Giełdy energii elektrycznej. Powernext

Giełdy energii elektrycznej. Powernext
Autor: Tomasz FORNALCZYK
(„Polska Energia” – nr 2/2010)
„Powernext nieustająco wsłuchuje się w życzenia swoich klientów i rozwija swoje usługi,
podnosząc stopień ich kompleksowości i rzetelności". Takie informacje można znaleźć
w materiałach informacyjnych Giełdy. Czy rzeczywiście jest ona taka wyjątkowa?
Powstanie i działalność giełdy Powernext było możliwe dzięki Dyrektywie 96/92/WE
dotyczącej zasad wewnętrznego rynku energii. Przepisy te zostały wdrożone do francuskiego
porządku prawnego w lutym 2000 r. Już dwa miesiące później rozpoczęły się prace
koncepcyjne związane z możliwością utworzenia giełdy Powernext. Partnerami projektu były
duże francuskie instytucje finansowe i koncerny energetyczne.
STRUKTURA I HANDEL
Pierwszych transakcji kupna-sprzedaży energii elektrycznej na giełdzie Powernext dokonano
na rynku dnia następnego z dostawą fizyczną 26 listopada 2001 r. W pierwszej sesji wzięło
udział sześciu członków.
Kolejnym krokiem było uruchomienie w 2004 r. rynku kontraktów terminowych dla energii
elektrycznej. Podobnie jak w przypadku innych giełd, rynek ten stanowić miał uzupełnienie
rynku dnia następnego i minimalizować ryzyko cenowe zawieranych na nim kontraktów.
Od 2008 r. handel energią elektryczną na rynku dnia następnego dla obszaru Francji został
przeniesiony do spółki EPEX Spot SE utworzonej wspólnie z niemiecką giełdą EEX. Rynek
kontraktów terminowych dla energii elektrycznej w 2009 r. również został wytransferowany
do jednej ze spółek działającej w strukturach spółki EEX – EEX Power Derivatives GmbH.
Na giełdzie Powernext działał też rynek uprawnień do emisji CO2. Powstał on w czerwcu
2005 r. Parkiet uprawnień nie funkcjonował jednak zbyt długo w strukturach Powernext.
Handel uprawnieniami został wykupiony w 2007 r. przez giełdę NYSE Euronext – czołowego
europejskiego operatora rynku uprawnień do emisji CO2.
Silna pozycja giełdy Powernext została więc dość szybko poważnie nadszarpnięta. Obecnie
stanowi ona jedynie znaczącą platformę handlu gazem ziemnym. Ta stosunkowo nowa
aktywność (rynek uruchomiony w 2007 r.) wydaje się wspierana przez władze Powernext. W
tym zakresie na giełdzie Powernext działają dwa rynki: kontraktów z dostawą fizyczną oraz
rynek terminowy. Na każdym z nich oferowanych jest kilka produktów różniących się między
sobą głównie terminem realizacji kontraktu. W przypadku Powernext trudno o aktualne
statystyki dotyczące handlu energią elektryczną. Pamiętajmy, że te aktywności prowadzone są
przez jednostki wchodzące w skład giełdy EEX. Dane dotyczące cen i wolumenów z parkietów handlu energią elektryczną nie są publikowane na stronach Powernext. Wiadomo
natomiast, że w roku 2008 na rynku dnia następnego handlowało aktywnie 70 uczestników
giełdy. Po-wernext próbuje zatem rozwijać inne aktywności (oprócz handlu gazem). Wykorzystując swoje doświadczenie oraz infrastrukturę informatyczną, giełda ta próbuje również
działalności konsultingowej. W ofercie Powernext znajdują się działania polegające na
organizowaniu i prowadzeniu różnego rodzaju aukcji, zarówno w sektorze energetycznym,
jak i innych zajmujących się handlem. Ta działalność oferowana przez Powernext daje
kompleksowe wsparcie, począwszy od opracowania algorytmu i oprogramowania aukcji,
poprzez sprzęt, aż do procedur związanych z płatnością i dostawą towaru.
UDZIAŁOWCY, NADZÓR I REGULACJA
Pierwszymi udziałowcami Powernext byli HGRT, Euronext, EDF, Société Généra-le, BNP
Paribas, TotalFinalElf and Elec-trabel. Obecnie kapitał giełdy wynoszący 11 741 680 euro,
podzielony jest między 10 udziałowców. Największym z nich jest Holding of Transmission
System Operators (HGRT). HGRT tworzą operatorzy sieci przesyłowych Francji (RTE) – 25
proc. udziałów, Belgii (Elia) – 12,5 proc. oraz Holandii (TenneT) – 12,5 proc. Pozostali to
światowe koncerny działające w branży elektroenergetycznej, gazowej i paliwowej.
Powernext zobowiązana jest prowadzić swoją działalność, realizując postulat równoważenia
interesów kupujących i sprzedających oraz wprowadzając zasady umożliwiające
niedyskryminujący handel.
Instytucjami uprawnionymi do nadzoru i kontrolowania giełdy Powernext są Urząd ds.
Rynków Finansowych (Autorite des Marches Financiers – AMF) oraz odpowiednik polskiego
Urzędu Regulacji Energetyki – Komisja Regulacji Energetyki (Commission de Regulation de
l’Energie – CRE).
AMF jest odpowiedzialny za poprawność i przejrzystość działań prowadzonych przez
różnego rodzaju instytucje na rynkach finansowych, w tym giełd. Urząd ten ma dość szerokie
uprawnienia. Oprócz funkcji polegających na monitorowaniu przestrzegania obowiązujących
przepisów, może również wprowadzać nowe regulacje oraz zatwierdzać procedury
implementowane przez podlegające jego nadzorowi instytucje. Urząd jest także uprawniony
do prowadzenia dochodzeń i nakładania sankcji.
CRE odpowiada za nadzór nad funkcjonowaniem regulowanych sektorów rynku
elektroenergetycznego: systemów dystrybucyjnych i przesyłowych energii elektrycznej oraz
gazu. Zadaniem CRE jest zapewnienie niedyskryminowanego dostępu do sieci
(elektroenergetycznej i gazowej) dla wszystkich konsumentów i wytwórców tych dóbr. CRE
wspiera również rozwój konkurencyjnego rynku energii elektrycznej i gazu, m.in. poprzez
wsparcie przy wprowadzaniu nowych produktów oraz akcje edukacyjne dla klientów.