program prac konserwatorskich

UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA
WYDZIAŁ SZTUK PIĘKNYCH
INSTYTUT ZABYTKOZNAWSTWA I KONSERWATORSTWA
ZAKŁAD KONSERWACJI ELEMENTÓW I DETALI ARCHITEKTONICZNYCH
_______________________________________________________________________
PROGRAM PRAC KONSERWATORSKICH
PRZY ELEWACJI ZACHODNIEJ KOŚCIOŁA PW. ŚW. JERZEGO
W DZIERŻONIOWIE
OPRACOWANIE:
DR HAB. JADWIGA W. ŁUKASZEWICZ, PROF. UMK
DZIERŻONIÓW – TORUŃ 2014
Projekt finansowany przez:
Parafię Rzymskokatolicką pw. św. Jerzego w Dzierżoniowie, ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Stowarzyszenia na
Rzecz Remontu i Renowacji Zabytkowego Kościoła pw. sw. Jerzego w Dzierżoniowie i własnych,
Stowarzyszenie na Rzecz Zachowania Dziedzictwa Kulturowego, Fulda (Gesellschaft zur Erhaltung des kulturellen Erbes e.V., Fulda),
ze środków Niemieckiej Federalnej Fundacji Ochrony Środowiska, Osnabrück (Deutsche Bundesstiftung Umwelt, Osnabrück),
Gminę Miejską Dzierżoniów ze środków własnych.
Gmina Miejska
Dzierżoniów
Stowarzyszenie
na Rzecz Remontu
i Renowacji
Zabytkowego
Kościoła
pw. św. Jerzego
w Dzierżoniowie
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych
Badania konserwatorskie elewacji zachodniej kościoła pw. św.
Jerzego w Dzierżoniowie
__________________________________________________________________________________
I.
INFORMACJE WSTĘPNE
_______________________________________________________________________________
1. RODZAJ OBIEKTU:
kościół parafialny p.w. św. Jerzego w Dzierżoniowie
2. LOKALIZACJA:
Dzierżoniów, ul. Kościelna 7
3. NUMER REJESTRU ZABYTKÓW:
nr A/1663/655 z dnia 3.03.1960 r.
4. INFORMACJE DOTYCZĄCE OPRACOWANIA:
4.1. ZAMAWIAJĄCY Gesellschaft zur Erhaltung des kulturellen Erbes e. V. Fulda
4.2. PODSTAWA OPRACOWANIA
- umowa z Gesellschaft zur Erhaltung des kulturellen Erbes e. V. Fulda z dnia
5.maja 2014 r.
- Ewa Chabros, Marcin Siehankiewicz, Kościół in parafia św. Jerzego w Dzierżoniowie,
Dzierżoniów 2009 r.
- Izabela Sehn-Wójcik, Projekt remontu kościoła pod wezwaniem św. Jerzego w
Dzierżoniowie, Dzierżoniów luty 2007, mps
- wizja lokalna
- dokumentacja fotograficzna
- wyniki badań konserwatorskich
4.3. PRZEDMIOT OPRACOWANIA
Przedmiotem opracowania jest zachodnia elewacja kościoła pw. św. Jerzego
4.4. ZAKRES OPRACOWANIA
Opracowanie dotyczy przeprowadzenia badań konserwatorskich budowy
materiałów oryginalnych i wtórnych występujących w obrębie elewacji, badania
nad stabilizacją bloków kamiennych oraz przygotowanie programu prac, ze
szczególnym uwzględnieniem muru kamiennego.
5. AUTOR OPRACOWANIA:
Jadwiga W. Łukaszewicz
6. WYKONAWCY ANALIZ:
Jadwiga W. Łukaszewicz, Wojciech Bartz, Wiesława
Topolska, Monika Kujawa, Karolina Witkowska,
Krzysztof Lisek
7. AUTORZY FOTOGRAFII:
Jadwiga W. Łukaszewicz, Karolina Witkowska, Ulrich
Schaaf
2
__________________________________________________________________________________
Praca chroniona prawem autorskim
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych
Badania konserwatorskie elewacji zachodniej kościoła pw. św.
Jerzego w Dzierżoniowie
__________________________________________________________________________________
II. WYTYCZNE KONSERWATORSKIE
______________________________________________________________
Biorąc pod uwagę wyniki badań konserwatorskich, stan zachowania zabytku,
jego wartość artystyczną i historyczną przyjęto następujące wytyczne konserwatorskie:
1. Przeprowadzenie
konserwacji
zachowawczej
z
zachowaniem
materiałów
budowlanych
wszystkich
nawarstwień stylowych.
2. Zachowanie
na
elewacji
wszystkich
użytych
w
poszczególnych etapach budowy.
3. Usuniecie materiałów wtórnych, które wywierają negatywny wpływ na stan
zachowania materiałów oryginalnych:
- usunięcie opaski betonowej wzdłuż elewacji,
- usunięcie wszystkich cementowych zapraw spoinujących w murze
ceglanym i kamiennym,
- usunięcie tynków z blend.
3
__________________________________________________________________________________
Praca chroniona prawem autorskim
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych
Badania konserwatorskie elewacji zachodniej kościoła pw. św.
Jerzego w Dzierżoniowie
__________________________________________________________________________________
III.
PROGRAM PRAC
________________________________________________________________________
Biorąc pod uwagę wartość historyczną, artystyczną i również użytkową
obiektu, jego stan zachowania oraz wytyczne konserwatorskie podane powyżej
program prac składa się z poniższych etapów:
Szczyt - mur ceglany
1. Dezynfekcja oraz usunięcie obumarłych drobnoustrojów
Zabieg niszczenia drobnoustrojów należy wykonać na całej powierzchni muru przesycając starannie jego
warstwy powierzchniowe na głębokość kilku centymetrów preparatem biobójczym np. 3% roztwór
Lichenicida w alkoholu etylowym (o ile będzie ten preparat jeszcze dostępny – został on wybrany ze
względu na występowanie licznych porostów) lub 3% roztworem Aseptiny A w alkoholu etylowym lub
produktem fabrycznym (np. Algat) o skuteczności nie niższej niż wyżej wymienione. Zabieg wgłębnej
dezynfekcji jest niezbędny, gdyż ze względu na stwierdzone rozległe ubytki zaprawy w spoinach oraz
spękania cegieł drobnoustroje rozwijają się nie tylko na powierzchni muru.
2. Wzmocnienie silnie zdezintegrowanych cegieł, zapraw
Pojedyncze cegły wykazują w warstwach powierzchniowych niewielki stopień dezintegracji i wymagają
wzmocnienia. Zabieg ten jest niezbędny ze względu na możliwość powstania dalszych uszkodzeń, również
w czasie dalszych prac np. odsalania. Wzmocnienie należy przeprowadzić poprzez nasycenie elementów
ceramicznych preparatami zawierającymi częściowo skondensowany tetraetoksysilan (np. FuncosilSteinfestiger OH).
3.
Mechaniczne usunięcie wszystkich zapraw cementowych i cementowowapiennych (w tym przede wszystkim zaprawy spoinujące)
Usunąć należy wszystkie zaprawy wtórne: cementowe, cementowo-wapienne o barwie szarej. Zabieg ten
jest konieczny, ze względu na niszczący wpływ tego typu zapraw na destrukcję materiałów oryginalnych,
szczególnie ze względu na uszczelniający ich charakter. Prace należy wykonać bardzo starannie, aby nie
uszkodzić materiałów oryginalnych. Szczególnie należy zwrócić uwagę na całkowite usunięcie zapraw
cementowych spoinujących mur ceglany w obrębie sterczyn szczytu.
4
__________________________________________________________________________________
Praca chroniona prawem autorskim
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych
Badania konserwatorskie elewacji zachodniej kościoła pw. św.
Jerzego w Dzierżoniowie
__________________________________________________________________________________
4.
Usunięcie popękanej i odspajającej się cementowej szlichty z cegieł w
obrębie szczytu
Zaprawa została nałożona w czasie ostatnich prac przy elewacji. Obecnie jest popękana i odspaja się wraz
z fragmentami cegieł, zaprawę należy usunąć mechanicznie (skuć) a następnie wykonać w elastycznej,
hydrofobowej zaprawie.
5. Oczyszczanie powierzchni muru ceglanego z powierzchniowych zabrudzeń
Powierzchnię muru pokrywają korozyjne nawarstwienia, szczególnie w obrębie szczytów, cegły są pokryte
wewnętrznymi jak i powierzchniowymi nawarstwieniami. Zabieg oczyszczania należy wykonać bardzo
delikatnie, gdyż cegła jest wyraźnie osłabiona. Do usunięcia z powierzchni czarnych nawarstwień oraz
częściowo obumarłych drobnoustrojów proponuje się zastosowanie metody mechanicznej z użyciem
ścierniwa korundowego, frakcji pylistej, podawanego pod niskim ciśnieniem. Dopuszcza się podobne
metody spełniające postawione powyżej warunki. Niewskazane jest użycia metod chemicznych np. z
zastosowaniem kwasu fluorowodorowego czy kwaśnego fluorku amonu.
6.
Odsolenie silnie zasolonych fragmentów murów
Część silnie zdezintegrowanych materiałów budowlanych zawiera sole rozpuszczalne w wodzie.
Rozpuszczalne w wodzie sole są jednym z najgroźniejszych czynników niszczących mury ceglane. Analiza
stopnia zasolenia pozwoliła określić, jaki jest rozkład soli w murze. W większości są to materiały wtórne
przeznaczone do usunięcia. Jeżeli w trakcie prac sole zostaną uruchomione to wystąpi konieczność
przeprowadzenia zabiegu odsalania na wybranych fragmentach budowli.
7.
Wzmocnienie zapraw w murze ceglanym
W miejscach gdzie oryginalne zaprawy uległy dezintegracji przed ponownym oblicowaniem muru
zaprawy należy wzmocnić. Do tego celu należy użyć preparatu o właściwościach hydrofilnych zawierający
częściowo skondensowane estry kwasu krzemowego, np. Funcosil-Steinfestiger OH (Remmers), lub
Steinfestiger OH (Wacker-Chemie).
8. Wymiana cegieł
Pojedyncze cegły uległy silnej destrukcji lub popękały i wykruszyły się, ich pozostałości należy wykuć, i
wmurować cegły o teksturze, kolorystyce a przede wszystkim właściwościach zbliżonych do oryginalnych.
Zaprawa murarska, również musi spełniać wyżej podane wymogi. Zabieg ten należy ograniczyć do
niezbędnego minimum.
Właściwości materiałów do prac konserwatorskich przy tym obiekcie powinny charakteryzować, się
następującymi właściwościami:
Cegły: wytrzymałość na ściskanie nie może przekraczać 9 MPa, nasiąkliwość wodą nin. 10-12%, czas
kapilarnego wznoszenia wody do 3 cm ok. 5 min.
5
__________________________________________________________________________________
Praca chroniona prawem autorskim
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych
Badania konserwatorskie elewacji zachodniej kościoła pw. św.
Jerzego w Dzierżoniowie
__________________________________________________________________________________
Zaprawy murarskie: wytrzymałość na ściskanie nie może przekraczać 5 MPa, nasiąkliwość wodą nin. 1012%, czas kapilarnego wznoszenia wody do 3 cm ok. 5 min.
Zaprawy do spoinowania: wytrzymałość na ściskanie nie może przekraczać 3 MPa, nasiąkliwość wodą
min. 13%, czas kapilarnego wznoszenia wody do 3 cm ok. 3-4 min.
9.
Uzupełnienie ubytków w cegłach
W przypadku cegieł, w których w wyniku dezintegracji powstały ubytki o mniejszych rozmiarach, należy
wypełnić je zaprawami. Przed tym zabiegiem zachowane fragmenty należy wzmocnić a wypełnienie
ubytku wykonaać pigmentowaną w masie zaprawą o spoiwie wapiennym z przymieszką hydrauliczną np.
z trasem (Tubag). Zaprawa ta musi posiadać właściwości zbliżone do właściwości cegieł oryginalnych, ze
szczególnym uwzględnieniem szybkości kapilarnego przemieszczania się wody.
Właściwości zaprawy do uzupełniania ubytków w cegłach: wytrzymałość na ściskanie nie może
przekraczać 5 MPa, nasiąkliwość wodą min. 13%, czas kapilarnego wznoszenia wody do 3 cm ok. 3-4 min.
10. Uzupełnienie ubytków w zaprawach spoinujących mur ceglany
W zaprawie wapiennej spoinującej mur ceglany powstały liczne ubytki. Do uzupełnienie tych ubytków
należy zastosować materiał o składzie i właściwościach analogicznych do oryginału. Proponowane są
alternatywnie dwie zaprawy o spoiwie wapiennym, zaprawa wapienna z trasem (Tubag) oraz
Kalkspatzenmörtel (Remmers).
Zaprawy do uzupełniania ubytków w spoinach: wytrzymałość na ściskanie nie może przekraczać 3 MPa,
nasiąkliwość wodą min. 13%, czas kapilarnego wznoszenia wody do 3 cm ok. 3-4 min.
11. Spoinowanie muru
Do uzupełnienie ubytków należy zastosować materiał o składzie i właściwościach analogicznych do
oryginału. Proponowane są alternatywnie dwie zaprawy o spoiwie wapiennym, zaprawa wapienna z
trasem (Tubag) oraz Kalkspatzenmörtel (Remmers).
Zaprawy do spoinowania: wytrzymałość na ściskanie nie może przekraczać 3 MPa, nasiąkliwość wodą
min. 13%, czas kapilarnego wznoszenia wody do 3 cm ok. 3-4 min.
12. Scalenie kolorystyczne zapraw
W tym celu należy użyć farby wapienne na bazie wapna dyspergowanego.
13. Hydrofobizację muru
W programie nie przewiduje się hydrofoizacji murów wieży jedynie można rozważyć hydrofobizację
daszków sterczyn szczytu
oraz parapetów, również w obrębie szczytu preparatem zawierającym
oligomery polisiloksanów (np. Funcosil SNL).
6
__________________________________________________________________________________
Praca chroniona prawem autorskim
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych
Badania konserwatorskie elewacji zachodniej kościoła pw. św.
Jerzego w Dzierżoniowie
__________________________________________________________________________________
Szczyt – tynkowane blendy
1.
Dezynfekcja oraz usunięcie obumarłych drobnoustrojów
Zabieg niszczenia drobnoustrojów należy wykonać na całej powierzchni tynków przed ich usunięciem oraz
muru po skuciu tynków przesycając starannie jego warstwy powierzchniowe na głębokość kilku
centymetrów preparatem biobójczym np. 3% roztwór Lichenicida w alkoholu etylowym (o ile będzie ten
preparat jeszcze dostępny – został on wybrany ze względu na występowanie licznych porostów) lub 3%
roztworem Aseptiny A w alkoholu etylowym lub produktem fabrycznym (np. Algat) o skuteczności nie
niższej niż wyżej wymienione.
2.
Usunięcie tynków
W trakcie badań wykonano liczne odkrywki w blendach szczytu celem określenia występowania
wcześniejszych warstw, lub dekoracji malarskich. Pod tynkami nie stwierdzono zachowania żadnych
wcześniejszych opracowań. Stwierdzono natomiast, że obecne tynki znajdują się na murze ceglanym, na
który przed ich położeniem nałożono obrzutkę cementową. W związku z powyższym zaleca się usunięcie
wtórnych tynków. Skuwanie tynków należy wykonać ręcznie, przy pomocy dłut, mając na uwadze
możliwość zachowani szczątków wcześniejszych tynków. Cały proces należy w sposób ciągły
dokumentować.
3.
Oczyszczanie
powierzchni
muru
ceglanego
z
zabrudzeń
zaprawą
cementową
Delikatne mechaniczne usunięcie resztek obrzutki cementowej.
4.
Wzmocnienie silnie zdezintegrowanych cegieł
Cegły, które uległy dezintegracji, przed nałożeniem nowych tynków należy wzmocnić. Wzmocnienie
należy przeprowadzić poprzez nasycenie elementów ceramicznych preparatami zawierającymi częściowo
skondensowany tetraetoksysilan (np. Funcosil-Steinfestiger OH).
5.
Uzupełnienie ubytków w cegłach i zaprawach
Przed nałożeniem tynków ubytki w cegłach i zaprawach należy uzupełnić.
Zaprawa do uzupełniania ubytków w cegłach: wytrzymałość na ściskanie nie może przekraczać 6 MPa,
nasiąkliwość wodą min. 13%, czas kapilarnego wznoszenia wody do 3 cm ok. 3-4 min.
Zaprawy do uzupełniania ubytków w spoinach: wytrzymałość na ściskanie nie może przekraczać 3 MPa,
nasiąkliwość wodą min. 13%, czas kapilarnego wznoszenia wody do 3 cm ok. 3-4 min.
6.
Założenie tynków w blendach
Należy założyć tynki wapienne, dopuszcza się niewielki dodatek przymieszki hydraulicznej. Należy
zastosować tynki barwione w masie na kolor dostosowany do kolorystyki spoin.
7
__________________________________________________________________________________
Praca chroniona prawem autorskim
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych
Badania konserwatorskie elewacji zachodniej kościoła pw. św.
Jerzego w Dzierżoniowie
__________________________________________________________________________________
7.
Scalenie kolorystyczne tynków
Ewentualne retusze kolorystyczne przeprowadzić farbami wapiennymi na bazie wapna dyspergowanego.
Mur kamienny
1. Dezynfekcja oraz usunięcie obumarłych drobnoustrojów
Zabieg niszczenia drobnoustrojów należy wykonać na całej powierzchni muru przesycając starannie jego
warstwy powierzchniowe na głębokość kilku centymetrów preparatem biobójczym np. 3% roztwór
Lichenicida w alkoholu etylowym (o ile będzie ten preparat jeszcze dostępny – został on wybrany ze
względu na występowanie licznych porostów) lub 3% roztworem Aseptiny A w alkoholu etylowym lub
produktem fabrycznym (np. Algat) o skuteczności nie niższej niż wyżej wymienione. Zabieg wgłębnej
dezynfekcji jest niezbędny, gdyż ze względu na stwierdzone rozległe ubytki zaprawy w spoinach oraz
głębokie spękania głazach kamiennych drobnoustroje rozwijają się nie tylko na powierzchni muru.
2.
Mechaniczne usunięcie wszystkich zapraw cementowych i cementowowapiennych (w tym przede wszystkim zaprawy spoinujące)
Usunąć należy wszystkie zaprawy wtórne: cementowe, cementowo-wapienne o barwie szarej. Zabieg ten
jest konieczny, ze względu na niszczący wpływ tego typu zapraw na destrukcję materiałów oryginalnych,
szczególnie ze względu na uszczelniający ich charakter. Prace należy wykonać bardzo starannie, aby nie
uszkodzić materiałów oryginalnych. Szczególnie należy zwrócić uwagę na całkowite usunięcie zapraw
cementowych spoinujących mur kamienny w obrębie szkarp.
3.
Usunięcie popękanej i odspajającej się opaski cementowej wokół elewacji
Cementowa opaska, która miała chronić elewację przed przenikaniem wód opadowych bezpośrednio do
gruntu przy murze, popękała i zniszczyła się. W obecnym stanie zachowania stanowi zagrożenie dla
elewacji. Należy ją skuć a po zakończeniu prac przy elewacji, wykonać w jej miejscu wykop na głębokość i
szerokość ok. 30-40 cm i wypełnić go frakcjonowanym (3-5cm) żwirem.
4. Usunięcie korozyjnych nawarstwień z powierzchni muru kamiennego
Powierzchnię muru pokrywają grube czarne korozyjne nawarstwienia, wszystkie łamane kamienie pokryte
są nawarstwieniami, które wnikają również w szczeliny. Zabieg oczyszczania należy wykonać bardzo
delikatnie, gdyż właściwości kamienia i ekspozycja w warunkach środowiska, w których obiekt był
eksponowany spowodowały osłabienie kamienia oraz powstanie licznych spękań oraz odspojeń. Do
usunięcia z powierzchni czarnych nawarstwień oraz częściowo obumarłych drobnoustrojów proponuje się
zastosowanie metody mechanicznej z użyciem ścierniwa korundowego, frakcji pylistej, podawanego pod
8
__________________________________________________________________________________
Praca chroniona prawem autorskim
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych
Badania konserwatorskie elewacji zachodniej kościoła pw. św.
Jerzego w Dzierżoniowie
__________________________________________________________________________________
niskim ciśnieniem. Dopuszcza się podobne metody spełniające postawione powyżej warunki. Na podstawie
przeprowadzonych badań nie dopuszcza się do stosowania metod chemicznych np. z zastosowaniem kwasu
fluorowodorowego czy kwaśnego fluorku amonu, gdyż wchodzą one w reakcję z podłożem i na powierzchni
gnejsu widoczne są warstwy powstającej bezpostaciowej krzemionki. Inne metody: para wodna, woda pod
zwiększonym ciśnieniem, kompresy z kwaśnym węglanem amonu nie dały oczekiwanych rezultatów.
5.
Wzmocnienie głazów kamiennych
Biorąc pod uwagę właściwości gnejsu oraz warunki ekspozycji elewacji kościoła gnejs uległ w dużym
stopniu zniszczeniu. Powstały liczne spękania wzdłuż uwarstwień kamienia. Stąd istnieje koniczność
przeprowadzenia ich wgłębnego wzmocnienia. Do tego celu należy użyć preparatu o właściwościach
hydrofilnych zawierający uelastycznione częściowo skondensowane estry kwasu krzemowego, np. preparat
KSE 500E (Remmers).
6.
Uzupełnienie ubytków w murze
W murze stwierdzono brak, wprawdzie nielicznych głazów gnejsowym, które należy uzupełnić w
materiale oryginalnym.
7. Wypełnianie szczelin i uzupełnienie ubytków w blokach kamiennych
Ze względu na właściwości kamienia, głównie jego tendencję do rozwarstwiania się, duże i głębokie
szczeliny należy wypełnić mineralną, barwioną masą iniekcyjną, np. na bazie wapna dyspergowanego
lub wapienna z dodatkiem przymieszki hydraulicznej (np. trasu) lub masa iniekcyjna na bazie
modyfikowanego tetraetoksysilanu (KSE 500STE).
8.
Uzupełnienie ubytków w zaprawach spoinujących mur kamienny
W zaprawie wapiennej spoinującej mur kamienny powstały liczne ubytki. Część z nich uzupełniono w
czasie wcześniejszych napraw zaprawami cementowymi i cementowo-wapiennymi. Ze względu na ich
niszczący wpływ należy je usunąć, a w ich miejsce zastosować zaprawy odpowiadające pod względem
właściwości zaprawom oryginalnym. Do uzupełnienia ubytków należy zastosować materiał o składzie,
teksturze, właściwościach i kolorystyce analogicznych do oryginału. Proponowane są alternatywnie dwie
zaprawy o spoiwie wapiennym, zaprawa wapienna z trasem oraz Kalkspatzenmörtel (Remmers).
Zaprawy do uzupełniania ubytków w spoinach: wytrzymałość na ściskanie nie może przekraczać 3 MPa,
nasiąkliwość wodą min. 13%, czas kapilarnego wznoszenia wody do 3 cm ok. 3-4 min.
9. Przykrycia szkarp
Dwie ze szkarp zostały przykryte warstwą łamanego gnejsu, jedna najbardziej południowa warstwą cegły
maszynowej. Proponuje się zachowanie zastanego sposobu przykrycia szkarp, przyjmując je za
historyczne. Należy sprawdzić czy spełniają swe funkcje techniczne, dla ich poprawienia można
uwzględnić ich hydrofobizację.
9
__________________________________________________________________________________
Praca chroniona prawem autorskim
Uniwersytet Mikołaja Kopernika
Zakład Konserwacji Elementów i Detali Architektonicznych
Badania konserwatorskie elewacji zachodniej kościoła pw. św.
Jerzego w Dzierżoniowie
__________________________________________________________________________________
10. Tynki
Pomiędzy szkarpami i po prawej stronie szkarpy środkowej (nad portalem) stwierdzono obecność zacierki
zaprawą, która w dużym stopniu pokrywa głazy kamienne. Pomimo, że ma ona inną niż oryginalna
zaprawa murarska kolorystykę, jest zaprawą wapienną, bez dodatków hydraulicznych. Pomimo, że nie jest
możliwe stwierdzenie jej oryginalnego charakteru, należy ja poddać pracom konserwatorskim i pozostawić.
Tynki po stronie południowej elewacji
1.
Dezynfekcja oraz usunięcie obumarłych drobnoustrojów
Zabieg niszczenia drobnoustrojów należy wykonać na całej powierzchni tynków przed ich usunięciem oraz
muru po skuciu tynków przesycając starannie jego warstwy powierzchniowe na głębokość kilku
centymetrów preparatem biobójczym np. 3% roztwór Lichenicida w alkoholu etylowym (o ile będzie ten
preparat jeszcze dostępny – został on wybrany ze względu na występowanie licznych porostów) lub 3%
roztworem Aseptiny A w alkoholu etylowym lub produktem fabrycznym (np. Algat) o skuteczności nie
niższej niż wyżej wymienione.
2.
Oczyszczenie powierzchni tynków
Powierzchnia tynków jest zabrudzona. Należy ją oczyścić przegrzana parą wodną.
3.
Usunięcie zdezintegrowanych tynków
W kilku miejscach głównie pod gzymsem tynk uległ dezintegracji i się złuszczył, w tych miejscach
dopuszcza się jego usunięcie, jednakże tylko w ograniczonym, niezbędnym zakresie
4.
Wzmocnienie tynku i jego podklejenie
Tynki należy wzmocnić poprzez ich nasycenie preparatami zawierającymi częściowo skondensowany
tetraetoksysilan (np. Funcosil-Steinfestiger OH). Do podklejenia tynków odspojonych należy użyć masy
iniekcyjnej na bazie wapna dyspergowanego, lub innej mineralnej spełniającej te same parametry.
5.
Uzupełnienie ubytków w tynkach
Należy założyć tynki wapienne, dopuszcza się niewielki dodatek przymieszki hydraulicznej. Należy
zastosować tynki barwione w masie o teksturze i właściwościach dostosowanych do oryginału.
6.
Scalenie kolorystyczne tynków
Ewentualne retusze kolorystyczne przeprowadzić farbami wapiennymi na bazie wapna dyspergowanego.
10
__________________________________________________________________________________
Praca chroniona prawem autorskim