Rana - jest to przerwanie ciągłości tkanki skórnej lub błon

Rany
Rana - jest to przerwanie ciągłości tkanki skórnej lub błon śluzowych, np. jamy ustnej.
Rozległość i głębokość ran zależy od rodzaju urazu, jego siły i miejsca, na które działał.
Po powstaniu rany krew ulega wynaczynieniu - zjawisko to określane jest mianem
krwawienia lub krwotoku.
Krwawienie - może być zewnętrzne lub wewnętrzne. Zarówno jedno jak i drugie grozi
wstrząsem i jego następstwami, ze śmiercią włącznie.
Krwawienie zewnętrzne:
krwawienie tętnicze - krew tętnicza z powodu dużej zawartości
tlenu ma kolor jasnoczerwony. Wypływa pod znacznym
ciśnieniem, zwykle w postaci pulsującego strumienia,
krwawienie żylne - krew żylna, w odróżnieniu od tętniczej,
zawiera mało tlenu, ma barwę ciemnoczerwoną, a jej wypływ
z rany jest wolniejszy i jednostajny,
krwawienie włośniczkowe - objawia się jako powolne sączenie
krwi z powierzchniowych ran o charakterze otarcia skóry.
Krwawienie wewnętrzne - w odróżnieniu od zewnętrznego nie jest oczywiste i nie daje
spektakularnych objawów. Krew może ulec wynaczynieniu np. do jamy brzusznej,
miednicy, klatki piersiowej, przestrzeni śródtkankowych w obrębie kończyn (zwłaszcza
uda).
Rany powstają na skutek działania:
- czynników mechanicznych (rany cięte, rąbane, kłute, tłuczone, postrzałowe, płatowe);
- czynników termicznych (oparzenia i odmrożenia);
- czynników chemicznych (oparzenia chemiczne, martwicę lub rozpuszczenie tkanek);
- czynników elektrycznych (oparzenia i zwęglenia tkanek).
Charakterystyka ran:
Otarcie naskórka - powstaje najczęściej wskutek działania
na skórę twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia
o twarde chropowate podłoże; uszkodzeniu ulega tylko
powierzchowna warstwa skóry.
Rana cięta - powstaje w następstwie działania ostrego
narzędzia np. nóż, szkło. Brzegi rany są gładkie i równe,
ranie towarzyszy zwykle obfite krwawienie, a wypływająca
krew usuwa zanieczyszczenia co zmniejsza ryzyko
zakażenia.
Rana kłuta - powstaje w wyniku zranienia ostrym długim
przedmiotem np. gwóźdź, sztylet. Krwawienie zewnętrzne
jest zwykle niewielkie, głębokie rany mogą spowodować
rozległe uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem krwotoku
wewnętrznego; szczególnie niebezpieczne są rany kłute
klatki piersiowej oraz brzucha ze względu na możliwość
uszkodzenia płuc, serca, jelit oraz dużych naczyń
krwionośnych.
Rana tłuczona - powstaje w wyniku uderzenia tępym
narzędziem np. kamień, młotek. Brzegi rany są zgniecione i
nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ
naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa
ryzyko zakażenia.
Rana szarpana - powstaje przy gwałtownym wyszarpnięciu
wbitego zakrzywionego przedmiotu np. haka. Brzegi rany są
nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana
tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek
skóry i głębszych tkanek.
Rana kąsana - jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt,
wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze
względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie
niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną
zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie
naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez
ubranie.
Rana postrzałowa - może być spowodowana przez pociski z
broni palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku.
Pocisk lub odłamek może pozostać w tkankach (rana ślepa)
lub przebić je na wylot (rana przestrzałowa): rana wlotowa
pocisku jest mała i gładka, podczas gdy rana wylotowa jest
większa, o postrzępionych brzegach.
Rana płatowa - rana powstająca wskutek cięcia (najczęściej)
lub szarpania skóry, a czasami i głębiej położonych tkanek.
Mechanizm powstawania jest tu mniej istotny w stosunku do
efektu jaki powoduje w postaci odwarstwienia (oderwania)
na znacznym obszarze skóry lub głębiej położonych tkanek
od ich podłoża (np. od kości czaszki, powięzi mięśniowych).
Postępowanie przy krwawieniach zewnętrznych:
Ucisk palcem lub dłonią - zwykle główne krwawienie pochodzi z uszkodzonego
pojedynczego większego naczynia tętniczego lub żylnego. Najszybszą metodą w tym
wypadku jest uciśnięcie miejsca krwawienia palcem ( w rękawiczce!!!) z użyciem
jałowego gazika. Następnie należy nałożyć warstwy jałowej gazy w ilości zapewniającej
dostateczny ucisk na ranę, a wszystko umocować za pomocą bandaża.
Opatrunek uciskowy - jest najkorzystniejszym sposobem zatrzymania krwawienia,
umożliwiającym dalsze swobodne zaopatrywanie poszkodowanego. Zakłada się go
bezpośrednio na krwawiącą ranę. Opatrunek uciskowy złożony jest z kilku warstw
jałowych gazików lub chust gazowych (w zależności od wielkości rany), umocowanych
opaską elastyczną lub bandażem. Korzystne jest dodatkowe utrzymanie ucisku palcem
lub dłonią przez kilka minut, do czasu wytworzenia skrzepu. Opatrunku uciskowego nie
zakładamy na szyi!
Ucisk tętnicy powyżej rany - gdy nie jest możliwe założenie opatrunku uciskowego na
krwawiącą ranę kończyny lub opatrunek nie jest skuteczny należy ucisnąć główną tętnicę
zaopatrującą daną kończynę. Dochodzi wtedy do wyraźnego zmniejszenia krwawienia.
Uniesienie kończyny - dodatkową metodą zwiększającą skuteczność tamowania
krwotoku jest uniesienie krwawiącej kończyny. W przypadku wyraźnych urazów
kończyny np. złamań należy zachować należytą ostrożność i jak najszybciej zaopatrzyć
występujące urazy.
Amputacje urazowe
W przypadku amputacji urazowych należy:
- ułożyć kończynę w położeniu powyżej klatki piersiowej;
- położyć na kikut grubą warstwę jałowych opatrunków;
- owinąć kikut ściśle bandażem i opaską elastyczną (opatrunek uciskowy);
Uwaga!!! Należy zebrać wszystkie amputowane części kończyn i tkanki. Włożyć je do
możliwie najczystszego worka foliowego ( wskazany byłby sterylny worek foliowy ).
Przygotować drugi worek foliowy w który wsypujemy kawałki lodu, wlewamy wodę ( w
przypadku braku lodu, sama zimna woda ). Mając już przygotowany worek z wodą i
lodem do środka wkładamy wcześniej zabezpieczone amputowane części ciała w worku
foliowym. Robimy to tak aby nie dostała się do środka woda. Woda z lodem gwarantuje
optymalne chłodzenie tkanek utrzymując temp. w okolicach 0'C.
Pamiętajmy!!! Nie wolno wkładać amputowanych części bezpośrednio do lodu, to
spowoduje zmrożenie a tym samym zniszczenie komórek.
Tak przygotowany zestaw należy przekazać służbom medycznym. Mogą one bowiem w
niektórych wypadkach posłużyć do rekonstrukcji kończyny, przeszczepów skórnych,
nerwowych, naczyniowych itp.
Uwaga!!! Przy zaopatrywaniu ran przestrzegaj poniższych zasad:
- nie kładź bezpośrednio na ranę waty, ligniny, chusteczek higienicznych, itp.;
- nie dotykaj rany bezpośrednio palcami ani żadnymi środkami niejałowymi, może dojść
do zainfekowania rany;
- nie usuwaj ciał obcych tkwiących w ranie (może dojść do gwałtownego niemożliwego
do opanowania krwotoku!), próbujemy je ustabilizować aby uchronić przed
przemieszczaniem;
- ułóż poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej (płasko na plecach, nogi uniesione
do góry), aby zapobiec rozwijaniu się wstrząsu pourazowego;
- kontroluj czynności życiowe poszkodowanego (oddech i tętno);
- zapewnij poszkodowanemu komfort termiczny (chroń przed utratą ciepła, bądź przed
przegrzaniem) i psychiczny;
- kontroluj tętno poniżej miejsca założenia opatrunku;
- w przypadku przemoknięcia opatrunku nie zdejmuj przesiąkniętego opatrunku tylko
dołóż kolejną warstwę materiału chłonącego i zamocuj bandażem.
Krwawienie z nosa
Przyczyny:
- urazy twarzoczaszki,
- choroby krwi,
- nadciśnienie tętnicze krwi,
- zapalenie zatok obocznych nosa,
- infekcje górnych dróg oddechowych,
- zmieniona śluzówka, np. przy zbyt częstym używaniu kropli do nosa.
Postępowanie:
1.Przy podejrzeniu złamania podstawy czaszki (w wywiadzie uraz głowy, widoczny wypływ
krwi
z
uszu
i
z
nosa),
po
uprzednim
unieruchomieniu
głowy,
miejsce krwawienia (nos, uszy) przykrywa się jałowym opatrunkiem bez stosowania
żadnego
ucisku,
aby
umożliwić
swobodny
wypływ
krwi
i
płynu
mózgowo-rdzeniowego.
2.Jeśli natomiast nie ma podejrzenia urazu czaszki należy:
poszkodowany nieprzytomny:
- wezwać pomoc,
- udrożnić drogi oddechowe,
- skontrolować zawartość jamy ustnej
- krew może spływać po tylnej ścianie gardła,
- stosować ucisk na skrzydełka nosa aż do ustania krwawienia,
- sprawdzić oddech i krążenie,
poszkodowany przytomny:
- posadzić poszkodowanego, uspokoić go, pochylić do przodu wtedy spływająca po tylnej
ścianie gardła krew nie zaleje dróg oddechowych i może być usunięta z jamy ustnej,
- stosować ucisk palcami na skrzydełka nosa do momentu ustania krwawienia.
- przyłożyć zimny opatrunek (lód) bezpośrednio na nos i na szyję w miejscu przebiegu
dużych naczyń.
Bibliografia: www.EUrescue.com , Stany Zagrożenia Życia, Witold Jurczyk i Andrzej Łakomy.