MG listopad – grudzień 2013

Nr2 (134)
Listopad-Grudzień 2013
Wesołych Świąt
Na kład 120 egz.
oraz
Szczęśliwego Nowego
Roku życzy Redakcja
Przedstawienie
Z życia szkoły
DYSKOTEKA
W
31
środę 27.11 odbyła się dyskoteka szkolna dla gimnazjalistów, w której uczestniczyło
ok. 100 osób. Dyskotekę prowadził zawodowy DJ, dzięki któremu zabawa stała się
jeszcze bardziej udana. Dla jednego z
uczestników, który tego dnia obchodził
pażdziernika 2013r. uczniowie klasy III d pokazali nam
przedstawienie pt. "Mucha
przed sądem" Tytułowa Mucha została
oskarżona w świecie owadów o wiele
przestępstw. Sąd starał się wydać sprawiedliwy wyrok. Przekazane zostały
nam bardzo ważne zagadnienia związane z tolerancją i otwartością wobec innych ludzi,a także sprawy dotyczące higieny. Przedstawienie obejrzały dzieci z
klas młodszych. Szczególnie podobały
im się efektowne kostiumy i duże rekwizyty.
Pani Mariola
SPOTKANIE Z BALLADĄ
W
klimacie Zaduszek 5 listopada w Gminnym Ośrodku
Kultury w Kolbudach odbyło
się przedstawienie pt. „Spotkanie z balladą”, przygotowane przez uczniów klasy VB naszej szkoły. Młodzi aktorzy
przywołali ducha narodowego
wieszcza – Adama Mickiewicza, który wprowadził słuchaczy w świat trzech swoich ballad. Współczesna scenografia i
nowoczesna interpretacja utworu udowodniła, że prawdy zawarte w balladach są wciąż aktualne: dobro zwycięża zło, a
miłość i wiara kruszą najtwardsze serca. Dzięki niezwykłym
kreacjom artystów, pięknej mu-
2
zyce granej na żywo i efektom świetlnym, widzowie przenieśli się w świat,
który wykracza daleko poza ramy szkoły i swą wrażliwością trafia prosto w
serce. Oby jak najdłużej tam pozostał…
Pani Anna
swoje 15 urodziny, wszyscy śpiewająco
złożyli życzenia stu lat oraz dedykowali
najpiękniejszy utwór. Oprócz szybkich
brzmień, które rozkręciły całą salę, pojawiły się również wolne, przy których nie
zabrakło dobrej zabawy. W pewnych momentach razem z młodzieżą tańczyli również opiekunowie, którzy odpowiadali za
to, abyśmy bawili się jak najlepiej.
Dzień później bawili się uczniowie ze
szkoły podstawowej. Humory dopisały
wszystkim przybyłym, a było ich około
stu dziewięćdziesięciu. Muzyka porywała
do zabawy na parkiecie również tych nieśmiałych chłopców, którzy często podpierają ściany a przygotowane wcześniej
przez uczniów z klas VA i VIA konkursy
urozmaicały zabawę.
Sądzimy, że wiele osób chciałoby to powtórzyć. Po udanej zabawie na uczestników dyskoteki czekał autokar. Kierujemy
serdeczne podziękowania dla Dyrekcji,
która wyraziła zgodę na zorganizowanie
dyskoteki, opiekunom, którzy poświęcili
czas, również uczniom, którzy przyczynili
się do tego wpłacając pieniądze. Dziękujemy wszystkim za przybycie i kulturalne
zachowanie.
Sandra i Daria
Na okładce:
Aniołki i diablica z IVD
Ga ze ta Ze spo łu Kształ ce nia Pod sta wo we go i Gim na zjal ne go w Kol bu dach. Re da gu ją uczniowie naszej szkoły; opie ka: I.
Frączek, M. Szen kin - Chmie lew ska. zdjęcia: M. Gańska-Seelau, www.wikipedia.pl, www.google.com; Wy daw ca: ZKPiG
83-050 Kol bu dy, ul. Wy bic kie go 33, tel. (058) 682 72 24, e-ma il: [email protected], http://www.kolbudy.neosrtada.pl
WYBORY
W
do SU kl.I-III
poniedziałek 18 listopada
przedstawiciele samorządów
klasowych z klas 1-3 wybierali przewodniczącego lub przewodniczącą.
Kandydatami byli :
1. Zuzanna Tracewicz kl. III a
2. Cezary Tralewski
kl. III b
3. Natalia Kruk
kl. III c
4. Jakub Gronke
kl. III d
Przed wyborami na naszym korytarzu
pojawiły się plakaty wyborcze kandydatów. Bardzo pomysłowe. Obejrzyjcie sami. Zwycięzcą okazał się Cezary Tralewski z kl. III b i to on będzie przewodniczącym naszego samorządu. Jego zastępczynią została wybrana Roksana Rohde z kl.
II d. Gratulujemy!
Pani Beata
Z Ł A P W I AT R
W ŻA GLE
26
listopada br. w naszej szkole odbył się piknik naukowo-żeglarski.
Impreza zorganizowana była dla
uczniów klas 5 z naszej gminy którzy
biorą udział w programie : „Złap wiatr
w pomorskie żagle wiedzy”.
Gościem specjalnym pikniku był Piotr
Myszka żeglarz, reprezentant Polski w
windsurfinu, mistrz świata w żeglarskiej klasie RS:X. Bardzo ciekawie
opowiadał o swojej pasji żeglarskiej i
drodze do sukcesu . Potrafił również
odpowiedzieć na wszystkie pytania
uczniów ;). Kolejnym punktem progra-
Święto Niepodległości
11
listopada, jak co roku, w kościele prafialnym pw. św.
Floriana o godzinie 11.00 odprawiono mszę św. za Ojczyznę.
Uczestniczyli w niej przedstawiciele naszych szkół – poczty sztandarowe szkoły podstawowej i gimnazjum. W Urzędzie Gminy podczas oficjalnych obchodów państwowego święta Przewodnicząca Młodzieżowej Rady Gminy powiedziała między innymi:
„Dziś dla nas młodych jest to dzień z
jednej strony zadumy i refleksji nad wydarzeniami z przeszłości, z drugiej zaś
dzień radości i poczucia ogromnej odpowiedzialności za przyszłość. Walczmy
zatem każdego dnia o suwerenną Polskę, o Polskę kierującą się zasadami Ojców i przykazaniami Boga. O Polskę
bogatą, uczciwą, sprawiedliwą. Walczmy ze swoimi przywarami narodowymi,
abyśmy tej wolności nie zmarnowali.”
Część artystyczną w GOK tym razem
przygotowali uczniowie ze szkoły podstawowej w Bielkówku. Młodzi artyści
swoim występem wywołali taką falę
wzruszeń wśród publiczności, że ta nagrodziła ich brawami na stojąco. Następnie Wójt Gminy i Przewodnicząca
Rady Gminy uhonorowali dzieci i młodzież za osiągnięcia sportowe i artystyczne. Wśród wyróżnionych osób było
wielu naszych uczniów i absolwentów.
12 listopada we wtorek odbyła się w
szkole uroczysta akademia z okazji 95.
rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Ta chwila zawsze wzrusza.
Jesteśmy Polakami, żyjemy w wolnej
Polsce. Możemy głośno powiedzieć to,
co myślimy. Nie zawsze tak było.
O przeszłości naszego narodu i długiej,
trudnej drodze do odzyskania niepodległości opowiadali uczniowie gimnazjum
z klasy 2F, 2E i 2A. Ciekawie wypadła
scenografia: młode damy wraz z kawa-
Z życia szkoły
mu było szkolenie z
udzielania pierwszej pomocy. Była scenka rodzajowa i przykłady sytuacji w których należy
reagować i rady jak,
wtedy postępować.
Ochotnicy, mogli również poćwiczyć
na manekinie.
Pan Michał Weselak, poprowadził krótkie szkolenie żeglarskie , łącznie z pływaniem po hali na "Optymiście" /oczywiście na "sucho"/. Był pokaz otaklowania, pokaz korzystania z pasów balastowych .
Było również wspólne śpiewanie szant
i mnóstwo dobrej zabawy, która mam
nadzieję zaowocuje zwiększoną ilością
przyszłych żeglarzy i miłośników aktywnego spędzania czasu wolnego na
wodzie - ahoj. Fotorelacja na str. 8-9.
Pani Ania
lerami siedziały przy stole zasnutym
białym obrusem udekorowanym czerwonymi serwetkami. Do białych filiżanek nalewano czerwony sok. Pośrodku
stołu pysznił się kosz z biało-czerwonymi goździkami. Dziewczęta ubrane
były w eleganckie suknie do ziemi i
wachlowały się ozdobnymi wachlarzami. Uczniowie deklamowali wiersze,
młodzieżowy zespół chórzystów okraszał to wszystko pieśniami, które kiedyś porywały Polaków pod zaborami
do działania. Przyjemnie było popatrzeć na tę młodzież, która niewolę zna
tylko z kart historii. Jedna z uczennic,
Agata Kukawka, mówiła:
„...Dzisiaj wielka jest rocznica
Jedenasty Listopada
Tym, co padli za Ojczyznę
Hołd wdzięczności Polska składa...“
Piękne słowa. Dziękujemy wszystkim,
którzy mądrze kochają ojczyznę, są z
niej dumni, dobrze mówią o swoim kraju. Bądźmy szczęśliwymi Polakami.
Pani Iza i Pani Beata
3
Nowi przyjaciele???
Z życia szkoły
Dzisiaj spotykamy się tutaj, aby porozmawiać na temat niebezpieczeństw, które czyhają na nas w codziennym życiu.
Wielu niedługo skończy szkołę gimnazjalną i wyruszy w świat, aby dalej się
kształcić. Już dzisiaj należy się do
tego przygotować.
Nowa szkoła to
nowi ludzie, a ci nie zawsze mają co do
nas czyste intencje. W dzisiejszych czasach młodzież coraz mniej zastanawia
się nad tym, co robi. Więc pamiętajcie,
dbajcie o to, w jakim towarzystwie się
obracacie, zanim będzie za późno. Niszczące skutki złego towarzystwa możecie
zaobserwować już u swoich szkolnych
koleżanek i kolegów. Często rozpoczyna się od palenia papierosów i picia alkoholu. Pierwszy raz namawiają do tego
koledzy. W tym momencie musicie się
zastanowić, czy warto? Ta decyzja ma
wpływ na resztę waszego życia. Jeśli się
nie zgodzicie, nic nie stracicie. I tylko
nie wmawiajcie sobie, że nikt inny was
okół nas wiele ciekawych
miejsc do zwiedzania. Tym
razem powspominamy wyprawę do Labiryntu w Blizinach, która
miała miejsce we wrześniu. Przepiękna
pogoda, pachnąca łąka, fruwające motyle, pokręcone labirynty oraz strach przed
tym, żeby nie zgubić się w kukurydzy
gwarantowały, że ten sobotni dzień będzie pełen atrakcji.
eraz, żeby poeksperymentować
nie trzeba jechać do Warszawy.
Od niedawna mamy w Gdyni
nowy Experyment. Wiele ciekawych
stanowisk z dziedziny fizyki, chemii,
biologii.... to wyzwanie dla każdego,
niezależnie od wieku. My też tam byliśmy i świetnie czas spędziliśmy.
eżeli na dworze pada, a nie masz
pomysłu co z sobą zrobić, zapraszamy do Oceanarium w Gdyni.
Czeka tam wiele atrakcji: można popa-
Gimnazjaliści klas trzecich mają za
sobą próbny egzamin. Przed sobą
całe dorosłe życie, poważne decyzje,
ważne wybory szkoły, zawodu ale i
przyjaciół. Poniżej zamieszczamy
przemówienie jednego z uczniów
naszej szkoły na temat wyboru ludzi, z którymi przyjdzie Wam żyć.
Witam Was, drogie Koleżanki i drodzy Koledzy!
WA R T O
ZOBACZYĆ
W
nie lubi i nie przejmujcie się tym, że zostaniecie sami. Lepsze to, niż mieć takich „przyjaciół ''.
Ludzie, którzy w takiej sytuacji powiedzą tak, najczęściej kończą na dnie. Później są narkotyki i inne okropne rzeczy.
Uzależniają się i spadają coraz niżej. I
tak jest przez całe ich życie, chyba, że
się zorientują na czas i spróbują to naprawić. Ale jeśli nie, cierpią na różne
choroby, np. AIDS, rak lub wylew albo
zawał. I wtedy zaczynają rozumieć, i
pytają siebie: „co ja zrobiłem”.
Wtedy jest już za późno. Umierają w
smutku i poczuciu winy. Pamiętajcie,
zawsze uważnie dobierajcie sobie otoczenie. Wielu jest ludzi i wiele sekt oraz
ugrupowań, które tylko czekają na wasz
błąd.
Michał 2D
T
J
KONKURSY
KLASY I-III SP
KALIGRAFICZNY
Piękne pismo jest nie lada sztuką. Jak z
tym radzą sobie najmłodsi uczniowie?
Konkurs z kaligrafii kl. II-III - 15 listopada 2013r.:
• Klasy II
Julia Kaszkiel kl.II b
I m-ce
Amelia Kos kl.II c
II m-ce
Amelia Rokicka kl. II b II m-ce
Aleksandra Dziurzyńska kl.II c III m-ce
Sandra Wołyniec kl.II b III m-ce
Wyróżnienia:
4
Julia Kobiella kl.II d
Piotr Szkodziński kl.II a
• Klasy III
Wiktoria Pieczykolan kl.III c I m-ce
Kornelia Sosnowska kl.III b I m-ce
Zofia Szlufik kl.III a
I m-ce
Dorota Gillmeister kl.III c - II m-ce
Miriam Grot kl.III a - III m-ce
Natalia Kruk kl.III c - III m-ce
Wyróżnienie:
Celina Burandt kl.III b
Pani Mariola
R E C Y TAT O R S K I
Wyniki szkolnego konkursu recytatorskiego - 5 listopada 2013r.:
trzeć na krewetki przez mikroskop,
uczestniczyć w wykładach dotyczących
Bałtyku, dotknąć jesiotra i oczywiście
pooglądać przepiękne, mieniące się różnymi kolorami okazy z głębin morskich
i oceanicznych.
Pani Mariola
• Klasy I
Weronika Smolińska kl.I c
Maja Barejko kl.I c
Blanka Schwichtenberg kl.I b
Goran Pangełow kl.I a
• Klasy II
Maciej Cesarz kl.II a
Rozalia Dąbrowska kl.II b
Aleksandra Wąsowicz kl.II b
•Klasy III
Cyprian Obrycki kl.III a
Natalia Kruk kl.III c
Natalia Metzgier kl.III a
Julia Makurat kl. III c
Zuzanna Tracewicz kl. III a
•
I m-ce
II m-ce
II m-ce
III m-ce
I m-ce
II m-ce
III m-ce
I m-ce
II m-ce
II m-ce
III m-ce
III m-ce
Wyniki gminnego konkursu recytatorskiego – 12 listopada 2013r.:
Gran Prix Rozalia Dąbrowska kl.II b
I m-ce Aleksandra Grzegorek kl.II c
II m-ce Blanka Schwichtenberg kl.I b
III m-ce Maciej Cesarz kl.II a
III m-ce Natalia Kruk kl.III c
•
Wyniki powiatowego konkursu recytatorskiego – Trąbki Wielkie 29 listopada
2013r.:
II m-ce Aleksandra Chocholewska 0c
wyróżnienie Natalia Kruk kl.III c
Zapamiętajmy te nazwiska, być może za
kilka lat będą to czołowi polscy aktorzy!
EKOLOGICZNY
nad nim”. Uczniowie wykonali książeczki, w których dzielili się spostrzeżeniami w zakresie opieki nad swoimi pupilami. Wyniki konkursu:
Anna Mędowicz kl.II c I m-ce
Maja Bzoma kl.II c II m-ce
Wiktoria Jasińska kl.II d II m-ce
Amelia Kos kl.II c III m-ce
Agnieszka Kuźmicka kl.III c III m-ce
Magdalena Modrzyńska kl.II b III m-ce
Sandra Wołyniec kl.II b III m-ce
Wyróżnienia:
Karolina Gronkowska kl.II d
Aleksandra Grzegorek kl.II c
Julia Makurat kl.III c
Nikodem Piernicki kl.II c
Agnieszka Rohde kl.III d
Z życia szkoły
KLASY IV-VI SP
Alicja Urzędowska kl.II b
Wiktoria Wiśniewska kl.II c
Pani Mariola
POLONISTYCZNY
Wojewódzki konkurs języka polskiego
dla szkoły podstawowej odbył się 28 listopada. Do pierwszego etapu przystąpiło dziesięcioro uczniów z klas VI. Katarzyna Cesarz (VIC) i Jakub Haliniarz
(VIA) zakwalifikowali się do etapu rejonowego, który odbędzie się w styczniu w
Kartuzach. Trzymamy kciuki.
Pani Iza
KRONIKA SPORTOWA
„Mój czworonożny przyjaciel - opieka
Z
S
Z
A
C
H
Y
akończyły się tegoroczne rozgrywki szkół w szachach drużynowych. Nasza szkoła jak zawsze brała w nich udział. Eliminacje
gminne odbyły się 25.09.13r. w GOK-u
w Kolbudach. Rywalizowały ze sobą 4
szkoły podstawowe z naszej
gminy i kolejno zajęły – I miejsce SP Kolbudy, II miejsce SP
Bielkówko, III m-ce SP Kowale
i IV m-ce SP Pręgowo. 8.10.13r.
odbyły się Powiatowe Igrzyska
w Szachach Drużynowych, w
których drużyna z Kolbud pokonała SP nr 3 z Pruszcza – Gdańskiego i SP z Sobowidza. Równocześnie odbywała się Powiatowa Gimnazjada i uczniowie z
naszego gimnazjum odnieśli
20
P Ł Y W A N I E
listopada br. w Pruszczu
Gdańskim odbyły się XLII
Powiatowe Igrzyska Młodzieży Szkolnej i Gimnazjada w pływaniu indywidualnym. Ze szkoły podstawowej wystartowało jedenaścioro zawodników oraz ośmioro gimnazjalistów. Uczestnicy rywalizowali na dystansie 25m - klasy IV i młodsi oraz na
dystansie 50m pozostali zawodnicy w
trzech stylach: dowolnym, grzbietowym i klasycznym. Uczniowie z naszej
szkoły nagrodzeni medalami to:
Marta Tuńska kl. IVc – brązowy medal 25m stylem dowolnym
Weronika Naderza kl. 1F – brązowy
medal 50m stylem dowolnym i srebr-
zwycięstwo nad zespołami z Rotmanki,
Pszczółek i Trąbek Wielkich. Te turnieje
jak i kolejny szczebel półfinały wojewódzkie miały miejsce również w Kolbudach. Nasi szachiści nie mieli wytchnienia bo już następnego dnia tj.
9.10.13r. miały miejsce półfinały. Przyjechały reprezentacje SP z Lipusza, SP
ny medal 50m stylem klasycznym
Julia Tysarczyk kl. 3B – złoty medal
50m stylem klasycznym
Paweł Frączek 3A – złoty
medal 50m stylem dowolnym i złoty medal 50m
stylem grzbietowym
Wyróżnieni zawodnicy zakwalifikowali się do finału
wojewódzkiego, który odbędzie się 30.11.2013r. w Kościerzynie.
•
listopada w Kościerzynie
odbył się Finał Wojewódzki
Igrzysk Młodzieży i Gimnazjady w Pływaniu Indywidualnym.
Z naszej szkoły wystartowało pięcioro
zawodników: Marta Tuńska z kl IV c -
30
ze Starogardu – Gdańskiego i SP z Brus
natomiast wśród Gimnazjów walczyły
zespoły z Lipusza, Skarszew, Brus i
Kolbud. Zwycięstwo obu drużyn z naszej szkoły dało awans do Finałów Wojewódzkich, na które zawodnicy
18.10.13r. pojechali aż do Kwidzynia.
Reprezentacja SP zajęła VI m-ce w województwie, a gimnazjum wysokie bo III m-ce. We wszystkich
wymienionych etapach skład drużyn był następujący: SP - Oliwer
Wirkus 4b, Wiktor Murglin 5c, Cyprian Obrycki IIIa, Zuzanna Wawryk 6b
GIMNAZJUM – Łukasz Zaleski
1B, Jakub Aftanasiuk 3A, Dominik
Richert 2B, Zuzanna Grota 2A
Gratuluję kolbudzkim szachistom
dobrych wyników!
Pani Dorota
25 m stylem dowolnym, Weronika Naderza z l; 1F - 50 m stylem dowolnym i klasycznym, Julia
Tysarczyk z kl 3B - 50 m
stylem dowolnym i klasycznym, Paweł Frączek
z kl 3A - 50 m stylem
grzbietowym i dowolnym oraz Bartosz Głowacki z kl 3C - 50 m stylem grzbietowym. Pierwsze
w historii medale dla Kolbud wywalczył Paweł Frączek - srebro w stylu
dowolnym i brąz w stylu grzbietowym.
Bardzo dobrze zaprezentowała się także Julia Tysarczyk, która zajęła 8
miejsce w stylu klasycznym.
Pani Małgosia
5
Wer u m ler n en wir Fr emd s pr a ch en ?
Strona obcojęzyczna
I
“Wer fremde Sprachen nicht kennt,
weiß nichts von seiner eigenen.”
(Johann Wolfgang von Goethe)
ch finde es schon wichtig, dass man
auch noch andere Sprachen
kann außer Polnisch.
Es ist eben einfacher
sich zu unterhalten und eins ist
sicher,
in
manchen Ländern wird man
auch um einiges
freundlicher behandelt, wenn
man die Sprache
spricht, oder sich
zumindest die
Mühe macht es verstehen zu wollen...manchmal
reicht da schon ein freundliches Guten
Morgen und es wird einfacher...mal
ganz zu schweigen, dass Fremdsprachen
heute in (fast) jedem Job sehr gefragt
sind. Die Fremdsprachen sind sehr
wichtig und werden immer wichtiger,
weil Grenzen fallen und die Welt zusammenwächst. Es gibt keine Nachteile,
wenn du andere Sprachen kannst.
Vorteile:
1) Problemlos reisen
2) Wenn du in Urlaub
fährst und mit Einheimischen sprichst,
erfährst du viel mehr
über das Land. Die
Leute sind offener.
Man freut sich, weil
sich andere für Land
und Sprache interessieren.
3) Kulturen kennen lernen
und verstehen
4) Bücher im Original lesen. Übersetzungen sind schön und gut, aber oft auch
seeeehr enttäuschend. Du musst auch
keinem Übersetzer mehr vertrauen, sondern kennst dich selbst aus. Sprachen
sind Unanbhängikeit.
5) Filme im Original anschauen. Da
kommt wieder das Übersetzerproblem
und auch die Stimmen!!! Zum Beispiel
Til Schweiger, er klingt auf englisch einfach grauenhaft, finde ich, hat im Original einen viel angenehmeren Tonfall
6) Die Welt wird gröβer. Stell dir vor, du
hast ein Problem, dann kannst du auf
sämtlichen Seiten im Internet surfen und
nicht nur auf polnisch.
7) Du kannst auswandern, wenn es in
deinem Land keine Arbeit mehr gibt und
woanders dein Glück suchen.
8) Du kannst dich verlieben in wen du
willst :) Und kannst den Satz: Augen
sagen mehr als Worte aus deinem Leben
werfen, weil du eben sprechen kannst,
also: Los geht´s mit dem Lernen ;)
BRItISh cAStleS AnD leGenDS
Queen Boudicca
In 60AD, Queen Boudicca was ruling
the east of England when the Romans
decided to attack her people, the Iceni.
Legend says that the queen was incredibly brave and she attacked the Romans
in London. The Romans discovered her
plan, so she didn't conquer the city. But
they were afraid of Boudicca - she was
an extremely dangerous enemy. In fact,
the Romans were planning to abandon
England when suddenly they won a battle and had control of the province again. Legend says Boudicca killed herself.
Merlin the Wizard
After the Romans left Britain, there was
chaos. There were different kings and
they were rivals, and people from other
6
herr Marcin
countries were invading. Britain needed
one true and loyal king and Merlin found Arthur. He took Arthur to see a
sword, Excalibur. Legend says only the
true king could pull Excalibur out of the
stone. Arthur pulled the sword out of the
stone and he became King Arthur. But
did Merlin really exist? Experts say this
is possible, but nobody is sure.
Robin Hood
There are many stories about Robin Hood. He was a popular hero and he lived
wirh his friends, the Merry Men, in
Sherwood Forest near Nottingham. At
that time, King Richard of England wasn't ruling the country because he was fighting in the Crusades. His cruel, lazy
brother John was ruling England. Robin
and his Merry Men were kind to poor
people. They robbed the rich aristocrats
and gave the money to the poor. But is
RObin Hood fact or fiction? Nobody
knows.
Tintagel Castle
It is connected with the legend of King
Arthur and the wizard, Merlin. The legends says that Merlin's Cave is nearby
and the wizard carried baby Arthur to
safety in this cave. The castle was built
in 1233 on a cliff high above the Atlantic
Ocean. This means that if you want to
visit the castle you must climb more
than 100 steps.
Glossary:
dangerous - niebezpieczny
sword - miecz
pull out - wyciągnąć
rule - rządzić
stone - skała. kamień
conquer – podbić, zdobyć
fight - walczyć
cave - jaskinia
Ms. Magda
Kaszubski kącik
W
- Norcëk kaszëbscze
itam tuż przed Świętami Bożego Narodzenia. Mam nadzieję, że pierniczki już polukrowane i prezenty u Mikołaja zamówione.:-) Teraz trzeba
tylko
czekać
na
...Gwiazdora (tak mówi
się na Kaszubach).
Pod koniec listopada w
Ratuszu Staromiejskim
w Gdańsku wręczono
Medal Stolema. Otrzymał go Jerzy Nacel, z
wykształcenia farmaceuta, z zamiłowania
społecznik i regionalista.
Pan Jerzy dostał to wyróżnienie za napisanie podręcznika do ...chemii(!) po kaszubsku pt. „Chemio oglowo i organicz-
27
października tego
roku w wieku siedemdziesięciu jeden lat odszedł od nas znany
artysta – Lou Reed - amerykański gitarzysta rockowy,
wokalista i kompozytor oraz
autor tekstów. Zmarł w wyniku powikłań po zabiegu przeszczepu wątroby.
Pomimo walki z chorobą i sędziwego wieku wciąż otoczony był rozmaitymi wizjami artystycznymi, a także nadzieją od strony wielbicieli
na kolejne albumy. Jego śmierć okazała
się wielkim zawodem i przykrym zaskoczeniem dla wielbicieli muzyki, a dla fanów bolesnym ciosem.
Lou (właśc. Lewis Allen Reed) urodził
się 2 marca 1942 roku w Nowym Jorku
na Brooklynie. Muzycznie udzielał się będąc jeszcze nastolatkiem – w wielu
szkolnych zespołach. Najważniejszym z
nich był The Jades, z którym w roku
1957 wydał swój pierwszy singiel zatytułowany "So Blue". Nie zdobył on jednak popularności.
Ważnym punktem w karierze Reeda było poznanie Johna Cale’a, z którym założył zespół - The Warlocks. Później
grupa zmieniła nazwę na The Falling
Spikes, a ostatecznie – The Velvet Underground (1965 r.) i pod właśnie tą
ostatnią nazwą odniosła największy suk-
no”. Nagrodę tę przyznaje
Klub Studencki „Pomora-
nia”.
30 listopada odbył się też XIX Zjazd
Delegatów Zrzeszenia Kaszubsko- Pomorskiego, który podsumował trzyletnią
działalność
dotychczasowych władz
organizacji.
Podczas tego
zjazdu dokonano wyboru
nowego prezesa. Do tej
pory funkcję
tę pełnił Łukasz Grzędzicki.
To tyle informacji z kaszubskich działań. Teraz poczytajcie i pośpiewajcie kaszubską kolędę!
Wesoła nowina
Wesołą nowinę wszëscë spiéwają,
bracô Kaszëbi do żłóbka gnają.
Wesołô nowina, spieszta sę lëdze
do źłóbka, na sanie pokłón mu dejta.
W noc cemną, w noc mrozną wszëscë zdążają,
przed Panę, przed Panę, przed nim pôdają.
Jak piękne, jak piękne, jak to wspaniale,
że przed nim, że przed nim naszi sę kłóniają.
tam w żłóbku je Dzecę môłé
i Józef, i Marijô, i bëdło całé.
Jak miłe, jak miłe, jak to wspaniale,
Przed Panę, przed Panę wszëscë klëkają.
Wesołô nowina, anielë grają,
z dôlekich lasów i z pustk zdążają;
żebë sę ceszëc i żebë weselëc,
z nawiedzonégo Jezuska môłégo.
LOUREED
ces, grając awangardowy, eksperymentalny rock, uznawany także za protopunk (punk „prototypowy”; prekursor
późniejszego punk rocka).
Zespół nagrał cztery albumy. Najbardziej popularnym z nich jest debiutowy
– "The Velvet Underground & Nico".
Podczas nagrywania go do składu dołączyła (na prośbę Andy’ego Warhola,
który współpracował z grupą i był także
formalnym producentem pierwszej płyty) wokalistka i aktorka – Nico. Album
"The Velvet Underground & Nico" nie
odniósł jednak wielkiego sukcesu komercyjnego ze względu na słabą promocję i kontrowersyjne treści. Swój renesans album zyskał jednak wiele lat później i można powiedzieć, iż trwa on do
dziś, gdyż jest uznawany za jedną z największych klasycznych płyt tamtych lat.
Aktualności
Do uzdrzenio!
Pani Beata
Swoją teraźniejszą popularność zawdzięcza też kultowej okładce, zaprojektowanej przed
Andy’ego Wargola, przedstawiającej żółto-czarny
owoc – banana na
białym tle.
The Velvet Underground rozpadł się w
roku 1973 po nagraniu czterech albumów ("The Velvet Underground & Nico", "White Light/White Heat", "The
Velvet Underground" i "Loaded"), aby
powrócić jeszcze na kilka lata po roku
1990.
Po zaprzestaniu działania grupy Lou Reed rozpoczął karierę solową.
Najbardziej popularnym albumem Reeda jest "Transformer" z 1972 roku wyprodukowany przez Davida Bowie i
Micka Ronsona. Album ten zawiera
utwory takie jak: "Satellite of Love",
"Perfect Day" i – uznawany za najbardziej znany w karierze muzyka – "Walk
on the Wild Side".
Reed nagrał solowo łącznie dwadzieścia
dwa albumy i czynnie udzielał się w środowisku muzyczno-artystycznym aż do
ostatnich dni swojego życia. W Polsce
grał dwukrotnie. W warszawskiej Sali
Kongresowej w 2008 roku w ramach
promocji albumu "Berlin", a także
wcześniej w 2000 roku, tym razem promując płytę "Ecstasy".
Gabriela 3D
7
Wydarzenie
P I K N I K
8
Ż E G L A R S K I
P I K N I K
Wydarzenie
Ż E G L A R S K I
9
Wydarzenie
PRÓBNY TEST GIMNAZJALISTÓW
10
MI KOŁA JKI •
Wydarzenie
I KJA ŁOKI M
11
Aktualności
WSPÓŁCZESNE NIEWOLNICTWO
nosicie dżinsy? Pewnie. A wiecie
kto i w jakich warunkach je szyje?
Ile otrzymuje za to wynagrodzenia?
Oto współczesne niewolnictwo.
iewolnictwo głównie kojarzy się z
dawnymi czasami. Jednak istnieje
ono do dzisiaj, z tą różnicą, że
współcześnie jest oficjalnie zabronione na
całym świecie. Próbuje się więc je zataić,
by czerpać wielkie zyski z taniej, głodowej
siły roboczej. Kiedyś było normalną częścią codziennego życia. Często słyszy się
o wyzyskiwaniu dorosłych jak również
małych, bezbronnych dzieci. Jesteśmy tego nieświadomi lub wolimy pozostać nieświadomi, ale niejednokrotnie to właśnie
my przyczyniamy się do rozkwitu niewolnictwa, chociażby kupując przedmioty
wykonane przez niewolników.
Do wyzysku człowieka dochodzi najczęściej w biednych krajach Azji i Afryki. W
Indiach jest to głównie spowodowane systemem kastowym. Około 14 milionów ludzi pracuje tam w fabrykach lub w rolnictwie, nie otrzymując żadnego wynagrodzenia. Co gorsza, to zjawisko przechodzi
z pokolenia na pokolenie, dziedziczy się
je po rodzicach. W Pakistanie najbardziej
poszkodowane są dzieci w wieku od 5 do
14 lat zmuszane do wyczerpującej pracy
w cegielniach. Wyjątkowo szokująca jest
sytuacja w Mauretanii, najbardziej zniewolonym kraju na świecie. Panuje tam zasada, że gdy kobieta wykonująca niewolniczą pracę, wychodzi za mąż za innego
niewolnika, posag staje się własnością ich
pana. Niewolnicy nie mają oczywiście
żadnego dostępu do edukacji, tym samym
nie mają pojęcia jak się bronić. Prawo islamskie zakazuje niewolnictwa w stosunku do współwyznawców, ale najbardziej
zainteresowani nie mają o tym w ogóle
pojęcia. Oprócz tego dopuszcza się na
nich przemocy fizycznej i psychicznej. Jeśli chodzi o kraje europejskie, najgorzej
pod tym względem wypadają obywatele
Mołdawii. Z powodu trudnej sytuacji materialnej wyjeżdżają za granicę i stają się
ofiarami wyzysku w takich krajach jak
Ukraina czy Rosja. Pomimo to Europa
jest kontynentem o najmniejszym wskaźniku niewolnictwa. Prawie nie istnieje
ono w takich krajach jak Wielka Brytania
lub Islandia.
Przykładami współczesnego wyzysku są
historie osób pracujących w fabrykach
światowych koncernów od świtu do nocy
za marne wynagrodzenie, które nie wystarcza im na podstawowe potrzeby.
Mieszkają oni daleko od swoich rodzin w
kilkuosobowych ciasnych pokojach i robią wszystko, żeby je utrzymać. Skutkiem
tego są niedożywieni i skrajne wyczerpani. Do niszczenia stanu zdrowia niewolników przyczyniają się również szkodliwe
warunki pracy np. brak dostępu do wody
pitnej i specjalistycznej odzieży ochronnej oraz wdychanie szkodliwych oparów.
Na szczęście istnieją organizacje ochrony
praw człowieka, które mają na celu pomoc takim ludziom. Są to na przykład:
Amnesty International, La Strada. Ta druga to zarejestrowana w Polsce fundacja,
powstała w 1996r., dążąca do wyeliminowania handlu ludźmi i likwidacji niewolnictwa. Mam nadzieję, że kiedyś na świecie wszyscy ludzie będą wolni i nikt już
nie będzie pamiętał, co to jest niewolnictwo. Ta przerażająca rzecz przez wieki zabierała niektórym szansę na normalne życie. Powinniśmy więc rozważnie kupować produkty tak, aby być pewnym, że
przy jego wyrobie nikt nie ucierpiał.
bocznym aspektem funkcjonowania człowieka jest powstawanie odpadów. Niestety Polska
należy do krajów w Europie o największej ilości wytwarzanych odpadów, co
nie przynosi nam chluby. Nasz nieekonomiczny sposób korzystania z zasobów
naturalnych ma ogromny wpływ na środowisko. Codziennie na nasze potrzeby wydobywa się i przetwarza tysiące
ton surowców, z których produkujemy
góry odpadów. Tylko niewielki procent
z tego podlega procesowi recyklingu.
Większość z nich trafia na konwencjonalne wysypiska, a część jest wyrzucana
do lasów tworząc „dzikie wysypiska”,
przez co szpeci piękne okolice i jest źródłem chorobotwórczych bakterii wywołujących efekty uboczne w prawidłowym funkcjonowaniu organizmów żywych.
Wszyscy wytwarzamy odpady, dlatego
ich selekcja i zbiórka stały się naszym
wspólnym problemem, którego rozwiązanie wymaga zaangażowania całego
społeczeństwa. Korzyści, jakie płyną z
segregacji śmieci, są niemałe: ograniczenie ilości odpadów, czystsze miejsca, w których żyjemy, ograniczona eksploatacja zasobów naturalnych poprzez
wykorzystanie w produkcji surowców
wtórnych, oszczędności finansowe.
W przyrodzie rozkład odpadów jest bardzo długotrwały. Papierowa chusteczka
rozkłada się przez 3 miesiące, zapałka 6
miesięcy, guma do żucia 5 lat, puszka
200 lat, plastikowa butelka od 100 do
1000 lat. Nie trzeba tego wyrzucać,
można wykorzystać ponownie. Po przetworzeniu 27 plastikowych butelek możemy uzyskać 1 bluzę z polaru, 670 puszek po napojach gazowanych – rower,
a 19 000 puszek po konserwach – samochód. Selektywna zbiórka makulatury ogranicza zużycie energii, wody i zanieczyszczenia powietrza, a tym samym
chroni lasy. 1 tona odzyskanej makulatury pozwoli zaoszczędzić 1200 litrów
wody w papierni oraz 2,5m3 przestrzeni
na składowisku, wyprodukowanie 1 tony papieru powoduje ścięcie 17 drzew,
ze 100 ton makulatury wyprodukować
można 90 ton papieru. Szkło nie ulega
rozkładowi, może być wykorzystywane
nieograniczoną ilość razy. Powtórne
wykorzystanie ok. 1 tony szkła pozwala
zaoszczędzić 580 kg piasku, 180 kg sody kalcynowanej, 180 kg wapienia, 60
kg skalenia. Powtórne wykorzystanie
szkła z jednej butelki pozwoli zaoszczędzić energię 100W żarówki świecącej
przez 4 godz. Odzyskując aluminium ze
złomu, oszczędzamy 95% energii potrzebnej do wyprodukowania aluminium
z rudy boksytu, a recykling aluminium
to 95% mniej zanieczyszczeń w powietrzu i 97% w wodzie. Poddając tworzywa sztuczne powtórnemu przerobowi,
oszczędzamy węgiel i ropę naftową.
Aby selektywna zbiórka przyniosła wymierne efekty na globalną skalę, konieczne jest zaangażowanie mieszkańców we wszystkich najmniejszych zakątkach, czyli w domach, miejscach pracy i nauki, gminach, województwach,
krajach. Jeśli jeszcze nie segregujesz odpadów, zacznij już od dziś.
Oliwia
N
Dlaczego powinniśmy segregować odpady?
U
12
Ola 3B
GIMNASTYKA
języka, czyli...
O
statnio coraz więcej dzieci potrzebuje pomocy logopedów.
Najczęstszymi wadami wymowy są właśnie seplenienie, jąkanie i reranie. Co to znaczy? Jak sobie z tym radzić?
Seplenienie to nieprawidłowa wymowa
głosek s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź.
Rotacyzm (reranie) to nieprawidłowa
wymowa głoski r. Z kolei jąkanie to
osobna grupa zaburzeń. Wynika z mimowolnych skurczów narządów mowy.
Jest to przypadłość, którą trudno naprawić, ale nie jest to niemożliwe. Większość rodziców decyduje się na wizytę
B
ze swoim dzieckiem u specjalisty już bardzo wcześnie. Prawdą jest, że im
szybciej zaczniemy ćwiczyć, tym lepiej, ale nie
przesądzajmy - młodzież
także ma szansę.
Dzisiejsza logopedia polega w coraz
większym stopniu na programach komputerowych, jednak nic nie zastąpi bez-
Aktualności
pośredniego kontaktu z nauczycielem.
Jeżeli rodzic zauważy jakąś nieprawidłowość w wymowie dziecka, może
udać się na konsultację do logopedy
szkolnego, który zgodnie z wadą, dobierze odpowiednie ćwiczenia aparatu artykulacyjnego i zaleci ich kontynuowanie
w domu. Tu liczy się systematyczność,
wystarczy kilka minut, ale codziennie.
Dzieci chętnie w takich zajęciach
uczestniczą, stroją miny przed lustrem
i legalnie pokazują język. Terapię specjaliści dzielą na trzy etapy. W pierwszym etapie dziecko uzyskuje pomoc
na zajęciach logopedycznych. Drugi
etap polega na stosowaniu zaleceń nauczyciela w życiu codziennym. W trzecim etapie uczeń w dalszym ciągu pracuje nad swoją mową, ale już sam i nawet jeśli wada zniknęła, to jeszcze przez
długi czas przestrzega zaleceń logopedy.
BURSZtYn
ursztyn inaczej jantar jest swoistego rodzaju zastygłą żywicą,
która stwardniała pod wpływem
czasu i wody morskiej. Pochodzi
z drzewa najprawdopodobniej
iglastego, zwanego sosną bursztynodajną (Pinussuccinifera).
Świadczą o tym liczne odciski
kory drzewnej. Żywica służyła
drzewom jako opatrunek na uszkodzenia pnia, umożliwiała regenerację oraz
chroniła przed zanieczyszczeniami oraz
bakteriami. Obecnie jest wydobywany
na wielu plażach naszego Morza Bałtyckiego, a pochodzi sprzed 45 mln lat.
Charakteryzuje się dużą ilością odmian,
od nieprzezroczystych po zupełnie klarowne oraz od białych przez słoneczno żółte do zupełnie ciemnych – koniakowych. Może być: przezroczysty (posiada budowę warstwową; nie ma w nim
pęcherzyków gazu lub występują pojedyncze, ale dość duże; barwa od jasnożółtej do ciemnożółtej), przeświecający
(w którym fragmenty zawierające duże
skupienia pęcherzyków gazu, powodują
zmętnienia), nieprzezroczysty żółty
(posiada litą strukturę, barwa obejmuje
całą gamę odcieni żółci i beżu), nieprzezroczysty biały (liczba pęcherzyków gazu dochodzi do 900 000 w1 mm2, struktura wewnętrzna ma charakter porowaty
, piany stałej; barwa jest biała, czasem
niebieskawa). Bursztyn bałtycki od najdawniejszych czasów był używany jako
kamień ozdobny i leczniczy. Ozdoby i
amulety wyrabiano z niego
już
w
paleolicie. Niezwykłym powodzeniem cieszył się w Cesarstwie Rzymskim. Wyprawy po niego były organizowane od V w. p.n.e. i wiodły szlakiem
bursztynowym od Adriatyku do wybrzeży M. Bałtyckiego. Ciągle należy do
wysoko cenionych kamieni ozdobnych.
Wykonuje się z niego przedmioty użytkowe i ozdobne oraz biżuterię, często o
dużej wartości artystycznej. (np. bursztynowe szachy). Najbardziej znanym
dziełem wykonanym z bursztynu jest
Bursztynowa Komnata, która zaginęła
bez wieści podczas II wojny światowej.
Kompletny bursztynowy wystrój komnaty zamówił Fryderyk I u gdańskich
mistrzów. Przez kilkadziesiąt lat, jakie
upłynęły od jej zaginięcia bądź zniszczenia, stała się symbolem utraconego
skarbu. Wiara w leczniczą moc bursztynu przetrwała do dziś. Bursztyn stosuje
się m.in. w leczeniu dolegliwości reumatycznych i tarczycowych, bólu gardła, poprawy krążenia krwi oraz w kosmetyce. Odkryto, że kwas bursztynowy
Oliwka 1B
działa jak biostymulator - pobudza system nerwowy, reguluje pracę nerek i jelit, jest środkiem przeciwzapalnym i antytoksycznym. Na bazie tego
składnika wyrabia się maści i
kremy na dolegliwości reumatyczne, astmatyczne, owrzodzenia i podrażnienia skóry
oraz na schorzenia oskrzeli,
gardła i tarczycy. Szukanie bursztynu
wymaga cierpliwości, ale budzi emocje
podobne do tych, które towarzyszą poszukiwaniu złota! W czasie jesiennych i
zimowych sztormów nad Bałtykiem
szanse na znalezienie ładnej grudki
bursztynu rosną. Najlepiej szukać bursztynu tuż po sztormie, w wodorostach często zaplątują się w nie małe bryłki.
Największe szanse na znalezienie mamy
na Wyspie Sobieszewskiej, w Ustce,
Mikoszewie i Stegnie.Największa znana
bryła ważąca 9,75 kg została znaleziona
w 1860 r. w okolicach Kamienia Pomorskiego. Obecnie okaz ten znajduje się w
Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu
im. Humboldta w Berlinie. W Gdańsku,
nazywanym polską stolicą bursztynu,
znajdziemy również ciekawostkę w postaci Bursztynowego Ołtarza w Bazylice
św. Brygidy, zaś przy ulicy Mariackiej
znajduje się wiele galerii i warsztatów
wytwarzających piękne dzieła z bursztynu. Miasto Gdańsk co roku wyznacza
Ambasadora Bursztynu - w 2013 r. jest
nim piosenkarka Kayah.
Weronika
13
Aktualności
Piegi. Co z nimi robił pan Kleks, pamiętacie? Wykorzystywał jako środek do nagradzania uczniów. Każdy, kto przeczytał książkę Brzechwy,
chciał mieć swoje własne, a przynajmniej ci, którzy rzeczywiście je
posiadali, przestali się wstydzić.
K
arnacja czyli barwa naszej skóry
uzależniona jest od melaniny –
naturalnego barwnika. U człowieka występują dwa główne typy melaniny: czarna eumelanina i czerwona feomelanina. Proporcje ich wytwarzania
zależą od osobniczych genów. Czarna
eumelanina jest obfita u osób ciemnoskórych i daje dużą odporność skóry na
promieniowanie słoneczne, zaś czerwona feomelanina – dominuje u osób o jasnej karnacji. Osoby o jasnej skórze mają znacznie gorsze zabezpieczenie skóry
przed słońcem, a co się z tym wiąże,
opalają się słabiej - głównie na czerwono, z tendencją do poparzeń słonecznych
i powstawania piegów, czyli brązowych
kropeczek na skórze. Długie opalanie
bardzo często pozostawia u tych osób
właśnie takie ślady. Ich posiadanie lub
PIEGI
nie jest uwarunkowane genetycznie.
Jak już wspomniano wcześniej, piegi
posiadają zazwyczaj osoby z jasną lub
bardzo jasną karnacją, Ciekawe jest to,
że choć są dziedziczone po rodzicach i
mają związek z zawartością melaniny w
skórze, nie pojawiają się u dzieci w wieku niemowlęcym. Możemy je zauważyć
u starszych dzieci, a wraz z wiekiem ich
ilość może się zwiększać.
Wrażliwość skóry na działanie promieni
słonecznych i ich natychmiastowe wnikanie w komórki skóry powoduje, że
piegi u osób ze skłonnością do ich występowania, pojawiają się bardzo szybko. Jednak jest kilka sztuczek, dzięki
którym można trochę „oszukać słońce“.
SZCZEPIONKI
Ostatnio coraz częściej słyszy się o
obawach rodziców przed szczepieniami. Chcą, aby ich dziecko było
odporne na niektóre choroby, ale z
drugiej strony boją się skutków
ubocznych. Oczywiście większość z
nas ma już to dawno za sobą. Ale
czy naprawdę wszyscy wiemy, co to
jest szczepionka i jaki
ma na nas wpływ?
S
zczepionka to preparat
pochodzenia biologicznego, który zawiera antygen,
czyli substancję powodującą powstawanie przeciwciał. Po wprowadzeniu do
naszego organizmu stymuluje on układ
odpornościowy do identyfikowania go
jako obcy antygen i zwalczania go. Jeśli
zdarzy się, że nasz organizm będzie miał
ponownie styczność z danym drobnoustrojem chorobotwórczym, nie będzie
on już stanowił dla nas zagrożenia, ponieważ substancja podana w szczepionce wytworzyła przeciwko niemu odpor-
14
ność. Występują różne rodzaje
szczepionek. Można zaszczepić
się przeciwko jednej chorobie lub
wielu naraz. Najczęściej są one
podawane w postaci zastrzyków,
ale istnieją także doustne szczepionki.
W 1796r. Edward Jenner postanowił
przeciwdziałać epidemiom ospy. W tym
celu przeprowadził niebezpieczny eksperyment. Na nacięte ramię ośmioletniego chłopca nałożył materiał zakaźny
ospą krowianki, czyli odmiany ospy występującej u bydła, którą mogą się zarazić również ludzie. Dzięki temu dziecko
było również odporne na ospę prawdziwą, która jest dla człowieka znacznie
groźniejsza. To pożyteczne odkrycie
szybko rozprzestrzeniło się w całej Europie. W 1811r. w Polsce
Napoleon Bonaparte wprowadził w życie rozporządzenie
o obowiązkowym szczepieniu w szkołach, a cztery lata później także w wojsku. Natomiast w 1919r. wszyscy Polacy musieli poddać się szczepieniu. W
kolejnych latach odkrywano szczepionki przeciwko wściekliźnie, tężcowi,
dżumie. Co więcej, nadal trwają liczne
prace nad doskonaleniem szczepionek
przeciwko coraz to nowszym chorobom.
Wiele osób zadaje sobie to pytanie, czy
Skuteczną metodą jest odpowiedni
ubiór. W godzinach, w których jesteśmy
narażeni na największe działanie promieni słonecznych, można próbować
zakrywać obszary na ciele, na których
piegi zazwyczaj się pojawiają. Okrywanie ramion chustą, noszenie bluzek z zakrytymi ramionami, noszenie kapelusza
lub czapki z daszkiem to najlepsze sposoby. Nie pozwolą one jednak uniknąć
piegów całkowicie. Należy bowiem pamiętać, że promienie słoneczne przenikają także przez ubranie i działają nie
tylko w pełnym słońcu, ale też w cieniu.
Stąd bardzo ważne jest stosowanie kremów z wysokim filtrem. Zwłaszcza, że
osoby „piegowate” są znacznie bardziej
narażone na poparzenia słoneczne i różnego rodzaju nowotwory skóry.
Niestety, ku niezadowoleniu z ich posiadania wielu osób, pozostają one na
skórze do końca życia. W naszych warunkach klimatycznych jest to zazwyczaj sezonowy problemem. Zwykle piegi pojawiają się na wiosnę i latem, jesienią i zimą bledną lub zanikają.
Szymon
szczepionki są bezpieczne. Szczególnie
dotyczy to rodziców małych dzieci.
Czasami po szczepieniu występuje tzw.
NOP, czyli Niepożądany Odczyn Poszczepienny. Zazwyczaj przebiega on
łagodnie, pojawia się gorączka, obrzęk
w miejscu wstrzyknięcia oraz gorsze samopoczucie. Zdarza się, choć bardzo
rzadko, że prowadzi to do trwałego
uszkodzenia zdrowia, a nawet w ekstremalnych przypadkach utraty życia. Może to być spowodowane brakiem sterylności samej szczepionki bądź w czasie
wstrzykiwania danej substancji. Gdyby
po wykonaniu szczepienia działo się coś
niepokojącego, natychmiast należy
zgłosić się do lekarza. Jednak powinno
się pamiętać, że osoba, która nie poddała się szczepieniu i zachoruje, stanie się
zagrożeniem dla innych np. bardzo małych dzieci i dorosłych ze słabą odpornością.
Pomimo pewnego ryzyka nie należy
umniejszać roli szczepionki w dziejach
ludzkości. Zapobiegała ona wielu epidemiom. Uratowała być może nawet miliony żyć. Biorąc te wszystkie czynniki
pod uwagę, powinniśmy być wdzięczni
temu wynalazkowi. To my musimy podjąć decyzję, czy chcemy z tego skorzystać czy nie.
Ola 3B
WSZY
Wszawica jest powszechnie uważana za zjawisko wstydliwe, bo jest kojarzona z brudem i biedą. Myślenie
takie jest błędne, ponieważ choroba
ta występuje również w dobrych warunkach higienicznych. Przenosi
się w autobusach i tramwajach, w
szkołach i przedszkolach. Wszędzie
tam, gdzie znajdują duże skupiska
ludzi.
W
szawicę czyli chorobę pasożytniczą w y w o ł u j e podrząd owadów wtórnie bezskrzydłych, obejmujący gatunki pasożytujące na ssakach, w tym na ludziach.
Dorosłe osobniki mają 2-3,5 mm długości, żyją do 30 dni, w ciągu których mogą
złożyć do 300 jaj. Te z kolei przytwierdzają się do włosów (najczęściej za uszami i nad karkiem), by po 9 – 12 dniach
wykluły się nowe. Wszy żywią się ludzką
krwią, wgryzają w skórę głowy, co z kolei wywołuje swędzenie, w konsekwencji
drapanie i ewentualne zakażenie. Kał i
ślina wszy mogą wywołać reakcje alergiczne. Wszy nie skaczą i nie latają,
szybko chodzą (w ciągu minuty pokonują
S
tawy to inaczej ruchome połączenie w obrębie szkieletu. Mają je
kręgowce czyli my także. W stawach największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe muszą być zawsze pokryte bardzo odporną
na ścieranie chrząstką szklistą.
Dawniej na bóle stawów narzekały
głównie osoby w podeszłym wieku.
Dziś niestety często dotykają ludzi młodych. Zmiana stylu życia wpłynęła na
rozwój chorób, skutecznie uprzykrzając
nam życie. Ich przyczyn może być wiele, tak jak wiele może być efektów rozwoju choroby, prowadzących nawet do
trwałego kalectwa. O stawach myślimy
najczęściej wtedy, kiedy zaczynają nam
one dokuczać. Zazwyczaj kiedy już pojawią się problemy, jedyne, co możemy
zrobić, to powstrzymać rozwój choroby.
Warto zatem zastanowić się wcześniej
nad tym, co zrobić, żeby zmniejszyć ryzyko pojawienia się problemów ze stawami. Są one przecież najważniejszym
elementem układu ruchu człowieka. Ich
skomplikowana budowa i wyczerpująca
20 cm), wykorzystują każdą sytuację,
aby po włosie przemieścić się na drugą
głowę.
Udałem się na rozmowę z naszą szkolną
panią pielęgniarką i poprosiłem o kilka
praktycznych rad. Zapytałem, czy wszawica może być groźna, jak jej przeciw-
działać, co może zrobić szkoła, gdy
stwierdzi istnienie tego niepokojącego
zjawiska. Na powyższe pytania Pani pielęgniarka odpowiedziała:
Może dojść do zakażenie, jak każda choroba zakaźna niesie za sobą ryzyko. Nieleczona może doprowadzić do infekcji
skóry. Wszawicą można się zarazić w dużych skupiskach przez bezpośredni kontakt z osobą chorą. Osoby, które dbają o
czystość, mogą zarazić się poprzez
wspólne, częste przebywanie ze sobą,
używanie tych samych przyborów higienicznych, np. grzebień, szczotka. W szkole dziecko może zarazić się jedno od dru-
STAWY
funkcja powodują, że są narażone na
uszkodzenia, wywołujące silny ból a
także mogą powodować inne dolegliwo-
Aktualności
giego siedząc w jednej ławce. Sposobem
przeciwdziałania wszawicy jest dbanie o
czystość, niekorzystanie z cudzych grzebieni. W szkole dziewczyny powinny
mieć związane włosy, a rodzice powinni
profilaktycznie często sprawdzać czystość
głowy. Zauważone przez rodziców zakażenie wszawicą szybko likwidować stosując specjalne środki zakupione w aptece,
niedrogie, łatwe w użyciu oraz poinformować wychowawcę o zauważonej wszawicy. Szkoła może przeprowadzać systematyczny przegląd głów przez pielęgniarkę po wcześniejszym uzyskaniu zgody od
rodziców oraz zalecić przeprowadzenie
kuracji. Na wieść, że dziecko ma lub może mieć wszawicę, rodzice reagują bardzo
różnie. W większości przyjmują spokojnie
i stosują się do zaleceń, zdarzają się jednak rodzice, którzy reagują bardzo nerwowo i zrzucają winę z zaistniałej sytuacji na szkołę. Średnio co 10-15 lat wzrasta liczba zachorowań na wszawicę
wśród dzieci w wieku 3-12 lat, czyli w
wieku przedszkolnym i szkolnym. Przez
ostatnie lata odstąpiono od przeprowadzania kontroli czystości w placówkach
oświatowych, w niektórych nie ma pielęgniarek i to też przyczynia się do niedostatecznej świadomości o chorobie, trudności w rozpoznawaniu jej, a tym samym
leczeniu.
Paweł 3D
ści, jak zmiany zwyrodnieniowe, zapalenia lub zmiany chorobowe ścięgien i
więzadeł. Najczęstszą dolegliwość powoduje zużycie i zwyrodnienie chrząstek stawowych z występującym zniekształceniem końców kości tworzących
staw. Każdy, kto coś takiego zaobserwuje u siebie, powinien zgłosić się jak
najszybciej do ortopedy, który z kolei
wyśle nas na badanie rentgenowskie lub
tomografię komputerową i zaleci dalsze
postępowanie. Jak wiadomo bóle mogą
być również następstwem zwichnięć,
skręceń stawu lub reumatyzmu, jednak
najczęstszą ich przyczyną są właśnie
zmiany zwyrodnieniowe, spowodowane
powolnym zużywaniem się stawu. Bóle
takie charakteryzują się tym, że narastają przy wysiłku a ustępują, kiedy damy
odpocząć zbolałym stawom. Czy i jak w
młodym wieku można zapobiec bólom?
Można i to bardzo łatwo – dbając o aktywność fizyczną już dziś. Naturalnie
należy słuchać własnego ciała, nie forsować go i rozsądnie korzystać.
Julia 1D
15
KĄCIK HISTORYCZNY
Z historii...
O
wieków chrześcijaństwa, kiedy
nabożeństwa nocne należały do
stałej praktyki Kościoła; żłóbka,
którego pomysłodawcą współczesnej wersji z żywymi zwierzętami jest św. Franciszek z
Asyżu (Najsłynniejsza szopka znajduje
się we włoskiej miejscowości Greccio.
W Polsce natomiast do najbardziej znanych należą szopki krakowskie, prawdziwe arcydzieła sztuki ludowej, których konstruowanie zapoczątkowali murarze i cieśle, nie mający zatrudnienia w
zimie, zarabiający szopkami-teatrzykami na swe utrzymanie. Wzorem architektonicznym był dla nich przede
wszystkim kościół Mariacki, ale wykonywano także miniatury Wawelu, Sukiennic i Barbakanu. Od 1937 r. z inicjatywy Jerzego Dobrzyckiego odbywa się
konkurs na najpiękniejszą „Szopkę Krakowską”.); jasełek – znanych od średniowiecza przedstawień teatralnych
przy żłóbkach; kolęd - pieśni, które opowiadają o Narodzeniu Pana. (Ich nazwa
pochodzi z łaciny – calendae, - pierwszy
dzień miesiąca, kiedy to Rzymianie
śpiewali w ramach uroczystego uczczenia pierwszego stycznia, potem zwyczaj
śpiewania pieśni przejęli chrześcijanie,
aby czcić narodziny Jezusa. Najstarsza
polska kolęda „Zdrów bądź królu anielski” pochodzi z ok. 1420 roku. Polska
jest jednym z krajów, które mają najwięcej kolęd, nasza tradycja zna ich blisko
500); kolędowania od domu do domu,
które zapoczątkowali w XVI w. Polsce
żacy, przebrani za Heroda, trzech króli,
śmierć, pasterzy, turonia. Tak więc widzimy, że Święta w Polsce bardzo bogate są w zwyczaje i przesądy, znajdujące
swój rodowód w lokalnych, czasem
przedchrześcijańskich wierzeniach oraz
we współczesne skomercjalizowane
„nowe tradycje”. Tak czy inaczej należy
pamiętać, że gdyby nie Narodzenie Jezusa, dzisiaj żadnych świąt by nie było.
Pani Żaneta
Z historii zwyczajów świątecznych
d wieków chrześcijanie na całym świecie obchodzą Boże Narodzenie. Korzenie tego święta
sięgają odległych czasów, a zwyczaje
związane z nimi wywodzą się jeszcze z
rytuałów pogańskich, którym chrześcijaństwo nadało nowe znaczenie. W wielu kulturach przesilenie zimowe, przypadające obecnie na 21-22 grudnia, traktowano jako zwycięstwo dnia nad nocą i
było okazją do świętowania „odradzania
się Słońca”. W starożytnym Rzymie obchodzono Saturnalia, w Persji – narodziny Mitry a u Słowian – Święto Godowe.
Na początku naszej ery według kalendarza juliańskiego przesilenie wypadało
25 grudnia, Dzień Bożego Narodzenia
ustalono więc na 25 grudnia, kiedy to
Rzymianie obchodzili święto Niezwyciężonego Słońca. W VI w. mnich Dionizjusz Exiguus obliczył, że narodziny
Jezusa Chrystusa w Betlejem miały
miejsce w 753 r. po założeniu Rzymu za
panowania Cezara Augusta. Dziś wiadomo, że Dionizjusz pomylił się w obliczeniach ustalając datę o kilka lat za
późno, albowiem panowanie Cezara Augusta przypada na czas od 30 p.n.e do
14 n. e. a Jezus narodził się na początku
jego panowania. Uroczyste obchody
Bożego Narodzenia wywodzą swój początek z Jerozolimy, kiedy to po uznaniu
religii chrześcijańskiej przez Konstantyna Wielkiego w 314 r. patriarcha Jerozolimy udawał się w procesji do Betlejem, odległego ok. 8 km i tam w Grocie
Narodzenia odprawiał w nocy Mszę św.,
później nazwaną pasterką w nawiązaniu
do ewangelicznej opowieści o pasterzach, którzy jako pierwsi oddali pokłon
nowonarodzonemu Chrystusowi. W VI
w pojawiła się tradycja wieczornej kolacji. Wigilia (łac. czuwanie) – pierwotnie oznaczała straż nocną i oczekiwanie,
obecnie nazywa się tak dzień poprzedzający większe święto. Współczesna
wieczerza wigilijna jest niewątpliwie
echem starochrześcijańskiej tradycji
wspólnego spożywania posiłku, zwane-
16
go z grecka agape, będącego symbolem
braterstwa i miłości między ludźmi.
Gdy w drugiej połowie IV w. Synod w
Laodycei zabronił biesiadowania w
świątyniach, zwyczaj ten przeniósł się
do domów wiernych. Wigilia w obecnej
formie w Polsce pojawiła się dopiero od
XVIII w. Nie może na niej zabraknąć
opłatka - bardzo cienkiego, przaśnego
(niekwaszonego ) chleba; sianka, tego,
na którym Maryja ułożyła Dziecię, a w
świecie godowym służącego wróżbom
do określania przychylność losu na
podstawie wyciągniętych słomek; dodatkowego miejsca przy stole najpierw
dla duchów przodków, później przeznaczonego dla członków rodziny zesłanych na Sybir, dziś dla niezapowiedzianego gościa; bezmięsnych potraw przyrządzanych głównie z ziaren zbóż, maku, miodu, grzybów, a więc typowych
dla styp pogrzebowych, później łączonych z wróżbą urodzaju i dobrobytu;
choinki zapożyczonej od ludów germańskich, które wierzyły, że szpilki jodłowe
chronią przed złymi duchami, piorunem
i chorobami (Najstarsze pisemne świadectwo o ozdobionym na Boże Narodzenie drzewku pochodzi z 1419 r. Wtedy to niemieccy piekarze z Fryburga
ustawili choinkę w szpitalu Świętego
Ducha, przybierając ją owocami, opłatkami, piernikami, orzechami. Do Polski
zwyczaj stawiania choinek przeniósł się
z Niemiec w XVIII w. i zastąpił dekorowanie domów diduchem - pierwszym
zżętym snopem żyta przyozdobionym
suszonymi owocami oraz orzechami,
zaś po święcie pieczołowicie przechowywanym aż do wiosny, by właśnie z
jego nasion rozpocząć przyszłoroczny
siew.); jemioły - symbolu zwycięstwa
życia nad śmiercią; prezentów gwiazdkowych, odkąd Marcin Luter (1535 r.)
zaproponował, aby rodzice zaniechali
zwyczaju św. Mikołaja, a prezenty wręczali dzieciom jako dar samego Dzieciątka Jezus w dniu Bożego Narodzenia;
pasterki jako pamiątki z pierwszych
Adres redakcji: [email protected]
J e s t e ś m y w i n t e r n e c i e : w w w. k o l b u d y. n e o s t r a d a . p l
Aktualności
17
Aktualności
Kolory
- jaki mają
na nas wpływ?
FACEBOOK
18
Aktualności
YOGA
19
‫ ם‬ȃ̃Ԃ
̃ Ѓ̂ȃ ԅ̅ ‫ ڋ ם‬DŽ