnymi postaciami klinicznymi
– od łagodnych objawów do ciężkiej choroby, kończącej się
śmiercią. Słowo "żółta" w nazwie pochodzi od żółtaczki
towarzyszącej większości zakażeń.
Epidemiologia: wirusy przenoszą głównie komary. Występuje
w szerokim pasie okołorównikowym - dotychczas w 11
krajach Ameryki Południowej i w 33 krajach Afryki.
Afryki.
W Afryce dochodzi do 90% zakażeń żółtą febrą.
W ciągu ostatnich 25 lat na świecie wzrasta liczba epidemii
żółtej gorączki, a coraz więcej krajów zgłasza przypadki tej
choroby. Także w Europie i Ameryce Północnej.
Dotychczas najgorszy był rok 2005 - w 12 krajach
afrykańskich zachorowało na nią ok. 206 tys. osób, z czego
52 tys. zmarło.
Szczepionka
Obowiązkowe szczepienie przeciwko żółtej febrze:
Afryka – Benin, Burkina Faso, Etiopia, Ghana, Kamerun,
Kongo, Liberia, Mali, Niger, Senegal, Togo, Republika
Środkowoafrykańska, Wybrzeże Kości Słoniowej, Zair,
Tanzania,
Azja – Jemen,
Ameryka Południowa – Gujana Francuska.
W Polsce:
można się zaszczepić przeciwko żółtej febrze w Wojewódzkich
Stacjach SanitarnoSanitarno-Epidemiologicznych, w Poradniach Medycyny
Tropikalnej i Medycyny Podróży oraz w Instytucie Medycyny
Morskiej i Tropikalnej w Gdyni.
Szczepienie potwierdzane jest międzynarodową książeczką
zdrowia (tzw. „żółta
„żółta książeczka”
książeczka”),
), której posiadanie jest
warunkiem wjazdu do krajów posiadających obowiązek
szczepienia. Zarejestrowany w Polsce preparat to żywa,
atenuowana szczepionka Stamaril.
Gorączka Hanta
Chorobę wywołuje przenoszony przez gryzonie wirus HFRS
- ten sam, który w latach 50. dziesiątkował żołnierzy
walczących w Korei (region Hantaan).
Chorobę roznoszą gryzonie. Wirus ten dostaje się do
organizmu po bezpośrednim kontakcie z gryzoniami,
także wraz z pokarmem lub kurzem z odchodami gryzoni.
Okres wylęgania wynosi ok. 2 tygodni. Tę chorobę myli się
zazwyczaj z inną infekcją. Wirus tej gorączki krwotocznej
nie przechodzi z człowieka na człowieka.
Zakażenia Hantawirusem występują na wszystkich
kontynentach, w tym są rozpoznawane we wszystkich
krajach Europy.
HFRS
Przebieg zachorowania jest bardzo różnorodnyróżnorodny- od objawów
grypopodobnych z towarzyszącym im objawom ze strony
nerek, do przejściowego uszkodzenia i zaburzenia
funkcjonowania nerek i wątroby, ale zazwyczaj nie
dochodzi do trwałego uszkodzenia tych narządów.
Pierwsze objawy to wysoka gorączka, bóle głowy, dreszcze,
osłabienie. Później możliwe objawy infekcji dróg
oddechowych, skazy krwotocznej. Częste zaburzenia
funkcjonowania nerek, które w niektórych przypadkach
wymagają dializowania pacjentów, czasem już na stałe.
Dzięki dostępnym lekom HFRS nie jest już śmiertelny.
Większość przypadków kończy się pełnym wyzdrowieniem.
Hantavirus
Obecność wirusa Hanta w Polsce wykryto pierwszy raz w 2007 r.
Z 20 zdiagnozowanych wówczas przypadków zachorowań aż 13
odnotowano na Podkarpaciu (w powiecie sanockim).
2009 r.
2010 r.
2011 r.
2012 r.
2013 r.
-
4
6
8
3
4
podkarpackich chorych z gorączką Hanta (kraj: 5)
osób z gorączką Hanta w naszym województwie (k.: 6)
chorych w naszym regionie (kraj: 8)
zakażenia hantawirusem na Podkarpaciu (kraj: 3)
chorych w regionie podkarpackim (Polska: 8 chorych).
Analiza epidemiologiczna zakażeń hantawirusowych rozpoznanych
na Podkarpaciu uprawnia do stwierdzenia, że w naszym regionie
(głównie powiat sanocki, ale także krośnieński, leski, brzozowski,
przemyski, dębicki i stalowowolski) istnieją przesłanki do stałego
utrzymywania się tej infekcji. Wszyscy, którzy zachorowali w
regionie Podkarpacia, mieli kontakt z gryzoniami.
Chikungunya
Tropikalna choroba wirusowa, występująca głównie w
południowej Azji i wschodniej Afryce. W 2006 r. wystąpiły
masowe zachorowania na wyspach Oceanu Indyjskiego oraz
w zachodnich, nadbrzeżnych rejonach Indii i Malezji.
W 2007 r. zanotowano przypadki chikungunya w okolicy Rimini
(koło Rzymu) we włoskim regionie Emilia - Romania. Był to
pierwszy przypadek stwierdzony w Europie.
Chorobę opisano po raz pierwszy w Tanzanii w 1953 r.
Określenie "chikungunya" ma tam oznaczać "zgarbienie",
"przykurczenie".
Choroba przenoszona jest przez komary Aedes spp.
Nie występuje transmisja bakcyla pomiędzy ludźmi.
Chikungunya pod Rzymem
Rezerwuarem zarazka są małpy z Afryki. Początkowo zakażenie
wirusem powoduje (3(3-7 dni po ekspozycji) wystąpienie
objawów rzekomogrypowych, wysypki i świądu skóry.
Gorączka zwykle ustępuje w ciągu kilku dni (tygodni), ale
zdarzają się przedłużające się miesiącami bóle i zapalenia
stawów. Nie ma dowodów na występowanie zakażeń
letalnych, przypadków przebiegu krwotocznego ani
neuroinwazji.
Nie opracowano szczepionki ani leczenia przyczynowego
choroby. Leczenie jest objawowe i polega na podawaniu
NLP. Przeciwwskazany jest kwas acetylosalicylowy.
Jedyną znaną metodą zapobiegawczą jest unikanie narażenia
na ukłucia przez komary (moskitiery, repelenty etc.)
Gorączka Zachodniego Nilu
Chorobę wywołuje wirus Zachodniego Nilu (WNV)
zaliczany do rodziny Flaviridae (kompleks
serologiczny m.in. wirusów: japońskiego zapalenia
mózgu, zapalenia mózgu St. Louis i doliny Murray
oraz wirusem Kunjin).
Pierwotnym rezerwuarem WNV są ptaki. Wirus
transmitowany jest od nich na inne ptaki i ssaki
oraz ludzi, przez komary (głównie gatunki z
rodzajów Aedes, Anopheles, Culex - ale także
Deinocerites, Mansonia, Orthopodomyia,
Psorophora, Uranotaenia i Coquillettidia).
Wirus jest wykrywany także u koni, kotów, psów,
królików, wiewiórek, skunksów, nietoperzy.
WNV
Od 1937 roku, kiedy po raz pierwszy wyizolowano wirusa
w północno - zachodniej Ugandzie (dystrykt West Nile),
wirus wywoływał infekcje bezobjawowe i gorączkowe u
ludzi w Afryce, zachodniej Azji i krajach bliskiego
Wschodu. Występowały nieregularne, nieliczne
zachorowania, zwykle bez objawów neurologicznych.
Obecnie ta gorączka krwotoczna występuje już na kilku
kontynentach.
Jednocześnie od połowy lat 90. XX wieku zauważono
zwiększenie częstości i ciężkości tych zachorowań.
Gorączka Zachodniego Nilu
W kolejnych latach epidemie choroby notowano w
Rumunii (1996 r.), Rosji (1999 r.) i Izraelu (2000 r.).
Przez długi czas nie były znane żadne przypadki
wykrycia wirusa w Europie zachodniej i w Ameryce.
Od roku 1999 wirus rozprzestrzenił się na zachodniej
półkuli – w ciągu kilku lat wirus opanował 17 stanów
USA.
Coraz częściej przypadki choroby notuje się także w
całej Europie.
Rezerwuar: ptaki, konie, człowiek, psy.
WNV
Objawy i przebieg u ludzi:
Infekcja u wielu osób przebiega bezobjawowo lub daje łagodne
objawy. Jeśli dochodzi do rozwinięcia się choroby, objawy pojawiają
się po 2 - 15 dniach. W postaciach lekkich choroba może dawać
objawy rzekomogrypowe (gorączka, ból głowy, bóle mięśni), czasem
drobną wysypkę lub powiększenie węzłów chłonnych.
W cięższych przypadkach objawy są bardziej nasilone a przebieg
gwałtowny, mogą dołączyć się nudności i wymioty, trudności w
połykaniu, kręcz szyi, osłabienie mięśni, utrudnienie chodu, zaburzenia
koordynacji, objawy parkinsonizmu, zaburzenia świadomości.
Istnieje zwiększone ryzyko ciężkiego przebiegu choroby, aż do
zapalenia opon mózgowomózgowo-rdzeniowych i mózgu czy ostrego porazenia
wiotkiego (West Nile Poliomyelitis).
Zdarzają się także przypadki śmiertelne.
WNV
U większości chorych dochodzi do całkowitego wyzdrowienia,
ale u części pacjentów obserwuje się powikłania pod postacią
przewlekających się dolegliwości mięśniowych, bólów głowy,
uczucia zmęczenia, depresji, zaburzeń pamięci i koncentracji
oraz stałych zaburzeń funkcjonowania.
Rozpoznanie choroby wysuwa się na podstawie obrazu
klinicznego, badania obecności swoistych przeciwciał w teście
Elisa.
Leczenie wyłącznie objawowe. Leczenia przyczynowego nie
opracowano.
Zapobieganie: za najlepszą metodę zapobiegania chorobie
uważa się unikanie pogryzienia przez komary, stosowanie
odpowiednich repelentów, moskitier, tworzenie
niekorzystnych warunków do rozrodu komarów.
Szczepionki nie ma.
Gorączka Zachodniego Nilu
… co z Kolbuszową, powiatem i okolicami nad Nilem ?
Kolbuszowa – miasto położone nad rzeką Nil, na skraju Puszczy Sandomierskiej. Według
danych UMIG Kolbuszowa z 31 grudnia 2011 miasto liczyło 9446 mieszkańców.
Nil – rzeka długości 13 km, szerokości nieco ponad 2 m), łączy się ona z rzeką
Świerczówka i razem z nią tworzy rzekę Przyrwa. Obok skansenu, stanowi jedną z atrakcji
turystycznych miasteczka.
Gwinea – Epidemia wirusa Ebola,
nie żyją już co najmniej 34 osoby
sobota, 22.03.2014 22:45 wibi.
„Szybko wzrasta
liczba ofiar gorączki krwiotocznej w Gwinei
(Afryka Zachodnia). Władze tego kraju potwierdzają, że
epidemia została wywołana przez wirus Ebola.
Pierwszy przypadek ofiary wirusa Ebola wykryto 9 lutego w
Gwinei.
Liczba ofiar wzrasta w bardzo szybkim tempie. Według
różnych źródeł zginęło od 34 do 59 osób.
Istnieją obawy, że choroba może rozprzestrzenić się na
sąsiednim Sierra Leone.
Wirus Ebola charakteryzuje bardzo wysoka śmiertelność –
umiera większość zarażonych nim ludzi”...
27 sierpnia 2013, 13:45 TVN24pl
„15-letni chłopiec zmarł w Kirgistanie na dżumę. Wydaje się, że chłopiec
„15został pokąsany przez pchłę - podało kirgiskie ministerstwo zdrowia.
Kwarantannie poddano ponad 100 osób. Nastolatek pochodził z górskiej
wioski na północnym wschodzie kraju, niedaleko granicy z Kazachstanem.
Do tego regionu wysłano ekipy, które mają zlikwidować zwierzęta
roznoszące pchły, by w ten sposób ograniczyć możliwość szerzenia się
dżumy.
Chłopiec zmarł w zeszłym tygodniu, ale lekarze dopiero teraz zdiagnozowali
przyczynę śmierci. W regionie IssykIssyk-kul badaniom poddano 2 tys. ludzi,
ograniczono transport bydła i zorganizowano punkty kontrolne, ludziom z
tego obszaru podano antybiotyki.
Kazachstan zaostrzył prewencyjnie kontrole na granicy z Kirgistanem, by nie
dopuścić do pojawienia się dżumy na swoim terytorium.
Według Światowej Organizacji Zdrowia, ostatni raz inne ognisko dżumy
odnotowano w Peru w 2010 roku, kiedy zarażonych zostało 12 osób”...
Opolanka przywiozła groźną dengę z Malezji
Dodano: 19 marca 2014, ONET.pl 8:04
Autor: Małgorzata Fedorowicz
To jedna z niebezpiecznych wirusowych gorączek krwotocznych. Na
szczęście pacjentkę udało się wyleczyć.
„Denga to jedna z niebezpiecznych wirusowych gorączek krwotocznych. Kobieta,
która niedawno wróciła z podróży do Malezji, trafiła na oddział chorób zakaźnych
Szpitala Wojewódzkiego w Opolu. - Pacjentka miała 3939-stopniową gorączkę i wysypkę
na całym ciele, była mocno osłabiona - mówi Wiesława Błudzin, ordynator oddziału. Na podstawie objawów klinicznych i wyników badania krwi rozpoznaliśmy u niej
dengę. To groźna, wirusowa choroba z grupy gorączek krwotocznych, którą przenoszą
komary z gatunku Aedes aegypti. Po raz pierwszy z takim przypadkiem mieliśmy do
czynienia w 2008 roku. Jedna z Opolanek przywiozła wtedy dengę z Indii. Według
WHO co dziesiąty turysta wraca z egzotycznych wakacji chory. Coraz częściej dotyczy
to też Polaków, którzy potrafią dotrzeć do najbardziej dzikiego zakątka świata i nie
liczyć się z zagrożeniami. Wśród mieszkańców Opolszczyzny, odnotowano w ciągu
kilku ostatnich lat cztery zachorowania na dengę, w tym jedno u dziecka po
pobycie w Indonezji, dwa na malarię. To tylko przypadki zgłoszone na
Opolszczyźnie, bez szpitali w innych regionach...”
Dziennik.pl/Rynek Zdrowia
20
20--08
08--2009 17:40
„Specjaliści z Państwowego Instytutu Weterynaryjnego w Puławach
alarmują: w Polsce wzrosło ryzyko występowania chorób tropikalnych, w
tym gorączki Zachodniego Nilu. Czas jest groźny, bo wyjątkowo wilgotne
lato sprzyja komarom. Sytuacja jest tym poważniejsza, że w naszym kraju
nie istnieje żaden system ochrony, nie ma też szczepionek.
Eksperci z PIW zwracają uwagę, że upalne i wilgotne lato to raj dla
komarów. Globalne ocieplenie powoduje, że obszar występowania
owadów przenoszących wirusa Zachodniego Nilu (WNV) powiększa się
na północ.
Oczywiście to nie komary przywleką chorobę do Polski. Tzw. rezerwuarem
wirusa są ptaki migrujące do nas z Afryki, np. bociany. Komary tylko
przenoszą zarazki z ptaków na ludzi.
Gorączka to bardzo niebezpieczna, ale trudno wykrywalna choroba. Chorzy
odczuwają bóle głowy, mają nudności, kłopoty z koordynacją, wysoką
gorączkę. W cięższych przypadkach dochodzą objawy zapalenia opon
mózgowo--rdzeniowych i zapalenia mózgu lub zbliżone do choroby
mózgowo
Parkinsona. Śmiertelność u osób, które trafią do szpitala, waha się między
2 a 35 proc. Ciągle nie wynaleziono szczepionki na groźną chorobę”...
chorobę”...
df
2010-08-17, ostatnia aktualizacja 2010-08-17; 13:21
Grecja broni się przed gorączką Zachodniego Nilu
„W Grecji od początku sierpnia gorączka Zachodniego Nilu
doprowadziła do śmierci trzech osób. Grecki minister zdrowia
ogłosił wzmocnienie środków zapobiegających rozprzestrzenianiu
się wirusa, którego ognisko znajduje się w centrum kraju - donosi
"Le Figaro". Na ten ruch zdecydowano się, gdy w poniedziałek u
47 chorych na zapalenie mózgu wykryto, że są nosicielami wirusa,
przenoszonego przez komary. Wcześniej, w trakcie weekendu,
wykryto 11 zarażeń - poinformowało Centrum Kontroli i
Prewencji Chorób (Keelpno). Wirus gorączki Zachodniego Nilu
jest przenoszony przez komary”.
AGENCJA GAZETA
ZOBACZ TAKŻE - Wirus Zachodniego Nilu nad Wołgą.
Kolejne zachorowania w Rosji (24-08-10, 15:06)
dodano: 31 sierpnia 2010, 21:00
tagi: epidemia z afryki gorączka zachodniego nilu
Gorączka Zachodniego Nilu: Wirus może być już w Polsce
Agnieszka Mazuś
„Dwie starsze osoby zmarły w Rumunii na gorączkę
Zachodniego Nilu.
W tym roku egzotyczny wirus zaatakował też w Grecji i
w Rosji.
Niewykluczone, że dotarł też do Polski. Gorączka Zachodniego
Nilu to choroba, której naukowcy obawiają się od dawna.
Tym bardziej że jej konsekwencje mogą być znacznie bardziej
poważne niż w przypadku ptasiej czy świńskiej grypy”.
(sxc.hu)
Nowe zagrożenia ?
- Wirus wschodniego zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego
koni (EEEV – komary
omary),
), rezerwuar: ptaki wróblowate, konie,
ptaki, psy, świnie, człowiek
- Wirus zachodniego zapalenia mózgu i rdzenia koni (WEEV –
komary
omary),
), rezerwuar: ptaki wróblowate konie, człowiek
- Wirus enzootycznego wenezuelskiego zapalenia mózgu i
rdzenia kręgowego koni (enVEEV – komary
omary),
), rezerwuar:
głównie gryzonie, także ptaki, oposy, nietoperze, konie,
człowiek
- Wirus epizootycznego wenezuelskiego zapalenia mózgu i
), rezerwuar:
rdzenia kręgowego koni (epVEEV – komary
omary),
ptaki, konie, człowiek
Kto następny ?
Kompleks gorączek krwotocznych „Nowego Świata:
- argentyńska – wirus Junin = wektor: gryzonie
- boliwijska – wirus Machupo = wektor: gryzonie
- wenezuelska – wirus Guanarito = wektor: gryzonie
- brazylijska – wirus Sabia = wektor: gryzonie
oraz inne:
- Gorączka Lasu Kyasanur - KFD = wektor: gryzonie,
małpy, kleszcze
- Gorączka Papatacci = wektor: meszki Phlebotomus spp.
Następne zagrożenia ?
Kompleks odkleszczowych zapaleń mózgu (wirusy
odkleszczowych zapaleń mózgu - kleszcze:
kleszcze: Ixodes spp.
w tym Ixodes ricinus) - rezerwuar: człowiek, owce,
bydło, konie, psy, świnie, gryzonie =
1. powassańskie zapalenie mózgu,
2. rosyjskie wiosennowiosenno-letnie zapalenie mózgu,
3. omska gorączka krwotoczna = OHF.
Inne:
- Wirus japońskiego zapalenia mózgu (JEV – komary
omary),
),
rezerwuar: ptaki, konie, świnie, człowiek
- Wirus gorączki Doliny Rift (RVFV – komary
omary),
), rezerwuar:
bydło, kozy, owce, człowiek
Kto w kolejce ?
Tyfus plamisty (Rikettsia prowazekii – wesz
wesz:: Pediculus
humanus), rezerwuar: człowiek,
człowiek, wiewiórki
Dur powrotny (Borrelia recurrentis – wesz
wesz:: Pediculus
humanus), rezerwuar: człowiek
człowiek
Gorączka okopowa, gorączka pięciodniowa (Bartonella
quintana – wesz
wesz:: Pediculus humanus), rezerwuar:
człowiek
Choroba kociego pazura (Bartnella henselae, Bartonella
clarridgeiae – kleszcz
kleszcz),
), rezerwuar: człowiek
Wirus kleszczowej gorączki Kolorado ((- kleszcz
Dermacentor spp.), rezerwuar: gryzonie, człowiek
Bartonelozy
Rodzaj Bartonella obejmuje ponad 25 gatunków, z czego
trzynaście uważanych jest za patogenne dla człowieka. Bakterie
te są czynnikiem etiologicznym wielu chorób.
Obszerny krąg żywicieli dla Bartonella obejmujący liczne gatunki
ssaków oraz powszechne występowanie przenosicieli (kleszcze,
pchły i wszy) umożliwia szerokie rozprzestrzenienie bakterii w
środowisku naturalnym.
W ostatnich latach odnotowano gwałtowny wzrost liczby nowo
odkrytych gatunków Bartonella, jak również zakażeń
powodowanych przez te bakterie.
Bartonelozy „znane
znane”:
”:
- gorączka okopowa - B. quintana – wektor: wszy
- choroba Carriona (gor. Oroya) - B. bacilliformis – wektor: komary, pchły
- choroba kociego pazura - B. henslae, B. clarridgeiae – wektor: kleszcze
Choroba kociego pazura
Cat scratch disease, CSD - po raz pierwszy opisana w roku 1950,
wywoływana jest przez B. henselae i B. clarridgeaiae.
Obecnie są to najczęściej diagnozowane przypadki zakażeń Bartonella
na całym świecie, głównie u dzieci, co jest związane z ich częstymi
kontaktami z kotami. Zakażenie następuje poprzez zadrapanie i /
lub ugryzienie przez zakażone zwierzę, wektorem mogą być
kleszcze.
U osób zdrowych zakażenie ma przebieg łagodny z powiększeniem
węzłów limfatycznych i zazwyczaj prowadzi do samowyleczenia.
Jednak uważa się, ze mogą być także przyczyną zapalenia
wsierdzia.
W USA odnotowuje się około 24 tys. nowych przypadków CSD
rocznie, zapadalność = 9,3 na 100 tys. osób. W Polsce choroba
rzadko rozpoznawana, zapadalność = 0,15 na 100 tys. Wydaje
się jednak, że wiąże się to z niedostateczną znajomością obrazu
klinicznego i trudnością w postawieniu prawidłowej diagnozy.
Bartonelozy „nieznane”
Proces zakażenia, jak i patogeneza „nowych” bartoneloz jednak są
zbyt mało poznane.
Szacuje się, że 33-4% wszystkich rejestrowanych przypadków zapalenia
wsierdzia powodowane jest przez Bartonella spp.
W ostatnich latach odnotowuje się przypadki zachorowań u ludzi
powodowane przez gatunki Bartonella występujące dotychczas jedynie
u zwierząt (także domowych) – B. elizabethae (zapalenia wsierdzia),
B. grahamii (zapalenie siatkówki i nerwu wzrokowego), B. vinsonii
(zapalenie mięśnia sercowego).
Nowym i dotychczas także bardzo słabo poznanym zagadnieniem są
koinfekcje z udziałem Bartonella spp.
Bartonelozy zaliczane są obecnie przez WHO do chorób z grupy EID
(emerging infectious diseases).
Mity, czy realne zagrożenie ?
Ocena występowania przeciwciał pp-w wirusowi
Zachodniego Nilu wśród mieszkańców
województwa podlaskiego i świętokrzyskiego
M . Kondrusik, Emőke Ferenczi i wsp. (2006)
Klinika Chorób Zakaźnych w Białymstoku
i National Center for Epidemiology, Budapest
grupa 75 chorych z nagłymi stanami gorączkowymi
wykonano oznaczenia pp-w ciał metodą pośredniej
immunofluorescencji przy użyciu zestawów opartych na
antygenach szczepów WNV wyizolowanych na Węgrzech
analiza wyników potwierdza obecność swoistych
przeciwciał pp-w WNV u 17,2 % badanych osób.
Autorzy: „Na podstawie uzyskanych wyników uważamy że wirus może
Autorzy:
być obecny i przenoszony przez komary na terenie Polski. Zakażenie
WNV powinno być brane pod uwagę w diagnostyce stanów
gorączkowych i zapaleń mózgu i opon mm-r. u polskich chorych”...
Krwi nie oddasz
przez rok po wyjeździe do:
Hiszpanii = malaria,
malaria,
przez pół roku po wyjeździe do:
Chorwacji, Francji = denga,
denga,
przez miesiąc po wyjeździe do:
Grecji, Rumunii, Turcji, Włoch, Izraela, Rosji,
Węgier, Portugalii, USA = gorączka
Zachodniego Nilu.
Nilu.
Epidemiolodzy na świecie
nie pytają: kiedy konkretna
epidemia wystąpi. Zadają sobie
inne pytanie: jakie ona może
mieć rozmiary i skutki ?
Pytania ??
Dziękuję za uwagę !
Piśmiennictwo:
1. J. P. Knapp i wsp.: „Choroby przywlekane do Polski – próba analizy”. III Konferencja Medycyny Podróży – Białystok
2. W. Magdzik (red.): „Choroby zakaźne i pasożytnicze - epidemiologia i profilaktyka” - Wyd. @@-medica press
3. Acha P. N., Szyfres B.: “Zoonoses and Communicable Diseases Common to Man and Anim.” - ISBN 9292-75
75--3199231992-8
4. MA. Tolle: MosquitoMosquito-borne diseases - „Curr. Probl. Pediatr. Adolesc. Health Care”
5. R. Olszański (red.).: „Zarys Medycyny Tropikalnej” - Wojskowy Instytut Medyczny
6. Z. Dziubek (red.): "Choroby zakaźne i pasożytnicze" - Wydawnictwo Lekarskie PZWL
7. K. Chomiczewski i wsp.: “Bioterroryzm. Zasady postępowania lekarskiego” - Wydawnictwo Lekarskie PZWL
8. Ch. Duncan i wsp.: “Czarna Śmierć. Epidemie w Europie od starożytności do czasów współczesnych” – Wyd.Bellona
9. S. Wrzesiński: “Oddech Śmierci. Życie codzienne w czasach epidemii” - Wyd. EGIS Libron, Kraków
10. D. Prokopowicz: “Choroby przenoszone przez kleszcze” - Wydawnictwo Fundacji Buchnera
11. i inne materiały.
janusz.kaliszczak®2014