doc08. Prognoza SUIKZP gmina Wysoka
download 
Reklamacja Transkrypt
08. Prognoza SUIKZP gmina Wysoka
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DLA ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY WYSOKA Poznań, kwiecień 2010 Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka Kierownik Projektu imię i nazwisko zakres Michał Przybycin mgr biologia, ekologia Specjalista imię i nazwisko zakres geografia, geoinformacja Jan Przybycin mgr StaŜysta imię i nazwisko Joanna Klein zakres geografia, kształtowanie środowiska przyrodniczego 2 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka SPIS TREŚCI 1. PODSTAWA PRAWNA I CELE OPRACOWANIA………………………………………………….4 2. METODA OPRACOWANIA PROGNOZY……………………………………………… ……..…...5 3. ANALIZY I OCENY……………………………………………………………………..…. ………..13 4. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU………….………..…………………………………….…….32 5. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU ALBO WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH, W TYM WSKAZANIA NAPOTKANYCH TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY……………………………………………………………………………………………..…33 6. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE PRZEWIDYWANYCH METOD ANALIZY SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA………………………………………………….34 7. INFORMACJE O MOśLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO………………………………………………………...……………….………........35 8. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM …………………………..……........36 9. LITERATURA………………………………………………………………………………………....38 3 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 1. PODSTAWA PRAWNA I CELE OPRACOWANIA Prognoza oddziaływania na środowisko dla projektu zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka dla terenu przeznaczonego pod lokalizację elektrowni wiatrowych, połoŜonego w okolicy miejscowości Bądecz, Czajcze, Gmurowo, Jeziorki Kosztowskie, Kijaszkowo, Młotkowo, Nowa Rudna, Rudna, Sędziniec, Stare i Tłukomy została wykonana na podstawie art. 51, ust. 1 Ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz.1227, z późn. zmianami) oraz art. 11 ust. 10 Ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z późn. zmianami). Zakres i stopień szczegółowości opracowania został określony w postanowieniach Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu nr RDOŚ-30OO.III-7041-1403/09/jm oraz Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu nr NS-72/28-37/09. Niniejszy Dokument, zwany dalej „Prognozą” jest opracowaniem odnoszącym się do zapisów projektu zmian Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka dla terenu przeznaczonego pod lokalizację elektrowni wiatrowych, połoŜonego w okolicy miejscowości Bądecz, Czajcze, Gmurowo, Jeziorki Kosztowskie, Kijaszkowo, Młotkowo, Nowa Rudna, Rudna, Sędziniec, Stare i Tłukomy (zwanego dalej „Studium”) zmieniającego dotychczasową wersję Studium przyjętego Uchwałą Rady Miasta i Gminy Wysoka Nr XXXII/221/01 z dnia 13.02.2001r. 4 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 2. METODA OPRACOWANIA PROGNOZY Prognozę oparto o analizę zapisów projektu zmiany Studium względem stanu odniesienia opisanego w: • Opracowaniu ekofizjograficznym (Przybycin i in. 2009); • Standardowym Formularzu Danych obszaru Natura 2000 „Ostoja Pilska”; • Standardowym Formularzu Danych obszaru Natura 2000 „Dolina ŁobŜonki”; • Standardowym Formularzu Danych obszaru Natura 2000 „Puszcza nad Gwdą”; • Standardowym Formularzu Danych obszaru Natura 2000 „Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego”; • Standardowym Formularzu Danych obszaru Natura 2000 „Dolina Noteci”; • Informacjach technicznych dotyczących technologii stosowanych w budowie parków elektrowni wiatrowych. Ocenę moŜliwych przemian komponentów środowiska przeprowadzono w oparciu o analizę ich funkcjonowania w istniejącej strukturze przestrzennej. Następnie poddano ocenie przyszłe funkcjonowanie środowiska pod wpływem przemian wprowadzonych zmianami w Studium. W końcowej fazie dokonano analizy i oceny skutków, jakie będą miały dla środowiska przemiany spowodowane realizacją ustaleń zapisów Studium. Studium jako dokument przedstawiający uwarunkowania i kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy nie określa szczegółowo typu turbin wiatrowych, które będą mogły być zainstalowane na terenach, na których dopuszcza się budowę elektrowni wiatrowych. Nie precyzuje równieŜ miejsc ich ostatecznej lokalizacji. Parametry stosowanych aktualnie turbin wiatrowych mieszczą się w przedziałach 80-120 m (wysokość wieŜy) oraz mocy akustycznej 104 – 108,4 dB. NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe przy zastosowaniu takich turbin oddziaływanie akustyczne, które moŜe powodować przekroczenie dopuszczalnych norm zamyka się w odległości ok. 350-450 m od źródła dźwięku (w zaleŜności od rozmieszczenia turbin oraz szczegółowych uwarunkowań lokalnych takich jak rzeźba czy teŜ pokrycie terenu). Mając powyŜsze na uwadze, w celu zagwarantowania w Studium dotrzymania standardów akustycznych odpowiadających krajowym wymaganiom w zakresie ochrony akustycznej zaproponowano odległość 500 m od zabudowy, jako strefę wyłączoną z lokalizacji elektrowni wiatrowych. Zmiany w dokumencie Studium będące przedmiotem niniejszej Prognozy są następujące: • W Części III, Rozdziale 10. Szczegółowe uwarunkowania dotyczące obszaru objętego zmianą studium oraz zakresu zmian studium. 10.1. Uwarunkowania wynikające z dotychczasowego przeznaczenia, zagospodarowania i uzbrojenia 5 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka terenu, pojawia się zapis o brzmieniu: „W zakresie uzbrojenia w energię elektryczną gmina Wysoka zasilana jest z GPZ Wyrzysk linią SN 15 kV. Energia elektryczna doprowadzana jest do odbiorców liniami niskiego napięcia poprzez 63 stacje transformatorowe 1 5 / 0 , 4 k V” . • W Części III, Rozdziale 10. Szczegółowe uwarunkowania dotyczące obszaru objętego zmianą studium oraz zakresu zmian studium. 10.3. Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska przyrody i krajobrazu kulturowego, pojawia się zapis o brzmieniu: „Podsumowując naleŜy stwierdzić, Ŝe na terenie objętym zmianą studium występują gleby wysokiej i dobrej jakości, które stanowią o wysokiej wartości rolniczej przestrzeni produkcyjnej obszaru objętego zmianą studium, dlatego wyłączenie ich z produkcji rolnej winno być ograniczone i musi mieć racjonalne uzasadnienie. Szczegółowe dane dotyczące udziału poszczególnych klas bonitacyjnych w gruntach ornych i uŜytkach zielonych w gminie Wysoka prezentuje tabela zamieszczona w dziale 4.2.1. Bonitacja gleb”. • W Części III, Rozdziale 10. Szczegółowe uwarunkowania dotyczące obszaru objętego zmianą studium oraz zakresu zmian studium. 10.3. Uwarunkowania wynikające ze stanu środowiska, w tym stanu rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, wielkości i jakości zasobów wodnych oraz wymogów ochrony środowiska przyrody i krajobrazu kulturowego, pojawia się zapis o brzmieniu: „Do potencjalnych zagroŜeń środowiska naleŜą: zagroŜenie erozją wietrzną w rejonie Wzgórz Wysockich, degradacja gleb w wyniku nieprzemyślanej eksploatacji złóŜ surowców mineralnych, zanieczyszczenia płytkich wód gruntowych oraz znaczne uproszczenie struktury ekologicznej i krajobrazowej. Powstanie zespołu elektrowni wiatrowych nie spowoduje wzrostu opisanych wyŜej potencjalnych zagroŜeń środowiska, ani powstania nowych”. • W Części III, Rozdziale 10. Szczegółowe uwarunkowania dotyczące obszaru objętego zmianą studium oraz zakresu zmian studium. 10.5. Uwarunkowania wynikające z warunków i jakości Ŝycia mieszkańców w tym ochrony ich zdrowia, pojawia się zapis o brzmieniu: „Planowanie inwestycji na terenie pól uprawnych nie wpłynie na moŜliwości uprawy pól, lecz na podniesienie kwot podatków na niewielkich obszarach (np. zajętych pod konstrukcję siłowni wiatrowych) – lokalizacja farm wiatrowych ma pozytywny wpływ na stan budŜetu gminy, zwiększając jej dochody. Jednocześnie jest obojętne dla czynnika ekonomicznego mieszkańców gminy Wysoka (nie ma bezpośredniego przełoŜenia na ich dochody). 6 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka Eksploatacja elektrowni wiatrowych nie powoduje jakichkolwiek emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych podziemnych oraz gruntów. Przeciwnie – farmy wiatrowe przyczyniają się do obniŜenia emisji zanieczyszczeń energetycznych do atmosfery, zmniejszenia ilości odpadów oraz zanieczyszczeń wód. Jedynym negatywnym wpływem planowanej inwestycji na środowisko i warunki Ŝycia ludności są oddziaływania akustyczne oraz przysłonięcie terenu i pojawienie się efektu stroboskopowego powodowanego przez ruchy obrotowe ramion wirnika. W celu ochrony przed powyŜszymi, negatywnymi oddziaływaniami ustalono odległości i strefy, w obrębie których obowiązywać będzie zakaz lokalizacji farm wiatrowych. Nie wykazano, aby inwestycja polegająca na budowie farmy wiatrowej miała bezpośrednio negatywny wpływ na Ŝycie i zdrowie ludzi mieszkających w sąsiedztwie tego typu inwestycji”. • W Części III, Rozdziale 10. Szczegółowe uwarunkowania dotyczące obszaru objętego zmianą studium oraz zakresu zmian studium. 10.7. Uwarunkowania wynikające z potrzeb i moŜliwości rozwoju gminy, pojawia się zapis o brzmieniu: „Planowana inwestycja polegająca na lokalizacji farm wiatrowych nie ogranicza innych moŜliwości rozwojowych dla tego terenu. Przeciwnie – stanowi szansę rozwoju gminy poprzez wprowadzenie nowej inwestycji, która będzie wykorzystywała źródło odnawialnej energii”. • W Części IV, Rozdziale 6. Kierunki rozwoju i przekształceń w strukturze przestrzennej na terenie objętym zmianą studium. 6.1. Kierunki zmian w strukturze przestrzennej oraz w przeznaczeniu terenów, pojawia się zapis o brzmieniu: „zachowuje się dotychczasową strukturę przestrzenną obszaru gminy Wysoka objętego zmianą studium oraz wytyczne dotyczące przeznaczenia terenów. Dopuszcza się lokalizację elektrowni wiatrowych oraz związaną z nimi infrastrukturę techniczną i drogi. Do krajobrazu rolniczego dopuszcza się ponadto wprowadzenie zgrupowania obiektów wysokich – wieŜ elektrowni wiatrowych”. • W Części IV, Rozdziale 6. Kierunki rozwoju i przekształceń w strukturze przestrzennej na terenie objętym zmianą studium. 6.2. Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz uŜytkowania terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy, pojawia się zapis o brzmieniu: „Na terenie objętym zmianą studium wyznacza się następujące obszary funkcjonalne: ZL - obszary leśne, nie zmieniają dotychczasowego sposobu uŜytkowania (lasy, grunty rolne, i nieuŜytki), w ich obszarze wyklucza się moŜliwość lokalizacji farmy wiatrowej oraz zabudowy kubaturowej, z wyłączeniem zabudowy słuŜącej produkcji leśnej. Tereny ZL nie mogą znajdować się w strefie oddziaływania wiatraków. 7 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka ZD – sady. Nie zmieniają dotychczasowego sposobu uŜytkowania. W ich obszarze wyklucza się moŜliwość lokalizacji farmy wiatrowej oraz zabudowy kubaturowej z wyłączeniem zabudowy i budowli niezbędnych do prowadzenia w/w działalności. PG – teren górniczy z prawem do realizacji obiektów zakładu górniczego, część terenu sąsiadującego przewidziana do włączenia w zasięg terenu górniczego. Pozostały obszar przeznaczony na tereny zieleni izolacyjnej lub włączony do sąsiednich terenów funkcjonalnych. Kierunek rekultywacji wodny i leśny. R/EW1, R/EW2, R/EW3 – obszary rolniczej przestrzeni produkcyjnej oraz lokalizacji farmy wiatrowej, dopuszcza się wyłączenie części gruntów z produkcji rolnej – niezbędne tereny do lokalizacji siłowni wiatrowych oraz niezbędnej infrastruktury technicznej. Wyłącza się spod lokalizacji siłowni wiatrowych tereny, na których moŜe wystąpić negatywne oddziaływanie na istniejącą i potencjalną zabudowę mieszkaniową; wyłączenie to nie dotyczy realizacji niezbędnej infrastruktury technicznej oraz dróg dojazdowych do poszczególnych siłowni. Szczegółowe warunki lokalizacji elektrowni wiatrowych zostaną wskazane w planach miejscowych. Ustala się konieczność zgłaszania do Szefostwa SłuŜby Ruchu Lotniczego Sił Powietrznych RP wszelkich obiektów o wysokości równej i większej jak 50,0 m n.p.m. - przed wydaniem pozwolenia na budowę, planując lokalizację turbin wiatrowych lub modernizując systemy telekomunikacyjne czy elektroenergetyczne (zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 25.06.2003 r. w sprawie sposobu zgłaszania oraz oznakowania przeszkód lotniczych, Dz.U. z 2003 r. Nr 130, poz. 1193 z późn. zm. – zwłaszcza §2, ust. 2). WS – tereny wód powierzchniowych i ekosystemy łąk; nie zmieniają dotychczasowego sposobu uŜytkowania, w ich obszarze wyklucza się moŜliwość lokalizacji farmy wiatrowej oraz zabudowy kubaturowej, z wyłączeniem urządzeń słuŜących gospodarce wodnej i rekreacji. KD – tereny dróg publicznych. W odległości mniejszej niŜ 100 m od dróg publicznych wyklucza się moŜliwość usytuowania siłowni wiatrowych. Wyłączenie to nie dotyczy realizacji niezbędnej infrastruktury technicznej oraz dróg dojazdowych do poszczególnych siłowni. Ustala się konieczność przestrzegania postanowień Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 04.02.2008 r. w sprawie wdroŜenia wymagań techniczno – obronnych w zakresie przygotowania infrastruktury drogowej na potrzeby obronne państwa (Dz. Urz. MI z dnia 7.02.2008 r.) w przypadku drogi wojewódzkiej nr 190. KK – teren wąskotorowej kolejki. Ustala się moŜliwość funkcjonowania kolejki oraz zakaz lokalizacji siłowni wiatrowych w odległości nie mniejszej niŜ 100 m od torów. 8 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka G – teren infrastruktury technicznej, stacje redukcyjno – pomiarowe gazownictwa. Nie zmieniają dotychczasowego sposobu uŜytkowania, w odległości mniejszej niŜ 100 m wyklucza się moŜliwość lokalizacji farmy wiatrowej oraz zabudowy kubaturowej, z wyłączeniem urządzeń infrastruktury technicznej”. WZ – teren infrastruktury technicznej, ujęcie wody. Nie zmienia dotychczasowego sposobu uŜytkowania. Wyklucza się moŜliwość lokalizacji siłowni wiatrowych w odległości mniejszej niŜ 100 m, z wyłączeniem urządzeń infrastruktury technicznej. W Części IV, Rozdziale 6. Kierunki rozwoju i przekształceń w strukturze przestrzennej na terenie objętym zmianą studium. 6.3. Kierunki dotyczące obszarów oraz zasad ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu kulturowego i uzdrowisk, pojawia się zapis o brzmieniu: „Lokalizacja elektrowni wiatrowych na obszarze objętym zmianą studium nie wpłynie negatywnie na krajobraz, pod warunkiem zachowania zasad minimalizacji zajmowanej powierzchni i poprawnego, geometrycznego rozmieszczenia siłowni wiatrowych. Ze względu na lokalną strukturę krajobrazu proponuje się zastosowanie dodatkowo następujących zasad: - lokalizacji siłowni wiatrowych minimum 200 m od granicy lasu, - zachowanie dystansu 50-100 m od istniejących zadrzewień liniowych i śródpolnych w celu zachowania ich indywidualnych wartości krajobrazowych. W związku z występującymi oddziaływaniami akustycznymi ustala się wymóg zachowania odległości 500 m od zabudowy przeznaczonej na stały pobyt ludzi. Szczegółowe odległości siłowni wiatrowych od poszczególnych form zagospodarowania terenu zostaną określone na etapie sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Rozmieszczenie elektrowni wiatrowych powinno być zgodne z warunkami fizjograficznymi. Najkorzystniejszym obszarem jest obszar płaskiej wierzchowiny wysoczyzny, niezalesiony, cechujący się dobrą konfiguracją morfometryczną. Przed realizacją inwestycji warunki geologiczno-gruntowe w odniesieniu do lokalizacji kaŜdej turbiny powinny zostać zweryfikowane przez geotechnika. W zakresie ochrony litosfery i gleb wskazana jest lokalizacja elektrowni na gruntach VI i V klasy bonitacyjnej oraz nieuŜytkach, a w dalszej kolejności na gruntach wyŜszej jakości oraz na moŜliwie małej powierzchni. W sąsiedztwie obszaru opracowania występują pomniki przyrody (drzewa i grupy drzew) wpisane do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody. Są nimi: dwa dęby szypułkowe - Leśnictwo Czajcze; grupa drzew - 2 dęby bezszypułkowe - Leśnictwo Czajcze oddz. 5b i 5c; grupa drzew - 2 dęby szypułkowe, świerk pospolity, modrzew europejski - wieś Młotkowo II, park; grupa drzew - 2 dęby szypułkowe - wieś Tłukomy, park przy kościele; dąb czerwony - wieś Kijaszkowo, 9 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka park przy Domu Dziecka oraz dąb szypułkowy - wieś Bądecz, park RSP. Podczas sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego naleŜy uwzględnić występowanie w/w elementów środowiska”. • W Części IV, Rozdziale 6. Kierunki rozwoju i przekształceń w strukturze przestrzennej na terenie objętym zmianą studium. 6.4. Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej, pojawia się zapis o brzmieniu: „W sąsiedztwie obszarów, na których planuje się lokalizację elektrowni wiatrowych znajdują się zabytki architektoniczne wpisane do rejestru zabytków lub objęte ochroną konserwatorską. Planowany jest takŜe wpis do rejestru Wyrzyskiej Kolei Dojazdowej. Szczegółowy wykaz powyŜszych znajduje się w rozdziale 6.2. i 6.3. studium. W związku z powyŜszym istnieje obowiązek uzgadniania wszelkich prac z odpowiednimi słuŜbami ochrony zabytków. Ponadto na terenie gminy Wysoka znajduje się około 570 rozpoznanych i zewidencjonowanych stanowisk archeologicznych, objętych ochroną konserwatorską. W bezpośrednim sąsiedztwie przewidzianych do budowy siłowni wiatrowych obszarów występują stanowiska archeologiczne objęte ochroną konserwatorską. Są one skoncentrowane w rejonie następujących miejscowości: Czajcze, Bądecz, Mościska, Wysoka, Wysoka Mała oraz Tłukomy. Dla ochrony archeologicznego dziedzictwa kulturowego ustala się obowiązek uzgadniania z właściwymi słuŜbami ochrony zabytków, przed uzyskaniem decyzji o pozwoleniu na budowę wszelkich prac ziemnych związanych z zabudowaniem i zagospodarowaniem terenu w celu wprowadzenia funkcji elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną i drogami dojazdowymi oraz pod zabudowę zagrodową, w celu ustalenia obowiązującego zakresu badań archeologicznych. W związku z powyŜszym podczas opracowywania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego naleŜy przy lokalizacji elektrowni wiatrowych wraz z towarzyszącą infrastrukturą uwzględnić odległości od w/w stanowisk, które nie będą stanowić dla nich zagroŜenia”. • W Części IV, Rozdziale 6. Kierunki rozwoju i przekształceń w strukturze przestrzennej na terenie objętym zmianą studium. 6.5. Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej, pojawia się zapis o brzmieniu: „Realizacja inwestycji polegającej na budowie farmy wiatrowej wymaga zapewnienia swobodnego dojazdu do poszczególnych turbin wiatrowych, poprzez wyznaczoną sieć dróg wewnętrznych. Ponadto ustala się zachowanie istniejącej sieci dróg publicznych. Dodatkowo ustala się konieczność przestrzegania postanowień Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 04.02.2008 r. w sprawie wdroŜenia wymagań techniczno – obronnych 10 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka w zakresie przygotowania infrastruktury drogowej na potrzeby obronne państwa (Dz. Urz. MI z dnia 7.02.2008 r.) w przypadku drogi wojewódzkiej nr 190. W związku z brakiem na terenie objętym zmianą studium linii elektroenergetycznych wysokiego napięcia oraz ograniczoną dostępnością i przepustowością linii średniego napięcia przystosowanych do przesyłu energii z projektowanej farmy wiatrowej, naleŜy zapewnić przesył energii elektrycznej pochodzącej z planowanych farm do GPZ Wyrzysk. Ustala się konieczność zgłoszenia do Szefostwa SłuŜby Ruchu Lotniczego Sił Powietrznych RP wszelkich obiektów o wysokości równej i większej niŜ 50,0 m n. p. t. – przed wydaniem pozwolenia na budowę, planując lokalizację turbin wiatrowych lub modernizując systemy telekomunikacyjne czy elektroenergetyczne”. • W Części IV, Rozdziale 6. Kierunki rozwoju i przekształceń w strukturze przestrzennej na terenie objętym zmianą studium. 6.9. Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, w tym obszary wymagające zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, pojawia się zapis o brzmieniu: „Na obszarze objętym zmianą studium wyznaczono obszary oznaczone na rysunku studium symbolami R/EW1 i R/EW2, R/EW3, dla których w celu przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne (zgodnie z ustaleniami niniejszego studium) konieczne jest sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Dla obszarów tych dopuszcza się częściowe zmiany przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne w miejscach uzasadnionych posadowieniem wieŜ elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną i drogami dojazdowymi”. • W Części IV, Rozdziale 6. Kierunki rozwoju i przekształceń w strukturze przestrzennej na terenie objętym zmianą studium. 6.10. Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej, pojawia się zapis o brzmieniu: „Na obszarze objętym zmianą studium obowiązuje wyłączenie terenów bezpośrednio znajdujących się pod wieŜami elektrowni wiatrowych wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną i drogami dojazdowymi, natomiast tereny rolnicze pozostają w dotychczasowym uŜytkowaniu. Na terenach tych naleŜy dąŜyć do minimalizacji zajmowania gruntów wysokiej jakości (II, III i IV klasy bonitacyjnej), w tym w zakresie rozplanowania poszczególnych elementów farmy wiatrowej (tereny przeznaczone pod fundamenty siłowni wiatrowych oraz niezbędne drogi dojazdowe). Postuluje się zachowanie istniejących pasów zadrzewień śródpolnych, a takŜe ograniczenie zarastania i zabagniania uŜytków zielonych. W zakresie leśnej przestrzeni produkcyjnej 11 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka zachowuje się dotychczasowe tereny leśne oraz dotychczasowe kierunki ich zagospodarowania.” • W Części IV, Rozdziale 6. Kierunki rozwoju i przekształceń w strukturze przestrzennej na terenie objętym zmianą studium. 6.12. Obszary, dla których wyznacza się w złoŜu kopaliny filar ochronny, pojawia się punkt o brzmieniu: „Na terenie objętym zmianą studium, poza wyznaczonymi w studium z 2000 roku obszarami, nie występują inne udokumentowane złoŜa kopalin. Planowana farma wiatrowa nie obejmuje swoim zasięgiem w/w obszarów toteŜ nie wyznacza się filarów ochronnych”. 12 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 3. ANALIZY I OCENY 3.1 istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku realizacji projektowanego dokumentu Obszar objęty opracowaniem ma powierzchnię około 55 km2 i jest połoŜony na terenie gminy Wysoka, w jej północnej części, w powiecie pilskim, w północnej części województwa wielkopolskiego. Wg. podziału Kondrackiego (2001) połoŜony jest w obrębie prowincji NiŜu Środkowoeuropejskiego, podprowincji Pojezierzy Południowobałtyckich, makroregionu Pojezierza Południowopomorskiego w granicach mezoregionu Pojezierza Krajeńskiego (314.69). Dominuje tu krajobraz polodowcowy: moreny akumulacyjne i spiętrzone, kemy, ozy oraz rynny lodowcowe. W sąsiedztwie przebiegają granice dwóch innych jednostek mezoregionalnych – od południa Doliny Środkowej Noteci (315.34) i od zachodu Doliny Gwdy (314.68). Klimat Opisywany obszar leŜy w strefie przejściowej i objęty jest zarówno wpływami Atlantyku jak i kontynentu azjatyckiego, z przewagą wpływu Oceanu Atlantyckiego. Według regionalizacji Gumińskiego (1954) obszar ten naleŜy do Nadnoteckiej (VI) dzielnicy rolniczo klimatycznej. Według regionalizacji Wosia (1999) teren ten leŜy w granicach Regionu Środkowowielkopolskiego (XV), i charakteryzuje się bardzo duŜą zmiennością pogody. Średnia roczna suma opadów wynosi 400 – 450 mm (w miesiącach letnich notuje się 120 – 140 mm, zaś w miesiącach zimowych 40 – 60 mm). Minimum opadów przypada na miesiąc luty, a maksimum najczęściej na miesiąc lipiec i sierpień. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi od +7 do +8°C. Najciep lejszym miesiącem jest lipiec z temperaturą wahającą się od +17 do + 18°C, natomiast najchłodniejszym jest styczeń z temperaturą od -2 do -3°C. W tym rejonie wyst ępuje stosunkowo mało dni chłodnych (około 100), dni pogodnych jest około 40, a pochmurnych 140. Pokrywa śnieŜna zalega przez 20 – 30 dni w ciągu roku, a długość okresu wegetacyjnego wynosi 200 – 210 dni. PrzewaŜają wiatry z sektora zachodniego. Mgły występują przez cały rok, ze szczególnym nasileniem od października do marca (Kozacki i in. 2005). UciąŜliwość stanowią tzw. „mgły radiacyjne” – poranne, utrzymujące się w zagłębieniach terenu z płytkim zwierciadłem wód gruntowych lub wodą powierzchniową. 13 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka Według podziału na regiony i krainy klimatyczne dokonanego przez W. Okołowicza gmina Wysoka połoŜona jest w rejonie pomorskim, krainie 13. Jest to obszar przewagi wpływów oceanicznych, na które nakłada się pośredni wpływ Bałtyku. Opisywany obszar, wg charakterystyki W. Okołowicza, ma klimat stosunkowo chłodny, lato dość krótkie, zima dłuŜsza. Amplitudy temperatur nie są zbyt wielkie i pomimo, kształtowane są przez wpływy oceaniczne i morskie nie wykazują wzrostu w miarę oddalania się od wybrzeŜa. (Leciejewski i in. 2001). Klimat lokalny kształtowany jest przede wszystkim poprzez rzeźbę terenu, charakter pokrycia podłoŜa, obecność zbiorników wodnych, poziom zalegania wód gruntowych oraz czynniki wynikające z działalności człowieka. Na zaburzenia w bilansie cieplnym wpływ mają przede wszystkim zanieczyszczenia powietrza charakterystyczne dla obszarów urbanistycznych. Dymy i pyły znajdujące się w powietrzu powodują w porze dziennej osłabienie promieniowania słonecznego, natomiast w nocy – zmniejszają promieniowanie efektywne ziemi. Na analizowanym obszarze moŜna wyróŜnić następujące topoklimaty: 1. Topoklimat obszarów wysoczyznowych płaskich i lekko falistych. Cechuje się dobrym nasłonecznieniem i napowietrzeniem na skutek braku większych kompleksów leśnych i małego zróŜnicowania hipsometrycznego. MoŜna tutaj wyróŜnić: a) topoklimat terenów uŜytkowanych rolniczo z wodą gruntową zalegającą na głębokości większej od 1,0 m p.p.t., o przeciętnych warunkach klimatycznych; b) topoklimat terenów uŜytkowanych rolniczo (głównie jako trwałe uŜytki zielone) z wodą gruntową zalegającą na głębokości do 1 m p.p.t., o mniej korzystnych warunkach bioklimatycznych. 2. Topoklimat rynien jeziornych i głębszych obniŜeń na wysoczyźnie, o niekorzystnych warunkach bioklimatycznych ze względu na mniejsze nasłonecznienie, zwiększoną wilgotność powietrza i występowanie inwersji termicznych i zamgleń. 3. Topoklimat obszarów zalesionych, o korzystnych warunkach bioklimatycznych. 4. Topoklimaty obszarów zurbanizowanych a) obszary zieleni wśród zabudowy korzystnie wpływające na bioklimat b) teren zabudowy rozproszonej niskokondygnacyjnej o dobrych warunkach bioklimatycznych c) tereny przemysłowo – składowe i komunikacyjne wyróŜniające się niekorzystnym oddziaływaniem na bioklimat (Leciejewski i in. 2000). 14 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka Ukształtowanie terenu Omawiany teren jest obszarem nizinnym, pod względem hipsometrycznym dość zróŜnicowanym, o wysokościach od około 93 m n.p.m. na krańcach zachodnich (linia brzegowa jeziora Stare) do około 118 m n.p.m. w części centralnej. Obserwowane deniwelacje między skrajnymi pomiarami połoŜenia nad poziomem morza wynoszą 25 m. Rzeźba terenu ukształtowana została w wyniku procesów morfogenetycznych związanych ze stadiałem poznańskim zlodowacenia bałtyckiego w czasie postoju i recesji lądolodu. PrzewaŜającą formą powierzchni terenu jest morena denna płaska i falista, w której zaznaczają się liczne obniŜenia, głównie o płaskim dnie oraz niewielkie rynny jeziorne. Nie ma wyraźnie wykształconych dolin rzecznych, a odwadniający ten obszar Kanał Okaliniec przepływa przez liczne płaskie i szerokie obniŜenia, nie tworząc wyraźniej doliny (Kozacki i in. 2005). Typ krajobrazu – niziny pagórkowate (Richling i Dąbrowski 1995). Gleby Gleby występujące na obszarze objętym opracowaniem są bardzo zróŜnicowane. RóŜnorodność ta świadczy o tym, Ŝe istniejącą pokrywę glebową ukształtowały róŜne procesy glebotwórcze. ZróŜnicowany jest teŜ charakter skały macierzystej oraz stosunki wodne. Znaczny wpływ na właściwości gleb wywarła równieŜ działalność człowieka. Materiałem glebotwórczym na przewaŜającym obszarze są gliny zwałowe i w mniejszym stopniu utwory fluwioglacjalne. PrzewaŜającym typem gleb są gleby bielicowe powstałe na podłoŜu piaszczystym i gliniasto – piaszczystym oraz brunatne powstałe na glinach mocnych i iłach. Poza tym występują tu czarne ziemie właściwe i zdegradowane. Największą grupę stanowią gleby wytworzone z glin zwałowych lekkich i średnich. Wierzchnie warstwy tych gleb stanowią piaski gliniaste lekkie i mocne. Najlepsze z tych gleb o dobrze rozwiniętym poziomie próchniczym zaliczane są do kompleksu pszennego dobrego (2). Są to gleby najlepsze pod względem przydatności rolniczej. Zajmują niewielkie powierzchnie w rejonie wsi: Sędziniec, Czajcze, Młotkowo, Bądecz. Do tych gleb naleŜą typy: gleby brunatne właściwe i wyługowane oraz w mniejszym stopniu pseudobielicowe i czarne ziemie. Największe powierzchnie zajmują gleby wytworzone z glin lekkich, których wierzchnie warstwy stanowi piasek gliniasty leki i mocny, zaliczone do gleb pszenno – Ŝytnich kompleksy 4-go. Posiadają płytszy poziom próchniczy, większe zakwaszenie i mniej składników pokarmowych w warstwie powierzchniowej. Wśród tych gleb wyróŜnia się: gleby brunatne wyługowane i kwaśne, gleby pseudobielicowe oraz sporadycznie czarne ziemie. Występują one w rejonie wsi: Sędziniec, Czajcze, Młotkowo, Bądecz, Kijaszkowo, Tłukomy. Na opisywanym obszarze 15 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka licznie występują takŜe gleby wytworzone z piasków gliniastych lekkich i słabo gliniastych podścielonych średnio głęboko gliną lekką. Są to gleby Ŝytnio – ziemniaczane w typie gleb brunatnych wyługowanych, czarnych ziem zdegradowanych i gleb pseudobielicowych. NaleŜą do kompleksu 5-go i 6-go (Ŝytni dobry i słaby). Są wraŜliwe na suszę w okresie wegetacyjnym, charakteryzują się większym zakwaszeniem. Na niewielkich powierzchniach występują gleby naleŜące do kompleksu Ŝytniego bardzo słabego (7-go – Ŝytnio – bulionowego). Są to gleby bielicowe, wytworzone głównie z piasków luźnych i słabogliniastych. Charakteryzują się ubogimi składnikami pokarmowymi i trwałym przesuszeniem. W sąsiedztwie uŜytków zielonych występują gleby kompleksu 9-go tj. zboŜowo – pastewnego słabego, są to gleby typu czarne ziemie, okresowo i trwale podmokłe (Leciejewski i in. 2000). Geologia Analizowany obszar leŜy w obrębie jednostki geologicznej zwanej Wałem Pomorskim, będącej północną częścią Wału Środkowopolskiego. Głębsze podłoŜe zbudowane jest z prekambryjskich skał metamorficznych oraz granitów, granitoidów i skał wylewnych. Na nim zalegają zaburzone, poza permem, utwory paleozoiczne. Formacje prekambryjskie i paleozoiczne tworzą strukturę typu platformy (Augustowski 1977). Spąg permsko – mezozoiczny zalega na głębokości 2500 m p.p.t. Seria cechsztyńska o znacznej miąŜszości zbudowana jest z utworów soli kamiennej przewarstwionej anhydrytami, iłami, dolomitami, łupkami i gipsem (Kozacki i in. 2005). Strop trzeciorzędu, zalegający na wysokości od 20 m p.p.m do 70 m n.p.m. budują mioceńskie iły pylaste, iły i mułki ze zwęglonym detrytusem roślinnym i wkładkami węgli brunatnych oraz piaski. Pliocen reprezentują iły pylaste i piaszczyste z wkładkami mułków i piasków kwarcowo – łyszczykowych. MiąŜszość trzeciorzędu osiąga wartość 150 m. Rzeźba powierzchni podczwartorzędowej została w znacznym stopniu zmodyfikowana przez procesy erozji i denudacji w czasie plejstocenu. Wśród powierzchniowych utworów geologicznych przewaŜają gliny morenowe i piaski z głazami akumulacji lodowcowej (osady moreny dennej) oraz piaski, Ŝwiry, głazy oraz gliny morenowe strefy marginalnej lądolodu fazy poznańskiej (Rzechowski 1995). Osady pochodzenia organicznego, reprezentowane przez torfy i gytie występują w obniŜeniach dolinnych oraz zagłębieniach bezodpływowych - w północnej i południowej części. Torfy reprezentowane są głównie przez takie gatunki jak torf turzycowy i torf mszysty. Są one dobrze rozłoŜone i bez domieszek osadów mineralnych. MiąŜszość ich oscyluje w granicach 0,55 - 4,95 m. Gytia zalega pod warstwą torfu, na niewielu udokumentowanych polach, a jej średnie miąŜszości wahają się od 0,37 - 2,22 m (Leciejewski i in. 2001). 16 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka W okolicach wsi Czajcze znajduje się aktualnie eksploatowane złoŜe surowców ilastych ceramiki budowlanej. Są to złoŜa iłów pstrych (wieku plioceńskiego), oderwanych od podłoŜa przez nasuwający się lądolód i występujące w postaci porwaków w utworach plejstoceńskich. Wody podziemne Opisywany teren znajduje się w zasięgu dwóch Głównych Zbiorników Wód Podziemnych. Przy zachodniej granicy jest to trzeciorzędowy, porowy Subzbiornik Złotów – Piła – Strzelce Krajeńskie (nr 127) nieobjęty najwyŜszą ochroną (ONO) i wysoką ochroną (OWO). Na wschodnich krańcach znajduje się czwartorzędowy, porowy zbiornik Młotkowo (nr 133), objęty w całości wysoką ochroną (OWO). Zaleganie I poziomu wodonośnego zaleŜy od geomorfologii terenu i głębokości zalegania warstwy nieprzepuszczalnej. Na wysoczyźnie morenowej zbudowanej na powierzchni z glin zwałowych, zwierciadło I poziomu znajduje się pod pierwszą warstwą gliny, na głębokości od 5 do 12 m p.p.t.. Są to wody eksploatowane w kopanych studniach wiejskich. W obniŜeniach terenowych, w sąsiedztwie jezior, Kanału Okaliniec i rowów melioracyjnych, zwierciadło I poziomu wodonośnego występuje znacznie płycej – na głębokości poniŜej 2 m i ma związek ze zwierciadłem wód powierzchniowych. Występuje tu pogłębiający się deficyt wody, związany z obniŜaniem się pierwszego poziomu wodonośnego, szczególnie po wykonaniu melioracji (Leciejewski i in. 2000). Wody powierzchniowe Obszar objęty opracowaniem naleŜy do dorzecza Noteci. Odwadniany jest przez niewielkie cieki, które sztucznie pogłębione i wyprostowane mają często charakter rowów melioracyjnych. Przy niskich stanach wód cieki te nie niosą wody. Rowy melioracyjne poprzez połączenie ich z małymi ciekami spowodowały zmiany gęstości i przebiegu sieci hydrograficznej. Udokumentowano występowanie duŜych obszarów objętych systemem drenarskim oraz melioracjami, głównie w części zachodniej omawianego obszaru, pomiędzy Wysoką a Śmiardowem Krajeńskim oraz w części południowej, w okolicach wsi Czajcze. Opisywany obszar połoŜony jest w zlewni cząstkowej Kanału Okaliniec, która jest obszarem bezodpływowym Jeziora Kopcze, połoŜonego w gminie Kaczory. Rejon wsi: Bądecz, Sędziniec, Tłukomy i częściowo Rudna odwadniany jest do Gwdy przez sieć rowów wpływających do StruŜnicy i dalej przez Głomię do Gwdy. Na analizowanym obszarze występuje kilka naturalnych zbiorników wodnych, z których największe stanowią znajdujące się przy zachodniej granicy Jezioro Stare (14,5 ha) 17 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka oraz sąsiadujące ze wsią o tej samej nazwie Jezioro Tłukomy (9,7 ha). W większości są to jeziora małe i płytkie, o powolnej wymianie wód, czego przyczyną są niewielkie przepływy cieków do nich dopływających. Wykazują one duŜe tempo zaniku powierzchni, co z kolei jest wynikiem zarastania i zamulania, a takŜe obniŜania się poziomu wód gruntowych. Płytkie misy jeziorne przekształcają się stosunkowo szybko w torfowiska. Dość licznie występują tu takŜe niewielkie zbiorniki na obszarach bezodpływowych, powstałych na skutek eksploatacji Ŝwiru czy torfu (Kaniecki i in. 2003). Jeziora są elementem hydrograficznym, który podlega najszybszym zmianom. Lustro wody ulega stopniowemu obniŜaniu, co moŜe być przyspieszone przez nie zawsze wnikliwie przemyślaną meliorację, nieraz terenów nawet odległych od jeziora lecz mających wpływ na zasilanie ich w wodę. Drugim czynnikiem zmniejszającym powierzchnię lustra wody w jeziorach jest ich zarastanie, tym silniejsze im zbiornik jest płytszy i woda bogatsza w składniki pokarmowe dla roślin. Pozostałością po dawnych jeziorach są obszary bagien i mokradeł, docelowo przekształcające się w łąki z występującymi w podłoŜu złoŜami torfu i gytii. Obszary bagien, mokradeł i łąk są waŜnym czynnikiem regulującym stosunki wodne, nieraz na znacznych obszarach. (Leciejewski i in. 2001). Obszar objęty opracowaniem, zgodnie z podziałem hydrograficznym Polski znajduje się w regionie pomorsko – kujawskim (III), w podregionie pomorskim (III 1), w rejonie ŁobŜenicy (III 18). Roślinność Według podziału geobotanicznego Polski dokonanego przez Pawłowskiego i Szafera (1972) obszar objęty opracowaniem naleŜy do Okręgu Wysoczyzny Złotowskiej w Krainie Pomorski Południowy Pas Przejściowy wchodzącej w skład Poddziału Pasa Równin Przymorskich i Wysoczyzn Pomorskich w Dziale Bałtyckim. Regionalizacja geobotaniczna Matuszkiewicza (1994) Środkowoeuropejskiej, umiejscawia Podprowincji obszar objęty opracowaniem Środkowoeuropejskiej w Właściwej, Prowincji Dziale Brandenbursko-Wielkopolskim, Krainie Notecko-Lubuskiej, Okręgu Złotowsko-Chojnickim. Roślinność potencjalna opisywanego terenu to środkowoeuropejskie grądy w postaci nizinno-wyŜynnej Galio-Carpinetum (collinum). Roślinność rzeczywistą poza intensywnie uŜytkowanymi gruntami rolnymi stanowią nasadzenia sosnowe tworzące bór mieszany świeŜy w części zachodniej obszaru, oraz wielogatunkowe zespoły leśne między Bądeczem i Tłukomami. Stwierdzono w nich płaty lasu mieszanego świeŜego z udziałem m.in. dębu, buka, brzozy, sosny, świerku oraz w najniŜej połoŜonych miejscach olsy oraz brzeziny. Te ostatnie spotka się ponadto w śródpolnych płatach zadrzewień powstałych w miejscach niegdysiejszego wydobywania torfu. WzdłuŜ niektórych odcinków dróg śródpolnych 18 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka wykształciły się gęste pasy zarośli zbudowanych głównie z gatunków drzew owocowych oraz kolczastych krzewów. Część przydroŜnych alei tworzą okazałe stare drzewa jak np. aleja lip w Młotkowie objęta ochroną konserwatorską. Małe zbiorniki śródpolne zazwyczaj nie posiadają dobrze wykształconej roślinności brzegowej, choć na większych spotyka się szuwar trzcinowy. W ramach specyficznych zagroŜeń dla szaty roślinnej uwzględnić naleŜy: • wypalanie traw; • zanieczyszczenia powiązane z ruchem komunikacyjnym; • zmiana odczynu i składu chemicznego wód opadowych powodowanych przez opady atmosferyczne. Świat zwierząt Dotychczas teren objęty opracowaniem nie doczekał się publikacji faunistycznych. Opracowanie ekofizjograficzne (Przybycin i in. 2009) podaje występowanie saren na terenach otwartych i leśnych, ślady Ŝerowania dzików na terenach leśnych pomiędzy Bądeczem i Tłukomami, lisy, kunę domową oraz zająca. Część informacji o ornitofaunie uzyskać moŜna z ogólnych publikatorów omawiających wyniki ogólnopolskich lub regionalnych akcji ornitologicznych. Z wielkopolskiej monografii ornitologicznej (Bednorz i in. 2000) wynika, Ŝe w latach 1980-1996 na terenie objętym opracowaniem gniazdowało 8 "kluczowych” pod kątem wraŜliwości na elektrownie wiatrowe gatunków ptaków (PSEW 2008): - bąk Botaurus stellaris; - błotniak stawowy Circus aeruginosus; - bocian czarny Ciconia nigra; - dzięcioł średni Dendrocopos medius; - kszyk Gallinago gallinago; - przepiórka Coturnix coturnix; - pustułka Falco tinnunculus; - Ŝuraw Grus grus; W podsumowaniu krajowego cenzusu bociana białego (Ptaszyk 2006) wynika, ze na terenie objętym opracowaniem lub w miejscowościach sąsiadujących z nim gniazduje 9 par bociana białego: 2 w Czajczu i Tłukomach, po jednej w Wysokiej, Bądeczu, Młotkowie i Jeziorkach Kosztowskich. Opracowanie Sikory i in. (2007) bazujące głównie na danych z Polskiego Atlasu Ornitologicznego (lata 1985-1993), oraz uzupełnione o najnowsze istotne obserwacje (do 2004 roku) podaje dla terenu opracowania 74 gatunki ptaków lęgowych, w większości pospolitych. Na obszarze objętym Studium prowadzony jest od 1 września 19 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 2009 r. przedrealizacyjny monitoring ornitologiczny. Wykazał on dotychczas 70 gatunków ptaków korzystających z terenu objętego Studium w trakcie migracji i zimowania (Przybycin P. i in. 2008, 2009). Tabela 1. Gatunki ptaków stwierdzane na terenie objętym zmianami Studium. Lp nazwa polska 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 szpak gęś nieoznaczona zięba trznadel jer czajka Ŝuraw gęś zboŜowa krzyŜówka dzwoniec kwiczoł makolągwa gęgawa szczygieł siewka złota mazurek czyŜ gęś białoczelna myszołów świergotek łąkowy łabędź niemy kos potrzeszcz kruk dymówka łyska sroka gil wróbel wąsatka droździk sójka gawron modraszka mysikrólik raniuszek sierpówka łabędź krzykliwy pliszka siwa krogulec czapla siwa grubodziób 42 43 44 45 nazwa naukowa Sturnus vulgaris Anser sp. Fringilla coelebs Emberiza citrinella Fringilla montifringilla Vanellus vanellus Grus grus Anser fabalis Anas platyrhynchos Carduelis chloris Turdus pilaris Carduelis cannabina Anser anser Carduelis carduelis Pluvialis apricaria Passer montanus Carduelis spinus Anser albifrons Buteo buteo Anthus pratensis Cygnus olor Turdus merula Emberiza calandra Corvus corax Hirundo rustica Fulica atra Pica pica Pyrrhula pyrrhula Passer domesticus Panurus biarmicus Turdus iliacus Garrulus glandarius Corvus frugilegus Cyanistes caeruleus Regulus regulus Aegithalos caudatus Streptopelia decaoto Cygnus cygnus Motacilla alba Accipiter nisus Ardea cinerea Coccothraustes coccothraustes Corvus monedula Corvus cornix Phalacrocorax carbo kawka wrona kormoran 20 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka skowronek srokosz myszołów włochaty bogatka jastrząb pełzacz nieoznaczony perkoz dwuczuby kwokacz dzięcioł duŜy dzięcioł czarny pustułka gąsiorek lerka kowalik strzyŜyk krakwa rzepołuch błotniak łąkowy kania ruda dzięcioł zielony sikora uboga puszczyk śpiewak paszkot płomykówka 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 Alauda arvensis Lanius excubitor Buteo lagopus Parus major Accipiter gentilis Certhia sp. Podiceps cristatus Tringa nebularia Dendrocopos major Dryocopus martius Falco tinnunculus Lanius collurio Lullula arborea Sitta europaea Troglodytes troglodytes Anas strepera Carduelis flavirostris Circus pygargus Milvus milvus Picus viridis Poecile palustris Strix aluco Turdus philomelos Turdus viscivorus Tyto alba Przedrealizacyjny monitoring chiropterologiczny prowadzony od września 2009 r. wykazał w okresie migracji jesiennej występowanie borowca wielkiego, mroczka późnego, karlika większego, karlika mniejszego, mopka (Przybycin i in. 2009). Kontrole potencjalnych zimowisk nie wykazały występowania miejsc wykorzystywanych przez nietoperze jako kryjówek zimowych (tamŜe). Jakość powietrza W oparciu o Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2008 r., nr 52, poz. 310) tereny objęte opracowaniem naleŜą do klasy A (w której stęŜenia zanieczyszczeń nie przekraczają poziomów dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych) dla pyłu PM10, bezno(a)pirenu, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu, kadmu, arsenu, niklu, ołowiu, benzenu i tlenku węgla. Zanieczyszczenia ozonem klasyfikują teren w klasie C (w której stęŜenia zanieczyszczeń przekraczają poziomy dopuszczalne, poziomy docelowe , poziomy celów długoterminowych) (WIOŚ 2008). 21 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka Antropopresja Teren objęty opracowaniem został w znacznym stopniu przekształcony przez człowieka poprzez prowadzenie działalności rolniczej. Przekształcenia obejmują w mniejszym stopniu tereny leśne, choć takŜe struktura lasów została zmieniona i odbiega od roślinności potencjalnej. Lasy uŜytkowane są gospodarczo na całym obszarze objętym opracowaniem. Gospodarka rolna oparta w duŜym stopniu na terenach byłych majątków ziemskich, a następnie Państwowych Gospodarstw Rolnych jest wyspecjalizowana i intensywna, takŜe w odniesieniu do uŜytków zielonych. Poza małymi fragmentami przylegającymi do terenów leśnych lub zabudowań nie stwierdza się nieuŜytków i odłogów. Teren objęty opracowaniem pokrywa regularna sieć dróg. Przez centralną część obszaru opracowania przebiega południkowo droga wojewódzka nr 190. Największa miejscowość w rejonie objętym opracowaniem – Wysoka – połoŜona jest na południe od niego i liczy ok. 2 800 mieszkańców. Na opisywanym terenie zlokalizowane jest 7 sołectw: Bądecz i Sędziniec, Czajcze, Kijaszkowo, Młotkowo, Rudna, Stare i Gmurowo, Tłukomy. Brak zmian w Studium spowoduje zachowanie dotychczasowego stanu środowiska na analizowanym obszarze. Krajobraz pozostanie niezmieniony wprowadzeniem dominant architektonicznych. Nie pojawią się utwardzone drogi techniczne do kaŜdej z turbin wiatrowych. Brak zmian w Studium przyczyni się do utrzymania poziomu hałasu w środowisku na dotychczasowym poziomie. Brak zmian, uniemoŜliwi równieŜ lokalizację turbin wiatrowych na obszarach rolniczych, a co za tym idzie produkcję czystej i odnawialnej energii z wykorzystaniem wiatru. Do wzrostu wykorzystania odnawialnych źródeł energii obligują Polskę umowy międzynarodowe (traktat Kioto), a takŜe cele przyjęte w strategicznych dokumentach krajowych i prawie wspólnotowym. Obszary chronione Na terenie objętym zmianami Studium nie występują obszarowe formy ochrony przyrody ustanowione na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r., nr 92, poz. 880 ze zm.). NajbliŜsze tereny chronione – trzy uŜytki ekologiczne („śuraw”, „Bobrowe Bagno”, „Linki”) połoŜone są w lasach leśnictwa Czajcze (Nadleśnictwo Kaczory), pomiędzy Bądeczem i Tłukomami, w odległości ok. 1 km od granic terenu objętego zmianami Studium. NajbliŜszy obszar sieci Natura 2000, Obszar Specjalnej Ochrony Siedlisk „Ostoja Pilska” PLH300045, jest połoŜony w odległości około 2 km od zachodnich granic terenu objętego opracowaniem. „Dolina ŁobŜonki” PLH300040 jest oddalona 3,5 km na wschód od terenu objętego opracowaniem. Obszar „Dolina Noteci 22 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka PLH300004 pokrywa się z obszarem PLB300001. Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków: „Puszcza nad Gwdą” PLB300012 połoŜony ok. 3,8 km na zachód, oraz „Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego” PLB300001 zlokalizowany ok. 7 km na południe od opisywanego terenu (Tabela 2). Tabela 2. Formy ochrony przyrody połoŜone najbliŜej terenu objętego opracowaniem. Odległość od terenu objętego Nazwa opracowaniem UŜytki ekologiczne w leśnictwie „Czajcze” 1 km na N Obszar Natura 2000 „Ostoja Pilska” (PLH300045) 2 km na W Obszar Natura 2000 „Dolina ŁobŜonki” (PLH300040) 3,5 km na E Obszar Natura 2000 „Puszcza nad Gwdą” 3,8 km na W (PLB300012) Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Noteci” 4 km na S Obszar Natura 2000 „Dolina Środkowej Noteci i 7 km na S Kanału Bydgoskiego (PLB300001) Obszar natura 2000 „Dolina Noteci” (PLH300004) 7 km na S Poza terenami objętymi formami ochrony przyrody, w sąsiedztwie terenu objętego niniejszym opracowaniem zlokalizowane są tereny waŜne dla awifauny w skali województwa: Jezioro Sławianowskie oraz Bagno Kocuńskie (2 km od terenu objętego ziamą Studium) oraz Jezioro Kleszczynek (3 km na zachód od terenu zmiany Studium) i Bagno Koło Wysokiej (2 km na południe od terenów zmiany Studium). Wymienione obszary wykorzystywane są przez Ŝurawie i gęsi zboŜowe oraz białoczelne jako noc legowiska i Ŝerowiska skupiające do ok. 1000 os. (Wylegała i in. 2008). PoniŜej przedstawia się ogólną charakterystykę obszarów Natura 2000 połoŜonych w odległości poniŜej 10 km od terenu objętego niniejszym opracowaniem. Obszar Natura 2000 „Ostoja Pilska” (PLH300045). W odległości ok. 2 km od zachodnich granic terenów objętych zmianami Studium połoŜony jest fragment obejmujący ramienicowe Jezioro Wapińskie (Wapieńskie, Okunite k. Krajenki, Wakunter) oraz eutroficzne Jezioro Kleszczynek z przyległymi lasami (w tym zwłaszcza kwaśne buczyny). Jezioro Wapińskie reprezentuje typ mezotroficznego jeziora ramienicowego zdominowanego zwłaszcza w częściach południowo-zachodniej i środkowo-zachodniej przez rozległe łąki ramienicowe z Chara delicatula, C. tomentosa, C. globularis i Nitella cf. opaca. Ponadto ostoja jest 23 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka miejscem lęgowym dla populacji bąka, błotniaka stawowego, zimorodka i dzięcioła czarnego. Stwierdza się tu takŜe bociana czarnego, bielika, puchacza. Stwierdzono zimowanie pojedynczych mopków i nocków Bechsteina oraz kilkudziesięciu nocków duŜych. Ryc. 1. Lokalizacja terenu objętego Prognozą (czerwony wielobok) względem obszarów Natura 2000 (czerwona i niebieska szrafura) oraz korytarzy ekologicznych (Ŝółta szrafura). Obszar Natura 2000 „Dolina ŁobŜonki” (PLH300040). Obszar chroni rzekę ŁobŜonkę (Łobzonkę) wraz z fragmentami dopływów - Lubczą i Orlą oraz tereny do nich przyległe, stanowiąc jeden z najcenniejszych obszarów przyrodniczych na Krajnie (Pojezierzu Krajeńskim). Osią obszaru jest około 60 kilometrowa dolina rzeki ŁobŜonki od okolic Białobłocia i Lutówka aŜ po dolinę rzeki Noteć (poniŜej Osieka n/Notecią). W rzekach dominuje Ŝwirowo-piaszczysty charakter dna i Ŝwawy nurt nawiązujący do rzek podgórskich. 24 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka Ostoję wyróŜnia obecność bogatych florystycznie, właściwie wykształconych grądów w odmianie krajeńskiej oraz znaczne powierzchnie ekstensywnie uŜytkowanych łąk. Cechą ostoi jest bogactwo w siedliska i gatunki z załączników I i II Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz rola korytarza ekologicznego o znaczeniu ponadregionalnym. Obszar NATURA 2000 „Puszcza nad Gwdą” (PLB300012) Zlokalizowany niespełna 4 km na zachód od terenu objętego Prognozą obszar obejmuje rozległy kompleks leśny obejmujący w większości bory sosnowe, a na dnie i zboczach dolin – lasy liściaste i mieszane. Silnie urozmaicona, postglacjalna rzeźba terenu przyczynia się do zróŜnicowania siedlisk. Wokół jezior (głównie eutroficznych, ale równieŜ dystroficznych z cennymi gatunkami i zbiorowiskami roślinnymi) o powierzchni od kilku do kilkudziesięciu ha, utrzymują się rozległe torfowiska niskie, przejściowe i wysokie oraz tereny podmokłe. Jest to równieŜ obszar źródliskowy kilku rzek. W obrębie ostoi znajdują się takŜe połacie łąk kośnych; pola orne mają niewielki udział powierzchniowy. Na terenie ostoi zachowały się umocnienia Wału Pomorskiego z lat 1934-1945 (Nadarzyce, Szwecja, Jastrowie) potencjalne zimowiska nietoperzy. Występuje co najmniej 20 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). Bardzo waŜna w regionie ostoja lęgowego bielika, lelka, lerki i dzięcioła czarnego. W okresie lęgowym obszar zasiedla co najmniej 1% populacji krajowej (C3 i C6) następujących gatunków ptaków: dzięcioł czarny, gągoł, kania czarna (PCK), kania ruda (PCK), lelek, lerka, nurogęś, puchacz (PCK) i rybołów (PCK). Obszar NATURA 2000 „Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego” (PLB300001) PołoŜony ok. 7 km na południe od obszaru objętego opracowaniem. Zajmuje powierzchnię 32672 ha. Obszar obejmuje pradolinę rzeczną o zmiennej szerokości od 2 do 8 km, która ma tu przebieg równoleŜnikowy. Od północy obszar graniczy z wysoczyzną Pojezierza Krajeńskiego – maksymalne deniwelacje pomiędzy dnem doliny a skrajem wysoczyzny dochodzą tu do 140 m. Od południa pradolina jest ograniczona piaszczystym Tarasem Szamocińskim, zajętym w znacznej mierze przez lasy, stykającym się z krawędzią Pojezierza Chodzieskiego. DuŜe powierzchnie zajmują łąki, w kilku miejscach pradoliny załoŜono stawy rybne, na których prowadzona jest intensywna hodowla ryb - stawy Antoniny, Smogulec, Ostrówek, Występ i Ślesin. Zachodnia część pradoliny, objęta przez obszar, jest obecnie doliną Noteci. Część wschodnia jest doliną Ŝeglownego Kanału Bydgoskiego, wybudowanego w końcu XVIII w., łączącego dorzecza Odry i Wisły. W obrębie obszaru znajdują się 2 ostoje ptaków o randze europejskiej: E37 (Stawy Ostrówek i Smogulec) i E38 (Stawy Ślesin i Występ). Występuje co najmniej 18 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi (PCK). W okresie lęgowym 25 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka obszar zasiedla około 10% populacji krajowej (C6) podróŜniczka (PCK); co najmniej 1% populacji krajowej (C6) następujących gatunków ptaków: bielik (PCK) i kania czarna (PCK); w stosunkowo wysokiej liczebności (C7) występują kania ruda i błotniak stawowy. W okresie wędrówek występuje co najmniej 1% populacji szlaku wędrówkowego (C2) łabędzia czarnodziobego; stosunkowo duŜe koncentracje (C7) osiąga siewka złota. Obszar NATURA 2000 „Dolina Noteci” (PLH300004) PołoŜony ok. 7 km na południe od obszaru objętego opracowaniem. 50532 ha. Obszar obejmuje fragment doliny Noteci między miejscowością Wieleń a Bydgoszczą. Obszar jest w duŜej części zajęty przez torfowiska niskie, z fragmentami łąk i trzcinowisk, z enklawami zakrzewień i zadrzewień. Teren przecinają kanały i rowy odwadniające. Liczne są starorzecza i wypełnione wodą doły potorfowe. Notowano tu 8 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Obszar częściowo pokrywa się z waŜną ostoją ptasią o randze europejskiej E-33. Ostoja jest teŜ waŜnym korytarzem ekologicznym o randze międzynarodowej. 3.2 stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem zmiany Studium jest identyczny dla całego terenu i został przedstawiony w Rozdziale 3.1. W niniejszym Rozdziale podaje się w syntetyczny sposób zestawienie zmian środowiska w odniesieniu do rodzajów zagospodarowania przestrzennego przewidzianego w Studium powstałe w wyniku realizacji zapisów zmiany Studium. W Tabeli 3 zostały przedstawione zmiany w odniesieniu do poszczególnych rodzajów zagospodarowania terenu. Tabela 3. Prognozowane oddziaływanie na środowisko w odniesieniu do poszczególnych rodzajów zagospodarowania przestrzennego. Rodzaj Prognozowane oddziaływanie na środowisko Obszary zainwestowane Bez zmian Tereny rolne w tym grunty orne I – III klasy Zmiany w krajobrazie. Nowe źródło emisji akustycznej. Powstanie nowego źródła energii odnawialnej przyczyniającego się do spadku emisji gazów i pyłów do atmosfery. Wymagane badania wykorzystywania przestrzeni powietrznej 26 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka przez ptaki i nietoperze. Łąki i grunty organiczne Bez zmian Lasy Bez zmian Sady i ogrody Bez zmian Gazociąg Dn 100 Dn 150 /Dn 250 Bez zmian – wymagana uwaga przy lokalizacji turbin wiatrowych. Składowisko odpadów Bez zmian Droga wojewódzka, droga powiatowa Bez zmian Strefa ochrony sanitarnej składowiska odpadów Bez zmian Wody, cieki wodne Bez zmian Pomniki przyrody Bez zmian Linia kolejowa - wąskotorowa Bez zmian Stanowiska archeologiczne objęte ochroną Bez zmian – wymagana uwaga przy lokalizacji konserwatorską turbin wiatrowych. Cmentarze objęte ochroną konserwatorską Bez zmian – wymagana uwaga przy lokalizacji turbin wiatrowych. Obszary predysponowane pod zabudowę Bez zmian usługową Zmiana dokumentu Studium otworzy drogę do wprowadzenia w środowisku zmian polegających na konsekwencjach lokalizacji elektrowni wiatrowych: zmian krajobrazu przejawiających się wprowadzeniem dominant architektonicznych oraz wzrostu emisji akustycznej na terenach połoŜonych wokół elektrowni wiatrowych. Wprowadzenie wysokich obiektów niesie ze sobą ryzyko kolizji ptaków, jednak rzeczywisty stopień tego zagroŜenia zostanie określony po przeprowadzeniu specjalistycznego monitoringu. 3.3 istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. J istotne problemy ochrony środowiska z punktu widzenia realizacji projektowanego dokumentu uznano niebezpieczeństwo potraktowania terenów uŜytków zielonych o uwilgotnieniu umoŜliwiającym wykorzystywanie ich jako miejsca lęgów ptaków siewkowych, 27 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka jako miejsc lokalizacji turbin wiatrowych. Na podstawie prowadzonego monitoringu ornitologicznego, który według informacji przekazanych dzięki uprzejmości inwestora rozpoczął się we wrześniu 2009 r., naleŜy rozpoznać miejsca potencjalnego występowania ptaków siewkowych i na podstawie dostępnej analizy literatury (Hötker 2006) wskazać tereny, które powinny pozostać wolne od zabudowy turbinami wiatrowymi. Wszystkie wskazania i wnioski wynikające z prowadzonego monitoringu powinny zostać uwzględnione na etapie oceny oddziaływania inwestycji na środowisko (wraz z raportem o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko – jeŜeli będzie wymagany). W przypadku wprowadzenia dopuszczonych w analizowanym dokumencie elektrowni wiatrowych na wyznaczone tereny rolnicze wzrośnie emisja akustyczna w fazie realizacji i eksploatacji. Wzrost emisji akustycznej w fazie realizacji ma związek z pracą cięŜkiego sprzętu na miejscu budowy i na trasach dojazdowych (transport betonu na fundamenty turbin wiatrowych, transport elementów konstrukcyjnych, transport tłucznia na budowę dróg dojazdowych do turbin) i ma charakter krótkotrwały i miejscowy Ponadto naleŜy zwrócić uwagę, Ŝe oddziaływanie akustyczne na środowisko występujące podczas prac budowlanych nie podlega regulacjom prawnym z zakresu ochrony przed hałasem. Emisja akustyczna, jaka pojawi się w fazie eksploatacji jest skorelowana z siłą wiatru powodującego ruch łopat i wirnika elektrowni a jej natęŜenie będzie zmienne w czasie. Zaproponowana w Studium odległość 500 m elektrowni wiatrowych od terenów chronionych akustycznie zapewni utrzymanie akustycznych standardów jakości środowiska w okresie eksploatacji elektrowni wiatrowych. Ocena klimatu akustycznego jest uregulowana zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r., nr 25, poz.150 ze zm.). Na podstawie powyŜszego aktu prawnego ochrona przed hałasem polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu akustycznego środowiska poprzez utrzymanie poziomu hałasu poniŜej dopuszczalnego lub co najwyŜej na tym poziomie oraz zmniejszeniem poziomu hałasu co najmniej do poziomu dopuszczalnego, gdy wartość normatywna została przekroczona. Obecnie w sposób szczegółowy standardy jakościowe warunków akustycznych środowiska określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z 2007 r., nr 120, poz. 826). Najbardziej restrykcyjną wartością poziomu dźwięku podaną w cytowanym rozporządzeniu jest 40 dB, tj. dopuszczalna wartość dla zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, szpitali, itp. Na podstawie dostępnych danych literaturowych, przyjmuje się, Ŝe zachowanie odpowiednich standardów akustycznych (w zaleŜności od rozmieszczenia turbin oraz szczegółowych uwarunkowań lokalnych takich jak rzeźba i pokrycie terenu) zapewnia dotrzymanie odległości ok. 350-450 m od turbiny wiatrowej. 28 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka Mając powyŜsze na uwadze moŜna stwierdzić, Ŝe zaproponowana w Studium minimalna odległość turbin wiatrowych od terenów wymagających ochrony przed hałasem wynosząca 500m zapewni utrzymanie akustycznych standardów jakości środowiska. 3.4 cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby, w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas opracowywania dokumentu Dokonano analizy Studium pod względem zgodności z celami ochrony środowiska zapisanymi w dokumentach strategicznych i planistycznych wyŜszego rzędu. • Polityka Ekologiczna Państwa w latach 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016. • Polityka energetyczna Polski do roku 2030. • Polityka klimatyczna Polski. Strategie redukcji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020. • Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko • Dyrektywa 2003/87/WE ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE. • Dyrektywa 2009/28/WE w sprawie wspierania wykorzystania energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych • Decyzja 280/2004/WE dotycząca mechanizmu monitorowania emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz wykonania Protokołu z Kioto W przeanalizowanych dokumentach znajdują się zapisy mówiące o konieczności pozyskiwania energii ze źródeł odnawialnych, ze szczególnym wskazaniem na energetykę wiatrową. Zwiększenie zainstalowanej mocy jest moŜliwe tylko przez intensywny rozwój projektów budowy nowych farm wiatrowych, do czego podstawy tworzy zmiana Studium będącego przedmiotem niniejszej Prognozy. Ponadto w Polityce Ekologicznej Państwa oraz Dyrektywie 2001/42/WE połoŜono nacisk na uwzględnienie ocen oddziaływania na środowisko dokumentów planistycznych. 29 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 3.5 przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a takŜe na środowisko W odległości około 2 km na zachód od granic obszaru objętego Studium jest połoŜony Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja Pilska”, a ok. 3,8 km w tym samym kierunku rozpościera się Obszar Specjalnej Ochrony „Puszcza nad Gwdą”. Zapisy analizowanego dokumentu nie wpłyną w znaczący sposób na cele i przedmioty ochrony tych obszarów, a twierdzenie to wynika z braku wyraźnych powiązań ekologicznych pomiędzy obszarami objętymi zmianami Studium a terenami chronionymi. Około 3,5 km na wschód połoŜony jest planowany Obszar Ochrony Siedlisk „Dolina ŁobŜonki”, takŜe bez wyraźnych powiązań ekologicznych z terenami objętymi zmianą Studium. Obszary Specjalnej Ochrony „Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego”, a takŜe Obszar Ochrony Siedlisk „Dolina Noteci” są oddalone około 7 km na południe od terenów objętych zmianami Studium. Powiązania ekologiczne z tymi dwiema formami ochrony korytarza ekologicznego Doliny Noteci są ograniczone i przejawiają się obserwacjami stad niektórych gatunków podczas migracji (np. kilkaset Ŝurawi pomiędzy Bądeczem i Wysoką). W Tabeli 4 na końcu opracowania przedstawiono macierz przewidywanych oddziaływań zmian Studium na poszczególne elementy systemu ekologicznego. Macierz jest zestawieniem syntetycznym. Najbardziej znaczące oddziaływanie – zmiana krajobrazu – jest niemoŜliwa do oceny ze względu na subiektywny charakter wartościowania walorów estetycznych krajobrazu. Nie ulega wątpliwości, Ŝe wprowadzenie elektrowni wiatrowych zmieni krajobraz na terenie objętym zmianami Studium, a takŜe w promieniu kilkunastu km od nich. Pewne jest równieŜ, Ŝe konstrukcje elektrowni wiatrowych nie zajmują zwartych przestrzeni i same w sobie nie przesłaniają krajobrazu. Walory krajobrazowe terenów objętych zmianami Studium są przeciętne. Nie występują na nich obszarowe formy ochrony przyrody powołane ze względu na unikalne walory krajobrazu, tj. parki krajobrazowe ani obszary chronionego krajobrazu. Oddziaływania, których ocena jest jednoznacznie negatywna, a więc emisja spalin i pyłów w trakcie fazy budowy elektrowni i infrastruktury towarzyszącej, zmniejszenie powierzchni biologicznie czynnej, efekt migającego cienia i efekt stroboskopowy, oraz ryzyko kolizji ptaków uznano za mniej istotne. Emisja akustyczna w przypadku budowy elektrowni wiatrowych na większości terenów takŜe pozostanie mało istotna (normy nie zostaną przekroczone). Dzięki uprzejmości inwestora uzyskano informacje, Ŝe od września 2009 r. 30 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka prowadzony jest przedrealizacyjny monitoring chiropterologiczny i ornitologiczny. Uzyskane do chwili obecnej wyniki monitoringu chiropterologicznego wykazują, Ŝe skład gatunkowy i indeksy aktywności nietoperzy obserwowanych podczas monitoringu przedrealizacyjnego wskazują na stosunkowo małe ryzyko kolizji z elektrowniami wiatrowymi przy zastosowaniu podanych odległości od lasów i zadrzewień. Dotychczas nie stwierdzono gatunków ptaków szczególnie naraŜonych na kolizję z elektrowniami wiatrowymi na terenie objętym zmianami Studium. Zmiany Studium spowodują takŜe oddziaływania o charakterze pozytywnym: w konsekwencji budowy elektrowni wiatrowych nastąpi zwiększenie udziałów odnawialnych źródeł produkcji energii w bilansie energetycznym, poprawa infrastruktury drogowej na terenach rolniczych (umoŜliwiająca sprawny dojazd do gruntów rolnych przy mniejszym zuŜyciu paliwa) oraz wzrost zamoŜności właścicieli gruntów z tytułu dzierŜawy na potrzeby elektrowni wiatrowych. 31 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 4. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO, MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU Ochronę uŜytków zielonych i wód powierzchniowych umoŜliwi wprowadzony do Studium zapisu mówiący o lokalizacji turbin wiatrowych poza uŜytkami zielonymi: „tereny wód powierzchniowych i ekosystemy łąk; nie zmieniają dotychczasowego sposobu uŜytkowania, w ich obszarze wyklucza się moŜliwość lokalizacji farmy wiatrowej oraz zabudowy kubaturowej, z wyłączeniem urządzeń słuŜących gospodarce wodnej”. Celem zachowania dopuszczalnych poziomów hałasu na terenach zabudowanych konieczne jest takie rozstawienie turbin i dobór ich mocy akustycznej, które umoŜliwią zachowanie obowiązujących norm poziomów hałasu. W Studium został wprowadzony zapis mający uchronić tereny zabudowane przed ponadnormatywnym hałasem: „W związku z występującymi oddziaływaniami akustycznymi ustala się wymóg zachowania odległości 500 m od zabudowy przeznaczonej na stały pobyt ludzi”. Celem zachowania gleb najwyŜszej klasy w najmniej zmienionym stanie w Studium wprowadzono zapis: „naleŜy dąŜyć do minimalizacji zajmowania gruntów wysokiej jakości (II, III i IV klasy bonitacyjnej), w tym w zakresie rozplanowania poszczególnych elementów farmy wiatrowej”. W Studium wprowadzono takŜe zapis mający na celu zapewnienie zachowania istniejącego stanu istotnych lokalnie elementów przestrzennych: „postuluje się zachowanie istniejących pasów zadrzewień śródpolnych, a takŜe ograniczenie zarastania i zabagniania uŜytków zielonych”. Poza wymienionymi wyŜej, do dokumentu nie wprowadzano zapisów dotyczących specyficznie wpływu zmian Studium na cele i przedmiot ochrony najbliŜszych obszarów Natura 2000 i ich integralność, ze względu na brak stwierdzonych oddziaływań na stan, integralność oraz spójność obszarów Natura 2000. 32 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 5. ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE DO ROZWIĄZAŃ ZAWARTYCH W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU ALBO WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH, W TYM WSKAZANIA NAPOTKANYCH TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY Zmiany w dokumencie objętym niniejszą Prognozą polegają na umoŜliwieniu lokalizacji elektrowni wiatrowych na terenach rolniczych. Poszczególne elektrownie wiatrowe zajmują niewielki teren, a ich rozmieszczenie moŜna dowolnie wariantować, w czym głównymi ograniczeniami są odległość od zabudowy mieszkaniowej, minimalna odległość między turbinami gwarantująca optymalne wykorzystanie warunków wietrznych, a takŜe uwarunkowania przyrodnicze. MoŜliwości dokonywania zmian w rozmieszczeniu turbin wiatrowych na terenie objętym Studium uznano za wystarczające. Wykonanie wariantowania rozmieszczenia będzie moŜliwe na dalszych etapach inwestycji i przedstawione na podstawie dalszych analiz i ocen przyrodniczych. Wariantem alternatywnym w zakresie technologii produkcji energii są biogazownie lub elektrownie konwencjonalne. Lokalizacja elektrowni konwencjonalnej jest nieuzasadniona ze względów logistycznych (potrzeba dostarczania paliwa, którego złoŜa nie występują w najbliŜszej okolicy terenów objętych Studium). Biogazownie dla wytworzenia 2 MW wymagają areału około 800 ha upraw rolnych, z których będzie dostarczany materiał biologiczny. Tereny wyznaczone w Studium na lokalizację elektrowni wiatrowych zajmują ok. 5500 ha, z czego wniosek, Ŝe z biomasy wyprodukowanej na ich terenie moŜna uzyskać około 14 MW. Dla porównania elektrownie wiatrowe zainstalowane na terenie objętym zmianami Studium będą mogły dostarczyć 112 -168 MW w zaleŜności od rodzaju zainstalowanych turbin (2 lub 3 MW). Elektrownie wiatrowe jako źródło produkcji energii elektrycznej są najbardziej wydajne i jednocześnie najmniej ingerujące w środowisko spośród branych pod uwagę na terenie objętym zmianami Studium. 33 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 6. PROPOZYCJE SKUTKÓW DOTYCZĄCE REALIZACJI PRZEWIDYWANYCH METOD POSTANOWIEŃ ANALIZY PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA Projektowany dokument objęty niniejszą Prognozą umoŜliwia lokalizację elektrowni wiatrowych na terenach rolniczych. W przypadku budowy elektrowni wiatrowych naleŜy wykonać porealizacyjną analizę akustyczną celem wykazania dalszych moŜliwości kształtowania zagospodarowania terenów objętych Studium. Istotne będzie takŜe zbadanie rzeczywistego wpływu funkcjonujących elektrowni na ornitofaunę i chiropterofaunę poprzez badanie śmiertelności ptaków w wyniku kolizji z turbinami oraz wykorzystywania przestrzeni powietrznej przez ptaki i nietoperze na terenie objętym Studium. 34 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 7. INFORMACJE O MOśLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO Zapisy dokumentu będącego przedmiotem Prognozy nie spowodują transgranicznego oddziaływania na środowisko. W przypadku lokalizacji elektrowni wiatrowych na terenie objętym Studium zaistnieją pozytywne oddziaływania na środowisko, które będą mogły być interpretowane w skali globalnej – redukcja szkodliwych gazów i pyłów do atmosfery w bilansie produkcji energii elektrycznej. 35 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 8. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM Prognoza oddziaływania na środowisko zapisów zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka (Studium) prezentuje analizę skutków środowiskowych, które wywoła zmiana wprowadzająca do Studium zapisy mówiące o moŜliwości budowy elektrowni wiatrowych na terenach rolniczych połoŜonych w okolicach miejscowości Bądecz, Czajcze, Gmurowo, Jeziorki Kosztowskie, Kijaszkowo, Młotkowo, Nowa Rudna, Rudna, Sędziniec, Stare i Tłukomy. Eksploatacja elektrowni wiatrowych nie powoduje jakichkolwiek emisji zanieczyszczeń powietrza atmosferycznego, wód powierzchniowych podziemnych oraz gruntów. Przeciwnie – farmy wiatrowe przyczyniają się do obniŜenia emisji zanieczyszczeń energetycznych (SO2, NO2, CO2, pyły) do atmosfery, zmniejszenia ilości odpadów oraz zanieczyszczeń wód. Jedynym negatywnym wpływem planowanej inwestycji na środowisko i warunki Ŝycia ludności jest oddziaływanie akustyczne. Pozostałe oddziaływania, takie jak efekt cienia (przysłonięcie terenu) i efekt stroboskopowy wirnika moŜna uznać za pomijalne. Nie wyklucza się ewentualnego wpływu na faunę, szczególnie ptaki, którego zakres będzie moŜliwy do oceny po wykonaniu rocznego monitoringu przedrealizacyjnego farmy wiatrowej. Celem zapewnienia ochrony poszczególnych elementów środowiska, naraŜonych na oddziaływanie związane z wprowadzeniem w Studium zmian, w dokumencie wprowadzono zapisy minimalizujące negatywne konsekwencje zmian. Ochronę uŜytków zielonych i wód powierzchniowych umoŜliwi wprowadzony do Studium zapisu mówiący o lokalizacji turbin wiatrowych poza uŜytkami zielonymi: „tereny wód powierzchniowych i ekosystemy łąk; nie zmieniają dotychczasowego sposobu uŜytkowania, w ich obszarze wyklucza się moŜliwość lokalizacji farmy wiatrowej oraz zabudowy kubaturowej, z wyłączeniem urządzeń słuŜących gospodarce wodnej”. Celem zachowania dopuszczalnych poziomów hałasu na terenach zabudowanych konieczne jest takie rozstawienie turbin, które umoŜliwi zachowanie obowiązujących poziomów hałasu. W Studium został wprowadzony zapis mający uchronić tereny zabudowane przed ponadnormatywnym hałasem: „W związku z występującymi oddziaływaniami akustycznymi ustala się wymóg zachowania odległości 500 m od zabudowy przeznaczonej na stały pobyt ludzi”. Celem zachowania gleb najwyŜszej klasy w najmniej zmienionym stanie w Studium wprowadzono zapis: „naleŜy dąŜyć do minimalizacji zajmowania gruntów wysokiej jakości (II, III i IV klasy bonitacyjnej), w tym w zakresie rozplanowania poszczególnych elementów farmy wiatrowej”. W Studium wprowadzono takŜe zapis mający na celu zapewnienie zachowania istniejącego stanu istotnych lokalnie elementów przestrzennych: „postuluje się zachowanie 36 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka istniejących pasów zadrzewień śródpolnych, a takŜe ograniczenie zarastania i zabagniania uŜytków zielonych”. Poza wymienionymi wyŜej, do dokumentu nie wprowadzano zapisów dotyczących wpływu zmian Studium na cele i przedmiot ochrony najbliŜszych obszarów Natura 2000 i ich integralność, ze względu na brak stwierdzonych oddziaływań na stan i integralność obszarów Natura 2000. Zmiany Studium nie wpływają negatywnie na najbliŜsze obiekty obszarowej ochrony przyrody. Aby dokładnie rozpoznać potencjalny wpływ zmian Studium w przypadku budowy elektrowni wiatrowych na populacje ptaków korzystające z obszaru Natura 2000 „Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego” sugeruje się przeprowadzić ornitologiczny monitoring porealizacyjny terenów przyszłego parku elektrowni wiatrowych. Zmiany Studium nie niosą ze sobą negatywnego oddziaływania na zdrowie mieszkańców terenów nim objętych. Zaleca się przeprowadzenie pomiarów akustycznych porealizacyjnych celem rozpoznania rzeczywistego rozprzestrzeniania się hałasu w środowisku w przypadku realizacji przedsięwzięcia polegającego na budowie elektrowni wiatrowych na terenach wyznaczonych w Studium. 37 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka 9. LITERATURA • Baczyńska A., Gogołek A., Kaniecki A. 2003. Mapa hydrograficzna Polski. Układ współrzędnych prostokątnych „1992” GUGiK Warszawa. 1:50000 N-33-107-A WYSOKA. Geokart – International Sp. z o.o. Rzeszów. + komentarz. • Białusz S. 1995. Właściwości gleb. Uziarnienie. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Biołusz S. 1994. Gleby – klasyfikacja genetyczna. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Buszko J. 2001. Natura 2000. Standardowy Formularz Danych. Dolina Noteci. • Degórska B., Matuszkiewicz W. 1994. Potencjalna roślinność naturalna. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Gilewska S., Klimek M. 1997. Pochodzenie i wiek rzeźby. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Głowaciński Z. 2001. Polksa Czerwona Księga Zwierząt. PWRiL, Warszawa • Gutry – Korydzka M. Gadomska G. 1994. Występowanie pierwszego zwierciadła wód podziemnych i jego dynamika. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Hötker H. 2006. Auswirkungen des „Repowering” von Windkraftanlagen auf Vögel und Fledermäuse. NABU, Bergenhusen. • Kern H. 1995. Właściwości gleb. Występowanie węglanu wapnia. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Kondracki J. 2000. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa. • Kozacki L., Macias M., Markuszewska I. 2005. Mapa sozologiczna Polski. Układ współrzędnych prostokątnych „1992” GUGiK Warszawa. 1:50000 N-33-107-A WYSOKA. Geokart – International Sp. z o.o. Rzeszów. + komentarz. • Leciejewski S., Wojtecka I., Nawrot D., Klupś J., Piecuch B., Cholewo M., StróŜyński P., Nowakowska D. 2001. Gmina Wysoka - Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Zarząd Miasta i Gminy Wysoka. • Makowska i Zespół. 1978. Mapa geologiczna Polski. Wersja A – mapa utworów powierzchniowych. PIG Warszawa. 1:200000. Wydawnictwa geologiczne. Warszawa. • Mapa topograficzna Polski. Układ współrzędnych prostokątnych „1992” GUGiK Warszawa. 1:50000 N-33-107-A WYSOKA. Aktualność topograficzna 2000. Geokart – International Sp. z o.o. Rzeszów 38 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka • Matuszkiewicz J.M. 1994. Krajobrazy roślinne i regiony geobotaniczne. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Ochalska L. 1995. Właściwości gleb. Uwilgotnienie. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Owsianny P.M., Gąbka M., Rusińska A. . 2008. Natura 2000. Standardowy Formularz Danych. Dolina ŁobŜonki. • Owsianny P.M., Gąbka M., Rusińska A., Mazurkiewicz J., Konwerski S., Bernard R., Gołdyn B. 2009. Natura 2000. Standardowy Formularz Danych. Ostoja Pilska • Paczyński B. 1994. Regiony hydrogeologiczne. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Paczyński B. 1994. Wody podziemne zwykłe (słodkie). W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Piwocki M. 1995. Utwory starsze od czwartorzędu. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • PON 2009. Tymczasowe wytyczne dotyczące oddziaływania elektrowni wiatrowych na nietoperze (na rok 2009). Porozumienie dla Ochrony Nietoperzy. • Przybycin M., Przybycin J., Margraf K., Klein J. 2009. Opracowanie ekofizjograficzne dla północnej części gminy Wysoka. EMPEKO, Poznań, msc. • Przybycin M. Furmankiewicz J., Wierzbiński M. 2009. Monitoring chiropterologiczny terenów planowanego parku elektrowni wiatrowych „Wysoka” I etap. EMPEKO, Poznań, msc. • Przybycin M., Przybycin P., Przybycin J. 2009. Monitoring ornitologiczny terenów planowanego parku elektrowni wiatrowych „Wysoka”. I etap EMPEKO, Poznań, msc. • Przybycin M., Przybycin P., Przybycin J. 2009. Monitoring ornitologiczny terenów planowanego parku elektrowni wiatrowych „Wysoka”. II etap EMPEKO, Poznań, msc. • Richling A., Dąbrowski A. 1995. Typy krajobrazu naturalnego. W: Atlas Rzeczpospolitej Polskiej. PPWK, Warszawa. • Rzechowski J. 1995. Powierzchniowe utwory geologiczne. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Strzelec J. 1995. Bonitacja gleb. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka przyjęte Uchwałą Rady Miasta i Gminy Wysoka Nr XXXII/221/01 z dnia 13.02.2001r. • Winiecki A. 2002. Natura 2000. Standardowy Formularz Danych. Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego. 39 www.empeko.pl Prognoza oddziaływania na środowisko dla zmiany Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Wysoka • Winiecki A., Mizera T., Pinkowski R., Wylegała P. 2003. Natura 2000. Standardowy Formularz Danych. Puszcza nad Gwdą. • Woś A. 1999. Klimat Polski. PWN, Warszawa. • Wójcik J. Sroka L. 1995. Degradacja środowiska. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • Wyrwicka K. 1995. Surowce okruchowe. W: Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa. • http://natura2000.mos.gov.pl – informacje o obszarach Natura 2000 w Polsce • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150) • Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy 2011 – 2014. • Polityka energetyczna Polski do roku 2025. • Polityka energetyczna Polski do roku 2030 (Projekt). • Polityka klimatyczna Polski. Strategie redukcji gazów cieplarnianych w Polsce do roku 2020. • Dyrektywa 2001/42/WE w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko (Dz. U.UE.L.2001.197.30) • Dyrektywa 2003/87/WE ustanawiająca system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz zmieniająca dyrektywę Rady 96/61/WE (Dz.U.UE.L.04.338.18). • Decyzja 280/2004/WE dotycząca mechanizmu monitorowania emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz wykonania Protokołu z Kioto (Dz.U.L49 19.2.2004). • Dyrektywa 2009/28/WE. Promowanie stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmiana i w następstwie uchylenie dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE (Dz.U.UE.L.2009.140.136) 40 www.empeko.pl
