Praktyczne i ponadczasowe

Temat miesiąca
Temat
miesiąca
Wnikliwym
okiem
W stopniach,
procentach czy ułamkiem
Pochylenie dachu można wyrazić:
w stopniach, czyli w wymiarze kątowym, np. 30°;
w procentach, np. 58%;
liczbą, w stosunku do wzniesienia, np. 1:1,7.
fot. A.T. Papliński
Nachylenie dachu
najczęściej określa się
w stopniach. Jest to
wartość kąta ostrego,
jaką tworzy połać dachu
w stosunku do płaszczyzny
poziomej.
Praktyczne
i ponadczasowe
Przede wszystkim powinny być zgodne z wymogami hodowli i użyteczne. Ale
gdy stoją w bliskiej odległości
od zagrody, warto zadbać,
by były do niej dopasowane.
Dachy pozwalają połączyć je
w jedną całość.
Stromy czy płaski
Dach budynku to nie tylko sposób na jego ochronę.
Stanowi kompozycyjne zwieńczenie bryły domu i jest najbardziej
eksponowaną w krajobrazie jego częścią
10
w przestrzeni wiejskiej. Bardzo
do siebie podobne, z dachami krytymi tym samym, typowym dla danego regionu materiałem, tworzyły spójny wizerunek wsi. Zwłaszcza wtedy,
gdy była to „ulicówka” z ustawionymi karnie w szeregu domami – wszystkie szczytami
do drogi. Ale także swobodnie rozrzucone zagrody z ich
nagromadzeniem kształtów
– nakładających się na siebie
dachów, załomków, przybu-
Budowlano-remontowy poradnik rolnika
czerwiec 2008
dówek, ustawionych pod różnym kątem domów lub obiektów gospodarczych – w sposób
uporządkowany i malowniczy
wpisywały się w krajobraz.
We współczesnym gospodarstwie rolnym mamy do czynienia z budynkami o bardzo różnym przeznaczeniu.
Oprócz budynku mieszkalnego, garażu, wiaty czy podręcznego składziku występują
obory, chlewnie, kurniki, stodoły, ale też nowoczesne bu-
dynki inwentarskie o wielkiej
powierzchni i halowym wyglądzie oraz duże budynki magazynowe, np. nowe obiekty do
przechowywania sprzętu rolniczego. Każdy z tych obiektów ma inną kubaturę, kształt
i pochylenie dachu, które wynikają z ich programu funkcjonalnego. Dom ma być wygodny i ładny, a budynki gospodarcze muszą ściśle odpowiadać potrzebom zwierząt
i celom, którym mają służyć.
Kostka po modernizacji
fot. M. Bykowski
U
stawiony frontem do
wiejskiej drogi dom
z prostym dwuspadowym dachem, po jednej stronie obora z czerwonej lub białej cegły, po drugiej budynki
inwentarskie, w głębi stodoła. Za szeroko otwierającą się
bramą podwórko, które musi pomieścić wóz pełen siana
i maszyny rolnicze. Tradycyjna niegdyś zagroda wiejska.
Szereg takich zagród ustanawiał zawsze porządek zapisany
Przez lata PRL-u budowano
na wsi „kostki”, czyli domy
w kształcie sześcianu. Ale ze
względu na swoją budowę dachy płaskie nastręczały w naszym klimacie sporo kłopotu, zwłaszcza że rzadko kiedy stosowano w nich nowoczesne materiały i rozwiązania
konstrukcyjne. Nie tylko więc
z powodu nadmiernej liczby
nielubianych dziś „kostek”,
ale i pod wpływem złych doświadczeń i kłopotów z przeciekającymi sufitami, obserwuje się zdecydowany odwrót
Dom po
remoncie nakryty
nowym dachem
namiotowym
z czterema
trójkątnymi
połaciami o dużym
spadku. Okna
połaciowe dobrze
doświetlają
dobudowane
poddasze
użytkowe
Kąt nachylenia dachu
podany w procentach
oznacza różnicę wysokości
połaci w pionie (pomiędzy
okapem a kalenicą)
na odcinku długości
100 jednostek. Taki zapis
jest bardzo wygodny
szczególnie wtedy, gdy
korzysta się z kalkulatorów.
Ale uwaga! Przy określeniu
w procentach jednostki,
w jakiej podaje się wysokość
i długość, muszą być
takie same. Dla dachu
nachylonego 12% oznacza
to więc 12 m różnicy
wysokości na odcinku
od dachów płaskich. W nowych domach powszechnie stosuje się dachy wysokie, a starym „kostkom” dodaje pochyłe dachy podczas
modernizacji. Remont domu
wiejskiego jest często okazją
do zmiany pokrycia i kształtu dachu. Pochyły dach znacznie lepiej bowiem zabezpiecza
dom przed wilgocią niż płaski,
zwłaszcza że zalegający zimą
śnieg i obfite deszcze zdarzają się w naszym klimacie bardzo często.
Rodzaje dachów
wysokich
Domy ze stromymi dachami
bardziej pasują do naszego
otoczenia i krajobrazu niż inspirowane architekturą śródziemnomorską domy z płaski-
długości 100 m (albo 12 cm
różnicy na odcinku długości
100 cm).
Nachylenie dachu
można podać także jako
stosunek wzniesienia
(podobnie jak każde inne
wzniesienie, np. skarpy).
Jest to wyrażony liczbowo
stosunek wysokości dachu
do połowy jego rozpiętości
dla dachów dwuspadowych
(i całej rozpiętości
dla jednospadowych).
Przeliczenie jednej z tych
wielkości na drugą nie jest
trudne. Łatwo zauważyć,
że kąt nachylenia dachu,
wynoszący 45 stopni,
odpowiada 100% nachylenia
dachu i stosunkowi
wzniesienia 1:1, natomiast
dach zupełnie płaski będzie
miał nachylenie 0 stopni
i 0 procent.
Im prostszy
dach, tym
łatwiejszy
do wykonania
mi dachami i rozległymi tarasami. Sylwetka wsi z wieżą
kościoła i czerwieniącymi się
poniżej dachami wpisana jest
od dawna w polski krajobraz.
Kształty dachów oraz budynków zmieniały się w czasie. Ale wiele dawnych, typowych dla naszego kraju form
dachów spotyka się nadal,
np. proste dachy dwu- i czterospadowe, naczółkowe,
mansardowe. Są to dachy ponadczasowe – proste, ekonomiczne i doskonale spełniające swoje zadanie.
Budowlano-remontowy poradnik rolnika
czerwiec 2008
11
Warto wiedzieć!
Temat miesiąca
fot. A.T. Papliński
utrzymanie podobnego spadku połaci dachowych, ale najłatwiej to zrobić przez pokrycie wszystkich dachów tym
samym materiałem.
Dachy „uporządkowane” – ukształtowane z podobnym
spadkiem i pokryte taką samą dachówką
Dachy złożone
Budynki gospodarcze budowane są z reguły na planie prostokąta. Mają w związku z tym
proste dachy dwu- lub czterospadowe. Natomiast rzuty budynków mieszkalnych budowanych dziś na wsi to często
rozbudowane wielokąty. Ich
kształty powodują nadmierne skomplikowanie dachów
– zwłaszcza jeśli zaprojektowano je z poddaszami doświetlonymi lukarnami. Dach stanowią wtedy przenikające się połacie pełne skomplikowanych
załamań, naroży, koszy – trudnych do wykonania, a więc
znacznie bardziej kosztownych. Warto pamiętać, że dach
o skomplikowanym kształcie
to więcej miejsc narażonych
na przecieki. To także problemy z wentylacją i odprowadzaniem wilgoci z warstw konstrukcyjnych dachu, co zawsze
powoduje groźne w skutkach
zawilgocenie ocieplenia.
Dachy na rzucie wielobocznym
ma większość obiektów rozbu-
Jednakowe
pokrycie pozwala
połączyć
w jednej
zagrodzie stare
i nowe
budynki
dowywanych. Dostawienie nowej przybudówki zawsze powoduje, że rzut obiektu staje
się nieregularny, a dach bardziej skomplikowany.
Ważne sąsiedztwo
W najbliższym otoczeniu domu znajdują się zwykle garaż
lub wiata, zadaszony składzik, altana ogrodowa czy
budynek gospodarczy z magazynem podręcznym lub letnią kuchnią. Często przylega-
ją one do budynku mieszkalnego lub stoją tuż obok. Warto zadbać, aby ich dachy były zharmonizowane. Można je uporządkować poprzez
Pokrycie
na trudny
dach
Budynki garażowo-magazynowe często bywają położone
w sąsiedztwie domu mieszkalnego. Mogą mieć dachy dwulub czterospadowe, często
o kącie pochylenia około 30°,
a więc zbliżonym do tradycyjnego dachu domu mieszkalnego. Jeśli wykończy się je takim
samym pokryciem jak dom, zapewni to spójny wygląd całej
zagrodzie. Oczywiście poza wyglądem ważne są i inne względy, a wśród nich cena pokrycia.
Dachówka nie jest tania, ale
za to bardzo trwała. Zapewni wszystkim budynkom w zagrodzie solidny dach na długie lata.
Budynki inwentarskie zwłaszcza te niewielkich rozmiarów
znajdujące się w bezpośrednim sąsiedztwie domu w obrębie zagrody warto dopasować do budynku mieszkalnego zarówno kaształtem dachu,
jak i rodzajem pokrycia. Obecnie, aby produkcja była opłacalna, buduje się duże obiekty, takie jak: chlewnia, bukaciarnia, obora, i ich rozmiary
są dużo większe niż dawnych
budynków przyzagrodowych.
Dlatego jeśli to tylko możliwe, obiekty te lokuje się przeważnie w pewnej odległości od
zagrody i wtedy rodzaj pokry-
Dokonując wyboru pokrycia,
trzeba wziąć pod uwagę
wielkość jego elementów.
Na skomplikowanym
dachu z dużych arkuszy
pozostanie dużo odpadów.
Dlatego dobrze nadają
się do tego celu elementy
drobnowymiarowe,
np. dachówki. Zwłaszcza że
ich producenci oferują całe
systemy dachowe, doskonale
dostosowane do potrzeb
wszystkich trudnych miejsc:
koszy, naroży, obróbek
wokół kominów czy okapów.
W sprzedaży są też specjalne
dachówki przyścienne,
zakańczające, krawędziowe
oraz wentylacyjne.
cia nie odgrywa już takiej dużej roli. Ale i tak powinno być
ono estetyczne. Warto więc zadbać o spójny charakter i harmonię kolorystyczną z pozostałymi budynkami i nie kryć
takiego obiektu niebieską „eurofalą”, jeśli domy w okolicy
mają dachy czerwone. Nowoczesne pokrycia mają bogatą kolorystykę i można postarać się o dopasowanie chociaż koloru nowego dachu
do otoczenia. Pulpitowy
Najczęściej występujące kształty dachów
Jednospadowy, bardzo
prosty, stosowany często
w budynkach stojących
przy gruntach sąsiadów
i w ostrej granicy działki
– wszędzie tam gdzie wodę
można odprowadzić tylko
na jedną stronę posesji.
Inaczej siodłowy, bardzo
łatwy w wykonaniu,
bo w takim dachu obie
połacie są prostokątami;
bardzo często stosowany
zarówno w domach, jak
i obiektach inwentarskich
lub magazynowych,
np. stodołach, oborach.
Naczółkowy
Czterospadowy
Barbara Kawecka-Zygadło
rysunki Agnieszka Sternicka
12
Budowlano-remontowy poradnik rolnika
czerwiec 2008
fot. S . Rejmer
Dwuspadowy, w którym
załamano połacie przy obu
ścianach szczytowych,
tworząc trójkątne naczółki.
Tradycyjny dach stosowany
w obejściach wiejskich
w wielu regionach Polski
zarówno w domach, jak
i stojących obok składzikach
i budynkach inwentarskich.
Z połaciami, z których dwie
mają zazwyczaj kształt
trójkąta, bardzo popularny,
używany nie tylko w domach,
ale i w budynkach
magazynowych oraz
inwentarskich, np. stajniach;
na nieregularnym rzucie
ma często więcej niż cztery
połacie.
o różnym pochyleniu
połaci na rzucie
regularnym
Jego cechą charakterystyczną jest
złamanie bardzo stromej połaci
dachowej w ten sposób, aby
górna jej część uzyskała znacznie
mniejszy spadek niż dolna; może
być dwu- lub czterospadowy;
stosowany dawniej i dziś w celu
użytkowego wykorzystania
poddasza.
Polski
To dach mansardowy
zmodyfikowany w taki sposób,
aby obie połacie miały to samo
pochylenie; często stosowany
w agroturystyce w budynkach
nawiązujących do architektury
dawnych dworów, spichrzów
albo zajazdów.
Dwuspadowy
o jednakowym pochyleniu
na rzucie nieregularnym
Urok siedliska
i uroda domu mają
duże znaczenie
w gospodarstwach
agroturystycznych
Mansardowy
Namiotowy
Z czterema trójkątnymi połaciami
zbiegającymi się w jednym
punkcie, z pozoru prosty,
ale materiał pokryciowy trzeba
przycinać i pozostają z niego
odpady; z uwagi na idealną
symetrię stosowany często
do modernizacji domu „kostki”.
Bazylikowy
Z wyniesioną częścią środkową,
stosowany w dużych halach, np.
do upraw kwiatów czy hodowli
zwierząt, szczególnie tam
gdzie trzeba dobrze doświetlić
część centralną, pozbawioną
naturalnego światła.
Pilasty
Zwany tak ze względu na
podobieństwo do zębów
piły – używany w budynkach
magazynowych i fabrycznych,
(np. przetwórstwa owocowo-warzywnego), w których potrzebne
jest dobre oświetlenie na całej
powierzchni hali.
Półszczytowy
Stosowany ze względu
na ekonomiczną konstrukcję
więźby dachowej w niedużych
domach, składzikach i garażach
z drewnianym stropem; popularny
w budownictwie regionalnym,
np. na Podhalu.
Budowlano-remontowy poradnik rolnika
czerwiec 2008
13
Temat miesiąca
fot. T. Myśluk
fot. A. Szandomirski
DOBRYCH PRZYKŁADÓW nawiązania
do otoczenia dzięki zastosowaniu dachówki
1
2
Nowoczesny dom w sąsiedztwie starej mazurskiej
chaty. Nowo zbudowane obiekty znacznie zyskują dzięki
dopasowaniu ich do istniejących obok dawnych zabudowań.
Dom postawiono w miejscu starej stodoły i pokryto tak jak całe
gospodarstwo czerwoną dachówką.
fot. BRAAS
fot. M. Bykowski
Gospodarstwo agroturystyczne w dawnych
zabudowaniach i nowo zbudowanym domu. Stare
zagrody po modernizacji oraz dom warto pokryć takim
samym materiałem. Estetyka zagrody jest bardzo ważna
dla przyjeżdżających na wieś wczasowiczów.
3
Reprezentacyjna siedziba w otoczeniu budynków
gospodarczych. Dom, w którego bliskim otoczeniu
ulokowano garaże i magazyny, będzie się prezentował
znacznie lepiej na tle obiektów pokrytych tym samym
materiałem. Razem tworzą one udaną kompozycję
przestrzenną. Trwały i solidny dach z dachówki podnosi
prestiż gospodarstwa. To trafny wybór dla obiektów, które
wybudowano z myślą o długim użytkowaniu.
4
Znajdujący się przy zagrodzie dom letniskowy
w otoczeniu lasu. W miejscu atrakcyjnym turystycznie dom
do wynajęcia może być doskonałym źrodłem dodatkowego
dochodu. Aby nie niszczyć krajobrazu, najlepiej dopasować
architekturę, a szczególnie kształt i pokrycie dachu domu dla
letników do zastanego otoczenia nawet wtedy, gdy miejscowy
plan zagospodarowania przestrzennego nie narzuca takiego
rozwiązania.
5
fot. BRAAS
Wiata i budynki magazynowo-gospodarcze w najbliższym
sąsiedztwie domu. Pokrycie
tych obiektów ładną i trwałą
dachówką, podobnie jak staranne
wykończenie elewacji, pozwala nadać
reprezentacyjny wygląd również
budynkom gospodarczym położonym
tuż obok domu. Materiał pokryciowy
warto ujednolicić w całej zagrodzie,
zwłaszcza gdy dachy mają podobny
kształt i kąt nachylenia połaci.
14
Budowlano-remontowy poradnik rolnika
czerwiec 2008
Budowlano-remontowy poradnik rolnika
maj 2008
15
Temat miesiąca
Jak kształt dachu wpływa na koszt pokrycia?
WM11 Jaskółka
arch. Małgorzata Cybulska-Marks
Powierzchnia domu:
Powierzchnia zabudowy: Kubatura: Elementy pokrycia: dachówka Celtycka w kolorze ceglanym
163,1 m2
204,4 m2
874 m3
Dom parterowy z prostym dachem
dwuspadowym o dwóch płaszczyznach połaci
bez lukarn i bez okien połaciowych.
Ile kosztuje pokrycie
z dachówki cementowej
Powierzchnia domu:
169,1 m2
204,1 m2
786,8 m3
Powierzchnia zabudowy: Kubatura: Dom z poddaszem użytkowym przykryty
skomplikowanym, wielopołaciowym dachem
z mnóstwem załamań, naroży i z trzema lukarnami.
Dom WM11
Dom M08
cena elementu (zł)
liczba sztuk
koszt (zł)
liczba sztuk
koszt (zł)
dachówka podstawowa
3,07
3000
9223,20
3360
10 329,98
dachówka połówkowa
4,28
–
–
300
1284,66
klamra boczna
0,35
600
212,28
700
247,66
dachówka szczytowa L
21,58
41
884,85
–
–
dachówka szczytowa P
21,58
41
884,85
–
–
dachówka wentylacyjna
37,22
–
–
12
446,67
gasior podstawowy
14,02
55
770,98
225
3154,01
łącznik gąsiorów potrójny
118,79
–
–
7
831,54
gąsior początkowy
71,00
–
–
12
852,05
klamry do gąsiorów
0,66
55
36,23
250
165,19
28,28
22 m
622,15
90 m
2545,16
2,38
28
66,61
115
273,58
480,48
1
480,48
1
480,48
dachówka pod ławę kominową
40,87
22
899,14
6
245,22
łuk do ławy kominiarskiej
32,43
22
713,41
6
194,57
ławka kominiarska mała
135,42
5
677,10
–
–
ławka kominiarska duża
212,71
6
1276,24
3
638,12
taśma Wakaflex (1 m w rolce 10 m)
59,24
10 m
592,43
15 m
888,65
listwa do wakafleksu
37,87
5
189,34
7
265,08
kosze aluminiowe BRAAS
uszczelka pod gąsiory Figaroll (1m)
wspornik łaty kalenicowej typ gwóźdź
wyłaz dachowy
69,33
–
–
23
1594,65
uszczelka kosza
8,38
–
–
69
578,32
klamry kosza
1,22
–
–
138
168,36
grzebień okapu z kratką
8,19
44
360,19
94
769,50
181,16
7
1268,10
2
362,32
rynna (dł. 4 m, średnica 150 mm)
93,26
11
1025,82
24
2238,16
haki rynnowe
14,41
64
922,12
135
1945,11
denko rynny
14,92
4
59,68
–
–
lej spustowy (średnica 150/100 mm)
44,65
4
178,61
6
267,91
kolanko 67
25,28
8
202,23
12
303,34
rura spustowa (dł. 4 m, średnica 100 mm)
99,44
4
397,77
6
596,65
obejma wkręcana
16,79
16
268,60
24
402,89
kominek Duro Vent
Orynnowanie StabiCor
M08 Na każdą pogodę
arch. Paweł Wład Kowalski
RAZEM
22 212,41
32 069,83
*Wszystkie ceny podane przez producenta zawierają 22% VAT
Różnica w kosztach wykonania
prostego dachu dwuspadowego
i rozbudowanego
wielopołaciowego może być
znacząca. Przedstawiamy wycenę
pokrycia dachówką cementową
dla dwóch projektów domów
jednorodzinnych o zbliżonej
powierzchni domu i prawie takiej
samej powierzchni zabudowy,
ale o zupełnie innej architekturze.
Materiały na pokrycie prostego
dachu dwupołaciowego są tańsze
od tych na skomplikowany dach
wielopołaciowy o 9857,42 zł.