Bosch Autospec nr 2/2014

Bosch Autospec
Nr 2/52 | lato | 2014 | www.motobosch.pl | www.bosch-service.pl
Czujniki Boscha
w pojazdach
Układ MSC
do motocykli
Samochody
wyręczają kierowców
Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | spis treści
Od redakcji
zanim zauważy je kierowca i dobiera
nych działa w pojazdach użytkowych,
najbardziej odpowiednie przełożenie
które są wykorzystywane jako
w skrzyni biegów samochodu oraz
narzędzie pracy generujące zysk.
Wyobraź sobie, że rano wsiadasz
ewentualne uruchomienie zwalniacza,
Obsługa aut dostawczych i ciężaro-
do samochodu, naciskasz przycisk
o czym można przeczytać w artykule
wych stanowi więc też coraz większy
i mówisz do auta „zawieź mnie
„Lepiej niż w domu”. Każdy z syste-
procent usług w warsztatach napraw-
do pracy”. I choć to brzmi jak science
mów wymaga zainstalowania w pojeź-
czych, których załogi muszą zdoby-
fiction to jest to realna przyszłość
dzie czujników niezbędnych do precy-
wać nową wiedzę związaną z obsługą
nad która już dziś pracuje Bosch.
zyjnego nim sterowania. Jak wiele
takich pojazdów. Dlatego właśnie
Samochody będą woziły ludzi samo-
z nich oferuje Bosch – zarówno
powstał program warsztatowy Bosch
dzielnie, nie korzystając z pomocy
do wyposażenie fabrycznego jak
Pojazdy Użytkowe opierający się
kierowców. Bosch opracował systemy
i naprawy aut, pokazujemy w tym
na współpracy trzech podmiotów:
komunikacji pojazdu z infrastrukturą
numerze Autospeca w artykule
firmy Robert Bosch, dystrybutorów
drogową, które nie wymagają wspar-
„Czujnik – niezbędnik do precyzyjne-
części i wyposażenia do pojazdów
cia człowieka. Wiele z nich już działa –
go sterowania”.
użytkowych oraz serwisów tychże
np. wprowadzony w 2012 r. system
Czujniki znajdują się w samocho-
pojazdów. O tym i wielu innych
Horizon. Rozpoznaje on zakręty, teren
dach osobowych, ale najwięcej
tematach przeczytają Państwo
zabudowany lub wzniesienia i zjazdy
nowoczesnych rozwiązań technicz-
na kolejnych stronach.
Spis
treści
Aktualności
1 Bosch Service ze
Złotym Laurem Klienta
1 „Magiczna” kampania telewizyjna
Szkolenia
6 Bosch Pojazdy Użytkowe
– kolejny program warsztatowy
przeprogramowania sterowników
9 100 lat rozruszników Boscha
Porady
3 Wymiana uszczelki
wtryskiwacza CR
4 Testowanie wtryskiwaczy Common
Rail – próbnik EPS 205
Produkty
do precyzyjnego sterowania
Układy i komponenty Boscha
16 Akumulatory Boscha
10 Rozrusznik z przekładnią
15 Czujnik – niezbędnik
z silnikiem EC
na urządzenia Junkersa
wspomagającymi kierowcę
KTS jako modułu Pass Thru do
2 Akumulatorowy klucz udarowy
2 Przedłużanie gwarancji
Seat Leon z systemami Boscha
8 Użycie testera diagnostycznego
sieci Bosch Car Service
Przemysł
14 Bezpieczeństwo ma priorytet:
do pojazdów zabytkowych
planetarną
17 Układ stabilizujący tor jazdy
Bosch Service w Polsce
18 DAF i Bosch
tylko na dwa kola
12 Iławscy mistrzowie od Diesla
13 Zapraszamy do współpracy
w sieci AutoCrew
Technika
19 Lepiej niż w domu
Magazyn Bosch Autospec redaguje dział Części Samochodowych i Wyposażenia Warsztatowego firmy Robert Bosch Sp. z o.o.
ul. Jutrzenki 105, 02-231 Warszawa, tel. (022) 715 40 00, fax (022) 715 45 98, www.motobosch.pl, www.bosch-service.pl
Zespół redakcyjny: Anna Borsukiewicz, Artur Chrust, Marcin Dynarek, Robert Dzierżanowski, Łukasz Kałucki, Mateusz Kaim,
Marcin Kiełczewski, Sławomir Kosek, Tomasz Kraczko, Tomasz Maciejasz, Tomasz Miluski, Tomasz Nowak, Ewa Peresada,
Zbigniew Pilewski, Jacek Pochopień, Ryszard Polit, Jacek Pudło, Iwona Rokicka, Marta Surowiec.
Nadzór redakcyjny i techniczny: KOZIER MEDIA PRESS
Opracowanie graficzne: studio CARRY
aktualności | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 1
Bosch Service ze Złotym Laurem Klienta
Marka Bosch Service zajęła Sieć Bosch Service skupia w swoich
I miejsce w ogólnopolskim
ramach zarówno serwisy komplekso-
plebiscycie popularności marek
wo obsługujące pojazdy wszystkich
w kategorii serwisy samochodowe.
marek – pod nazwą Bosch Car Service, jak też serwisy specjalistyczne –
W plebiscycie klienci mogli oddawać
pod nazwą Bosch Diesel Service
głosy na 8 podmiotów w kategorii
i Bosch Diesel Centrum.
serwisy samochodowe, odpowiadając
Należące do Bosch Car Service
na pytanie „Które z sieciowych
zakłady to nowoczesne warsztaty
serwisów samochodowych uważa
samochodowe, oferujące komplekso-
Pan/Pani za najlepsze i polecałby/-a-
we usługi w zakresie elektrotechniki,
łaby Pan/Pani znajomym? „. Ankiety
elektroniki samochodowej, napraw
zostały przeprowadzone wielotoro-
układów ABS/ASR/ESP, diagnostyki
wo, to jest podczas sondowania
silników benzynowych i wysokopręż-
naprawczych w każdej stacji Bosch
telefonicznego oraz głosowania
nych, diagnostyki układów hamulco-
Car Service dostępna jest szeroka
za pośrednictwem witryny interneto-
wych, elektroniki pokładowej
gama części i akcesoriów samochodo-
wej konkursu. Bosch Service zdo-
i elektroniki podwozia, przeglądów
wych firmy Bosch stosowanych
był 42% wszystkich oddanych głosów
okresowych, obsługi klimatyzacji
również na wyposażeniu fabrycznym
i zajął pierwsze miejsce w rankingu.
i napraw typowo mechanicznych,
przez wszystkich producentów
Marka Bosch Service została uhono-
takich jak wymiana pasków rozrządu,
samochodów osobowych
rowana złotym godłem ogólnopol-
klocków i tarcz hamulcowych,
i ciężarowych.
skiego konkursu Laur Klienta 2014.
amortyzatorów oraz sprzęgieł.
Oprócz świadczonych usług
Łukasz Kałucki
„Magiczna” kampania telewizyjna
sieci Bosch Car Service
19 maja rozpoczęła się pierwsza
Service w Google, a także w przeglą-
oraz przy wizytówkach serwisów
w historii sieci kampania telewizyjna
darkach mobilnych z opcją Click2Call
w Zumi. pl.
Bosch Car Service.
i wskaż dojazd. Promowany jest też
Serwisy Bosch Car Service, korzy-
sam spot, który można obejrzeć
stając z szerokiej gamy materiałów
Celem wizerunkowym kampanii
na kanale YouTube (w tym również
promocyjnych, włączyły się do akcji
„Poczuj tę magię!” jest zbudowanie
przed większością filmów z dziedziny
również lokalnie, zapraszając klien-
w odbiorcach skojarzenia marki
motoryzacji), Facebooku i na stronie
tów na letnie przeglądy pojazdów.
Bosch Service z profesjonalnym
głównej www.bosch-service.pl
Ewa Peresada
serwisem samochodowym obsługującym kompleksowo wszystkie marki
samochodów zgodnie z hasłem sieci
„Wszystko czego potrzebuje Twoje
auto”. Spot telewizyjny jest emitowany w dwóch różnych długościach: 15
i 30 sekund, około 380 razy dziennie
na różnych kanałach, w tym także
w pasmach dużej oglądalności.
Kampanii telewizyjnej towarzyszy
Poczuj tę magię!
Pozwól nam zająć się Twoim
samochodem
• wszystkie marki
• przeglądy okresowe
• diagnostyka silników
• klimatyzacja
• elektronika i elektryka
• układy hamulcowe
• serwis zawieszenia
• wymiana oleju
• serwis ogumienia
również promocja internetowa
wszystkich serwisów Bosch Car
www.bosch-service.pl
99 zł
2 | Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | aktualności
Akumulatorowy klucz udarowy z silnikiem EC
W maju firma Bosch wprowadziła na rynek akumulatorowy klucz udarowy
Bosch GDX 18 V-EC Professional z uniwersalnym uchwytem osprzętowym
w standardzie ½ i ¼ cala.
Może on być wykorzystywany do wy-
przy trudnych pracach z dużym
konywania wszystkich prac montażo-
momentem obrotowym. Dzięki
wych przy instalacjach, konstrukcjach
zastosowaniu opatentowanego,
metalowych i drewnianych. Dzięki
uniwersalnego uchwytu osprzętowe-
zastosowaniu technologii bezszczot-
go, można łatwo stosować zarówno
kowego silnika EC ma żywotność
klucze nasadowe w standardzie ½ cala
nawet o 100% dłuższą niż narzędzia
jak i sześciokątne końcówki wkręcają-
z silnikami konwencjonalnymi. Jest też
ce w standardzie ¼ cala. Przy stosowa-
od nich lżejszy i mniejszy – wraz
niu osprzętu z chwytem czworokąt-
z akumulatorem 4,0 Ah waży 1,7 kg.
nym 1/2 cala narzędzie oferuje
Jego niewielkie rozmiary pozwalają
maksymalny moment obrotowy 185
na komfortową pracę, nawet w trud-
Nm, co umożliwia szybkie wkręcanie
nych warunkach. Pomagają w tym
i wykręcanie w metalu śrub o średnicy
również trzy diody umieszczone
do 16 mm. W przypadku osprzętu
w obudowie przekładni i w razie
z chwytem sześciokątnym ¼ cala
potrzeby zapewniające dobre oświe-
wartości momentu obrotowego są
tlenie miejsca pracy. Narzędzie jest
zaledwie nieznacznie niższe.
zasilane przez akumulator
litowo-jonowy 18 V.
Pracę kluczem udarowym
GDX 18 V-EC ułatwia także trzystop-
mocnego wkręcenia i uszkodzenia
śrub.
Produkt jest dostępny u partnerów
Klucz udarowy GDX 18 V-EC
niowa regulacja prędkości obrotowej
handlowych Bosch Elektronarzędzia:
Professional pracuje bez odrzutu,
i momentu obrotowego, która pozwa-
www.bosch-professional.pl.
zabezpieczając operatora nawet
la zminimalizować ryzyko zbyt
Przedłużanie gwarancji
na urządzenia Junkersa
Anna Dymkowska
Szczegóły dotyczące gwarancji
znajdują się w książkach gwarancyjnych poszczególnych urządzeń,
a więcej informacji dotyczących
urządzeń i Autoryzowanego Serwisu
Gwarancję na urządzenia marki
Junkers można przedłużyć na okres
nawet do 5 lat.
u pomp ciepła do przygotowania
c.w.u
znajduje się na stronie
www.junkers.pl.
Gwarancję na urządzenie (z wyłączeniem osprzętu) można przedłużać
Decydujących się na zakup urządzeń
na kolejne okresy roczne. Wystarczy
marki Junkers nie zaskoczą problemy
jedynie spełnić warunki uprawniają-
z ogrzewaniem. Firma oferuje
ce do dwóch pierwszych lat gwarancji
bowiem możliwość przedłużenia
i zlecić w ciągu ostatnich trzech
standardowej, 24-miesięcznej
miesięcy trwania podstawowego
gwarancji na wybrane urządzenia
okresu gwarancyjnego, wykonanie
nawet do 5 lat. Oferta dotyczy:
przez Autoryzowany Serwis Junkers
u kondensacyjnych i konwencjo-
płatnego przeglądu technicznego
nalnych gazowych kotłów
urządzenia. Potwierdzeniem prze-
grzewczych,
dłużenia gwarancji jest podpisanie
u przepływowych gazowych
podgrzewaczy c.w.u.,
Umowy Serwisowej Przedłużenia
Gwarancji.
5 lat gwarancji na urządzenia
Junkersa to:
u brak niespodziewanych usterek,
u większe bezpieczeństwo,
u mniejsze koszty eksploatacji,
u wyższy komfort użytkowania,
u minimum formalności – wszystkim
zajmuje się serwisant wykonujący
przegląd.
porady | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 3
Wymiana uszczelki wtryskiwacza CR
Wtryskiwacze są kluczowymi elementami układu wtryskowego Common Rail.
może prowadzić do zablokowania
nagarem smoka pompy oleju i zatarcia
Mają wbudowany zawór elektroma-
wtryskiwaczy, które stosuje się
gnetyczny szybkiego działania lub
po frezowaniu gniazda wtryskiwacza.
piezoelektryczny służący do otwiera-
Niektóre silniki, jak np. RF (2-litro-
silnika.
Mazda wprowadziła zmodyfikowane uszczelki pod wtryskiwacze
nia i zamykania rozpylacza. Wtryski-
wy Diesel z systemem Common Rail)
o numerze RF2A-13-H51B. Podczas
wacze CR zapewniają indywidualną
stosowany w Mazdach od 2003 roku,
wymiany paska rozrządu czy regulacji
korektę dawkowania paliwa na każdy
mają tendencję do utraty szczelności
zaworów warto skontrolować, czy nie
cylinder. Są bardzo czułe na niewłaści-
na uszczelkach wtryskiwaczy. Wtry-
ma przedmuchów na wtryskiwaczach,
wą obsługę i stosowane uszczelnienie.
skiwacze osadzone są pod pokrywą
lub prewencyjnie wymienić uszczelki,
zaworów, przedmuchy przedostają się
jeśli historia auta nie jest znana.
Zadaniem uszczelki jest uszczelnienie wtryskiwacza w głowicy,
do skrzyni korbowej, co ostatecznie
Tomasz Miluski
osadzenie rozpylacza na odpowiedniej głębokości, dzięki czemu paliwo
Fot. 1
jest wtryskiwane na odpowiedniej
wysokości komory spalania umieszczonej w tłoku.
Procedura wymiany uszczelki
wtryskiwacza CR
Nowe wtryskiwacze są z reguły
dostarczane z uszczelką osadzoną
na rozpylaczu (fot. 1). Jeśli wymieniamy uszczelki wtryskiwaczy, powinny
być one dobrane na podstawie
numeru wtryskiwacza w programie
ESI[tronic] (rys. 1).
Jeśli w pozycji „60” na liście części
zamiennych nie ma uszczelki, oznacza
to, że jest ona wykonana w sposób
specjalny i należy ją kupić w serwisie
producenta samochodu.
Przykładem może być silnik
G9T700 w samochodzie Renault
Laguna 2.2 dCi. Procedura dokręcenia
wtryskiwacza powoduje, że podczas
Rys. 1
dokręcania musi być możliwość
pochylenia na stronę mocniej dociąganej śruby. Uszczelka ma zaokrąglone
powierzchnie uszczelniające, co
umożliwia właściwe ułożenie wtryskiwacza w gnieździe głowicy (rys. 2).
Zbyt słabe lub zbyt mocne dokręcenie może spowodować odkształcenie wtryskiwacza, śrub i elementów
mocujących, co z kolei może prowadzić do utraty szczelności.
Do niektórych silników jak np. 1.6
HDi, oferowane są grubsze uszczelki
Rys. 2
4 | Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | porady
Testowanie wtryskiwaczy
Common Rail – próbnik EPS 205
Do testowania wtryskiwaczy Common Rail Bosch opracował specjalistyczne
stanowiska probiercze, takie jak stoły probiercze EPS 815 i EPS 708 wraz
z wyposażeniem CRI/CRIN 846H lub 848H.
Elektryczne sterowanie
Sterowane elektrycznie wtryskiwacze Common Rail są przełomowym
rozwiązaniem w silnikach wysoko-
EPS 205
prężnych. To głównie one przyczyniły
się do popularyzacji silników Diesla
w ostatnich latach. W odróżnieniu
od wtryskiwaczy mechanicznych,
wtryskiwacz elektromagnetyczny lub
piezoelektryczny realizuje dawkowanie paliwa do cylindra w kilku etapach, dzieląc wtrysk na wstępny,
główny oraz dotrysk. Aby zrealizować kilka faz wtrysku w jednym cyklu pracy, wtryskiwacze załączane są
przez dziesiętne części sekundy.
pomiarowe. W oferowanej wersji
EPS 205 jest przystosowany do testowania wtryskiwaczy CRI, CRIN,
CRI-piezo firmy Bosch. Aby testować
wtryskiwacze CRIN, należy dodatkowo dokupić specjalizowane tulejowe
adaptery podłączeniowe (fot. 1)
ułatwiające i skracające czas czynności przygotowawczych.
Dla poprawnej pracy wtryskiwacza
piezoelektrycznego w samochodzie
niezwykle ważne jest graniczne
napięcie zadziałania nastawnika
Po wykonaniu naprawy wtryskiwacze
opracował próbnik do wtryskiwaczy
piezoelektrycznego, zapisane w tzw.
są testowane pod obciążeniem na sta-
EPS 200/A, a obecnie jego nowszą
kodzie ISA wchodzącym w skład kodu
nowisku probierczym. Mierzy się
wersję EPS 205. Umożliwia on
IMA. EPS 205 umożliwia jego spraw-
szczelność wtryskiwacza oraz dawki
sprawdzanie wtryskiwaczy konwen-
dzenie, jednak nie generuje nowego
wtrysku w kilku punktach obciążenia,
cjonalnych oraz wtryskiwaczy CR
kodu, tak jak np. stanowisko
takich jak wolne obroty, obroty
przez mniej specjalistyczne warszta-
EPS 815/708. Jeżeli graniczne napięcie
częściowe, pełne obciążenie oraz
ty. Konstrukcja testera EPS 205
nastawnika piezo jest niewłaściwe, to
dawka pilotażowa. Jednym z najważ-
bazuje na powszechnie stosowanym
poprawna praca wtryskiwacza piezo
niejszych elementów testu na stole
i sprawdzonym przez ponad 5 lat
nie będzie możliwa. Sprawdzanie
probierczym jest możliwość wyznacze-
urządzeniu EPS 200/A. Poddano ją
kodu ISA zostało zaprezentowane
nia klas oraz kodów IMA, gwarantują-
jednak modyfikacjom ułatwiającym
na rysunku 1.
cych poprawną pracę silnika oraz
obsługę, a przede wszystkim umożli-
spełnianie ostrych norm spalin
wiającym testowanie nowych typów
dokupić zestawy pozwalające
nadzorowanych przez system EOBD.
wtryskiwaczy, takich jak np.
na testowanie wtryskiwaczy elektro-
CRI-piezo.
magnetycznych firm Delphi i Denso
Odpowiadając na potrzeby rynku
Bosch, poza omówionym bardzo
specjalistycznym wyposażeniem,
Tester ma ulepszone oprogramowanie zawierające nowe funkcje
Do próbnika EPS 205 można
oraz piezoelektrycznych Delphi/
Continental (Siemens).
porady | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 5
Fot. 1 N
owa koncepcja mocowania wtryskiwacza CRIN
(tulejowy adapter podłączeniowy)
Cechy charakterystyczne EPS 205
u kompaktowy próbnik stołowy, pracujący w środowisku
Windows;
u automatyczny przebieg badania umożliwia pracownikowi
pracę z kolejnym wtryskiwaczem;
u intuicyjnie obsługiwany panel sterowania w postaci ekranu
dotykowego (możliwość obsługi także z klawiatury);
u zintegrowana baza danych do zapisywania wyników
pomiarowych oraz informacji o klientach;
u ocena wtryskiwaczy i rozpylaczy konwencjonalnych oraz UI
na gwarancji;
u badanie szczelności kompletnych wtryskiwaczy
(„automatyczne” badanie przecieków);
u badanie szczelności gniazd (optyczne badanie przecieków
w rozpylaczu);
u automatyczne badanie „chrypienia” – na podstawie analizy
odczytu z czujnika ciśnienia;
u badanie wtryskiwaczy CRI/CRIN oparte na pomiarze dawek
wtrysku wstępnego, biegu jałowego, częściowego i pełnego
pełnym obciążenia oraz wielkości przepływu powrotnego;
u wbudowany układ odsysania oparów i zaprogramowany
proces przepłukiwania;
u łatwy i szybki montaż wtryskiwaczy do próbnika –
zmodyfikowany w stosunku do EPS 200/A;
Rys. 1 Sprawdzanie kodu ISA
u sprawdzanie kodów ISA (początkowego napięcia zadziałania
piezoelektryka).
Fot. 2 Testowanie wtryskiwaczy piezo
Oprócz testowania przedstawionych wtryskiwaczy
CR EPS 205 umożliwia testowanie:
u pompowtryskiwaczy UI osobowe/ciężarowe (dolnej części –
poprzez adapter zasilający),
u wtryskiwaczy konwencjonalnych 1 i 2-sprężynowych,
u wtryskiwaczy konwencjonalnych z NBF (czujnik wzniosu igły),
u wtryskiwaczy stopniowych stosowanych w układach UP
– pompa-przewód-wtryskiwacz.
Bosch, dbając o dotychczasowych wieloletnich użytkowników testera EPS 200/A, przygotował zestawy
doposażające, które umożliwiają jego przystosowanie
do wersji EPS205.
Zbigniew Pilewski
6 | Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | szkolenia
Bosch Pojazdy Użytkowe
– kolejny program warsztatowy
Szeroka oferta rynkowa skierowana do serwisów pojazdów ciężarowych
pozwoliła na stworzenie wspierającej je koncepcji partnerskiej.
Firma Bosch jest producentem części
uzupełnia wyposażenie diagnostycz-
zamiennych i wyposażenia nie tylko
ne i warsztatowe dla pojazdów
do samochodów osobowych i dostaw-
użytkowych, w tym tester usterek KTS
czych, lecz również do szerokiej gamy
Truck. Mając tak szeroką ofertę
pojazdów użytkowych. Nie wszyscy
rynkową skierowaną do serwisów
wiedzą, że Bosch jest również wyna-
ciężarowych, naturalnym było
lazcą i producentem układu oczysz-
stworzenie wspierającego je progra-
czania spalin Denoxtronic. Ofertę
mu warsztatowego.
Najlepszy wybór dla pojazdów użytkowych
Zalety programu Bosch Pojazdy
Użytkowe
u użycie logo marki Bosch – wsparcie
wizerunkowe serwisu;
u większy obrót na częściach
zamiennych Boscha;
u lepsza pozycja rynkowa uczestnika
programu, jako profesjonalnego
serwisu pojazdów użytkowych;
u wsparcie w pozyskiwaniu nowych
klientów serwisu;
u wzrost lojalności klientów serwisu;
u pomoc ze strony Boscha
w przypadku kłopotliwych kwestii
technicznych.
A w efekcie:
Wzrost sprzedaży i poprawa
rentowności serwisu.
Oferta została przygotowana
po badaniu rynku i analizie potrzeb
serwisów ciężarowych związanych ze
wsparciem marketingowym i technicznym oraz szkoleń. Istota programu opiera się na współpracy firmy
Robert Bosch, dystrybutorów części
i wyposażenia do pojazdów użytkowych oraz serwisów tych pojazdów.
Każdy z podmiotów ma swoje zadania.
Bosch jest autorem i animatorem
programu, dystrybutorzy promują
program wśród serwisów, te z kolei
korzystają z przywilejów uczestnictwa
Wszechstronne kompetencje
dzięki szkoleniom serwisowym
oraz infolinii technicznej
Profesjonalna diagnoza
przy pomocy najnowszych
testerów
Najwyższej jakości naprawa
z użyciem oryginalnych
produktów Bosch
oraz realizują określony wolumen
zakupów i naprawiają pojazdy
z wykorzystaniem sprzętu diagnostycznego Boscha.
Firma Bosch kładzie nacisk
na wysoki poziom usług i rzetelność
serwisów. Dlatego oferowane są dla
nich informacje techniczne z zakresu
diagnostyki, napraw, parametrów
pracy oraz schematy układów.
Kolejnym elementem są szkolenia
z zakresu pojazdów użytkowych – ich
 Wiedzazpierwszejręki
połączonazpraktyką
 Infoliniatechniczna–pomoc
wewszystkichproblemach
 KTS800Truck–najnowsza
koncepcjadiagnostycznadla
pojazdówużytkowych
 OprogramowanieESI[tronic]
do profesjonalnychnapraw
 ProduktyBoschostandardzie
wyposażeniaoryginalnego
 BoscheXchange–program
regeneracjizgwarancją100%
oryginalnychczęści!
oferta jest wciąż poszerzana, również
we współpracy z producentami innych
podzespołów i systemów.
szkolenia | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 7
Serwis, przystępując do programu, musi posiadać
na wyposażeniu tester diagnostyczny KTS Truck lub KTS
Truck 800 z oprogramowaniem ESI Truck 2.0. Chcąc
ułatwić zakup tego zestawu, firma Bosch oferuje go w leasingu 103% na 3 lata. Kolejną zachętą jest możliwość
zakupu urządzenia z oprogramowaniem w jego cenie
(licencja roczna). Jest ona szczególnie atrakcyjna cenowo.
Firma Bosch organizuje również pokazy możliwości testera
we współpracy z dystrybutorami oraz zapewnia jego
bezpłatne uruchomienie na miejscu w serwisie po zakupie.
Kolejnym warunkiem przystąpienia do programu jest
uczestnictwo w jednym szkoleniu poświęconemu pojazdom użytkowym, omawiającym systemy oczyszczania
spalin i filtracji w pojazdach ciężarowych z wykorzystaniem KTS Truck.
Zakres tego szkolenia obejmuje:
u filtry paliwa i ich wpływ na trwałość układu wtryskowego, omówienie uszkodzeń w układzie wtryskowym
Jak zostać uczestnikiem programu
I krok – podpisanie Listu Intencyjnego na 9 miesięcy z wybranym dystrybutorem części do pojazdów użytkowych i spełnienie kilku wymogów w tym okresie:
u zakup testera KTS Truck i oprogramowania ESI Truck 2.0;
u uczestnictwo w jednym szkoleniu organizowanym przez firmę Bosch;
u realizowanie zakupów części Boscha (asortyment do pojazdów użytkowych) w wysokości min. 2000 zł netto/miesiąc.
II krok – podpisanie umowy z dystrybutorem, po spełnieniu
warunków określonych w liście intencyjnym
Po podpisaniu umowy Serwis otrzymuje pakiet startowy od firmy Bosch w postaci:
u szyldu podświetlanego o wymiarach 1 m x 1 m;
u certyfikatu uczestnictwa w programie;
u dodatkowych punktów w programie Bosch Extra;
u materiałów reklamowych, banerów, posterów;
u segregatora z pierwszym pakietem porad technicznych;
u dostępu do strony internetowej przeznaczonej dla modułów
(intranet) – www.modulybosch.pl.
– diagnoza za pomocą KTS Truck;
u osuszacze powietrza a niezawodność układu hamulcowego oraz zawieszenia – diagnoza układów Knorr,
Wabco za pomocą KTS Truck;
u kalibrację zawieszeń pneumatycznych;
u systemy oczyszczania spalin Denox – omówienie
u filtry oleju i powietrza i ich wpływ na silnik – ocena
stanu silnika za pomocą KTS Truck.
Oczekiwany na dzisiaj miesięczny wolumen zakupów
części do pojazdów użytkowych to 2000 zł netto.
Więcej szczegółów o programie jest na stronie
systemów, diagnoza i obsługa, dobór części za pomocą
www.modulybosch.pl oraz u partnerów firmy Bosch – dys-
ESI [Tronic];
trybutorów części zamiennych do pojazdów użytkowych.
Certyfikat
Bosch Pojazdy Użytkowe
Zaświadczamy, że firma
................................................................................................................................
jest serwisem partnerskim firmy Bosch w zakresie obsługi pojazdów użytkowych.
Paweł Hańczewski
Robert Dzierżanowski
Dyrektor Handlowy
Automotive Aftermarket
Robert Bosch Sp. z o.o.
Kierownik ds. Rozwoju
Koncepcji Serwisowych
2995_Zertifikat_BCV_Vorlage_EN_RZ.indd
1
Bosch_certyfikat.indd
1
21.12.11
11:55
2014-05-15
14:48:07
8 | Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | szkolenia
Użycie testera diagnostycznego KTS jako
modułu Pass Thru do przeprogramowania
sterowników
Wraz z wejściem w życie normy Euro 5 producenci
samochodów są zobligowani do zapewnienie równego
Proces przeprogramowywania sterowników ECU za pomocą
urządzenia diagnostycznego KTS jako modułu Pass Thru
dostępu do informacji na temat ich obsługi i naprawy.
Dodatkowo, portale internetowe z dokumentacją serwisową poszczególnych producentów samochodów mają także
umożliwiać przeprogramowanie sterowników wpływających na poziom zanieczyszczeń. Dzięki tym regulacjom,
każdy warsztat ma możliwość naprawy, diagnostyki
i programowania sterowników samochodu, na równi
z serwisem autoryzowanym. Szczegóły informacji na ten
temat można znaleźć w dyrektywie unijnej 715/2007
(http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT
PDF/?uri=CELEX:32007R0715&from=EN).
Do przeprogramowania sterownika w samochodzie
spełniającym normę emisji Euro 5 lub wyższej potrzebny
jest moduł zgodny ze standardem SAE J2534. Wszystkie
moduły KTS (530/540/570 i 340/670/840/870/890) spełnia-
w samochodach spełniających warunki normy Euro 5
ją wymagania tej normy. Aby korzystać z KTS jako modułu
i wyższej.
Pass Thru, nie jest konieczne posiadanie oprogramowania
ESI[tronic].
Pierwszym krokiem jest zainstalowanie na komputerze
oprogramowania Pass Thru, które można znaleźć na stronie firmy Bosch (http://de-ww.bosch-automotive.com/de/
Następnym krokiem jest rejestracja na portalu producenta samochodu, odnalezienie oprogramowania, zainstalowanie dodatkowego oprogramowania i przeprogramowanie sterownika.
Warto zauważyć, że wiele usterek w układzie sterowa-
ww/services_support_workshopworld/euro5_products_
nia silnikiem można rozwiązać tylko poprzez zmianę
workshopworld/kts_info_downloads_euro5_products_ww/
oprogramowania. Daje to całkowicie nowe możliwości
download_overview_ktsinfodownloads_euro5_ww/
naprawy samochodu przez nieautoryzowane warsztaty.
download_overview_1). Po instalacji oprogramowania
Wszelkie wskazówki co do dalszych czynności wraz
należy skonfigurować moduł KTS jako interfejs Pass Thru.
z praktycznym pokazem znajdziecie Państwo na szkole-
Do tego używamy aplikacji Diagnostic Device Control.
niu związanym z Pass Thru. Termin najbliższego szkolenia
W tym momencie, moduł KTS może pracować jako
„przekaźnik” służący do przeprogramowania sterowników
można ustalić na stronie www.szkoleniabosch.pl.
Tomasz Miluski
układy i komponenty Boscha | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 9
rozrusznika, przekładni planetarnej
oraz zwiększenie trwałości komutatora. Rozrusznik Start/Stop uruchamia
bowiem pojazd wielokrotnie częściej,
niż ma to miejsce w tradycyjnych
rozwiązaniach. System Start/Stop
pozwala na zmniejszenie zużycia
paliwa oraz obniżenie emisji toksycznych składników spalin.
Rozruszniki Boscha to urządzenia
solidne i niezawodne, stosowane
zarówno w najmniejszych samochodach osobowych jak i w SUV-ach, czy
też limuzynach klasy wyższej.
Znajdują się one także w największych pojazdach użytkowych z duży-
100 lat rozruszników Boscha
mi silnikami Diesla. Zakres mocy
sięga od 0,75 kW aż do 26 kW.
Obecnie większość europejskich
producentów stosuje rozruszniki
Rozrusznik ma bardzo odpowiedzialne zadanie – uruchamia silnik spalinowy
Boscha na wyposażeniu fabrycznym
i musi być w stu procentach niezawodny nawet w najtrudniejszych
samochodów.
Bosch oferuje nie tylko nowe
warunkach.
urządzenia, ale i technologię naprawy
100 lat temu Bosch wprowadził
rozrusznik może sięgać 1500-2500
rozruszników. Elementy takie jak
do produkcji seryjnej rozrusznik
amperów – zależnie od tego, czy jest
włączniki elektromagnetyczne,
elektryczny. Od 1914 roku kierowcy
to samochód osobowy, czy pojazd
sprzęgła (bendiksy), zębniki, szczot-
nie musieli już uruchamiać samocho-
użytkowy. To wartość kilkaset razy
kotrzymacze, wirniki czy przekaźniki
dów korbami, dzięki czemu zamożni
większa niż dla urządzeń elektrycz-
sterujące mogą zostać wymienione,
właściciele coraz częściej osobiście
nych wykorzystywanych chociażby
umożliwiając dalszą eksploatację
zasiadali za kierownicami swych
w gospodarstwie domowym. W efek-
urządzenia. Produkty te są takiej
pojazdów. Wkrótce elektryczne
cie urządzenie może nagrzewać się
samej jakości jak elementy stosowane
rozruszniki pojawiły się również
nawet do 180° Celsjusza. Tylko
na wyposażeniu fabrycznym. Dzięki
w popularnych modelach samocho-
wszechstronnie przetestowane
możliwości naprawy klient może
dów, jak choćby Fordzie T.
rozruszniki Boscha podołają tym
zaoszczędzić, gdyż w przypadku
wymogom w każdej sytuacji.
awarii nie musi zamawiać kompletne-
Rozrusznik to bardzo ważne
urządzenie. Uruchamia on bowiem
Współcześnie rozwijane są specjal-
znacznie większy silnik spalinowy
ne, wzmocnione konstrukcje rozrusz-
produktach konkurencji. Dostęp
i musi być w stu procentach nieza-
ników do systemów Start/Stop.
do wiedzy o technologii napraw
wodny, nawet w najmniej sprzyjają-
W pojazdach z tym układem niezbęd-
Boscha jest szczególnie istotny dla
cych warunkach. Prąd płynący przez
ne jest wzmocnienie łożyskowań
warsztatów samochodowych.
1926 r.
1927 r.
go urządzenia, tak jak to bywa w wielu
1937 r.
Rozrusznik z przekładnią planetarną
Rozrusznik z przekładnią planetarną
1
2
3
4
5
6
8
7
20
1. Wał sprzęgła jednokierunkowego
2. Pierścień ograniczenia wysuwu
3. Zębnik
4. Sprzęgło jednokierunkowe typu rolkowego
5. Sprężyna dociskowa
6. Dźwignia widlasta
7. Rdzeń włącznika elektromagnetycznego
8. Uzwojenie podtrzymujące
9. Uzwojenie wciągające
10. Sprężyna zwrotna
9
19
10
11
18
11. Płytka kontaktowa
12. Styk prądowy
13. Terminal przyłączeniowy
14. Pokrywa komutatora
15. Komutator
16. Szczotkotrzymacz
17. Wirnik
18. Magnesy trwałe
19. Obudowa stojana
20. Przekładnia planetarna redukcyjna
12
17
13
16
14 15
Włącznik elektromagnetyczny
1
2
3
Fazy załączania rozrusznika
4
5
6
7
Pozycja spoczynkowa
1
4
10
1. Rdzeń wciągający
2. Uzwojenie
wciągające
3. Uzwojenie
podtrzymujące
11
4. Rdzeń stały
obwodu magnetycznego
5. Sprężyna dociskowa
płytki stykowej
6. Styki prądowe
7. Sprężyna powrotna
płytki kontaktowej
9
8
50
3 2
5
30
6
7
11
12
10
8
9
8. Terminal przyłączeniowy
9. Płytka kontaktowa
10. Popychacz płytki
kontaktowej
11. Sprężyna powrotna
rdzenia wciągającego
16
15 14 13
S1 – Droga wstępnego zazębienia zębnika
S2 – Droga zębnika po linii śrubowej po
zwarciu kontaktów prądowych
Zazębianie - zębnik rozrusznika wsuwa się
w zębniki koła zamachowego
Sprzęgło jednokierunkowe
1
4
1. Włącznik rozruchu (stacyjka)
2. Uzwojenie wciągające
3. Uzwojenie podtrzymujące
4. Rdzeń wciągający
5. Sprężyna powrotna rdzenia
wciągającego
6. Płytka kontaktowa
7. Magnesy stałe
8. Dźwignia widlasta
9. Sprzęgło jednokierunkowe,
10. Zębnik
11. Akumulator
12. Wirnik
13. Wielowypust o linii śrubowej
14. Tuleja prowadząca zębnika
15. Sprężyna dociskowa zębnika
16. Zębnik koła zamachowego
Oznaczenia przyłączy:
30 – Podłączenia akumulatora
50 – Sterowanie od włącznika
rozruchu
Zazębianie - zębnik rozrusznika trafia
na ząb zębnika koła zamachowego
5
s1
a
Włącznik rozruchu (stacyjka) załączony,
rdzeń włącznika elektromagnetycznego
jest wciągany, zębnik wsuwa się w zębnik koła zamachowego (schemat zazębiania tuż przed włączeniem głównego
prądu). Płytka kontaktowa zostaje dociśnięta do styków prądowych, rozrusznik
zaczyna kręcić silnikiem.
Płytka kontaktowa zostaje dociśnięta
do styków prądowych, rozrusznik zaczyna sie obracać co pozwala na dalsze
wsuniecie zębnik rozrusznika. Ściśnięta
sprężyna dociskowa wsuwa zębnik po
linii śrubowej aż do pełnego zazębienia.
Rozruch
2
3
1. Pokrywa zamykająca
2. Zębnik
3. Kielich sprzęgła
4. Gniazdo rolki blokującej
6
Włącznik rozruchu (stacyjka) załączony,
rdzeń włącznika elektromagnetycznego
jest wciągany, zębnik rozrusznika jest
przesuwany w stronę koła zamachowego ale zostaje zatrzymany ponieważ
trafia na ząb zębnika koła zamachowego. Sprężyna dociskowa zębnika zostaje ściśnięta.
7
5. Rolka blokująca
6. Kołnierz walcowy zębnika
7. Sprężyna
a – Kierunek obrotów
s2
Zębnik rozrusznika zazębiony
z zębnikiem koła zamachowego.
© 2011 Robert Bosch GmbH (AA/COM) ‒ 0122-1-1106-En.
12 | Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | Bosch Service w Polsce
Iławscy mistrzowie
od Diesla
dostawczych i ciężarowych, a także maszyn rolniczych.
Do najnowszej części naszej hali warsztatowej mogą
wjechać nawet ciągniki siodłowe.
– Co skłoniło firmę Wojenkowski do zdobycia autoryzacji Boscha i przystąpienia do grupy warsztatów Bosch
Diesel Service?
– Trzeba nadążać za najnowszymi rozwiązaniami
technicznymi, np. układami Common Rail, wciąż zdobywać
nową wiedzę. Nasi pracownicy uczestniczą w szkoleniach
organizowanych przez Boscha, konieczne są nowoczesne
Przesyłki z przeznaczonymi do naprawy elementami
urządzenia diagnostyczne i naprawcze, które zapewnia
dieslowskich układów paliwowych Bosch Diesel Service
firma. Zresztą kontakty z Boschem mieliśmy już dużo
Wojenkowski z Iławy otrzymuje nie tylko z terenu
wcześniej, korzystaliśmy z boschowskiego KTS. Mamy też
województwa warmińsko-mazurskiego.
oprogramowanie ESI[tronic], stół probierczy Common Rail
EPS 708. Wykorzystujemy części zamienne Boscha – zarów-
Świadectwem jakości jego pracy jest I miejsce zdobyte
no nowe jak i fabrycznie regenerowane, które sprzedajemy
przez firmę w zeszłorocznym konkursie serwisów autory-
naszym klientom i montujemy w obsługiwanych pojazdach.
zowanych przez Boscha, co można przeczytać na statuetce
A ponieważ wiele z nich to samochody „pracujące”,
stojącej w biurze BS Wojenkowski. Jak mówi Sebastian
naprawiać trzeba je szybko i fachowo. Podzespoły i urzą-
Wojenkowski, współwłaściciel serwisu, ten sukces w teście
dzenia Boscha to gwarantują.
„tajemniczego klienta” to wynik wieloletnich doświadczeń
w naprawach układów paliwowych Diesla.
– W sieci serwisowej Boscha firma działa dopiero
od dwóch lat...
– Tak, ale układami paliwowymi, pompami wtryskowymi, wtryskiwaczami zajmujemy się już bardzo długo.
Warsztat założył mój ojciec, Andrzej Wojenkowski, w 1990
r. i od początku specjalizował się w tej dziedzinie. Tak jest
do tej pory. Nie prowadzimy żadnych innych usług mechanicznych. Naprawiamy pompy wtryskowe zarówno nowoczesne jak i starszych systemów Diesla, obsługujemy
dieslowskie systemy zasilania do pojazdów osobowych,
Obsługujemy wielki teren. Jesteśmy znani nie tylko
na rynku lokalnym. Mamy klientów zarówno z Iławy i okolic
jak i z miejscowości położonych w promieniu 100 km,
a nawet z Warszawy i obwodu kaliningradzkiego. Otrzymujemy wiele przesyłek z podzespołami do naprawy, które
potem przekazujemy naszym kontrahentom.
– Czy przystąpienie do sieci serwisowej Boscha
przyczyniło sie do zwiększenia obrotów firmy?
– Podam taki przykład: przed 6 laty zatrudnialiśmy 5-6
mechaników. Teraz jest ich 11 i wszyscy mają zajęcie.
– Kim są pracownicy firmy Bosch Diesel Service
Wojenkowski?
Bosch Service w Polsce | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 13
– Załogę mamy stałą. Najstarszy z pracowników, Marek
Jarmużewski pracuje już 20 lat, Andrzej Sadowski – 16. Inni
też są z długim stażem, po 8-10 lat. Większość mechaników
ma swoje specjalizacje: czterech z nich w układach Common Rail, dwóch zajmuje się pompowtryskiwaczami,
a trzech tradycyjnymi układami – pompami wtryskowymi,
wtryskiwaczami. Przy tym nie jest to sztywny podział ról.
Niektórzy uczyli się u nas zawodu od zera, zdobywali
wiedzę na szkoleniach. Przyjmując nowego pracownika
zwracam uwagę na to, czy interesuje sie tym, co będzie
robił i czy chce pracować.
– Firma wciąż się rozwija.
– Mój ojciec otwierał ją w piwnicy rodzinnego domu.
Przez pewien czas znajdowała się w centrum Iławy, a od 2000 r. mieścimy się na granicy miasta, przy ul. Słonecznej 1. W tym czasie warsztat był kilkakrotnie rozbudowywany, teraz zajmuje powierzchnię 500 m2. Co roku w coś
inwestujemy. Ostatnio powstało nowe biuro obsługi klienta,
założyliśmy też klimatyzację w całym zakładzie.
Ja również „rosłem” przy warsztacie. Pracowałem w nim
już podczas studiów, z czasem zostałem jego współwłaścicielem. BS Wojenkowski to firma rodzinna – sprawami administracyjnymi od lat zajmuje się w niej moja mama Hanna.
Staramy się, by taka atmosfera panowała też w serwisie.
rozmawiała Anna Borsukiewicz
Zapraszamy do współpracy
w sieci AutoCrew
Warsztaty samochodowe stają dziś w obliczu ogromnych wyzwań.
obsługa klientów gwarantuje dziś dotarcie do dużej grupy klientów oraz
Pracownicy serwisów samochodowych muszą nieustannie mierzyć się
zapewnia serwisowi przyszłość i stabilność.
pod względem swoich umiejętności z wyzwaniami, jakie stawia przed nimi
rozwój technologii i dynamiczny rynek. Montaż części zamiennych coraz
które mają aspiracje rozwoju, postępu i osiągnięcia pozycji lidera na rynku
częściej wymaga zastosowania wyspecjalizowanych urządzeń diagnostycz-
lokalnym.
nych, a dla klientów coraz większe znaczenie ma jakość i poziom świadczo-
nych usług oraz kompetencje pracowników punktu obsługi klienta.
www.auto-crew.pl. Zainteresowanym proponujemy również spotkanie
Oferta sieci AutoCrew skierowana jest do wielomarkowych serwisów,
Zachęcamy do zapoznania się z ofertą sieci na stronach
Proponujemy Państwu zainteresowanie się ofertą autoryzacji
w Państwa firmie, by bezpośrednio zaprezentować ofertę sieci AutoCrew.
AutoCrew, w sieci administrowanej przez firmę Bosch. W jej ramach
W tym celu prosimy o wypełnienie formularza zgłoszeniowego znajdujące-
za korzystną cenę oferowana jest klientom jakość i kompleksowość obsługi
go się na stronie internetowej www.auto-crew.pl w zakładce
samochodów wszystkich marek. Tylko kompleksowa i profesjonalna
„Dołącz do nas”.
14 | Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | przemysł
Bezpieczeństwo ma priorytet: Seat Leon
z systemami Boscha wspomagającymi
kierowcę
Dzięki swojemu innowacyjnemu wyposażeniu Seat Leon jest wzorem do naśladowania
dla innych aut klasy średniej. Wiele zastosowanych w nim komponentów pochodzi od Boscha.
Fot.: SEAT
Bosch w Seacie Leon
u Sterownik silnika
u Bezpośredni wtrysk benzyny
u Układ Common Rail
u System wykrywający zmęczenie
kierowcy
u Radar średniego zasięgu
u Kamera wielofunkcyjna
u Świece zapłonowe lub żarowe
u Sonda lambda
u Alternator
u Rozrusznik
u System Start/Stop
u System wycieraczek
Kierujący Seatem Leon wprawdzie
nie zauważy zagrożenia, ale wspomoże go asystent awaryjnego hamowania. Najpierw zostanie wyemitowany
sygnał dźwiękowy, ostrzegający
kierowcę. Jeśli ten nie zareaguje, to
system aktywuje hamowanie z częściową siłą. Gdy kierowca zauważy
zagrożenie i naciśnie na hamulec, ale
zrobi to za słabo, to system uruchomi
hamowanie awaryjne z pełną siłą.
Dzięki temu samochód szybko
zatrzyma się i nie uderzy w pojazd
Seat Leon trzeciej generacji jest
systemu ostrzegającego o opuszcze-
poprzedzający, co uchroni kierowcę
wyposażony w liczne innowacyjne
niu pasa ruchu. Jeśli samochód
przed wypadkiem.
systemy wspomagające kierowcę,
przypadkowo zbliży się do linii, to
wyprodukowane przez firmę Bosch.
za pomocą aktywnego układu
System kontroli odstępu
Ich zadaniem jest zapewnienie
kierowniczego zostanie automatycz-
Bosch Adaptive Cruise Control to
bezpieczeństwa i komfortu jazdy
nie pokierowany z powrotem na śro-
system kontrolujący odstęp od pojaz-
znanego dotychczas wyłącznie
dek pasa. Dane z kamery wykorzystu-
du poprzedzającego. Działa on
z samochodów klasy premium.
je też system automatycznego
podobnie jak typowy tempomat,
przełączania świateł drogowych
z tą różnicą, że nie tylko utrzymuje
Kamera wielofunkcyjna
na mijania, zapewniając najlepszą
prędkość na pożądanym poziomie,
Wielofunkcyjna kamera Boscha jest
możliwą widoczność bez oślepiania
ale również automatycznie hamuje
głównym źródłem informacji dla
kierowców jadących z naprzeciwka.
i rozpędza samochód, by utrzymać
systemów wspomagających kierowcę.
odpowiedni odstęp i oczekiwaną
Śledzi ona obszar do 120 metrów
Asystent hamowania awaryjnego
prędkość. Kluczowym elementem
przed pojazdem. Wydajne oprogra-
Wyobraźmy sobie, że kierowca
tego systemu jest radar średniego
mowanie błyskawicznie analizuje
spojrzy w bok akurat wtedy, gdy
zasięgu, który precyzyjnie określa
obrazy i rozpoznaje między innymi
samochód przed nim gwałtowanie
odstęp od pojazdów poprzedzają-
pasy na jezdni, które są istotne dla
zahamuje. Co się wówczas stanie?
cych oraz ich prędkość.
Skuteczne w eksploatacji: Świece zapłonowe Bosch Double Platinum i świece żarowe Duraterm High Speed
Silniki 1.2 i 1.4 TSI cechuje niskie zużycie paliwa. Wykorzystują one świece zapłonowe Bosch Double Platinum (oznaczenie
Y 5 KPP 332), które dzięki zastosowanemu stopowi platyny wyróżniają się szczególnie długim okresem eksploatacji. Wydłużenie o 8 mm izolatora i skrócenie elektrody masowej zwiększyło
ochronę przed przebiciem, co zapewnia niezawodną pracę nawet
przy dużym stopniu sprężania. Elektroda masowa jest precyzyjnie
zamocowana, a świeca odpowiednio ułożona względem wtryskiwacza paliwa, co zapewnia optymalny dostęp mieszanki paliwowo-powietrznej do iskry zapłonowej.
Niskonapięciowa świeca żarowa Bosch Duraterm High Speed osiąga temperaturę roboczą 1000°C w czasie krótszym niż 3 sekundy. Zapewnia to odpowiednią pracę
silnika przy zimnym rozruchu oraz niezawodny rozruch jednostek napędowych TDI.
Dzięki możliwości dogrzewania komory spalania przez nawet 6 minut, świece zapewniają równą pracę silnika w pełnym zakresie obciążeń.
produkty | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 15
Czujnik – niezbędnik
do precyzyjnego sterowania
u Czujnik Halla wału korbowego
– bardziej precyzyjny pomiar
prędkości obrotowej oraz
położenia wału korbowego;
informacja wykorzystywana
Współczesne, złożone, elektronicz-
działania systemu ESP; ponadto
ne systemy w pojeździe wymagają
tego typu czujniki mierzą kąty
precyzyjnego sterowania.
otwarcia zaworów, przepustnic,
a nawet drzwi.
Do tego celu wykorzystywane są
u Czujnik prędkości kątowej
w systemie Start/Stop.
u Czujnik różnicy ciśnień – informacja o różnicy ciśnień, np.
w przewodach paliwowych.
u Czujnik ciśnienia bezwzględne-
sterowniki, które pobierają precyzyj-
– prędkość kątowa i przyśpiesze-
go – informacja ta jest wykorzy-
ne informacje z czujników zamonto-
nia poprzeczne pojazdu wyko-
stywana podczas dawkowania
wanych w pojeździe i za pomocą
rzystywane są przez system
paliwa wtryskiwanego
nastawników oraz elementów
stabilizacji toru jazdy ESP.
wykonawczych realizują funkcje
u Czujnik prędkości obrotowej
do silnika.
u Czujnik wysokiego ciśnienia
wymagane przez użytkownika
koła – pomiar prędkości obroto-
– informacja o ciśnieniu w szy-
pojazdu.
wej koła dla systemów bezpie-
nach paliwowych wysokiego
W ofercie Boscha występuje kilkana-
czeństwa ABS/ASR/ESP.
ciśnienia; wykorzystywany
ście rodzajów czujników. Poniżej
u Czujnik wałka rozrządu – infor-
krótki przegląd najważniejszych
macja o prędkości obrotowej
typów czujników:
oraz położeniu wałka rozrządu;
w układach Common Rail oraz
bezpośredniego wtrysku
benzyny.
u Sondy lambda – pomiar zawarto-
wraz z informacją z czujnika wału
ści tlenu w spalinach niezbędny
korbowego sterownik kontroluje
temperatury różnych czynni-
do uzyskania minimalnej emisji
synchronizację wałków.
ków, między innymi temperatu-
spalin w pojeździe. Sondy
u Czujnik wału korbowego
lambda Boscha występują
– informacja o prędkości obroto-
w ponad 85% pojazdów.
wej oraz położeniu wału korbo-
u Czujnik temperatury – pomiar
ry powietrza zasysanego czy
płynu chłodzącego.
Wieloletnie doświadczenie oraz
u Przepływomierze – pomiar masy
wego; wraz z informacją z czuj-
inwestowanie w badania i rozwój
zasysanego powietrza do cylin-
nika wałka rozrządu sterownik
technologii spowodowało, iż wielu
drów dla określenia dawki
kontroluje synchronizację
producentów pojazdów wykorzystuje
wałków.
czujniki Boscha przy produkcji
paliwa, dokładność pomiaru
do 2%.
u Czujnik kąta obrotu – informacja
u Czujnik spalania stukowego
pojazdów. Fakt ten świadczy o naj-
– czujnik wykrywa detonację
wyższej jakości produktów identycz-
o kącie skrętu kierownicy
w cylindrach występującą
nych z oryginalnymi.
niezbędna jest do prawidłowego
podczas spalania stukowego.
Marcin Kiełczewski
16 | Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | produkty
Akumulatory Boscha
do pojazdów zabytkowych
w wersji suchej – wymagającej
zalania elektrolitem (brak elektrolitu
w zestawie). Swymi parametrami
przewyższają oczywiście akumulatory oferowane przed kilkudziesięcio-
Wykonane są według nowoczesnych
Jednym z takich elementów jest
ma laty.
technologii, mają jednak klasyczny
akumulator, bez którego pojazd nie
wygląd.
ruszy z miejsca, a którego parametry,
zróżnicowanym pod względem
współczesny wygląd, kształt, wiel-
wielkości skrzynkom oraz szerokie-
Podczas odbudowy zabytkowego
kość czy kolorystyka bardzo się
mu zakresowi pojemności (od 8 Ah
pojazdu znalezienie oryginalnych
różnią od tych montowanych w samo-
do 112 Ah) i prądów rozruchu (40
części bywa niezwykle trudne.
chodach czy motocyklach przed kil-
A do 540 A) znajdują zastosowanie
Niektóre z elementów ulegają zużyciu
kudziesięcioma laty. Odpowiedzią
w szerokiej gamie pojazdów – zarów-
wraz z biegiem czasu, co uniemożli-
na potrzeby rynku pojazdów zabyt-
no motocykli jak i samochodów.
wia zastosowania autentycznej
kowych są wprowadzone w marcu
części. Montaż nowego zamiennika,
tego roku do oferty Boscha akumula-
skrzynce oraz naklejce nawiązującej
który nie zawsze pasuje do koncepcji
tory przeznaczone do pojazdów
do wyglądu dawnych baterii akumu-
odrestaurowanego pojazdu to często
zabytkowych.
latory idealnie pasują do odrestauro-
zmora wielu fanów oldtimerów oraz
Akumulatory dzięki stylizowanej
Program składa się z 6 referencji
warsztatów specjalizujących się
akumulatorów 6V, wykonanych
w odbudowach.
w technologii Ca/Ca, dostępnych
Akumulatory Boscha retro, dzięki
wanych pojazdów.
Marcin Dynarek
Program akumulatorów Boscha do pojazdow zabytkowych
Nr zamówieniowy
Bosch
Pojemność
(Ah)
Prąd rozruchu
(A)
Rodzaj bieguna
Układ biegunów
Podstawa
(stopka)
Dł.
Wymiary (mm)
Szer.
Wys.
Elektrolit
(L)
F 026 T02 300
8
40
Y6
0
B00
85
95
165
0,6
F 026 T02 302
66
360
1
0
B00
186
169
192
2,5
F 026 T02 303
77
360
1
0
B6
215
169
185
3,2
F 026 T02 304
84
390
1
0
B6
224
173
216
3,2
F 026 T02 306
98
480
1
0
B00
263
172
220
4,2
F 026 T02 307
112
540
1
0
B00
263
177
225
4,7
produkty | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 17
Układ stabilizujący
tor jazdy tylko na dwa koła
Firma Bosch zaprezentowała Motorcycle Stability Control (MSC).
Układ ten jest kolejnym przełomo-
bardzo duże ryzyko tego, że motocykl
wym rozwiązaniem poprawiającym
się przewróci. Nawet jeśli jednoślad
bezpieczeństwo motocyklisty.
ma układ ABS, motocyklista nie jest
Całkowicie zmienia sposób, w jaki
w stanie rozdzielić optymalnie siły
można zahamować motocykl.
hamowania na koło przednie i tylne,
Dotychczas w motocyklach
a w pierwszej fazie hamowania może
występowały dwa niezależne układy
dojść do zachwiania i tak już mocno
hamulcowe uruchamiane dwiema
wychylonego motocykla.
ESP – przełom w dziedzinie
bezpieczeństwa
Od wielu lat najważniejszy układ
bezpieczeństwa w samochodzie,
jakim jest układ hamulcowy, pełni
także rolę układu podnoszącego
bezpieczeństwo oraz komfort
podróżowania. Umożliwia mu to
wprowadzony do seryjnej produkcji
w 1995 r. system ESP, który jest
uważany za przełom w dziedzinie
bezpieczeństwa. Warto przypomnieć,
że od listopada 2014 roku ESP
będzie obowiązkowym układem
bezpieczeństwa dla każdego nowego
pojazdu w Europie.
od tego, czy kierowca nagle zaczął
hamować, czy też dodał gwałtownie
gazu.
Obecnie układ ten jest dostępny
w dwóch modelach KTM, 1190
Adventure oraz 1190 Adventure R.
Istnieje jednak duże prawdopodobieństwo, że w przyszłości będzie on
stosowany we wszystkich jednośladach na całym świecie, począwszy
od motocykli osiągających ogromne
moce i prędkości aż po najmniejsze
skutery miejskie.
MSC to najbardziej zaawansowany
technicznie układ podnoszący
bezpieczeństwo jazdy przeznaczony
do motocykli.
Marcin Kiełczewski
Przekrój układu MSC w motocyklu
dźwigniami. Obecnie, dzięki zastoso-
Dzięki wielu czujnikom, sterownik
waniu MSC w motocyklu, podobnie
układu MSC pozyskuje informacje
jak w samochodzie występuje jeden
o obecnym położeniu i wychyleniu
układ hamulcowy. Niezależnie
motocykla oraz o zamiarze
od tego, czy kierowca użyje dźwigni
kierowcy z częstotliwo-
przy kierownicy, czy też pedału
ścią 100 razy
hamulca, siła hamująca motocykl
na sekundę.
zostanie przekazana na obydwa koła.
Dane takie
Podobnie jak w samochodzie ESP,
umożliwiają
tak i MSC w motocyklu nadzoruje
obliczenie oraz
pracę silnika i jeśli zachodzi obawa
rozdzielenie sił
utraty przyczepności, ogranicza moc
między koła tak,
i moment obrotowy jednostki napędo-
aby motocykl
wej. W chwili pokonywania zakrętu
w każdej chwili
motocykl jest mocno pochylony. Jeśli
poruszał się
w tej sytuacji dojdzie do konieczności
stabilnie.
nagłego hamowania, występuje
Niezależnie
Motocykl wychylony
w zakręcie – główne
elementy układu MSC
18 | Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | produkty
DAF i Bosch
Bosch jest dostawcą podzespołów do kilkudziesięciu
od stycznia 2006 r., z silnikiem wysokoprężnym
marek samochodów. W poprzednich numerach Autospe-
typ MX 340, o pojemności 12,9 litra i mocy 340 kW – wraz
ca prezentowaliśmy auta osobowe z wykazami części
z wykazem niektórych części zamiennych produkowa-
niemieckiej firmy. Produkty z logo Boscha są także
nych do niego przez firmę Bosch (klucz RB: DAF 464).
montowane w pojazdach ciężarowych. W naszym cyklu
Obok nazw produktów umieszczamy numery katalogowe.
były już: Scania R500, Mercedes-Benz Actros 1846
W przypadku niektórych elementów są to tylko przykłady,
BlueTec, MAN / TGX 18.480, Iveco Stralis L440 S 45.
gdyż producent dokonywał zmian konstrukcyjnych,
a wraz z nimi zmieniały się numery katalogowe. Dlatego
Obecnie prezentujemy produkt holenderskiej firmy DAF
dobór odpowiednich części możliwy jest przy użyciu
— samochód ciężarowy DAF/ XF 105. 460 produkowany
katalogu Boscha.
24
17
19
3
10
1
2
16
Nr F 00M 144 120 4 R
ozrusznik (HXF95-L 24V (R))
l
Nr 0 001 261 013 5 R
ozrusznik regenerowany
l
Nr 0 986 022 260 6 P
rzekaźnik załączający rozrusznik
l
Nr 1 337 210 760 7 A
kumulator rozruchowy,
l
T5 (12V 180AH 1000A)
Nr 0 092 T50 770
8 C
zujnik wału korbowego (DG 6)
l
Nr 0 281 002 675 9 C
zujnik wałka rozrządu (DG 6)
l
Nr 0 281 002 676
11
5
20 21
7
4
8
1 A
lternator (HD9L (>) 28V 41/112A)
l
Nr 0 124 655 014
2 A
lternator regenerowany BX
l
Nr 0 986 049 780
3 E
lektroniczny regulator
l
napięcia ładowania
22 23
9
14
12
18
Fot.: DAF
25
13
26
6
27
15
10 Czujnik ciśnienia doładowania
l
(DS-LDF4-T)
Nr 0 281 002 316
11 Czujnik temperatury,
l
woda chłodząca (TF-W)
12
l
13
l
14
l
15
l
16
l
17
l
18
l
Nr 0 281 002 412 Wkład filtra paliwa
Nr F 026 402 032
Filtr wstępny paliwa
Nr F 026 402 038 Wkład filtra powietrza
Nr F 026 400 084
Wkład filtra oleju
Nr F 026 407 045
Wkład odśrodkowego filtra oleju
Nr F 026 407 119
Filtr kabinowy
Nr 1 987 432 152
Zestaw serwisowy DNOX
filtr cieczy AdBlue
Nr F 00B H40 230
19 Wymienna kaseta osuszacza powietrza
l
Nr F 026 404 013
20 Moduł tłoczący AdBlue DNOX
l
(wyrób regenerowany)
Nr 0 986 44D 002
21 Moduł dozujący DNOX
l
Nr 0 444 011 013
22 Wtryskiwacz DNOX
l
Nr 0 444 012 003
23 Pompa membranowa cieczy AdBlue
l
Nr F 00B H40 279
24 Pióro wycieraczki bezprzegubowe
l
Aero Twin
Nr 3 397 008 842
25 Pióro wycieraczki Twin
l
Nr 3 397 018 965
26 Żarówka H7 o wydłużonej trwałości
l
Trucklight Maxlife 24V 70 W
Nr 1 987 302 772
27 Żarówka XENON D2S
l
Nr 1 987 302 904
technika | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 19
numerze VIN pojazdu oraz rodzaju
napędu. Zakłada się, że ogólnoeuropejski system powiadamiania wypadkowego eCall skróci czas dotarcia
pomocy o 40% w obszarach pozamiejskich i o 50% w miastach. Bosch
dostarcza technologię do tego
systemu.
Ale to dopiero początek. Skoro
z samochodu można wysyłać informacje, nic nie stoi na przeszkodzie, by
powiadamiać również o awarii samego
auta (system bCall) oraz o serwisowaniu pojazdu (system sCall). Nieoficjalnie przedstawiciele producentów
pojazdów przyznają, że auta sprzedawane w Europie są już wyposażone
w odpowiednie urządzenia umożli-
Lepiej niż w domu
wiające szybkie podłączenie systemów telematycznych. Są one jednak
nieaktywne, w przeciwieństwie
do systemów w pojazdach jeżdżących
Powszechny dostęp do bezprzewodowego internetu zrewolucjonizuje jazdę
samochodem. Bosch opracowuje rozwiązania, które umożliwiają
w USA.
W USA Ford wprowadził zdalną
komunikację pojazdu z infrastrukturą drogową. W ekstremalnym wariancie
diagnostykę pojazdów w 2009 r.
pojazd jedzie sam, a kierowca w tym czasie zajmuje się czymś pożytecznym.
Kierowca jest informowany o wykrytej
usterce z sugestią, że powinien udać
Do tej pory to do samochodu docierały
zywać w krajach UE nie później niż 1
się do warsztatu. Jeśli sobie tego życzy,
informacje przekazywane drogą
października 2017 r.
informacje o usterce wraz z numerem
internetową. Teraz łączność ma
Po zadziałaniu czujników urucha-
VIN pojazdu przesyłane są automa-
działać w obie strony. Wdrażanie
miających poduszki powietrzne
tycznie do centrali, która z kolei
rozumianych w ten sposób systemów
z samochodu wysyłany jest sygnał
wysyła je do wybranej, np. najbliższej
telematycznych w Europie nie jest tak
do najbliższego centrum powiadamia-
lub autoryzowanej, stacji serwisowej.
odległe, jak mogłoby się wydawać.
nia ratunkowego lub pod numer 112.
Użytkownik kupuje urządzenie
Rada i Parlament Europejski ustaliły,
Wysyłana informacja ma zawierać
telematyczne i comiesięczny abona-
że system automatycznego powiada-
dane o dokładnym czasie wypadku,
ment na określony pakiet usług.
miania o wypadkach eCall ma obowią-
miejscu zdarzenia, kierunku jazdy,
W przypadku Forda, co miesiąc
ok. 3 mln kierowców aut tej marki
otrzymuje e-maile diagnostyczne.
Przesyłanie danych umożliwia
miniaturowe urządzenie będące
połączeniem komputera, skanera
diagnostycznego, modułu GPS
i telefonu komórkowego. Urządzenie
jest wpięte w gniazdo diagnostyczne
pojazdu i skanuje kody błędów
zapisane w pamięci sterowników. Tak
skonstruowane systemy telematyczne zwiększają wygodę kierowców
i warsztatu, który nie musi martwić
Dzięki bezprzewodowemu internetowi jest możliwa komunikacja
między samochodami i infrastrukturą drogową.
się o klientów. W zaawansowanych
rozwiązaniach, zanim klient dotrze
u
20 | Bosch Autospec | nr 2/52 | 2014 | technika
na oszczędności w zużyciu paliwa.
Najwyraźniej kierowcy okazali się
odporni na sugestie oszczędnej jazdy,
gdyż szybko wprowadzono system
łączący funkcje GPS, nawigacji
satelitarnej i tempomatu połączonego
z automatyczną skrzynią biegów.
Bosch wprowadził taki system
w 2012 r. pod nazwą eHorizon. System
rozpoznaje drogę, np. zakręty, teren
zabudowany lub wzniesienia i zjazdy,
zanim zauważy je kierowca, i dobiera
„Zielona fala” w mieście to ideał – bezpiecznie i wygodnie. Informacje z sygnalizatora
świetlnego są przekazywane do samochodu
i wyświetlane w formie grafik na tablicy
przyrządów, np. o optymalnej prędkości,
z jaką trzeba jechać.
najbardziej odpowiednie przełożenie
w skrzyni biegów oraz ewentualne
uruchomienie zwalniacza. Z dotychczasowej praktyki wynika, że w terenie górzystym ciężarówka może
do warsztatu, jest on przygotowany
zaoszczędzić do 15% paliwa.
do usunięcia usterki, gdyż wcześniej
Podobne rozwiązania, skierowane
otrzymał odpowiednie wsparcie
również do operatorów flot pojazdów,
techniczne i zaopatrzenie w części.
Komunikacja totalna
wprowadza się także w samochodach
System jest więc korzystny dla obu
Wbrew pozorom, wiele systemów
osobowych, z uwzględnieniem ich
stron, a szczególnie dla serwisów,
telematycznych już działa, a najwię-
specyfiki, w porównaniu z ciężarów-
które pozyskują nowych klientów,
cej w... pojazdach użytkowych, które
ką. Np. istnieje możliwość samoczyn-
zwiększają liczbę napraw, sprzedaż
w przeciwieństwie do osobowych,
nego zahamowania za szybko jadące-
części i mogą racjonalnie zarządzać
zawsze muszą przynosić zysk.
go auta przed niewidocznym jeszcze
stanem części zamiennych w magazy-
Od kilku lat są stosowane systemy
zakrętem. Nowość polega na aktuali-
nie. Po wprowadzeniu systemu,
zdalnej obsługi flot ciężarówek
zacji map w czasie rzeczywistym
wskaźnik wykorzystania potencjału
z uwzględnieniem nie tylko rozpo-
przez samych użytkowników pojaz-
serwisu Forda w USA zwiększył się
znania trasy przejazdu, postojów,
dów, co może się również przydać
o 10-15%.
prędkości jazdy, lecz także sposobu
kierowcy indywidualnemu, a nie
jazdy kierowcy, z naciskiem
tylko flotowemu. Dzięki informacjom
Przedstawiciele warsztatów
niezależnych martwią się, że samochody będą kierowane wyłącznie
do warsztatów autoryzowanych
danego producenta pojazdu. W świetle przepisów UE takie praktyki
można by potraktować jako dyskryminację. Również Bosch pracuje
nad rozwiązaniami prewencyjnego
serwisowania pojazdów, w celu
uniknięcia ewentualnego postoju, co
jest przydatne w pojazdach flotowych
lub użytkowych. Nie bez przyczyny
w wielu autach osobowych zlikwidowano już np. bagnet do kontroli ilości
oleju w misce olejowej, zastępując go
czujnikiem elektronicznym. Podnoszą się też głosy o możliwości niepożądanej inwigilacji kierowców.
Zabezpieczeniem danych zajmuje się
spółka zależna Bosch escrypt.
System łączący funkcje GPS, nawigacji satelitarnej i tempomatu rozpoznaje drogę,
np. zakręty, teren zabudowany lub wzniesienia i zjazdy, zanim zauważy je kierowca.
System nie tylko umożliwia oszczędność paliwa, lecz także podnosi bezpieczeństwo.
technika | nr 2/52 | 2014 | Bosch Autospec | 21
o np. autostradowych korkach lub
oblodzonym fragmencie jezdni
przekazywanym z auta do auta
(system car-to-car) można będzie
zmniejszyć liczbę wypadków.
Konfiguracja systemu wymaga, by
dany pojazd jednocześnie wysyłał
i odbierał informacje gromadzone
na serwerach Floating Car Data.
Obecnie sporo funkcji przydatnych kierowcy oferują operatorzy
telefonii komórkowych. Bezpieczne
korzystanie z aplikacji zainstalowanych w urządzeniach typu iPhon lub
smartfon z systemem Android polega
na podłączeniu go do wyświetlacza
samochodowego, co umożliwia
system Boscha MySpin. Dostęp
do internetu można uzyskać również
To prototypowe Volvo porusza się całkowicie samodzielnie na ściśle określonych
trasach wokół Goeteborga z maksymalną prędkością 70 km/h. W tym czasie można
np. czytać gazetę.
przez pokładową nawigację, która
w wersji opracowywanej przez
Boscha wyszuka najbliższe, wolne
miejsce parkingowe. W Ingolstadt
trwają testy automatycznego pobierania opłat za parking. Czytnik umieszczony przy barierze parkingowej
komunikuje się drogą radiową
z nadajnikiem w samochodzie
i odczytuje wysyłany sygnał radiowy
z danego auta jako zakup biletu.
Samochody mogą też komunikować się z infrastrukturą miejską
(car-to X). W ramach niemieckiego
projektu simTD we Frankfurcie
nad Menem 20 sygnalizatorów
zmodyfikowano w taki sposób, by
biorące udział w testach pojazdy
mogły się z nimi komunikować.
Informacje z sygnalizatora świetlne-
W Ingolstadt trwają testy automatycznego pobierania opłat za parking. Czytnik
umieszczony przy barierze parkingowej komunikuje się drogą radiową z nadajnikiem
w samochodzie i odczytuje wysyłany sygnał radiowy z danego auta jako zakup biletu.
go są przekazywane do samochodu
i wyświetlane w formie grafik na tabli-
gdy auto porusza się bez żadnego
oczekują. Producenci samochodów,
cy przyrządów. Wskazują kierowcy
udziału człowieka. Takie systemy
telefonów komórkowych, dostawcy
m.in. optymalną prędkość, z jaką
opracowuje m.in. Bosch. Potrzebne
usług, programów i treści interneto-
powinien się poruszać, by dotrzeć
jest współdziałanie wszystkich
wych, a także operatorzy sieciowi
do następnego sygnalizatora na tzw.
systemów zainstalowanych w samo-
łączą wysiłki, by sprostać tym oczeki-
zielonej fali, a także czas oczekiwania
chodzie, który musi nie tylko sam
waniom. Co ciekawe, wszyscy widzą
na zielone światło. Sygnały akustycz-
poruszać się w skomplikowanym
w tym obopólne korzyści, nie tylko
ne ostrzegają przed mającym się
ruchu, lecz także uważać na piratów
finansowe. Ludzie coraz więcej czasu
pojawić czerwonym światłem.
drogowych.
spędzają w samochodzie, więc niech
Ekstremalnym przypadkiem
Połączenie samochodu z interne-
wszechstronnego komunikowania się
tem nie jest przypadkowe. Według
pojazdu z otoczeniem jest sytuacja,
badań, młodzi kierowcy tego właśnie
chociaż czują się w nim jak w domu.
Ryszard Polit
Zdjęcia: Audi, BMW, Bosch, Opel, Volvo
Centrum szkoleniowe Bosch
Wiedza dla profesjonalistów
W Centrum szkoleniowym Bosch nieustannie poszerzamy naszą ofertę
i dopasowujemy ją do dynamicznych potrzeb rynku.
W tym roku proponujemy:
▶ Nowy typ szkoleń – 100% praktyka! Aż 7 tematów do wyboru!
▶ Nowe tematy szkoleń – np.: Układy klimatyzacji.
▶ Nowe samochody szkoleniowe – BMW 320, E91 oraz Citroën C5 2.0 HDi.
▶ Atrakcyjne ceny – kursy już od 360 PLN.
Zachęcamy do rejestracji na stronie www.szkoleniabosch.pl
Liczba miejsc ograniczona! Do zobaczenia w Centrum Szkoleniowym!