I. INFORMACJE O PROGRAMIE Temat/ tytuł: Psychologiczne

I.
INFORMACJE O PROGRAMIE
Temat/ tytuł:
Psychologiczne, środowiskowe oraz społeczno-ekonomiczne uwarunkowania stanu
zdrowia młodzieży gimnazjalnej z Wrocławia „Zdrowy gimnazjalista”
1. Opis problemu badawczego:
Stan zdrowia młodzieży gimnazjalnej uwarunkowany jest szeregiem czynników, wśród
których wyróżnia się indywidualne psychologiczno-genetyczne cechy jednostki oraz styl
życia, a także szeroko pojęte środowisko domowe, szkolne oraz rówieśnicze. W okresie
dorastania interakcje pomiędzy poszczególnymi czynnikami stają się coraz bardziej
złożone, co utrudnia wskazanie jednego z nich jako głównej przyczyny obniżonej jakości
i komfortu życia młodzieży. Nierzadko chwilowe lub trwałe załamanie się systemów
wsparcia ze strony bliższego lub odległego otoczenia młodzieży skutkuje ograniczeniem
dalszych szans rozwojowych, predysponuje do rozwoju wielu chorób o podłożu
metabolicznym i psychicznym oraz sprzyja zachowaniom aspołecznym.
2. Cel programu:
Celem głównym niniejszego projektu jest wyodrębnienie czynników psychologicznych,
środowiskowych oraz społeczno-ekonomicznych i ocena ich wpływu na stan zdrowia
młodzieży gimnazjalnej w aspekcie profilaktyki chorób takich jak: anoreksja – bulimia,
niedokrwistość - anemia, otyłość - nadwaga oraz zaburzenia psychiczne - depresja.
Cele szczegółowe projektu:

z wykorzystaniem standardowego, międzynarodowego kwestionariusza projektu
HBSC (Health Behaviour in School – aged Children) dokonana zostanie ocena
odpowiedzi na pytania z kilkunastu zakresów tematycznych (m.in. uwarunkowań
rodzinnych, grupy rówieśniczej, nierówności społecznych, środowiska szkolnego,
sposobem żywienia i odchudzania, aktywnością fizyczną, zdrowiem pozytywnym,
zachowaniami ryzykownymi, zdrowiem seksualnym, przemocą i urazami)

z wykorzystaniem badań biochemicznych oznaczanych w surowicy krwi
(morfologia, lipidogram: TC, LDL, HDL, TG, glukoza na czczo, wskaźniki wysycenia
organizmu żelazem, pomiar ciśnienia tętniczego krwi) zostanie określony stopień
ryzyka chorób metabolicznych (m.in. niedokrwistość – anemia, cukrzyca, choroby
sercowo-naczyniowe) wśród badanej młodzieży

z wykorzystaniem parametrów antropometrycznych (masa i wysokość ciała,
obwody: talii, bioder, grubość fałdów skórno-tłuszczowych, metoda bioimpedacji
określająca skład ciała) zostanie określony stopień ryzyka chorób metabolicznych
(niedożywienie – nadwaga/otyłość) wśród badanej młodzieży

z wykorzystaniem standardowych metody żywieniowych oceniony zostanie
ilościowo i jakościowo sposób żywienia młodzieży wraz z podażą energii
i poszczególnych składników odżywczych w racjach pokarmowych (metodą 24 –
godzinnego wywiadu) oraz realizacja aktualnych norm i zaleceń żywieniowych dla
młodzieży.
3. Badana populacja:
Nie mniej niż 1160 uczniów klas II wrocławskich szkół gimnazjalnych.
4. Metody badań:
W projekcie udział weźmie nie mniej niż 1160 uczniów szkół gimnazjalnych z terenu
miasta Wrocławia. Tak szeroko zakrojone badania będą możliwe przy wsparciu
logistyczno-organizacyjnym pracowników Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu
1
Miejskiego Wrocławia oraz koordynatorów szkolnych programu Wrocławska Sieć Szkół
Promujących Zdrowie. Na terenie szkół przeprowadzone zostaną:
5.

metodą sondażu z wykorzystaniem techniki wywiadu ankietowego badania
z wykorzystaniem standardowego, międzynarodowego kwestionariusza programu
HBSC (Health Behaviour in School – aged Children) zawierającego 73 pytania
zamknięte z kilkunastu zakresów tematycznych; tematyka pytań została
opracowana przez grupę międzynarodowych ekspertów z danej dziedziny i opisana
w dokumencie wewnętrznym sieci badawczej HBSC oraz dotyczy zdrowia
subiektywnego jednostki w szerokim kontekście społecznym (rodzina, szkoła,
rówieśnicy); kwestionariusz nawiązuje do perspektywy rozwojowej młodzieży,
uwzględniając wpływ takich czynników, jak: umiejętności życiowe, poczucie
własnej wartości, postrzegane wsparcie społeczne oraz presji społecznej;
kwestionariusz nawiązuje do podejścia typowego do epidemiologii i zdrowia
publicznego, które koncentruje się na monitorowaniu badanych zjawisk
i identyfikacji grup ryzyka oraz czynników ryzyka utraty zdrowia biologicznego,
a także psychicznego; uwzględnia podejście biologiczne, kładąc szczególny nacisk
na przebiegający indywidualnie proces dojrzewania płciowego i społecznego;
zaplanowano wykorzystanie ankiety HBSC, przetłumaczonej i zaadoptowanej do
polskich warunków przez zespół naukowców z Instytutu Matki i Dziecka
w Warszawie;

metodami standardowymi w specjalistycznym laboratorium analitycznym badania
biochemiczne w surowicy krwi uwzględniające oznaczenie morfologii krwi (tj.
stężenie podstawowych wskaźników morfologicznych krwi: m.in. stężenie
erytrocytów, limfocytów, płytek krwi, hemoglobiny i hematokrytu metoda
automatyczną), oznaczenie lipidogramu metodą enzymatycznej hydrolizy estrów
cholesterolu, kolejno oksydacji wolnego cholesterolu z wytworzeniem H 2O2,
następnie wykorzystuje się enzymy esterazy i oksydazy cholesterolowej;
oznaczenie stężenia glukozy z wykorzystaniem heksokinazy oraz wskaźniki
określające stopień wysycenia organizmu żelazem (zawartość jonów żelaza,
całkowita zdolność wiązania żelaza (TIBC), utajona zdolność wiązania żelaza
(UIBC), wysycenie transferyny żelazem (%);

metodami antropometrycznymi ocena masy i wysokości ciała za pomocą wagi
lekarskiej i wzrostomierza, które pozwolą na obliczenie wskaźnika wagowowzrostowego (BMI)- oraz porównanie z aktualnymi siatkami centylowymi projektu
OLAF dla gimnazjalistów, obliczenie wskaźnika otyłości brzusznej (W/Ht) - obwód
pasa i bioder i porównanie z siatkami centylowymi dla talii z projektu OLAF dla
gimnazjalistów; oznaczenie składu ciała metodą bioimpedancji elektrycznej
aparatem AKERN; pomiar ciśnienia tętniczego krwi metodą odsłuchową na tętnicy
łokciowej;

metodami standardowymi służącymi do oceny sposobu żywienia – metoda 24 –
godzinnego wywiadu o spożyciu w dniach szkolnych, dane wprowadzone zostaną
do procesjonalnego, żywieniowego programu komputerowego Dieta 5.0. i posłużą
do oceny podaży energii oraz spożycia kilkudziesięciu składników odżywczych, ich
zawartość w
racjach pokarmowych
zostanie porównana z
aktualnie
obowiązującymi normami i zaleceniami żywieniowymi dla tej grupy wiekowej
opublikowanymi przez Instytut Żywności i Żywienia w Warszawie w 2012 roku.
Zaawansowanie projektu „Zdrowy gimnazjalista”

uzyskanie zgody na finansowanie projektu przez Wydział Zdrowia i Spraw
Społecznych Urzędu Miejskiego Wrocławia reprezentowanym przez Jadwigę
Ardelli-Książek
–
Z-cę
Dyrektora
Wydziału
(WZD–P.
8030.30.2015
dn.13.04.2015r.);

uzyskanie zgody na przeprowadzenie badań Komisji Bioetycznej przy
Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu (nr KB 150/2015 dn. 30.04.2015r.);
2
6.

podpisanie porozumienia o współpracy z Uniwersytetem Przyrodniczym we
Wrocławiu reprezentowanym przez prof. dr hab. Józefę Chrzanowską – Dziekana
Wydziału Nauk o Żywności oraz Gminą Wrocław reprezentowaną przez Jarosława
Delewskiego – Dyrektora Departamentu Edukacji i Joannę Nyczak – Dyrektora
Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego Wrocławia (Nr
P/WZD/1/UP/2015 dn. 03.06.2015);

uzyskanie pozytywnej opinii prawnej dotyczącej projektu umowy o finansowanie
(dotacji) w Biurze Organizacyjno-Prawnym Uniwersytetu Przyrodniczego we
Wrocławiu reprezentowanym przez Mariannę Stałowską – Bryl – Radcę Prawnego
(NDKŻ0000 67.NKŻ.15 dn. 12.08.2015).

w dn. 21.08.2015 - podpisanie umowy dotacji nr D/WZD/UP/1/2015-2017
pomiędzy Gminą Wrocław reprezentowaną przez Jadwigę Ardelli-Książek Zastępca
Dyrektora Wydziału Zdrowi i Spraw Społecznych Urzędu Miejskiego Wrocławia a
prof. dr hab. Józefę Chrzanowską – Dziekana Wydziału Nauk o Żywności
Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu

projekt „Zdrowy gimnazjalista” został zarejestrowany
Uniwersytetu Przyrodniczego pod nrB160/0010/15
w
systemie
EOD
Spodziewane rezultaty:
Wyniki prowadzonych badań mieszczą się w zakresie badań podstawowych oraz
poprzez kompleksowe podejście do uwarunkowań psychologicznych, związanych ze
stylem życia oraz środowiskiem bytowania młodzieży gimnazjalnej (dom, szkoła,
rówieśnicy) determinujących stan zdrowia mogą wpływać na wyrównywanie nierówności
w zdrowiu, a w tym także szans rozwoju młodego pokolenia na najwcześniejszym etapie,
wczesną profilaktykę zagrożeń zdrowia biologicznego i psychicznego.
Ocena wpływu zachowań behawioralnych w połączeniu z propagowaniem dobrych
praktyk w zakresie promocji zdrowia oraz profilaktyki problemów psychologicznozdrowotnych młodzieży gimnazjalnej stwarza podstawy do opracowania działań
praktycznych oraz
podejścia zintegrowanego we włączaniu młodych ludzi w
odpowiedzialne i świadome, prewencyjne działania na rzecz swojego zdrowia.
7.
Koszty programu:

w latach 2015-2017 - 70 000 zł

w roku 2015 – 10 000 zł

w roku 2016 – 30 000 zł

w roku 2017 – 30 000 zł
3