Ocenianie kształtujące. Na lekcjach języka polskiego. W

OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE
NA LEKCJACH JĘZYKA POLSKIEGO
W SZKOLE PODSTAWOWEJ
ANNA GODZIŃSKA
OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE (OK)
●
●
●
„OCENIANIE POMAGAJĄCE SIĘ UCZYĆ”
KSZTAŁTUJE: POSTAWĘ NAUCZYCIELA, PRACĘ
UCZNIA
DAWANIE INFORMACJI POMAGAJĄCEJ UCZENIU SIĘ
(ZE STRONY NAUCZYCIELA, ALE I UCZNIA)
ELEMENTY OCENIANIA KSZTAŁTUJACEGO
CEL
●
●
●
●
JAKI CEL CHCĘ ZREALIZOWAĆ PODCZAS LEKCJI?
CO MAJĄ OSIĄGNĄĆ MOI UCZNIOWIE?
CEL FORMUŁUJĘ W SPOSÓB ZROZUMIAŁY DLA DZIECI
(JĘZYK!)
NA KONIEC LEKCJI SPRAWDZAM WRAZ Z UCZNIAMI,
CZY UDAŁO SIĘ GO OSIĄGNĄĆ
CEL
●
●
PODANIE CELU LECJI, A NIE TYLKO JEJ TEMATU,
STAWIA UCZNIA W POZYCJI NASZEGO SOJUSZNIKA
DOKOŃCZENIE ZDAŃ:
- DZIŚ NAUCZYŁEM/NAUCZYŁAM SIĘ...
- ZROZUMIAŁEM/ZROZUMIAŁAM, ŻE...
- PRZYPOMNIAŁO MI SIĘ, ŻE....
- ZASKOCZYŁO MNIE, ŻE...
NACOBEZU
●
●
●
NA CO BĘDĘ ZWRACAĆ UWAGĘ PRZY OCENIANIU
DOKŁADNIE I W JĘZYKU CZNIÓW SFORMUŁOWANE
KRYTERIA OCENY(PRZED WYKONANIEM ZADANIA)
UWAGA! „OCZYWISTE KRYTERIA”
NACOBEZU
●
DORAŹNE
USTALANE
KAŻDORAZOWO DO
KONKRETNEGO ZADANIA
●
STAŁE
USTALONE „RAZ NA
ZAWSZE” NA POCZĄTKU
PRACY Z KLASĄ
KORZYŚĆ Z NACOBEZU
●
DLA NAUCZYCIELA
– DOKŁADNIE WIEM,
DOKĄD ZMIERZAM I MAM
POMYSŁ, JAK TO
SPRAWDZIĆ
– PORZĄDKUJĘ I
KONTROLUJĘ PROCES
NAUCZANIA
– WZMACNIAM
MOTYWACJĘ UCZNIÓW
– BLISKO WSPÓŁPRACUJĘ
Z UCZNIAMI
●
DLA UCZNIA
– MAM POCZUCIE
SENSOWNOŚCI LEKCJI
– JESTEM SPRAWIEDLIWIE
OCENIANY/A
– MAM MOTYWACJĘ
– WIEM KONKRETNIE,
CZEGO SIĘ ODE MNIE
WYMAGA I CZEGO BĘDĘ
SIĘ UCZYŁ
INFORMACJA ZWROTNA
●
●
TO DIALOG MIĘDZY NAUCZYCIELEM I UCZNIEM,
KTÓRY MA POMÓC NAUCZAĆ I NAUCZYĆ SIĘ
DOTYCZY DWÓCH STRON
4 ELEMENTY INFORMACJI ZWROTNEJ
– wyszczególnienie i docenienie dobrych elementów pracy
ucznia – CO ZROBIŁEŚ DOBRZE (++)
– odnotowanie tego, co wymaga poprawienia lub dodatkowej
pracy ze strony ucznia – CO CI SIĘ NIE UDAŁO (-)
– wskazówki, w jaki sposób uczeń powinien poprawić pracę –
DLACZEGO CI SIĘ NIE UDAŁO (Δ)
– wskazówki, w jakim kierunku uczeń powinien pracować dalej
– CO MOŻESZ ZROBIĆ DALEJ (↑)
Język polski, klasa V szkoły podstawowej
„Nacobezu”: Tworzę opowiadanie z narratorem w pierwszej osobie. Stosuję trójdzielną
kompozycję. Prezentuję bohatera, korzystając z jego charakterystyki (wcześniej uczniowie
gromadzili słownictwo do charakterystyki Hobbita).
Informacja zwrotna: Wymyśliłeś ciekawą i oryginalną historię. Gratuluję wyobraźni.
Zalety:
Praca jest opowiadaniem
Narrator jest w pierwszej osobie
Trójdzielna kompozycja
Większość dialogów została poprawnie zapisana
Jedna informacja o wyglądzie Bilba
Wskazówki do poprawy:
Ostatni akapit wyznacz nieco później
Dodaj co najmniej dwa zdania o wyglądzie hobbita
Wprowadź dodatkowe informacje o miejscu zdarzenia
Zaczynaj każdy dialog od myślników
Dodatkowe informacje: Wyrazy z czerwona kropką zastąp odpowiednimi słowami z dołu strony
(poprawne wersje ortograficzne). Zbuduj na nowo zdania zaznaczone przeze mnie nawiasem.
Termin poprawy: 9.01 – na lekcji.
TO NIE KONIEC, A POCZĄTEK PRACY!
NIE MA TUTAJ OCENY CYFRĄ!
UWAGA!
informacja zwrotna nie jest oceną ucznia, tylko oceną
kolejnych efektów jego pracy
W podanym terminie uczeń powinien poprawić swoją pracę,
a nauczyciel sprawdza poprawę. Jest to swego rodzaju dialog
miedzy uczniem a nauczycielem. Nie ma oceny, więc uwaga
ucznia (i rodzica!) skupia się na tym, co uczeń zrobił dobrze,
nad czym jeszcze powinien popracować.
INFORMACJA ZWROTNA – KONTROWERSJE
– Ile razy powinno się pozwolić uczniowi poprawiać tę samą
pracę?
– Jeśli za dziesiątym razem praca nadal odbiega od
założonego przez nauczyciela ideału, to czy nadal dawać
uczniowi wskazówki do poprawy i oczekiwać na jej wykonanie?
– Czy uczeń, zniechęcony koniecznością wielokrotnego
poprawiania, nie zdecyduje się dla świętego spokoju odpisać
w końcu zadanie z pracy kolegi?
– Kiedy skończyć poprawianie jednej pracy? I kto powinien
o tym w końcu zadecydować?
– Skąd wziąć czas na pisanie komentarzy?
– Jak za każdym razem znaleźć w pracy ucznia to, co można
pochwalić?
CHCĘ, ŻEBY UCZNIOWIE NAUCZYLI SIĘ, A NIE CHCĘ
UDOWADANIAĆ IM NIEWIEDZY
PYTANIA KLUCZOWE
●
●
●
●
powinny pokazywać uczniom szerszy kontekst omawianego
problemu, często wykraczający poza materiał realizowany
na lekcji
zmuszają do refleksji
pobudzają do myślenia
motywują do poszukiwania odpowiedzi
PYTANIA KLUCZOWE TO NAJTRUDNIEJSZY ELEMENT
OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO
PYTANIE KLUCZOWE
●
ZACIEKAWIA UCZNIA
●
PROWADZI DO ZAŁOŻONYCH CELÓW LEKCJI
●
WŁĄCZA WSZYSTKICH UCZNIÓW W MYŚLENIE NAD
ROZWIĄZANIEM PROBLEMU PRZEDSTAWIONEGO
PRZEZ NAUCZYCIELA
OCENA KOLEŻEŃSKA
Uczniowie, na podstawie podanych kryteriów oceniania,
wzajemnie recenzują swoje prace, dają sobie wzajemnie
wskazówki, jak je poprawić.
OCENA KOLEŻEŃSKA
Dwojaki sens:
● Uczniowie dobrze rozumieją kolegę, którego pracę
sprawdzają, gdyż przed chwilą wykonywali to samo zadanie.
● Uczą się od swojego kolegi: ustalania kryteriów oceniania
(co oceniam?) i umiejętności dawania informacji zwrotnej
(jak to komunikuję?)
OCENA KOLEŻEŃSKA
JAK?
SAMOOCENA
Jeśli uczeń sam potrafi ocenić, ile się nauczył i co jeszcze
musi zrobić, aby osiągnąć wyznaczony cel, to pomaga mu
to w procesie uczenia się i czyni z niego aktywnego
i odpowiedzialnego uczestnika tego procesu.
TECHNIKI SAMOOCENY
– ZDANIE PODSUMOWUJĄCE
– OCENIANIE TRUDNOŚCI
– MAŁE KROKI
– TEST SAMOKONTROLI
OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE A OCENIANIE SUMUJĄCE
PRZY OCENIANIU KSZTAŁTUJĄCYM
NIE REZYGNUJEMY ZE STOPNI!
OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE A OCENIANIE SUMUJĄCE
RODZIC A OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE
RODZIC – TAK JAK I UCZEŃ – MUSI BYĆ ŚWIADOMYM
UCZESTNIKIEM PROCESU OCENIANIA KSZTAŁTUJĄCEGO
RODZICU!
– DZIĘKI OCENIANIU KSZTAŁTUJĄCEMU MOŻESZ POMÓC
SWOJEMU DZIECKU, STAJESZ SIĘ JEGO SOJUSZNIKIEM
– ZAMIAST PYTAĆ SIĘ O OCENĘ, SPRÓBUJ
POROZMAWIAĆ: „CZEGO SIĘ DZIŚ
NAUCZYŁEŚ/NAUCZYŁAŚ?”, „CO NOWEGO
POZNAŁAŚ/POZNAŁEŚ?”
OCENIANIE KSZTAŁTUJĄCE
NAJWAŻNIEJSZE ZASADY
●
●
●
●
●
PLAN OPRACOWANY PRZEZ NAUCZYCIELA
UWZGLĘDNIA INFORMACJE NA TEMAT POSTEPÓW
UCZNIÓW ORAZ STOPNIA REALIZACJI ZAMIERZONYCH
CELÓW
PLAN JEST ELASTYCZNY
PLAN, CELE I KRYTERIA OCENIANIA ZNANE SĄ
UCZNIOM ORAZ RODZICOM
NAUCZYCIEL PLANUJE SPOSÓB, W JAKI PRZYBLIŻY
UCZNIOM CELE I KRYTERIA
PLANUJE TAKŻE, W JAKI SPOSÓB UCZNIOWIE BĘDĄ
OTRZYMYWAĆ INFORMACJĘ ZWROTNĄ
●
●
UCZNIOWIE ŚWIADOMI SĄ TEGO, JAK I CZEGO SIĘ
UCZĄ
UCZNIOWIE I NAUCZYCIEL KONCENTRUJĄ SIĘ NA
PROCESIE NAUCZANIA, A NIE NA EFEKCIE
KOŃCOWYM
●
●
NAUCZYCIEL PLANUJE DZIAŁANIA NA PODSTAWIE
ZACHOWANIA I AKTYWNOŚCI UCZNIÓW –
WYKONYWANYCH ZADAŃ, ODPOWIEDZI NA PYTANIA
PROCES TEN TO PODSTAWOWA CZĘŚĆ CODZIENNEJ
PRACY NA LEKCJI, SKŁANIA OBIE STRONY PROCESU
DO REFLEKSJI, DIALOGU I PODEJMOWANIA DALSZYCH
DECYZJI
●
●
NAUCZYCIEL STOSUJĄCY OK POTRAFI PLANOWAĆ,
OBSERWOWAĆ PROCES UCZENIA SIĘ, ANALIZOWAĆ
I INTERPRETOWAĆ ZAOBSERWOWANE INFORMACJE
DOTYCZACE PROCESU UCZENIA SIĘ, PRZEKAZYWAĆ
UCZNIOM INFORMACJĘ ZWROTNĄ ISTOTNĄ DLA ICH
ROZWOJU
NAUCZYCIEL UCZY I POMAGA W SAMOOCENIE
●
INFORMACJE ZWROTNE KIEROWANE DO UCZNIÓW
MAJĄ DOTYCZYĆ ICH PRACY, A NIE OSOBY
●
●
KONCENTRACJA WOKÓŁ POSTĘPÓW I ROZWOJU
ZACHĘCA DO NAUKI
OCENIANIE MOTYWUJE UCZNIA, GDY CHRONI JEGO
AUTONOMIĘ, DOSTARCZA KONSTRUKTYWNEJ
INFORMACJI ZWROTNEJ I DAJE MU MOŻLIWOŚĆ
WYBORU
●
●
UCZNIOWIE MAJĄ WPŁYW NA WYBÓR CELÓW
I USTALENIE KRYTERIÓW SUKCESU
KRYTERIA SUKCESU MAJĄ BYĆ ZROZUMIAŁE DLA
UCZNIA, BY MOGŁY SŁUŻYC SAMOOCENIE I OCENIE
KOLEŻEŃSKIEJ
●
●
●
●
INFORMACJE I WSKAZÓWKI POZWALAJĄ UCZNIOM
ZAPLANOWAĆ NAUKĘ
NAUCZYCIEL WSKAZUJE DOBRE STRONY UCZNIA
I POMAGA ZAPLANOWAĆ, JAK JE ROZWIJAĆ
NAUCZYCIEL KONSTRUKTYWNIE INFORMUJE UCZNIA
O JEGO SŁABYCH STRONACH I JAK MOŻNA JE
POPRAWIĆ
NAUCZYCIEL DAJE MOŻLIWOŚĆ POPRAWIENIA PRAC
●
●
SAMODZIELNY UCZEŃ POTRAFI KSZATŁTOWAĆ SWÓJ
PROCES UCZENIA SIĘ
DROGA DO SAMODZIELNOŚCI BIEGNIE PRZEZ
ROZWIJANIE UMIEJĘTNOŚCI SAMOOCENY
●
●
●
STOSOWANIE OK NA WSZYSTKICH POLACH
OBJETYCH NAUCZANIEM
CEL – UMOZLIWIENIE KAŻDEMU UCZNIOWI OSIĄGNIĘĆ
NA NAJWYŻSZYM DOSTĘPNYM DLA NIEGO POZIOMIE
NAUCZYCIEL ZAUWAŻA I DOCENIA SUKCESY
UCZNIÓW
CIEKAWE POMYSŁY
NA KAŻDĄ LEKCJĘ
ZIELONY, ŻÓŁTY, CZERWONY
Uczniowie prezentują odpowiedni kolor w celu
poinformowania:
●
zielony – daję sobie świetnie radę, wszystko rozumiem
●
żółty – mam pewne wątpliwości
●
czerwony – nic nie rozumiem, ratunku
KARTY ABCD
Nauczyciel zadaje uczniom pytanie z możliwością czterech
różnych odpowiedzi. Uczniowie po zastanowieniu się
(najlepiej w parach) decydują, którą odpowiedź wybierają.
Ważne jest, aby uczniowie umieli uzasadnić swój wybór
BIAŁE TABLICE
Nauczyciel zadaje pytanie, a uczniowie piszą odpowiedź
ścieralnym flamastrem na białej tablicy. Podnoszą swoją
tablicę i nauczyciel ma obraz odpowiedzi całej klasy.
Metoda zmusza każdego ucznia do udzielenia odpowiedzi.
Ważne jest, aby białe tablice stosować w sposób ciągły,
a nie tylko od czasu do czasu.
PATYCZKI
Na początku lekcji uczniowie oddają nauczycielowi patyczki
ze swoimi imionami. Nauczyciel po zadaniu pytania
(najlepiej skierowanego do pary uczniów) losuje patyczek
z imieniem ucznia, który odpowiada. Zapewnia to
różnorodność wyboru osób i mobilizuje każdego ucznia do
poszukiwania odpowiedzi. Metoda ta wymaga
wprowadzenia i przestrzegania zasady „niepodnoszenia
rąk”. Patyczki nie powinny być stosowane do sprawdzania
wiedzy uczniów, ale do poszukiwania odpowiedzi na pytanie
wymagające myślenia.
WYJŚCIÓWKI
Podczas podsumowania lekcji lub tematu nauczyciel poleca
uczniom wpisać odpowiedź na pytanie na małej karteczce
zatytułowanej – Wyjściówka. Nauczyciel zbiera i analizuje
odpowiedzi uczniów.
WIĘCEJ NA...
http://www.ceo.org.pl/pl/ok