Analiza potencjału naukowo-badawczego regionu - RSZZG-UMWL

Transkrypt

Analiza potencjału naukowo-badawczego … | Raport końcowy
RAPORT KOŃCOWY Z BADANIA POGŁĘBIONEGO
Analiza potencjału naukowo-badawczego regionu w kontekście przygotowania
i wdrożenia regionalnego programu interdyscyplinarnych badań w obszarach
inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego
ISBN 978-83-64771-00-2
Warszawa, maj 2014
3
Raport końcowy | Analiza potencjału naukowo-badawczego …
4
Publikacja autorstwa zespołu ekspertów i konsultantów.
Kierownik merytoryczny:
Dr Maciej Piotrowski
Pozostali współautorzy i członkowie zespołu projektowego:
Bartosz Bartniczak
Jacek Jakieła
Magdalena Marciniak-Piotrowska
Maciej Piotrowski
Michał Ptak
Michał Thlon
Dorota Thlon
Krystian Krawczyk
Piotr Szawiec
Artur Kowalczyk
Konrad Kuźma
Sylwia Sobiesiak
Redaktor naukowy:
Dr Maciej Piotrowski
Recenzent:
prof. UAM dr hab. Paweł Churski
ISBN: 978-83-64771-00-2
5
6
Szanowni Państwo,
Z przyjemnością przekazuję w Państwa ręce raport końcowy z badania „Analiza
potencjału naukowo-badawczego regionu w kontekście przygotowania
i wdrożenia regionalnego programu interdyscyplinarnych badań w obszarach
inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego”. Opracowanie to
powstało na zlecenie Samorządu Województwa Lubelskiego w ramach projektu
systemowego „Regionalny System Zarządzania Zmianą Gospodarczą”
realizowanego przez Departament Gospodarki i Innowacji Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie.
Celem badań było określenie pożądanych kierunków prowadzenia prac
naukowo-badawczych w wyznaczonych obszarach inteligentnych specjalizacji
województwa lubelskiego, z jednoczesnym wskazaniem możliwych technologii
i rozwiązań, jakie mogą mieć zastosowanie w gospodarce regionu. Należy jasno
zaznaczyć, że bez budowania efektywnej współpracy między przedstawicielami
nauki i biznesu, rozwój wyłonionych specjalizacji regionalnych nie będzie możliwy.
Z tego względu przedmiotowe badanie i przedstawione w nim wnioski oraz
rekomendacje stanowią ważny krok w kierunku rozwijania potencjału regionu,
określenia perspektywicznych kierunków rozwoju i zaplanowania inwestycji
w perspektywie unijnej 2014-2020.
Jestem przekonany, że przedstawione w raporcie rekomendacje będą
wspomagały rozwój zarówno współpracy regionalnej, jak i ponadregionalnej,
między przedstawicielami świata nauki i biznesu, co niewątpliwie przyczyni się
do umocnienia pozycji Lubelszczyzny.
Sławomir Sosnowski
Wicemarszałek Województwa Lubelskiego
7
Spis treści
1. Streszczenie w języku polskim ........................................................................................................................................... 12
2. Summary .......................................................................................................................................................................... 14
3. Metodyka badania ............................................................................................................................................................ 16
3.1. Przedmiot i kontekst badania ............................................................................................................................................. 16
3.2. Cele badawcze .................................................................................................................................................................... 17
3.3. Matryca powiązań celów szczegółowych z pytaniami badawczymi .................................................................................... 17
3.4. Opis wykorzystanych technik i narzędzi badawczych .......................................................................................................... 21
3.4.1. Analiza dostępnych danych statystycznych ............................................................................................................... 21
3.4.2. Analiza danych zastanych .......................................................................................................................................... 21
3.4.3. Ankieta inwentaryzacyjna ......................................................................................................................................... 22
3.4.4. Indywidualny wywiad pogłębiony ............................................................................................................................. 22
3.4.5. Zogniskowany wywiad grupowy (FGI) ....................................................................................................................... 23
3.4.6. Badania metodą delficką ........................................................................................................................................... 23
3.4.7. Telefoniczne wywiady pogłębione ............................................................................................................................. 24
3.4.8. Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (CATI) .......................................................................................... 24
3.4.8.1. Biogospodarka ........................................................................................................................................................ 25
3.4.8.2. Usługi medyczne i prozdrowotne ........................................................................................................................... 26
3.4.8.3. Informatyka i automatyka ...................................................................................................................................... 27
3.4.8.4. Gospodarka niskoemisyjna ..................................................................................................................................... 28
3.5. Proces realizacji badań ........................................................................................................................................................ 29
4. Analiza jednostek naukowych zaangażowanych w realizację badań w dziedzinie inteligentnych specjalizacji
województwa lubelskiego ..................................................................................................................................................... 30
4.1. Jednostki naukowe w województwie lubelskim .................................................................................................................. 30
4.2. Jednostki zaangażowane w realizację badań na rzecz rozwoju inteligentnych specjalizacji ................................................ 37
4.3. Nakłady jednostek na działalność badawczo-rozwojową .................................................................................................... 43
4.4. Potencjał kadrowy ............................................................................................................................................................... 52
4.5. Struktura organizacyjna jednostek naukowych ................................................................................................................... 55
4.6. Infrastruktura naukowo-badawcza w zakresie prowadzenia badań i prac rozwojowych w obszarach
inteligentnych specjalizacji ........................................................................................................................................................ 55
4.7. Potrzeby i plany inwestycyjne w nowej perspektywie finansowej UE ................................................................................ 63
5. Poziom konkurencyjności sektora lubelskiej nauki w obszarach związanych z rozwojem inteligentnych specjalizacji .......... 66
5.1. Aktywność w zakresie realizacji projektów badawczych krajowych i międzynarodowych .................................................. 66
5.1.1. Narodowe Centrum Nauki ......................................................................................................................................... 66
5.1.2. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ........................................................................................................................ 73
5.1.3. Programy Ramowe .................................................................................................................................................... 79
5.2. Aktywność w zakresie zgłoszeń i uzyskanych praw ochronnych ......................................................................................... 86
5.3. Aktywność w zakresie publikacji naukowych ...................................................................................................................... 91
5.4. Aktywność w ramach krajowych i międzynarodowych sieci współpracy ............................................................................ 93
8
6. Ocena możliwości zaangażowania jednostek naukowych do prowadzenia interdyscyplinarnych badań
w dziedzinach inteligentnych specjalizacji do roku 2020 ...................................................................................................... 105
6.1. Ocena świadomości oraz wiedzy przedstawicieli jednostek naukowych do prowadzenia badań w dziedzinach
inteligentnych specjalizacji ...................................................................................................................................................... 105
6.2. Posiadanie strategii rozwoju badań naukowych do roku 2020 .......................................................................................... 108
6.3. Główne obszary badań strategicznych podejmowanych przez jednostki naukowe w województwie lubelskim .............. 109
6.4. Interdyscyplinarność i współpraca w zakresie prowadzonych badań ................................................................................. 114
6.5. Mechamizmy i narzędzia wsparcia w zakresie realizacji wspólnych projektów badawczych ............................................ 117
7. Strategiczne kierunki badań interdyscyplinarnych do roku 2020 ...................................................................................... 123
7.1. Finansowanie badań związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu w ramach polityki naukowo-badawczej Unii
Europejskiej do roku 2020 ........................................................................................................................................................ 123
7.2. Finansowanie badań związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu w ramach polityki naukowej Polski do
roku 2020 ................................................................................................................................................................................. 132
7.3. Dostępne środki finansowe na realizację polityki rozwoju badań w ramach krajowych i regionalnych programów operacyjnych
na lata 2014-2020 .................................................................................................................................................................... 147
7.4. Możliwości rozwoju ponadregionalnych badań w obrębie inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego .......... 165
7.5. Pożądane strategiczne kierunki badań w województwie lubelskim oraz ich wpływ na gospodarkę regionu ................... 170
7.6. Optymalne modele współpracy nauki z biznesem ............................................................................................................ 187
7.7. Perspektywy, bariery i determinanty działalności innowacyjnej w obrębie inteligentnych specjalizacji województwa
lubelskiego ............................................................................................................................................................................... 190
8. Rekomendacje w zakresie kluczowych technologii jako przedmiotu badań do roku 2020 ................................................. 197
8.1. Proces wyłaniania kluczowych technologii jako potencjalnego przedmiotu badań do roku 2020 .................................... 197
8.2. Kluczowe technologie jako potencjalny przedmiot badań do roku 2020 .......................................................................... 197
8.3. Ocena innowacyjności kluczowych technologii oraz potencjału jednostek w zakresie możliwości podjęcia badań
w ich obrębie do roku 2020 ..................................................................................................................................................... 209
8.4. Ocena możliwości podjęcia współpracy w zakresie realizacji interdyscyplinarnych badań w obrębie zidentyfikowanych
najbardziej perspektywicznych technologii ............................................................................................................................. 225
8.4.1. Europejskie Platformy Technologiczne .................................................................................................................... 225
8.4.2. Potencjalni partnerzy – jednostki naukowe i przedsiębiorstwa – w zakresie prowadzenia badań ............................ 228
9. Rekomendacje dla systemu wsparcia jednostek naukowych w województwie lubelskim ................................................. 234
9.1. Uczelnie wyższe, jednostki naukowe ................................................................................................................................. 234
9.2. Władze centralne, MNiSW ................................................................................................................................................ 239
9.3. Instytucje finansujące naukę ............................................................................................................................................. 240
9.4. Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, władze regionalne i lokalne ................................................................ 241
9.5. Organizacje branżowe ....................................................................................................................................................... 244
10. Załączniki ...................................................................................................................................................................... 245
10.1. Bibliografia ...................................................................................................................................................................... 245
9
Wykaz użytych skrótów:
7PR
AFM
AGH
AI
AS
AWF
BDL
BIV
BLV
B+R
BSE
CATI
CBN
CCS
CERN
CNC
CTT
DR
EATIP
EFRR
EFS
ENIAC
EPC
EPoSS
EPSO
EPT
ERCE
ERP
EUROP
FACCE
FET
FGI
FMRI
GMO
GUS
GWO
HS
IAPAN
ICT
ICP-AES
IDI
IMI
IUNG-PIB
JN
JF
KGHM
KET
KUL
LCA
LCE
MEN
MICINN
MNiSW
MŚP
NEM
NESSI
NCN
NCBiR
NLPZ
NZ
OZE
PAN
PGNiG
PIWet-PIB
PKD
PO IG
10
7 Program Ramowy
Mikroskop sił atomowych
Akademia Górniczo-Hutnicza
Ankieta Inwentaryzacyjna
Analiza danych statystycznych
Akademia Wychowania Fizycznego
Bank Danych Lokalnych
Wirus niedoboru odporności bydła
Enzootyczna białaczka bydła
Sektor badawczo-rozwojowy
Gąbczasta Encefalopatia Bydła
Wywiad kwestionariuszowy telefoniczny
Centrum Badawcze Nawozów
Wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla
Europejska Organizacja Badań Jądrowych
Wycinarka wodna sterowana komputerowo
Centra transferu technologii
Analiza danych zastanych
Europejska Platforma Innowacji i Technologii w Akwakulturze
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
Europejski Fundusz Społeczny
Europejska Platforma Technologiczna w dziedzinie Nanoelektroniki
ekwiwalenty pełnego czasu pracy
Europejska Platforma Technologiczna Integracji Systemów Inteligentnych
Europejska Organizacja Nauki o Roślinach
Europejskie Platformy Technologiczne
Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii
Planowanie zasobów przedsiebiorstwa
Europejska Platforma Technologii Robotowych
Program „Rolnictwo, Bezpieczeństwo Żywności, Zmiany Klimatyczne”
Przyszłe i powstające technologie
Zogniskowany Wywiad Grupowy
Funkcjonalny magnetyczny rezonans jądrowy
Organizmy modyfikowane genetycznie
Główny Urząd Statystyczny
Grupy wspólnej oceny
Nauki humanistyczne społeczne i o sztuce
Instytut Agrofizyki Polskiej Akademii Nauk
Technologie informatyczne i telekomunikacyjne
Atomowa spektrometria emisyjna z wzbudzaniem plazmowym
Indywidualny Wywiad Pogłębiony
Platforma Leków Innowacyjnych
Instytut Upraw Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy
Jednostki naukowe
Jednostki finansujące
Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi, KGHM Polska Miedź SA
Kluczowe Technologie Wspierające
Katolicki Uniwersytet Lubelski
Ocena cyklu życia
Energia niskowęglowa
Ministerstwo Edukacji Narodowej
Hiszpańskie Ministerstwo Nauki i Innowacji
Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
Małe i średnie przedsiębiorstwa
Platforma mediów sieciowych i elektronicznych
Sieciowa Europejska Inicjatywa dla Oprogramowania i Usług
Narodowe Centrum Nauki
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Niesteroidowe leki przeciwzapalne
Nauki o życiu
Odnawialne Źródła Energii
Polska Akademia Nauk
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo
Państwowy Instyt Weterynaryjny - Państwowy Instytut Badawczy
Polska Klasyfikacja Działalności
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka
PO KL
PO RPW
PPTSL-D
PROW
PWSZ
RFID
RIS
PRO
RSIWL
RSZZG
SGGW
SIWZ
SME
SMOS
SOPZ
SPF
SPIRE
SRA
SRWL
ST
TRB
UE
UM
UP
UMCS
UMWL
UP RP
WBiHZ UP
WSIiZ
Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej
Polska Platforma Technologiczna Sektora Leśno-Drzewnego
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
Radiowy system identyfikacji
Regionalna Strategia Innowacji
Regionalny Program Operacyjny
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Lubelskiego
Regionalny System Zarządzania Zmianą Gospodarczą
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia
Małe i średnie przedsiębiorstwa
Wilgotność gleby i zasolenie oceanów
Szczegółowy Opis Przedmiotu Zamówienia
Wolne od specyficznych patogenów
Zrównoważone sektory przemysłu przetwórczego
Strategiczny Program Badań
Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego
Nauki ścisłe i techniczne
Transgraniczne Rezerwaty Biosfery
Unia Europejska
Uniwersytet Medyczny
Uniwersytet Przyrodniczy
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego
Urząd Patentowy RP
Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt Uniwersytet Przyrodniczy
Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania
11
1.
Streszczenie w języku polskim
Badania zostały przeprowadzone w ramach projektu pn. Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą, realizowanego
przez Departament Gospodarki i Innowacji UMWL, finansowanego z programu operacyjnego Kapitał ludzki, priorytetu VIII
Regionalne kadry gospodarki, działania 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, poddziałania 8.1.4 Przewidywanie
zmiany gospodarczej.
Projekt Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą (RSZZG) jest kontynuacją pilotażowego projektu badawczego
Badania i analizy potencjału gospodarczego regionu w kontekście strategicznych dziedzin rozwoju województwa. Rolą RSZZG jest
aktywne pozyskiwanie i koordynacja badań i analiz gospodarczych oraz sprawne zarządzanie informacją gospodarczą w regionie.
Kluczowym elementem projektu będzie stworzenie narzędzi i mechanizmów gromadzenia, segregowania i generowania badań
oraz analiz dotyczących aktualnej sytuacji, trendów rozwojowych i prognozowania zmian społeczno-gospodarczych zachodzących
w regionie1.
Celem ogólnym badania było określenie pożądanych kierunków prowadzenia prac naukowo-badawczych w wyznaczonych
obszarach inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego, z jednoczesnym wskazaniem możliwych technologii i rozwiązań,
które mogą mieć zastosowanie w gospodarce regionu.
Inteligentne specjalizacje (lub specjalizacje regionalne) to nowy instrument Unii Europejskiej, który zobowiązuje regiony państw
członkowskich do wybrania tych obszarów, w których chcą się specjalizować i zwiększać konkurencyjność. Zgodnie z ich ideą regiony
muszą wykazać swoje mocne i słabe strony i rozwijać się ze szczególnym naciskiem na innowacje. Dzięki inteligentnej specjalizacji regiony
koncentrują swoje zasoby na kilku kluczowych priorytetach. Inteligentna specjalizacja oznacza identyfikowanie wyjątkowych cech
i aktywów każdego kraju i regionu, podkreślanie przewagi konkurencyjnej każdego regionu oraz skupianie regionalnych partnerów
i zasobów wokół wizji ich przyszłości ukierunkowanej na osiągnięcia2.
Koncepcja inteligentnej specjalizacji zakłada przede wszystkim zwiększanie innowacyjności i konkurencyjności na podstawie
potencjału endogenicznego regionów i branż już w nich obecnych, przy czym mogą to być zarówno specjalizacje w ramach jednego
sektora, jak i działania międzysektorowe pozwalające na osiągnięcie specyficznej przewagi konkurencyjnej. Dzięki wykorzystaniu
istniejącej wiedzy oraz wyspecjalizowanej działalności badawczo-rozwojowej dopasowanej do cech społeczno-gospodarczych
danego obszaru, regiony mają osiągnąć doskonałość w specyficznej dziedzinie i masę krytyczną, umożliwiającą konkurowanie na
arenie międzynarodowej3.
W kontekście Strategii Europa 2020, inteligentna specjalizacja wyłania się jako kluczowy element polityki innowacji. Regionalne
strategie innowacji dla inteligentnej specjalizacji (RIS3) można określić jako: koncentrujące środki publiczne na priorytetach
rozwoju opartych na innowacjach i wiedzy; pobudzające środki prywatne na inwestycje z zakresu B+R; budujące regionalne
zdolności, kompetencje, przewagi konkurencyjne i potencjał; sprzyjające kompleksowemu udziałowi zainteresowanych stron we
wspieraniu innowacji oraz zarządzaniu; oparte na faktach i obejmujące system monitorowania i oceny.
W województwie lubelskim zidentyfikowano cztery obszary inteligentnych specjalizacji: biogospodarka (specjalizacja kluczowa),
usługi medyczne i prozdrowotne (specjalizacja uzupełniająca), energetyka niskoemisyjna (specjalizacja wyłaniająca się) oraz
informatyka i automatyka (specjalizacja wspomagająca).
Analiza potencjału naukowo-badawczego regionu pod kątem przygotowania i wdrożenia regionalnego programu
interdyscyplinarnych badań w obszarach inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego pozwala na następujące konkluzje.
W woj. lubelskim wyraźnie widoczna jest specjalizacja w naukach związanych z szeroko pojętym rolnictwem, a w szczególności
w: Naukach o Roślinach Uprawnych i Glebie; Naukach Weterynaryjnych; Naukach o Zwierzętach Hodowlanych; Inżynierii
Rolniczej. Specjalizację rolniczą uzupełnia specjalizacja w zakresie ochrony środowiska (Kształtowanie i Ochrona Środowiska
Przyrodniczego oraz Inżynieria Ochrony Środowiska). Ponadprzeciętna aktywność w zakresie rolnictwa jest oczywiście związana
z działaniem specjalistycznych instytutów badawczych w Lublinie oraz Puławach. Zauważalne jest, że nakłady na działalność B+R
w województwie lubelskim systematycznie rosną: od 180,8 mln zł w 2006 roku do 652,2 mln zł w 2012 roku. Pod względem
łącznej wysokości nakładów województwo lubelskie zajmuje 8. miejsce wśród województw, m.in. przed województwem
podkarpackim. Nie zmienia to faktu, że nadal istnieje potrzeba zwiększania nakładów na działalność badawczo-rozwojową i liczby
wdrożonych rozwiązań innowacyjnych, co powinno mieć pozytywny wpływ na transfer nowoczesnych i już znanych rozwiązań.
Należy przewidzieć możliwość wsparcia w zakresie tworzenia nowych rozwiązań, praktyk, procesów i technologii oraz projektów
dotyczących wdrożenia do praktyki uzyskanych rozwiązań.
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia „Analiza potencjału absorpcyjnego podmiotów działających w branży przetwórstwa rolno-spożywczego w zakresie
wdrażania nowych technologii i rozwiązań” w ramach projektu pn. „Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą” realizowanego przez Departament
Gospodarki i Innowacji UMWL.
2
Strategie badawcze i innowacyjne na rzecz inteligentnej specjalizacji, s. 2. http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/2014/smart_
specialisation_pl.pdf.
3
W. M. Gaczek, M. Matusiak, Innowacyjność gospodarek województw Polski Wschodniej – ocena, znaczenie, perspektywy, MRR, Warszawa, 2011.
1
12
Dzięki inwestycjom podjętym w minionych perspektywach finansowych UE, znaczącej poprawie uległy warunki infrastrukturalne
sektora badawczego województwa lubelskiego. Powstało wiele centrów badań i nowoczesnych laboratoriów, mogących
w przyszłości odegrać kluczową rolę w rozwoju nauki. Dostępna (obecna i przyszła) infrastruktura naukowo-badawcza umożliwia
prowadzenie interdyscyplinarnych badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji. Jednostki naukowo-badawcze mają wszelkie
możliwości, by angażować się w tego rodzaju działalność. Wyzwaniem jest obecnie koncentracja na wykorzystaniu istniejących
zasobów. W ocenie samych jednostek naukowych dysponują one także wysokiej jakości kapitałem ludzkim, mogącym zapewnić
istotny wkład w rozwój dyscyplin z obszarów inteligentnych specjalizacji. Personel ma przygotowanie i kompetencje do prowadzenia
działań z zakresu transferu wiedzy. Zdecydowana większość jednostek z dziedziny nauk o życiu oraz nauk ścisłych i inżynierskich
otrzymała w ramach oceny parametrycznej ocenę A lub B, jakkolwiek ubolewać należy, że żaden z podmiotów województwa
lubelskiego nie otrzymał najwyższej kategorii A+. Znaczna część najbardziej aktywnie działających jednostek badawczorozwojowych funkcjonuje w obszarze inteligentnych specjalizacji regionu. Również analiza tematów badawczych realizowanych
przez jednostki naukowe Lubelszczyzny w ramach projektów międzynarodowych wskazuje, że dotyczą one niemal w 100% tematyki
związanej z zakresem inteligentnych specjalizacji regionu. Istotnym wskaźnikiem efektów działalności badawczo-rozwojowej
instytucji jest liczba publikacji indeksowanych w bazach bibliometrycznych. W bazie Web of Science, uwzględniającej najbardziej
wpływowe i prestiżowe światowe czasopisma naukowe4 (Wróblewski 2002), można odnaleźć około 8,6 tys. artykułów afiliowanych
w instytucjach działających w regionie lubelskim (według stanu bazy na 1 maja 2014 r.). Taka liczba artykułów daje regionowi
8. pozycję w kraju. Zbliżone są wyniki analizy bazy SCOPUS, znacznie gorzej wypada natomiast udział artykułów powstałych
w wyniku współpracy międzynarodowej. Jest on, mimo pewnej poprawy w ciągu ostatnich lat, ciągle bardzo mały w porównaniu
z takim udziałem w innych regionach. Wynosi jedynie ok. 27,5%5 publikacji powstałych we współpracy z zagranicznymi ośrodkami
naukowymi, co lokuje województwo na 12. miejscu w kraju.
Na podstawie przeprowadzonych badań, wspartych opinią ekspercką, zidentyfikowano i opisano strategiczne kierunki badań
interdyscyplinarnych w województwie lubelskim do roku 2020, wraz z perspektywicznymi technologiami, które stanowiłyby
przedmiot tych badań. Należy założyć, że wykorzystanie wskazanych badań umożliwi dalszy rozwój nowych technologii i rozwiązań
innowacyjnych dla gospodarki regionu.
Por. Nowak P., Bibliometria. Webometria. Podstawy, wybrane zastosowania, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2008, Wróblewski A. K. (2002). Bibliometryczna
trylogia. „Zagadnienia Naukoznawstwa”, 1-2(151-152). Płoszaj A., Olechnicka A., Potencjał placówek naukowo-badawczych województwa lubelskiego, Warszawa,
2012.
5
Na podstawie Web of Science.
4
13
2.
Summary
The study has been carried out within the frames of the project „Regional Economic Change Management System” implemented
by the Department of Economy and Innovation of the Marschal’s Office in Lubelskie Region, financed from the Operational
Programme Human Capita Priority VII Regional human resources, Measure 8.1 Development of staff and enterprises in the region,
the Sub-measure 8.1.4 Predicting economic change.
The project Regional Economic Change Management System (RSZZG) is a continuation of a pilot research project „Research and
analysis of the economic potential of the region in the context of the strategic areas of development of the region”. The role
of RSZZG is active coordination of economic research and analysis in the region as well as efficient management of economic
information in the region. A key element of the project is to create tools and mechanisms for the management of research
activities on the current situation, development trends and forecasting socio-economic changes taking place in the region.
The overall objective of the study was to determine the desired directions of research work in designated areas of smart
specializations of Lubelskie Reigon, while indicating the possible technologies and solutions that can be applied to the region’s
economy.
Smart specialization (or regional specialization) is a new instrument of the European Union, which requires the regions of the
Member States to choose the areas in which they wish to specialize and improve competitiveness. According to the concept
regions must demonstrate their strengths and weaknesses, and develop with an emphasis on strengthening innovation processes.
Due to smart specialization regions focus their resources on a few key priorities. Smart specialization objective is to identify the
unique characteristics and assets of each country and region, highlighting the competitive advantages of each region, and the
focus of regional partners and resources in a vision of the future-oriented achievements.
In the context of the Europe 2020 Strategy, smart specialization emerges as a key element of innovation policy. Regional innovation
strategies for smart specialization (RIS3) can be described as focusing public resources on the priorities of development based on
innovation and knowledge, stimulating private funds for investment in the field of R&, building regional capacities, competencies,
competitive advantages and potential, conducive to comprehensive participation of stakeholders in the promotion of innovation
and management. Regional innovation strategies for smart specialization are based on facts and include monitoring and evaluation
system.
There are four areas of smart specialization identified for the Lubelskie Region: bio-economy (key specialization), medical and
healt services (assisting specialization), low-carbon energy (emerging specialization) and computer science and automation
(supporting specialization).
The analysis of the research potential of the region in the context of the preparation and implementation of the regional program of
interdisciplinary research in the areas of smart specialization province of Lublin provides the following conclusions. In the Lubelskie
Region clearly distinguishable is the specialization in the sciences related to the widely understood agriculture, in particular:
Science of crop and soil; Veterinary Science; Science of Animal Breeding; Agricultural Engineering. Agricultural specialization
complements the specialization in the field of environmental protection (Shaping and Protection of the Natural Environment and
Environmental Engineering). Above-average activity in the field of agriculture is obviously related to the functioning of specialized
research institutes in Lublin and Pulawy. It is noticeable that the expenditure on R&D in the Lublin Province steadily grow from
180.8 million PLN in 2006 to 652.2 million PLN in 2012. In terms of the total amount of expenditures Lublin Province occupies 8th
place among all regions in Poland, being in front of nearby Subcarpathian Region. There is still a need to further increase spending
on research and development activities and the number of deployed innovative solutions, which should be reflected in the
transfer of new and already known solutions. Measures and tools should be provided to support the creation of new solutions,
practices, processes and technologies, and projects related to the implementation of the practice of obtained solutions.
Thanks to investments undertaken in the past financial perspectives of the EU, infrastructural potential of the research units has
been significantly improved in the Lubelskie Region. There are many research centers and modern laboratories that in the future
may play a key role in the development of science. Available (current and future) research infrastructures, enables conducting
interdisciplinary research in the areas of smart specialization. The challenge now is to focus on the use of existing resources.
According to the responses obtained from the representatives of the same research units, they also have high-quality human
capital that could provide a significant contribution to the development of disciplines in the areas of smart specialization. Staff
is generally well prepared and competent to carry out activities of knowledge transfer. The vast majority of research units in
the field of life sciences and natural sciences and engineering received the grades A or B in the the parametric evaluation of the
research units, that confirms its readiness to provide quality research. However, on the other hand, none of the units in the region
has received the highest category of A+. A large part of the units are very active in research activities in the fields related to the
smart specialization of the regions. Also, analysis of research topics carried out by scientific Lublin region in the framework of
international projects indicates that they almost fully relate to the scope of regional smart specializations. An important indicator
14
of the effects of R&D institutions is the number of publications indexed in bibliometric databases. The database Web of Science,
taking into account the most influential and prestigious global scientific journals, has indexed ca. 8.6 thousand. articles published
by authors affiliated with research units in Lubelskie Region (as for 1 May 2014). This puts the region at the number 8 position
in the country. Similar results gives the analysis of the SCOPUS database. Much worse results can be identified if we consider
the percentage of articles produced in the results of international cooperation. Despite some improvements in recent years, the
indicator is still very low compared with other regions - only about 27.5% of the publication was developed in cooperation with
foreign scientific centers, which means 12th position in the country.
Based on studies supported by the expert opinion the strategic directions of interdisciplinary research in the Lubelskie Region
were identified, along with the prospective technologies that constitute the subject of this study. It must be assumed that use of
the research will enable further development of new technologies and innovative solutions to the region’s economy.
15
3.
Metodyka badania
3.1.
Przedmiot i kontekst badania
Badania przeprowadzono w ramach projektu pn. Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą, realizowanego przez
Departament Gospodarki i Innowacji UMWL, finansowanego z programu operacyjnego Kapitał ludzki, priorytetu VIII Regionalne
kadry gospodarki, działania 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie, poddziałania 8.1.4 Przewidywanie zmiany
gospodarczej.
Projekt Regionalny system zarządzania zmianą gospodarczą (RSZZG) jest kontynuacją pilotażowego projektu badawczego
Badania i analizy potencjału gospodarczego regionu w kontekście strategicznych dziedzin rozwoju województwa. Rolą RSZZG jest
aktywne pozyskiwanie i koordynacja badań i analiz gospodarczych oraz sprawne zarządzanie informacją gospodarczą w regionie.
Kluczowym elementem projektu będzie stworzenie narzędzi i mechanizmów gromadzenia, segregowania i generowania badań
oraz analiz dotyczących aktualnej sytuacji, trendów rozwojowych i prognozowania zmian społeczno-gospodarczych zachodzących
w regionie.
Koncepcja inteligentnej specjalizacji zakłada przede wszystkim zwiększanie innowacyjności i konkurencyjności na podstawie
potencjału endogenicznego regionów i branż już w nich obecnych, przy czym mogą to być zarówno specjalizacje w ramach jednego
sektora, jak i działania międzysektorowe, pozwalające na osiągnięcie specyficznej przewagi konkurencyjnej. Za pomocą nacisku
na wykorzystanie istniejącej wiedzy oraz wyspecjalizowanej działalności badawczo-rozwojowej, dopasowanej do cech społecznogospodarczych danego obszaru, regiony mają osiągnąć doskonałość w specyficznej dziedzinie i masę krytyczną, umożliwiającą
konkurowanie na arenie międzynarodowej6.
W kontekście Strategii Europa 2020, inteligentna specjalizacja wyłania się jako kluczowy element polityki innowacji. Regionalne
strategie innowacji dla inteligentnej specjalizacji (RIS3) można określić jako: koncentrujące środki publiczne na priorytetach
rozwoju opartych na innowacjach i wiedzy; pobudzające środki prywatne na inwestycje z zakresu B+R; budujące regionalne
zdolności, kompetencje, przewagi konkurencyjne i potencjał; sprzyjające kompleksowemu udziałowi zainteresowanych stron we
wspieraniu innowacji oraz zarządzaniu; oparte na faktach i obejmujące system monitorowania i oceny. W województwie lubelskim
zidentyfikowano cztery dziedziny inteligentnych specjalizacji:
Rysunek 1. Dziedziny inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego.
Źródło: Projekt RSI WL 2020.
6
16
W. M. Gaczek, M. Matusiak, Innowacyjność gospodarek województw Polski Wschodniej – ocena, znaczenie, perspektywy, MRR, Warszawa, 2011.
3.2.
Cele badawcze
Celem ogólnym badania było określenie pożądanych kierunków prowadzenia prac naukowo-badawczych w wyznaczonych
obszarach inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego, z jednoczesnym wskazaniem możliwych technologii i rozwiązań,
które mogą mieć zastosowanie w gospodarce regionu.
Cele szczegółowe badania objęły z kolei takie elementy jak:
1)
2)
3)
4)
zdobycie szczegółowej wiedzy nt. dostępnej (obecnej i przyszłej) infrastruktury naukowo-badawczej, umożliwiającej
prowadzenie interdyscyplinarnych badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji;
określenie poziomu konkurencyjności sektora lubelskiej nauki w wymiarze krajowym i europejskim ze względu na rozwój
inteligentnych specjalizacji;
ocenę możliwości zaangażowania jednostek naukowo-badawczych do prowadzenia wspólnych (interdyscyplinarnych)
badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji;
ustalenie strategicznych kierunków badań interdyscyplinarnych w województwie lubelskim do roku 2020, wraz ze
wskazaniem możliwości wykorzystania tych badań na rzecz rozwoju nowych technologii i rozwiązań innowacyjnych dla
gospodarki regionu.
Zakres przedmiotowy badań objął:
•
•
•
•
•
•
3.3.
analizę danych zastanych, w tym: dokumentów strategicznych, foresightowych, traktujących o uwarunkowaniach rozwoju
inteligentnych specjalizacji na Lubelszczyźnie, dane statystyczne m.in. z Banku Danych Lokalnych, stron WWW jednostek
naukowych i inne, istotne ze względu na cele szczegółowe badania;
ankietę inwentaryzacyjną przeprowadzoną z osobami reprezentującymi jednostki naukowo-badawcze w regionie
zaangażowane w badania związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji;
badania jakościowe (IDI) z osobami reprezentującymi wszystkie jednostki naukowo-badawcze w regionie zaangażowane
w badania związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji;
badania jakościowe (FGI) z przedstawicielami jednostek naukowo-badawczych, w których będą prowadzone badania
w dziedzinach inteligentnych specjalizacji, przedstawicielami przedsiębiorców działających w branżach inteligentnych
specjalizacji, przedstawicielami władz i administracji publicznej szczebla regionalnego i lokalnego;
ilościową analizę (CATI) reprezentatywnej grupy przedsiębiorców działających w branżach inteligentnych specjalizacji
regionu;
badania delfickie dotyczące trzech kluczowych technologii w ramach każdej specjalizacji, w których wzięli udział
przedstawiciele sektora przedsiębiorstw oraz sektora nauki krajowej i regionalnej.
Matryca powiązań celów szczegółowych z pytaniami badawczymi
Realizacja celów badania wskazanych w powyższej części raportu wymagała odpowiedzi na 33 pytania badawcze, z których 30
sformułowano w SOPZ, a kolejne trzy wynikały z dodatkowych pytań zaproponowanych przez Wykonawcę. W wyniku spotkania
inaugurującego projekt, przeprowadzonego 16 stycznia 2014 r. w siedzibie Zamawiającego, uszczegółowiono kwestie związane
z oczekiwanymi wynikami realizacji badania:
1.
2.
Kluczowe dla Zamawiającego było uzyskanie kompleksowej wiedzy na temat przygotowania jednostek naukowobadawczych funkcjonujących na terenie województwa lubelskiego do prowadzenia interdyscyplinarnych badań w obszarze
zidentyfikowanych inteligentnych specjalizacji, zarówno pod względem dostępnych kadr, aparatury badawczej, planów
inwestycyjnych, jak i uwzględnienia inteligentnych specjalizacji w obszarach strategicznych badań jednostek naukowych.
Największe znaczenie dla realizacji celu głównego badania miało osiągnięcie celu szczegółowego numer cztery – ustalenie
strategicznych kierunków badań interdyscyplinarnych w województwie lubelskim do roku 2020, wraz ze wskazaniem
możliwości wykorzystania tych badań na rzecz rozwoju nowych technologii i rozwiązań innowacyjnych dla gospodarki
regionu.
Każdemu pytaniu badawczemu (zarówno wynikającemu z SOPZ, jak też z dodatkowych propozycji Wykonawcy), w formie
tabelarycznej, przyporządkowano metodę pozyskania danych. W tabeli przedstawiono zarówno pierwotne, jak i wtórne narzędzia
pozyskania danych. Warto zaznaczyć, że analiza danych zastanych oraz danych statystycznych stanowiła wstęp do udzielenia
odpowiedzi na każde ze wskazanych pytań badawczych (z uwzględnieniem dostępności danych wtórnych). Wspomnianą matrycę
powiązań pytań badawczych z technikami i narzędziami badawczymi, ze względu na jej objętość, umieszczono w załączniku.
Poniżej zaprezentowano powiązania między celami szczegółowymi a poszczególnymi pytaniami badawczymi (tab. 1).
17
Tabela 1. Powiązanie celów szczegółowych z pytaniami badawczymi
Cel szczegółowy
Pytanie badawcze
1.
Zdobycie
szczegółowej
wiedzy na temat dostępnej
(obecnej
i
przyszłej)
infrastruktury naukowo-badawczej, umożliwiającej prowadzenie interdyscyplinarnych badań
w obszarze inteligentnych specjalizacji
1. Jakie jednostki naukowo-badawcze mogą być zaangażowane w realizację interdyscyplinarnych badań
na rzecz rozwoju inteligentnych specjalizacji regionu?
1a) Jaki stanowi to odsetek wszystkich jednostek funkcjonujących w regionie?
1b) Jaki jest rozkład przestrzenny tych jednostek?
2. Jakie i ile jednostek naukowo-badawczych działa w sektorze przedsiębiorstw i poza tym sektorem?
3. Jakie nakłady są przeznaczane na działalność badawczo-rozwojową w regionie?
3a) Jaka część nakładów jest kierowana na koszty osobowe oraz na inwestycje (na środki trwałe
w postaci budynków, aparaturę naukowo-badawczą)?
3b) Jaka jest struktura tych nakładów w podziale na badania (podstawowe, stosowane, przemysłowe)
oraz prace rozwojowe?
3c) Jakie są źródła finansowania tych nakładów (z podziałem na publiczne – polskie
i zagraniczne oraz prywatne)?
3d) Jaki procent nakładów jest wydatkowanych na badania związane z rozwojem inteligentnych
specjalizacji?
4. Jakim potencjałem kadrowym dysponują jednostki zaangażowane w rozwój inteligentnych
specjalizacji?
4a) Jaki stanowi to odsetek w odniesieniu do wszystkich pracowników naukowo-badawczych
zatrudnionych w regionie?
4b) Jaka jest struktura tych kadr pod względem wykształcenia (z podziałem na tytuł profesora, doktora
habilitowanego, doktora, magistra, inżyniera, wykształcenie licencjackie, pozostałych, w tym stażystów,
doktorantów)?
5. Jaką infrastrukturą naukowo-badawczą dysponują obecnie jednostki naukowe w zakresie prowadzenia
badań i prac rozwojowych w obszarach inteligentnych specjalizacji?
5a) Jak są zorganizowane poszczególne jednostki naukowe w zakresie prowadzonych badań (centra
innowacji, instytuty, katedry, pracownie, zakłady)?
5b) W jakim zakresie infrastruktura ta została rozbudowana/zmodernizowana ze środków unijnych?
5c) Jaka była wartość tych środków i na jakie główne projekty modernizacyjne zostały one wydatkowane?
6. Jaka jest ogólna wartość aparatury naukowo-badawczej będącej na stanie księgowym jednostek oraz
jaki jest stopień jej zużycia?
6a) Jaki procent tej aparatury jest (będzie) wykorzystywany w badaniach powiązanych
z inteligentnymi specjalizacjami?
7. Jaki jest stopień wyposażenia poszczególnych jednostek naukowych (na poziomie wydziału/instytutu/
katedry) w kluczową aparaturę naukowo-badawczą pozwalającą na prowadzenie badań w obszarach
inteligentnych specjalizacji?
7a) Jaka to jest aparatura (najważniejsze jej elementy i funkcje)?
7b) Jaki jest stopień wykorzystania tej aparatury w ramach jednostki, a także przez podmioty zewnętrze
(np. w ramach prowadzonych prac badawczych na rzecz przedsiębiorców)?
7c) Jaki jest dostęp do tej aparatury innych jednostek naukowych z regionu?
7d) Czy aparatura jest wykorzystywana do prowadzenia badań w ramach wspólnych zespołów
badawczych pochodzących z różnych jednostek naukowych?
8. Jakie są potrzeby i plany inwestycyjne w zakresie wyposażenia jednostek naukowo-badawczych
w dodatkową aparaturę i sprzęt w ramach nowej perspektywy finansowej UE po roku 2013?
8a) Czy w przyszłych planach inwestycyjnych będą brane pod uwagę dziedziny badań związane
z rozwojem inteligentnych specjalizacji?
9. Jaka jest pozycja jednostek z województwa lubelskiego pod względem oceny parametrycznej w skali
od 1 (najlepsza pozycja) do 5 (najgorsza).
18
Cel szczegółowy
Pytanie badawcze
2. Określenie poziomu konkurencyjności sektora lubelskiej nauki
w wymiarze krajowym i europejskim ze względu na rozwój inteligentnych specjalizacji
10. Jaka jest aktywność jednostek naukowych z województwa lubelskiego w zakresie
realizacji projektów badawczych finansowanych z budżetu państwa (z programów NCN
i NCBiR) na tle kraju?
10a) Jaka jest skuteczność ubiegania się o środki krajowe na badania?
10b) Jaki odsetek realizowanych
projektów
badawczych
dotyczy
dziedzin
związanych
11. Jaka jest aktywność jednostek naukowych z regionu w zakresie realizacji międzynarodowych
projektów badawczych na tle kraju (w tym głównie w ramach tzw. programów ramowych)?
11a) Jaką rolę odgrywały/odgrywają jednostki w tych projektach (koordynatora, partnera)?
11b) Jaki odsetek realizowanych projektów
z inteligentnymi specjalizacjami regionu?
badawczych
dotyczy
dziedzin
związanych
12. Jaka jest liczba zgłoszeń dokonanych w Urzędzie Patentowym RP (w rozbiciu na znaki towarowe,
wzory przemysłowe, wzory użytkowe, wynalazki)?
13. Jaka jest liczba patentów uzyskiwanych przez
w Urzędzie Patentowym RP i patentów zagranicznych?
jednostki
naukowe
w
ciągu
roku
13a) Jaka jest tendencja w tym zakresie w ciągu ostatnich pięciu lat i jak to wygląda na tle innych
regionów w kraju?
13b) Jaki odsetek uzyskiwanych patentów dotyczy dziedzin związanych z inteligentnymi specjalizacjami
regionu?
14. Jaka jest pozycja jednostek z województwa lubelskiego pod względem liczby publikacji indeksowanych
w bazach bibliometrycznych (np. Web of Science, SCOPUS)?
14a) Jakie są wskaźniki cytowań publikowanych artykułów?
14b) Jaki odsetek publikacji i cytowań stanowią artykuły odnoszące się do dziedzin związanych
15.
Jaki
jest
udział
i międzynarodowej?
publikacji
powstających
w
wyniku
współpracy
krajowej
16. Jaka jest aktywność lubelskich naukowców w krajowych i międzynarodowych sieciach oraz
platformach współpracy (w tym europejskich platformach technologicznych)?
3. Ocena możliwości zaangażowania jednostek naukowo-badawczych do prowadzenia
wspólnych
(interdyscyplinarnych) badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji
17. Jaki jest poziom świadomości i zrozumienia wśród pracowników naukowo-badawczych
nt. konieczności prowadzenia badań w obszarach inteligentnych specjalizacji?
17a) Czy jednostki mają wystarczającą wiedzę z zakresu Regionalnej strategii innowacji województwa
lubelskiego i określonych inteligentnych specjalizacji?
17b) Czy zamierzają włączyć się w proces rozwoju inteligentnych specjalizacji regionu? Jeśli tak, to w jaki
sposób?
18. Jakie modelowe kompetencje (wiedza, umiejętności, postawy) powinny mieć kadry jednostek
naukowych, aby być konkurencyjnym na rynku krajowym i międzynarodowym?
18a) Jak jednostki naukowe oceniają jakość swoich kadr?
18b) Jakie są główne atuty kadr naukowych oraz jakich kompetencji im brakuje, by skutecznie rozwijać
inteligentne specjalizacje regionu?
19. Czy jednostki naukowe mają strategię rozwoju badań naukowych do roku 2020?
19a) Jeśli tak, to w jakim zakresie w tej strategii są ujęte badania w zakresie inteligentnych specjalizacji
regionu?
20. Jakie są obecne główne obszary badań strategicznych w poszczególnych jednostkach?
20a) Na ile są one powiązane ze wskazanymi dziedzinami inteligentnych specjalizacji?
21. Czy prowadzone badania mają charakter interdyscyplinarny i uczestniczą w nich naukowcy z innych
jednostek z regionu?
21a) Jeśli tak, to w jakiej formule jest prowadzona współpraca?
21b) Jeśli nie, to jakie są główne bariery i problemy rozwijania wspólnych badań interdyscyplinarnych?
22. Jakie mechanizmy i narzędzia należy stworzyć w celu skutecznego wsparcia realizacji wspólnych
projektów badawczych w obszarach inteligentnych specjalizacji?
19
Cel szczegółowy
Pytanie badawcze
4. Ustalenie strategicznych kierunków badań interdyscyplinarnych w województwie lubelskim do roku 2020, wraz ze wskazaniem możliwości wykorzystania tych badań na rzecz rozwoju
nowych technologii i rozwiązań
innowacyjnych dla gospodarki
regionu
23. W jakim zakresie dziedziny badań związane z inteligentnymi specjalizacjami regionu są obecne
w celach i priorytetach polityki naukowo-badawczej Unii Europejskiej do roku 2020?
23a) Jakie środki finansowe zaplanowano na realizację tych celów?
23b) Jakie będą mechanizmy i formy wsparcia (np. w ramach programu Horyzont 2020)?
24. W jakim zakresie dziedziny badań związane z inteligentnymi specjalizacjami regionu wpisują się
w cele i priorytety polityki naukowej Polski do roku 2020?
24a) Jakie środki finansowe zaplanowano na realizację tej polityki (np. w ramach regionalnych
i krajowych programów operacyjnych na lata 2014-2020?
25. Jak dziedziny badań wynikające z inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego prezentują
się na tle specjalizacji w innych regionach?
25a) Jakie są perspektywy rozwoju specjalizacji w ramach współpracy ponadregionalnej (np. w ramach
regionów Polski Wschodniej)?
25b) W jaki sposób wyróżnić się na tle innych województw, w jakich obszarach lub na przecięciu jakich
obszarów badawczych szukać przewagi konkurencyjnej województwa?
26. Jakie strategiczne kierunki/obszary badań
w województwie lubelskim do roku 2020 ze względu na:
interdyscyplinarnych
należy
rozwijać
26a) istniejącą infrastrukturę naukowo-badawczą w regionie?
26b) politykę i priorytety badawcze na poziomie UE i kraju?
26c) zapotrzebowanie na określone badania i technologie ze strony przedsiębiorstw?
27. W jaki sposób proponowane kierunki (obszary) badań strategicznych wpłyną na rozwój określonych
technologii i innowacji dla gospodarki?
27a) Jakie to będą technologie i innowacje/produkty (w roku 2020)?
27b) Jakie będzie zapotrzebowanie na te technologie i innowacje ze strony przedsiębiorstw?
28. Czy istnieje szansa na powstanie nowych rodzajów działalności gospodarczej, wynikających
z procesu „twórczej destrukcji”, bazujących na transformacji istniejących zasobów ludzkich, materialnych
i niematerialnych?
28a) Jakie to będą rodzaje działalności gospodarczej?
29. Jakie powinny być możliwe kierunki współpracy sieciowej lubelskiej nauki w wymiarze krajowym
i międzynarodowym?
29a) Jakie instrumenty i mechanizmy należy zastosować, by tę współpracę sieciową inicjować, rozwijać
i wspierać?
30. Jakie modele współpracy nauki z biznesem należy rozwijać w celu realizacji wspólnych
interdyscyplinarnych badań na rzecz rozwoju wskazanych technologii i innowacji?
5. Dodatkowe pytania badawcze
zaproponowane przez Wykonawcę
Jakie są bariery i perspektywy działalności innowacyjnej w tym: czynniki utrudniające wprowadzanie
innowacji w sektorach inteligentnych specjalizacji woj. lubelskiego?
Jakie znaczenie mają sformalizowane powiązania klastrowe w rozwoju innowacyjnym sektorów
inteligentnych specjalizacji woj. lubelskiego?
Czy jednostki naukowo-badawcze działające w sektorach inteligentnych specjalizacji woj. lubelskiego
są ich członkami?
Jakie działania i instrumenty należy uruchomić w celu rozwoju konkurencyjności jednostek
naukowo-badawczych działających w sektorach inteligentnych specjalizacji woj. lubelskiego
i zwiększenia ich innowacyjności? Jak można sklasyfikować te działania (np. promocyjne, edukacyjne,
działania na poziomie samorządów itp.)? Jaka forma ich dofinansowania jest najbardziej skutecznym
sposobem wsparcia jednostek B+R?
Źródło: Opracowanie własne.
Precyzyjne przyporządkowanie poszczególnych pytań do
w załączniku w wersji elektronicznej raportu (niedrukowanym).
20
narzędzi
i
metod
badawczych
zostało
przedstawione
3.4.
Opis wykorzystanych technik i narzędzi badawczych
3.4.1. Analiza dostępnych danych statystycznych
Dane statystyczne pozyskane z Banku Danych Lokalnych (BDL) Głównego Urzędu Statystycznego oraz Rocznika statystycznego
województwa lubelskiego 2012 (źródło uzupełniające) przeanalizowano z wykorzystaniem standardowych metod analizy
statystycznej, w tym przede wszystkim spójnej prezentacji tabelarycznej i graficznej danych (wykresy słupkowe i kołowe
wygenerowane w programie Excel).
3.4.2. Analiza danych zastanych
Analiza danych zastanych polegała na pozyskiwaniu i analizowaniu już istniejących, dostępnych danych rynkowych. Zbierane
dane pochodziły m.in. z: raportów rynkowych, raportów branżowych, dokumentów o charakterze strategicznym i planistycznym,
publikacji prasowych i internetowych, katalogów, biuletynów, informacji na stronach WWW, aktów normatywnych oraz innych
źródeł. Listę źródeł przedstawiono w części dziesiątej niniejszego raportu. Analizę danych zastanych wsparto specjalistycznym
oprogramowaniem Atlas.ti. W tym celu wszystkie teksty poddane analizie wczytano do programu. Następnie, w odniesieniu
do sformułowanych pytań badawczych, stworzono listę kodową, umożliwiającą klasyfikację fragmentów tekstu do określonych
obszarów (np. mocne strony sektora rolno-spożywczego). Następnie każdy tekst poddano analizie pod kątem zawartości
interesujących fragmentów nawiązujących do poszczególnych pytań badawczych oraz przypisano im kody. Kodowanie ułatwiło
powoływanie się, a także cytowanie poszczególnych fragmentów tekstów podczas tworzenia raportu z badań.
Analizę danych zastanych przeprowadzono opierając się na międzynarodowych, krajowych oraz regionalnych opracowaniach.
Objęła ona:
1)
2)
analizę przekrojową dokumentów o charakterze strategicznym oraz planistycznym w zakresie polityki wsparcia badań
naukowych;
analizę dokumentów o charakterze merytorycznym w obrębie każdej z inteligentnych specjalizacji.
Listę dokumentów, zaprezentowaną w dalszej części raportu, opracowano na podstawie: sugestii przedstawionych w trakcie
spotkania inicjującego projekt, kwerend do baz artykułów naukowych oraz poszukiwania zasobów internetowych z wykorzystaniem
zbioru słów kluczowych związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu.
Etap pierwszy badań objął analizę desk reserach, oceniającą ogólny stan infrastruktury naukowo-badawczej w regionie i możliwy
zakres jej wykorzystania na rzecz rozwoju interdyscyplinarnych badań w obszarach inteligentnych specjalizacji regionu.
Dodatkowo przeprowadzono analizę uwarunkowań rozwoju dziedzin wybranych specjalizacji naukowych z punktu widzenia
polityki unijnej i krajowej, a także specjalizacji rozwijanych w poszczególnych regionach. Ważnym elementem analizy desk
research był przegląd prowadzonych badań pod kątem wykorzystania ich do rozwoju nowych technologii i rozwiązań, mogących
mieć zastosowanie w gospodarce regionu.
1.
•
•
2.
•
3.
W pierwszej kolejności przeprowadzono analizę dostępnych danych statystycznych dotyczących działalności naukowobadawczej prowadzonej w regionie i kraju, dokonaną głównie na podstawie:
publikacji Głównego Urzędu Statystycznego,
informacji dostępnych na stronach internetowych poszczególnych uczelni i instytutów działających na terenie województwa
lubelskiego.
Następnie przeprowadzono analizę danych zastanych zgromadzonych w licznych opracowaniach na poziomie regionalnym,
krajowym i unijnym, głównie:
opracowaniach i raportach końcowych z licznych badań foresightowych, obejmujących zarówno wyniki badań branżowych
i regionalnych, jak również badań na poziomie krajowym (np. w ramach inicjatywy Narodowy Program Foresight Polska
2020, Foresight Technologiczny Przemysłu – Insight 2030).
Kolejno przeprowadzono również analizę działania europejskich platform technologicznych, funkcjonujących
w poszczególnych dziedzinach inteligentnych specjalizacji, w tym ich strategicznych obszarów badań, określonych
najczęściej do roku 2020.
Wyniki analiz pozwoliły na ustalenie właściwego kontekstu badania oraz umożliwiły inwentaryzację tematyki badawczej.
21
3.4.3. Ankieta inwentaryzacyjna
Ankieta inwentaryzacyjna, której treść stanowi jeden z załączników do niniejszego raportu, przyjęła formę ilościowo-jakościowego
narzędzia przeznaczonego do samodzielnego wypełnienia przez respondenta. Przeważała w niej forma kwestionariuszowa. Jej
wykorzystanie w badaniu miało na celu uzyskanie kompleksowej wiedzy na temat potencjału jednostek naukowo-badawczych do
prowadzenia badań w obszarze inteligentnych specjalizacji. Przebieg badania był następujący:
1.
2.
3.
Opracowanie narzędzia, przygotowanie go w formie papierowej, elektronicznej oraz online na platformie internetowej.
Rekrutacja respondentów (osoby reprezentujące jednostki naukowo-badawcze zaangażowane w badania związane
z rozwojem inteligentnych specjalizacji regionu). Wykorzystano stworzoną bazę jednostek naukowo-badawczych oraz trzy
sposoby dostarczenia ankiety do jednostki: dostarczenie jej do jednostki w formie papierowej przez ankietera, przekazanie
w formie elektronicznej na adres mailowy respondenta oraz udostępnienie na platformie internetowej online.
Analiza zebranych danych.
Zaznaczyć należy, że – z perspektywy realizacyjnej – stopa zwrotu ankiety inwentaryzacyjnej zwykle jest zbliżona do stopy zwrotu
ankiety pocztowej i wynosi kilka procent. Wykonawca dołożył jednak wszelkich starań w celu zgromadzenia wyników od jak
największej liczby jednostek naukowych.
Wykonawca założył przeprowadzenie ankiety inwentaryzacyjnej w 50 jednostkach naukowo-badawczych, zidentyfikowanych na
terenie województwa lubelskiego jako działające w obszarze inteligentnych specjalizacji. Respondentem była osoba reprezentująca
jednostkę (kierownik jednostki, dziekan wydziału) lub osoba wskazana w zastępstwie do udziału w badaniu, pod warunkiem posiadania
kompetencji do wypełnienia ankiety. W dotarciu do badanych zastosowano dobór celowy, ponieważ osoby zaproszone do udziału
w badaniu musiały mieć kompleksową wiedzę na temat funkcjonowania jednostki. Mimo zastosownia przez Wykonawcę wielu
narzędzi poprawiających zwrotność ankiet, została ona wypełniona przez 16 jednostek.
3.4.4. Indywidualny wywiad pogłębiony
Realizację wywiadów i ich analizę przeprowadzono z uwzględnieniem następujących etapów:
1.
2.
3.
4.
Opracowanie scenariusza wywiadu i przygotowanie moderatora do przeprowadzenia wywiadów na podstawie
opracowanego scenariusza.
Rekrutacja uczestników wywiadów (osoby reprezentujące jednostki naukowo-badawcze zaangażowane w badania
związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji regionu) przez doświadczonych, przeszkolonych rekruterów. Wykorzystano
stworzoną bazę jednostek naukowo-badawczych oraz wstępny kontakt telefoniczny (w celu potwierdzenia warunków
udziału w badaniach oraz ustalenia harmonogramu wywiadu).
Przeprowadzenie wywiadów (każdy wywiad rejestrowano, a następnie opracowywano jego transkrypcję) w formie
pogłębionego wywiadu osobistego, a w przypadku trudności z dotarciem do respondenta – w formie pogłębionego wywiadu
telefonicznego. Dokumentacja każdego wywiadu składa się ze scenariusza wywiadu, zapisu audio oraz transkrypcji.
Analiza zebranych danych. Wykonawca wykorzystał specjalistyczne oprogramowanie Atlas.ti (i/lub Transana)
do przetwarzania i analizy zgromadzonych danych jakościowych. Na podstawie analizy przebiegu wywiadu opracowano
raport klasyfikujący poszczególne wypowiedzi do pytań badawczych metodą annotating the scripts approach. Interesujące
i nieszablonowe wypowiedzi, wnoszące wartość dodaną, zacytowano w raporcie końcowym.
Do udziału w wywiadach pogłębionych (IDI) zaproszono osoby reprezentujące 50 jednostek naukowo-badawczych. Wykonawca
dążył do przeprowadzenia zarówno ankiety inwentaryzacyjnej, jak i indywidualnego wywiadu pogłębionego z tymi samymi
respondentami, jednak w przypadku braku takiej możliwości, dopuścił przeprowadzenie wywiadu IDI z osobą wskazaną
w zastępstwie przez kierownika jednostki.
Po weryfikacji statusu fundacji i towarzystw, które zaproszono do udziału w badaniu, liczba jednostek
naukowych zmniejszyła się do 43. Z dwiema z nich nie udało się skontaktować, otrzymano jedną definitywną
odmowę, jedna jednostka ze względu na ciężką sytuację finansową zawiesiła działalność. W przypadku trzech
pozostałych jednostek przez cały okres trwania badania nie było osoby kompetentnej do udzielenia wywiadu.
W przypadku kolejnych jednostek, które ostatecznie nie wzięly udziału w badaniu, trzy odmówiły udziału
w wyniku decyzji podjętych odgórnie przez władze. W pozostałych przypadkach spotkania były wielokrotnie przekładane bądź też
reprezentanci jednostek odmówili udzielania informacji na ich temat. Ostatecznie przeprowadzono 36 wywiadów w podziale: 20
w dziedzinie biogospodarki, 5 w dziedzinie energetyki niskoemisyjnej, 10 w dziedzinie informatyki i automatyki oraz 6 w dziedzinie
usług medycznych i prozdrowtonych7.
7
22
Liczba wywiadów nie sumuje się do 36, ponieważ część jednostek, w których zrealizowano wywiady funkcjonowało w ramach więcej niż jednej specjalizacji.
3.4.5. Zogniskowany wywiad grupowy (FGI)
FGI zrealizowano zgodnie z zaleceniami metodologicznymi wypracowanymi przez Komisję Europejską
w zakresie ewaluacji zjawisk społeczno-ekonomicznych8. W pierwszej kolejności nastąpiła identyfikacja
potencjalnych uczestników wywiadu. Należy pamiętać, że badania jakościowe są niereprezentatywne
(tj. zastosowana w nich próba badawcza nie stanowi dokładnego odwzorowania społeczeństwa). Realizację wywiadów i ich analizę
przeprowadzono z uwzględnieniem następujących etapów:
1.
2.
3.
4.
Opracowanie scenariusza zogniskowanego wywiadu grupowego i przygotowanie moderatora do przeprowadzenia
wywiadów na podstawie opracowanego scenariusza.
Rekrutacja uczestników wywiadów. Grupy fokusowe zorganizowano z zaproszonymi przedstawicielami: jednostek
naukowo-badawczych, w których będą prowadzone badania w dziedzinach inteligentnych specjalizacji, przedsiębiorców
działających w branżach inteligentnych specjalizacji oraz władz i administracji publicznej szczebla regionalnego i lokalnego
(w tym Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Miasta Lublin). Ostateczny skład grup wyznaczyły możliwości rekrutacyjne.
Przeprowadzenie wywiadów. Każdy wywiad rejestrowano, a następnie opracowano jego transkrypcję.
Analiza zebranych danych. W przypadku zogniskowanego wywiadu grupowego, w którym uczestniczyło co najmniej
6 osób, zastosowano technikę analizy przyczynowo-skutkowej.
W ramach badania zorganizowano dwie grupy fokusowe, w których wzięli udział przedsiębiorcy oraz przedstawiciele jednostek
naukowo-badawczych regionu, działający w obszarze specjalizacji regionalnych, a także przedstawicie Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Lubelskiego. Na pierwszym wywiadzie grupowym opinie na temat możliwości rozwoju współpracy między sektorem
naukowym a sektorem biznesu, w kontekście specjalizacji regionalnych, wyrażali reprezentanci biogospodarki oraz energetyki
niskoemisyjnej, na drugim zaś – informatyki i automatyki oraz usług medycznych i prozdrowotnych. Pogrupowanie respondentów
w wymienione powyżej specjalizacje okazało się trafione.
W spotkaniach wzięły udział następujące lubelskie jednostki:
•
•
•
•
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach,
Katolicki Uniwersytet Lubelski (Wydział Biotechnologii i Nauk o Środowisku),
Politechnika Lubelska,
Lubelski Klaster Energetyczny.
Natomiast przedsiębiorstwa biorące udział w badaniu reprezentowały następujące profile:
•
•
•
•
•
•
produkcja biomasy,
uprawa roślin wykorzystywanych do produkcji farmaceutyków,
energetyka cieplna,
wytwórczość szczepionek i surowic,
projektowanie stron internetowych i programowanie komputerowe,
dostawa sprzętu komputerowego, oprogramowania, projektowanie sieci komputerowych.
3.4.6. Badania metodą delficką
Badanie metodą delficką przeprowadzono z wykorzystaniem platformy internetowej online, na której
uczestnicy badania (przedsiębiorcy reprezentujący odpowiednie sektory technologii oraz przedstawiciele nauki
krajowej i zagranicznej) analizowali technologie kluczowe dla każdej specjalizacji, wyróżnione na podstawie
przeanalizowanych dokumentów strategicznych, ekspertyz regionalnych, krajowych czy międzynarodowych.
Na potrzeby realizacji badania delfickiego stworzono dwanaście zespołów (po trzy dla kluczowych technologii
w ramach każdej ze specjalizacji).
1.
2.
3.
4.
8
W pierwszej kolejności członkowie zespołów, za pomocą narzędzia ilościowego, oceniali technologie wybrane w ramach
danej specjalizacji. Respondentom przedstawiono syntetyczną charakterystykę każdej z wyróżnionych technologii.
Następnie zespół analityczny przeanalizował zebrany materiał i – w formie zapewniającej anonimowość każdego
z uczestników – przedstawił członkom zespołów wyniki zbiorcze części ilościowej w obrębie jednej specjalizacji. Wyniki tej
tury posłużyły do wyselekcjonowania technologii najbardziej adekwatnych w przypadku Lubelszczyzny.
W drugiej turze badania respondenci odnosili się do przedstawionych im wyników oraz odpowiadali na pytania otwarte,
powiązane z adresowanymi do badania delfickiego pytaniami badawczymi.
Badania zakończyła wnikliwa analiza wszystkich materiałów.
Evaluating Socio Economic Development, Sourcebook 2: Methods & Techniques Expert panels, Komisja Europejska, 2009.
23
Należy oczekiwać, że wiele analizowanych w jednostkach naukowych technologii będzie się rozwijało na styku kilku branż czy
dziedzin wiedzy, będą to technologie interdyscyplinarne. W naukach medycznych należy się spodziewać interdyscyplinarności
z takimi dziedzinami, jak: biotechnologia (tzw. czerwona biotechnologia) oraz technologie informatyczne i komunikacyjne.
3.4.7. Telefoniczne wywiady pogłębione
Telefoniczne wywiady pogłębione są jakościową techniką badawczą, polegającą na przeprowadzeniu niebezpośredniej rozmowy
z respondentem. Realizację wywiadów i ich analizę przeprowadzono z uwzględnieniem następujących etapów:
1.
2.
3.
4.
Opracowanie scenariusza wywiadu i przygotowanie moderatora do przeprowadzenia wywiadów na podstawie
opracowanego scenariusza.
Rekrutacja uczestników wywiadów (osoby reprezentujące przedsiębiorstwa współpracujące z jednostkami naukowobadawczymi). Wykorzystano bazę firm współpracujących z jednostkami naukowo-badawczymi, stworzoną na podstawie
wywiadów IDI z kierownikami jednostek naukowo-badawczych oraz informacji zawartych na stronach internetowych tych
jednostek.
Przeprowadzenie wywiadów (każdy wywiad rejestrowano, a następnie opracowywano jego transkrypcję).
Analiza zebranych danych. Wykonawca wykorzystał specjalistyczne oprogramowanie Atlas.ti (i/lub Transana)
do przetwarzania i analizy zgromadzonych danych jakościowych. Na podstawie analizy przebiegu wywiadu opracowywano
raport klasyfikujący poszczególne wypowiedzi do pytań badawczych metodą annotating the scripts approach. Interesujące
i nieszablonowe wypowiedzi, wnoszące wartość dodaną, zacytowano w raporcie końcowym.
Jako dodatkową technikę badawczą Wykonawca zaproponował telefoniczne wywiady pogłębione z przedstawicielami
przedsiębiorstw (prezesi/wiceprezesi/osoby na kierowniczych stanowiskach/menedżerowie pełniący funkcję na stanowisku od co
najmniej 2 lat) funkcjonujących na terenie całego kraju, które współpracują z krajową jednostką naukowo-badawczą i oceniają tę
współpracę jako przynoszącą sukcesy.
Wykonawca przeprowadził siedemnaście telefonicznych wywiadów pogłębionych. Ostateczną liczbę wywiadów wyznaczyły
możliwości realizacyjne.
3.4.8 Wywiad telefoniczny wspomagany komputerowo (CATI)
Dane pozyskano z wykorzystaniem narzędzia Limesurvey, zaadaptowanego do potrzeb Wykonawcy. Narzędzie umożliwia
gromadzenie, w jednej bazie danych, ankiet realizowanych symultanicznie z dowolnej liczby stanowisk ankieterskich. W narzędziu
zaimplementowano funkcje umożliwiające monitoring procesu gromadzenia danych (w tym weryfikację jakości pracy
poszczególnych ankieterów) i zarządzanie nim. Po zakończeniu prac ankieterskich następował eksport danych do programu SPSS,
w którym odbywało się ich dalsze przetwarzanie i analiza:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
definiowanie zmiennych za pomocą tabelarycznego edytora definicji zmiennych (m.in. nadanie zmiennym nazw, typu,
etykiet, kategoryzacja danych);
ustalenie kodowania braków danych;
weryfikacja poprawności danych dotyczących poszczególnych zmiennych (w celu wyeliminowania oczywistych
nieprawidłowości, wynikających np. z błędów popełnionych przez ankietera);
wstępna analiza statystyczna – wyznaczenie miar rozkładu poszczególnych zmiennych (w zależności od typu zmiennej, np.
średnia arytmetyczna, mediana, odchylenie standardowe, wariancja, wybrane miary asymetrii i koncentracji), prezentacja
tabelaryczna i graficzna danych (wykresy liniowe, słupkowe, kołowe);
analiza współzależności – zidentyfikowanie interesujących współzależności (m.in. między zmiennymi z metryki podmiotów
uczestniczących w badaniach a wybranymi zmiennymi odnoszącymi się do pytań badawczych), a następnie wykorzystanie
takich metod, jak tabele kontyngencji, analiza korelacji i regresji do wizualizacji i określenia siły tych zależności;
wykorzystanie metod wnioskowania statystycznego w celu udzielenia odpowiedzi na sformułowane pytania badawcze.
Badania CATI przeprowadzono na próbie przedsiębiorstw działających w branżach inteligentnych specjalizacji na terenie
województwa lubelskiego. Aby ustalić optymalny operat losowania próby ze względu na to kryterium, należało w pierwszej
kolejności zidentyfikować branże (wg PKD 2007), które można przyporządkować wyszczególnionym specjalizacjom:
•
•
•
•
24
biogospodarce,
usługom medycznym i prozdrowotnym,
informatyce i automatyce,
energetyce niskoemisyjnej.
W badaniu zastosowano warstwowo-losowy dobór próby. Warstwami były sekcje PKD. Dla każdej z warstw przygotowano
wyczerpującą bazę firm (opierając się na komercyjnych bazach opisanych poniżej). W obrębie każdej warstwy zachowano dobór
losowy.
Należy podkreślić, że nie istnieją operaty losowania, które w pełni spełniałyby wymogi idelanego operatu losowania i jednocześnie
zawierały dane kontaktowe (m.in. telefon). Wykonawca przeanalizował komercyjne bazy danych teleadresowych przedsiębiorstw.
Podstawowym problemem był brak spełnienia warunku kompletności (w żadnej z analizowanych baz nie ujęto więcej niż ok. 60%
przedsiębiorstw zarejestrowanych w rejestrze REGON). Wykonawca zdecydował się wykorzystać scalone bazy przedsiębiorstw
oferowane przez Bisnode i InfoBrokering oraz bazę gospodarstw rolnych oferowaną przez ABMmedia. Scalenie tych baz za
pomocą oprogramowania (m.in. formuł i makr w MS Excel) zwiększyło stopień spełnienia warunku adekwatności i kompletności,
a jednocześnie spełniło warunek braku powtórzeń. Spełnienie warunku dokładności było możliwe dzięki uwzględnieniu tylko
i wyłącznie podmiotów z głównym PKD wskazanym powyżej. Warunek techniczny został spełniony, ponieważ podstawowym
formatem bazy telefonów stacjonarnych są pliki tekstowe, w których separatorem w podziale danych jest spacja. Umożliwia
to łatwy eksport do programów bazodanowych, statystycznych czy też arkuszy kalkulacyjnych, w których możliwe jest dalsze
korzystanie z bazy (np. losowanie próby).
W toku realizacji badania zdecydowano o zmianie założeń dotyczących próby badawczej, ze względu na wyczerpanie się operatu
badawczego, spowodowane klasyfikowaniem jednej firmy do więcej niż jednej specjalizacji. Ostatecznie udało się zrealizować
łącznie 1012 wywiadów we wszystkich 4 specjalizacjach. Wywiady, których nie udało się zrealizować w specjalizacjach: „informatyka
i automatyka” oraz „energetyka niskoemisyjna” zostały przesunięte do specjalizacji: „biogospodarka”.
Ze względu na rozbieżności między próbą założoną a zrealizowaną (tab. 2), wynikające z wyczerpania się operatu, na bazie którego
realizowano badanie, zastosowano wagi korekcyjne do założonej struktury, w celu zwiększenia dokładności pomiaru.
Tabela 2. Rozbieżność między próbą założoną a zrealizowaną
Próba założona
Próba zrealizowana
Różnica w stosunku do próby założonej
Biogospodarka
700
757
57
Usługi medyczne i prozdrowotne
100
103
3
Informatyka i automatyka
100
90
-10
Energetyka niskoemisyjna
100
62
-38
Razem
1000
1012
12
W kolejnych podrozdziałach przedstawiono profile firm uczestniczących w badaniu, w podziale na prowadzenie działalności
w obrębie jednej z inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego.
3.4.8.1 . Biogospodarka
W badanej grupie przeważały osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą (57,9%). Ponad 11% stanowiły spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością, prawie 10% – spółki cywilne i ponad 8% – gospodarstwa rolne. Udział pozostałych podmiotów
był niewielki (tab. 3).
Tabela 3. Rozkład próby ze względu na formę prawną przedsiębiorstwa
Forma prawna podmiotu
Udział, %
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą
57,9
Gospodarstwo rolne
8,2
Spółki cywilne
9,9
Spółka jawna
4,2
Spółka komandytowa
0,1
Spółka z o.o.
11,2
Spółka akcyjna
0,3
Spółdzielnia
5,7
Stowarzyszenie
0,4
Samorząd gospodarczy
0,5
Przedsiębiorstwo państwowe
1,3
Jednostka badawczo-rozwojowa
0,3
Ogółem
100,0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI.
25
Wśród badanych podmiotów dominują te, które mają siedzibę na terenie powiatu lubelskiego. Ich udział wynosił 20,1%. Licznie
reprezentowane były również podmioty mające siedzibę na terenie Lublina (11%), a w dalszej kolejności – powiatu zamojskiego
(5%) i biłgorajskiego (4,9%). Ponad 2/3 badanych firm stanowiły mikroprzedsiębiorstwa. Blisko 20% były to firmy małe. Sektor
dużych przedsiębiorstw tworzy 1,1% ankietowanych podmiotów (tab. 4). Badane firmy prowadzą działalność przede wszystkim
na rynkach lokalnych, regionalnych i krajowym (tab. 5). Co czwarte badane przedsiębiorstwo wskazało, że zasięg jego działalności
obejmuje powiat, a blisko co piąte – województwo i cały kraj. Jedynie 5,5% respondentów wskazało na międzynarodowy zasięg
działania firmy.
Tabela 4. Zatrudnienie w firmie w przeliczeniu na pełne etaty
Zatrudnienie
1 – 9 osób
10 – 49 osób
50 – 249 osób
250 i więcej osób
75,2
19,2
4,6
1,1
Udział, %
Tabela 5. Zasięg przestrzenny działania firmy
Gmina,
w której jest
zarejestrowana
firma
Powiat
Województwo
Kilka województw
w Polsce
Cały kraj –
Polska
Międzynarodowy
(kraje
ościenne)
Międzynarodowy
(Europa)
Międzynarodowy
(Świat)
Trudno
powiedzieć
16,9%
24,0%
19,3%
12,3%
19,3%
0,8%
5,5%
1,5%
0,4%
Ponad 66% badanych przedsiębiorców raczej dobrze ocenia kondycję finansową swojej firmy. Tylko niecałe 19% ocenia ją raczej
źle (tab. 6).
Tabela 6. Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa
Zdecydowanie dobra
Raczej dobra
Raczej zła
Zdecydowanie zła
Trudno powiedzieć
Odmowa odpowiedzi
4,6%
66,3%
18,6%
4,2%
5,4%
0,8%
Przychody 1/3 badanych w 2013 r. pozostały na tym samym poziomie co w 2012 r. Blisko co czwarty wskazał, że raczej się
zmniejszyły, a co piąty, że były raczej wyższe. Niecałe 4% ankietowanych zadeklarowało, że były one zdecydowanie wyższe (tab. 7).
Tabela 7. Przychody na koniec 2013 r. w porównaniu z przychodami w 2012 r.
Zdecydowanie
wyższe
Raczej wyższe
Pozostawały na
tym samym
poziomie
Raczej się
zmniejszyły
Zdecydowanie
się zmniejszyły
Nie
prowadziłem
działalności
w 2012/2013
roku
Nie wiem/
trudno
powiedzieć
Odmowa
odpowiedzi
4,0%
19,6%
35,1%
23,4%
7,3%
1,1%
8,2%
1,5%
3.4.8.2. Usługi medyczne i prozdrowotne
Wśród respondentów badań CATI przeważały osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą (64,1%). Prawie co dziesiąty
badany reprezentował spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, 13,6% stanowiły spółki cywilne, a 3,9% to spółki jawne (tab. 8).
Forma prawna podmiotu
Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą
Gospodarstwo rolne
64,1
1
Spółki cywilne
13,6
Spółka jawna
3,9
Spółka z o.o.
10,7
Spółka akcyjna
1,9
Zespół Opieki Zdrowotnej
2,9
Spółka Partnerska
1,9
Ogółem
26
Udział, %
100,0
Dominowały podmioty, które mają siedzibę na terenie powiatu m. Lublin (39,8%). Licznie reprezentowane były również podmioty
mające siedzibę na terenie powiatu lubelskiego (15,5%), a w dalszej kolejności – biłgorajskiego (6,7%) i świdnickiego (3,9%).
Zdecydowanie największy odsetek badanych firm stanowiły mikroprzedsiębiorstwa, niecałe 7% to firmy małe. Sektor średnich
przedsiębiorstw tworzy 1,1% ankietowanych podmiotów. Firmy duże nie były reprezentowane w badaniu (tab. 9). Badane
firmy prowadzą działalność przede wszystkim na rynku krajowym. Stosunkowo duży był odsetek firm, które zadeklarowały
międzynarodowy zasięg prowadzonej działalności (tab. 10).
Zatrudnienie
1 – 9 osób
10 – 49 osób
50 – 249 osób
250 i więcej osób
Udział, %
81,6
11,7
4,9
1,9
Tabela 10. Zasięg przestrzenny działania firm
Gmina,
w której jest
zarejestrowana
firma
Powiat
Województwo
Kilka województw
w Polsce
Cały kraj –
Polska
Międzynarodowy
(kraje
ościenne)
Międzynarodowy
(Europa)
Międzynarodowy (Świat)
Trudno
powiedzieć
14,6%
20,4%
37,9%
8,7%
10,7%
0,0%
4,9%
1,9%
1,0%
Zdecydowana większość badanych przedsiębiorców oceniła kondycję finansową swojej firmy jako dobrą bądź bardzo dobrą
(tab. 11). Więcej niż 1/3 badanych zadeklarowała, że ich przychody w 2013 r. pozostały na tym samym poziomie co w 2012 r.
Ponad 27% przedsiębiorców podało, że ich przychody są raczej wyższe niż w 2012 r., a prawie 6% określiło je jako zdecydowanie
wyższe (tab. 12).
Zdecydowanie dobra
Raczej dobra
Raczej zła
Zdecydowanie zła
Trudno powiedzieć
Odmowa odpowiedzi
6,8%
76,7%
12,6%
1,0%
1,9%
1,0%
Zdecydowanie
wyższe
Raczej wyższe
Pozostawały
na tym samym
poziomie
Raczej się
zmniejszyły
Zdecydowanie się
zmniejszyły
Nie wiem/trudno
powiedzieć
Odmowa
odpowiedzi
5,8%
27,2%
34,0%
14,6%
2,9%
9,7%
5,8%
3.4.8.3. Informatyka i automatyka
Wśród respondentów badań CATI przeważały osoby fizyczne, prowadzące działalność gospodarczą (71,1%). Prawie co piąty
badany reprezentował spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, 8,9% stanowiły spółki cywilne i niewiele ponad 1% – spółki
jawne (tab. 13).
Osoba fizyczna prowadząca
działalność gospodarczą
Spółka cywilna
71,1%
8,9%
Spółka jawna
Spółka z o.o.
1,1%
18,9%
Dominowały podmioty, które mają siedzibę na terenie powiatu m. Lublin (44,4%). Licznie reprezentowane były również podmioty
mające siedzibę na terenie powiatu lubelskiego (14,4%), a w dalszej kolejności powiatu biłgorajskiego (6,7%) i świdnickiego (5,6%).
Zdecydowanie największy odsetek badanych firm stanowiły mikroprzedsiębiorstwa, niecałe 7% to firmy małe. Sektor średnich
przedsiębiorstw tworzy 1,1% ankietowanych podmiotów. Firmy duże nie były reprezentowane w badaniu (tab. 14). Badane firmy
prowadzą działalność przede wszystkim na rynku krajowym (tab. 15). Stosunkowo duży jest odsetek firm, które zadeklarowały
międzynarodowy zasięg prowadzonej działalności.
27
Zatrudnienie
Udział, %
1 – 9 osób
10 – 49 osób
50 – 249 osób
92,2
6,7
1,1
Gmina,
w której jest
zarejestrowana firma
Powiat
Województwo
Kilka
województw
w Polsce
Cały kraj
– Polska
Międzynarodowy (kraje
ościenne)
Międzynarodowy
(Europa)
Międzynarodowy
(Świat)
Trudno
powiedzieć
2,2%
17,8%
13,3%
7,8%
42,2%
1,1%
6,7%
6,7%
1,1%
Prawie 68% badanych przedsiębiorców raczej dobrze ocenia kondycję finansową swojej firmy. Tylko niecałe 9% ocenia ją jako
raczej złą (tab. 16).
Zdecydowanie dobra
Raczej dobra
Raczej zła
Zdecydowanie zła
Trudno powiedzieć
Odmowa odpowiedzi
15,6%
67,8%
8,9%
1,1%
4,4%
2,2%
Przychody 1/4 badanych w 2013 r. pozostały na tym samym poziomie co w 2012 r., co trzeci ankietowany zaś uznał, że są one
raczej wyższe. Niecałe 6% ankietowanych zadeklarowało natomiast, że zdecydowanie się zmniejszyły (tab. 17).
Zdecydowanie
wyższe
Raczej wyższe
4,4%
36,7%
Pozostawały
na tym samym
poziomie
24,4%
Raczej się
zmniejszyły
Zdecydowanie
się zmniejszyły
Nie prowadziłem
działalności
w 2012/2013 roku
Nie wiem/
trudno
powiedzieć
Odmowa
odpowiedzi
16,7%
5,6%
5,6%
4,4%
2,2%
3.4.8.4. Gospodarka niskoemisyjna
Ponad 43% badanych podmiotów stanowiły spółki z o. o., a ponad 37% – osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.
Ponad 11% stanowiły spółki cywilne. Udział pozostałych podmiotów był niewielki (tab. 18).
Osoba fizyczna
prowadząca działalność
gospodarczą
37,1%
Gospodarstwo
rolne
Spółka cywilna
Spółka jawna
Spółka z o.o.
1,6%
11,3%
1,6%
43,5%
Spółka akcyjna
Przedsiębiorstwo
państwowe
3,2%
1,6%
Wśród badanych podmiotów dominują te, które mają siedzibę na terenie powiatu lubelskiego (14,5%). Blisko co dziesiąty podmiot
ma siedzibę na terenie Lublina. Blisko 2/3 badanych firm stanowiły mikroprzedsiębiorstwa, a blisko 23% firmy małe (tab. 19).
Badane firmy w głównej mierze prowadzą działalność na rynkach lokalnych i regionalnych (tab. 20). Blisko 30% firm wskazało, że
zasięg ich działalności obejmuje gminę, w której jest zarejestrowana firma. Blisko co czwarte badane przedsiębiorstwo wskazało
powiat, a co piąte – województwo. Tylko niecałe 15% wskazało jako obszar działalności całą Polskę.
Zatrudnienie
1 – 9 osób
10 – 49 osób
50 – 249 osób
250 i więcej osób
66,1
22,6
8,1
3,2
Udział, %
Gmina, w której jest
zarejestrowana firma
Powiat
Województwo
Kilka województw
w Polsce
Cały kraj – Polska
Międzynarodowy
(Europa)
Międzynarodowy
(Świat)
29,0%
24,2%
21,0%
8,1%
14,5%
1,6%
1,6%
28
Ponad 60% badanych przedsiębiorców raczej dobrze ocenia kondycję finansową swojej firmy. Tylko niecałe 18% ocenia ją źle (tab.
21).
Zdecydowanie dobra
Raczej dobra
Raczej zła
Zdecydowanie zła
Trudno powiedzieć
14,5%
62,9%
16,1%
1,6%
4,8%
Blisko 1/3 badanych stwierdziła, że ich przychody w 2013 r. pozostały na tym samym poziomie co w 2012 r. Blisko co czwarty
z ankietowanych wskazał, że były raczej wyższe, a blisko co dziesiąty – że były zdecydowanie wyższe. Udział pozostałych odpowiedzi
był niewielki (tab. 22).
Zdecydowanie
wyższe
Raczej wyższe
Pozostawały
na tym samym
poziomie
Raczej się
zmniejszyły
Zdecydowanie
się zmniejszyły
Nie prowadziłem
działalności
w 2012/2013 roku
Nie wiem/trudno
powiedzieć
Odmowa
odpowiedzi
9,7%
24,2%
32,3%
19,4%
4,8%
3,2%
4,8%
1,6%
3.5.
Proces realizacji badań
Z uwagi na złożoność procesu realizacji badań oraz różnorodność wykorzystanych technik badawczych, poniżej przedstawiono
schemat ilustrujący przebieg realizacji badań oraz powiązanie poszczególnych rozdziałów. Należy podkreślić, że rozdziały 4 – 8 są
ściśle ze sobą powiązane, jeżeli chodzi o logikę prowadzenia analiz i wykorzystania efektów badań z poprzednich etapów.
Rysunek 2. Przebieg procesu realizacji badań
29
4.
Analiza jednostek naukowych zaangażowanych w realizację badań w dziedzinie inteligentnych
specjalizacji województwa lubelskiego
4.1.
Jednostki naukowe w województwie lubelskim
Na potrzeby niniejszej ekspertyzy przyjęto definicję jednostki naukowej zgodną z polskim prawodawstwem w tym zakresie.
Zgodnie z ustawą z dnia 30 kwietnia 2010 roku o zasadach finansowania nauki, jednostka naukowa jest to instytucja prowadząca
w sposób ciągły badania naukowe lub prace rozwojowe. Należą do nich9:
•
•
•
•
•
•
podstawowe jednostki organizacyjne uczelni w rozumieniu statutów tych uczelni – podstawowa jednostka organizacyjna
uczelni jest to wydział lub inna jednostka organizacyjna uczelni określona w statucie, prowadząca co najmniej jeden
kierunek studiów lub studia doktoranckie lub badania w co najmniej jednej dyscyplinie naukowej;
jednostki naukowe Polskiej Akademii Nauk;
instytuty badawcze;
międzynarodowe instytuty naukowe utworzone na podstawie odrębnych przepisów, działające na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej;
Polska Akademia Umiejętności;
inne jednostki organizacyjne, niewymienione powyżej, a mające osobowość prawną i siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, w tym przedsiębiorców mających status centrum badawczo-rozwojowego, nadawany na podstawie ustawy z dnia
30 maja 2008 r. o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej.
Status centrum badawczo-rozwojowego może uzyskać każdy przedsiębiorca, który spełnia kryteria określone w ustawie
o niektórych formach wspierania działalności innowacyjnej:
•
•
•
•
nie ma statusu jednostki badawczo-rozwojowej;
przychody przedsiębiorstwa netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy
wyniosły co najmniej równowartość kwoty określonej w przepisach o rachunkowości jako minimalny przychód netto ze
sprzedaży za poprzedni rok obrotowy osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych
oraz spółek partnerskich, do których stosuje się przepisy o rachunkowości;
uzyskuje co najmniej 20% przychodów netto ze sprzedaży usług badawczo-rozwojowych;
nie zalega z zapłatą podatków oraz składek na ubezpieczenia społeczne.
W Polsce funkcjonuje 28 centrów badawczo-rozwojowych, z czego 2 posiadają siedzibę na terenie województwa lubelskiego10:
• HAJDUK GROUP sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie;
• R&D Centre INVENTOR sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie.
Analiza potencjału naukowo-badawczego dotyczy przede wszystkim stanu sfery badawczo-rozwojowej (B+R) oraz szkolnictwa
wyższego. Obie te sfery są ze sobą ściśle powiązane, ponieważ uczelnie wyższe modelowo spełniają dwie funkcje: edukacyjną i badawczą.
Jednostki badawczo-rozwojowe działające w województwie lubelskim stanowią jedynie niewielką część (3,8%) wszystkich takich
instytucji działających w kraju. Co więcej, udział lubelskich jednostek badawczo-rozwojowych w ogólnej liczbie tego typu podmiotów
w Polsce nie zmienił się znacząco w latach 2002-2012, pomimo dość dynamicznego wzrostu liczby jednostek B+R w województwie
w omawianym okresie. Oznacza to, że w pozostałych regionach dynamika przyrostu liczby jednostek badawczo-rozwojowych była
większa niż woj. lubelskim. Działalność B+R jest prowadzona w różnego rodzaju instytucjach. Według ogólnego podziału w skład
sektora B+R w Polsce wchodzą następujące rodzaje jednostek:
•
•
•
jednostki, których podstawowy rodzaj działalności został zaklasyfikowany do działu 72. według PKD 2007
„Badania naukowe i prace rozwojowe”, działające zarówno jako państwowe jednostki organizacyjne
(w tym instytuty badawcze i jednostki naukowe PAN), jak również przedsiębiorstwa, stowarzyszenia, fundacje i jednostki
działające w ramach innych form prawnych;
szkoły wyższe – publiczne i niepubliczne, prowadzące działalność B+R;
jednostki prowadzące działalność naukową i prace rozwojowe oprócz swojej podstawowej działalności, systematycznie lub
incydentalnie11.
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 roku o zasadach finansowania nauki [Dz.U. 2010 nr 96 poz. 615].
Biuletyn Informacji Publicznej Ministerstwa Gospodarki,
http://bip.mg.gov.pl/O+ministerstwie/Jednostki+organizacyjne+nadzorowane+lub+podlegle/Centra+badawczo+rozwojowe.
11
Na podst. Nauka i technika w Polsce w 2009 roku, GUS, Warszawa, 2011; Działalność badawczo-rozwojowa w Polsce w 2006 roku, GUS, Warszawa, 2007.
9
10
30
Podstawową zmienną różnicującą szkolnictwo wyższe jest podział na uczelnie publiczne oraz niepubliczne, których reguły
funkcjonowania w wymiarze edukacyjnym różnią się w istotny sposób. Wykaz uczelni publicznych województwa lubelskiego
zaprezentowano w tabeli 23. W województwie lubelskim działa również 10 uczelni niepublicznych, które zaprezentowano w tabeli 24.
Tabela 23. Uczelnie publiczne województwa lubelskiego
12
Lp.
Nazwa uczelni
1
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II12
2
Politechnika Lubelska
3
4
Uniwersytet Medyczny w Lublinie
5
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie
6
Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych w Dęblinie
7
Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
8
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
9
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Szymona Szymonowica w Zamościu
10
Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie Wydział Wychowania i Sportu w Białej Podlaskiej
11
Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Chełmie
12
Nauczycielskie Kolegium Języków Obcych w Puławach
Źródło: opracowanie własne na podstawie Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym https://polon.nauka.gov.pl/opi/aa/rejestry/szkolnictwo?execution=e2s1.
Tabela 24. Uczelnie niepubliczne w województwie lubelskim
Lp.
Nazwa uczelni
1
Lubelska Szkoła Wyższa w Rykach
2
Puławska Szkoła Wyższa
3
Wyższa Szkoła Biznesu i Administracji w Łukowie
4
Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji w Lublinie
5
Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna im. J. Zamoyskiego w Zamościu
6
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych w Lublinie
7
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie
8
Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola w Lublinie
9
Wyższa Szkoła Stosunków Międzynarodowych i Komunikacji Społecznej w Chełmie
10
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu
Źródło: opracowanie własne na podstawie Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym https://polon.nauka.gov.pl/opi/aa/rejestry/szkolnictwo?execution=e2s1.
Obecnie uczelnie niepubliczne oraz wyższe szkoły zawodowe nie prowadzą szerszej działalności badawczej i skupiają się przede
wszystkim na funkcji edukacyjnej. Najbardziej prężne podmioty prowadzące działalność badawczo-rozwojową wśród instytucji
naukowych województwa lubelskiego, z uwzględnieniem lokalizacji tej działalności, zaprezentowano w tabeli 25.
Tabela 25. Najważniejsze podmioty sektora B+R w województwie lubelskim
13
Lublin
Puławy
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa –
Państwowy Instytut Badawczy
Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy
Instytut Badawczy
Ośrodek Diagnostyki i Zwalczania Zagrożeń Biologicznych
Wojskowego Instytutu Higieny i Epidemiologii
Oddział Pszczelnictwa Instytutu Ogrodnictwa
Instytut Nawozów Sztucznych
Towarzystwo Naukowe KUL
Zakład Doświadczalny Echo-Son S.A.13
Biała Podlaska
Zamiejscowy
Wydział
Wychowania Fizycznego
w Białej Podlaskiej
Dęblin
Wyższa Szkoła Oficerska Sił
Powietrznych w Dęblinie
Lubelski Oddział PAN
Instytut Agrofizyki PAN
Instytut Medycyny Wsi
Instytut Europy Środkowo-Wschodniej
Źródło: opracowanie własne na podstawie Olechnicka A., Płoszaj A., Potencjał placówek naukowo-badawczych województwa lubelskiego, s. 5-6, dostępna na
http://www.strategia.lubelskie.pl/ekspertyzy/Potencja%B3%20plac%F3wek%20naukowo-badawczych%20wojew%F3dztwa%20lubelskiego_WERSJA%2012-082012.pdf
12
Kwestią sporną jest jak traktować KUL, ponieważ jest to uczelnia niepubliczna, mająca wszelkie prawa uczelni publicznej. Na potrzeby niniejszych badań KUL
będzie traktowany jako uczelnia publiczna, bo pod względem kluczowych cech charakterystycznych bardziej przypomina publiczny uniwersytet aniżeli uczelnię
niepubliczną.
13
Głównym akcjonariuszem Echo-Son S.A. jest Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademi Nauk.
31
Pytania badawcze 9 i 2 (źródło: DR, AI)
Jaka jest pozycja jednostek z województwa lubelskiego pod względem oceny parametrycznej w skali od 1 (najlepsza pozycja) do 5 (najgorsza)?
Jakie i ile jednostek naukowo-badawczych działa w sektorze przedsiębiorstw i poza tym sektorem?
Za kompleksową ocenę jakości naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych odpowiada Komitet Ewaluacji Jednostek
Naukowych, który działa w oparciu o Przepisy wprowadzające ustawy reformujące system nauki z dnia 30 kwietnia 2010 roku (Dz.
U. Nr 96, poz. 620 i Nr 155, poz. 1036 oraz z 2012 r. poz. 756) oraz rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia
13 lipca 2012 roku w sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym (Dz. U. poz. 877 i z 2013
r. poz. 191). Ocena jest przeprowadzana na podstawie informacji o efektach działalności naukowej i badawczo-rozwojowej,
przedstawianych przez jednostki naukowe w ankietach złożonych w formie elektronicznej w systemie teleinformatycznym.
Jednostki naukowe są oceniane w grupach wspólnej oceny (GWO). W ramach przeprowadzonej oceny, Zespoły Ewaluacji przyznają
jednostkom naukowym odrębne oceny punktowe za osiągnięcia w ramach każdego z poniższych kryteriów.
1.
Osiągnięcia naukowe i twórcze.
2.
Potencjał naukowy.
3.
Materialne efekty działalności naukowej.
4.
Pozostałe efekty działalności naukowej.
Jednostka naukowa może uzyskać oceny od A+ (najwyższa), przez A i B do C (najniższa). W roku 2013 oceniono 963 jednostki
naukowe. Syntetyczne zestawienie przydzielonych ocen przedstawiono w tabeli 26.
Tabela 26. Wyniki oceny parametrycznej jednostek naukowych za rok 2013
Grupa nauk
A+
A
B
C
Ogółem
Nauki humanistyczne i społeczne – w tym w woj. lubelskim
120
832
18811
210
30413
Nauki o życiu – w tym w woj. lubelskim
90
886
11611
202
23319
Nauki ścisłe i inżynierskie – w tym w woj. lubelskim
140
1164
1643
291
3238
Nauki o sztuce i twórczości artystycznej – w tym w woj. lubelskim
20
211
730
70
1031
Ogółem – w tym w woj. lubelskim
370
30813
54125
773
96341
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Poniżej przedstawiono listę jednostek naukowych z województwa lubelskiego, które poddano ocenie parametrycznej w roku 2013
oraz wyniki tej oceny.
Nauki humanistyczne i społeczne
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
32
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie; Wydział Filozofii (A)
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie; Wydział Nauk Społecznych (A)
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu; Wydział Zarządzania i Administracji (B)
Politechnika Lubelska; Wydział Zarządzania (B)
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie; Wydział Nauk Humanistycznych (B)
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Humanistyczny (B)
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie; Wydział Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji (B)
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Prawa i Administracji (B)
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie; Wydział Zamiejscowy Nauk Prawnych
i Ekonomicznych w Tomaszowie Lubelskim (B)
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Filozofii i Socjologii (B)
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Politologii (B)
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Pedagogiki i Psychologii (B)
Instytut Europy Środkowo-Wschodniej (B)
Nauki o życiu
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Instytut Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego Polskiej Akademii Nauk (A)
Uniwersytet Medyczny w Lublinie; Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej (A)
Uniwersytet Medyczny w Lublinie; II Wydział Lekarski z Oddziałem Anglojęzycznym (A)
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii (A)
Instytut Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki (A)
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Biologii i Biotechnologii (B)
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie; Wydział Biotechnologii i Nauk o Środowisku (B)
Uniwersytet Medyczny w Lublinie; Wydział Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu (B)
Uniwersytet Medyczny w Lublinie; I Wydział Lekarski z Oddziałem Stomatologicznym (B)
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; Wydział Medycyny Weterynaryjnej (B)
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; Wydział Inżynierii Produkcji (B)
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt (B)
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; Wydział Agrobioinżynierii (B)
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu (B)
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej (B)
Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa - Państwowy Instytut Badawczy (B)
Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej (C)
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; Wydział Nauk Rolniczych (C)
Nauki ścisłe i inżynierskie
•
•
•
•
•
•
•
•
Politechnika Lubelska; Wydział Budownictwa i Architektury (A)
Politechnika Lubelska; Wydział Elektrotechniki i Informatyki (A)
Politechnika Lubelska; Wydział Mechaniczny (A)
Instytut Nawozów Sztucznych (A)
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki (B)
Politechnika Lubelska; Wydział Inżynierii Środowiska (B)
Politechnika Lubelska; Wydział Podstaw Techniki (B)
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II w Lublinie; Wydział Matematyki, Informatyki i Architektury Krajobrazu (C)
Nauki o sztuce i twórczości artystycznej
•
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; Wydział Artystyczny (A)
Ankieta inwentaryzacyjna
W województwie lubelskim wyraźnie widoczna jest specjalizacja w naukach związanych z szeroko pojętym rolnictwem,
a w szczególności: nauki o roślinach uprawnych i glebie; nauki weterynaryjne; nauki o zwierzętach hodowlanych; inżynieria
rolnicza. Specjalizację rolniczą uzupełnia specjalizacja w zakresie ochrony środowiska (kształtowanie i ochrona środowiska
przyrodniczego oraz inżynieria ochrony środowiska). Ponadprzeciętna aktywność w zakresie rolnictwa jest oczywiście związana
z działaniem specjalistycznych instytutów badawczych w Lublinie oraz Puławach. Ponadto należy wskazać także na specjalizację
w zakresie pedagogiki i psychologii, medycyny wieku rozwojowego oraz nauk klinicznych niezabiegowych. Na podstawie
przeprowadzonych ankiet inwentaryzacyjnych można stwierdzić, że znaczna część jednostek naukowych (9 na 16) prowadzi
badania interdyscyplinarne we współpracy z podmiotami zewnętrznymi. W tabeli 27. zaprezentowano najważniejsze tematy
badawcze i podmioty współpracujące z poszczególnymi jednostkami naukowymi.
33
Tabela 27. Lista jednostek naukowych z wyszczególnionymi dziedzinami nauki i głównymi tematami badań strategicznych
Nazwa jednostki
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Agrobioinżynierii
34
Dziedziny nauki i główne tematy badań strategicznych
Współpracujące jednostki
badawcze
Nauki rolnicze, przyrodnicze, techniczne (inżynieria środowiska)
Tematy badań:
•
Badania z zakresu genomiki i transkryptomiki roślin
•
Badania nad mikorozmnażaniem i somatyczną embriogenezą roślin
•
Otrzymywanie i ocena (morfologiczna, cytologiczna i molekularna) mieszańców oddalonych
roślin zbożowych
•
Badania kolekcyjne pszenicy twardej i pszenżyta
•
Bioerozja jako zagrożenie dla gleb wraz z wypracowaniem skutecznych sposobów ich
rekultywacji, rewitalizacji, w tym z wykorzystaniem odpadów
•
Struktura gleby w specjalnych strefach pedonu oraz w warstwie poddanej intensywnemu
działaniu narzędzi uprawnych oraz czynników pogodowych
•
Właściwości torfowisk i ich ocena paleobotaniczna
•
Kształtowanie właściwości gleb pod wpływem zmiany sposobu ich użytkowania, w tym
w wyniku optymalizacji przebiegu granicy rolno-leśnej
•
Produkcyjne i środowiskowe skutki nawożenia gleb i roślin oraz dyspersja składników
pokarmowych roślin, pierwiastków biogenicznych i śladowych w środowisku
•
Energetyczne i nawozowe wykorzystanie biomasy
•
Agrochemiczne metody rekultywacji gleb zdegradowanych
•
Kształtowanie i standaryzacja surowców roślinnych
•
Oddziaływania allelopatyczne chwastów i innych roślin sąsiadujących w uprawach polowych
•
Wieloletnie zmiany sukcesji roślinnej na glebie ciężkiej i lekkiej oraz odłogowanie
i ugorowanie gruntów
•
Nawożenie biowęglem a zmiany niektórych parametrów gleby i plonów roślin oraz
fitometryczna ocena niektórych właściwości gleb Lubelszczyzny
•
Badania z zakresu rolnictwa ekologicznego
•
Badania z zakresu biologii, ekologii, fenologii i zwalczania chwastów
•
Badania nad plonowaniem i zachwaszczeniem roślin uprawnych w różnych systemach
produkcji roślinnej
•
Optymalizacja agrotechniki wybranych roślin uprawnych oraz uproszczenia w uprawie roli
•
Niskonakładowe i proekologiczne sposoby regulacji zachwaszczenia w zasiewach roślin
uprawnych
•
Ocena cech użytkowych gatunków i odmian roślin łąkowych oraz trawnikowych w warunkach
oddziaływania różnych czynników biotycznych i abiotycznych
•
Trwałość zbiorowisk trawiastych użytków zielonych oraz ich znaczenie użytkowe,
przyrodnicze i krajobrazowe
•
Ocena skuteczności różnych technologii podsiewu łąk i pastwisk nasionami traw
i motylkowatych bezpośrednio w darń
•
Kształtowanie przestrzeni publicznej przedmieść
•
Badania związane z oddziaływaniem różnych czynników antropogenicznych na aktywność
mikrobiologiczną gleby
•
Badania dotyczące ekologii i uzdolnień biochemicznych mikrogrzybów
•
Badania nad stanem mikrobiologicznym surowców pochodzenia roślinnego
•
Badania w zakresie mikrobiologicznego przetwarzania odpadów organicznych oraz
bioremediacji środowiska przy udziale drobnoustrojów
•
Wpływ wybranych czynników siedliskowych i agrotechnicznych na plony i jakość surowców
zielarskich
•
Ocena dokarmiania dolistnego i stosowania preparatów użyźniających glebę na plony
i jakość roślin uprawnych
•
Badania nad agrotechniką i jakością plonów roślin zbożowych, strączkowych, okopowych
i energetycznych w zróżnicowanych warunkach siedliskowych
•
Uszlachetnienie materiału siewnego i jego wpływ na plony nasion wieloletnich roślin
motylkowatych
•
Towaroznawcza ocena produktów pochodzenia roślinnego
•
Badania nad zmianami klimatu i ich wpływ na produkcyjność roślin uprawnych
•
Makro- i mikroczynniki rozwoju usług turystycznych i rekreacyjnych.
•
Ekonomiczne i społeczne aspekty rozwoju turystki i rekreacji w różnych regionach Polski
Wschodniej
•
Zmiany konkurencyjności przedsiębiorstw, gospodarstw rolnych i regionów
HR Strzelce;
HR Danko;
Technische Universitat Munchen;
Leibniz Institute Gatersleben;
University of Britisch Columbia;
UMCS;
Uniwersytet we Lwowie;
Politechnika Lubelska;
Krajowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Warszawie; Okręgowa
Stacja Chemiczno-Rolnicza w Lublinie; Uniwersytet w Zagrzebiu;
Uniwersytet Łódzki;
Zakład Gospodarki Komunalnej
w Janowie Lubelskim; Uniwersytet w Egerze;
Uniwersytet w Pizie;
jednostki samorządu terytorialnego
Nazwa jednostki
badawcze
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie,
Wydział
Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu
Nauki rolnicze i ogrodnicze, przyrodnicze, biologiczne, ekonomiczne (towaroznawstwo, nauki
o zarządzaniu, ekonomika)
Tematy badań:
•
Doskonalenie technologii zrównoważonej produkcji płodów ogrodniczych (owoców, warzyw,
ziół, roślin ozdobnych oraz materiału szkółkarskiego sadowniczego i ozdobnego)
•
Ocena i zachowanie biologicznych i zdrowotnych właściwości owoców, warzyw i ziół
•
Badania gatunków szkodliwych i pożytecznych w różnych typach biocenoz
IUNG-PIB w Puławach;
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach;
Instytut Ekonomiki i Gospodarki
Żywnościowej w Warszawie;
inne ośrodki naukowe w kraju
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Medycyny Weterynaryjnej
Nauki weterynaryjne, medyczne, biologiczne, zootechnika, ekotoksykologia,
ekologia, fizyka doświadczalna toksykologia, toksykologia, fizjologia, farmakologia
Tematy badań:
•
Doskonalenie metod diagnostyki, profilaktyki i terapii chorób zwierząt
•
Neurohormonalne zaburzenia płodności u przeżuwaczy
•
Wykorzystanie komórek macierzystych w nowotworowych i nienowotworowych
uszkodzeniach wątroby ludzi i zwierząt
•
Molekularne uwarunkowania chorób zapalnych u zwierząt
•
Badania zawartości toksycznych pierwiastków w organizmach ryb słodkowodnych jako
bioindykatory zanieczyszczenia środowiska środkowowschodniego regionu Polski
•
Badania nad oddziaływaniem ksenobiotyków na zdrowie żubrów Białowieskiego Parku
Narodowego
•
Opracowanie i walidacja technik służących analizie leków przeciwbólowych (NLPZ)
w materiale biologicznym, ocena profilu farmakokinetycznego nowych potencjalnych leków
przeciwbólowych w terapii weterynaryjnej
•
Badania poprzedzające wprowadzenie melatoniny do medycyny weterynaryjnej
•
Rola wolnych rodników i antyoksydantów w funkcjonowaniu organizmu
PIWet-PiB Puławy;
Uniwersytet
Przyrodniczy
we Wrocławiu;
Uniwersytet Stanowy Michigen;
College of Vet. Med. USA;
Inst. Fizjologii Klin. Narodowej
Rady Naukowej Piza (CNR-IBBA),
Włochy;
Wydz. Lekarski Uniw. w Getyndze,
Niemcy;
Inst. Fizyki UMCS;
Katedra Hodowli Małych Przeżuwaczy i doradztwa Rolniczego.
Wydz. Biol. i Hodowli Zwierząt. UP
Lublin;
Pracownia Rybactwa Wydz. BiHZ
UP Lublin;
SGGW; Uniwersytet w Pizie;
Wydział
Biologii i Hodowli
Zwierząt
Nauki rolnicze i biologiczne
Tematy badań:
•
Badania z zakresu szeroko rozumianej hodowli i użytkowania zwierząt do potrzeb społecznych,
w szczególności w zakresie jakości żywności, ochrony zdrowia, ochrony środowiska,
zachowania dobrostanu i ochrony zasobów genetycznych zwierząt gospodarskich i dziko
żyjących, opracowywania nowych technologii produkcji zwierzęcej
•
Badania mające na celu poprawę wartości odżywczej surowców i produktów zwierzęcych
(w tym również ekologicznych) o podwyższonej zawartości substancji biologicznie czynnych
•
Kontynuacja badań dotyczących genomu i proteomu różnych gatunków zwierząt, w kontekście
badań aplikacyjnych i podstawowych, szacowanie struktury genetycznej populacji zwierząt,
w tym oszacowanie struktury genetycznej populacji rodzimych (lokalnych) dla Lubelszczyzny
ras zwierząt, genetyczne doskonalenie zwierząt wysokoprodukcyjnych
•
Badania
związane
z
aktualnymi
problemami
środowiska
zarówno
w odniesieniu do człowieka, jak i do zwierząt (poznanie zagrożeń środowiskowych
i zawodowych w intensywnej produkcji zwierzęcej), plany ochrony zasobów i walorów
obszarów szczególnie cennych przyrodniczo i kulturowo.
Instytut Zootechniki – Państwowy
Instytut Badawczy w Balicach;
Instytut Genetyki i Hodowli
Zwierząt PAN w Jastrzębcu;
Wyższa Szkoła Zarządzania
i Administracji, Wydział Zarządzania
i Administracji
Nauki ekonomiczne, informatyczne, filozoficzne, prawne
Tematy badań:
•
Synteza strategicznych informacji o przedsiębiorstwie – podejście ontologiczne
•
Informatyka, ekonomia
•
Badanie nad metodologią prognozowania stanu małych i średnich przedsiębiorstw
•
Semantyczna eksploracja danych ekonomicznych
•
Klastry w obszarach transgranicznych. Problemy organizacyjne i prawne (utworzenie klastra
wraz z firmami polskimi i ukraińskimi)
•
Diagnozowanie i prognozowanie rozwoju społeczno-gospodarczego woj. lubelskiego
•
Określenie docelowej stopy wypłat dywidendy spółek publicznych
WSIiZ w Rzeszowie;
Wydział
Elektrotechniki,
Automatyki,
Informatyki
i Inżynierii Biomedycznej AGH;
Politechnika Lwowska;
Wydział Zarządzania, Informatyki
i
Finansów
Uniwersytetu
Ekonomicznego we Wrocławiu
35
Nazwa jednostki
36
badawcze
Politechnika Lubelska, Wydział Elektrotechniki i Informatyki
Nauki techniczne, elektrotechnika, energoelektronika, fizyka plazmy, fizyka ciała stałego,
inżynieria materiałów, nauki fizyczne, chemiczne, medyczne, mikrobiologia, bioinżynieria,
bioelektromagnetyzm, nanotechnologie, agrofizyka, optoelektronika, telemedycyna i telemetria,
informatyka, automatyka, metemtyka
Tematy badań:
•
Zastosowanie technologii nadprzewodnikowych, plazmowych i elektromagnetycznych
w energetyce, inżynierii ochrony środowiska i biotechnologiach
•
Kompatybilność i biokompatybilność elektromagnetyczna – badanie emisji i odporności
elektromagnetycznej urządzeń oraz wpływu pól elektromagnetycznych na organizmy żywe
•
Badania nieniszczące – wykorzystanie zjawisk z dziedziny elektromagnetyzmu;
•
Badania właściwości elektrycznych i magnetycznych nanoprzewodów węglowych
•
Projektowanie inteligentnych instalacji i systemów elektrycznych, w tym systemów
alarmowych i nadzoru obiektów
•
Badania wpływu pola elektrycznego na właściwości elektryczne materiałów pochodzenia
organicznego; zastosowania elektrotechnologii we wspomaganiu procesów przetwarzania,
suszenia i badań właściwości produktów spożywczych (nasion)
•
Badania i diagnostyka wyposażenia elektrycznego i elektronicznego samochodów
•
Monitorowanie, diagnostyka i sterowanie procesami spalania (w tym współspalania biomasy
z zastosowaniem metod optycznych, systemów adaptacyjnych i algorytmów sztucznej
inteligencji
•
Zastosowanie
analizy
i
kompresji
obrazów
oraz
tomografii
optycznej
i ultradźwiękowej do diagnostyki przemysłowej i medycznej
•
Czujniki i układy optoelektroniczne, optyczne sieci telekomunikacyjne do zastosowań
przemysłowych – analiza wpływu sygnałów zakłócających na tor telemetryczny
•
Ukrywanie informacji w sygnale dźwiękowym, rejestracja i analizy ruchu, przetwarzania
obrazów, interfejs człowiek – komputer, analiza danych spektrometrycznych
•
Systemy wspomagające funkcjonowanie przedsiębiorstw, użyteczność i jakość
oprogramowania, klasy ERP inżynierii sterowanej modelami
•
Projektowanie i wdrażanie wieloczujnikowych komputerowych systemów pomiarowych
wielkości elektrycznych i nieelektrycznych, implementacja algorytmów przetwarzania
danych pomiarowych w przemysłowych układach automatyki
•
Zastosowania teorii półgrup operatorów do opisu procesów stochastycznych,
w tym modelujących procesy biologiczne, zagadnień transportu w ośrodkach
losowych,
twierdzeń
granicznych
rachunku
prawdopodobieństwa
dla
pól
losowych,
zastosowania
uporządkowanych
zmiennych
losowych
w zagadnieniach estymacyjnych
Instytut Podstaw Elektrotechniki
i Elektrotechnologii w Warszawie
–
wspólne
Laboratorium
Zastosowań Nadprzewodników;
CERN w Genewie;
Uniwersytet Sojo w Kumamoto,
Japonia;
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie;
UMCS w Lublinie;
Instytut
Medycyny
Wsi
w Lublinie;
Uniwersytet Hacettepe , Ankara
w Turcji;
Urząd Komunikacji Elektronicznej
w Lublinie;
Polskie Towarzystwo Zastosowań
Elektromagnetyzmu; PTZE;
Uniwersytet
Cambridge
UC
Wielka Brytania;
Instytut Agrofizyki w Lublinie;
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie;
Instytut Energetyki w Warszawie;
Instytut Matematyczny PAN
w Warszawie
Instytut Nawozów
Sztucznych
Nauki chemiczne, biotechnologia, ochrona środowiska, technologia chemiczna –
w ujęciu oszczędności surowców, energii i materiałów, poprawy efektywności procesów
i produktów, zastępowania produktów szkodliwych dla środowiska produktami niezagrażającymi
środowisku naturalnemu (np. zastosowanie tworzyw biodegradowalnych), chemia, ochrona
środowiska, technologia chemiczna, biotechnologia, nauki techniczne (informatyka, automatyka,
inżynieria chemiczna, inżynieria środowiska); nauki medyczne i farmaceutyczne.
UMCS;
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie;
IUNG;
Instytut Medycyny Wsi;
Instytut Weterynarii;
Politechnika
Rzeszowska,
Wrocławska,
Warszawska
i in.; Zakłady Azotowe Puławy
i pozostałe nawozowe,
zakłady produkcyjne; Herbapol
i wiele innych
Akademia Wychowania Fizycznego
im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie, Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej
Podlaskiej
Nauki o kulturze fizycznej, nauki medyczne, nauki biologiczne (biochemia)
Tematy badań:
•
Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego dzieci tornistrami szkolnymi
•
Epidemiologia
nieswoistych
bólów
kręgosłupa,
a
także
ich
związek
z aktywnością fizyczną dzieci i młodzieży z terenu wschodniej Polski – jako zadanie dla
szkolnego wychowania fizycznego
•
Ocena leczenia różnymi sposobami stenozy lędźwiowej
•
Aktywność wybranych mięśni stawu kolanowego po rekonstrukcji więzadła krzyżowego
przedniego i alloplastyce stawu kolanowego
•
Zmiany siły kończyn dolnych i równowagi ciała jako efekt treningu po rekonstrukcji więzadła
krzyżowego przedniego
•
Ocena relacji siły dystalnej i proksymalnej u osób w starszym wieku w powiązaniu ze
stabilnością posturalną oraz elektromiografią
•
Stopień zaspokojenia potrzeb ruchowych dzieci przedszkolnych w Białej Podlaskiej
•
Wpływ rodzaju nawierzchni na zmianę obciążeń układu ruchu w ćwiczeniach
skocznościowych, plyometrycznych osób uprawiających sport
•
Ocena stanu czynnościowego mięśni oddechowych w spoczynku i po wysiłku
u kobiet i mężczyzn o zróżnicowanym stopniu wytrenowania
•
Zmiany stężenia sfingolipidów we krwi osób poddanych treningowi wytrzymałościowemu
Ministerstwo
Zdrowia
i Polityki Społecznej;
Ministerstwo Edukacji Narodowej;
kuratoria oświaty;
AWF we Wrocławiu; Wydział
Fizjoterapii
AWF w Warszawie; Wydział
Rehabilitacji
Uniwersytetu
Medycznego
w Białymstoku, Zakład Fizjologii
Nazwa jednostki
badawcze
Nauki medyczne (medycyna, biomedycyna, biologia medyczna, stomatologia), nauki biologiczne
(biologia, biochemia, biofizyka, biotechnologia), dziedzina nauk farmaceutycznych (analityka
medyczna), dziedzina nauk chemicznych (biochemia, biotechnologia), nauki techniczne
(automatyka i robotyka, informatyka, elektrotechnika, biotechnologia, biocybernetyka i inżynieria
biomedyczna, telekomunikacja), nauki społeczne (nauki o poznaniu i komunikacji społecznej,
psychologia), nauki o zdrowiu
Tematy badań:
•
Medycyna translacyjna
•
Zastosowanie technik symulacyjnych i inteligentnych systemów informatycznych
w medycynie
•
Zintegrowany system nieinwazyjnej diagnostyki obrazowej chorób serca
•
Biologia molekularna, w szczególności nowotwory
•
Genetyka/immunologia, w szczególności nowotwory
•
Tematy kliniczne; zabiegowe i niezabiegowe
•
Leczenie skojarzone nowotworów
•
Biomolekularne
i
immunologiczne
aspekty
schorzeń
ginekologicznych
i uroginekologicznych w aspekcie jakości życia po różnych rodzajach leczenia
operacyjnego
•
Poszukiwanie dróg efektywnego leczenia padaczki na bazie modeli eksperymentalnych
napadów drgawkowych
Krajowe i zagraniczne uczelnie
medyczne
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet inwentaryzacyjnych.
Biorąc pod uwagę podział jednostek naukowych na sektory instytucjonalne, można wyróżnić:
1)
2)
sektor szkolnictwa wyższego;
sektor przedsiębiorstw – obejmujący jednostki rozwojowe (przedsiębiorstwa) oraz jednostki badawczo-rozwojowe,
w których prace badawcze i rozwojowe w przeważającej mierze są finansowane ze środków innych niż budżetowe;
3)
sektor rządowy – obejmujący placówki naukowe PAN oraz jednostki badawczo-rozwojowe, w których prace badawcze
i rozwojowe w przeważającej mierze są finansowane ze środków budżetowych.
W województwie lubelskim w 2012 roku funkcjonowało 97 jednostek naukowych:
•
•
•
•
•
jednostki naukowe i badawczo-rozwojowe – 23;
pomocnicze jednostki naukowe – 4;
podmioty gospodarcze – 53;
szkoły wyższe – 10;
pozostałe jednostki – 7.
Jak wynika z przeprowadzonej ankiety inwentaryzacyjnej, żadna z badanych jednostek nie wykazała statusu przedsiębiorcy ani też
nie stanowi komórki organizacyjnej przedsiębiorstwa.
4.2.
Jednostki zaangażowane w realizację badań na rzecz rozwoju inteligentnych specjalizacji
Pytanie badawcze 1, 1a, 1b (źródło: DR, AI, ITI, Delphi)
Jakie jednostki naukowo-badawcze mogą być zaangażowane w realizację interdyscyplinarnych badań na rzecz rozwoju inteligentnych
specjalizacji regionu?
Jaki stanowi to odsetek wszystkich jednostek funkcjonujących w regionie?
Jaki jest rozkład przestrzenny tych jednostek?
Znaczna część najbardziej aktywnie działających jednostek badawczo-rozwojowych w sferze instytucji naukowych funkcjonuje
w obszarze inteligentnych specjalizacji regionu. Specjalizację regionalną określa się w wyniku porównania struktury gospodarczej
danego regionu do przeciętnej struktury pozostałych regionów. Struktura branżowa w regionie o wysokiej specjalizacji regionalnej
jest inna niż przeciętna dla pozostałych regionów14. Dzięki inteligentnej specjalizacji regiony skoncentrują swoje zasoby na
kilku kluczowych priorytetach. W tabeli 28. przedstawiono zestawienie najważniejszych jednostek naukowych w powiązaniu
z inteligentnymi specjalizacjami województwa lubelskiego. Warto zwrócić uwagę na niektóre jednostki, prowadzące badania
i prace B+R w obrębie więcej niż jedna inteligentnej specjalizacji (np. Wydział Inżynierii Produkcji Uniwersytetu Przyrodniczego
w Lublinie, czy też Wydział Inżynierii Środowiska Politechniki Lubelskiej). Ośrodki te powinny w perspektywie finansowej 20142020 być liderami w regionie w zakresie koordynacji interdyscyplinarnych badań.
14
Przegląd Regionalny nr 2, Doświadczenia i szanse regionów, MRR, Departament Koordynacji Programów Regionalnych Warszawa, wrzesień 2008, s. 31.
37
Tabela 28. Jednostki naukowe działające w obszarze inteligentnych specjalizacji
Nazwa Jednostki
Specjalizacja
biogospodarka
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Centralne Laboratorium
Agroekologiczne
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Nauk Rolniczych
w Zamościu
Uniwersytet Przytodniczy w Lublinie, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Ogrodnictwa
i Architektury Krajobrazu
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Inżynierii Produkcji
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Nauk o Żywności
i Biotechnologii
Lubelskie Towarzystwo Naukowe
Polskie Towarzystwo Biofizyczne
Polskie Towarzystwo Zastosowań Informatyki
w Rolnictwie, Gospodarce Leśnej i Żywnościowej POLSITA
Polskie Towarzystwo Agrofizyczne
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa - PIB w Puławach
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Biologii
i Biotechnologii
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Nauk o Ziemi
i Gospodarki Przestrzennej
Katolicki Uniwersytet Lubelski, Wydział Biotechnologii i Nauk
o Środowisku
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Matematyki,
Informatyki i Architektury Krajobrazu
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie, Instytut Nauk
Rolniczych
Polskie Towarzystwo Inżynierii i Techniki Przetwórstwa Spożywczego
SPOMASZ
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Szymona Szymonowica
w Zamościu, Instytut Przyrodniczo-Techniczny
Państwowy Instytut Weterynaryjny – PIB w Puławach
Instytut Agrofizyki PAN w Lublinie
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Chemii
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii, Instytut
Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych
Instytut Nawozów Sztucznych w Puławach
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem
Analityki Medycznej
Polskie Towarzystwo Neurolingwistyczne
Polskie Towarzystwo Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, I Wydział Lekarski z Odziałem
Stomatologicznym
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, II Wydział Lekarski z Odziałem
Anglojęzycznym
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem
Analityki Medycznej
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Pielęgniarstwa i Nauk
o Zdrowiu
Polskie Towarzystwo Wirusologiczne
Polskie Towarzystwo Gastroenterologii
Instytut Medycyny Wsi w Lublinie
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu, Wydział
Fizjoterapii i Pedagogiki
Akademia Wychowania Fizycznego im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie,
Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Studium Wychowania Fizycznego
i Sportu
Politechnika Lubelska, Wydział Mechaniczny
38
usługi medyczne
i prozdrowotne
informatyka
i automatyka
energetyka
niskoemisyjna
Nazwa Jednostki
Specjalizacja
Politechnika Lubelska, Wydział Budownictwa i Architektury
Fundacja Bioelektroniki im. Włodzimierza Sedlaka
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie, Instytut Matematyki
i Informatyki
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Zamościu, Wydział
Zarządzania i Administracji
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie, Instytut Nauk
Technicznych i Lotnictwa
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Matematyki,
Fizyki i Informatyki
Katolicki Uniwersytet Lubelski, Wydział Matematyki, Informatyki
Politechnika Lubelska, Wydział Inżynierii Środowiska
Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej,
Wydział Nauk o Zdrowiu i Nauk Społecznych
Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej,
Wydział Nauk Ekonomicznych i Technicznych
Wyższa Szkoła Ekonomii i Innowacji, Wydział Transportu i Informatyki
Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Administracji w Lublinie, Wydział
Nauk Technicznych
Politechnika Lubelska, Wydział Podstaw Techniki
Wyższa Szkoła Społeczno-Przyrodnicza im. Wincentego Pola w Lublinie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Systemu Informacji o Szkolnictwie Wyższym https://polon.nauka.gov.pl/opi/aa/rejestry/szkolnictwo?execution=e2s1
W ramach prowadzonych analiz, wśród wyszczególnionych jednostek naukowych, przeprowadzono badania inwentaryzacyjne
dotyczące ich możliwości w zakresie wspierania rozwoju inteligentnych specjalizacji regionu. Ankiety inwentaryzacyjne zostały
wypełnione przez 16 jednostek naukowych, co stanowi 29,63% całej zbiorowości jednostek funkcjonujących w obrębie inteligentnych
specjalizacji regionu. Wykonawca podjął wiele starań, aby zapewnić jak największy udział w badanaich inwentaryzacyjnych, m.in.:
•
•
•
dołączenie listu rekomendacyjnego podpisanego przez władze województwa;
podkreślenie znaczenia badań dla przyszłego finansowania jednostek;
wielokrotny kontakt mailowy, telefoniczny i osobisty z przedstawicielami jednostek objętych badaniem.
W tabeli 29. zaprezentowano najważniejsze elementy potencjału poszczególnych jednostek naukowych. Należy jednak podkreślić,
że wiele jednostek naukowych, kluczowych dla rozwoju województwa, nie wzięło udziału w badaniach (m.in. Instytut Agrofizyki,
IUNG, PIWET, Akademia Medyczna), w związku z czym tabeli z pewnością nie należy traktować jako kompletnej.
Tabela 29. Elementy potencjału B+R w ramach inteligentnych specjalizacji regionu
Nazwa jednostki
Status
jednostki
Państwowa
Wyższa
Szkoła
Zawodowa
w Zamościu
uczelnia wyższa
Główne
zewnętrzne źródła
finansowania
działalności B+R
Elementy infrastruktury kluczowe ze względu na
działalność jednostki w obrębie inteligentnych
specjalizacji, pozyskane w ramach projektów
inwestycyjnych POIG Polska Wschodnia 2007-2013
Stopień
wykorzystania
infrastruktury
w ramach IS
(w %)
zestaw do natryskiwania metodą gazowo-proszkową,
stanowisko do badań hydrodynamicznych, zestaw
do badania transportu energii drogą konwekcji,
stanowisko do badania zużycia materiałów,
młot Charpy’ego, stanowisko
do
badania
przepływościomierzy,
nanotwardościomierz,
spektrometr fluorescencji rentgenowskiej, tokarka
CNO, wycinarka wodna CNC, stanowisko do badania
silników z zapłonem samoczynnym
75
Jednostki inne
niż jednostka
beneficjenta
wykorzystujące
infrastrukturę
badawczą w ramach
wspólnych badań
39
Nazwa jednostki
Status
jednostki
Główne
finansowania
działalności B+R
Stopień
wykorzystania
infrastruktury
w ramach IS
(w %)
Jednostki inne
niż jednostka
beneficjenta
wykorzystujące
infrastrukturę
badawczą w ramach
wspólnych badań
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Wydział Inżynierii
Produkcji
jednostka organizacyjna
uczelni
MNiSzW,
NCN,
NCBiR,
MRiRW,
prace badawczousługowe zlecone
przez
podmioty
zewnętrzne15
budynek Centrum Innowacyjno-Wdrożeniowego
Nowych Technik i Technologii w Inżynierii Rolniczej,
hamownia podwoziowa oraz hamownia ciągnikowa
wraz z wyposażeniem do badania zużycia paliwa
i emisji spalin, linia diagnostyczna do badań
pojazdów, stanowisko do badań ciepła spalania oraz
wartości opałowej paliw, zestaw aparatów do analizy
gazów, zestaw aparatów do oznaczania właściwości
fizykochemicznych paliw płynnych, zestaw aparatów
do oznaczania jakości olejów w eksploatacji,
analizatory parametrów układów elektrycznych,
stanowisko dynamometryczne do badań silników
spalinowych wraz z system elektronicznego sterowania
wtryskiem paliwa oraz systemem indykowania silnika
i rejestracji sygnałów szybkozmiennych, zestaw do
analizy parametrów fizykochemicznych surowców
roślinnych, zestaw do badań eksploatacyjnych
sprzętu rolniczego, zestaw badawczy jakości pokrycia,
rozkładu poziomego i pionowego rozpylonej cieczy
oraz armatury opryskiwaczy rolniczych, stanowisko
do badań kalorymetrycznych z wyposażeniem,
zestaw do analiz termowizyjnych, wielofunkcyjny
mikroskop sił atomowych AFM, specjalistyczny
instrument do badania procesu kleikowania skrobii
Microviscoamylograph, maszyna wytrzymałościowa
Intron 4302, separator pneumatyczny z cyklonem
i
oprzyrządowaniem
oraz
sterowaniem
mikroprocesorem
100
Uniwersytet
Przyrodniczy
w
Lublinie,
Wydział Agrobioinżynierii
uczelni
MNiSW, MRiRW,
NCN, NCBiR, NFOŚiGW, prace usług o w o - badawcze
zlecone przez podmioty gospodarcze16
spektrometr plazmowy (ICP-AES) PS 950 firmy
Leeman Labs, fotometr płomieniowy AFP 100
firmy Biotech Engineering Management CO.LTD,
spektrofotometr UV-VIS model U-2010 firmy Hitachi,
chromatograf cieczowy HPLC firmy Shimadzu model
Prominence z detektorami UV-VIS i fluorescencyjnym,
analizator węgla organicznego TOC-V CSH model
TNM-1 firmy Shimadzu, system do półautomatycznej
destylacji Kjeltec 8100 firmy FOSS, system destylacji
parą wodną firmy VELP, automatyczny blok do
mineralizacji DKL 20 firmy VELP, zestaw Microtox
model 500, zestaw startowy MARA, termocyklery,
zestawy do elektroforezy i wizualizacji żeli, liofilizator,
mikroskop fluorescencyjny, zestaw do Real Time PCR,
nano-drop, młocarnia laboratoryjna, laboratorium
fitopatologiczne (fitotron), laboratorium kultur in
vitro, chromatograf
60
Politechnika Lubelska; Kruszywa Niemce S.A.; Zakłady Azotowe Puławy S.A.
Uniwersytet
Przyrodniczy
w
Lublinie,
Wydział
Nauk
o
Żywności
i Biotechnologii
uczelni
MNiSzW,
NCN,
NCBiR,
MRiRW,
prace usługowobadawcze zlecone
przez
podmioty
gospodarcze17
system do chromatografii cieczowej Waters,
reometr oscylacyjny RS300, chromatograf gazowy
z detektorem MS Shimadzu, chromatograf cieczowy
LC-MS, spektrofotometr absorpcji atomowej,
chromatograf
cieczowy
Biorad,
bioreaktor
z wytwornicą pary BIOFLO III SI, bioreaktor LABFORS
II, system do elektroforezy, chromatograf gazowy GCMS, chromatograf cieczowy PROSTAR
100
inne jednostki badawcze Uniwersytetu Przyrodniczego
151617
Zakład Wyrobów Betonowych Wojciech Trykacz; Lubella sp. z o.o., Lublin; Piekarnia Adampol w Świdniku; HORTUS Architektura Zieleni, Lublin; Roztoczański
Park Narodowy z siedzibą w Zwierzyńcu.
16
Województwo Lubelskie z siedzibą w Lublinie ul. Spokojna 4, 20-074 Lublin; Zakład Gospodarki Komunalnej w Janowie Lubelskim; Przedsiębiorstwo Wielobranżowe
Vet-Agro sp. z o.o. w Lublinie, ul. Gliniana 32, 20-616 Lublin;
K+S KALI GmbH. Berta vor Suttner Str. 7, 341130 Niemcy; Gospodarstwo Pomocnicze przy
Poleskim Parku Narodowym z siedzibą w Urszulinie, ul. Lubelska 3a, 22-234 Urszulin.
17
F&N Agro Polska sp. z. o.o., Warszawa; BAYER CropScience Polska sp. z o.o, Warszawa; Syngenta Agro GmbH Maintal (Niemcy); Cheminowa Polska sp. z o.o.,
Warszawa; Syngenta Agro GmbH Maintal (Niemcy), Dow AgroScience Polska sp. z o.o., Warszawa; Versuchswesen Pflanzenschutz Burgwedel (Niemcy); Sumi Agro
Poland sp. z o.o., Warszawa.
15
40
Nazwa jednostki
Status
jednostki
Główne
finansowania
działalności B+R
Stopień
wykorzystania
infrastruktury
w ramach IS
(w %)
Jednostki inne
niż jednostka
beneficjenta
wykorzystujące
infrastrukturę
badawczą w ramach
wspólnych badań
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu
uczelni
MNiSzW,
NCN,
NCBiR,
MRiRW,
przez
podmioty
gospodarcze18
spektrofotometr absorpcji atomowej Analyst 300,
aparatura do fertygacji MCI 100, chromatograf
cieczowy z detektorem DAD Hitachi D-7000 IF
100
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Wydział Medycyny
Weterynaryjnej
uczelni
MNiSzW,
NCN,
NCBiR,
MRiRW,
przez
podmioty
gospodarcze19
innowacyjne Centrum Patolologii i Terapii Zwierząt,
bloki
operacyjne,
ambulatoria,
laboratoria
naukowo-badawcze, cyfrowy aparat rentgenowski
w technologii bezpośredniej, spektrometr masowy
z detektorem czasu przelotu (MALDI-TOF),
cytometr przepływowy z mikroskopową cyfrową
analizą obrazu w technologii IMAGESTREAM,
ultrawirówka Optima L100XP firmy Beckman
Coulter, wirówka szybkoobrotowa AVANTI J-26XPI
firmy Beckman Coulter, biologiczny mikroskop
badawczy Olympus BX51, wielofunkcyjny czytnik
płytek Perkin Elmer 1420 Multilabel Victor3
z wyposażeniem, tomograf komputerowy Strateg XCT
Research S.A. Plus, cytometr przepływowy Beckman
Coulter Epics XL
90
Vetoquinol
Biowet sp.
z o.o.; Biowet Puławy sp. z o.o.; Przedsiębior-stwo VET–
AGRO sp. z o.o.;
POLFA TARCHOMIN
S.A. Tarchomińskie
Zakłady Farmaceutyczne
„POLFA”
S.A.; CHEMIFARM
S.A.
Ravet
sp.
z o.o. Zakłady Lecznicze dla Zwierząt
Regionu
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Wydział
Biologii
i Hodowli Zwierząt
uczelni
MNiSW,
NCN,
NCBiR,
MRiRW,
WFOŚiGW w Lublinie, NFOŚiGW,
prace usługowo-badawcze zlecone
przez podmioty gospodarcze20
analizator składu mleka Infrared Milk Analyzer, aparat
do oznaczania komórek somatycznych w mleku,
chromatograf cieczowy Polaris, chromatograf gazowy
Varian GC3800, biofiltr kompaktowy, aparat do
pomiaru ilości DNA Real-Time PCR ABI 7500 Fast,
Sekwenator ABI Prism 3100 Avant, wysokociśnieniowy
chromatograf cieczowy HPLC, sekwenator ABI 377
100
Wyższa
Szkoła Zarządzania
i
Administracji,
Wydział
Zarządzania
i Administracji
uczelni
MRR, Urząd Marszałkowski w Lublinie, programy
współfinansowane
z UE
n/d
181920
18
Sąd Okręgowy w Gdańsku XI Wydział Wykonawczy; Instytut Nawozów Sztucznych w Puławach GALEO; Jowita Reszka PlantiCo Hodowla i Nasiennictwo Ogrodnicze
w Zielonkach.
19
Vetoquinol Biowet sp. z o.o. z siedzibą przy ul. Kosynierów Gdyńskich 13-14, 66-400 Gorzów Wielkopolski; Biowet Puławy sp. z o. o. z siedzibą w Puławach;
Przedsiębiorstwo wielobranżowe VET–AGRO sp. z o.o. Lublin ul. Gliniana 32; Komenda Powiatowa Policji w Opolu Lubelskim; POLFA TARCHOMIN S.A.Tarchomińskie
Zakłady Farmaceutyczne „POLFA” S.A. Ul. Fleminga 2, Warszawa; CHEMIFARM S.A.; Ravet sp. z o.o., 51-180 Wrocław ul. Księgarska 1.
20
Artur Olesiejuk, Al. Witosa 20, Somax s.c., 20-315 Lublin 2.; Bioelektrownia sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie ul. Żytnia 18 lok. A 01-014 Warszawa; DSM
Nutritional Products A/S, Kirkebjerg Alle 88, 1 DK-2605 Brondby, Denmark, Dania; Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych z siedzibą w Warszawie, ul. Bitwy
Warszawskiej 1920 roku 3, 02-362 Warszawa; Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii (ERCE) z siedzibą w Łodzi, ul. Tylna 3, 60-364 Łódź; Gmina Lublin
z siedzibą Plac Króla Wł. Łokietka 1, 20-109 Lublin; Gospodarstwo Pomocnicze przy Poleskim Parku Narodowym z siedzibą w Urszulinie; In Vivo NSA, Dział Badań
i Rozwoju, 56006 Vannes Cedex, Francja; Instytut Rybactwa Śródlądowego im. St. Sakowicza; Instytut Zootechniki - Państwowy Instytut Badawczy w Krakowie,
ul. Sarego 2, 31-047 Kraków; Instytut Zootechniki – Państwowy Instytut Badawczy, Dział Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa w Balicach; KZA Przedsiębiorstwo
Automatyki i Telekomunikacji S.A., ul. Pochyła 9, 20-418 Lublin; Lohmann Animal Health, sp. z o.o., ul. Królewska 6, 05-825 Grodzisk Mazowiecki; Lubella S.A. ul.
Wrotkowska 1, 20-469 Lublin; M.W. Mizgier S.J. Kijewo 40, 63-00 Środa Wielkopolska; MARKOPOL sp. z o.o. z siedzibą w Gdyni, ul. Amona 64, 81-601 Gdynia; Mars
Polska sp. z o.o., Kożuszki ul. Parcel 42, 96-500 Sochaczew; Nadleśnictwo Krzysztkowice ul. Leśna 1, 66-010 Nowogród Bobrzański; Ogólnopolskie Towarzystwo
Ochrony Ptaków z siedzibą w Markach, ul. Odrowąża 24, 05-270 Marki; PELLON sp. z o.o. 96-300 Żyrardów ul. Mickiewicza 45; Poleski Park Narodowy w Urszulinie,
ul. Lubelska 3a, 22-234 Urszulin; Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Lublinie, ul. Bazylianówka 46, 20-144 Lublin; Dyrekcja Generalna Lasów Państwowych
z siedzibą w Warszawie; SKOTAN S.A. z siedzibą w Katowicach, ul. Uniwersytecka 13; Port Lotniczy Lublin S.A. z siedzibą w Lublinie, ul. Hempla 6, 20-008 Lublin;
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego; Urząd Miasta Lublin, Pl. Łokietka 1, 20-109 Lublin; Zarząd Województwa Lubelskiego; Zespół Świętokrzyskich
i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych.
41
42
Nazwa jednostki
Status
jednostki
Główne
finansowania
działalności B+R
Stopień
wykorzystania
infrastruktury
w ramach IS
(w %)
Jednostki inne
niż jednostka
beneficjenta
wykorzystujące
infrastrukturę
badawczą w ramach
wspólnych badań
Politechnika Lubelska, Wydział
Elektrotechniki
i Informatyki
uczelni
NCN, NCBiR, Fundusz
Norweski,
7PR, MC Reintegration, PBS, MNiSW,
prace
naukowo-badawcze na zlecenie w branżach:
elektrotechnika,
informatyka, optoeletronika
Centrum Elektroniki, Automatyki i Teleinformatyki,
Centrum Innowacji i Zaawansowanych Technologii
50
uczelnie
krajowe
i zagraniczne
instytut
dawczy
NCBiR,
NCN,
MNiSW, PARP, OIC
Poland, Program
Badań
Stosowanych, projekty strategiczne, projekty
badawcze,
projekty rozwojowe,
PO IG, PO Rozwój
Polski Wschodniej,
PO Województwa
Lubelskiego - KL,
prace
naukowo-badawcze na zlecenie w branżach:
przemysł
chemiczny, przemysł
rolno-spożywczy,
przemysł
wydobywczy, przemysł
fa r m a c e u t yc z ny
i kosmetyczny oraz
jednostki naukowe,
organa administracji państwowej i samorządowej
Brak danych
100
Politechnika
cławska
Uniwersytet
Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział
Chemii
uczelni
ba-
spektrometr rentgenowski EDXRF, analizator masy
i konformacji związków wielkocząsteczkowych, przyrząd do pomiaru potencjału dzeta, wielkości cząstek
i masy cząsteczkowej molekuł metodą rozproszenia
światła wyposażony w uniwersalną celę zanurzeniową i titrator, system analizatorów TOC do niskich
i wysokich stężeń z autosamplerem, zestaw aparatury do analizy termicznej z detektorem FTIR i MS,
chromatograf cieczowy sprzężony z tandemowym
spektrometrem mas złożonym z kwadrupola, komory kolizyjnej i analizatora typu fourierowskiego
(LC/MS), wysokorozdzielczy spektrometr absorpcji atomowej z ciągłym źródłem promieniowania,
zautomatyzowany zestaw reakcyjny do badania
właściwości katalizatorów, zintegrowany układ
spektroskopii FT-IR z opcją Step-Scan, DRIFT, ATR,
PM-VCD, PM-IRRAS, PAS, spektroskopii Ramana
i spektrometru masowego do badań właściwości materiałów i zjawisk „in-situ” oraz „operando” w szerokim zakresie zmian temperatury, ciśnienia, składu fazy
ciekłej i gazowej, dyfraktometr rentgenowski monokrystaliczny z podwójnym źródłem promieniowania
(Cu, Mo) z przystawką temperaturową 90 - 460 K
Wro-
Instytut
Uprawy,
Nawożenia
i
Gleboznawstwa
w Puławach
Nazwa jednostki
Status
jednostki
Główne
finansowania
działalności B+R
AWF im.
J. Piłsudskiego
w
Warszawie,
Wydział Wychowania
Fizycznego i Sportu
uczelni
MNiSzW, dofinansowania w ramach
programu operacyjnego Rozwój PW
2007-2013
Brak danych
Podstaw Techniki
uczelni
Uniwersytet
Medyczny w Lublinie
uczelnia wyższa
MNiSzW,
NCN,
NCBiR, Fundacja
na rzecz Nauki
Polskiej, Komisja
Europejska, krajowa instytucja koordynująca prace
naukowo-badawcze na zlecenie
w branży farmaceuty-cznej
budynki i budowle, adaptacja oraz wsparcie aparaturowe Coll. Path, wyposażenie innowacyjnych laboratoriów prowadzących badania nad nowymi lekami,
przebudowa Centrum Technologii Nanobiomedycznych
KUL, Instytut Filozofii Przyrody
i Nauk Przyrodniczych
uczelni (część
Wydziału Filozofii)
MNiSzW
Brak danych
Stopień
wykorzystania
infrastruktury
w ramach IS
(w %)
Jednostki inne
niż jednostka
beneficjenta
wykorzystujące
infrastrukturę
badawczą w ramach
wspólnych badań
zespół aparatury badawczej do oceny jakości powłok
100
4.3.
Nakłady jednostek na działalność badawczo-rozwojową
Pytania badawcze 3, 3a-3d (źródło: DR, AI, IDI)
Jakie nakłady są przeznaczane na działalność badawczo-rozwojową w regionie?
Jaka część nakładów jest kierowana na koszty osobowe oraz na inwestycje (na środki trwałe w postaci budynków, aparaturę naukowobadawczą?)
Jaka jest struktura tych nakładów w podziale na badania (podstawowe, stosowane, przemysłowe) oraz prace rozwojowe?
Jakie są źródła finansowania tych nakładów (z podziałem na publiczne – polskie i zagraniczne oraz prywatne)?
Jaki procent nakładów jest wydatkowanych na badania związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji?
Na koniec 2012 roku w województwie lubelskim było 97 jednostek prowadzących działalność badawczo-rozwojową, w tym 69
w sektorze przedsiębiorstw21. Działalność badawczo-rozwojowa jest tutaj rozumiana jako systematycznie prowadzone prace
twórcze, podjęte w celu zwiększenia zasobu wiedzy, w tym wiedzy o człowieku, kulturze i społeczeństwie, jak również w celu
znalezienia nowych zastosowań dla tej wiedzy. Obejmuje ona trzy rodzaje badań: podstawowe, stosowane oraz prace rozwojowe.
Działalność B+R od innych rodzajów działalności odróżnia dostrzegalny element nowości i eliminacja niepewności naukowej i/lub
technicznej, czyli rozwiązanie problemu nie wypływające w sposób oczywisty z dotychczasowego stanu wiedzy.
Jednym z wyznaczników skali prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej jest wysokość nakładów wewnętrznych na B+R.
W statystyce publicznej przez nakłady wewnętrzne na B+R rozumie się nakłady poniesione w roku sprawozdawczym na prace
B+R wykonane w jednostce sprawozdawczej, niezależnie od źródła pochodzenia środków. Obejmują zarówno nakłady bieżące, jak
i nakłady inwestycyjne na środki trwałe związane z działalnością B+R, lecz nie obejmują amortyzacji środków trwałych.
21
Bank Danych Lokalnych.
43
Tabela 30. Nakłady wewnętrzne na działalność B+R ogółem (w mln zł)
Województwo
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
MAZOWIECKIE
2462,6
2742,3
3322,1
3498,1
4248,7
4675,6
4886,3
MAŁOPOLSKIE
726,8
799,8
895,3
922,6
1091,4
1210,5
1638,1
WIELKOPOLSKIE
454,7
563,7
611,5
845,9
777,8
910,1
1360,5
ŚLĄSKIE
495,6
587,1
609,2
956,5
848,8
1033,7
1298,5
POMORSKIE
307,1
340,9
398,2
397,4
488,4
625,3
1011,1
DOLNOŚLĄSKIE
298,2
393,5
457,4
581,3
630
725,2
971,4
ŁÓDZKIE
355,1
372,8
424,7
492,9
553,2
578,5
762,8
LUBELSKIE
180,8
246,1
239,9
295,9
362,2
378
652,2
PODKARPACKIE
157,3
156,4
177,4
189
508,3
542,2
634,4
KUJAWSKO-POMORSKIE
175,3
109,5
129,4
346,8
204,2
187,3
304,4
ZACHODNIOPOMORSKIE
81,6
111
125,2
117,8
173,8
196,5
224,5
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
55,1
96,6
80,5
115,5
173,8
201,1
212,1
61
55,4
74,7
66,3
103,9
139,5
139
ŚWIĘTOKRZYSKIE
21,5
35,6
92,2
146,7
167,9
143
121,5
LUBUSKIE
23,8
25,9
28,2
29
45,5
56
70
OPOLSKIE
36,3
36,3
40,4
68,4
38,5
84,2
66,1
5892,8
6672,9
7706,3
9070,1
10416,4
11686,7
14352,9
PODLASKIE
Łącznie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Banku Danych Lokalnych.
Nakłady na B+R w województwie lubelskim systematycznie rosną: od 180,8 mln zł w 2006 roku do 652,2 mln zł w 2012 roku (tab.
30). Pod względem ich łącznej wysokości województwo lubelskie zajmuje 8. miejsce, m.in. przed województwem podkarpackim.
Tabela 31. Nakłady wewnętrzne na działalność B+R w przeliczeniu na 1 mieszkańca i 1 zatrudnionego w B+R (2012 r.)
Województwo
Na 1 mieszkańca (zł)
Na 1 zatrudnionego w B + R (tys. zł)
MAZOWIECKIE
923,1
131,5
MAŁOPOLSKIE
488,9
93,5
POMORSKIE
442,2
123,4
WIELKOPOLSKIE
393,3
102,8
DOLNOŚLĄSKIE
333,2
95,4
ŁÓDZKIE
301,7
85
LUBELSKIE
300,8
86,1
298
90,4
PODKARPACKIE
ŚLĄSKIE
281
101,2
146,1
85,3
KUJAWSKO-POMORSKIE
145,1
66,4
ZACHODNIOPOMORSKIE
130,4
60,5
PODLASKIE
115,8
55,5
ŚWIĘTOKRZYSKIE
95,3
154
LUBUSKIE
68,4
62,6
OPOLSKIE
65,3
37,5
Ze względu na nakłady wewnętrzne na działalność B+R w przeliczeniu na 1 mieszkańca, województwo lubelskie zajmuje
7. miejsce, z łącznymi nakładami w wysokości 300,8 zł/mieszkańca (tab. 31). Nakłady te przeliczone tylko na osoby zatrudnione
w B+R wynoszą 86,1 tys. zł na jednego pracownika, co plasuje województwo lubelskie na 9. miejscu.
44
Tabela 32. Nakłady wewnętrzne na działalność B+R w podziale na sektory w mln zł (2012 r.)
Województwo
W sektorze przedsiębiorstw
W sektorze rządowym
W sektorze szkolnictwa
wyższego
MAZOWIECKIE
1685,7
2290,4
893,3
MAŁOPOLSKIE
614
0
615,1
WIELKOPOLSKIE
264,3
281,4
811,9
ŚLĄSKIE
699,9
362,2
236,2
POMORSKIE
415,4
0
458,4
DOLNOŚLĄSKIE
494,5
133,9
342,3
ŁÓDZKIE
185,8
0
394,9
LUBELSKIE
108,3
0
416,3
PODKARPACKIE
460,4
0
163,7
KUJAWSKO-POMORSKIE
116,3
0
171,7
ZACHODNIOPOMORSKIE
45,3
2,5
0
80,6
52,4
79
PODLASKIE
32,4
0
92,8
ŚWIĘTOKRZYSKIE
84,4
6,5
30,6
LUBUSKIE
26,8
0
0
OPOLSKIE
27,1
21,7
17,3
W województwie lubelskim przeważają nakłady ponoszone w sektorze szkolnictwa wyższego (uczelnie). Nakłady w tej kategorii
w 2012 roku wynosiły 416,3 mln zł, podczas gdy nakłady w sektorze przedsiębiorstw – jedynie 108,3 mln zł (tab. 32). Pod względem
nakładów w sektorze przedsiębiorstw województwo lubelskie plasuje się dopiero na 10. miejscu.
Krajowe zaplecze naukowo-badawcze w dziedzinach powiązanych z inteligentnymi specjalizacjami dysponuje znaczącym
potencjałem, ale nie jest on w pełni wykorzystywany. Mimo wzrostu nakładów na badania i rozwój w ostatnich latach, ich udział
w PKB jest mniejszy niż 1%, co plasuje Polskę wśród krajów o najniższych nakładach na działalność badawczo-rozwojową. Na
poprawę sytuacji mogłoby wpłynąć zwiększenie wydatków na naukę, tak w skali regionu, jak i kraju, przy czym równie ważną,
a może nawet ważniejszą kwestią jest określenie, w które działy nauki inwestować.
W statystyce publicznej można pozyskać informacje nt. nakładów wewnętrznych w podziale na:
1.
2.
Nakłady bieżące ogółem. Są to nakłady osobowe, a także koszty zużycia materiałów, przedmiotów nietrwałych i energii, koszty
usług obcych (innych niż B+R) obejmujące obróbkę obcą, usługi transportowe, remontowe, pocztowe, telekomunikacyjne,
informatyczne, wydawnicze, komunalne itp., koszty podróży służbowych oraz pozostałe koszty bieżące, obejmujące
w szczególności podatki i opłaty obciążające koszty działalności i zyski, ubezpieczenia majątkowe i ekwiwalenty na rzecz
pracowników – w części, w której dotyczą działalności B+R. Nakłady bieżące ogółem nie obejmują amortyzacji środków
trwałych, a także podatku VAT.
Nakłady inwestycyjne na środki trwałe. Są to nakłady na środki trwałe związane z działalnością
B+R, łącznie z kosztami zakupu lub wytworzenia aparatury naukowo-badawczej, niezbędnej do
wykonania określonych prac B+R, spełniającej kryteria zaliczania do środków trwałych, lecz – zgodnie
z obowiązującymi przepisami – do czasu zakończenia tych prac nieujętej w ewidencji środków trwałych (rozporządzenie
Przewodniczącego KBN z 30 XI 2001 r. Dz. U. Nr 146, poz. 1642 §13).
Tabela 33. Wysokość nakładów wewnętrznych na działalność B+R wg rodzajów, w tys. zł (2012 r.)
Województwo
Nakłady bieżące ogółem
Nakłady inwestycyjne na
środki trwałe ogółem
Nakłady ogółem
3828840,3
1057461,2
4886301,5
MAŁOPOLSKIE
1059081
579033,9
1638114,9
WIELKOPOLSKIE
868609,5
491894,3
1360503,8
845988
452494,3
1298482,3
MAZOWIECKIE
ŚLĄSKIE
POMORSKIE
671627
339522,1
1011149,1
DOLNOŚLĄSKIE
706797,5
264641,6
971439,1
ŁÓDZKIE
558852,6
203958,5
762811,1
LUBELSKIE
515126,8
137100,3
652227,1
PODKARPACKIE
370000,8
264404,1
634404,9
KUJAWSKO-POMORSKIE
158314,7
146036,5
304351,2
45
Województwo
Nakłady bieżące ogółem
Nakłady inwestycyjne na
środki trwałe ogółem
Nakłady ogółem
140717,6
83769,5
224487,1
ZACHODNIOPOMORSKIE
115924
96150,8
212074,8
PODLASKIE
65475,9
73490,2
138966,1
ŚWIĘTOKRZYSKIE
90557,7
30960,2
121517,9
LUBUSKIE
38887,8
31126,6
70014,4
OPOLSKIE
43664,7
22404,6
66069,3
10078465,9
4274448,7
14352914,6
Ogółem
W nakładach ponoszonych przez lubelskie jednostki naukowe zdecydowanie dominują nakłady bieżące o wartości przekraczającej
515 mln zł (tab. 33). Nakłady inwestycyjne na środki trwałe wynosiły 137,1 mln zł.
Z badań przeprowadzonych na potrzeby ankiety inwentaryzacyjnej wynika, że w strukturze nakładów na działalność badawczorozwojową w poszczególnych jednostkach naukowych największą pozycję stanowią koszty osobowe (tab. 34).
Tabela 34. Struktura nakładów (w %) na działalność badawczo-rozwojową w poszczególnych jednostkach
Budynki
i budowle
Aparatura
badawcza
Sprzęt
(pojazdy,
maszyny etc.)
Infrastruktura
IT
Wartości
niematerialne
i prawne
Inne, m.in.
osobowe
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Szymona
Szymonowica w Zamościu
0,0
0,00
0,00
0,00
0,00
100,00
Inżynierii Produkcji
w
Lublinie,
Wydział
0,0
2,50
2,50
5,50
21,00
Agrobioinżynierii
w
Lublinie,
Wydział
5,50
5,50
2,70
26,00
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Nauk
o Żywności i Biotechnologii
0,70
0,70
1,90
48,00
Wydział
1,30
1,30
3,30
28,00
Medycyny Weterynaryjnej
Wydział
11,00
11,00
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Biologii
i Hodowli Zwierząt
5,10
5,10
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, Wydział
10,00
Politechnika
i Informatyki
Lubelska,
w
Lublinie,
Wydział
Elektrotechniki
2,30
1,20
19,00
2,00
88,00
10,0
25,00
10,00
15,00
20,00
20,00
12,0
3,00
10,00
53,00
20,00
2,00
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie,
Wydział Chemii
9,00
1,00
Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego
w Warszawie, Wydział Wychowania Fizycznego
i Sportu w Białej Podlaskiej
42,00
90,00
17,00
41,00
100,00
KUL, Instytut Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych,
Lublin
16,00
22,00
2,00
76,00
b.d.
Jak wynika z przeprowadzonych badań ankietowych, większość podmiotów, które wzięły udział w badaniach
zadeklarowało, że największy odsetek środków przeznaczanych na działalność badawczo-rozwojową lokuje
w badaniach podstawowych oraz stosowanych (tab. 35). W tabeli 36 przedstawiono źródła finansowania nakładów na B+R.
46
Tabela 35. Struktura nakładów (w %) w podziale na badania podstawowe, stosowane, przemysłowe i prace rozwojowe
Badania
podstawowe
Badania
stosowane
Badania
przemysłowe
Prace
rozwojowe
w Zamościu
0
100
0
0
56
44
Agroekologiczne
bd
bd
bd
bd
60
40
i Biotechnologii
32
45
22
1
57
43
w
Lublinie,
w
Centralne
Lublinie,
Wydział
Laboratorium
Ogrodnictwa
43
57
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt
28,44
35,93
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, Wydział Zarządzania
i Administracji
15
85
15
40
25
20
4
25
25
46
95,1
0,7
1,2
2,9
Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie,
Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej
30
99
KUL, Instytut Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych
100
35,63
98,2
1,8
30
40
1
MAZOWIECKIE
ŚLĄSKIE
1369492,6
133370,3
0
0
96577,6
347,4
82890,3
Ogółem
Środki pochodzące
z zagranicy
Szkoły wyższe
Przedsiębiorstwa
Prywatne instytucje
niedochodowe
Jednostki naukowe
PAN i instytuty
badawcze
Budżet państwa
Własne
Wojwwództwo
Tabela 36. Źródła finansowania nakładów na B+R
1685675,3
503386
93741,2
1704,8
0
0
0
73732,9
699889,5
MAŁOPOLSKIE
532714,9
65122,4
206,1
0
0
0
9591,5
613994,9
DOLNOŚLĄSKIE
317855,2
35584,7
0
379,8
0
0
0
494502,9
PODKARPACKIE
410509,2
27428,6
2068,5
0
0
0
0
460350,1
POMORSKIE
334916,4
49506,2
0
0
249,2
0
0
415372,7
WIELKOPOLSKIE
201368,1
35243,2
897,4
4,9
0
0
10307,9
264279
ŁÓDZKIE
142719,1
26510,6
0
0
0
0
0
185780,6
KUJAWSKOPOMORSKIE
87282,1
0
276,1
0
0
0
14636,6
116300,1
LUBELSKIE
83816,3
0
0
0
718,5
0
7887,8
108322
19881
0
0
0
0
0
1614,7
84351,4
WARMIŃSKOMAZURSKIE
55919,8
0
0
0
0
0
0
80641,8
ZACHODNIOPOMORSKIE
40220,9
1542,4
388
0
0
17,6
0
45323,3
ŚWIĘTOKRZYSKIE
PODLASKIE
25088,5
2375,3
0
0
0
0
0
32377,4
OPOLSKIE
20545,6
1264,5
548,3
0
55,1
0
4697,2
27110,7
LUBUSKIE
18278,9
7164
0
0
0
0
0
26798,1
47
Zdecydowana większość jednostek naukowych województwa lubelskiego finansuje działalność B+R w pewnym stopniu ze środków
zewnętrznych. W znacznej mierze są to środki Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, jak również centralnych agend, takich
jak Narodowe Centrum Nauki, a także pozyskane z UE oraz komercyjnej działalności badawczej (tab. 37).
Tabela 37. Główne zewnętrzne źródła finansowania działalności B+R
Nazwa jednostki
Państwowa
w Zamościu
Główne zewnętrzne źródła finansowania działalności B+R
Wyższa
Szkoła
Zawodowa
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział
MNiSzW, NCN, NCBiR, MRiRW, prace badawczo-usługowe zlecone przez podmioty zewnętrzne
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Centralne
Laboratorium Agroekologiczne
Agrobioinżynierii
MNiSW, MRiRW, NCN, NCBiR, NFOŚiGW, prace usługowo-badawcze zlecone przez podmioty gospodarcze
Nauk o Żywności i Biotechnologii
MNiSzW, NCN, NCBiR, MRiRW, prace usługowo-badawcze zlecone przez podmioty gospodarcze
Biologii i Hodowli Zwierząt
MNiSW, NCN, NCBiR, MRiRW, WFOŚiGW w Lublinie, NFOŚiGW, prace usługowo-badawcze zlecone przez
podmioty gospodarcze
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji,
Wydział Zarządzania i Administracji
MRR, Urząd Marszałkowski w Lublinie, programy współfinansowane z UE
Politechnika Lubelska, Wydział Elektrotechniki
i Informatyki
NCN, NCBiR, Fundusz Norweski, 7PR, MC Reintegration, PBS, MNiSW, prace naukowo-badawcze na
zlecenie w branżach: elektrotechnika, informatyka, optoeletronika
NCBiR, NCN, MNiSW, PARP, OIC Poland, Program badań stosowanych, projekty strategiczne, projekty
badawcze, projekty rozwojowe, PO IG, PO Rozwój Polski Wschodniej, PO Województwa Lubelskiego KL, prace naukowo-badawcze na zlecenie w branżach: przemysł chemiczny, przemysł rolno-spożywczy,
przemysł wydobywczy, przemysł farmaceutyczny i kosmetyczny oraz jednostki naukowe, organa
administracji państwowej i samorządowej
Uniwersytet
Marii
Curie-Skłodowskiej
w Lublinie, Wydział Chemii
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie Wydział
Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej
Podlaskiej
MNiSzW, dofinansowanie w ramach programu operacyjnego Rozwój PW 2007-2013
KUL, Instytut
Przyrodniczych
Filozofii
Przyrody
MNiSzW, NCN, NCBiR, Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Komisja Europejska, krajowa instytucja
koordynująca, prace naukowo-badawcze na zlecenie w branży farmaceutycznej
i
Nauk
MNiSzW
Znalazło to potwierdzenie także w wynikach indywidualnych wywiadów zogniskowanych. Jednocześnie należy zwrócić uwagę na
istotność źródła dochodów zależnego od uzyskanej oceny parametrycznej jednostek naukowych pod względem jakości prowadzenia
badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych. Przyznana przez KEJN kategoria ma wpływ na wysokość finansowania, ponieważ
w algorytmie, według którego jest obliczana dotacja z budżetu, uwzględnia się nadaną jednostce naukowej kategorię.
70% to jest dotacja dydaktyczna z ministerstwa, która jest dedykowana tak naprawdę kształceniu studentów. 30% budżetu
i uczelni, i z grubsza wydziału to są te inne środki, które idą głównie na badania i w tej trzydziestoprocentowej grupie są środki
pozyskiwane przez badaczy, poprzez konkursy indywidualne i jest część pozyskiwana, właśnie tak zwana dotacja statutowa, to jest
ta cześć dotacji, która wynika z oceny jednostki jako całej. Jak mamy kategorię A to mamy więcej, jak B to trochę mniej i tak dalej.
To jest te 30% i oczywiście te dotacje na badania – i nie ma nic, z przemysłu jest 0, dosłownie 0. IDI14
Badania są finansowe bezpośrednio przez uczelnie w postaci grantów wewnętrznych. Te granty składają pracownicy i jest
finansowanie. Do tej pory nie mieliśmy na badania żadnych pieniędzy. (..) Druga rzecz to były projekty. Projekty unijne, dzięki
którym mogliśmy finansować badania. W tej chwili, ponieważ poddaliśmy się ocenie parametrycznej, a więc jesteśmy w gronie
tych uczelni, które mają prawo składać granty i wnioski projektowe do Narodowego Centrum Nauki, to tam je składamy.
Czyli poddawanie się kontroli, ocenie parametrycznej skutkuje tym, że mamy więcej pieniędzy na badania i chcemy tych pieniędzy
48
z grantów jeszcze przymnożyć. Oczywiście uczelnia finansuje też stypendia rektora, stypendia habilitacyjne, doktorskie, nagrody
rektora. IDI13
Laboratoria kosztują, żeby dobrze kształcić, to jest kosztowne. To jakby wymaga więcej nakładów i to nie tylko z ministerstwa, ale
trzeba też gdzieś zdobywać te środki, te pieniądze, bo to, co przychodzi z ministerstwa, to jest głównie na pensje dla pracowników.
Natomiast ta infrastruktura, taka badawcza, to można ją niby z działalności statutowej, ale to są takie pieniądze, że maleją z roku
na rok. Myśmy kategorię dostali teraz lepszą i spodziewamy się, że będziemy mieć większe te pieniądze. Może o 100 tys. będzie
więcej tych pieniędzy, może 120 tys. zł. Natomiast więcej pieniędzy zdobywamy w projektach NCN i NCBR, no i z ministerstwa
oczywiście, ale to nie jest takie łatwe. IDI12
Źródło pierwsze to jest dotacja bazowa na wypłacane pensje etatowe pracowników, to trzeba to uznać za źródło. Chociaż nie
są to pieniądze na badania naukowe, to jednak jest to źródło finansowania badań. Po drugie dotacje na badania statutowe, ze
względu na wysoką kategorię jednostki, to są dość znaczne środki. Trzecim źródłem jest specjalna dotacja projakościowa. Dwa
lata temu zostaliśmy zaliczeni przez ministra do kilkunastu najlepszych jednostek w kraju, do dwudziestukilku, i z tego tytułu
uzyskaliśmy wyróżnienie, z którym związana jest dotacja projakościowa wydawana wyłącznie na tym wydziale. Czwartym źródłem
finansowania są granty. Ciągle jest ich za mało, ale ilość środków z grantów rośnie, a w skali całego Uniwersytetu należymy do tych
lepszych jednostek pod tym względem. Takie cztery główne źródła finansowania. IDI21
Większość badanych jednostek naukowych zdaje sobie sprawę z konieczności dywersyfikacji źródeł dochodów
i kierowania swojej oferty w zakresie badań do podmiotów zewnętrznych, nadal jednak wiele jednostek zgłasza w tym obszarze
trudności. Pozyskiwanie kapitału prywatnego jest utrudnione także ze względu na przepisy prawne. W każdym razie zauważalny
jest wzrost świadomości naukowców w tym zakresie, powoływanie przez uczelnie i jednostki naukowo-badawcze odrębnych
komórek organizacyjnych, wspierających je w pozyskiwaniu funduszy i zleceń komercyjnych.
Właściwie to wszystkie są środki publiczne. Prywatnych jest bardzo niewiele, środki publiczne to ministerialne dotacje na utrzymanie
infrastruktury na badania statutowe, na dydaktykę i publicznymi środkami w jakimś sensie są środki z Narodowego Centrum Nauki,
Narodowego Centrum Badań Rozwoju, środki pozyskiwane z programów unijnych, no to są środki publiczne. A środki od instytucji
związanych z przemysłem, no to tutaj ta współpraca z Adamedem, z urzędem miasta z ośrodkami samorządowymi, przy zdobywaniu
grantów z NCBIR bardzo dobrze jest mieć partnera ze sfery przemysłowej, ale to jest trudne zadanie pozyskanie takiego partnera
i jednocześnie nakłonienie go do włożenia pewnej puli pieniędzy w te badania. IDI8
Środki na działalność statutową u nas są niewielkie w zasadzie. To jest około 5% wszystkich naszych przychodów, z projektów są
trochę wyższe niż statutowe, w tej chwili to zależy jeszcze od roku, ale na przestrzeni tych ostatnich 5 lat to były w granicach 6 do
10% i przemysł około 80%, tyle mamy z prac związanych z zaspokojeniem potrzeb przemysłu i mamy środki własne wypracowane,
czyli za sprzedaż produktów doświadczalnych powiedzmy. IDI1
Jeżeli są badawczo-rozwojowe dla firm, to tylko i wyłącznie jest to finansowane przez firmy.(…) My jako wydział
nie mamy środków na badania. Wydział nie dostaje pieniędzy na badania, wydział dostaje pieniądze tylko
i wyłącznie na kształcenie studentów. Jeżeli zdobędziemy pieniądze na badania to je mamy. IDI18
My głównie finansujemy z kosztów na działalność bezpośrednią naszej uczelni, my dostajemy z ministerstwa pieniądze na badania
podstawowe i większość badań wykonywana jest z tych funduszy, poza tym otrzymujemy też fundusze z centrów – Narodowego
Centrum Nauki i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, także z innych źródeł, jak Fundacja Nauki Polskiej. Powiedzmy, że jeśli
z ministerstwa otrzymujemy około 7,5 miliona na badania naukowe, to z tych dodatkowych źródeł rocznie podejrzewam, że może
być drugie tyle, bo w tej chwili są już duże granty, 2,5 miliona, 3, nawet 4 miliony, oczywiście to są wtedy poszczególne jednostki,
pojedyncze jednostki bym nawet powiedział. IDI 25
W statystyce publicznej nie występuje zestawienie nakładów na badania, w którym dziedziny nauki byłyby
w pełni zgodne z inteligentnymi specjalizacjami województwa lubelskiego, można jednak szacunkowo założyć następujące
przyporządkowanie dziedzin nauki do inteligentnych specjalizacji:
•
•
•
•
biogospodarka – nauki rolnicze i przyrodnicze;
usługi medyczne i prozdrowotne – nauki medyczne i nauki o zdrowiu;
informatyka i automatyka – nauki inżynieryjne i techniczne;
gospodarka niskoemisyjna – nauki inżynieryjne i techniczne, nauki przyrodnicze, nauki rolnicze.
Można więc założyć, że inteligentne specjalizacje województwa lubelskiego są reprezentowane w przeważającej mierze przez 4
dziedziny nauki, wytłuszczone w tabeli 38.
49
Tabela 38. Nakłady na prace B+R wg dziedzin nauki (w mln zł)
Dziedzina nauki
2010
2011
2012
Dziedzina nauk humanistycznych
18,1
15,1
46,7
Dziedzina nauk inżynieryjnych i technicznych
95,3
114,2
257,0
Dziedzina nauk medycznych i nauk o zdrowiu
23,4
bd
82,1
Dziedzina nauk przyrodniczych
50,2
bd
98,3
Dziedzina nauk rolniczych
138,2
122,8
106,6
Dziedzina nauk społecznych
37,0
34,1
61,5
Ogółem w dziedzinach związanych z inteligentnymi specjalizacjami
307,1
237,0
544,0
Ogółem wszystkie dziedziny
362,2
378,0
652,2
Źródło: Rocznik statystyczny województwa lubelskiego, 2013.
Warto podkreślić znaczący wzrost nakładów w 2012 roku w stosunku do roku 2010. Wynika to między innymi
z dużych projektów inwestycyjnych realizowanych przez szkoły wyższe. Szczególnie dynamiczny wzrost można zaobserwować
w przypadku nauk inżynieryjnych i technicznych (o ponad 170%). Mniej pozytywne jest zmniejszenie się nakładów na nauki
rolnicze, szczególnie w sytuacji, gdy rolnictwo jest jednym z ważnych elementów gospodarki regionu.
Większość jednostek naukowych, które wzięły udział w badaniu ankietowym, w części dotyczącej udziału nakładów ponoszonych
na badania związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji województwa w latach 2009-2013, wskazało, że największa część
wydatków dotyczy specjalizacji „biogospodarka”. Szczegółowe zestawienie wydatków, z podziałem na poszczególne specjalizacje,
zaprezentowano w tabeli 39. Analizując poniższe dane, należy pamiętać, że mają one charakter szacunkowy oraz że w badaniu
brała udział tylko część jednostek prowadzących badania w obrębie inteligentnych specjalizacji.
50
70
Uniwersytet
Przyrodniczy
Produkcji
100
100
100
Uniwersytet
Przyrodniczy
w
Lublinie,
Wydział
Ogrodnictwa i Architektury
Krajobrazu
Uniwersytet
Przyrodniczy
w
Lublinie,
Wydział
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Wydział Biologii
i Hodowli Zwierząt
Med
73
0
15
0
EN
30
0
25
18
0
IT
30
27
0
40
12
0
in.
100
0
35
100
100
Bio
100
5
100
100
100
85
100
70
0
Med
74
0
5
15
0
30
0
30
18
0
IT
30
0
35
12
0
in.
100
26
0
25
100
100
Bio
100
5
100
100
100
85
100
70
0
Med
78
0
5
15
0
30
0
30
18
0
IT
30
0
30
12
0
in.
100
22
0
30
100
100
Bio
100
5
100
100
100
85
100
70
0
76
0
7
15
0
Med
2012
Objaśnienia: biogospodarka – Bio, usługi medyczne i prozdrowotne – Med, energetyka niskoemisyjna – En, informatyka i automatyka – IT, inne – in.
Źródło: opracowanie własne na podstawie ankiet inwentaryzacyjnych.
AWF im. J. Piłsudskiego
w Warszawie, Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu
Politechnika
Lubelska,
Wydział Podstaw Techniki
Uniwersytet Marii
Curie-Skłodowskiej
Politechnika
Lubelska,
Wydział
Elektrotechniki
i Informatyki
100
85
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Wydział Nauk
i Administracji, Wydział
100
Uniwersytet
Przyrodniczy
w
Lublinie,
Wydział
Agrobioinżynierii
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Centralne Laboratorium Agroekologiczne
0
Bio
Państwowa Wyższa Szkoła
w Zamościu
EN
2011
EN
2010
30
0
35
18
4
EN
2009
IT
30
0
35
12
96
in.
100
24
0
18
100
0
Bio
100
7
100
100
100
85
100
70
0
Med
100
73
0
8
15
0
2013
30
0
30
18
28
EN
Tabela 39. Nakłady na B+R wg inteligentnych specjalizacji województwa (w % nakładów)
IT
30
0
40
12
72
in.
100
27
0
15
100
0
51
4.4.
Potencjał kadrowy
Pytania badawcze 4, 4a, 4b (źródło: DR, AI, IDI)
Jakim potencjałem kadrowym dysponują jednostki zaangażowane w rozwój inteligentnych specjalizacji?
Jaki stanowi to odsetek w odniesieniu do wszystkich pracowników naukowo-badawczych zatrudnionych w regionie?
Jaka jest struktura tych kadr pod względem wykształcenia (z podziałem na tytuł profesora, doktora habilitowanego, doktora, magistra,
inżyniera, wykształcenie licencjackie, pozostałych, w tym stażystów, doktorantów)?
W statystyce publicznej są gromadzone dane na temat zatrudnienia wg sektora instytucjonalnego jednostek naukowych. Nie
istnieją publicznie dostępne dane, które ujmowałyby zatrudnienie w podziale na dziedziny nauki, czy też obszary gospodarcze
badań. Poniżej przedstawiono dane, które ujmują wszystkie osoby związane z działalnością B+R, zarówno pracowników
merytorycznych, jak i personel pomocniczy (tab. 40). Do zatrudnionych związanych bezpośrednio z działalnością B+R są zaliczani
pracownicy przeznaczający na tę działalność co najmniej 10% swojego ogólnego czasu pracy. Dane w podziale na sektory
wykonawcze przedstawiono w EPC (ekwiwalenty pełnego czasu pracy), tj. jednostkach przeliczeniowych służących do ustalania
faktycznego zatrudnienia w działalności badawczo-rozwojowej (jeden ekwiwalent pełnego czasu pracy (EPC) oznacza jeden
osoborok poświęcony wyłącznie na działalność B+R).
Tabela 40. Zatrudnienie w B+R (w EPC)
Kategoria
2009
2010
2011
2012
W sektorze przedsiębiorstw
399,4
450,9
435,3
593,3
W sektorze rządowym
452,7
0
602,8
0
W sektorze szkolnictwa wyższego
2227,5
2359,2
2408
2413,3
Ogółem
3079,6
3427,4
3446,1
3597,4
Warto zwrócić uwagę na nieznaczny wzrost zatrudnienia w B+R – z poziomu 3079,6 do 3597,4 EPC (o 16,8%). Większość jednostek
naukowych województwa lubelskiego, które wzięły udział w badaniach ankietowych, prowadziło swoją działalność w zakresie
specjalizacji: usługi medyczne i prozdrowotne. Szczegółowe zestawienie zaprezentowano w tabeli 41.
Tabela 41. Potencjał kadrowy jednostek naukowych (liczba etatów)
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
Szymona Szymonowica w Zamościu
im.
146
113
0
17
16
3
2
36
0
0
0
0
9
7
0
2
0
55
46
0
5
4
22
22
122
122
6
6
57
57
71
71
4
4
36
36
101
99
1
116
116
5
5
60
60
120
120
2
2
59
59
16
23
20
95
121 119
11
Wydział Chemii
20
6
10
20
20
46
10
20
25
70
39
2
130
administracyjni
0
Nauk o Żywności i Biotechnologii
3
dydaktyczni
0
Agrobioinżynierii
Politechnika Lubelska, Wydział Elektrotechniki
i Informatyki
naukowodydaktyczni
naukowi
19
52
ogółem
administracyjni
dydaktyczni
naukowodydaktyczni
naukowi
ogółem
administracyjni
dydaktyczni
naukowodydaktyczni
ogółem
naukowi
Usługi medyczne
i prozdrowotne
administracyjni
dydaktyczni
naukowodydaktyczni
naukowi
ogółem
Biogospodarka
15
23
39
Biogospodarka
AWF im J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział
Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej
Usługi medyczne
i prozdrowotne
48
Politechnika Lubelska Wydział Podstaw Techniki
1001
83
48
30
5
1001
5
117
83
6
154
4
154
4
117
7
304
2
304
12
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet inwentaryzacyjnych
W ocenie samych jednostek naukowych, dysponują one wysokiej jakości kapitałem ludzkim, mogącym zapewnić istotny wkład
w rozwój dyscyplin z obszarów inteligentnych specjalizacji. Jednostki dysponują odpowiednim personelem, który posiada
przygotowanie i kompetencje do prowadzenia działań transferu wiedzy (tab. 42).
Bardzo wysoko, pierwsza kategoria. Kadra jest przygotowana naprawdę bardzo dobrze do wielu rzeczy. IDI24
Więc ja wysoko oceniam, bardzo. Czyli tak, potencjalni pracownicy są, tylko pieniędzy nie ma. Bo jeżeli chodzi tutaj o wiedzę,
stopnie naukowe, kompetencje, wszystko jest, tylko kasa. IDI20
U nas jest całkiem mocna ekipa jeśli chodzi o obliczenia numeryczne konstrukcji materiałów. IDI18
Większość badań prowadzonych przez kadrę badanych jednostek mieści się w obszarach inteligentnych specjalizacji.
Uważam, że większość, żeby nie powiedzieć, że wszyscy pracownicy kierowanej przeze mnie jednostki organizacyjnej mieszczą się
ze swoimi badaniami w inteligentnych specjalizacjach województwa lubelskiego, w mniejszym lub większym zakresie, bardziej
bezpośrednio lub pośrednio. IDI7
W aktywne działanie instytutu jest zaangażowane 105 pracowników naukowych, więc spośród nich 40% jest zaangażowanych
w wykonywanie badań związanych z biotechnologią. IDI19
Niektóre z badanych podmiotów borykają się jednak z problemem niskiego skadrowania, co jest wynikiem organiczeń budżetowych
i mniejszej konkurencyjności jako pracodawców jednostek położonych na obrzeżach województwa w stosunku do możliwości
jakie stwarzają duże aglomeracje miejskie.
75 osób zajmuje się badaniami, myślę że 45 (przyp. red. zajmuje się badaniami w obszarze którejś z inteligentnych specjalizacji).
(..) Jest ciężko budować zespoły naukowe, bo jest mało kadry jednak. IDI18
Posiadanie pracowników samodzielnych, którzy będą u nas zatrudnieni na tak zwanym pierwszym etacie, to jest podstawowy etat,
to jest największy problem. W ogóle duże ośrodki akademickie są konkurencyjne dla mniejszych szkół, położonych jeszcze gdzieś
nie tak centralnie i bardzo chętnie korzystamy z wykwalifikowanej i utytułowanej kadry, ale ona nie wiąże się z nami tak do końca
w 100% i tu jest nasz największy problem, ale dlatego właśnie będziemy szli w tę stronę żeby mieć swoich doktorów, bo później
będą to w przyszłości już samodzielni pracownicy naukowi, także z naszej uczelni. IDI26
Potencjał kadrowy wydziału jest wystarczający do prowadzenia badań w obszarze inteligentnych specjalizacji, przy realizacji
konkretnych projektów może zaistnieć potrzeba zatrudnienia dodatkowych specjalistów. IDI2
W przypadku analizy wykształcenia kadr, w statystyce publicznej dostępne są tylko dane dotyczące sektora szkół wyższych.
Tabela 42. Zatrudnienie w B+R w podziale ze względu na pełnione stanowisko (osoby)
Stanowisko
2009
2010
2011
2012
Adiunkci
2798
2823
2824
2836
Asystenci
1152
1122
1127
1132
35
43
52
42
Nauczyciele akademiccy
Docenci
6575
6626
6655
6750
Profesorowie
1327
1365
1382
1381
Uczestnicy studiów doktoranckich
2251
2521
2799
3021
53
Warto zwrócić uwagę, że łączna liczba pracowników naukowych zatrudnionych tylko w sektorze szkolnictwa wyższego jest
znacznie większa niż zatrudnienie w B+R liczone w EPC. Ilustruje to sytuację, w której pracownicy B+R tylko część swojego
zatrudnienia poświęcają na prace B+R (pozostała część jest realizowana np. w postaci dydaktyki – pensum). Warto także
podkreślić, że zatrudnienie najbardziej licznej grupy nauczycieli akademickich może przyjąć mieszane formy, np. etatu naukowego,
naukowo-dydaktycznego lub też dydaktycznego (a więc nauczyciel akademicki może w ogóle nie być zaangażowany w prace B+R).
W okresie 2009-2012 zatrudnienie w B+R w sektorze szkół wyższych praktycznie nie ulegało zmianom. Wzrastała jedynie liczba
uczestników studiów doktoranckich. Absolwenci takich studiów nie mają jednak żadnej gwarancji zatrudnienia w przyszłości
w sektorze szkolnictwa wyższego. W żadnej z jednostek naukowych, które wzięły udział w badaniu ankietowym nie odnotowano
stażystów, w związku z tym w tabeli 43., w której zaprezentowano wyniki badania pominięto tę kategorię.
Tabela 43. Zatrudnienie w B+R w podziale ze względu na wykształcenie (osoby)
3 25 22
1 78
0
2
2
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Centralne Laboratorium Agroekologiczne
Uniwersytet Przyrodniczy w Lubli- 34 34
nie, Wydział Agrobioinżynierii
Uniwersytet
Przyrodniczy 11
w
Lublinie,
Wydział
Nauk
7
18 18
6
4
5
1
ogółem
Bio
Med
EN
IT
0
0
1
0
0
0
0
2
0
0
0
0
13 11 41 40
1
2
19 19
1
85 85
37 37
53 34 19
32 27 5
1
2
2
1
1
1
1
1
1
Uniwersytet
Przyrodniczy 18 18
w Lublinie, Wydział Ogrodnictwa
24 23
68 38
28 20
2
Uniwersytet Przyrodniczy w Lubli- 17 17
nie, Wydział Medycyny Weterynaryjnej
20 20
66 66
60 60
1
1
2
2
Uniwersytet
Przyrodniczy 25 25
i Hodowli Zwierząt
30 30
78 78
34 34
4
4
1
1
Wyższa
Szkoła
Zarządzania
i Administracji, Wydział Zarządzania i Administracji
2
Elektrotechniki i Informatyki
7
8
2
2
2
1 15 5
4
Uniwersytet Marii Curie-Skłodow- 20
skiej w Lublinie, Wydział Chemii
32
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu Białej Podlaskiej
5
3
1
1
1
1
5
1
1
1
4
13
7
1
4
3
4
3
13
2
3
1
4
3
8
3
73 15 10 20 17 17 18 5 16 2
55 10 5 20 15
20 20
81 81
4
67
22
1
71
7
8
5
6
82
71
1 20 1
1
4
1
7
8
5
2
6
4
8
2
2
2
42
6
6
4
8
2
1
1
10 10
3
1
2
13
13
16
16
3
5
6
1
Objaśnienia: biogospodarka – Bio, usługi medyczne i prozdrowotne – Med, energetyka niskoemisyjna – En, informatyka i automatyka – IT, inne – in.
54
IT
IT
0
EN
EN
42 0
Med
Med
2
Bio
1
ogółem
1
IT
2
Bio
2
0
ogółem
Uniwersytet
Przyrodniczy 27 22
w Lublinie, Wydział Inżynierii Produkcji
1 39 0
IT
0
Doktorant
EN
0
Wykształcenie
licencjackie
Med
EN
0
Inżynier
Bio
Med
7
ogółem
Bio
0
IT
ogółem
1
EN
IT
0
Med
EN
0
Magister
Bio
Med
6
Doktor
ogółem
Bio
w Zamościu
Doktor
habilitowany
ogółem
Profesor
3
5
6
4.5.
Struktura organizacyjna jednostek naukowych
Pytanie badawcze 5a (źródło: DR)
Jak zorganizowane są poszczególne jednostki naukowe w zakresie prowadzonych badań (centra innowacji, instytuty, katedry, pracownie,
zakłady)?
Zdecydowaną większość jednostek naukowych działających w obrębie obszarów inteligentnych specjalizacji województwa
lubelskiego stanowią uczelnie wyższe. Struktura organizacyjna uczelni wyższej, niezależnie od profilu działania, przybiera zbliżoną
formę, pozostającą w zgodzie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym22. W myśl zapisów ustawy23 podstawową jednostką
organizacyjną uczelni wyższej jest wydział. Wydział może zostać utworzony, jeżeli jest w nim zatrudnionych co najmniej dwanaście
osób posiadających tytuł doktora habilitowanego. Sześć spośród nich musi reprezentować określoną dziedzinę nauki. Najwyższe
władze wydziału to dziekan i rada wydziału. Niższym szczeblem w hierarchii jest instytut. Jego struktura jest analogiczna do
struktury wydziału. Występują tu zatem organy jednoosobowe (dyrektor instytutu) oraz kolegialne (rada). Powołanie instytutu
wymaga powołania pięciu samodzielnych pracowników naukowych. Dyrektor – podobnie jak dziekan – może mianować zastępców.
Do jego kompetencji należą: zapewnienie warunków do prowadzenia zajęć dydaktycznych i działalności naukowej, polityka
finansowa instytutu, wnioskowanie o zatrudnienie lub awanse pracowników oraz wspieranie swoich podwładnych w pozyskiwaniu
grantów na prowadzenie badań naukowych. Rada instytutu pełni głównie funkcje doradcze i opiniotwórcze. Opiniuje zmiany
planów studiów, zatrudnienia i awansów, planów finansowych oraz zmiany w strukturze instytutu. W skład rady wchodzą wszyscy
zastępcy dyrektora, profesorowie i doktorzy habilitowani oraz przedstawiciele innych grup. Instytut dzieli się na zakłady naukowe.
W każdym zakładzie musi być zatrudniony co najmniej jeden pracownik z tytułem doktora habilitowanego. Zakłady zajmują się
głównie dydaktyką i prowadzeniem badań naukowych. Niższą formą organizacyjną na uczelni jest katedra. Nie podlega ona jednak
pod instytut, ale jest niezależną komórką dydaktyczną. Katedrą zarządza kierownik, którego obowiązki są tożsame z zadaniami
dyrektora instytutu. W jej ramach może działać rada opiniująca plany studiów i zajęć, wnioski o awanse, nagrody itp. Przytoczony
schemat struktury organizacyjnej jest obrazem modelowym i nie w każdym przypadku odzwierciedla strukturę poszczególnych
analizowanych uczelni wyższych. Niektóre z nich, z uwagi na profil swojej działalności lub specyficzne warunki funkcjonowania,
mogą tworzyć odmienne struktury organizacyjne włączając do nich na przykład podlegające bezpośrednio rektorowi jednostki
międzywydziałowe. Najważniejsze elementy struktury organizacyjnej analizowanych jednostek naukowych działających na terenie
województwa lubelskiego zostały zaprezentowane w załączniku do raportu24.
4.6.
Infrastruktura naukowo-badawcza w zakresie prowadzenia badań i prac rozwojowych w obszarach inteligentnych
specjalizacji
Pytania badawcze 5, 5b, 5c, 6,7,7a (źródło: DR, AI, IDI)
Jaką infrastrukturą naukowo-badawczą dysponują obecnie jednostki naukowe w zakresie prowadzenia badań i prac rozwojowych w obszarach
W jakim zakresie infrastruktura ta została rozbudowana/zmodernizowana ze środków unijnych?
Jaka była wartość tych środków i na jakie główne projekty modernizacyjne zostały one wydatkowane?
Jaka jest ogólna wartość aparatury naukowo-badawczej będącej na stanie księgowym jednostek oraz jaki jest stopień jej zużycia?
Jaki procent tej aparatury jest (będzie) wykorzystywany w badaniach powiązanych z inteligentnymi specjalizacjami?
Jaki jest stopień wyposażenia poszczególnych jednostek naukowych (na poziomie wydziału/instytutu/katedry) w kluczową aparaturę
naukowo-badawczą pozwalającą prowadzić badania w obszarach inteligentnych specjalizacji?
Jaka to jest aparatura (najważniejsze jej elementy i funkcje)?
Infrastrukturę naukowo-badawczą, w zakresie prowadzenia badań i prac rozwojowych w obszarach inteligentnych specjalizacji,
którą dysponują obecnie jednostki naukowe, zidentyfikowano w wyniku badania desk research zawartości stron internetowych
poszczególnych jednostek. Pełne zestawienie danych przedstawiono w załączniku, w wersji elektronicznej raportu, natomiast
poniżej zaprezentowano opinie osób reprezentujących badane jednostki nt. posiadanej infrastruktury.
Dzięki inwestycjom podjętym w minionych perspektywach finansowych UE, warunki infrastrukturalne sektora badawczego
województwa lubelskiego uległy znaczącej poprawie. Powstało wiele centrów badań i nowoczesnych laboratoriów mogących
w przyszłości odegrać kluczową rolę w rozwoju nauki.
Bo te nasze laboratoria za lepszych czasów, jak było troszkę inaczej, można było łatwiej zdobyć pieniądze, to te pieniądze szły na
zakup bardzo dobrej jakości aparatury. To nie były takie typu, że na wynagrodzenia szły te pieniądze, tylko szły przede wszystkim
na zakup dobrej aparatury. Czas mija, wszystko się zmienia, a my jak na razie mamy bardzo dobrze wyposażone laboratoria. Jest
kilka jednostek, które mają naprawdę dobrą, nowoczesną aparaturę w kierunku i genetyki, i badania jakości żywności. IDI33
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.
Ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.
24
Szczegółowa prezentacja struktury organizacyjnej poszczególnych jednostek naukowych znajduje się w Załączniku.
22
23
55
Ta budowa się nazywa Centrum Elektroniki i Automatyki, Teleinformatyki. To będą laboratoria badawcze głównie. Będą też sale
seminaryjne. Są już takie wstępne pieniądze na wyposażenie tego, z ministerstwa. A tutaj budujemy budynek na politechnice
i to się nazywa Centrum Zaawansowanych Technologii. I tutaj dwa wydziały, Wydział Mechaniczny i my mamy tam laboratoria.
I to są na ogół laboratoria takie już wyspecjalizowane, trochę pod te inteligentne specjalizacje też, bo są laboratoria energetyki
rozproszone, laboratoria odnawialnych źródeł energii, gdzie będą zintegrowane jakieś te źródła badane, też laboratoria inżynierii
plazmowej, laboratoria meteorologiczne, mechaniki też. IDI12
Powstanie Centrum Wspierania Technologii, Centrum Badań i Transferu Technologii PWSZ w Zamościu. Jeśli chodzi o laboratoria,
dwa podstawowe laboratoria w tej chwili wybudowane, to jest laboratorium mechaniki, w oparciu o kierunek Mechanika
i Budowa Maszyn, który prowadzimy tutaj, i drugie podstawowe laboratorium odnawialnych źródeł energii, to trzecie jest jeszcze
laboratorium matematyki i technologii. IDI6
Większość badanych jednostek naukowych dysponuje wysokiej jakości sprzętem, umożliwiającym prowadzenie badań i rozwój
naukowy w obszarach inteligentnych specjalizacji. Wyzwaniem jest obecnie skupienie się na wykorzystaniu istniejących zasobów.
W tej chwili, jeśli chodzi o infrastrukturę, to naprawdę jesteśmy zadowoleni, w tej chwili kończymy Centrum Medycyny
Eksperymentalnej, w zasadzie ostatni element infrastruktury badawczej, który powinniśmy mieć, to będzie centrum, w którym
będą robione badania na zwierzętach, ale także i hodowle zwierząt transgenicznych, także innych organizmów, na których
prowadzi się badania. Będziemy wykorzystywać, jako jeden z niewielu ośrodków w Polsce, rybki zebra fish, dzięki pomocy naszego
przyjaciela, wizytującego profesora w Belgii, który się zajmuje tym wlewem. IDI25
Na pewno infrastruktura dotycząca badań w zakresie ekstrakcji nadkrytycznej. Czyli aparatura badawcza, oczywiście sprzęt
i ludzie, bo to jest potencjał badawczy. Też i laboratoria z tym skojarzone. Podobnie jest w zakresie katalizatorów, też mamy
wyposażone bardzo nowoczesne laboratorium, pozwalające dokładnie przebadać wszystkie katalizatory, wchodzi w skład
laboratorium wysokich ciśnień, laboratorium katalityczne, no i teraz, to nowe laboratorium tworzyw biodegradowalnych, gdzie
też są już nowoczesne urządzenia, wyposażenie nowoczesne, zespół jest w tej chwili niewielki, ale się rozbudowuje. IDI1
Mamy jeszcze grant przyznany, ale jeszcze nie otrzymaliśmy. Grant w ramach Centralnego Laboratorium Badawczego
uczelnianego na zakup aparatury i oprogramowania do badań transportu ciepła przez struktury warstwowe. I to ma głównie
służyć do badań symulacyjnych komputerowych. Ale też w tym jest kamera termowizyjna i program do analizy na bazie metody
elementów skończonych. Flax się nazywa ten program, to jest już zaawansowane narzędzie, no i do tego stanowisko komputerowe.
Posiadamy piranometr, który pozwala nam mierzyć nasłonecznienie powierzchni poziomych lub pionowych, zależnie od ustawienia
z multimetrem. IDI16
Wzmocnienie potencjału dydaktycznego i kadrowego uczelni w perspektywie finansowej 2007-2012 najczęściej było realizowane
ze środków programów operacyjnych: Innowacyjna Gospodarka (POIG), Infrastruktura i Środowisko oraz Kapitał Ludzki (POKL).
Ponadto finansowanie inwestycji w sektorze szkolnictwa wyższego było także możliwe w ramach regionalnych programów
operacyjnych poszczególnych województw (które miały pewną swobodę w zakresie dopasowania programów finansowania do
potrzeb w regionie). Bardzo ważnym źródłem finansowania infrastruktury jednostek naukowych w województwie lubelskim był
także program operacyjny Rozwój Polski Wschodniej.
Jeśli chodzi o badania, to przede wszystkim realizacja projektów unijnych z programu „Rozwoju Polski Wschodniej” z 2007-2013,
działania 1.3. „Wspieranie innowacji w latach 2009-2011”. Uczelnia realizowała projekt „Adaptacja i wyposażenie laboratoriów,
centrum badań i transferu technologii”, to było w Zamościu, czyli chodziło o zbadanie pewnej infrastruktury laboratoryjnej,
badawczej. IDI6
Laboratoria to akurat z udziałem środków z projektów unijnych, bo i laboratorium wysokich ciśnień, w którym jest pracownia
badania katalizatorów i także pracownia badania procesów ekstrakcji, to było z funduszy na Rozwój Polski Wschodniej,
a laboratorium tworzyw biodegradowalnych też. IDI1
Skorzystaliśmy bardzo dużo z funduszy europejskich, bo w roku 2010-2012 uzyskaliśmy finansowanie, dofinansowanie
infrastruktury. Ponad 80 mln złotych uczelnia dostała na 3 projekty, tak że skorzystaliśmy bardzo dużo. Przy okazji wybudowaliśmy
nowe budynki, budynek farmacji, całkiem nowy, który wyremontowaliśmy starą farmację z przeznaczeniem dla pielęgniarstwa,
także w tej chwili remontujemy patofizjologię, będą nowe budynki wyposażone bardzo dobrze, w których można prowadzić nie
tylko zajęcia dydaktyczne, ale przede wszystkim badania naukowe. IDI25
Mamy nadzieję, że powstające laboratorium badawcze nawozów, to już będzie dofinansowanie ze środków unijnych. No część
laboratorium ekstrakcji nadkrytycznej na rozbudowę mamy ze środków unijnych, część z NCiBR. Ogólnie mówiąc projektów
badawczych. IDI1
56
Część środków wykorzystanych na rozbudowę i unowocześnienie infrastruktury pochodziła ze środków własnych podmiotów,
przeznaczonych na działalność statutową jednostek. Jako źródło dofinansowania infrstruktury wskazywano także fundusze,
którymi dysponowało NCiBR.
To są środki, które my dostajemy w ramach dotacji z Ministerstwa Rolnictwa i również częściowo z Ministerstwa Nauki na działalność
statutową, czyli na utrzymanie potencjału badawczego. IDI19
A ja mam całą aparaturę w większości z własnych, ze statutowych, czyli z tych przekazywanych na naukę myśmy wykorzystali.
IDI24
Przede wszystkim z dofinansowania z funduszy europejskich w bardzo dużym zakresie, nawet w 85%. IDI17
Należy mieć na uwadze, że obecnie jednostkom naukowym przyjdzie zmierzyć się z kolejnym wyzwaniem, jakim jest zapewnienie
trwałości zrealizowanych projektów, zapewnienie odpowiednio wyszkolonej kadry i środków na utrzymanie infrastruktury.
Pomocne w tym zakresie mogą się okazać zapisy programu operacyjnego Innowacyjny rozwój, w którym dostrzeżono wagę
tego problemu i założono, że do określenia przeznaczenia nowych programów operacyjnych na lata 2014-2020, konieczne jest
zapewnienie wykorzystania istniejących zasobów oraz konsolidacji potencjału jednostek naukowych w ramach sieci powiązań
i wspólnych projektów. Ponadto w nowym okresie programowania funduszy UE planuje się położenie większego nacisku na
wspieranie projektów realizowanych we współpracy sektorów nauki i biznesu, co powinno zwiększyć stopień komercjalizacji
wyników prac B+R w kraju. Zgodnie z tym podejściem, instrumenty skierowane do jednostek naukowych powinny przyczyniać
się do budowy gospodarki opartej na wiedzy, a więc przynosić konkretne korzyści przedsiębiorstwom i całemu społeczeństwu.
W ramach „Rozwoju Polski Wschodniej” kupiono nam aparaturę i można powiedzieć, że 95% mamy zapewnione tego sprzętu,
natomiast nie mamy pieniędzy na utrzymanie tego sprzętu. IDI18
Gdy powstał park technologiczny, to jest moje osobiste zdanie, ale się tego nie wstydzę, uważałem że tam będą minilinie
technologiczne, gdzie uczelnie różne, bo mamy kilka, że będą mogły czy korzystać z tych linii na zasadzie jakiegoś tam eksperymentu,
wynajmu i prowadzenia badań, i będę mógł zaprosić pana iksińskiego i powiedzieć mu patrz masz tu taki produkt, kup sobie,
zmontuj taką linię i będziesz produkował i miał z tego efekt. No w tej chwili służy jedynie do tego, że jest tam laboratorium i że
odbywają się spotkania jakieś, natomiast jeżeli chodzi o ten kierunek nie ma nic, można sobie wynająć pomieszczenie, ale to
nie na tym polega. Ja uważam że jeśli do powstania tego parku były przywołane uczelnie, no to powinny, jeżeli się powiedziało
a trzeba powiedzieć i b, i znaleźć środki na to żeby stworzyć zespoły badawcze, dać linie technologiczne i proszę bardzo zarabiajcie.
IDI35
Wśród największych projektów realizowanych przez jednostki naukowe w ramach perspektywy finansowej 2007-2013 można
wskazać przede wszystkim duże projekty infrastrukturalne, które zostały przedstawione w tabeli 44.
Tabela 44. Największe projekty realizowane przez jednostki naukowe w ramach perspektywy finansowej 2007-2013
Tytuł projektu
Nazwa beneficjenta
Wartość
projektu [zł]
Dofinansowanie
z EU [zł]
Projekt realizowany
na poziomie
ponadregionalnym
85 463,8
68 781,0
nie
79 376,6
58 101,2
nie
Curie-
65 110,1
54 470,1
nie
Medyczny
53 880,4
32 196,5
nie
Budowa Centrum Innowacyjno-Wdrożeniowego Nowych
Technik i Technologii w Inżynierii Rolniczej
Uniwersytet
w Lublinie
Centrum Innowacji i
Politechniki Lubelskiej
Zaawansowanych
Technologii
Rozwój i modernizacja bazy dydaktyczno-naukowej na
kierunkach priorytetowych UMCS
Uniwersytet
Skłodowskiej
Budowa Teoretycznych Zakładów
Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Uniwersytet
w Lublinie
Naukowych
III
Przyrodniczy
Marii
Budowa budynku dydaktycznego Instytutu Informatyki
wraz z wyposażeniem i łącznikami oraz rozbudowa
siedziby Wydziału MFI UMCS w Lublinie
Uniwersytet
Skłodowskiej
Marii
Curie
41 944,4
22 949,3
nie
Budowa gmachu naukowo-dydaktycznego biotechnologii
Jana Pawła II
41 405,2
21 318,1
nie
Centrum Studiów Inżynierskich Państwowej Wyższej
Szkoły Zawodowej w Chełmie
Państwowa Wyższa
Zawodowa w Chełmie
40 336,4
30 565,5
nie
Wschodnie Innowacyjne Centrum Architektury –
rozbudowa i wyposażenie kompleksu dydaktycznonaukowego dla Politechniki Lubelskiej dla kierunku
Architektura i Urbanistyka
34 635,3
28 748,7
nie
Szkoła
57
Tytuł projektu
58
Nazwa beneficjenta
Marii
Dofinansowanie
z EU [zł]
Projekt realizowany
na poziomie
ponadregionalnym
29 653,7
21 665,6
nie
Budowa wraz z wyposażeniem obiektu badawczodydaktycznego Wydziału Nauk o Ziemi i Gospodarki
Przestrzennej UMCS w Lublinie
Uniwersytet
Skłodowskiej
Rozbudowa i modernizacja potencjału edukacyjnego
i badawczego Wydziału Budownictwa i Architektury
28 929,4
23 779,3
nie
Szkoła kluczowych kompetencji. Program rozwijania
umiejętności uczniów szkół Polski Wschodniej
Wyższa
Szkoła
Ekonomii
i Innowacji w Lublinie
26 093,5
22 179,5
tak
Budowa i wyposażenie hali sportowej i pływalni
w Akademii Rolniczej w Lublinie
Akademia Rolnicza
w Lublinie
25 915,9
16 885,7
nie
Centrum Transferu Wiedzy KUL
Jana Pawła II
22 442,2
15 000,0
nie
Modernizacja budynków z przeznaczeniem na część
dydaktyczno-socjalną w Dęblinie
Wyższa
Szkoła
Oficerska
Sił
Powietrznych
w Dęblinie
21 513,9
13 025,1
nie
Akademickie
Centrum
Edukacji
Prozdrowotnej
i Rehabilitacji w Białej Podlaskiej. Budowa Hali SportowoWidowiskowej
Akademia
Wychowania
Fizycznego Józefa Piłsudskiego
w Warszawie
19 873,7
14 905,2
nie
Przebudowa bazy dydaktycznej UMCS w Lublinie –
Inkubator Medialno-Artystyczny
Uniwersytet
Skłodowskiej
19 828,1
14 404,4
nie
Młodzieżowe uniwersytety matematyczne
Uniwersytet Rzeszowski
19 720,9
16 762,8
tak
Kompetencje kluczowe drogą do twórczego rozwoju
Uniwersytet
PrzyrodniczoHumanistyczny
w Siedlcach
19 123,9
16 255,3
tak
Uniwersytet Przyrodniczy. Biblioteka Główna – Regionalny
Ośrodek Rolniczej Informacji Naukowej w Lublinie
Uniwersytet
w Lublinie
17 427,2
12 225,5
nie
Modernizacja i wyposażenie obiektów dydaktycznobadawczych wydziałów: Biologii i Nauk o Ziemi,
Matematyki, Fizyki i Informatyki i Chemii UMCS w Lublinie
Uniwersytet
Skłodowskiej
Curie-
16 324,0
12 243,0
nie
Modernizacja i rozbudowa infrastruktury naukowodydaktycznej, sportowej oraz socjalnej w Zamiejscowym
Wydziale Wychowania Fizycznego (ZWWF) w Białej
Podlaskiej
Akademia
Wychowania
Fizycznego im.
J. Piłsudskiego w Warszawie,
Zamiejscowy
Wydział
Wychowania
Fizycznego
15 325,0
10 310,5
nie
Poprawa dostępu do bazy dydaktycznej na Wydziale
Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu
Medycznego w Lublinie
Uniwersytet Medyczny
w Lublinie
14 267,9
10 700,9
nie
Centrum Nowych Technologii Wyższej Szkoły Ekonomii
Wyższa
Szkoła
Ekonomii
12 839,5
9 609,3
nie
Budynek
dydaktyczny
Instytutu
Matematyki
i Informatyki Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
w Chełmie
Państwowa Wyższa
Zawodowa w Chełmie
11 756,8
7 762,1
nie
Modernizacja bazy dydaktycznej Wydziału Mechanicznego
10 185,0
7 308,8
nie
Nasza Szkoła. Opracowanie i wdrożenie programów
rozwoju szkół Polski Wschodniej
Wyższa
Szkoła
Ekonomii
8 146,7
6 109,2
tak
Studia podyplomowe przygotowujące do wykonywania
zawodu nauczyciela przedmiotów zawodowych
Uniwersytet Rzeszowski
7 597,4
6 457,8
tak
Modernizacja budynku dydaktyczno-administracyjnego
Wyższej Szkoły Oficerskiej Sił Powietrznych w Dęblinie
Wyższa
Szkoła
Oficerska
Sił
Powietrznych
w Dęblinie
7 429,1
3 534,3
nie
Poprawa dostępu do wiedzy i wysokiej jakości usług
edukacyjnych poprzez przebudowę, rozbudowę oraz
kompleksowe wyposażenie infrastruktury dydaktycznej
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Szymona
Zawodowa
im.
Szymona
5 833,6
4 374,8
nie
Z gospodarki do edukacji – studia podyplomowe
Wyższa Szkola Zarządzania
i Administracji w Zamościu
4 991,4
4 242,7
tak
Marii
Curie
Wartość
projektu [zł]
Curie-
Przyrodniczy
Marii
Szkoła
Tytuł projektu
Nazwa beneficjenta
Wartość
projektu [zł]
Dofinansowanie
z EU [zł]
Projekt realizowany
na poziomie
ponadregionalnym
PI-PWP Żyj twórczo. Zostań [email protected]
Wyższa Szkoła Europejska
im. ks. Józefa Tischnera
z siedzibą w Krakowie
4 954,0
4 210,9
tak
Budowa zespołu laboratoriów dla kierunku Budownictwo
w Wyższej Szkole Zarządzania i Administracji w Zamościu
oraz zakup wyposażenia
i Administracji w Zamościu
4 920,5
3 684,2
nie
Szkoła równych szans. Programy rozwojowe dla szkół
z zakątków Lubelszczyzny
Uniwersytet
Marii
Skłodowskiej-Curie
w Lublinie
4 742,1
3 556,1
nie
Profesjonalna kadra – studia podyplomowe przygotowujące do nauczania przedmiotów zawodowych
Wyższa
Szkoła
i Innowacji
4 712,2
4 005,4
tak
Ekonomii
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Mapy Dotacji UE (www.mapadotacji.gov.pl).
Analizując powyższe zestawienie warto podkreślić, że 10 największych projektów było realizowanych przez jednostki państwowe
oraz dotyczyły one stworzenia lub też rozbudowy infrastruktury dydaktycznej i badawczej.
Jak wynika z przeprowadzonych badań ankietowych połowa jednostek naukowych, które poczyniły inwestycje infrastrukturalne
wykorzystała na ten cel dofinansowanie ze środków UE. Wartość tego dofinansowania wynosi od 49,9 do 100% inwestycji (tab. 45).
Wyniki ankiety znalazły potwierdzenie także w wynikach indywidualnych wywiadów pogłębionych, co przedstawiono powyżej.
Tabela 45. Źródła finansowania infrastruktury badawczej.
Nazwa jednostki
Zawodowa
im.
Szacunkowa wartość
w momencie stworzenia /
zakupu w tys. zł
Dofinansowanie z UE
w tys. zł
Udział dofinansowania
UE (w %)
116
116
100
84995
80918
95,2
Szymona
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Inżynierii
Produkcji
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Centralne Laboratorium
Agroekologiczne
b.d.
254.15
0
0
i Biotechnologii
249
0
0
123
0
0
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Medycyny
Weterynaryjnej
52000
46000
88,5
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Biologii i Hodowli
Zwierząt
249
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, Wydział Zarządzania
i Administracji
0
0
0
15000
0
0
25530
12760
49,9
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział
Chemii
1100
1100
100
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział Wychowania
Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej
b.d
0
30
0
0
3494.89
2214.98
63,4
b.d.
Dwie spośród wszystkich inwestycji infrastrukturalnych realizowanych w jednostkach, które wzięły udział w ankiecie
inwentaryzacyjnej, zostały zużyte na poziomie powyżej 50%. Bardziej szczegółowe zestawienie zaprezentowano w tabeli 46.
59
Tabela 46. Stopień zużycia infrastruktury B+R
Nazwa jednostki
Szacunkowa wartość w momencie
stworzenia / zakupu w tys. zł
Stopień zużycia na dzień
31.12.2013 (w %)
116
54
84995
0
b.d.
254.15
40
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii
249
10
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Ogrodnictwa i Architektury
Krajobrazu
123
3
52000
249
2
0
0
Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, Wydział Zarządzania i Administracji
15000
25530
10
1100
60
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu
b.d
30
3494.89
b.d.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie ankiet inwentaryzacyjnych
Ogromnym osiągnięciem naszego wydziału jest właśnie ten budynek, który nazywa się „Centrum Innowacyjno-Wdrożeniowe
Nowych Technik i Technologii w Inżynierii Rolniczej”, obiekt, na którego budowę pozyskano 92 miliony złotych, ponad 92,5 miliona
złotych. Środki pozyskane na aparaturę naukowo-dydaktyczną stanowią 20 milionów złotych, z tego więc część na dydaktykę, ale
staraliśmy się, żeby to aparatura naukowa, ponieważ liczymy, jestem przekonany, jako dziekan, w tej chwili przetargi są w trakcie
realizacji, jeżeli te zamówione urządzenia, sprzęt, spłynie, i natychmiast ruszą badania i w krótkim czasie przyniesie to zwiększenie
ilości bardzo wartościowych publikacji w wysoko punktowanych czasopismach, a to wpłynie na lepszą ocenę wydziału
IDI32
Poziom wykorzystania infrastruktury, w badaniach związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu, w jednostkach naukowych
badanych w ramach ankiet inwentaryzacyjnych, jest znaczny i wynosi od 50 do 100%, a większość wskazań jest bliższa górnej
wartości tego przedziału (tab. 47).
Tabela 47. Stopień wykorzystania infrastruktury B+R na potrzeby prac w obrębie inteligentnych specjalizacji
Nazwa jednostki
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Zamościu
75
100
b.d
60
100
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu
100
90
100
b.d
50
100
d.b
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej
b.d
b.d
100
b.d
60
Stopień wykorzystania infrastruktury
w ramach IS (w %)
Obecnie duże znaczenie ma ukierunkowanie tematyczne finansowanych badań na potrzeby gospodarki, dlatego w programach
operacyjnych perspektywy 2014-2020 będą preferowane projekty, charakteryzujące się wysokim potencjałem w zakresie
komercjalizacji wiedzy oraz wpisujące się w strategię inteligentnej specjalizacji, co jest korzystne dla jednostek naukowych
województwa lubelskiego, których infrastruktura umożliwia prowadzenie badań w tym obszarze.
Jeszcze drugi instytut, który nie ma jeszcze do końca swojego lokum w postaci budynku, dopiero się buduje, który to instytut powstał
też w momencie, gdy napisaliśmy duży projekt unijny i postanowiliśmy stworzyć na terenie naszego uniwersytetu, a teraz wydziału,
jednostkę typowo naukowo-badawczą, która by w przyszłości współpracowała ściśle z przemysłem. To jest jednostka, która się
nazywa Interdyscyplinarne Centrum Badań Naukowych, która to jednostka składa się w tej chwili z 6 zespołów badawczych,
ciągle w fazie organizacji. Jednostka bardzo dobrze już wyposażona, jeśli chodzi o aparaturę naukowo-badawczą, często unikalną
na skalę krajową, i już prowadząca różnego rodzaju działalność, ale na razie tylko badawczą, jako że jest to jednostka „unijna”.
Tam prowadzone jest całe spektrum różnego rodzaju badań, od typowo biologicznych, np. badania budowy i funkcjonowania
różnych elementów przewodu pokarmowego i wpływu różnych tam związków szkodliwych, poprzez badania typowo analityczne,
chemiczne, biochemiczne analizy, z użyciem spektrografii masowej, czy mikroskopii różnego rodzaju, w tym elektronowej. IDI29
Wraz ze środkami, które uzyskaliśmy na budowę tego obiektu, uzyskaliśmy środki również na laboratoria, na wyposażenie
laboratoriów. Znaczna część tych laboratoriów jest właśnie pod te nowe kierunki, więc będziemy mieli doskonale wyposażone
laboratoria pod te kierunki, pod kierunek Geodezja i Kartografia, kierunek Transport, Inżynieria Bezpieczeństwa itd. IDI32
Myślę, że dużo w tej chwili środków pozyskaliśmy unijnych i przekłada się to na aparaturę, a więc i chromatografy do rozdzielania
i fermentory, które są i mamy kupić do ciągłej hodowli mikroorganizmów i fitotrony. Teraz jest budowana szklarnia tutaj, bo stara
była, już jej nie ma, będzie nowa. W ciągu roku ma powstać nowy obiekt. Nie będzie straszył ludzi, a równocześnie będzie i do
dydaktyki, i do badań dla osób, które zajmują się roślinami. IDI8
Pytanie badawcze 7b, 7c, 7d (źródło: AI, IDI)
Jaki jest stopień wykorzystania tej aparatury w ramach jednostki, a także przez podmioty zewnętrze (np. w ramach prowadzonych prac
badawczych na rzecz przedsiębiorców)?
Jaki jest dostęp do tej aparatury przez inne jednostki naukowe z regionu?
Czy aparatura jest wykorzystywana do prowadzenia badań w ramach wspólnych zespołów badawczych pochodzących z innych jednostek
naukowych?
Znaczna część badanych jednostek deklaruje współpracę z zewnętrzmi podmiotami i świadczy na ich rzecz różnorakie usługi,
w tym umożliwia korzystanie z posiadanej aparatury w ramach prac badawczych prowadzonych na rzecz przedsiębiorstw. Są
to podmioty zarówno z regionu i kraju, jak i z zagranicy. Ponadto w nowym okresie programowania funduszy UE większy nacisk
kładzie się na wspieranie projektów realizowanych we współpracy sektorów nauki i biznesu, co powinno dodatkowo zwiększyć
stopień komercjalizacji wyników prac B+R w kraju. Zgodnie z tym podejściem, instrumenty skierowane do jednostek naukowych
powinny przyczyniać się do budowy gospodarki opartej na wiedzy, a więc przynosić konkretne korzyści.
Znaczy mamy takie zakłady, które współpracują z całą Polską, bo mamy część aparatury unikalnej, którą tylko my mamy i ona jest
odpłatnie dostępna. Znaczy, jeżeli jakieś zaprzyjaźnione placówki czasem potrzebują, to na zasadzie takiej, że za odpłatność za
odczynniki dostają taką usługę. IDI3
Ewentualnie, jeśli będzie taka potrzeba może powstać konsorcjum, ale na to potrzeba jakiś specjalnych projektów, ale tak to
oferujemy usługi badawcze, co też jest powszechnie stosowane i współpraca. IDI1
W pewnym sensie tak, jeśli cel komercyjny określimy sobie jako badania zlecane przez inne podmioty. Taki jest również nasz
cel, ponieważ konkretnie jest szereg firm farmaceutycznych, czy też firm produkujących dodatki paszowe, czy też pasze, czy leki,
obecnych w Polsce, których produkty wymagają rejestracji, w związku z tym ten fakt musi być poprzedzony przez prowadzenie
badań, dotyczących okresów karencji, występowania pozostałości tych leków w produktach, czy w mleku, czy w mięsie, czy pewnej
nieszkodliwości. IDI19
Na podstawie wyników indywidualnych wywiadów pogłębionych, można dojść także do następujących konkluzji: brak możliwości
wykorzystania aparatury badawczej przez podmioty zewnętrzne często jest spowodowany przez ograniczenia nałożone na
jednostki badawcze przez uregulowania prawne.
My badania możemy robić dla firm, ale we współpracy. Nie możemy robić badań typowo komercyjnych, ponieważ mamy pomoc
publiczną. Cały tu budynek jest wyremontowany z pieniędzy unijnych. Sprzęt, wszystko kupione jest z pieniędzy unijnych. Efekt to
jest we współpracy z przemysłem robione. Dlatego są tutaj pewne ograniczenia. Mamy robione projekty badawczo-rozwojowe,
które są robione wspólnie z firmami i to już jest kilka milionów złotych rocznie. IDI18
61
Zakup nowej aparatury będzie realizowany ze środków własnych, nieograniczających jej wykorzystania w celach komercyjnych.
IDI2
Ponadto nadal część środowiska naukowego, choć jest to już raczej sytuacja sporadyczna, prezentuje konserwatywne stanowisko
i niechętnie współpracuje z szeroko pojętym biznesem, co uzasadnia np. związanym z tym ryzykiem i obawą o spejcalistyczną,
kosztowną aparaturę.
My chronimy nasze aparaty przed tym, bo przemysł nie może nam sfinansować i nawet jak próbuje coś zrobić, to czasem się
zastanawiamy czy nam się to kalkuluje. No bo jak zepsujemy sobie aparat to co dalej? Tu mamy ten dylemat taki. IDI24
Każde z urządzeń warte ponad 50 tysięcy złotych musi mieć albo licznik, albo założoną taką książkę, w której mają być wszystkie
adnotacje, dotyczące wykorzystania właśnie tego sprzętu – kto kiedy korzystał i ile czasu ten sprzęt był użytkowany. Są pewne
narzucone wymogi, które mam nadzieję, że spowodują, że sprzęt nie będzie kupiony i nie będzie stał, będzie wykorzystywany
i będzie przynosił wymierne korzyści wydziałowi. IDI32
Jednostki naukowe zdecydowanie bardziej są otwarte na współpracę między sobą, zarówno z innymi wydziałami w ramach uczelni
macierzystej, jak i jednoskami naukowymi niepowiązanymi. Powszechnie dostrzegają w tym szansę na rozwój naukowy, w tym na
rozwój badań interdyscyplinarnych.
Jeżeli mamy odpowiednią umowę z kimś, to możemy. Na przykład z KUL-em, proszę sobie wyobrazić. Oni mają bardzo dobrze
postawioną chemię i teraz jeszcze mają ten nowy taki wydział. Z nimi bardzo często robimy wspólne badania, bo oni robią część
badań, a część my, bo oni mają inne urządzenia. IDI20
Odpłatnie tak. (red.: jest możliwość wykorzystania infrastruktury przez inne jednostki). Komercyjne nie. Tylko naukowe jednostki
mogą korzystać. Komercyjne, jeśli są to badania naukowe. IDI14
Przygotowanie aplikacji i wykonawstwo kilku grantów realizowanych we współpracy z jednostkami z przemysłu. A więc Instytut
Polimerów w Szczecinie, Wydział Farmacji Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, Państwowy Instytut Automatyki i Pomiarów
w Warszawie, Wydział Mechaniczny Politechniki Lubelskiej, Centralny Ośrodek Badań Rozwoju Opakowań w Warszawie, SGGW
w Warszawie, Instytut Agrofizyki Polskiej Akademii Nauk w Lublinie, wyroby z folii, taka firma, w Ostrowie, Polfoods, spółka z o.o.
w Prostkach, Folpol, spółka z o.o. w Lublinie, Polchem, spółka z o.o. w Pionkach, Uniwersytet w Ademingen w Holandii i w Hronin,
również w Holandii. IDI32
Będziemy mieli nowoczesny sprzęt naukowo-badawczy, mamy propozycje z Wydziału Weterynaryjnego współpracy, więc tworzymy
zespoły międzywydziałowe, które wykorzystują sprzęt i będą robiły ciekawe rzeczy, i z pożytkiem dla obydwu wydziałów, będą
przynosiły punkty. A jeżeli będą powstawały ciekawe rzeczy, to dalej istnieje możliwość patentowania tych rozwiązań i wdrażania
w przemyśle. IDI32
Około połowy jednostek naukowych objętych badaniem ankietowym deklaruje, że będąca w ich posiadaniu aparatura naukowa
jest wykorzystywana przez inne jednostki naukowe z rejonu Lubelszczyzny, jednak w dużej mierze są to podmioty wchodzące
w skład tej samej uczelni (tab. 48).
Tabela 48. Wykorzystanie aparatury badawczej w ramach wspólnych badań przez jednostki inne niż jednostka beneficjenta
Nazwa jednostki
62
Jednostki naukowe inne niż jednostka beneficjenta
wykorzystujące infrastrukturę badawczą w ramach
wspólnych badań
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Zamościu
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
uczelnie krajowe i zagraniczne
Politechnika Wrocławska
Nazwa jednostki
Jednostki naukowe inne niż jednostka beneficjenta
wykorzystujące infrastrukturę badawczą w ramach
wspólnych badań
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej
Podlaskiej
b.d.
b.d.
b.d.
b.d.
4.7.
Potrzeby i plany inwestycyjne w nowej perspektywie finansowej UE
Pytanie badawcze 8, 8a (źródło: AI, IDI)
Jakie są potrzeby i plany inwestycyjne w zakresie wyposażenia jednostek naukowo-badawczych w dodatkową aparaturę i sprzęt w ramach
nowej perspektywy finansowej UE po roku 2013?
Czy w przyszłych planach inwestycyjnych będą brane pod uwagę dziedziny badań związane z rozwojem inteligentnych specjalizacji?
Wśród badanych jednostek naukowo-badawczych nadal występuje bardzo duże zapotrzebowanie na wyposażenie w aparaturę
i sprzęt. Większość podmiotów ma w planach ubieganie się o środki finansowe na ten cel w ramach konkursów ogłaszanych
w nowej perspektywie finansowej. Przykładowo można wskazać zapotrzebowanie na taki sprzęt, jak:
•
•
•
•
•
•
•
aparat do pomiaru skrzepów, szybkości powstawania skrzepu, zwięzłości skrzepu (IDI33);
rozbudowa laboratorium do ekstrakcji nadkrytycznej, do tworzyw biodegradowalnych (IDI1);
rozbudowa zaplecza, które pozwoliłoby, w warunkach kontrolowanych, prowadzić pewne badania – czyli system kamer,
system klimatyzowanych pomieszczeń o możliwościach regulacji różnych czynników środowiskowych (…), remont zespołu
szklarniowego (…) (IDI3);
urządzenia do pobierania próbek z gruntu, urządzenia do przygotowywania próbek, do zagęszczania (IDI18);
centrum monitoringu Bugu (IDI13);
budowa nowoczesnej zwierzętarni, która by uwzględniała tzw. zwierzęta SPF, czyli wolne od patogenów, Secific Patogen
Free oraz część konwencjonalną, która jest dedykowana przeżuwaczom i świniom, gdzie będzie można prowadzić badania
(IDI19);
chętnie bym widział niektóre urządzenia powielone w stosunku do tych, które funkcjonują w naszym laboratorium ze
względu na to, że zazwyczaj jest to po jednym egzemplarzu każdego urządzenia, a mogłoby być ich więcej (IDI22).
Zdecydowana większość podmiotów, biorących udział w badaniach ankietowych również zadeklarowała znaczące potrzeby i plany
inwestycyjne w zakresie wyposażenia jednostek w aparaturę i sprzęt w nowej perspektywie budżetowej 2014-2020 (tab. 49).
Tabela 49. Potrzeby i plany inwestycyjne jednostek naukowych
Nazwa jednostki
Potrzeby i plany inwestycyjne
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im.
b.d.
Wydział Inżynierii Produkcji
b.d.
Centralne Laboratorium Agroekologiczne
b.d.
komora laminarna; aparat do ekologicznych pomiarów CO2; destylator z wbudowanym zbiornikiem ze stali
nierdzewnej; linia glutenowa (urządzenia do badania ilości i jakości glutenu): miesiarka wibracyjna, glutownik
mechaniczny, wirówka do glutenu, glutometr pneumatyczny do badania jakości glutenu; teksturometr do pomiaru
właściwości mechanicznych i oceny wytrzymałościowej surowców i produktów rolniczych + oprogramowanie;
urządzenie do oceny bieli mąki oraz barwy innych produktów spożywczych; fermentograf laserowy (urządzenie
do badania i rejestracji właściwości fermentacyjnych mąki); lepkościomierz rotacyjny z wyposażeniem: przystawki
do próbek niskich lepkości, małych objętości, past i kremów, termostat chłodzący z łaźnią, wzorce lepkości;
homogenizator żywności; urządzenie do przygotowywania materiału mikrobiologicznego do celów analiz
molekularnych i posiewów mikrobiologicznych w jałowej atmosferze
63
Nazwa jednostki
Potrzeby i plany inwestycyjne
Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii
automatyczny analizator aminokwasów przeznaczony do analizy aminokwasów, peptydów i amin
biogennych; system UPLC; sekwenator i syntetyzer peptydów; sekwenator genomowy; zestaw do
6 minibiorektorów wraz z oprzyrządowaniem; HPLC z dodatkowym oprzyrządowaniem; reometr
oscylacyjny ze spektrometrem FTIR; spektrometr mas z jonizacją w plazmie sprzężonej indukcyjnie ICPMS; chromatograf gazowy; aparat do pomiaru powierzchni właściwej techniką adsorpcji azotu wraz
z oprzyrządowaniem; ekstruder dwuślimakowy, chromatograf gazowy do analizy kwasów tłuszczowych,
zapewniający dokładne wyznaczenie wartości odżywczych produktów spożywczych przez analizę aminokwasów,
peptydów i amin biogennych
Wydział Ogrodnictwa i Architektury
Krajobrazu
szklarnie z kontrolowaną atmosferą; przechowalnie owoców i warzyw z KA, ULO, DKA; laboratorium
diagnostyczne; maszyny i urządzenia; baza multimedialna; nasadzenia roślin sadowniczych na powierzchni 8 ha;
rozbudowa i modernizacja budynku dydaktycznego przy ul. Leszczyńskiego 58 do prowadzenia badań z zakresu
nowoczesnych technologii uprawy roślin ogrodniczych
Wydział Medycyny Weterynaryjnej
budynek Innowacyjnego Centrum Patologii i Terapii Zwierząt; tomograf komputerowy LC/MS/MS; trakt operacyjny
dla dużych zwierząt; chromatograf HPLC do frakcjonowania i analizy materiału biologicznego; optyczny tomograf
koherentny do badania struktury gałki ocznej
Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt
budowa centrum badań na zwierzętach w RZD Czesławice; wyposażenie do analiz podstawowych:
białka, tłuszczu, węglowodanów, składników mineralnych; doposażenie pracowni laboratoryjnej
zajmującej się badaniami z zakresu oceny jakości pasz i żywienia zwierząt w zestaw aparatury
diagnostyki hematologicznej, biochemicznej i immunologicznej; doposażenie pracowni laboratoryjnej
zajmującej się badaniami z zakresu oceny żywności pochodzenia zwierzęcego w aparat do analizy
parametrów związanych krzepliwością mleka, aparat do analizy składu aminokwasowego produktów
żywnościowych pochodzenia zwierzęcego, detektor masowy do HPLC, maszynę komorową do pakowania
w MAP; budowa w Uhrusku obory wolnostanowiskowej na 100 krów wyposażonej w halę udojową
z automatycznym systemem pozyskiwania mleka; doposażenie pracowni laboratoryjnej zajmującej się
badaniami z zakresu mikrobiologii oraz diagnostyki laboratoryjnej w mikroskopy, komory laminarne, cieplarki,
spektrofotometr; unowocześnienie bazy sprzętowej w Stacji Badawczej w Bezku
b.d.
b.d.
budowa i wyposażenie Centrum Badawczego Nawozów (CBN)
b.d.
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie,
Wydział
Wychowania
Fizycznego
Akademickie Centrum Edukacji Prozdrowotnej i Rehabilitacji w Białej Podlaskiej. Centrum Zdrowia
i Urody; spektrometr mas typu Q-TOF komoatybilny z posiadanym przez WWFiS chromatografem cieczowym
HPLC-DAD; profesjonalna stacja badawcza do pomiaru i oceny składu ciała, wydatku energetycznego, cech
antropometrycznych oraz parametrów życiowych człowieka
Politechnika Lubelska, Wydział Podstaw
Techniki
b.d.
Zintegrowane Interdyscyplinarne Centrum Symulacji Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie;
Zintegrowany System Nieinwazyjnej Diagnostyki Obrazowej Serca w województwie lubelskim
Platforma Integracji i Przetwarzania Danych – MedScience; Centrum Innowacji i Badań Przedklinicznych;
Interdyscyplinarne Badawczo-Rozwojowe Centrum Rehabilitacyjne;
Realizacja zadania inwestycyjnego pn.: „Zintegrowane Interdyscyplinarne Centrum Symulacji Medycznej”
mającego na celu opracowywanie zasad i wykorzystanie w kształceniu medycznym technik i narzędzi
symulacyjnych oraz inteligentnych systemów informatycznych dla odzwierciedlenia warunków rzeczywistych,
integracji nauk podstawowych z naukami klinicznymi (medycyna translacyjna) oraz standaryzacji nauczanych
procedur i sposobu kształcenia.
KUL, Instytut Filozofii Przyrody i Nauk
Przyrodniczych
b.d.
Każda z jednostek naukowych, która wypełniła ankietę inwentaryzacyjną zadeklarowała swoje potrzeby i plany inwestycyjne,
które w założeniu mają w dużej mierze dotyczyć badań związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu. W tabeli 50.
zaprezentowano rodzaje inteligentnych specjalizacji, w których będzie wykorzystywany planowany sprzęt i urządzenia badawcze.
64
Tabela 50. Inteligentne specjalizacje, w których będzie wykorzystywany planowany sprzęt i urządzenia badawcze
Jednostka naukowa
Biogospodarka
Usługi medyczne
i prozdrowotne
b.d.
b.d.
b.d.
Urządzenia do przygotowywania materiału
mikrobiologicznego będą używane do analiz
molekularnych i posiewów mikrobiologicznych
w jałowej atmosferze.
Sprzęt
będzie
wykorzystywany
w
badaniach
związanych
ze
specjalizacjami
„biogospodarka”
oraz
„usługi
medyczne
i prozdrowotne”. Sprzęt tego typu zapewnia dokładne wyznaczenie wartości
odżywczych produktów spożywczych poprzez analizę aminokwasów, peptydów
i amin biogennych.
Krajobrazu
Sprzęt będzie wykorzystywany w zakresie badań związanych ze specjalizacjami
„biogospodarka” oraz „usługi medyczne i prozdrowotne”. Wykorzystywany będzie
m.in. do prowadzenia badań z zakresu nowoczesnych technologii uprawy roślin
ogrodniczych.
Planowany sprzęt będzie wykorzystywany do badań
w zakresie specjalizacji „biogospodarka”.
Planowany sprzęt będzie wykorzystywany do badań
w zakresie specjalizacji „biogospodarka”.
b.d.
b.d.
Budowa i wyposażenie centrum badawczego, które
zostanie wykorzystane w zakresie badań związanych
ze specjalizacją „biogospodarka”
b.d.
Informatyka
i automatyka
Planowany sprzęt będzie
wykorzystywany do badań
w zakresie specjalizacji
„usługi
medyczne
i prozdrowotne”
Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu
Techniki
Przyrodniczych
Realizacja zadania inwestycyjnego pn.: „Zintegrowane
Interdyscyplinarne Centrum Symulacji Medycznej”
ma na celu opracowywanie zasad i wykorzystanie
w kształceniu medycznym technik i narzędzi
symulacyjnych
oraz
inteligentnych
systemów
informatycznych dla odzwierciedlenia warunków
rzeczywistych, integracji nauk podstawowych z naukami
klinicznymi (medycyna translacyjna) oraz standaryzacji
nauczanych procedur i sposobu kształcenia
b.d
65
5.
Poziom
konkurencyjności
sektora
z rozwojem inteligentnych specjalizacji
lubelskiej
nauki
w
5.1.
Aktywność w zakresie realizacji projektów badawczych krajowych i międzynarodowych
obszarach
związanych
Pytanie badawcze 10, 10a, 10b, 11b (źródło: DR, AI, IDI, FGI)
Jaka jest aktywność jednostek naukowych z województwa lubelskiego w zakresie realizacji projektów badawczych finansowanych z budżetu
państwa (z programów NCN i NCBiR) na tle kraju?
Jaka jest skuteczność ubiegania się o środki krajowe na badania?
Jaki odsetek realizowanych projektów badawczych dotyczy dziedzin związanych z inteligentnymi specjalizacjami?
Jaki odsetek realizowanych projektów badawczych dotyczy dziedzin związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu?
O znaczącej specjalizacji naukowej regionu możemy mówić przede wszystkim w przypadku dziedzin o dużej liczbie grantów
realizowanych w regionie, które dodatkowo stanowią istotny odsetek projektów w skali Polski, a także cechują się wysokim
współczynnikiem lokalizacji.
5.1.1. Narodowe Centrum Nauki
Jednostki naukowo-badawcze mogą szukać wsparcia swojej działalności naukowej w zakresie badań podstawowych, czyli prac
eksperymentalnych lub teoretycznych, podejmowanych przede wszystkim w celu zdobycia nowej wiedzy o podstawach zjawisk
i obserwowalnych faktów, w ramach projektów ogłaszanych przez Narodowe Centrum Nauki. W polu uwagi jednostek powinny
być takie konkursy jak:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
OPUS – konkurs na projekty badawcze, w tym finansowanie zakupu lub wytworzenia aparatury naukowo-badawczej
niezbędnej do realizacji tych projektów;
PRELUDIUM – konkurs na projekty badawcze realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową, nieposiadające
stopnia naukowego doktora;
SONATA – konkurs na projekty badawcze realizowane przez osoby rozpoczynające karierę naukową, posiadające stopień
naukowy doktora;
SONATA BIS – konkurs na projekty badawcze, mające na celu powołanie nowego zespołu naukowego, realizowane przez
osoby posiadające stopień naukowy lub tytuł naukowy, które uzyskały stopień naukowy doktora w okresie od 2 do 12 lat
przed rokiem wystąpienia z wnioskiem;
HARMONIA – konkurs na projekty badawcze realizowane w ramach współpracy międzynarodowej;
MAESTRO – konkurs dla doświadczonych naukowców na projekty badawcze, mające na celu realizację pionierskich badań
naukowych, w tym interdyscyplinarnych, ważnych dla rozwoju nauki, wykraczających poza dotychczasowy stan wiedzy,
których efektem mogą być odkrycia naukowe;
SYMFONIA – konkurs na międzydziedzinowe projekty badawcze realizowane przez wybitnych naukowców, których badania
wyróżniają się najwyższą jakością, odważnym przekraczaniem granic między różnymi dziedzinami nauki, przyczyniając się
do tworzenia nowych wartości i otwierania nowych perspektyw w nauce;
ETIUDA – konkurs na stypendia doktorskie;
FUGA – konkurs na staże krajowe po uzyskaniu stopnia naukowego doktora;
TANGO – konkurs na projekty zakładające wdrażanie w praktyce gospodarczej i społecznej wyników uzyskanych w rezultacie
badań podstawowych;
Inne konkursy:
o
„Cross-Disease Analysis of Pathways” na temat chorób neurozwyrodnieniowych,
o
ASPERA – PER ASPERA AD ASTRA na projekty badawcze z zakresu astrofizyki cząstek.
Program badań stosowanych (PBS)
W zestawieniu wszystkich podmiotów, którym przyznano finansowanie w konkursach Narodowego Centrum Nauki, rozstrzygniętych
w 2013 r., uszeregowanych według wysokości przyznanego finansowania (łącznie finansowanie przyznano 207 podmiotom, na
kwotę 1 002 261 376 zł), spośród jednostek naukowych województwa lubelskiego najwyższą lokatę zajął Uniwersytet Marii CurieSkłodowskiej. Szczegółowe zestawienie wyników tego rankingu w odniesieniu do jednostek Lubelszczyzny przedstawiono w tabeli 51.
66
Tabela 51. Zestawienie wniosków zakwalifikowanych do finansowania przez zespoły ekspertów NCN w 2013 r.
Miejsce
w rankingu
Beneficjent
Wysokość
finansowania (zł)
Zakwalifikowane
wnioski (szt.)
Złożone
wnioski (szt.)
21.
11 937 773
29
138
52.
Państwowy Instytut Weterynaryjny – Państwowy Instytut
Badawczy
3 585 418
8
38
58.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
2 968 969
13
77
105.
1 221 200
2
32
120.
995 700
3
48
128.
922 490
5
35
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NCN.
W 2012 r. województwo lubelskie zostało sklasyfikowane na 8. miejscu ze względu na liczbę wniosków zakwalifikowanych do
finansowania we wszystkich konkursach NCN. W łącznej kwocie przyznanej wszystkim jednostkom naukowym regionu, wynoszącej
ponad 14,3 mln zł, ponad 50% dotyczy panelu nauk o życiu (tab. 52).
Tabela 52. Liczba wniosków zakwalifikowanych do finansowania oraz wysokość finansowania przyznanego w konkursach NCN rozstrzygniętych
w 2012 r. w podziale na województwa i panele naukowe
Województwo
Liczba wniosków
zakwalifikowanych do
finanso-wania
Przyznana
kwota (zł)
Liczba wniosków
zakwalifikowanych
w panelu
HS (nauki
humanisty-czne,
społeczne
i o sztuce)
Przyznana
kwota (zł)
Liczba
wniosków
zakwalifikowanych
w panelu NZ
(nauki o życiu)
Przyznana
kwota (zł)
Liczba wniosków
zakwalifikowanych
w panelu ST
(nauki ścisłe
i techniczne)
Przyznana
kwota (zł)
Mazowieckie
805
347 437 326
258
55 080 270
226
122 015 025
321
170 342 031
Małopolskie
477
197 589 630
144
31 514 391
129
67 610 702
204
98 464 537
Wielkopolskie
271
101 170 920
98
22 864 311
101
47 254 647
72
31 051 962
Dolnośląskie
215
83 589 072
55
10 112 217
55
29 938 047
105
43 538 808
Śląskie
155
64 753 858
31
4 472 578
19
9 771 810
105
50 509 470
Pomorskie
148
70 021 690
18
4 949 874
63
38 325 691
67
26 746 125
Łódzkie
145
64 893 352
28
4 547 190
50
26 453 286
67
33 892 876
Lubelskie
64
14 257 118
34
3 465 743
19
7 330 005
11
3 461 370
KujawskoPomorskie
60
23 388 551
22
4 222 201
16
8 212 265
22
10 954 085
Zachodniopomorskie
49
21 582 296
15
2 608 782
13
9 435 095
21
9 538 419
WarmińskoMazurskie
39
19 112 631
4
276 510
27
17 439 705
8
1 396 416
Podlaskie
28
8 737 942
10
1 482 850
8
3 204 431
10
4 050 661
Świętokrzyskie
10
3 266 771
3
814 231
1
505 400
6
1 947 140
Opolskie
9
2 707 162
3
294 793
2
719 040
4
1 693 329
Lubuskie
7
2 489 460
1
42 000
1
594 000
5
1 853 460
Podkarpackie
6
1 722 170
2
347 300
1
350 000
3
1 024 870
2 488
1 026 719 949
726
147 095 241
731
389 159 149
1 031
490 465 559
Ogółem
67
Również w rankingu według liczby wniosków zakwalifikowanych do finansowania w konkursach NCN rozstrzygniętych w 2012 r.,
skierowanych do osób rozpoczynających karierę naukową (młodych naukowców), jednostki naukowe województwa lubelskiego
zajęły 8. lokatę. Szczegółowe zestawienie przedstawiono w tabeli 53.
Tabela 53. Liczba wniosków zakwalifikowanych do finansowania w konkursach NCN rozstrzygniętych w 2012 r., skierowanych do osób
rozpoczynających karierę naukową, w podziale na województwa
Województwo
Liczba wniosków
zakwalifikowanych
w konkursie
Preludium
Przyznana kwota
(zł)
Liczba wniosków
zakwalifikowanych
w konkursie Sonata
Przyznana kwota
(zł)
Liczba wniosków
zakwalifikowanych
w konkursie Fuga
Przyznana kwota
(zł)
Mazowieckie
234
29 123 073
110
44 054 020
21
8 890 330
Małopolskie
157
17 143 143
54
21 646 738
7
2 603 500
Wielkopolskie
96
10 773 802
36
17 137 047
6
2 669 160
Dolnośląskie
76
8 448 700
24
8 677 719
3
955 610
Pomorskie
49
6 526 417
18
8 724 739
4
2 046 500
Łódzkie
45
5 450 967
18
5 929 535
2
1 057 000
Śląskie
41
5 048 448
27
11 460 614
1
452 000
Lubelskie
19
1 399 025
9
2 522 185
0
0
Kujawsko-Pomorskie
16
1 736 606
14
5 478 635
0
0
Warmińsko –
Mazurskie
12
1 588 569
2
550 600
0
0
Zachodnio-pomorskie
12
1 641 875
6
2 238 583
3
1 356 500
Podlaskie
9
878 514
1
297 863
1
396 000
Lubuskie
3
191 000
1
299 880
0
0
Podkarpackie
3
486 700
0
0
0
0
Opolskie
1
38 473
3
606 140
0
0
Świętokrzyskie
1
150 000
2
650 220
1
468 000
774
90 625 312
325
130 274 518
49
20 894 600
Ogółem
W przypadku aktywności projektowej wyraźnie widoczna jest specjalizacja w naukach związanych z szeroko pojętym rolnictwem. Przede
wszystkim chodzi tu o nauki o roślinach uprawnych i glebie, nauki weterynaryjne, nauki o zwierzętach hodowlanych, inżynierię rolniczą.
Specjalizację rolniczą uzupełnia specjalizacja w zakresie ochrony środowiska – kształtowanie i ochrona środowiska przyrodniczego
oraz inżynieria ochrony środowiska. Ponadprzeciętna aktywność w zakresie rolnictwa jest związana z działaniem specjalistycznych
instytutów badawczych w Lublinie oraz Puławach. Duża liczba realizowanych projektów badawczych oraz duży ich udział
w skali krajowej, a także wysoki współczynnik lokalizacji są dosyć silnymi przesłankami do stwierdzenia regionalnej specjalizacji
w danej dziedzinie. Potwierdzeniem tego są wyniki ankiety inwentaryzacyjnej. Zdecydowana większość grantów zdobytych
przez podmioty, które zdecydowały się wziąć udział w badaniu, dotyczy nauk bliskich biotechnologii i medycynie. Na rysunku 3.
zaprezentowano liczbę projektów zrealizowanych w latch 2007-2013, sfinansowanych ze środków Narodowego Centrum Nauki
w poszczególnych jednostkach naukowych. Jak można zaobserwować zdecydowanymi liderami zestawienia jest Uniwersytet
Medyczny w Lublinie oraz wydziały Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie. Natomiast w tabeli 54. zaprezentowano wybrane
tematy projektów badawczych realizowanych w ramach jednostek naukowych Lubelszczyzny wraz z kwotami finansowania przez
NCN.
68
Tabela 54. Tematy projektów badawczych finansowanych z środków NCN w latach 2007-2013
Nazwa jednostki
Tytuł projektu i kwota finansowania w zł
w Lublinie,
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
Optymalizacja procesów usuwania zanieczyszczeń w małych oczyszczalniach ścieków
w warunkach modelowych i terenowych – 250 tys.
Badania wielowymiarowej normalności obserwacji – opracowanie nowego testu statystycznego,
porównanie go z innymi testami oraz jego aplikacja w analizie wielowymiarowych obserwacji z doświadczeń
rolniczych – 75 tys.
Ocena właściwości fizycznych, energetycznych i wytrzymałościowych brykietów wytwarzanych z biomasy
roślinnej – 70,4 tys.
Wpływ obróbki ciśnieniowo-termicznej na jakość wzbogaconych makaronów podgotowanych – 248 tys.
Impregnacja próżniowa żyta i pszenicy jako metoda pozwalająca na wyeliminowanie lub ograniczenie
długotrwałego leżakowania nawilżonego ziarna przed przemiałem – 250,3 tys.
Technika i technologia pozyskiwania ziarna kukurydzy cukrowej na cele spożywcze – 91,2 tys.
Badania procesu ciśnieniowo-termicznej modyfikacji skrobi – 300 tys.
Wpływ warunków obróbki ciśnieniowo-termicznej na właściwości fizyczne folii skrobiowych otrzymanych
metodą rozdmuchu – 289 tys.
Wpływ parametrów procesu ekstruzji na właściwości użytkowe biopolimerów skrobiowych z dodatkiem
włókien naturalnych – 290 tys.
Przydatność sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) do rekultywacji gruntów zdegradowanych
wieloczynnikowo, w tym emisjami azotowymi – 203 tys.
Systemy kształtowania mikroklimatu w budynkach dla bydła – 150 tys.
Zmiany ilości i jakości wody w wyniku nawadniania na obiektach melioracyjnych Pojezierza ŁęczyńskoWłodawskiego – 142 tys.
Optymalizacja składu i aglomeracji ciśnieniowej biomasy roślinnej w aspekcie parametrów spalania
w instalacjach grzewczych małej mocy – 398 tys.
Analiza i optymalizacja parametrów procesu czyszczenia i separacji pneumatycznej trudnych do rozdziału
mieszanin biologicznych – 226 tys.
Badania właściwości mechanicznych i funkcjonalnych biodegradowalnych materiałów opakowaniowych
wytwarzanych ze skrobi termoplastycznej (TPS) – 292 tys.
Semantyczna integracja danych dla potrzeb zarządzania rolniczymi procesami produkcji – 90 tys.
Wpływ naturalnych elicytorów na potencjał nutraceutyczny kiełków pszenicy oraz ocena biodostępności in
vitro i termostabilności związków bioaktywnych – 200,5 tys.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Badania nad rolniczym wykorzystaniem osadów ściekowych z mleczarni w aspekcie mikrobiologicznych
i biochemicznych wskaźników jakości i żyzności gleb – 130 tys.
Kompleksowa ocena procesu kompostowania odpadów ligninocelulozowych z odpadami keratynowymi
w warunkach modelowych – 130 000 tys.
Badania nad sorpcją, biodostępnością i biotoksycznością wielopierścieniowych węglowodorów
aromatycznych w glebach użyźnionych odpadami organicznymi – 136 tys.
Wpływ wybranych czynników agrotechnicznych oraz terminów stosowania atraktanta
i biostymulatora na plony nasion koniczyny białej (Trifolium repens L.) – 149, 3 tys.
Wykorzystanie
aktywności
mikrobiologicznej
w
monitorowaniu
zmian
zachodzących
w środowisku glebowym pod wpływem stosowania środków ochrony roślin – 150 tys.
Sorpcja i desorpcja modulatorów endokrynnych pochodzenia antropogenicznego przez nanocząstki
i wynikające z tego implikacje dla środowiska wodnego – 150 tys.
Akumulacja, trwałość i toksyczność pestycydów oraz związków wpływających na system endokrynalny
człowieka w warunkach przyrodniczego wykorzystania osadów ściekowych – 150 tys.
Ocena plonowania i jakości ziarna mniej znanych gatunków pszenicy w warunkach zróżnicowanego poziomu
agrotechniki – 150 tys.
Zależności pomiędzy funkcjonowaniem gleb leśnych i utrzymaniem stabilności zalesień
w wybranych krajobrazach antropogenicznych na terenie Lubelszczyzny – 180 tys.
Reakcja agrofitocenoz na zróżnicowane dawki substancji biologicznie czynnych – 180 tys.
Proces tworzenia się gleby na terenach zrekultywowanych po silnej degradacji kwasowej – 195,9 tys.
Ocena skuteczności zabiegów rekultywacyjnych w oparciu o wskaźniki jakościowe związków próchnicznych
i testy biologiczne – 199 tys.
Ocena przydatności szczepionki mikrobiologicznej (EM) w rekultywacji gleb zdegradowanych – 201,2 tys.
Ocena wpływu preparatów użyźniających na zmiany właściwości gleby i ich zdolności plonotwórcze – 212,45
tys.
Właściwości kwasów huminowych gruntów rekultywowanych przy wykorzystaniu odpadów organicznych
i ich wpływ na absorpcję metali ciężkich – 221,5 tys.
Biochemiczne i chemiczne wskaźniki antropogenicznych przeobrażeń gleb na terenach zurbanizowanych –
223,5 tys.
Następczy wpływ kompostów osadowo-popiołowych zastosowanych do rekultywacji gleby zdewastowanej
mechanicznie i przez intensywne zakwaszenie – 224,5 tys.
Osady denne małych zbiorników zaporowych – ocena możliwości przyrodniczego zagospodarowania –
238,2 tys.
Analiza ekspresji genów szlaku biosyntezy giberelin w roślinach pszenicy zwyczajnej i jęczmienia
zawierających różne geny karłowatości – 250 tys.
Przydatność wełny mineralnej (Grodan) i osadów ściekowych do rekultywacji biologicznej gruntów
zdewastowanych mechanicznie i przez intensywne zakwaszenie – 255 tys.
69
Nazwa jednostki
21. Badania nad zagospodarowaniem osadu ściekowego w uprawie roślin energetycznych – 261,645 tys.
22. Badania nad uprawą i właściwościami bioaktywnymi wybranych gatunków roślin zielarskich – 311,7 tys.
23. Możliwości wykorzystania wełny mineralnej Grodan do rekultywacji i odbudowy gleb na terenach
zdewastowanych w procesie wydobycia siarki metodą Frasha – 47,6 tys.
24. Dekoloryzacja i detoksykacja ścieków przemysłowych przez wyselekcjonowane szczepy grzybów – 50 tys.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Krajobrazu
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
70
Badania nad otrzymywaniem folii i powłok jadalnych o działaniu przeciwmikrobiologicznym
i przeciwutleniającym – 150 tys.
Wpływ pulsacyjnego pola elektrycznego na akumulację jonów Zn2+, Ca2+ oraz Mg2+ i Zn2+ (jednocześnie)
w komórkach Saccharomyces cerevisiae – 210 tys.
Poszukiwania związków o działaniu przeciwnowotworowym w grupie polifenolobenzotiazynonów oraz ich
pochodnych – 250 tys.
Nowe spojrzenie na fizjologiczną rolę hydrolizy soli żółciowych u bakterii jelitowych z rodzaju Bifidobacterium
– 180 tys.
Interakcje i biodostępność kwasu chlorogenowego i ferulowego jako kluczowe czynniki warunkujące
aktywność biologiczną wybranych surowców roślinnych – 337,5 tys.
Opracowanie hypoalergicznego preparatu synbiotycznego z wykorzystaniem szczepów Lactobacillus
rhamnosus w przemyśle – 384 tys.
Badania nad przemianami i biodostępnością antyoksydantów występujących w wybranych owocach,
warzywach i ich przetworach – 240 tys.
Budowa i aktywność elaioforów w kwiatach wybranych gatunków z rodziny storczykowatych (Orchidaseae)
– 43,7 tys.
Badania zdrowotności wybranych odmian truskawki (Fragaria ananassa Duch.) w mateczniku i na plantacji
owocującej oraz próby ochrony przy użyciu preparatów biologicznych – 232,507 tys.
Biofortyfikacja wybranych warzyw w selen w aspekcie wzrostu ich odporności na zasolenie lub metale
ciężkie – 162 tys.
Charakterystyka mikromorfologiczna i genetyczna Septoria carvi Syd. i Phomopsis diachenii Sacc.,
wymagania życiowe, patogeniczność dla kminku zwyczajnego oraz możliwości ograniczania wzrostu tych
grzybów – 194,2 tys.
Charakterystyka reakcji ozdobnych roślin krzewiastych na warunki stresu wodnego i możliwości jego
ograniczania – 220 tys.
Czynniki biologiczne i agrotechniczne kształtujące produktywność i wartość siewną nasion szalotki –
180 tys.
Doskonalenie technologii uprawy i rozmnażania oraz ocena wpływu wybranych czynników na wzrost,
rozwój i plonowanie czosnków ozdobnych – 130 tys.
Entomofauna zasiedlająca borówkę wysoką (Vaccinum corymbosum L.) na plantacjach w okolicach Lublina
– 48 801
Mechanizmy odporności leszczyny wielkoowocowej na wielkopąkowca leszczynowego (Phytoptus avellanae
Nal.) i zdobniczkę leszczynową (Myzocallis coryli Goetze) – 52 tys.
Mechanizmy żerowania i spadziowania Coccus hesperidum L. (Hemiptera; Coccidea) na różnych gatunkach
roślin żywicielskich i możliwości ich wykorzystania w zwalczaniu czerwców – 130 tys.
Metody oceny pozbiorczej jakości zieleni ciętej – 300 tys.
Motywy i bariery aktywności producentów owoców w zakresie wdrażania metod i systemów zapewnienia
jakości – 70 tys.
Ocena przydatności słomy rzepakowej i pszenżyta jako podłoży do uprawy pomidora w szklarni – 150 tys.
Optymalizacja technologii uprawy róż w nieogrzewanych tunelach foliowych z wykorzystaniem metody
przyginania pędów – 350 tys.
Plon i jakość surowca bazylii pospolitej w zależności od żywienia roślin azotem i potasem oraz terminu
zbioru – 44 tys.
Plonotwórcza i fitosanitarna rola roślin międzyplonowych w bezorkowej uprawie marchwi – 172,75 tys.
Plonowanie i jakość owoców papryki słodkiej w zależności od dokarmiania pozakorzeniowego wapniem –
160 tys.
Przydatność słomy w szklarniowej uprawie pomidora z wykorzystaniem fertygacji – 130 tys.
Rośliny międzyplonowe w integrowanym systemie uprawy warzyw wysokoinulinowych – 170 tys.
Różnorodność gatunkowa motyli zasiedlających krzewy aronii czarnoowocowej (Aronia melanocarpa
[Michx.] Elliot) i ich szkodliwość – 122,4 tys.
Spadziowanie Coccus hesperidum L. (Hemiptera, Coccoidea) – 97 tys.
Uprawa konserwująca w proekologicznej uprawie warzyw – 148 tys.
Wpływ różnych czynników na efektywność rozmnażania wegetatywnego, jakość sadzonek i tuberyzację
dalii ogrodowej (Dahlia x cultorum Thorst. Et Reis) – 170 tys.
Wpływ warunków siedliska, ściółkowania i nawożenia azotowego na wzrost i wartość biologiczną czosnku
niedźwiedziego (Allium ursinum L.) – 24 180
Wpływ wieku roślin w okresie zimowania na wielkość i jakość plonu pietruszki korzeniowej
w uprawie na zbiór wczesny – 160,7 tys.
Wpływ wybranych czynników agrotechnicznych na plonowanie oraz zawartość polifenolokwasów w zielu
karczocha (Cynara scolymus L.) – 135,645 tys.
Współdziałanie żywienia azotem i siarką w kształtowaniu wielkości i jakości plonu rokietty siewnej (Eruca
sativa Mill.) – 130 tys.
Występowanie oraz charakterystyka morfologiczno-genetyczna grzybów z rodzaju Phomopsis zasiedlających
korę i drewno roślin sadowniczych – 209,095 tys.
Zastosowanie biopreparatów do ochrony papryki (Capsicum annuum) przed chorobami grzybowymi jako
alternatywna metoda ochrony roślin i indukowania reakcji obronnych w roślinie – 191,62 tys.
Nazwa jednostki
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
Badania epidemiologiczne bydła w kierunku babeszjozy – choroby transmisyjnej przenoszonej przez
kleszcze – 50 tys.
Badania farmakokinetyczne określające stopień ryzyka dla konsumentów po stosowaniu antybiotyków
beta-laktamowych u krów z przypadkiem mastitis – 237 tys.
Badania nad zachowaniem się poziomów melatoniny we krwi psów w cyklu całodobowym i zmianami
sezonowymi pod kątem zastosowań klinicznych – 220 tys.
Doskonalenie metod przyżyciowej diagnostyki zakażeń Rhodococcus egui u źrebiąt – 100 tys.
Dwufazowy, sprężysty biomateriał kościozastępczy „FlexiOss” w badaniach in vivo – 250 tys.
Immunohistochemiczna lokalizacja wybranych substancji biologicznie aktywnych w dwunastnicy owcy oraz
kodowanie chemiczne neuronów warstwy mięśniowej dwunastnicy w hodowli in vitro –23 tys.
Ocena przydatności terapeutycznej komórek owalnych w uszkodzeniach wątroby u szczurów – 200 tys.
Ocena wybranych parametrów odpowiedzi immunologicznej w przebiegu atopowego zapalenia skóry psów
– 150 tys.
Ocena złośliwości i biologicznej agresywności nowotworów gruczołu sutkowego u suk – 112 tys.
Prenatalne i postnatalne programowanie tempa dojrzewania płciowego owiec oraz jego wpływ na poziom
leptyny i ekspresję układu KiSS-1/GPR54 w przysadce mózgowej – 290 tys.
Przydatność metod in vitro z użyciem linii komórkowych do oceny ochronnego działania sylimaryny
wobec cytotoksycznego efektu indukowanego antybiotykami jonoforowymi oraz ich odniesienie do badań
żywieniowych na kurczętach brojlerach – 40 tys.
Rola apeliny i obestatyny w regulacji wydzielania soku trzustkowego u szczurów – 190 tys.
Rola wybranych cytokin oraz białek ostrej fazy w okresie okołoimplantacyjnym u klaczy w aspekcie
prawidłowo rozwijającej się ciąży oraz wczesnej zamieralności zarodków – 170 tys.
Skuteczność leczenia farmakologicznego i chirurgicznego nowotworów hormonozależnych psów
monitorowanych koncentracją adduktów DNA w zależności od rodzaju stwierdzonych receptorów
i zastosowanego leczenia – 203,188 tys.
Stan wewnątrznaczyniowej aktywacji układu hemostazy u psów w chorobach pierwotnych – 99 tys.
Wartość odżywcza i jakość mikrobiologiczna jadalnych surowców pozyskiwanych od ślimaków hodowanych
w Polsce – 310 tys.
Wpływ alfa-ketoglutaranu i deksametazonu na wzrost i rozwój układu kostnoszkieletowego prosiąt
w okresie prenatalnym i neonatalnym – 130 tys.
Wpływ efektów prenatalnego działania alfa-ketoglutaranu i kwasu 3-hydroksy-3-metylomasłowego na
programowanie rozwoju układu kostnego świń – 199,52 tys.
Wpływ podawania alfa-ketoglutaranu i kwasu 3-hydroksy-3-metylomasłowego na metabolizm tkanki
kostnej u świń poddanych fundektomii – 214,840 tys.
Wpływ wybranych parametrów reakcji stresowej ma metabolizm oraz efektywność immunologiczną
komórek uczestniczących w odpowiedzi immunologicznej bydła – 159 tys.
Zastosowanie komórek wydzielających cytochrom P450 aktywujący cyklofosfamid w terapii guzów gruczołu
sutkowego u suk – 46 tys.
Zastosowanie rekombinowanego białka i DNA krajowych izolatów wirusa AMD do diagnostyki choroby
aleuckiej norek – 350 tys.
Wykorzystanie preparatów glukogennych w dawkach dla krów mlecznych opartych na zbożach
o zróżnicowanej degradacji skrobi w przedżołądkach – 126,3 tys.
Efektywność odchowu prosiąt i tuczu z wykorzystaniem wybranych ziół, kwasów organicznych i prebiotyków
– 150 tys.
Wyjaśnienie mechanizmów naturalnej oporności na warrozę oraz określenie wartości biologicznej
i użytkowej rodzin pszczelich bytujących na plastrach o małej średnicy komórek – 180 tys.
Wpływ podawania Cu, Fe i Zn w postaci chelatów o wysokim stężeniu składnika mineralnego na procesy
strukturotwórcze kości kurcząt brojlerów oraz ograniczenia ich emisji do środowiska –180 tys.
Modelowanie krzywej nieśności w oparciu o wybrane długości cykli nieśności i jej wykorzystanie do oceny
zbiorczej wartości hodowlanej niosek – 200 tys.
Wpływ biologicznego oczyszczania powietrza na zdrowie i produkcyjność tuczników – 200 tys.
Przydatność utrzymywania w Polsce ras bydła do poprawy cech technologicznych mleka i zwiększenia jego
biologicznie czynnych składników – 203,1 tys.
Ocena wpływu wybranych czynników na kształtowanie jakości i wartości odżywczej mięsa cielęcego – 236,5 tys.
Produkcyjna i fizjologiczna adaptacja owiec do różnych warunków utrzymania – 245,3 tys.
Przydatność rodzimych ras bydła (polskiej czerwonej i białogrzbietów) oraz simentalerów do produkcji
mleka i mięsa o wysokiej wartości odżywczej oraz zachowania walorów przyrodniczych regionu – 247 tys.
Przydatność technologiczna i wartość odżywcza mleka z określeniem zawartości substancji biologicznie
czynnych, pozyskiwanego od najważniejszych ras kóz użytkowanych w Polsce – 296,5 tys.
Czynna ochrona wybranych siedlisk Natura 2000 z wykorzystaniem rodzimej rasy owiec – 297,6 tys.
Genetyczna identyfikacja oporności na tau–fluwaliant roztoczy Varroa destructor pochodzących z pasiek
wschodniej Polski – 314,237 tys.
Efektywność zastosowania nasion lub/i oleju z lnu z dodatkiem naturalnej lub syntetycznej formy tokoferolu
na profil metaboliczny oraz status antyoksydacyjny – 342,753 tys.
Wpływ stosowania nasion różnych odmian lnu oleistego oraz ekstrudatu lnu w dawkach dla krów mlecznych
i cieląt na produkcję, skład siary i mleka oraz wskaźników odchowu – 347,9 tys.
Zastosowanie nanotechnologii w procesie biofiltracji powietrza przy utylizacji odpadów zwierzęcych – 410 tys.
Ocena wpływu wybranych czynników na zawartość cholesterolu i kwasów tłuszczowych w mięsie i łoju
u bydła – 45 tys.
Ocena zmienności genetycznej w odtwarzanej populacji bydła białogrzbietego – 49,66 tys.
Wpływ wybranych czynników środowiskowych i genetycznych na zawartość i właściwości funkcjonalne
białek serwatkowych mleka – 50 tys.
Wpływ poziomu i źródła białka oraz węglowodanów na wskaźniki odchowu prosiąt oraz wybrane parametry
hematologiczne i biochemiczne krwi – 54,6 tys.
71
Nazwa jednostki
Brak danych
Politechnika
Lubelska,
Brak danych
Wydział
1.
Opracowanie metody otrzymywania ksantohumolu z odpadów poekstrakcyjnych chmielu oraz poprawy
jego rozpuszczalności w środowisku wodnym – 750 tys. zł
1.
Badanie właściwości adsorpcyjnych i elektrokinetycznych układu: polisacharyd /surfaktant/elektrolit/
tlenek metalu – 156,1 tys.
Badania mechanizmów różnicowania kumulacji radionuklidów i pierwiastków metalicznych w kościach
kręgowców związanych z glebą ekosystemów wschodniej Polski o różnym stopniu odkształcenia – 200 tys.
Synteza i charakterystyka modyfikowanych sorbentów krzemoorganicznych zaprojektowanych do sorpcji
biomolekuł – 432 tys.
Właściwości strukturalne i elektronowe a aktywność biologiczna kompleksów Fe, Cu i Zn z pochodnymi
hydrazonów i amidrazonów – 275,2 tys.
Projektowanie oraz synteza katalizatorów o właściwościach specjalnych, w tym chiralnych, rozpuszczalnych
w wodzie i immobilizowanych w/na perfluorowanych i stałych nośnikach. Zastosowanie w syntezach
prowadzonych w przyjaznych środowisku warunkach – 433,33 tys.
Pozyskiwanie polisacharydów ze szczepu bakterii Rhodococcus oraz kompleksowe badania możliwości ich
wykorzystania jako bioflokulanty, biosorbenty oraz do kontroli procesu mineralizacji – 362 tys.
Badania nad mobilnością, biodostępnością i toksycznością zanieczyszczeń organicznych i nieorganicznych
w warunkach przyrodniczego wykorzystania osadów ściekowych i biowęgla –1498,14 tys.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawawie,
Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu
Brak danych
Techniki
Brak danych
1.
2.
3.
4.
Przyrodniczych
1.
2.
3.
Rola autoreaktywnych limfocytów T w patomechanizmie przewlekłej białaczki limfocytowej
B-komórkowej – 589 tys.
Biowskaźnik procesów neurdegeneracji i endogennej neuroprotekcji w padaczce – 543 tys.
Ocena wpływu immunizacji antygenami Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae oraz wirusa
grypy na wybrane parametry układu odpornościowego chorych na chłoniaki nieziarnicze – 418 tys.
Badanie strukturalnych i funkcjonalnych mechanizmów działania modulatorów receptorów nikotynowych
– 461 tys.
grant promotorski – 31,5 tys.25
grant badawczy – 78 tys.
grant – 14,76 tys.
25
Rysunek 3. Liczba projektów NCN zrealizowanych w okresie 2007-2013
25
72
Respondent nie udzielił informacji dotyczącej tematów prowadzonych badań.
Niektóre jednostki stawiają na praktyczny aspekt badań i z tego względu większą aktywność projektową notują w przypadku
konkursów ogłaszanych przez NCBiR.
Jest chęć, choć niewielka, niewielka jest ilość składanych wniosków, szczególnie, jeśli chodzi o wnioski do centrum badań
podstawowych, czyli NCN, jak i do wdrożeń. Do wdrożeń jest okazuje się więcej. Znacznie więcej składamy do NCBiR niż do NCN.
IDI25
5.1.2. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju
Jednostki naukowe mogą szukać wsparcia w zakresie komercjalizacji i innych form transferu wyników badań naukowych w ramach
projektów strategicznych, realizowanych przez NCBiR. Przykładowo w ramach programu Biostrateg mają być finansowane
najlepsze, innowacyjne projekty badawczo-rozwojowe, przynoszące wymierne korzyści społeczeństwu i stymulujące zwiększenie
konkurencyjności polskiej gospodarki na arenie międzynarodowej. Zaletą programów strategicznych przygotowywanych przez
NCBR jest interdyscyplinarność i wielowymiarowość badań naukowych i prac rozwojowych. Strategiczny program Środowisko
naturalne, rolnictwo i leśnictwo – BIOSTRATEG obejmuje pięć głównych obszarów badawczych, wynikających z Krajowego
programu badań, tj.: bezpieczeństwo żywnościowe i bezpieczeństwo żywności; racjonalne gospodarowanie zasobami
naturalnymi ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki wodnej; przeciwdziałanie i adaptacja do zmian klimatu, ze szczególnym
uwzględnieniem rolnictwa; ochrona bioróżnorodności oraz zrównoważony rozwój rolniczej przestrzeni produkcyjnej; leśnictwo
i przemysł drzewny. Celem programu jest poprawa międzynarodowej pozycji Polski w badaniach naukowych i pracach
rozwojowych oraz wypracowanie i transfer do otoczenia społeczno-gospodarczego innowacyjnych rozwiązań na rzecz środowiska
naturalnego, rolnictwa i leśnictwa. Realizacja programu ma się przyczynić do zwiększenia udziału polskich zespołów badawczych
w projektach i inicjatywach realizowanych w ramach unijnego programu Horyzont 2020. Szczególny nacisk podczas wyboru
projektów oraz w trakcie zarządzania programem będzie położony na uzyskanie systemowych rozwiązań, trwale mobilizujących
potencjał polskiej nauki na użytek zrównoważonego rozwoju środowiska przyrodniczego kraju oraz zmniejszania negatywnych
skutków zjawisk cywilizacyjnych i zmian klimatu26.
Programem, który ma się przyczynić do znaczącej poprawy pozycji międzynarodowej Polski w zakresie badań naukowych i prac
rozwojowych, wykreowania dynamicznych, młodych zespołów badawczych o międzynarodowym składzie oraz transferu knowhow i nowych technologii z polskich instytucji naukowych (publicznych organizacji badawczych) do gospodarki jest program
Profilaktyka i leczenie chorób cywilizacyjnych – STRATEGMED, który jest odpowiedzią na potrzeby starzejącego się społeczeństwa,
zwiększenie zachorowalności na choroby przewlekłe oraz rosnące koszty opieki medycznej. Celem głównym jest uzyskanie
zasadniczego postępu w zakresie medycyny regeneracyjnej oraz zwalczania chorób cywilizacyjnych.
Program badań stosowanych (PBS)
Program badań stosowanych Narodowego Centrum Badań i Rozwoju jest horyzontalnym programem wsparcia sektora nauki i sektora
przedsiębiorstw w zakresie badań stosowanych z różnych dziedzin nauki (ścieżka programowa A) oraz branż przemysłu (ścieżka
programowa B), ustanowionym w art. 30 ust. 1 pkt 3 Ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju.
Program będzie wdrażany w oparciu o konkursy na dofinansowanie projektów badawczych o charakterze aplikacyjnym. Badania
stosowane są definiowane jako prace badawcze podejmowane w celu zdobycia nowej wiedzy, mającej konkretne zastosowania
praktyczne. Polegają one bądź na poszukiwaniu możliwych zastosowań praktycznych dla wyników badań, bądź na poszukiwaniu
nowych rozwiązań pozwalających na osiągnięcie z góry założonych celów praktycznych. Program badań stosowanych obejmuje
obydwa podejścia: zarówno prowadzenie prac badawczych podejmowanych w celu zdobycia wiedzy w określonej dziedzinie nauki,
mającej zastosowanie praktyczne (np. badania materiału o specyficznych właściwościach pod kątem możliwości ich wykorzystania
w konkretnych produktach lub technologiach – ścieżka A), jak i podejmowanie badań pozwalających na osiągnięcie z góry
założonych celów praktycznych w wyniku zastosowania nowych rozwiązań w określonych branżach (np. modyfikacja materiału
stosowanego w konkretnym produkcie w celu poprawienia jego parametrów – ścieżka B). Obszary objęte programem to:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)
9)
26
27
nauki chemiczne;
geologia, górnictwo i budownictwo;
technologie informacyjne, elektronika, automatyka i robotyka;
energetyka i elektrotechnika;
materiały i technologie materiałowe;
mechanika i transport;
nauki medyczne i farmaceutyczne;
nauki biologiczne, rolnicze, leśne i weterynaryjne;
interdyscyplinarny27.
http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/userfiles/_public/programy_strategiczne/biostrateg/program_biostrateg.pdf
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, http://www.ncbr.gov.pl/gfx/ncbir/pl/defaultopisy/525/1/1/program_badan_stosowanych_opis.pdf
73
W rozstrzygniętym na koniec 2012 r. konkursie PBS jednostki naukowe województwa lubelskiego wzięły udział w projektach
scharakteryzowanych szczegółowo w tabeli 55.
Tabela 55. Projekty finansowane w ramach I konkursu PBS, z uwzględnieniem kwoty dofinansowania i obszaru nauki
Lp.
Tytuł projektu
Dofinansowanie
z NCBR (zł)
Wykonawcy
Ścieżka
Obszar
1
Innowacyjna technologia ekstraktów
glonowych – komponentów nawozów,
pasz i kosmetyków
4 995 000
Instytut Nawozów Sztucznych w Puławach;
Politechnika Wrocławska;
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu;
Uniwersytet Opolski;
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
A
nauki chemiczne
2
Metody łagodzenia stresu w aspekcie
dzielności wyścigowej koni arabskich
czystej krwi
239 000
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie/Wydział
A
nauki biologiczne,
rolnicze,
leśne
i weterynaryjne
3
Sensory dielektryczne do badania
wilgotności
gleby
oraz
jakości
materiałów i produktów rolniczych
1 280 025
Instytut Agrofizyki PAN w Lublinie;
E-Test Sp. z o.o
A
interdyscyplinarny
4
Elektroniczny
bezpośrednim
silników diesla
system
sterowania
wtryskiem gazu do
2 887 000
A
mechanika i transport
5
Opracowanie technologii autobusowych
struktur fotowoltaicznych
zmniejszających zużycie paliwa i emisję
toksycznych składników spalin28
3 500 000
MPK Lublin
A
mechanika i transport
6
Wytwarzanie i utylizacja zeolitowych
sorbentów związków
ropopochodnych
2 608 900
Politechnika Lubelska, Wydział Budownictwa
i Architektury;
Politechnika Lubelska, Wydział Inżynierii
Środowiska;
Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Geologii,
Geofizyki i Ochrony Środowiska;
Akademia Górniczo-Hutnicza, Wydział Inżynierii
Materiałowej i Ceramiki
A
geologia, górnictwo i budownictwo
7
Niskonakładowy i bezpieczny dla
środowiska system nawożenia i siewu
kukurydzy
4 010 782
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa Państwowy
Instytut Badawczy;
Instytut Nawozów Sztucznych;
Zakłady Azotowe ,,PUŁAWY” S.A.;
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie;
Przemysłowy Instytut Maszyn Rolniczych; Szkoła
Główna Gospodarstwa Wiejskiego
B
nauki biologiczne,
rolnicze,
leśne
i weterynaryjne
8
Opracowanie markerów molekularnych
karłowego typu wzrostu, jako wsparcie
programu hodowli odmian żyta
i pszenżyta odpornych na wyleganie
1 796 920
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie;
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny
w Szczecinie;
Politechnika Rzeszowska im. I. Łukasiewicza;
Danko Hodowla Roślin sp. z o.o.
B
nauki biologiczne,
rolnicze,
leśne
i weterynaryjne
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych NCBiR dostępnych na http://www.ncbir.pl/gfx/ncbir/pl/defaultaktualnosci/569/1783/1/lista_dofinansowanych_
projektow_w_ramach_i_konkursu_pbs.pdf
28
Jednostki naukowe województwa lubelskiego, realizujące badania w dziedzinach inteligentnych specjalizacji regionu, w latach
2011-2014 brały udział również w innych konkursach koordynowanych przez NCBiR. W tabeli 56. Przedstawiono zestawienie
podmiotów z Lubelszczyzny, wraz z nazwą konkursu, sumą finansowania i partnerami wykonawczymi.
28
74
Projekt dotyczy kolejnej edycji konkursu PBS NCBiR PBS2/A6/16/2013.
Tabela 56.
2011-2014
Udział
Nazwa jednostki
lubelskich
jednostek
naukowo-badawczych
Rodzaj konkursu
w
konkursach
realizowanych
przez
Tytuł projektu
NCBiR
w
latach
Współwykonawcy
Instytut Nawozów
Sztucznych
projekty rozwojowe
Zastosowanie nowych aktywatorów w procesie
usuwania CO2 roztworem węglanów potasu – poprawa wskaźników
energetycznych procesu
Instytut Nawozów
Sztucznych
projekty rozwojowe
Modyfikowany wodorowęglan sodu w procesach
suchego oczyszczania gazów odlotowych z różnego rodzaju instalacji
przemysłowych
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
projekt indywidualny
zgodny z celami XIII
priorytetu PO IiŚ
Baza dydaktyczna i badawcza niezbędna dla powstania i rozwoju
kierunku Inżynieria Środowiska na Wydziale Zamiejscowym Nauk
o Społeczeństwie KUL w Stalowej Woli
Państwowy Instytut
Weterynaryjny
– Państwowy
Instytut Badawczy
projekty rozwojowe
Znaczenie zwierząt wolno żyjących jako rezerwuaru bakteryjnych,
wirusowych i pasożytniczych czynników
chorobotwórczych dla ludzi i zwierząt domowych
Państwowy Instytut
Weterynaryjny
– Państwowy
Instytut Badawczy
projekty rozwojowe
Zwierzęta wolno żyjące jako wskaźnik zanieczyszczeń środowiskowych
i ważny element w strategii bezpieczeństwa żywnościowego kraju
FENCO-NET
CO2 post-combustion capture using amine impregnated synthetic
zeolites
Instytut Gospodarki
S u r o w c a m i
Mineralnymi i Energią
PAN; University of
Nottingham
Politechnika Lubelska,
Instytut
Nawozów
Sztucznych, Uniwersytet
Przyrodniczy w Lublinie
Blue Gas – Polski Gaz
Łupkowy
Optymalizacja metod zagospodarowywania odpadów powiertniczych
Zakłady
Azotowe
„Puławy” S.A.;
Kruszywa Niemce S.A.
program Lider
Badania i rozwój sterowania energooszczędnym elektrolizerem PEM
pracującym w podwyższonej temperaturze
program INNOLOT
Ekologiczny system zasilania i sterowania silnikiem lotniczym
projekty rozwojowe
Zintegrowany system zarządzania unieszkodliwianiem azbestu na
składowiskach podziemnych w aspekcie zrównoważonego rozwoju
Polski Wschodniej
Uniwersytet Marii CurieSkłodowskiej w Lublinie
program operacyjny IG
Zaawansowane struktury światłowodów fotonicznych dla innowacyjnych
sieci telekomunikacyjnych
Uniwersytet Marii CurieSkłodowskiej w Lublinie
Eurostars, E!7900HD-gene
therapy
Regulated gene expression for Huntington’s disease therapy
Uniwersytet
w Lublinie
Medyczny
program operacyjny KL
Specjalizacje i kompetencje – Program rozwojowy UM w Lublinie
Uniwersytet
w Lublinie
Medyczny
program operacyjny KL
MEDFUTURE – Medyczne zawody przyszłości
Uniwersytet
w Lublinie
Medyczny
Zaprojektowanie i opracowanie założeń do certyfikacji innowacyjnych
kamer termowizyjnych do diagnostyki w medycynie
Uniwersytet
w Lublinie
Medyczny
program Lider
Nowe techniki medyczne oparte o immunoterapię
Uniwersytet
Medyczny
w Lublinie, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem
Analityki Medycznej
program Polsko-Norweska
współpraca
badawcza/
Small Grant Schame
Study of the Drug-REceptor interactions by selective CHromatographic
columns with ß2 adrenergic and GPR55 receptors immobilized onto
a stationary phase
w Lublinie
Opracowanie nowego tiadiazolowego środka biobójczego do
zastosowania w zwalczaniu kleszczy przenoszących istotne
epidemiologiczne choroby odkleszczowe
w Lublinie
Nowy środek biobójczy z funkcją blokowania cyklu rozrodczego Varroa
destructor do walki z warrozą pszczoły miodnej
w Lublinie
projekty rozwojowe
Produkcja jagnięciny w cyklu całorocznym i zagospodarowanie jej na
rynku krajowym – „Jagnię z Lubelszczyzny”
w Lublinie
projekty rozwojowe
Określenie stopnia odrębności fenotypowej i genetycznej hodowlanych
i dziko żyjących populacji norki amerykańskiej, lisa pospolitego i jenota
Gdański Uniwersytet
Medyczny
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NCBiR.
75
Skuteczność ubiegania się o środki krajowe na badania jest bardzo zróżnicowana. Są jednostki, które nie zgłaszają w tym zakresie
większych problemów, a pozyskane środki stanowią u nich katalizator procesów rozwojowych. Część podmiotów może liczyć na
duże wsparcie odrębnych komórek uczelnianych, działów rozwoju bądź biur projektów unijnych, których celem jest zwiększenie
wydajności i skuteczności pozyskiwania funduszy, ułatwianie naukowcom sięgania po granty. Niektóre z badanych jednostek wręcz
szczycą się osiągnięciami swoich naukowców w tym zakresie, czego potwierdzenie można znaleźć w poniższych wypowiedziach.
Nie mam tego jakoś w procentach, ale to jest wysoki odsetek, na ogół przechodzą nasze wnioski aplikacji. Jeśli chodzi o projekty
unijne, to mamy takie biuro projektów unijnych, gdzie jest osoba, która zajmuje się stroną formalną tego wszystkiego, bo te
projekty unijne są specyficzne. Wymagają czasem różnych działań, jest do tego odpowiednia osoba i odpowiednie biuro, niejedna,
natomiast jeśli chodzi o pozostałe projekty, to na ogół przygotowują to poszczególne zespoły badawcze. IDI1
Mój jeden projekt, który dostałem z Innotechu jest na 2,8 mln zł., plus trzy inne i mamy już kwotę powyżej 10 mln zł. Są to konkursy krajowe,
ale również pojawiają się projekty finansowane przez UE. Tego nie ma dużo, tu jest ciężko się przebić, ale uczestniczymy w takim projekcie,
którego przewodniczącym jest prof. Sadowski, dotyczącym nowoczesnych materiałów kompozytowych. I tutaj prof. Sadowski i też
trzeba się tym chwalić i nawet ludzie nie wiedzą o tym w Lublinie, że jak składał ten wniosek do Brukseli, to wniosków było ponad 300
i w liście rankingowej był na pierwszym miejscu, czyli wygrał w ogóle w Unii Europejskiej konkurs na to centrum. UE. Pozyskujemy
również środki zagraniczne, ale odpowiednio są one mniejsze i oczywiście środki są też takie strukturalne. Ale jednak największa
grupa projektów jest realizowana przez środki ministerialne poprzez Centrum Nauki i Narodowe Centrum Badań i Rozwoju.
I NNCBR wręcz tutaj dominuje u nas w naszym przypadku. IDI11
No to właśnie te granty, ale to jest trudna historia, na 10 zgłaszanych, to jeżeli 2 lub 3 wychodzą, to my się już cieszymy. Po prostu
jest duży odsył. Z tym, że my sporo uzyskujemy. W tej chwili mamy 12 takich grantów. Czyli nie jest tak źle. IDI20
Na podstawie ankiet inwentaryzacyjnych w zakresie skuteczności działań aplikacyjnych, rozumianej jako udział (w %) projektów
zaakceptowanych do realizacji we wszystkich składanych wnioskach, bardzo trudno stwierdzić jakąś jednoznaczną tendencję.
Odpowiedzi udzieliły głównie podmioty wykazujące skuteczność na bardzo wysokim poziomie (100%), ale – z uwagi na to, że
odpowiedzi zostały udzielone przez zaledwie 12,5% zbiorowości biorącej udział w badaniu – trudno uznać te wyniki za miarodajne.
Pojawiły się również głosy krytyczne dotyczące ubiegania się i skuteczności pozyskiwania środków krajowych na badania. Wiele
zastrzeżeń formułowanych było odnośnie do procedury oceny składanych wniosków, co może zniechęcać i jednocześnie tłumaczyć
niechęć do aplikowania.
Znaczna część środków przyznawanych przez obie instytucje (przyp.aut: NCN i NCBiR) trafia do określonych ośrodków akademickich,
tutaj to nie jest tajemnicą, Warszawa, Kraków, Wrocław. FGI II
Dużą sprawą, że my mamy słabe osiągnięcia w pozyskiwaniu z zewnątrz (przyp. red. funduszy na badania), to są między innymi
też nasze działy administracyjne, które powinny bardziej się angażować w to. Natomiast na naszej uczelni dział związany właśnie
z tym w ogóle w żaden sposób nic nie robi żeby… Jest dział nauki, ja przygotowuję projekt, ja daję pomysł, przygotowuję go
pod względem merytorycznym, ale to powinno być wszystko, ta pozostała część, księgowane i przygotowywane. Nie, jak sobie
od początku do końca gdzieś tam po ludziach, po ministerstwach nie podzwonię, nie dowiem się jak to przygotowywać to za
Chiny Ludowe od tego działu nauki nie dostanę żadnej informacji. Jeżeli to nie zostanie zmienione to nic u nas na uczelni się
nie zmieni (…).. Nasz dział nauki w ogóle nie jest zaangażowany w to żeby jakkolwiek pomagać w pozyskiwaniu pieniędzy
z zewnątrz. IDI33
Jednostki zdają sobie sprawę, że – aby zwiększyć szanse na uzyskanie dofinansowania – należy tworzyć sieci międzyuczelniane,
interdyscyplinarne zespoły, zawiązywać konsorcja w celu konsolidacji potencjału podmiotów. Znaczenie tego zagadnienia
podkreślono także w programie operacyjnym Innowacyjny rozwój, w którym znalazł się zapis, że w celu optymalnego
wykorzystania dostępnej lub rozbudowywanej infrastruktury badawczej oraz poprawienia pozycji krajowych jednostek
naukowych na arenie międzynarodowej, przewiduje się wsparcie badań realizowanych w ramach konsorcjów i sieci naukowych,
tworzonych przez jednostki naukowe w Polsce i renomowane ośrodki z innych państw oraz przedsiębiorstwa. Przedmiotem
finansowania będą przede wszystkim badania naukowe, w szczególności zaś badania stosowane i prace rozwojowe,
z perspektywą ich komercjalizacji.
W tej chwili niewielkie są szanse na pozyskanie grantu, jeśli występuje o grant jedna jednostka. Musi to być najlepiej konsorcjum,
czyli kilka jednostek naukowych, kilka jednostek z przemysłu i te badania muszą być rzeczywiście interdyscyplinarne. O taki grant
chociażby wstąpiliśmy, dotyczący tego metanu. Tam występowaliśmy o ogromne pieniądze, tam chodziło o 120 milionów złotych
chyba. Na ten moment jeszcze nie został grant odrzucony, jest przesuwany, w dalszym ciągu mamy nadzieję, że może coś z tego
wyjdzie. Ale tu zostało, jak wspomniałem już wcześniej, zostało stworzone ogromne konsorcjum i z jednostek naukowych, bo
poza naszą jednostką jest Uniwersytet Warszawski, AGH, SGGW i uczestniczyło w tym bodajże 10 czy 15 jednostek z przemysłu
i kopalnia, i zakład cieplny na Śląsku, i dużo więcej tych jednostek. Tylko w ten sposób jest szansa na uzyskanie grantu. Ale w ogóle
z tym uzyskiwaniem, pozyskiwaniem grantów jest coraz gorzej, coraz ciężej. Jednostki najsilniejsze w kraju, które są w tej grupie
A+, mają największe szanse. IDI32
76
Zgłaszane są również potrzeby zmian w zakresie oceny wniosków i samej struktury finansowania badań. Niezbędne jest
zapewnienie większej ochrony własności przemysłowej i praw autorskich.
W NCBiR (…) mam największe zastrzeżenia do samej końcowej oceny wniosku, gdzie, jak może komisja oceniać jednego dnia
wnioski z dziedzin od A do Z? Ci sami ludzie podają od razu decyzję. Dla mnie to jest szok. A z rozmowy wynika, że nikt się nie
zapoznał z dokumentacją projektową. Na jakiej podstawie jest to wydawane – nie wiem. Podejrzewam, że jest to na zasadzie
w środowisku uczelnianym, akademickim czy profesorskim, czy nie wiem jak to nazwać, po uważaniu – ja dzisiaj oceniam, ty jutro.
FGI II
Myśmy mieli pomysł, nie mamy nic, bo nie mamy pieniędzy, bo nie dostaliśmy pieniędzy, bo recenzenci stwierdzili, że to jest mało
ważne, a to akurat nie było bardzo ważne. I w tym momencie już słyszę, że jedna mleczarnia już się tym zajmuje. Kupiła sobie
aparaturę, bo ją na to stać, na duże laboratorium i to robi, a teraz druga. Tak, i to na tym właśnie polega, na tym właśnie polegają
konkursy, że kilku recenzentów jest, sprzedaje się pomysł, nie dostaje się za to pieniędzy, bo jest tak napisana recenzja, że to jest
byle co, a potem to jest wykorzystywane. IDI33
Zmieniły się te wszystkie zasady przydzielania tych pieniędzy, finansów. Gorzej jest pozyskiwać w tym momencie pieniądze
z tak zwanych grantów. Nie ukrywam, że u nas na wydziale jest w tym momencie pod tym względem bardzo słabo. Jest bardzo
biednie i my głównie ciągniemy tylko, może nie tylko, może w 90%, z tej działalności statutowej. (…) Kiedyś były konkursy w jakiejś
dziedzinie, a teraz jest konkurs właściwie przez cały obszar i w tym konkursie biorą udział projekty, które dotyczą, nie wiem,
kosmosu, medycyny, wszystkiego, i w to wchodzi to rolnictwo, a to rolnictwo, jak się okazuje, nie jest tak ważne. IDI33
Żeby zdobyć pieniądze z projektów naukowych, obojętnie jakich, czy to będą projekty unijne, czy projekty prowadzone przez różne
jednostki typu urząd marszałkowski, czy – załóżmy – projekty z komitetu badań naukowych, to jest jeden problem taki, że – przede
wszystkim – przynajmniej dotychczas, żeby uzyskać fundusze na realizację jakiegoś pomysłu, trzeba było się wykazać już jakimś
dorobkiem. Ciągle jeszcze jest to jedno z podstawowych kryteriów. Problem jest taki, że bardzo często młodzi ludzie mają bardzo
ciekawe pomysły, ale jak ten człowiek tylko studiował, doświadczenie jego zawodowe, nawet w jednostce badawczej, to jest rok,
góra dwa, to kiedy on miał zdobyć te znaczne publikacje. IDI29
Zdecydowana większość jednostek naukowych realizuje projekty badawcze w zakresie inteligentnych specjalizacji regionu.
Świadczy o tym wskaźnik projektów związanych z inteligentnymi specjalizacjami osiągający w wielu przypadkach wartość 100%.
Szczegółowe zestawienie odpowiedzi uzyskanych w wyniku przeprowadzonych ankiet inwentaryzacyjnych zaprezentowano
w tabeli 57.
Tabela 57. Liczba projektów zrealizowanych w latach 2007-2013 przez jednostki naukowo-badawcze objęte badaniem
Jednostka naukowa
Liczba projektów
zrealizowa-nych
(okres 2007 –
2013) - ogółem
Biogospodarka
Usługi medyczne
i prozdrowotne
Informatyka
i automatyka
Energetyka
niskoemisyjna
Udział projektów
związanych
z inteligentnymi
specjalizacjami, %
Zawodowa im. Szymona
0
0
0
0
0
0
Uniwersytet
Przyrodniczy
Produkcji
22
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Centralne Laboratorium Agroekologiczne
0
0
0
0
0
0
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Wydział Agrobioinżynierii
40
40
0
0
0
100
Uniwersytet
Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Nauk o Żywności
i Biotechnologii
12
Uniwersytet
Przyrodniczy
24
24
0
0
0
100
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Wydział Medycyny Weterynaryjnej
20
20
0
0
0
100
b.d.
b.d.
77
Jednostka naukowa
Liczba projektów
zrealizowa-nych
(okres 2007 –
2013) - ogółem
Biogospodarka
Usługi medyczne
i prozdrowotne
Informatyka
i automatyka
Energetyka
niskoemisyjna
Udział projektów
związanych
z inteligentnymi
specjalizacjami, %
Uniwersytet
Przyrodniczy
i Hodowli Zwierząt
35
35
0
0
0
100
i Administracji, Wydział Zarządzania i Administracji
0
0
0
0
0
0
Politechnika
Lubelska,
Wydział
Elektrotechniki
i Informatyki
1
0
0
1
0
100
1
1
0
0
0
100
Uniwersytet Marii
Curie-Skłodowskiej
8
0
0
0
0
0
w
Warszawie,
Wydział
Wychowania
Fizycznego
b.d.
b.d.
165
0
165
0
0
100
1
0
0
0
0
0
Jako przykład projektów badawczych w dziedzinach związanych z inteligentnymi specjalizacjami można wskazać te, o których
wspomnieli uczestnicy pogłębionych wywiadów indywidualnych:
Budowa centrum badań procesów ekstrakcji nadkrytycznej surowców roślinnych z wykorzystaniem CO2. Modernizacja bazy
laboratoryjnej na potrzeby pracowni preparatyki katalizatorów i nawozowego laboratorium badawczego. I jeszcze wyposażenie
laboratorium wysokich ciśnień w nowoczesną aparaturę badawczą. To są ukończone, w tej chwili trwają projekty związane
z redukcją emisji tlenków azotu z gazów spalinowych, no i – jak wspomniałam – budowa i wyposażenie Centrum Badawczego
Nawozów. Teraz tu z kolei projekty współfinansowane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, ich jest dużo, a te jak się pani
zorientowała są powiązane ze specjalizacjami wszystkie w zasadzie. IDI1
Już pojawił się tutaj w moich wypowiedziach spory projekt badawczy, powiedzmy z zakresu ekologii, biologii i antropologii „Człowiek
a zwierzęta, dyspozycje językowe, ruchowe, kulturowe, psychologiczne zwierząt” i są realizowane projekty badawcze z zakresu
szeroko rozumianej informatyki, sztucznej inteligencji, logiki. Tutaj bym wymienił projekt. Są dwa albo trzy projekty z zakresu
ontologii inżynieryjnej. W tym obszarze realizowane lub zostały zrealizowane, w tym projekt międzynarodowy we współpracy
z ośrodkiem w Trydencie i z ośrodkiem w Tokio. A także projekty krajowe z zakresu ontologii inżynieryjnej. IDI21
Centrum Innowacji bada w tej chwili te ogniwa fotowoltaiczne. IDI13
…są leki celowane przeciwnowotworowe, to jest złożony projekt do NCBIR, te nanoogniwa z laktazy czyli redox. Jest projekt
zakończony mutanazy (…) czyli enzym dodawany do pasty do zębów chroni przed płytką nazębną, przeciwpróchniczy. Tutaj są
projekty i patenty (…), tak że jak najbardziej, te projekty wpisują się w inteligentną strategię. IDI8
Na pewno wpisujemy się w to działanie związane z informatyką i automatyką. Tutaj szereg działań prowadzimy, szkolimy również
rożne grupy, w tym i studentów z zakresu budowy maszyn, co jest u nas tutaj podane. Tak że tutaj szereg działalności, szereg
grup działalności możemy tutaj rozwijać w zakresie tych strategicznych inteligentnych specjalizacji, tak jak to tutaj jest zawarte.
Oczywiście też energetyka niskoemisyjna. To, co jest zawarte z nowymi technologiami wytwarzania, z rozwojem wszystkich
technologii kopalnych. IDI17
Ja mogę powiedzieć tylko o naszych badaniach w Instytucie związanych z wykorzystaniem nietermicznej plazmy w medycynie,
w inżynierii materiałowej też, czyli w procesach takich usuwania zanieczyszczeń z powierzchni, np. opornych na wysokie
temperatury. My to robimy we współpracy z Japończykami. Jeszcze z 10-11 lat temu zapoczątkowaliśmy właśnie takie badania też
78
i w rolnictwie, np. usuwania jakichś bakterii czy grzybów z roślin na rożnych etapach ich rozwoju czy w przechowywaniu żywności.
(…) Mamy teraz taki projekt wspólnie z Koreą, Turcją i my jesteśmy tam partnerem i Japończycy. Koranet to jest tytuł, Korea sieciuje
się z Unią Europejską, natomiast tematem tego są takie mini reaktory do zastosowań tez w medycynie i budujemy takie reaktory,
w których możemy leczyć rany czy usuwać bakterie. IDI12
5.1.3. Programy Ramowe
Pytanie badawcze 11, 11a (źródło: DR, AI, IDI)
Jaka jest aktywność jednostek naukowych z regionu w zakresie realizacji międzynarodowych projektów badawczych na tle kraju (w tym
głównie w ramach tzw. programów ramowych)?
Jaką rolę odgrywały/odgrywają jednostki w tych projektach (koordynatora, partnera)?
Uniwersytet Przyrodniczy, Wydział Agrobioinżynierii
Pracownicy naukowi tej placówki współpracują z licznymi ośrodkami naukowymi z zagranicy. Współpraca ta obejmuje następujące
ośrodki: Narodowy Instytut Rolniczy w Renes, Uniwersytet British Columbia w Vancouver, Uniwersytet Rolniczy w Wageningen,
Lwowski Państwowy Uniwersytet Agrarny (Dublany, Ukraina), Uniwersytet Leśny we Lwowie (Ukraina), Akademia Ochrony
Przyrody i Budowy Obiektów Sanatoryjnych w Symferopolu (Ukraina), Uniwersytet Rolniczy w Kownie (Litwa), Akademia Rolnicza
w Niżnym Nowgorodzie (Rosja), Państwowa Akademia Rolnicza w Gorki (Białoruś), John Innes Centre (Norwich, Anglia), Instytut
Leibniza, Genetyki i Badań Roślin Uprawnych (Gatersleben, Niemcy), Techniczny Uniwersytet w Monachium, Instytut Agrofizyki
w Sankt-Petersburgu, Uniwersytet Ain Shamps w Kairze (Egipt). W ramach współpracy, pracownicy uczestniczą w konferencjach
naukowych, odbywają staże naukowe i prowadzą wspólne badania.
Uniwersytet Przyrodniczy, Centralne Laboratorium Agroekologiczne
W celu zapewnienia najwyższej jakości świadczonych usług, Centralne Laboratorium Agroekologiczne regularnie bierze udział
w porównawczych badaniach międzylaboratoryjnych oraz badaniach biegłości wykonywanych analiz.
Uniwersytet Przyrodniczy, Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu (od 1.10.2014 r. – Wydział Biogospodarki)
Katedra Produkcji Roślinnej i Agrobiznesu była uczestnikiem międzynarodowego projektu pt.„”Wsparcie organizacji rynków lokalnych
w zakresie dostaw zrębków drzewnych oraz drewna opałowego” (Biomass Trade Centres), którego głównym celem było wsparcie
profesjonalnych organizacji jako dostawców paliwa drzewnego w skali regionalnej, dzięki ułatwieniu kontaktu ofert i zapotrzebowania.
W projekcie uczestniczyli partnerzy z Polski, Słowenii, Austrii i Włoch. Okres trwania projektu to 11.2007-10.2010.
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB w Puławach
Projekty realizowane w tej placówce w ramach 7. Programu Ramowego UE:
•
Wzmocnienie doskonałości IUNG-PIB w zakresie „Organizacja produkcji żywności i pasz oraz ich bezpieczeństwo i jakość
w warunkach globalnych zmian klimatycznych” (ProFiCienCy FP7-REGPOT-2009-1), 2009-2013, http://proficiency-fp7.eu/;
•
Systemy rolnicze oparte na roślinach motylkowatych w Europie (LEGUME-FUTURES), 2010-2014, http://www.
legumefutures.de/;
•
Biologiczne metody rekultywacji terenów zanieczyszczonych pierwiastkami śladowymi (GREENLAND), 2011-2014;
•
Rośliny jadalne, lecznicze i aromatyczne (EMAP), 2011-2014;
•
Bezpieczna żywność w Europie – koordynacja działań badawczych i upowszechniania wyników badań finansowanych przez
UE w zakresie bezpieczeństwa żywności (FOODSEG);
•
Opracowanie zrównoważonych sposobów produkcji rolniczej dla różnych typów gospodarstw w UE, w celu ochrony jakości
gleb i przeciwdziałania zmianom klimatycznym (CATCH-C), 2012-2014;
•
Optymalizacja w kierunku środowiskowego zrównoważenia zarządzania nawadnianiem przy pomocy zintegrowanego
systemu opartego o wysokorozdzielcze dane satelitarne, zaawansowane modelowanie, kontrole procesów i innowacyjne
zarządzanie usługami (ENORASIS), 2012-2015, www.enorasis.eu;
•
Wykorzystanie półproduktów opartych na biomasie do rozwoju produkcji biopaliw (BioBoost), (2012-2015);
•
Optymalizacja wykorzystania roślin okrywowych w zmianowaniu (OSCAR), 2012-2015;
•
Zrównoważone łączenie produkcji roślinnej i zwierzęcej (CANTOGETHER), 2012-2015;
•
Preventing and remediating degradation of soils in Europe through land care. Zapobieganie i remediacja gleb
zdegradowanych w Europie poprzez zrównoważone użytkowanie gruntów (RECARE), 2013-2017;
•
Zrównoważone dostawy biomasy niespożywczej jako wsparcie „efektywnych zasobów” biogospodarki w Europie (S2BIOM),
2013-2017;
79
Współpraca międzynarodowa
•
•
•
•
•
•
•
•
Strategia gospodarowania glebami miejskimi – URBAN-SMS (2008-2012), http://www.urban-sms.eu/;
Prognoza i redukcja zanieczyszczeń obszarowych, emisji stałej i przepływów ekstremalnych z obszarów wiejskich – EOGPL0274 (2008-2011), http://www.eog.pl/ http://www.eog.gov.pl/;
Zmniejszenie zagrożeń dla wód powierzchniowych i gruntowych spowodowanych stratami składników pokarmowych –
COST 869 (2006-2011), http://www.cost869.alterra.nl/;
Wykorzystanie biobójczego potencjału gatunków Medicago przeciw pasożytniczym nicieniom roślinnym (2010-2012)
Upowszechnianie i wdrażanie zasad recyklingowego ekologicznego sytemu rolnictwa oraz łańcucha żywieniowego
chroniącego środowisko Morza Bałtyckiego – BERAS IMPLEMENTATION (2010-2013), http://www.beras.eu/;
COST Action FA0905-Mineral Improved Crop Production for Healthy Food and Feed, www.umb.no/costaction;
Modelowanie wpływu zmiany klimatu na europejskie rolnictwo i bezpieczeństwo żywnościowe – MACSUR (2012-2015);
Zagrożenia oraz korzyści wynikające z wprowadzania do gleb egzogennej materii organicznej; nr Projektu
CZ.3.22/1.2.00/12.03445, w ramach Programu Operacyjnego Współpracy Transgranicznej Republika Czeska-Rzeczpospolita
Polska (2007-2013).
Projekty realizowane w ramach szwajcarsko-polskiego programu współpracy: Ochrona różnorodności gatunkowej cennych
przyrodniczo siedlisk na użytkach rolnych na obszarach Natura 2000 w województwie lubelskim – KIK/25 (2010-2016).
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej
W ramach międzynarodowej współpracy naukowej Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, we współpracy z Węgierską
Akademią Nauk, realizował projekt pn. „Interdisciplinary researches of water and water-swamp ecosystems in the margins of the
Polesie region (Eastern Poland, Western Russia) as the key to over regional comparative studies of the state and predicted changes
of environmental conditions in the Central-Eastern Europe”; „Pollen dispersal and deposition of the main European trees”.
•
•
•
•
ECOFRAME „Ecological quality and functioning of shallow lake ecosystems with respect to the needs of the European
Water Framework Directive”;
UNESCO-MAB „Establishment of the Transboundary Biosphere Reserve and Regional Ecological Network in Polesie;
6 Program Ramowy Unii Europejskiej, projekt ALTER-Net, poświęcony długoterminowym badaniom ekologicznym
(współpraca z 22 centrami doskonałości z 18 państw UE) (2005- 2009);
Polsko-brytyjsko-holenderski projekt badawczo-wdrożeniowy „Program Współpracy Lokalnej na rzecz ochrony Obszaru
Natura 2000 Jeziora Uściwierskie” (2008-2009).
Państwowy Instytut Weterynaryjny – PIB w Puławach
Projekty realizowane w ramach 7. Programu Ramowego UE:
I.
PORRSCON „Opracowanie nowych narzędzi i metod zwalczania zespołu rozrodczo-oddechowego świń (PRRS) w Europie
i Azji”;
II.
FLUPIG „Patogeneza i transmisja wirusów grypy u świń”;
III.
CAMCON „Zwalczanie Campylobacter nowe metody w pierwotnej produkcji drobiowej”;
IV.
ESNIP 3 „Europejska sieć nadzoru nad grypą świń”.
PIWet-PIB prowadzi wspólne badania w ramach następujących projektów:
•
współpraca polsko-brytyjska w ramach programu British Council, ,,Improvement of diagnosis of bovine immunodeficiency
virus (BIV) infection in cattle from Poland”;
•
współpraca polsko-hiszpańska w ramach projektu ,,Examination of in vitro and in vivo cellular tropism of bovine leukemia
virus (BLV) and bovine immunodeficiency virus (BIV) to the monocyte/macrophage cells”;
•
współpraca polsko-francuska w ramach projektu ,,Analiza zakażeń wywoływanych przez lentiwirusy małych przeżuwaczy”;
•
współpraca naukowa z Lohmann Animal Health GmbH, Niemcy, dotycząca badań nad nową szczepionką przeciwko anemii
zakaźnej kur;
•
projekt naukowo-badawczy w ramach FP5 pt. „Validation and standardization of diagnostic Polymerase Chain Reaction for
detection of food borne pathogens – Acronym: Food-PCR”, Numer projektu QLK1-CT-1999-00226;
•
5 Program Ramowy Unii Europejskiej: Europejska sieć nadzoru nad grypą świń – Veterinary Laboratory Agency, Weybridge,
Anglia;
•
University of Ghent, Belgia;
•
Central Institute for Animal Disease Control, Lelystad, Holandia;
•
projekt Leonardo Da Vinci NL/00/B/PP/123007 pt.: „Innovative training for the meat sector in Central and Eastern European
countries (East meat)”;
80
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
projekt PHARE PL01.04.05. ,,Animal Feeding Stuff Control System”;
współpraca z Francją (Laboratories SEXMOOR, Z.I. La Massane Saint Remy de Provence) w zakresie: „Explorations on antiinflammatory effects of AE01 in calves wih experimentally-induced local lung inflammation”;
współpraca z Bundesinstitut für gesundheitlichen Verbraucherschutz und Veterinarmedizin (bgvv) z siedzibą w Jenie nt.
„Chlamydien bei Rindern und Schweinen und ihr zoonotisches Potenzial”;
współpraca w ramach międzynarodowego programu badawczego ,,Animal chlamydioses and the zoonotic implications”;
program funkcjonuje w ramach COST Action No 855;
współpraca w zakresie poprawy higienicznej jakości mleka na drodze unowocześnienia diagnostyki i terapii chorób gruczołu
mlekowego z Department of Mastitis and Diagnostic Product, National Veterinary Institute, Uppsala, Szwecja;
uczestnictwo w COST 845 w zakresie brucelozy;
6 Program Ramowy U.E. ,,Antibiotic resistance in bacteria of animal origin-II”;
program specjalny (SPUB) COST Action 839’ “Immunosupresyjne wirusowe choroby drobiu”;
program specjalny SPUB nt. “Zakażenia lentivirusami owiec i kóz – patogeneza, diagnostyka i zapobieganie”;
współpraca polsko-duńska w ramach następujących projektów: „Training of pesticide residue and heavy metal from
Poland”, „Zastosowanie PCR w czasie rzeczywistym do diagnostyki chorób wirusowych świń” i „Epidemiologia molekularna
PRRSV”;
projekt badawczy ,,Expansion of the ECCEAMST Training Network trough improved telecommunicatios („MEATNET GOES
EAST”)”;
kontakty z Międzynarodowym Urzędem ds. Epizootii (Office International des Epizooties – OIE).
Na stronie instytutu znajduje się wykaz 44 międzynarodowych projektów. Spośród realizowanych w okresie ostatnich trzech lat
można wskazać:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
projekt badawczy, Program Operacyjny Współpracy Transgranicznej Republika Czeska – Rzeczpospolita Polska 2007-2013,
INTERREG „Zagrożenia oraz korzyści wynikające z wprowadzania do gleb egzogennej materii organicznej”;
projekt badawczy, Europejska Agencja Kosmiczna (ESA)ELBARA_PD (Penetration Depth);
projekt badawczy, Program Współpracy Transgranicznej Polska-Białoruś-Ukraina 2007-2013 współfinansowany ze środków
Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa, INTERREG „Opracowanie innowacyjnego modelu transgranicznego
wykorzystania tufów zeolitowych”;
projekt badawczy, UNESCO/L’ORÉAL, wspólne stypendia dla młodych kobiet – naukowców “Arsenic and copper removal
and soil enzyme interactions by lemon grass, rubber plants and Bambara beans”;
projekt szkoleniowy, MNiSW, Top 500 Innovators Science Top 500 Innovators Science – Management - Commercialization.
Wyjazd stażowo-szkoleniowy w roku 2013;
projekt badawczy, NCBiR, JPICentrum wiedzy FACCE “Modelowanie europejskiego rolnictwa ze zmianami klimatu dla
bezpieczeństwa żywności”;
projekt badawczy, Hiszpańskie Ministerstwo Nauki i Innowacji (MICINN) „Strategie kolonizacji mikroorganizmów
endolitycznych w suchych i hipersuchych środowiskach oraz poszukiwanie ich śladów: badania pustyń ekstremalnych jako
analogów warunków marsjańskich”;
projekt rozwojowy, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju „Produkcja ekologicznego oleju o wyjątkowych właściwościach
prozdrowotnych”;
projekt badawczy, Unia Europejska, COST „Europejska sieć zastosowań mikroskopii sił atomowych w nanomedycynie
i naukach przyrodniczych” – AFM4NanoMed&Bio;
projekt badawczy, Unia Europejska, COST “The application of innovative fundamental food-structure-property relationships
to the design of foods for health, wellness and pleasure”;
projekt badawczy, Europejska Agencja Kosmiczna „Wsparcie interpretacji danych SMOS dla wytworzenia świadectw zmiany
klimatu związanych z obszarem transgenicznych rezerwatów biosfery przez wschodnie granice Polski”;
projekt badawczy, Europejska Agencja Kosmiczna, SMOS „Wsparcie ninterpretacji danych SMOS dla wytworzenia świadectw
zmiany klimatu związanych z obszarem Transgranicznych Rezerwatów Biosfery (TRB, ang. TBR) przez wschodnie granice
Polski”;
projekt edukacyjny, Norweski Mechanizm Finansowy „Nanostruktura topografii powierzchni modelowych i naturalnych
materiałów ścian komórkowych”.
81
Duże projekty w ramach funduszy europejskich realizowane na Wydziale Chemii UMCS (7PR, ERA-NET, FSS, EFRR POIG, EFRR
POKL, EFRR POPW) to:
•
„Ocena przydatności różnych form węgla w celu redukcji biodostępności i toksyczności zanieczyszczeń oraz poprawy jakości
gleb i produkcji roślinnej” (BCAMEND);
•
„Zaawansowane struktury światłowodów fotonicznych dla innowacyjnych sieci telekomunikacyjnych” (FTTX);
•
„Statistical Thermodynamics and Computer Simulations of Complex Molecules in Bulk and at Surfaces” (PIRSESGA-2010-268498);
•
“Photonic Skins For Optical Sensing” (PHOSFOS) – w ramach 7PR;
•
“Nanokompozyty hybrydowe i ich zastosowania” (COMPOSITUM) – w ramach 7PR, akcja Maria Curie;
•
„Hydrogen from bio-alcohols: An efficient route for hydrogen production via novel reforming catalysts” (NUCAT4HYDROGEN)
– w ramach ERA-NET Acenet;
•
“Kursy w języku angielskim dla chemii materiałowej” – w ramach FSS;
•
„Proekologiczna technologia utylizacji metanu z kopalń” – w ramach EFRR POIG 1.3.1;
•
„Od studenta do eksperta – Ochrona środowiska w praktyce” – w ramach EFS POKL 4.1.2;
•
„Wzrost potencjału badawczo-rozwojowego Wydziałów Chemii i Biologii i Nauk o Ziemi UMCS w Lublinie” – w ramach EFRR
POPW I.3;
•
„Centrum nanomateriałów funkcjonalnych” – w ramach EFRR POIG 2.1;
•
„Development of an Internal Reforming Alcohol High Temperature PEM Fuel Cell Stack” (IRAFC) – w ramach 7PR CFM JTI;
•
“Nauczyciel nowych możliwości” – w ramach EFS POKL 9.4;
•
„Professional Reflection-Oriented Focus on Inquiry-based Learning and Education though Science” (PROFILES)
w ramach 7PR.
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, II Wydział Lekarski z Odziałem Anglojęzycznym
Katedra i Klinika Nefrologii
Współpraca z: Department of Ophthalmology, Harvard Medical School, Massachusetts Eye and Ear Infirmary, Boston, MA
w ramach projektu CARe (Candidate Gene Association Resorce), obejmująca badanie udziału genów w retinopatii cukrzycowej
w cukrzycy typu 2.
Katedra i Klinika Pneumonologii, Onkologii i Alergologii
Badania prowadzone wspólnie z Universitätsklinikum Freiburg Medizinische Klinik Abt. Pneumologie, obejmujące: wykrycie
nowych czynników diagnostycznych i prognostycznych, użytecznych w rozpoznaniu sarkoidozy oraz poszukiwanie czynników
predysponujących do rozwoju sarkoidozy, wśród których zasadnicze znaczenie ma określenie polimorfizmu niektórych genów
odpowiedzialnych za zaburzenie odpowiedzi immunologicznej.
Samodzielna Pracownia Hematoonkologii Doświadczalnej
•
UE COST – realizacja w latach 2009-2012. Program UE COST akcja EuGESMA ma na celu przeprowadzenie międzynarodowych
badań genetycznych i epigenetycznych u chorych na ostrą białaczkę szpikową oraz zespoły mielodysplastyczne, celem
standaryzacji najnowszych metod diagnostycznych i naukowych (GEP, SNP, NGS).
•
Członkostwo w konsorcjum badawczym działającym w zakresie leczenia schorzeń rakowych Cancer Immunotherapy
Consortium.
•
Człkonkostwo w konsorcjum badawczym w zakresie terapii komórkowych i immunologii International Consortium For Cell
Therapy And Immunotherapy.
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej
Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych
•
Brunel Institute of Bioengineering, Brunel University, London, UK: high-performance counter-current chromatography,
purification of active compounds;
•
Faculty of Pharmaceutical Sciences, Tokushima Bunri University, Tokushima, Japan: research on the isolation of secondary
metabolites, chemosystematics of liverworts and biotransformation of compounds of natural origin;
•
Department of Pharmacognosy and Natural Product Chemistry, University of Athens, Athens, Greece: extraction and
isolation of biologically active compounds (coumarins and phenolic acids) from medicinal plants growing in Greece and in
Poland, recovery, separation and analysis of isoquinoline alkaloids derived from Mongolian and Cretan plants;
•
Institut fűr Analytische Chemie und Radiochemie, Universität Innsbruck, Innsbruck, Austria: biotechnological methods
used for the production of secondary metabolites in selected medicinal plant species;
82
•
•
•
•
•
•
•
•
Chulabhorn Research Institute, Bangkok, Thailand: the application methods for separation and isolation of coumarins,
furanocoumarins and alkaloids with possible pharmacological activity from plant material; genetic comparison of the
plant of some species from family Apiaceae, Rutaceae, Asteeraceae and Amaryllidaceae or other endemic to Thailand, for
concentration of coumarins when plants cultivated in different geographical regions;
Department of Biochemistry, Trent University, Peterborough, Canada: influence of heavy metal ions on localization and
concentration of furanocoumarins in some Umbelliferous plants;
National Institute of Immunology, University of New Delhi, New Delhi, India: evaluation of immunomodulatory and
pharmacological properties of compounds isolated from medicinal plants as potential prophylactic and therapeutic drugs;
Phytochemistry Division Tropical Botanic Garden & Research Institute, Trivandrum, India: method development for
chromatographic and chemotaxonomic investigations of medicinal plants (from Umbelliferae and Zingiberaceae);
Agricultural Research Organization, The Volcani Center, Bet-Dagan, Izrael: evaluation of chemical and phenological variation
of selected species from the Apiaceae and Cruciferae families;
Dept. of Pharmacognosy, School of Pharmacy, University Mississippi, USA: isolation, structure elucidation and biological
evaluation of coumarins from some umbelliferons plants;
Mongolian Medical University in Ulan Bator and the Scientific Society of Traditional Medicine in Mongolia: testing of
medicinal plants used in traditional Mongolian medicine, in order to develop new plant curative preparations that
would have: anti-neoplastic activity, immunomodulatory activity, anti-inflammatory activity on urinary – sexual system
(reproductive organs, prostate gland);
Laboratoire Phytochimie et Products Naturals Bioactifs, Universite de Geneve – application of CapNMR studies of natural
products chemistry.
RESOLVE (HEALTH-F4-2008-202047). Projekt wykonywany w ramach 7. Programu Ramowego UE pt. „Resolve Chronic
Inflammation and Achieve Healthy Ageing by Understanding Non-regenerative Repair” (Kontrola przewlekłych procesów
zapalnych i patologicznej naprawy tkankowej – kluczem do osiągnięcia zdrowej starości). Okres realizacji: 01.04.2008-31.03.2013.
RESOLVE jest projektem międzynarodowym, w który są zaangażowane instytucje badawcze z Austrii, Włoch, Hiszpanii, Węgier,
Wielkiej Brytanii, Belgii, Niemiec, Izraela oraz Polski. Jego problematyka koncentruje się na analizie przewlekłych procesów
zapalnych i zaburzeń naprawy tkankowej oraz roli procesów starzenia w tych zjawiskach. Głównym celem projektu jest znalezienie
skutecznych sposobów rozpoznawania i leczenia takich jednostek chorobowych, jak m.in.: alergiczne zewnątrzpochodne zapalenie
pęcherzyków płucnych, włóknienie płuc, marskość wątroby, miażdżyca w przebiegu cukrzycy.
„Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych” –
w 2012 r., w ramach Szwajcarsko-Polskiego Programu Współpracy (SPPW), pomiędzy Biurem do Spraw Zagranicznych Programów
Pomocy w Ochronie Zdrowia, pełniącym funkcję instytucji pośredniczącej, a Głównym Inspektoratem Sanitarnym – instytucją
realizującą, zostało podpisane porozumienie nr 2/P/SPPW/KIK/68 w sprawie realizacji projektu. Projekt będzie realizowany od
1 lipca br. do 31 grudnia 2016 r., w partnerstwie 4 instytucji: Instytutu Medycyny Wsi im. Witolda Chodźki w Lublinie, Instytutu
Medycyny Pracy im. Prof. J. Nofera w Łodzi, Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Krajowego Biura
do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii.
Katedra Urządzeń Elektrycznych i Techniki Wysokich Napięć Politechniki Lubelskiej, jako jedna z 13 uczelni
z Europy, bierze udział w projekcie TEMPUS pod nazwą „Development of Training Network for Improving Education in Energy
Efficiency” – ENERGY, nr projektu: 530379-TEMPUS-1-2012-1-LV-TEMPUS-JPCR. Projekt ma na celu opracowanie programów
nauczania (zajęcia fakultatywne i zestawy ćwiczeń laboratoryjnych) do przedmiotów:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Energia słoneczna i fotowoltaika;
Energia wodoru;
Energia wiatrowa;
Dystrybucja energii elektrycznej;
Energooszczędne technologie;
Pompy ciepła;
Gaz i hydrodynamika;
Energoefektywne materiały;
Energoelektronika;
Skuteczne oświetlenie.
83
W projekcie biorą udział następujące instytucje:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Uniwersytet Technologiczny w Talinie, Estonia;
Wileński Uniwersytet, Litwa;
Politechnika Lubelska, Polska;
Politechnika Koszalińska, Polska;
Katolicki Uniwersytet w Brugii-Ostend, Belgia;
Uniwersytet imienia „Dunarea de Jos” w Galati, Rumunia;
Uniwersytet Khazar w Baku, Azerbejdżan;
Uniwersytet Kaukazki Azerbejdżan;
Narodowa Akademia Lotnictwa Azerbejdżanu, Azerbejdżan;
Państwowy Uniwersytet Białoruski, Białoruś;
Białoruski Narodowy Uniwersytet Techniczny, Białoruś;
Państwowy Białoruski Uniwersytet Rolniczo-Techniczny, Białoruś;
Prisztinski Uniwersytet w Kosowskiej Mitrowicy, Kosowo.
Politechnika Lubelska uczestniczy w trzech modułach „Energia słoneczna i fotowoltaika” (Solar energy and photovoltaics),
„Energooszczędne technologie” (Energy saving technologies) oraz „Energoefektywne materiały” (Energy effective materials).
Główną osobą odpowiedzialną za ostatni z tych modułów jest dr hab. Pawel Zhukowski, prof. PL.
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki
Molecular Spectroscopy for BioMedical Studies – celem projektu jest zbudowanie dynamicznego zespołu naukowców
uczestniczących w badaniach z dziedziny biofizyki molekularnej, biofizyki roślin i nauk biomedycznych oraz stosowanie różnych,
uzupełniających się technik spektroskopowych. Projekt jest realizowany w oparciu o wiedzę, doświadczenie, sprzęt naukowy
i obiekty Zakładu Biofizyki, Instytutu Fizyki UMCS, we współpracy z niektórymi czołowymi laboratoriami zagranicznymi.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Max Planck Institute w Garching, Niemcy – badania związane z komputerowym modelowaniem układu NBI (Neutral beam
Injection);
University of Basel, HFZ-Center of multidisciplinary research in cranio-maxillo-facial burgery – badania związane
z komputerowym planowaniem operacji oraz przetwarzaniem obrazów medycznych.
Uniwersytety w Rosji, Ukrainie, Mołdawii oraz Armenii – współpraca w ramach projektu EU ECESIS;
Edinburgh Parallel Computing Centre (EPCC), Edinburgh University & University of Stirling, Wielka Brytania – równoleglizacja
algorytmów, dostęp do superkomputerów; modelowanie makrozespołów neuronalnych z wykorzystaniem teorii LSM;
Technische Universitaet, Graz, Austria – badania neuronalnych maszyn płynowych;
ETH Zurich, Department of Computer Science, Information Security Group, Zurich, Szwajcaria – modelowanie operacji
chirurgicznych; mechanizmy logiczne wspierające analizę protokołów kryptograficznych;
University of Grenoble, Distributed and Complex System Group, Grenoble, Francja – automatyczne metody weryfikacji
protokołów kryptograficznych;
University of Tübingen, Theoretical Physics Institute, Tubinga, Niemcy – badanie mechaniznów generowania masy
i momentu magnetycznego neutrina; majorany w modelach supersymetrycznych z łamaną parzystością R;
Comenius University in Bratislava, Department of Matematics and Physics, Nuclear Physics Division, Bratysława, Słowacja
– badanie supersymetrycznych mechanizmów bezneutrinowego podwójnego rozpadu beta i oszacowania wielkości
nieznanych parametrów modeli na podstawie posiadanych danych doświadczalnych;
University of Antwerp, Belgia – tworzenie oprogramowania, wspierającego analizę wyników doświadczalnych dla potrzeb
grupy z Micro and Trace Analysis Centre;
Oxford University, Department of Physiology, Anatomy and Genetics, Wielka Brytania – badania dynamiki neuronalnej
w korach wzrokowych i słuchowych ssaków, badania zjawisk samoorganizującej się krytyczności w modelu i doświadczeniu;
University of Illinois, USA – tworzenie systemów QoP dla bezprzewodowych sieci sensorycznych – WSN.
Politechnika Lubelska, Wydział Budownictwa i Architektury
Centre of Excellence for Modern Composites Applied in Aerospace and Surface Transport Infrastructure, partnerzy: Politechnika
Lubelska, Martin Luther University, Germany; Aalborg University, Denmark; University of Glasgow, UK; University of Aberdeen, UK;
University Roma “Sapienza;”, Polytechnic University Marche, Italy; University of Stuttgart, Germany; National Technical University
of Athens, Greece; University of Porto, Portugal; Politehnica University of Timisoara, Romania; University of Rousse, Bulgaria.
Projekt był realizowany w okresie od 1 kwietnia 2010 r. do 31 marca 2013 r.
84
W latach 2009-2013 jednostki naukowe biorące udział w badaniach ankietowych zrealizowały zaledwie 3 projekty badawcze
o charakterze międzynarodowym, pełniąc w przypadku 2 funkcję koordynatora projektu, a w jednym – partnera współpracującego.
Aktualnie jest realizowanych 12 projektów badawczych, z czego w 7 koordynatorem jest Wydział Chemii UMCS.
W porównaniu do ankiet inwentaryzacyjnych, znacznie więcej projektów międzyznarodowych zostało wskazanych podczas
indywidualnych wywiadów pogłębionych. Świadczy to o tym, że badane jednostki są świadome, że projekty badawcze
o charakterze międzynarodowym, realizowane w ramach konsorcjów i sieci naukowych, tworzonych przez jednostki naukowe
w Polsce i renomowane ośrodki z innych państw, umożliwiają wzmocnienie pozycji krajowych jednostek naukowych na arenie
międzynarodowej oraz mają wpływ na ich konkurencyjność.
Wydział Chemii w roku 2013 realizował 1 projekt koordynowany i 6 projektów, w których jednostka uczestniczyła w ramach
programów ramowych UE. Ponadto realizowano 3 projekty finansowane ze źródeł zagranicznych, 9 projektów finansowanych
ze środków finansowych Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, oraz szereg projektów finansowanych ze środków finansowych
Narodowego Centrum Nauki. Od roku 2014 pracownicy Wydziału Chemii realizują projekt Nanostructured Biocompatible/
Bioactive Materials (koordynacja), którego celem jest opracowanie metod otrzymywania i modyfikacji nowych nanostrukturalnych
materiałów bioaktywnych do zastosowań biomedycznych (konsorcjum 7 jednostek naukowych z 6 krajów, VII Program Ramowy
UE). IDI2
Mamy w tej chwili te dwa projekty funkcjonujące, Polska – Ukraina, Polska – Niemcy. IDI10
Mamy w tym momencie jeden z projektów z Wielką Brytanią, więc jesteśmy dla nich już partnerami. Z Włoch do nas przyjeżdżają
do laboratorium, z Rumunii przyjeżdżają robić badania, więc chyba jesteśmy skoro z nami współpracują. IDI18
Siódmy Program Ramowy i to były kompozyty w lotnictwie. W tej chwili jest Innolot, to tam jest projektowanie połączeń
w lotnictwie. Projekty z zeolitów, wykorzystanie zeolitów ukraińskich. Projekt „Wyłapywanie dwutlenku węgla przez zeolity” i to
jest program z Wlk. Brytanią. I są dwa PBS-y czyli programy badań podstawowych, zeolitów jeszcze, ale dokładnie to nie powiem.
I jest zupłenie z innej działki „Dziedzictwo – remonty i konserwacja zabytków”, ta dziedzina. Ale to jest bardziej projekt badawczy
architektury, w tym kierunku. Aczkolwiek wygląda to w ten sposób, że w każdej z tych dziedzin, w momencie kiedy się wchodzi
w konserwację zabytków, to tam te techniki i technologie, które się stosuje, to już jest chemia i wchodzi się w takie dosyć
specjalistyczne dziedziny, które są też z tym związane. IDI18
Współpracy międzynarodowych to mamy wiele, kilkadziesiąt.(..) część się realizuje z Akademią Sportu w Rydze, na Łotwie się
realizują badania wspólne, teraz będą realizowane badania z uniwersytetem z Malagi, więc koledzy przyjeżdżają z Hiszpanii i będą
wspólne badania przeprowadzane. Tak, że jakieś tam rzeczy są, na razie tylko w obszarze Unii, bo my też jesteśmy ograniczeni
przepisami, uczestnictwo w badaniach naukowych obcokrajowców, więc w obszarze Unii współpracujemy. IDI36
Analiza tematów badawczych realizowanych przez jednostki naukowe Lubelszczyzny w ramach projektów międzynarodowych
wskazuje, że dotyczą one niemal w 100% tematyki powiązanej z zakresem inteligentnych specjalizacji regionu. Przykładowe
tematy badawcze zaprezentowano w tabeli 58.
Tabela 58. Tematy projektów realizowanych przez jednostki naukowe Lubelszczyzny
Jednostka naukowa
Tematy projektów
25. „Nowe metody przetwarzania w efektywnej gospodarce osadami ściekowymi” – ROUTES, w ramach 7.PR UE COOPERATION
(ENV) (920 443 PLN)
Politechnika
Lubelska,
Wydział Elektrotechniki
i Informatyki
1.
Uniwersytet Marii CurieSkłodowskiej w Lublinie,
Wydział Chemii
1.
2.
3.
4.
5.
Uniwersytet
w Lublinie
Medyczny
2.
Sterilization of variety of materials, biomedical and food production equipment using nonthermal atmospheric pressure
plasma jet combined with advanced oxidation processes (100tys, EUR na 4 lata)
KORANET –ENV-BIO-GA – Environmental and Biomedical Applications of Microplasmas Produced by Gliding Arc Discharges
(50 tys. EUR na 2 lata)
6.
Statistical Thermodynamics and Computer Simulations of Complex Molecules in Bulk and at Surfaces (132 200 EUR)
Development of an internal reforming alcohol high temperature PEM fuel cell stack (180 410 EUR)
TRIPOD Training & Research Involving Polymer Optical Devices (606 500 EUR)
Access CenTer for PHotonics innovAtion Solutions and Technology support ACTPHAST (213 220 EUR)
Understanding wood cell wall structure, biopolymer interaction and composition: implications for current products and new
material innovation Nanostructured Biocompatible/Bioactive Materials (319 200 EUR)
Complex wetting phenomena (193 915 EUR)
1.
2.
Projekt ReMeDi (Remote Medical Diagnostician) 388 tys. EUR
Projekt ExPo-r-NeT (European Paediatric Oncology Reference Network for Diagnostics and Treatment) (257 tys. EUR)
85
5.2.
Aktywność w zakresie zgłoszeń i uzyskanych praw ochronnych
Pytanie badawcze 12, 13 (źródło: DR, AI)
Jaka jest liczba zgłoszeń dokonanych w Urzędzie Patentowym RP (w rozbiciu na znaki towarowe, wzory przemysłowe, wzory użytkowe,
wynalazki)?
Jaka jest liczba patentów uzyskiwanych przez jednostki naukowe w ciągu roku w Urzędzie Patentowym RP
i zagranicznych patentach?
Rozwój konkurencyjnej gospodarki nierozerwalnie wiąże się z opracowywaniem i wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań, wśród
których szczególne znaczenie mają wynalazki. To one, zastosowane w praktyce, wywierają ogromny wpływ na każdą sferę życia
gospodarczego czy społecznego. Liczba zgłoszonych w 2012 roku w trybie krajowym przedmiotów własności przemysłowej
(wynalazków, wzorów użytkowych, znaków towarowych, wzorów przemysłowych i topografii układów scalonych) to 21 013.
Natomiast liczba praw wyłącznych na przedmioty własności przemysłowej, pozostających w mocy w Polsce (stan na 31 grudnia
2012 r.) to 180 549.
Według danych publikowanych przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej, województwo lubelskie w 2012 roku, pod
względem zgłoszeń przez podmioty krajowe wynalazków i wzorów użytkowych, zajmowało 8. miejsce (liczone wg siedziby
pierwszego zgłaszającego) (rys. 4).
Rysunek 4. Zgłoszenia przez podmioty krajowe wynalazków i wzorów użytkowych do UPRP (2012 r.)
Źródło: Raport Roczny Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej (2012 r.).
Liczba uzyskanych patentów i praw ochronnych przez te podmioty w tym samym roku stanowiła niespełna 50% zgłoszeń i wynosiła
116, co przełożyło się na wysoką, 7. pozycję w kraju (rys. 5).
86
Rysunek 5. Patenty i prawa ochronne przydzielone podmiotom krajowym przez UPRP (2012 r.)
Zdecydowana większość patentów i praw ochronnych udzielonych w 2012 r. podmiotom z województwa lubelskiego dotyczyła
chemii i metalurgii (28%), procesów przemysłowych (18%) oraz podstawowych potrzeb ludzkich (15%) (rys. 6).
Rysunek 6. Patenty i prawa ochronne na wzory użytkowe udzielone przez UPRP wg Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej (2012 r.)
Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej nie publikuje danych nt. statusu podmiotów dokonujących zgłoszeń patentowych,
trudno więc wywnioskować, jaka część z nich została zgłoszona przez jednostki naukowe z województwa lubelskiego, niemniej
jednak na liście 20 podmiotów o największej liczbie zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych znajduje się Politechnika Lubelska
(80 zgłoszeń i 5. miejsce w kraju). Warto odnotować, że w tej kategorii dominują jednostki naukowe o profilu technicznym:
Politechnika Wrocławska (193 zgłoszenia), Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie (121), Politechnika
Poznańska (111), Politechnika Warszawska (88).
87
Jak wynika z przeprowadzonych ankiet inwentaryzacyjnych, we wszystkich kategoriach łącznie, najlepszym rokiem dla jednostek
naukowych regionu w okresie 2009-2013 był rok 2012, w którym nastąpiło ponad 26% zgłoszeń całego analizowanego okresu.
Szczegółowe zestawienie zaprezentowano w tabeli 59.
Tabela 59. Liczba zgłoszeń w zakresie znaków towarowych, wzorów przemysłowych, wzorów użytkowych i wynalazków
Jednostka naukowa
Znaki towarowe
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
Wzory przemysłowe
2
0
1
4
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
Wzory użytkowe
2
0
1
4
Wynalazki
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
1
4
2
0
0
9
2
0
1
0
1
1
1
4
1
5
4
2
0
1
1
2
0
1
2
2
0
1
3
2
0
1
4
4
3
1
5
1
4
1
2
Uniwersytet
Przyrodniczy w Lublinie, Wydział Nauk o Żywności
i Biotechnologii
1
1
2
3
1
1
1
1
Państwowa
Wyższa
Szkoła Zawodowa im.
Szymona
Szymonowica
w Zamościu
w Lublinie, Wydział Inżynierii Produkcji
Uniwersytet
Przyrodniczy w Lublinie, Centralne
w Lublinie, Wydział Medycyny Weterynaryjnej
1
w Lublinie, Wydział Biologii i Hodowli Zwierząt
1
1
2
5
i Administracji, Wydział
1
0
0
0
3
7
9
10
15
3
28
15
13
10
6
10
1
3
5
1
2
1
16
18
2
w Warszawie, Wydział
Wychowania Fizycznego
Uniwersytet
w Lublinie
Medyczny
2
1
1
2
13
11
24
23
Wśród badanych podmiotów z województwa lubelskiego są takie, które mogą się pochwalić znaczną liczbą przyznanych patentów,
w tym europejskich. Prym wiodą w tym obszarze: Politechnika Lubelska, Instytut Nawozów Sztucznych i Uniwersytet Medyczny.
88
W ostatnich 5 latach ja miałem takie zgłoszenie, znaczy to w ogóle był patent europejski, z tym że on był we współautorstwie
z partnerem, to było z dziedziny dodatki żywnościowe żywność. IDI3
Na przykład sposób ekstrakcji papryki czerwonej słodkiej. (…) Katalizator do niskotemperaturowego rozkładu podtlenku azotu.
Widać, że te wszystkie badania są w skonsumowanej postaci patentu. Jeśli chodzi o ochronę środowiska: sposób oczyszczania
wód osadowych z komunalnych oczyszczalni ścieków. Proces autotermicznego reformingu parowego gazu ziemnego. To jest
z kolei z dziedziny przemysłu nawozowego, przemysłu amoniaku. Co tam jeszcze… ale też sposób sterowania procesem kompresji
i dekompresji w procesie fomigacji materiałów, zwłaszcza pochodzenia organicznego. chodzi tutaj o dezynfekcję ziół np. i to
Herbapol korzysta z takiego naszego patentu, to też jest oczywiście inteligentna specjalizacja. IDI1
W wielu jednostkach wydzielono odrębne komórki, które pomagają w przekuwaniu wyników badań na patenty i komercjalizacji
badań. Dla części jednostek barierą w tym obszarze są koszty zgłoszenia patentowego.
Mamy Biuro Rzecznika Patentowego w Politechnice Lubelskiej, który się zajmuje tym. W przypadku patentów zagranicznych
musimy korzystać z działu wewnętrznego, bo rzecznik nie ma takich uprawnień, aby to do Unii można było składać, natomiast
w Wydziale podjęliśmy tutaj taki ruch, aby stworzyć takich łączników patentowych, czyli osoby, które będą wstępnie przeszkolone
z tego prawa patentowego, nabędą umiejętności pisania tych wniosków. (…). Wydaje mi się, że w ten sposób zwiększymy liczbę
patentów w wydziale. IDI11
Mamy pomoc rzecznika patentowego, całe biuro, tam kilka osób jest zatrudnionych. (…) Zanim opublikujemy, to się tam zgłaszamy
i tam nami się zajmują, mówią jak napisać. I to już zaowocowało, bo na ostatniej inauguracji była pani, jakaś szefowa patentów
polskich, (…) i okazało się, że Politechnika Lubelska jest na drugim miejscu chyba jeśli chodzi o liczbę udzielonych patentów w Polsce.
(..)Tylko to jest druga sprawa, jak to się ma później do zastosowań tych patentów. IDI12
Jednostka współpracuje przy przygotowywaniu opisu patentu z rzecznikiem Patentowym UMCS, współpraca układa się dobrze.
Większość zgłoszeń jest akceptowana. IDI2
Na patent, to trzeba najpierw zrobić badania, najpierw to trzeba wszystko opracować, a potem to można wszystko opatentować,
a żeby zrobić badania to trzeba mieć na to pieniądze. IDI33
Moja katedra przez ostatnie trzy, cztery lata zgłosiła 120 – 130 patentów. Natomiast przyznano nam do tej pory około 30.
Dostaliśmy też już 5 patentów międzynarodowych, to jest dość trudne, bo jeden patent, to jest ok. 60 – 70 tys. złotych, więc trzeba
zabiegać o te środki. IDI11
Z analizy ankiet inwentaryzacyjnych wynika, że jednostki naukowe województwa lubelskiego uzyskują patenty niemal wyłącznie
na poziomie kraju. Jedynym wyjątkiem jest tu patent europejski (tj. ochrona międzynarodowa zapewniona przez Europejski Urząd
Patentowy – EPO), uzyskany przez Uniwersytet Medyczny w 2013 r. W tabeli 60. zaprezentowano szczegółowe zestawienie liczby
patentów bądź praw ochronnych uzyskanych przez ankietowane jednostki naukowe województwa lubelskiego w latach 20092013, z uwzględnieniem ochrony krajowej (zgłoszenie do Urzędu Patentowego RP) oraz międzynarodowej (np. zgłoszenie do
Europejskiego Urzędu Patentowego – EPO, Światowej Organizacji Własności Intelektualnej – WIPO). Dane za 2014 r. dotyczą
patentów, które planuje się uzyskać.
Tabela 60. Liczba patentów uzyskanych przez poszczególne jednostki naukowe
Ochrona na poziomie kraju (UP RP)
Ochrona na poziomie międzynarodowym
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2009
2010
2011
2012
2013
2014
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Produkcji
11
4
4
13
4
5
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Agrobioinżynierii
Wydział
0
0
0
1
0
2
0
0
0
0
0
0
3
2
1
0
1
0
0
0
0
0
0
0
Wydział
0
0
0
0
1
1
0
0
0
0
0
0
Wydział
1
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
i Hodowli Zwierząt
0
0
1
3
3
2
0
0
0
0
0
0
w
w
Lublinie,
Lublinie,
89
Ochrona na poziomie kraju (UP RP)
Ochrona na poziomie międzynarodowym
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Politechnika
i Informatyki
2
1
2
6
5
0
0
0
0
0
0
0
0
19
18
24
10
10
0
0
0
0
0
0
Wydział Chemii
3
1
2
3
2
0
0
0
0
0
0
0
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2
1
1
0
0
0
0
0
0
18
15
11
17
12
15
0
0
0
0
1
0
KUL. Instytut Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Łącznie
38
42
39
69
39
36
0
0
0
0
1
0
Lubelska,
Wydział
Elektrotechniki
Wszystkich patentów podejrzewam, że może być ponad 250, rocznie na pewno od kilku do kilkudziesięciu, wiem, bo sam piszę
patenty, składam je, zachęcam wszystkich moich pracowników, żeby takie patenty pisali, większość to są patenty polskie, ale
zaczęły się i zdarzać w tej chwili patenty europejskie, czy światowe, przynajmniej aplikujemy, czyli zasięg tego patentowania
rozszerza się. IDI25
W 2013 roku mamy jedno zgłoszenie patentowe i z tego, co sobie przypominam, musiałbym zerknąć do jakichś sprawozdań, ale to
były jakieś pojedyncze, powiedzmy, że w każdym roku jakieś pojedyncze. IDI19
Pytania badawcze 13a, 13b (źródło: DR, AI, FGI)
Jaka jest tendencja w tym zakresie w ciągu ostatnich pięciu lat i jak to wygląda na tle innych regionów w kraju?
Jaki odsetek uzyskiwanych patentów dotyczy dziedzin związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu?
Liczba patentów uzyskiwanych rocznie w analizowanym okresie w grupie jednostek naukowych, które wzięły udział w ankietach
inwentaryzacyjnych, oscyluje wokół 40. Jedynie w roku 2012 wystąpił nieoczekiwany skok do rekordowego poziomu 69 przyznanych
patentów (rys. 7).
Rysunek 7. Liczba patentów uzyskiwanych przez lubelskie jednostki naukowe objęte badaniem
Zarówno środowisko naukowe, jak i przedsiębiorcy doceniają znaczenie zagadnienia i są świadomi problemów w tym obszarze.
Potwierdzają to wypowiedzi uczestników pogłębionych wywiadów grupowych. Wśród barier, z jakimi przychodzi mierzyć się
naukowcom są te związane z komercjalizacją posiadanych praw, takie jak oszacowanie wartości patentów, wdrożenie ich do
realizacji, a wreszcie wskazanie źródła finansowania tego typu działalności.
90
Jest problem, jeśli chodzi o naukowców taki, że my owszem, jeśli trafimy na projekt, który mógłby być rozwijany w kierunku
zastosowań, to później nie mamy doświadczenia i wiedzy, jak ten projekt dalej realizować, czy nawet za jaką cenę sprzedać patent
czy prawa do realizacji tego projektu. FGI II
Prawo patentowe jest takie, że możemy wszystko opatentować. Tu nie ma żadnego problemu, patent to nie jest recepta na sukces,
tylko to jest pomysł. My też zastanawialiśmy się nad zakupem patentów, ale patent, gdzie jest tylko pomysł, my musimy mieć
konkretnie, wydajność, drogę wprowadzenia. A właśnie twórcy za patent, to nie jest diament, to jest pomysł. Przykład – jest patent
i podmiot żąda milion złotych, gdzie, która firma farmaceutyczna, naprawdę bogata rozważa milion złotych za coś, gdzie ja jeszcze
nie wiem, co, gdzie i tyle, gdzie jeszcze w Polsce firmy nie są tak rozwinięte. FGI II
Brakuje łącznika między nami, przedsiębiorcą, a nauką, który z jednej strony byłby świadomy odkrywcy, ile to jest warte
i zaproponował jakąś rozsądną cenę przedsiębiorcy, zdając sobie sprawę, jak daleka jest droga do wdrożenia tego patentu. FGI II
Mnie o wiele mniej interesuje, jako nie pracownika uczelni, ile kto ma publikacji, chociaż to też jest ważne, ale o wiele bardziej
ranking byłby dla mnie większy, że ta uczelnia, ten wydział, ma ileś patentów, taki to wiem, że coś mają już. FGI I
Na podstawie indywidualnych wywiadów pogłębionych można stwierdzić, że znaczny odsetek uzyskiwanych patentów dotyczy
dziedzin związanych z inteligenymi specjalizacjami regionu.
W tej chwili na razie mamy jeden patent, wspólnie z Politechniką Lubelską wykonany. Z budowy i eksploatacji maszyn. IDI12
Dotyczyło to skonstruowania tzw. łapacza rumowiska skalnego, urządzenie niezwykle ciekawe i jak się okazuje
z nadzieją na jego skomercjalizowanie w przyszłości. Mamy wniosek krajowy, a aplikacja jest w toku o uznanie patentu
europejskiego, czy międzynarodowego. Mam nadzieję, że finalizacja jeszcze w tym roku nastąpi. IDI7
Materiałoznawstwo głównie. To tych powłok dotyczy. Stop tytanu, wytrzymałość na rozciąganie, stal stopowa. IDI16
Sposób obróbki ziarna na paszę, taki patent. Następnie (..) sposób preparowania ziarna zbóż i nasion, czyli to, co my np. jemy
na śniadanie, te różne preparowane zboża (…) Produkt spożywczy, to jest właśnie kontynuacja tego poprzedniego patentu,
(…) Zagęstnik do potraw czyli konkretny już produkt do kuchni do przetwarzania (..) Urządzenie do (…) ziarna jest to wzór
użytkowy do laboratorium. Diagnostyczny zestaw, który pozwala na prowadzenie badań, obserwacji, (…) Urządzenie do badania
rozpuszczalności aglomeratu, a więc badanie jakościowe już gotowych produktów, jest to też urządzenie jako wzór użytkowy
i nawet została sprzedana licencja na rzecz innych (…) czyli współpraca tutaj widoczna jest z przemysłem (..) Dodatek do pasz
i sposób wytwarzania dodatku do pasz (…) Jadalne oleje roślinne, sposób wytwarzania danego oleju roślinnego. IDI35
5.3.
Aktywność w zakresie publikacji naukowych
Pytanie badawcze 14, 14a, 14b, 15 (źródło: DR)
Jaka jest pozycja jednostek z województwa lubelskiego pod względem liczby publikacji indeksowanych w bazach bibliometrycznych (np. Web
of Science, SCOPUS)?
Jakie są wskaźniki cytowań publikowanych artykułów?
Jaki odsetek publikacji i cytowań stanowią artykuły odnoszące się do dziedzin związanych z inteligentnymi specjalizacjami?
Jaki jest udział publikacji powstających w wyniku współpracy krajowej i międzynarodowej?
Liczba publikacji indeksowanych w bazach bibliometrycznych jest istotnym wskaźnikiem efektów działalności badawczorozwojowej instytucji. W bazie Web of Science, uwzględniającej najbardziej wpływowe i prestiżowe światowe czasopisma
naukowe29 (Wróblewski 2002), odnajdujemy około 8,6 tys. artykułów afiliowanych w instytucjach działających w regionie
lubelskim (według stanu bazy na 1 maja 2014 r.). Taka liczba artykułów daje regionowi 8. pozycję w kraju (tab. 61). Zbliżone
są wyniki analizy bazy SCOPUS.
Por. Nowak P., Bibliometria. Webometria. Podstawy, wybrane zastosowania. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2008. Wróblewski A. K., 2002, Bibliometryczna
trylogia. Zagadnienia Naukoznawstwa, 1-2(151-152). Płoszaj A., Olechnicka A., Potencjał placówek naukowo-badawczych województwa lubelskiego, Warszawa,
2012.
29
91
Tabela 61. Liczba publikacji indeksowanych w bazach bilometrycznych w latach 2010-2013 w podziale na województwa
Miejsce
w rankingu
Województwo
Liczba publikacji w latach 2010-2013
1.
mazowieckie
36407
2.
małopolskie
21986
3.
dolnośląskie
14457
4.
wielkopolskie
13640
5.
łódzkie
11231
6.
śląskie
9515
7.
pomorskie
9055
8.
lubelskie
8602
9.
kujawsko-pomorskie
5233
10.
zachodniopomorskie
4907
11.
podlaskie
4383
12.
warmińsko- mazurskie
3094
13.
podkarpackie
1712
14.
świętokrzyskie
1474
15.
opolskie
1056
16.
lubuskie
859
Źrodło: Opracowanie własne na podstawie bazy SCOPUS.
Gorszy wynik notuje województwo lubelskie pod względem liczby cytowań tych artykułów. Ze średnią liczbą cytowań jednego
artykułu wynoszącą 2,27, region zajmuje dopiero 12. lokatę w kraju (tab. 62).
Tabela 62. Współczynnik cytowań artykułów w podziale na województwa w latach 2010-2013
Miejsce
w rankingu
Województwo
Współczynnik cytowania 2010-2013
1.
mazowieckie
3,31
2.
lubuskie
3,27
3.
łódzkie
3,26
4.
podlaskie
3,19
5.
małopolskie
3,11
6.
kujawsko-pomorskie
2,9
7.
śląskie
2,63
8.
pomorskie
2,61
9.
dolnośląskie
2,4
10.
zachodniopomorskie
2,37
11.
podkarpackie
2,36
12.
lubelskie
2,27
13.
wielkopolskie
2,26
14.
świętokrzyskie
2,14
15.
opolskie
1,86
16.
warmińsko- mazurskie
1,7
Źrodło: Opracowanie własne na podstawie bazy SCOPUS.
W okresie 2010-2013 w bazie Web of Science odnotowano 6403 publikacje autorów afiliowanych w jednostkach naukowych
województwa lubelskiego w dziedzinach związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu, co stanowi prawie 74,5% ogółu
publikacji. Współczynnik cytowania w przypadku tej grupy publikacji jest wyższy i wynosi w 2,41.
Współpraca międzynarodowa, z uwagi na pozytywną korelację z aktywnością publikacyjną, a także z cytowalnością opublikowanych
artykułów30 jest bardzo ważnym wskaźnikiem świadczącym o wysokim potencjale jednostek naukowych regionu. Można zatem
postawić tezę, że większa współpraca międzynarodowa przekłada się na wyższą jakość prowadzonych badań. W przypadku
województwa lubelskiego udział artykułów powstałych w wyniku współpracy międzynarodowej jest, mimo pewnej poprawy
30
92
Por. Płoszaj A., Olechnicka A., Potencjał placówek naukowo-badawczych województwa lubelskiego, Warszawa, 2012.
w ciągu kolejnych lat, ciągle bardzo mały w porównaniu z innymi regionami – jedynie ok. 27,5%31 publikacji powstało we współpracy
z zagranicznymi ośrodkami naukowymi, co lokuje województwo na 12. miejscu w kraju.
W ramach współpracy krajowej, publikacje naukowców z podregionu lubelskiego powstają głównie z udziałem instytucji
warszawskich, krakowskich i wrocławskich. Inne polskie ośrodki naukowe mają mniejsze znaczenie, choć należy podkreślić, że
lubelskie instytucje naukowe mają wspólne publikacje naukowe ze wszystkimi najważniejszymi ośrodkami. W takim obszarze, jak
wyniki z analizy afiliacji autorów publikacji figurujących w bazie Web of Science współczynnik współpracy krajowej wynosi nieco
ponad 12,1%.
Jeszcze jedną kategorią wartą analizy jest kategoria, obejmująca publikacje, których autorzy byli afiliowani w różnych podregionach
kraju oraz co najmniej jednen z nich był afiliowany w ośrodku zagranicznym. W przypadku województwa lubelskiego udział takich
publikacji wynosi ok. 4,1%.
5.4.
Aktywność w ramach krajowych i międzynarodowych sieci współpracy
Pytanie badawcze 16 (źródło: DR, AI, IDI)
Jaka jest aktywność lubelskich naukowców w krajowych i międzynarodowych sieciach oraz platformach współpracy (w tym europejskich
platformach technologicznych)?
Na podstawie przeprowadzonych badań, można stwierdzić, że większość podmiotów dostrzega znaczenie kooperacji jako ważnego
elementu nowoczesnych modeli innowacyjnych i sposobu uzyskiwania przewagi konkurencyjnej. Do wyjątków należały sytuacje,
w których jednostka nie wskazała uczestnictwa w żadnej sieci. Tego typu procesy współpracy umożliwiają, z czego zdają sobie
sprawę badani, zwiększenie stopnia specjalizacji przez koncentrowanie się na umiejętnościach kluczowych i wspólną eksploatację
zasobów sieci. Dlatego należy uznać, że lubelscy naukowcy bardzo aktywnie działają na tym polu. Wśród wskazywanych
sformalizowanych sieci są takie, jak np.:
•
•
•
•
•
NanoFan,
Sieć „Agroinżynieria dla zrównoważonego rolnictwa, przemysłu rolno-spożywczego i obszarów wiejskich AgEngPol”,
Międzynarodowa sieć Enritech,
MedWetNet,
Sieć EraNet.
Ponadto badani wspominali o sieciach:
Takie sformalizowane sieci, (..), to jest sieć współpracy międzyuczelnianej, w skład której wchodzi kilkanaście jednostek
uczelnianych z kraju, dotyczącej sfery badań polarnych, ponieważ jednostka, którą kieruję jest to ewenement w skali kraju,
stację naukowo-badawczą na Spitsbergenie i w takiej sieci, jak UMCS, funkcjonuje w tym także mój wydział. Poza tym jest
członkiem założycielem Geocentrum Polska. To jest również jeden z elementów sieciowych, obejmujących sferę biznesową oraz
podmiotów o charakterze komercyjnym, ale także naukowo-badawczym, dotyczącym sfery, no szeroko rozumianej geo. W skład
tego Geocentrum wchodzą, poza UMCS, głównie wydziałem przeze mnie kierowanym, także jeden z wydziałów AGH, Instytut
Morski, Państwowy Instytut geologiczny, który był inicjatorem powołania tej sieci i poza tym to są już topowe przedsiębiorstwa
w kraju związane z eksploatacją surowców naturalnych. PGNG, KGHM itd., kilka jednostek. IDI7
Zagranicznych nie. Natomiast z krajowych, to mogę tylko powiedzieć, to jest współpraca na poziomie wydziałów, wymiana między
Uniwersytetem Rolniczym w Krakowie i Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu i Szkołą Główną Gospodarstwa Wiejskiego
w Warszawie. Ale to są wszystko jednostki naukowo-dydaktyczne powiedziałabym, uniwersytety. Natomiast z przemysłem, takim
sensu stricto, nie posiadamy. IDI23
Taka sieć w Polsce, której koordynatorem był Instytut Elektrotechniki w Warszawie, bo my współpracujemy z Instytutem
Elektrotechniki w Warszawie i nawet mamy jakieś tam formalne podpisane porozumienia, i nawet mamy laboratoria. IDI12
Klastrów nie jesteśmy członkiem, natomiast konsorcjów tak. Innolot to jest projekt we współpracy z Mielcem, Zakłady Lotnicze, nie
wiem, nie powiem nazwy. Transgraniczny projekt on jest z Wyższą Szkołą Zarządzania i Administracji w Zamościu, z Politechniką
Lwowską. I oni przygotowują projekt klastra dla przedsiębiorstw. IDI18
Tutaj konsorcja tworzą się pod konkretne cele, my mamy konsorcja polskie, ale także i zagraniczne. W tej chwili bierzemy udział
w dwóch grantach, jeszcze z 7 Programu Ramowego. Jeden dotyczy w szerokim zakresie telemedycyny, dlatego że to jest tworzenie
odpowiednich urządzeń, niewielkich, które można by było wbudować w telefon, a które będą pomagać w analizie. IDI25
31
Na podstawie Web of Science.
93
Z uczelniami lubelskimi, z Państwowym Instytutem Geologicznym w Warszawie, z uczelniami warszawskimi, z państwowymi
szkołami wyższymi w Polsce. Mamy też współpracę podpisaną z uczelniami na wschodzie, z Brześciem, z Mińskiem, na Ukrainie
w Łucku i we Lwowie. Ciekawa współpraca nawiązała się z Uniwersytetem w Orsey we Francji, gdzie mamy wspólne granty i projekt
taki międzyrządowy, między rządem Francji a Polski. Nazywa się Polonium i będzie w roku 2014-2015. Mamy też podpisaną umowę
z uniwersytetem w Egipcie. Są też rolmopsy, i to dosyć konkretne, z uniwersytetem w Getyndze w Niemczech z uniwersytetem w Touson
w Arizonie w Stanach Zjednoczonych. Po prostu łączą nas badania, projekty wspólne badawcze. IDI13
W tej chwili do żadnych dużych konsorcjów nasza jednostka jeszcze nie należy. Mówiąc o współpracy, to są dwa rodzaje współpracy.
Albo współpraca opierająca się na programach europejskich, takich bardziej typowych dla dydaktyki, wymiany naukowej czy
myśli naukowej, to są różnego rodzaju programy, z których korzystają zarówno naukowcy, a więc nauczyciele, jak i studenci, są to
programy wymiany, typu Erazmus, czy Schollar, czy wymiany krajowej, działającej w tej chwili. Mówiąc o współpracy, wymianie
naukowej, to są współprace, które w znacznej mierze opierają się ciągle jedynie na naszych nieformalnych umowach, wynikających
z wieloletnich kontaktów. IDI29
Z przeprowadzonej analizy ankiet inwentaryzacyjnych wynika, że większośc jednostek naukowych deklaruje udział, w różnym
charakterze, w krajowych lub/i międzynarodowych sieciach oraz platformach współpracy. Szczegółowe zestawienie,
z uwzględnieniem nazwy sieci i formy współpracy, zaprezentowano w tabeli 63.
Tabela 63. Aktywność jednostek w krajowych i międzynarodowych sieciach współpracy
Nazwa jednostki
Nazwa sieci
Charakter sieci/
funkcja w sieci
Lubelski Klaster Ekoenergetyczny
Klaster Przemysłu Meblarskiego Polski Wschodniej
Wschodni Klaster ICT
Klaster Konstrukcji i Technologii Lotniczych
Klaster Zrównoważonej Energetyki i Odnawialnych Źródeł Energii
sieci krajowe/ partner
założyciel
Produkcji
Agroinżynieria dla zrównoważonego rolnictwa,
spożywczego i obszarów wiejskich AgEngPol
Konsorcjum Lubelskich Uczelni
sieci krajowe/ członek
European Wheat Aneuploid Co-operative
sieci międzynarodowe/
członek
Zielona Chemia
sieci krajowe/członek
konsorcjum – zadanie
badawcze
Krajowa Sieć Informacji o Bioróżnorodności
i Hodowli Zwierząt
Lubelskie Konsorcjum Naukowe
Akademicki Klaster Inżynierii Wiedzy
sieci krajowe/ lider
Politechnika
i Informatyki
brak nazwy
członek
ENVITECH
partner
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział
Studencki Festiwal Europejskich Gier i Zabaw Sportowych
lider
ReMeDi,The European Society for Paediatric Oncology (SIOP Europe
or SIOPE)
członek
Lubelska,
Wydział
Wydział
Elektrotechniki
przemysłu
Kluczową rolę w dostosowywaniu priorytetów badawczych Unii Europejskiej do potrzeb przemysłu odgrywają Europejskie
Platformy Technologiczne, które zostały utworzone w celu opracowania strategii rozwoju ważnych dla Europy sektorów gospodarki
i przyszłościowych technologii. Platformy te obejmują cały łańcuch zależności gospodarczych. Mają one zapewniać przełożenie
wiedzy wygenerowanej przez badania na konkretne technologie i procesy oraz – docelowo – na usługi i produkty nadające się do
komercjalizacji. W związku z tym, analizie poddano obecność badanych sektorów i dziedzin w działalności Europejskich Platform
Technologicznych.
Cele polskich platform technologicznych zostały wyznaczone w wymiarze europejskim i w wymiarze krajowym. Są wśród nich
m.in.: przygotowanie krajowych programów badawczo-rozwojowych dotyczących strategicznie ważnych sektorów gospodarki,
sformułowanie wizji rozwoju tych sektorów, wyznaczenie strategii zmierzającej do jej realizacji oraz przygotowanie spójnego
planu działania. Dlatego na potrzeby niniejszego raportu weryfikacji poddano obszary działalności podejmowane przez polskie
i europejskie platformy technologiczne. W tym zestawieniu przyjęto klasyfikację technologii zgodną z sektorami/dziedzinami
gospodarki, zaproponowanymi we wstępnej wersji macierzy mapy drogowej lubelskiej nauki.
94
Biogospodarka
Technologie związane z produkcją roślinną w rolnictwie oraz ochroną środowiska
Obecność technologii w działalności europejskich platform technologicznych
Analizowana dziedzina wpisuje się w obszar działalności europejskiej platformy technologicznej funkcjonującej pod nazwą
European Plant Science Organisation (EPSO) oraz w obszar aktywności platformy Food for Life, jak również Technology Platform
for organic food & farming and low-input agriculture: TP Organics, a także European Technology Platform Plants for the Future.
EPSO zrzesza ponad 226 instytutów badawczych, wydziałów i uczelni z 30 krajów w Europie i spoza niej. Misją EPSO jest
zwiększenie wpływu i przejrzystości nauk o roślinach w Europie, zwiększenie nakładów na badania podstawowe w tej dziedzinie
i koordynacja podejmowanych działań badawczych. Druga z wymienionych platform została nieco szerzej scharakteryzowana
w rozdziale poświęconym przetwórstwu spożywczemu, jednak w tym miejscu można wskazać, że celem jej działalności są m.in.
innowacje w obszarze agronomii.
Technology Platform for organic food & farming and low-input agriculture: TP Organics to europejska platforma technologiczna
dla żywności ekologicznej i badań hodowlanych. Integruje ona poglądy sektora ekologicznego i społeczeństwa obywatelskiego,
by reprezentować szersze spojrzenie odnośnie do priorytetów badawczych i rozwojowych, które mogą przyczyniać się do wzrostu
potencjału żywności ekologicznej i rolnictwa, stanowiącego odpowiedź na współczesne wyzwania. TP Organics odgrywa kluczową
rolę w identyfikacji aspektów, które powinny być przedmiotem badań i finansowania. Chociaż wiele odkryć naukowych jest ważnych
dla całego systemu żywnościowego i rolnictwa, sektor rolnictwa ekologicznego musi mieć szczegółowy program badawczy, ze
względu na jego specyficzne standardy i wyzwania. Badania nad żywnością organiczną, które stanowią względnie mały obszar
badawczy i są podzielone między poszczególne kraje europejskie, mogłyby i powinny odgrywać wiodącą rolę w innowacyjności
niezbędnej do odkrywania nowych rozwiązań. Istotny i mający znaczenie dla całego sektora, jest rozwój ekologicznych technik
rolniczych, a także innowacje w przemyśle przetwórstwa żywności ekologicznej.
European Technology Platform Plants for the Future to platforma stanowiąca odpowiedź na kluczowe wyzwania najbliższych
dziesięcioleci w zakresie potrzeb lokalnych w odniesieniu do żywności, zarówno pod względem ilości, jak i jakości, przy
jednoczesnym zachowaniu zasobów naturalnych i bioróżnorodności. Celem platformy jest rozwój sektora roślin w Europie, by był
on w stanie zaspokoić rosnące zapotrzebowanie na żywność i paszę, z korzyścią dla zdrowia, zapewniając zwiększenie różnorodności
i wydajności roślin oraz redukcję wpływu rolnictwa na środowisko, a także poprawę stanu różnorodności biologicznej.
Obecność technologii w działalności polskich platform technologicznych
Analizowany sektor wpisuje się w obszar działalności Polskiej Platformy Biotechnologii, który obejmuje m.in. dział biotechnologii
związany z rolnictwem, zwany agrobiotechnologią czy też zieloną biotechnologią. Zastosowanie nowoczesnej biotechnologii
w rolnictwie umożliwia:
•
•
•
•
otrzymywanie roślin odpornych na patogeny, szkodniki i abiotyczne czynniki stresowe;
uzyskiwanie zwiększonego plonowania i wysokiej jakości produkcji rolno-spożywczej;
wprowadzanie transgenicznych roślin do produkcji szczepionek i rekombinowanych białek oraz stosowanie ich jako surowce
odnawialne;
produkcję roślin dla sektora biotechnologii przemysłowej.
Należy do niej tylko jeden podmiot mający siedzibę w województwie lubelskim, ale jest to firma działająca w nieco innym obszarze,
tj. BIOMED Wytwórnia Surowic i Szczepionek sp. z o. o.
Z charakteryzowanym obszarem działalności jest powiązana także Polska Platforma Technologiczna Żywności, która koncentruje
swoje wysiłki m.in. na takich obszarach badawczych jak:
•
•
•
bezpieczne i ekologiczne metody produkcji i przetwórstwa oraz zdrowe, odżywcze, funkcjonalne i urozmaicone produkty
żywnościowe i pasza zwierzęca, oparte na takich systemach jak: produkcja zintegrowana, niskonakładowe rolnictwo, w tym
rolnictwo ekologiczne oraz wykorzystujące nauki biologiczne i biotechnologię;
procesy „śledzenia” żywności wzdłuż łańcucha produkcyjnego, np. w przypadku organizmów modyfikowanych genetycznie,
w tym będących wynikiem najnowszych osiągnięć biotechnologicznych;
środowiskowe zagrożenia dla zdrowia (chemiczne, biologiczne i fizyczne) związane z łańcuchem żywieniowym oraz połączone
oddziaływanie substancji na organizm człowieka, m.in. wpływ lokalnych kataklizmów środowiskowych i zanieczyszczenia
na bezpieczeństwo produktów żywnościowych.
Wśród jej uczestników można wymienić takie podmioty mające siedzibę w województwie lubelskim, jak: Spółdzielnia Mleczarska
„SPOMLEK”, Firma Cukiernicza „Solidarność”, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie.
95
Technologie związane z produkcją zwierzęcą w rolnictwie
Analizowana technologia jest przedmiotem zainteresowania europejskiej platformy technologicznej European Technology Platform
for Global Animal Health. Celem działania Platformy jest dostarczanie nowych lub ulepszonych narzędzi, takich jak szczepionki
weterynaryjne i badania diagnostyczne, dzięki koncentracji badań w tym obszarze. Platforma skupia się m.in. na takich zagadnieniach,
jak działania prewencyjne w przypadkach ognisk poważnych chorób zwierzęcych, jak pryszczyca, pomór świń, ptasia grypa itd.,
które mogą mieć niszczący wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt, społeczności wiejskie, bezpieczeństwo żywności, ochronę środowiska
i szeroko pojętą gospodarkę.
Drugą Platformą działającą w analizowanej dziedzinie jest Farm Animal Breeding and Reproduction Technology Platform.
Platforma porusza istotne kwestie dotyczące zrównoważonego rozwoju, hodowli i rozmnażania zwierząt w Europie, uwzględniając
to, co dzieje się w krajach rozwijających się. Zoptymalizowane systemy produkcyjne zwierząt mogą przyczynić się do bezpiecznej,
zdrowej i zróżnicowanej diety, pomóc w utrzymaniu społeczności ludzkich w kilku marginalnych regionach Europy i ułatwić
zmniejszenie negatywnego oddziaływania na środowisko. Aktywna i efektywna hodowla zwierząt i przemysł reprodukcyjny są
niezbędne, by Europa sprostała przyszłym wyzwaniom, związanym z produkcją zwierząt w szybko zmieniającym się środowisku
gospodarczym, ekologicznym i społecznym32.
Analizowany sektor wpisuje się w obszar działalności Polskiej Platformy Technologicznej Żywności, która koncentruje swoje wysiłki
m.in. na takich obszarach badawczych jak:
•
•
•
•
•
żywnościowe i pasza zwierzęca, oparte na takich systemach, jak: produkcja zintegrowana, niskonakładowe rolnictwo,
w tym rolnictwo ekologiczne oraz wykorzystujące nauki biologiczne i biotechnologię;
w tym będących wynikiem najnowszych osiągnięć biotechnologicznych;
metody analizy, wykrywania i kontroli zanieczyszczeń chemicznych oraz istniejących i powstających mikroorganizmów
patogenicznych (takich jak wirusy, bakterie, drożdże, grzyby pasożytnicze i nowe czynniki typu prion, w tym testy
diagnostyczne ante mortem na chorobę BSE i trzęsawkę owiec);
wpływ paszy zwierzęcej na zdrowie człowieka, m.in. w odniesieniu do produktów zawierających organizmy modyfikowane
genetycznie i ze względu na wykorzystanie półproduktów różnego pochodzenia do produkcji pasz;
środowiskowe zagrożenia dla zdrowia (chemiczne, biologiczne i fizyczne) związane z łańcuchem żywieniowym oraz
połączone oddziaływanie substancji na organizm człowieka.
„SPOMLEK”, Firma Cukiernicza „Solidarność”, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie33.
Technologie w zakresie leśnictwa i pozyskiwania drewna
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności podejmowanej przez Forest-based Sector Technology Platform (FTP).
Platforma powstała z inicjatywy właścicieli lasów, przedstawicieli przemysłu drzewnego i celulozowo-papierniczego, których
wspólnym celem jest zwiększenie konkurencyjności całego sektora. Platforma cieszy się dobrą opinią w Komisji Europejskiej, za
swoją działalność była publicznie chwalona przez Komisarza ds. Badań Naukowych i Innowacji, jako jedna z najbardziej udanych z 36
utworzonych europejskich platform technologicznych (EPT). Przedmiotem zainteresowania Platformy jest m.in. przyczynianie się
do łagodzenia skutków zmian klimatu, zapewnienie dostępności surowców odnawialnych, wspieranie wielorakiego wykorzystania
lasów i ochrona różnorodności biologicznej przez zrównoważoną gospodarkę leśną, znacząca poprawa efektywności energetycznej
w przemyśle leśnym, dostarczanie produktów i usług, które mają stanowić odpowiedź na zmienne potrzeby społeczeństwa,
zwiększenie elastyczności produkcji przez innowacje procesowe, poszukiwanie odpowiedzi na zwiększenie konkurencji innych
regionów świata.
Analizowana dziedzina wpisuje się w obszar działalności Polskiej Platformy Technologicznej Sektora Leśno-Drzewnego. PPTSL-D
obejmuje całokształt zagadnień związanych z szeroko rozumianym leśnictwem i przemysłem drzewnym, uwzględniając problemy
socjo-ekonomiczne, techniczne, technologiczno-aparaturowe i środowiskowe, edukacyjne i biznesowe w fazach przygotowania
32
33
96
http://cordis.europa.eu/technology-platforms/fabre_en.html
http://www.kpk.gov.pl/ppt/ppt.html?id=808&sct=3
procesów wytwórczych, rozwoju naukowo-technicznego, produkcji, zagospodarowania produktów finalnych (LCA wyrobów,
recykling) w aspektach zrównoważonego rozwoju. Wśród celów technologicznych wskazuje się m.in.
•
•
modernizację, zwiększenie konkurencyjności i efektywności wyrobów sektora leśno-drzewnego;
kształtowanie zrównoważonego rozwoju sektora leśno-drzewnego w aspekcie przyrodniczym, społecznym i ekonomicznym:
rozwój lasów – zalesień, optymalizacja powiązań kompleksu leśno-drzewnego z innymi sektorami gospodarki narodowej,
kształtowanie gospodarki leśnej, m.in. w aspekcie gruntów porolnych, drzewa szybkorosnące, optymalizacja ochrony
i konserwacji drewna, minimalizacja szkodliwych oddziaływań przemysłu drzewnego na środowisko34.
Na liście członków nie ma podmiotów mających siedzibę w województwie lubelskim.
Technologie związane z rybactwem śródlądowym
Analizowana dziedzina wpisuje się w obszar działalności podejmowanej przez European Aquaculture Technology and Innovation
Platform (EATiP), której celem jest rozwój, wspieranie i promowanie akwakultury, a szczególnie technologii i innowacji w dziedzinie
akwakultury w Europie.
Analizowana dziedzina nie jest odrębnym przedmiotem zainteresowania żadnej z polskich platform technologicznych, jednak po
części wpisuje się w obszar zainteresowania Polskiej Platformy Technologicznej Żywności oraz Polskiej Platformy Biotechnologii.
Technologie w zakresie przemysłu spożywczego (produkcja produktów spożywczych i napojów)
Analizowana dziedzina wpisuje się w obszar działalności europejskiej platformy technologicznej Food for Life. Główne
jej cele to wzmocnienie europejskiego procesu innowacji, poprawa transferu wiedzy i stymulowania konkurencyjności
europejskiej w całym łańcuchu żywnościowym. Wytwarzane produkty są bezpieczniejsze niż kiedykolwiek, ale nadmierne
spożycie żywności i zmniejszenie aktywności fizycznej doprowadziły do znacznego wzrostu chorób związanych ze
stylem życia w społeczeństwie europejskim. Liczba zachorowań na otyłość, choroby serca, cukrzycę itp. wzrośnie do
niedopuszczalnego poziomu, jeśli nie zostaną natychmiast podjęte odpowiednie środki. Europejski przemysł rolno-spożywczy
jest świadomy swojej roli w profilaktyce chorób związanych ze stylem życia, jednak ten obszar wymaga kompleksowych,
całkowicie nowych i innowacyjnych koncepcji, które nie mogą być wprowadzane i wykorzystywane bez istotnych inwestycji
ukierunkowanych na badania i rozwój. ETP „Food for Life” daje wyjątkową okazję dla wszystkich zainteresowanych stron
w europejskim łańcuchu żywnościowym do zwiększenia konkurencyjności i zagwarantowania dalszej pomyślności oraz dobrobytu
konsumentom w całej Europie. Z analizowanym obszarem powiązana jest również Technology Platform for organic food & farming
and low-input agriculture: TP Organics, której szersza charakterystyka została przedstawiona w rozdziale poświęconym produkcji
roślinnej.
Analizowany sektor wpisuje się w obszar działalności Polskiej Platformy Technologicznej Żywności, która wspiera rozwój
zrównoważonego, skutecznego, innowacyjnego i konkurencyjnego przemysłu rolno-spożywczego w Polsce, zapewniającego
zwiększenie zatrudnienia oraz uczestniczącego w zrównoważonym rozwoju Europy. Jej celem jest wzmocnienie przedsiębiorczości
oraz zwiększenie zdolności przemysłu do tworzenia i wykorzystania możliwości rynkowych. W celu polepszenia jakości życia
Polaków oraz zintensyfikowania wzrostu krajowego przemysłu rolno-spożywczego i zwiększenia jego konkurencyjności przez
wdrażanie innowacji, cały wysiłek koncentruje się na 6 kluczowych, współzależnych obszarach:
•
•
•
•
•
•
34
żywność i zdrowie,
jakość żywności a procesy produkcyjne,
żywność i konsument,
bezpieczeństwo żywności,
zrównoważona produkcja żywności,
zarządzanie łańcuchem żywnościowym.
97
Polska Platforma Technologiczna Żywności koncentruje swoje wysiłki na takich obszarach badawczych z zakresu przetwórstwa
spożywczego, jak np.:
•
•
•
żywnościowe i pasza zwierzęca, oparte na takich systemach, jak: produkcja zintegrowana, niskonakładowe rolnictwo,
w tym rolnictwo ekologiczne oraz wykorzystujące nauki biologiczne i biotechnologię;
wpływ żywności na zdrowie, np. w odniesieniu do nowych produktów, produktów pochodzących z gospodarstw
ekologicznych, żywności funkcjonalnej, produktów zawierających organizmy modyfikowane genetycznie i produktów
będących wynikiem najnowszych osiągnięć biotechnologicznych;
w tym organizmów będących wynikiem najnowszych osiągnięć biotechnologicznych35.
Technologia: przemysł chemiczny (w tym produkcja wyrobów opartych na bioreakcjach i bioprocesach)
Analizowana technologia jest przedmiotem zainteresowania europejskiej platformy technologicznej Sustainable Chemistry
(SusChem). Misją SusChem jest inicjowanie i inspirowanie europejskich innowacji z zakresu chemii i biochemii, w celu skutecznego
reagowania na wyzwania społeczeństwa, przez zapewnienie trwałych rozwiązań. Zintegrowane działania w obszarze zrównoważonej
chemii i biotechnologii powinny zapewnić uzyskanie rozwiązań dla przyszłych pokoleń. Obejmuje to projektowanie, produkcję
i stosowanie skutecznych, efektywnych, bezpiecznych i bardziej przyjaznych dla środowiska produktów i procesów chemicznych.
Dziedzina będąca przedmiotem analizy wpisuje się w zakres zainteresowań Polskiej Platformy Biotechnologii. W sferze jej działań
znajduje się zrównoważony rozwój bioprocesów, w szczególności R&D w zakresie nowych chemikaliów, zarówno w produkcji
nisko- jak i wysokotonażowej, biofarmaceutyków, nowoczesnych leków, testów diagnostycznych, funkcjonalnych składników
żywności i bardziej czystych, opartych na biokatalizie procesów. Ponadto sektor chemiczny należy wiązać z Polską Platformą
Technologiczną Zrównoważonej Chemii, której aktywność jest m.in. skierowana na: wypełnienie luki między nauką i przemysłem
– zwiększenie wsparcia finansowego nauki ze strony przemysłu; badania naukowe; komunikację społeczną w celu poprawy
wizerunku przemysłu chemicznego; współpracę między przemysłem i jednostkami badawczymi; bezpieczeństwo chemiczne.
Wśród jej celów technologicznych są np. nowe technologie wieloskładnikowych produktów na potrzeby rolnictwa. Wśród jej
członków można wskazać m.in. koncern chemiczny Grupę Azoty S.A.
Technologia: sektor energetyczny (produkcja bioenergii z zasobów pochodzenia biologicznego)
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności podejmowanej przez European Technology Platform on Renewable
Heating & Cooling, która kieruje swoje wysiłki na koordynację i rozwój badań na poziomie europejskim, krajowym, regionalnym
i lokalnym, rozwój programów i wdrażania inicjatyw w sektorze ogrzewania i chłodzenia ze źródeł odnawialnych. W ramach platformy
został utworzony i funkcjonuje specjalny panel, dedykowany wykorzystaniu technologii biomasy – Biomass Technology Panel,
umożliwiający współpracę przemysłu i sektora B+R w zakresie określenia wspólnej strategii zwiększenia wykorzystania ogrzewania
i chłodzenia na bazie biomasy w Europie.
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności Polskiej Platformy Technologicznej Zrównoważonych Systemów
Energetycznych i Czystej Karboenergii, która zajmuje się m.in. energetycznym wykorzystaniem biomasy i odpadów, tj.:
•
•
•
•
technologiami utylizacji biomasy i odpadów, w tym współspalaniem węgla i biomasy oraz zgazowaniem i fermentacją
metanową biomasy;
oceną zagrożenia urządzeń energetycznych wykorzystujących biomasę oraz technologiami i materiałami zabezpieczającymi
te urządzenia przed erozją i korozją;
oceną korzyści oraz zagrożeń ekologicznych, związanych z utylizacją biomasy i odpadów biodegradowalnych;
przyłączaniem i współpracą rozproszonej generacji odnawialnej z siecią elektroenergetyczną.
Wśród uczestników platformy nie ma podmiotów z województwa lubelskiego.
35
98
Technologia: przemysł obróbki i przetwarzania drewna (w tym produkcja mebli i wyrobów z drewna)
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności podejmowanej przez Forest-based Sector Technology Platform (FTP).
Charakterystykę Platformy zamieszczono w rozdziale poświęconym leśnictwu.
Analizowany obszar jest przedmiotem zainteresowania Polskiej Platformy Technologicznej Sektora Leśno-Drzewnego. PPTSL-D,
jak już była o tym mowa w rozdziale poświęconym leśnictwu, obejmuje całokształt zagadnień związanych z szeroko rozumianym
leśnictwem i przemysłem drzewnym. Od strony merytorycznej obejmuje m.in.:
•
•
•
produkty przemysłu włókien drewnopochodnych – mas celulozowych i papieru;
wyroby drzewne (np. tarcica, konstrukcje, ogrodzenia, słupy, wyroby płyt drewnopochodnych, galanteria z drewna, meble,
konstrukcyjne elementy klejone, domy z drewna);
specjalności/nowe biznesy (produkcje inne niż tradycyjne).
Wśród celów technologicznych można wskazać np.:
•
•
•
modernizację, zwiększenie konkurencyjności i efektywności wyrobów sektora leśno-drzewnego przez wprowadzenie
nowoczesnych rozwiązań i technologii wykorzystujących światowy postęp w technikach obróbki i uszlachetniania drewna
i materiałów drewnopochodnych oraz wdrażających procesy biotechnologiczne, nanotechnologie i „zieloną” chemię;
proekologiczne i energooszczędne technologie wytwórcze przemysłu drzewnego i papierniczego: rozwój technologii
przerobu, narzędzi, produkcji oraz skali i obszarów zastosowań drewna, zwłaszcza z surowca liściastego, odpady z tworzyw
drzewnych, nowoczesne środki i technologie ochrony, klejenia, wykańczania powierzchni (biomimetyka) drewna
i materiałów drewnopochodnych, „inteligentne” powierzchnie i opakowania;
nauki podstawowe, zasoby informacyjne i edukację w socjo-ekonomicznym wymiarze sektora leśno-drzewnego:
pogłębienie wiedzy o drewnie i jego przetwarzaniu, rozwój informatycznych technologii komunikacji i wymiany informacji
oraz sterowania procesami produkcji, ekspansja e-biznesu w sektorze leśno-drzewnym, tworzenie (elektronicznych)
naukowych zasobów wiedzy, rozwój nauk obliczeniowych, monitoring i „foresight” sektora leśno-drzewnego rynku
drzewnego: potrzeb klientów, technologii, aparatury; rozwój badań społeczno-ekonomicznych36.
Technologia: usługi medyczne (nowe metody i technologie leczenia w medycynie)
Analizowana dziedzina wpisuje się w obszar działalności europejskiej platformy technologicznej z zakresu nanomedycyny, pod
nazwą European Technology Platform on Nanomedicine. Celem jej działalności jest wypracowanie jasnej strategicznej wizji,
w nawiązaniu i odniesieniu do Programu Badań Strategicznych, zmniejszenie fragmentacji badań nanomedycznych, mobilizacja
dodatkowych inwestycji publicznych i prywatnych w przedmiotowym zakresie, określenie obszarów priorytetowych, zwiększenie
innowacyjności nanobiotechnologii do wykorzystania medycznego.
Trzy główne priorytety to:
•
•
•
diagnostyka oparta na nanotechnologii, w tym obrazowanie,
ukierunkowanie na wprowadzanie nowych leków,
medycyna regeneracyjna.
Analizowany sektor wpisuje się w obszar działalności Polskiej Platformy Innowacyjnej Medycyny. Jej cele technologiczne
to wspieranie innowacji w zakresie poszukiwania nowych leków i markerów diagnostycznych w Polsce oraz dostosowanie
się do działalności europejskiej platformy technologicznej „Innovative Medicine for Europe”. Zrzesza ona polskie firmy
inwestujące w badania, których celem jest: poszukiwanie nowych leków, nowych technologii medycznych, unowocześnianie
sprzętu medycznego, rozwój badań oraz podejmowanie strategicznych inicjatyw służących innowacji w medycynie. Wśród
celów platformy jest także nadzór nad spójnością programową z założeniami europejskiej platformy technologicznej –
„Innovative Medicine for Europe”; opracowanie strategicznego planu rozwoju sektora medycznego w perspektywie średnioi długofalowej, z uwzględnieniem rozwoju polskich innowacji w medycynie; wspieranie innowacji w zakresie poszukiwania nowych
leków i terapii oraz stymulowanie kierunków rozwoju w zakresie innowacji w medycynie; wzrost efektywności i skrócenie czasu
leczenia połączone z zwiększeniem dostępności terapii; zamiana procedur chirurgicznych na procedury ambulatoryjne, a tym
36
99
samym redukcja kosztów hospitalizacji i oszczędności dla polskiej służby zdrowia. Platforma skupia przede wszystkim podmioty
z branży farmaceutycznej. Wśród członków Platformy są podmioty z województwa lubelskiego: Biomed sp. z o.o., Wytwórnia
Surowic i Szczepionek oraz Biowet Puławy sp. z o. o.
Technologia: usługi prozdrowotne (nowatorskie metody i usługi na rzecz zachowania człowieka w dobrej kondycji psychicznej
i fizycznej)
Analizowana dziedzina wpisuje się w obszar działalności europejskiej platformy technologicznej Food for Life. Jej główne cele
to wzmocnienie europejskiego procesu innowacji, poprawa transferu wiedzy i stymulowania konkurencyjności europejskiej
w całym łańcuchu żywnościowym. Wytwarzane produkty są bezpieczniejsze niż kiedykolwiek, ale nadmierne spożycie żywności
i zmniejszenie aktywności fizycznej doprowadziły do znacznego wzrostu chorób związanych ze stylem życia w społeczeństwie
europejskim. Liczba zachorowań na otyłość, choroby serca, cukrzycę itp. wzrośnie do niedopuszczalnego poziomu, jeśli nie
zostaną natychmiast podjęte odpowiednie środki. Niezbędna jest profilaktyka w zakresie chorób związanych ze stylem życia.
Obszar ten wymaga kompleksowych, całkowicie nowych i innowacyjnych koncepcji, które nie mogą być wprowadzane
i wykorzystywane bez istotnych inwestycji ukierunkowanych na badania i rozwój. ETP „Food for Life” daje wyjątkową okazję
wszystkim zainteresowanym stronom w europejskim łańcuchu żywnościowym do zwiększenia konkurencyjności i zagwarantowania
dalszej pomyślności oraz dobrobytu konsumentom w całej Europie.
Analizowany sektor wpisuje się w obszar działalności Polskiej Platformy Technologiczej Żywności, której działania zmierzają do
wzmocnienia przedsiębiorczości oraz zwiększenia zdolności przemysłu do tworzenia i wykorzystania możliwości rynkowych.
W celu polepszenia jakości życia Polaków oraz zintensyfikowania wzrostu krajowego przemysłu rolno-spożywczego i zwiększenia
jego konkurencyjności przez wdrażanie innowacji, cały wysiłek koncentruje się na 6 kluczowych, współzależnych obszarach:
•
•
•
•
•
•
żywność i zdrowie,
jakość żywności a procesy produkcyjne,
żywność i konsument,
bezpieczeństwo żywności,
zrównoważona produkcja żywności,
zarządzanie łańcuchem żywnościowym.
Polska Platforma Technologiczna Żywności koncentruje swoje wysiłki na takich obszarach badawczych z zakresu przetwórstwa
spożywczego, jak np.:
•
•
•
zdrowe, odżywcze, funkcjonalne i urozmaicone produkty żywnościowe;
wpływ żywności na zdrowie, np. w odniesieniu do: nowych produktów, produktów pochodzących z gospodarstw
ekologicznych, żywności funkcjonalnej, produktów zawierających organizmy modyfikowane genetycznie i produktów
będących wynikiem najnowszych osiągnięć biotechnologicznych;
w tym będących wynikiem najnowszych osiągnięć biotechnologicznych37.
Technologia: przemysł farmaceutyczny (produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i farmaceutyków,
w tym biofarmaceutyków
Analizowana dziedzina wpisuje się w obszar działalności europejskiej platformy technologicznej z zakresu nanomedycyny, pod
nazwą European Technology Platform on Nanomedicine, której charakterystykę przedstawiono w rozdziale poświęconym usługom
medycznym. Z analizowanym obszarem jest powiązana również European Technology Platform on Innovative Medicines (IMI).
Platforma ta została uruchomiona w ramach 6 Programu Ramowego. Nadrzędnym celem IMI jest zwiększenie w Europie obszarów
ściślejszej współpracy w ramach infrastruktury B+R w środowisku farmaceutycznym oraz przyspieszenie opracowywania bardziej
skutecznych i bezpiecznych dla pacjentów leków. Aby osiągnąć ten cel, IMI tworzy unikalne, duże sieci innowacji w badaniach
farmaceutycznych. Łączy siły konkurujących firm farmaceutycznych w projektach badawczych i szkoleniowych. Firmy te mają
wówczas okazję współpracować ze sobą i ze środowiskiem akademickim oraz organizacjami nadzoru i organizacjami pacjentów
w celu rozwiązania najważniejszych barier w rozwoju leków.
37
100
Główne wyzwania to:
•
•
•
przemysłowe – niewystarczające inwestycje B+R,
naukowe – złożoność technologiczna,
organizacyjne na poziomie europejskim – rozdrobniony rynek badań w Europie, zazwyczaj zlokalizowany
w nieodpowiednim miejscu.
Aby sprostać tym wyzwaniom, IMI wykorzystuje know-how i wiedzę dostępną w sektorze biofarmaceutycznym w Europie, łącząc
jednocześnie kompetencje oraz zasoby domeny publicznej i prywatnej.
Analizowany sektor wpisuje się w obszar działalności Polskiej Platformy Innowacyjnej Medycyny. Jej cele technologiczne
to wspieranie innowacji w zakresie poszukiwania nowych leków i markerów diagnostycznych w Polsce oraz dostosowanie
działalności do europejskiej platformy technologicznej „Innovative Medicine for Europe”. Zrzesza ona polskie firmy inwestujące
w badania, mające na celu: poszukiwanie nowych leków, nowych technologii medycznych, unowocześnianie sprzętu medycznego,
rozwój badań oraz podejmowanie strategicznych inicjatyw służących innowacji w medycynie. Uczestnicy Polskiej Platformy
Technologicznej Medycyny Innowacyjnej podejmują działania na rzecz rozwoju innowacyjności w medycynie, aby nowe leki oraz
nowe technologie, tworzone w oparciu o polskie wynalazki, poszerzały dostępność terapii dla pacjentów, pomagały ratować
ludzkie życie, a także przynosiły dochód polskiej gospodarce. Wśród członków Platformy są podmioty z województwa lubelskiego:
Biomed sp. z o.o., Wytwórnia Surowic i Szczepionek oraz Biowet Puławy sp. z o. o.
Europejskie platformy technologiczne działające w obszarze ICT to:
1.
2.
3.
4.
5.
38
Embedded Computing Systems (JTI ARTEMIS) – platforma technologiczna ARTEMIS (zaawansowane badania oraz technologie
dla inteligencji i systemów wbudowanych) skupia najważniejsze podmioty z branży systemów wbudowanych. Systemy
wbudowane oznaczają komputery lub mikroprocesory znajdujące się wewnątrz otaczających nas urządzeń, które nie
mogą być modyfikowane przez użytkownika. Celem platformy ARTEMIS, budowanej na bazie Strategicznego Planu
Badań rozwijanego przez europejską platformę technologiczną, jest pomoc Europie we wzmocnieniu i skonsolidowaniu
europejskiego prymatu w rozwoju technologii związanych z komputerowymi systemami wbudowanymi. Drugim ważnym
celem jest pomoc europejskiemu przemysłowi w konsolidacji i wzmocnieniu jego światowego przywództwa w obszarze
technologii wbudowanych systemów komputerowych. JTI ARTEMIS postawił sobie za zadanie zdefiniowanie i wdrożenie
Agendy Badawczej dla Wbudowanych Systemów Komputerowych38.
The European Robotics Technology Platform (EUROP) – organizacja wspierana przez Komisję Unii Europejskiej, zrzeszająca
przede wszystkim partnerów przemysłowych. Jej celem jest wzmocnienie konkurencyjności europejskiej robotyki,
wspomaganie nowych rozwiązań i rozwoju robotyki na tle świata, a także poprawa jakości życia Europejczyków dzięki
wdrażaniu nowych technologii.
High Performance Computing (HPC) – unijna inicjatywa, partnerstwo publiczno-prywatne na rzecz wysokowydajnego
przetwarzania danych, wspierające rozwój technologii HPC, umożliwiające zacieśnienie współpracy z europejskimi
dostawcami technologii HPC, a także stworzenie europejskiego ekosystemu HPC.
European Nanoelectronics Initiative Advisory Council (ENIAC) – jest to partnerstwo publiczno-prywatne, którego obszarem
zainteresowań jest nanoelektronika. Skupia ono członków ENIAC/państwa stowarzyszone, wspierane jest przez Komisję
Europejskią i AENEAS (stowarzyszenie reprezentujące europejskie podmioty z obszaru B+R w tej dziedzinie). Platforma
ta opracowała wieloletni program strategiczny rozwoju nanoelektroniki w Europie. Zadaniem ENIAC jest koordynacja
europejskich badań naukowych w zakresie nanoelektroniki poprzez kierowanie zaproszeń do składania wniosków
i zarządzanie realizacją projektów badawczych.
European Technology Platform on Smart Systems Integration (EPoSS) – jest to inicjatywa przemysłu, mająca na celu
zdefiniowanie potrzeb w zakresie badań i rozwoju oraz innowacji, w odniesieniu także do wymogów polityki w zakresie
integracji inteligentnych systemów i zintegrowanych mikro- i nanosystemów. EPoSS obejmuje wszystkie kluczowe
podmioty, publiczne i prywatne, w łańcuchu wartości, tak aby zapewnić wspólne europejskie podejście do innowacji
w zakresie integracji inteligentnych systemów. Platforma przyczynia się do realizacji strategii Europa 2020, strategii
wzrostu UE w nadchodzącej dekadzie, w kierunku gospodarki inteligentnej, zrównoważonej i sprzyjającej włączeniu
społecznemu. Grupa dużych przedsiębiorstw przemysłowych i instytucji badawczych z ponad 20 państw członkowskich
UE zamierza koordynować swoje działania w zakresie integracji inteligentnych systemów. Głównym celem jest
opracowanie wizji i wypracowanie strategicznego programu badań nad innowacyjną integracją inteligentnych systemów.
http://www.ncbir.pl/programy-miedzynarodowe/jtiju/artemis/
101
6.
7.
8.
9.
10.
Integral Satcom Initiative (ISI) – członkami platformy jest większość zainteresowanych podmiotów publicznych i prywatnych
z zakresu łączności satelitarnej (SATCOM) i sektora kosmicznego w Europie. Platforma współpacuje z Komisją Europejską
i Europejską Agencją Kosmiczną (ESA), państwami członkowskimi i państwami stowarzyszonymi w UE i ESA, narodowymi
agencjami kosmicznymi, organizacjami międzynarodowymi i innymi europejskimi platformami technologicznymi. ISI działa
w kierunku konwergencji i integracji sieci satelitarnych i naziemnych, zarówno telefonii stacjonarnej, jak i komórkowej,
biorąc pod uwagę wszystkie aspekty mechanizmów współpracy i współdziałania. ISI wspiera rozwój aplikacji i usług,
reprezentując podejście zorientowane na użytkowników, by mogli oni stać się pełnoprawnymi członkami społeczeństwa
opartego na wiedzy. W obszarze zainteresowań ISI jest m.in. łączność satelitarnej nawigacji, obserwacja Ziemi i systemów
zarządzania ruchem powietrznym.
Net!Works – europejska platforma technologiczna sieci i serwisów komunikacyjnych. Misją gromadzącej ponad 700
interesariuszy z sektora komunikacyjnego sieci jest umacnianie Europy na pozycji lidera technologii sieciowych. Platforma
Net!Works współpracuje również z podmiotami spoza społeczności naukowej. W kontakcie z platformą są na przykład
decydenci z rozmaitych organów publicznych odpowiedzialnych za rozwój gospodarczy czy politykę lokalną i regionalną39.
Networked and Electronic Media (NEM) – platforma poruszająca problemy mediów sieciowych i elektronicznych
oraz sektorów kreatywnych. Umożliwia ona współpracę i wymianę informacji i opinii na temat stanu badań i rozwoju
(B+R) oraz perspektyw w przedmiotowej dziedzinie. Z uwagi na wprowadzenie programu Horyzont 2020, odnowiona
inicjatywa funkcjonuje w bieżącym okresie pod nazwą „Nowy NEM”. „Nowy NEM” będzie realizować swój cel przez
promowanie innowacyjnego europejskiego podejścia do zbieżnej kwestii mediów, treści i kreatywności na rzecz
przyszłości mediów internetowych, które poprawią jakość życia obywateli europejskich, dzięki pełniejszemu korzystaniu
z mediów. Kluczowym celem „Nowego NEM” jest skupienie się na innowacyjnych usługach i aplikacjach, które tworzą
różne media.
Networked European Software and Services Initiative (NESSI) – sieciowa europejska inicjatywa dla oprogramowania
i usług jest europejską platformą technologiczną (ETP), skupiającą przemysł, naukowców i innych interesariuszy w celu
promowania technologii siatek. ETP współpracuje z interesariuszami w celu zdefiniowania Strategicznego Programu
Badań (SRA) oraz wniesienia wkładu w jego wdrożenie. Głównym celem NESSI jest praca nad zasadniczymi przemianami,
jakie zachodzą w szybko zmieniającym się środowisku informatyki. Dotyczy to lepszego dostępu do tańszych, ale bardziej
niezawodnych usług, zapewniających pomoc w zakresie wzrostu przemysłowego40.
Photonics21 – platforma przemysłowa, wspierającego działania Unii Europejskiej w obszarze rozwój technologii
fotonicznych, zrzeszająca firmy i instytuty zajmujące się rozwojem fotoniki i fotowoltaiki.
Polskie platformy technologiczne działające w obszarze technologii informatycznych:
1.
2.
3.
Polska Platforma Technologii Mobilnych i Komunikacji Bezprzewodowej, koordynowana przez Politechnikę Warszawską.
Platforma miała silną reprezentację w europejskiej platformie technologicznej Mobile and Wireless Communications
eMobility. Jest ona strukturą skupiającą firmy oraz jednostki badawczo-rozwojowe związane z technologiami komunikacji
bezprzewodowej, działającą jako katalizator współpracy między tymi instytucjami. Jej strategicznym celem jest integracja
i wzmacnianie potencjału Polski i polskich firm w sferze usług, aplikacji i technologii mobilnych dla przyspieszonego rozwoju
mobilnego i otwartego społeczeństwa informacyjnego oraz zdynamizowania rozwoju gospodarczego kraju. Zadania
operacyjne platformy skupiają się na wypracowaniu wizji rozwoju polskiego sektora łączności mobilnej i budowie mapy
drogowej tego rozwoju. Platforma włącza się aktywnie w proces kreowania polityki i prawodawstwa, służących pobudzaniu
innowacyjności w powyższych dziedzinach. Działa ona na rzecz zwiększenia konkurencyjności polskiej gospodarki
w obszarze komunikacji mobilnej i bezprzewodowej przez dostarczanie informacji o możliwościach finansowania
przedsięwzięć badawczo-rozwojowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz inicjowanie i prowadzenie wspólnych
badań naukowo-technicznych i komercjalizację rozwiązań naukowych.
Polska Platforma Technologii Informatycznych – platforma była koordynowana przez Polską Izbę Informatyki
i Telekomunikacji, ale zawiesiła działalność.
Polska Platforma Technologiczna Opto- i Nanoelektroniki – przechodzi reorganizację. Koordynatorem staje się Instytut Optyki
Stosowanej z Warszawy. Platforma będzie blisko współpracować z europejską platformą technologiczną Photonics2141.
Gospodarka niskoemisyjna
Technologia: wydobywanie i przetwarzanie surowców kopalnych na cele energetyczne (w tym węgla kamiennego i gazu
łupkowego)
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności podejmowanej przez Zero Emission Fossil Fuel Power Plants42.
Przedmiotem zainteresowania platformy są prace nad czystymi technologiami węglowymi oraz technologiami wychwytywania
CO2.
http://cordis.europa.eu/news/rcn/33766_pl.html
http://cordis.europa.eu/result/brief/rcn/5815_pl.html
41
http://www.pi.gov.pl/PARPFiles/file/OIB/publikacje/20121019_raportOIiP.pdf
42
http://ec.europa.eu/research/energy/eu/index_en.cfm?pg=research-ccs
39
40
102
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności PPT Zrównoważonych Systemów Energetycznych i Czystej Karboenergii43.
Jednym z obszarów merytorycznych platformy jest czysta karboenergia, w ramach której podejmowane będą działania,
polegające między innymi na opracowaniu nowych, konkurencyjnych technologii wydobycia węgla kamiennego, gwarantujących
ekonomicznie uzasadnione pozyskiwanie paliwa dla energetyki. Wśród uczestników platformy nie ma podmiotów z województwa
lubelskiego.
Technologia: wytwarzanie i przechowywanie energii odnawialnej ze słońca (instalacje solarne i fotowoltaiczne)
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności Photovoltaics44. Przedmiotem zainteresowania platformy jest
opracowanie strategii i odpowiedniego planu realizacji edukacji, badań i rozwoju technologii, innowacji i wdrażania na rynku
energii fotowoltaicznej oraz energii słonecznej.
Analizowana technologia nie jest przedmiotem zainteresowania żadnej z polskich platform technologicznych.
Technologia: wytwarzanie i przechowywanie energii odnawialnej z wody (hydroenergetyka i geotermia)
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności podejmowanej przez European Steel Technology Platform45. Na
stronach internetowych platformy wskazano, że stal jest niezastąpionym materiałem w energetyce. Przedmiotem zainteresowania
platformy jest zastosowanie stali, między innymi w turbinach elektrowni wodnych.
Technologia: wytwarzanie i przechowywanie energii z wiatru (turbiny wiatrowe)
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności podejmowanej przez European Steel Technology Platform46 oraz
European Technology Platform for Wind Energy47. Na stronach pierwszej z platform wskazano, że stal jest niezastąpionym
materiałem w energetyce. Przedmiotem zainteresowania platformy jest zastosowanie stali między innymi w turbinach elektrowni
wiatrowych. Natomiast European Technology Platform for Wind Energy jest miejscem wymiany doświadczeń podmiotów
zainteresowanych problematyką energii wiatrowej. Celem działania platformy jest prowadzenie prac badawczych i rozwojowych
w obszarze energetyki wiatrowej.
Technologia: wytwarzanie energii w ogniwach paliwowych, w tym wodorowych
Analizowana technologia nie jest przedmiotem zainteresowania żadnej z europejskich platform technologicznych.
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności PP Technologii Nuklearnych48 oraz PPT Wodoru i Ogniw Wodorowych49.
Jednym z obszarów merytorycznych PP Technologii Nuklearnych jest zastosowanie technologii nuklearnych w energetyce. Obszar
działania PPT Wodoru i Ogniw Wodorowych obejmuje między innymi opracowanie strategii rozwoju technologii wodorowych
w energetyce i przemyśle, a także wykorzystanie ogniw paliwowych jako źródeł czystej energii. Wśród uczestników obu platform
nie ma podmiotów z województwa lubelskiego.
http://www.eupvplatform.org/
45
http://cordis.europa.eu/estep/
46
http://cordis.europa.eu/estep/
47
http://www.windplatform.eu/
48
http://www.kpk.gov.pl/ppt/ppt.html?id=970
49
43
44
103
Technologia: rozwój inteligentnych sieci energetycznych (smart grids)
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności podejmowanej przez European Technology Platform for the
Electricity Networks of the Future50 oraz European Technology Platform on Smart Systems Integration51. Pierwsza z platform jest
podstawowym europejskim forum wymiany doświadczeń na temat inteligentnych sieci
energetycznych. W ramach drugiej – podejmowane są prace badawcze i rozwojowe w analizowanym obszarze.
Technologia: przechwytywanie, składowanie i wykorzystywanie dwutlenku węgla (CO2)
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności podejmowanej przez Zero Emission Fossil Fuel Power Plants52 oraz
Sustainable Chemsistry53. Przedmiotem zainteresowania pierwszej z platform są prace nad czystszymi technologiami węglowymi
oraz technologiami wychwytywania CO2. W ramach drugiej – podejmowane są prace badawcze nad technologiami dotyczącymi
przechwytywania i składowania CO2.
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności PPT Zrównoważonej Chemii54 oraz PPT Zrównoważonych Systemów
Energetycznych i Czystej Karboenergii55. Jednym z obszarów merytorycznych PPT Zrównoważonej Chemii jest prowadzenie badań
naukowych (nowe reakcje chemiczne i inżynieria chemiczna, biotechnologia przemysłowa, technologie materiałowa). Obszar działania
PPT Zrównoważonych Systemów Energetycznych i Czystej Karboenergii obejmuje wychwytywanie oraz sekwestrację CO2 powstającego
w utylizacji paliw kopalnych oraz nowoczesne, efektywne technologie przeróbki węgla w celu uzyskania wysokiej jakości paliw dla
energetyki. Wśród uczestników obu platform nie ma podmiotów z województwa lubelskiego.
Technologia: technologie zmniejszające energochłonność budynków
Analizowana technologia nie jest przedmiotem zainteresowania żadnej z europejskich platform technologicznych.
Analizowana technologia wpisuje się w obszar działalności PPT Budownictwa56. Jednym z obszarów merytorycznych platformy jest
opracowanie materiałów do izolacji cieplnej, pozwalających na minimalizowanie zapotrzebowania na energię oraz tworzących
dodatnie efekty energetyczne budynków, a także nie wpływających na oryginalny wygląd substancji zabytkowej. Wśród uczestników
platformy nie ma podmiotów z województwa lubelskiego.
http://www.smartgrids.eu/
http://www.smart-systems-integration.org/public
52
http://ec.europa.eu/research/energy/eu/index_en.cfm?pg=research-ccs
53
http://www.suschem.org/
54
55
56
50
51
104
6.
Ocena możliwości zaangażowania jednostek naukowych do prowadzenia interdyscyplinarnych
badań w dziedzinach inteligentnych specjalizacji do roku 2020
6.1.
Ocena świadomości oraz wiedzy przedstawicieli jednostek naukowych do prowadzenia badań w dziedzinach
inteligentnych specjalizacji
Pytanie badawcze 17, 17a, 17b (źródło: IDI, FGI)
Jaki jest poziom świadomości i zrozumienia wśród pracowników naukowo-badawczych nt. konieczności prowadzenia badań w obszarach
Czy jednostki mają wystarczającą wiedzę w zakresie Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Lubelskiego i określonych inteligentnych
specjalizacji?
Czy zamierzają włączyć się w proces rozwoju inteligentnych specjalizacji regionu? Jeśli tak, to w jaki sposób?
Strategia na rzecz inteligentnej specjalizacji (smart specialisation) stanowi zasadniczy komponent europejskiej polityki wobec
regionów, który jest jednocześnie próbą całościowego spojrzenia na zagadnienie specjalizacji w zakresie nauki, technologii
i gospodarki oraz ścisłego powiązania działalności badawczo-rozwojowej i kapitału ludzkiego, prowadzącą do zidentyfikowania
i wyboru dziedzin o największym potencjale, które mogą zapewnić przewagę konkurencyjną regionu na poziomie międzynarodowym
i skoncentrowanie na nich wsparcia. Brak wiedzy wśród pracowników naukowo-badawczych co do obszarów kluczowych dla
gospodarki województwa lubelskiego, w których województwo chce się specjalizować i zwiększać konkurencyjność, może
przełożyć się na mniejszą efektywność wzrostu konkurencyjności i rozwoju wspieranych obszarów. Niezbędne jest zatem podjęcie
działań upowszechniających wiedzę w zakresie specjalizacji województwa.
Myślę, że wielu pracowników nie zna nawet terminu inteligentna specjalizacja województwa lubelskiego. IDI21
Moja wiedza na ten temat jest bardzo ograniczona i w zasadzie to, co ja posiadam to jest wiedza, którą czerpię ze spotkań
organizowanych przez Urząd Marszałkowski, ewentualnie Krajowy Punkt czy Regionalny Punkt Kontaktowy. IDI19
To dopiero krąży na poziomie, załóżmy dziekanów, może jeszcze kilku kierowników jednostek niższego szczebla, że takie coś się
tworzy. Natomiast takiego nawet zestawienia teoretycznego nie ma. To, to się nie przebiło. Ludzie wiedzą jedno: że kończy się
jedna perspektywa finansowania, pojawia się nowa. IDI 15
Tak jest, mam to wszystko wydrukowane, nie mam czasu na razie na studiowanie tego. IDI12
Wśród badanych jednostek zdecydowana większość planuje odegranie aktywnej roli w procesie rozwoju inteligentnych specjalizacji.
To, co tutaj jest związane z tym regionem, te plany o biogospodarce itd., to ten region i akurat nasza uczelnia, nasz wydział,
wspaniale by się w tym realizował, bo mamy do tego naprawdę duży potencjał. Potencjał bardzo duży i potencjał ludzki i to, co
mamy, jeżeli chodzi o wyposażenie w aparaturę. IDI33
Tak, wiemy co to jest biogospodarka i właściwie w tym kierunku jest to na razie słowo wytrych nie wypełnione jeszcze treścią,
ale bardzo dużo poświęcamy sprawom jakości żywności, ale i produkcji, to są też pasze, bioprodukty, bioenergia w zakresie
biomasy. W ogóle jeżeli chodzi o wykorzystanie biomasy robimy bardzo dużo. Mamy sporo tematów badawczych i doświadczenia
demonstracyjne wspólnie z firmami, które będą z tego korzystały. Jeżeli chodzi o bioprodukty, to mamy zakład, który zajmuje się np.
wtórnym metabolizmem roślinnym i wykorzystaniem tego jako różnych rodzajów dodatków do żywności, do pasz, jako biopreparaty
w integrowanej ochronie, tak że w tym zagadnieniu pracujemy bardzo. Biotechnologia, oczywiście inżynieria rolnicza, to są
zagadnienia, którymi się zajmujemy, ponieważ w instytucie mamy, jako jedyny chyba w kraju instytut, pokrywamy zagadnienia
dotyczące chmielu i tyton,iu więc tutaj wszelkiego rodzaju biotechnologiczne metody podniesienia odporności czy produkcji
sadzonek wirusowych (…) dla plantatorów. W tych zagadnieniach bardzo ściśle pracujemy. IDI3
Pytanie badawcze 18 (źródło: CATI, IDI, ITI)
Jakie modelowe kompetencje (wiedza, umiejętności, postawy) powinny mieć kadry jednostek naukowych, aby być konkurencyjnym na rynku
krajowym i międzynarodowym?
Biogospodarka
Najważniejszymi cechami pracowników jednostek naukowych – cenionymi przez przedsiębiorców ze względu na ewentualne
współdziałanie – są doświadczenia we współpracy z sektorem przedsiębiorstw i specjalistyczna wiedza w dziedzinie będącej jej
przedmiotem. Te warianty odpowiedzi wybierało ok. 8 na 10 ankietowanych. Istotnymi cechami są także ogólna i przekrojowa
wiedza w różnych dziedzinach, w tym w dziedzinie będącej elementem współpracy, oraz umiejętność projektowania i wykonywania
105
obszernych badań. Dla nieco mniejszej części respondentów ważny jest stopień naukowy (doktora lub wyższy). Wśród innych
wskazywanych cech były takie, jak posiadanie referencji, podnoszenie poziomu zawodowego, komunikatywność, kreatywność,
sumienność, zaangażowanie, umiejętność radzenia sobie ze stresem, rzetelność, pracowitość, otwartość, entuzjazm, posiadanie
kontaktów z jednostkami z zagranicy i inne (tab. 64).
Tabela 64. Jakie kompetencje i cechy pracowników jednostek naukowych są Pana/Pani zdaniem ważne ze względu na współpracę z Pana/Pani
firmą:
Zdecydowanie
nieważne, %
Raczej
nieważne, %
Raczej ważne,
%
Zdecydowanie
ważne, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
Ma stopień naukowy doktora lub wyższy
11,9
31,8
34,1
16,1
6,1
100,0
Ma doświadczenie we
z sektorem przedsiębiorstw
współpracy
5,2
5,7
50,9
33,3
5,0
100,0
Ma specjalistyczną wiedzę w danej dziedzinie będącej elementem współpracy
5,5
8,1
44,5
36,3
5,5
100,0
Ma ogólną i przekrojową wiedzę w różnych
dziedzinach, w tym w dziedzinie będącej
elementem współpracy
7,0
12,8
45,2
22,2
12,8
100,0
Ma umiejętność projektowania i wykonywania obszernych badań
8,5
12,5
44,6
20,9
13,5
100,0
Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań CATI
Najważniejszymi cechami pracowników jednostek naukowych są doświadczenia we współpracy z sektorem przedsiębiorstw
i specjalistyczna wiedza w dziedzinie będącej przedmiotem tej współpracy. Wśród innych wskazywanych cech były takie, jak:
komunikatywność, umiejętność pozyskiwania klientów, posiadanie referencji, kreatywność, zaangażowanie i entuzjazm (tab. 65).
firmą:
Zdecydowanie
nieważne, %
Raczej
nieważne, %
Raczej ważne,
%
Zdecydowanie
ważne, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
13,6
6,8
58,3
19,4
1,9
100,0
Ma doświadczenie we
współpracy
7,8
1,0
51,5
37,9
1,9
100,0
Ma specjalistyczną wiedzę w danej
dziedzinie będącej elementem współpracy
7,8
5,8
44,7
39,8
1,9
100,0
Ma ogólną i przekrojową wiedzę
w
różnych
dziedzinach,
w
tym
w
dziedzinie
będącej
elementem
współpracy
7,8
8,7
55,3
18,4
9,7
100,0
Maumiejętność projektowania i wykonywania obszernych badań
8,7
9,7
51,5
18,4
11,7
100,0
Cechami pracowników jednostek naukowych, cenionymi przez przedsiębiorców, są doświadczenia we współpracy z sektorem
przedsiębiorstw i specjalistyczna wiedza w dziedzinie będącej przedmiotem te współpracy. Te warianty odpowiedzi wybierało
co najmniej 9 na 10 ankietowanych. Istotnymi cechami są także ogólna i przekrojowa wiedza w różnych dziedzinach, w tym
w dziedzinie będącej elementem współpracy, oraz umiejętność projektowania i wykonywania obszernych badań. Najmniej
ceniony jest stopień naukowy (doktora lub wyższy). Wśród innych wskazywanych cech cenionych przez przedsiębiorców były
takie, jak: posiadanie referencji, komunikatywność i zdolności zarządcze (tab. 66).
106
firmą:
Zdecydowanie
nieważne, %
Raczej
nieważne, %
Raczej ważne,
%
Zdecydowanie
ważne, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
4,4
32,2
36,7
26,7
0
100,0
Ma doświadczenie we współpracy
2,2
3,3
51,1
43,3
0
100,0
dziedzinie
będącej
elementem
współpracy
3,3
1,1
46,7
48,9
0
100,0
w różnych dziedzinach, w tym
w dziedzinie będącej elementem
współpracy
2,2
10,0
55,6
20,0
12,2
100,0
Ma
umiejętność
projektowania
i wykonywania obszernych badań
2,2
13,3
50,0
22,2
12,2
100,0
Dla przedsiębiorców najważniejszymi cechami pracowników jednostek naukowych – ze wględu na ewentualne współdziałanie – są
doświadczenia we współpracy z sektorem przedsiębiorstw i specjalistyczna wiedza w dziedzinie będącej przedmiotem współpracy.
Te warianty odpowiedzi wybierało ok. 8 na 10 ankietowanych. Trzech na pięciu respondentów uznało, że ważnymi cechami są: ogólna
i przekrojowa wiedza w różnych dziedzinach, w tym w dziedzinie będącej elementem współpracy oraz umiejętność projektowania
i wykonywania obszernych badań. Dla nieco mniejszej części respondentów ważny jest stopień naukowy doktora lub wyższy (tab.
67). Kilku respondentów uznało dodatkowo, że ważną cechą pracowników jednostek naukowych jest komunikatywność.
firmą:
Zdecydowanie
nieważne, %
Raczej
nieważne, %
Raczej ważne,
%
Zdecydowanie
ważne, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
14,5
24,2
32,3
24,2
4,8
100,0
Ma doświadczenie we współpracy
8,1
4,8
35,5
46,8
4,8
100,0
dziedzinie
będącej
elementem
współpracy
8,1
9,7
32,3
45,2
4,8
100,0
w różnych dziedzinach, w tym
w dziedzinie będącej elementem
współpracy
4,8
17,7
32,3
27,4
17,7
100,0
Ma
umiejętność
projektowania
i wykonywania obszernych badań
3,2
19,4
32,3
27,4
17,7
100,0
Pytanie badawcze 18a, 18b (źródło: IDI, FGI)
Jak jednostki naukowe oceniają jakość swoich kadr?
Jakie są główne atuty kadr naukowych oraz jakich kompetencji im brakuje, by skutecznie rozwijać inteligentne specjalizacje regionu?
Odpowiedzi uzyskane na powyższe pytania korelują z odpowiedziami na pytanie badawcze 4. w zakresie, w jakim dokonano oceny
potencjału kadrowego jednostek zaangażowanych w rozwój inteligentnych specjalizacji. Oprócz odesłania do treści odpowiedzi
na pytanie badawcze 4., można tutaj przytoczyć kilka wypowiedzi uczestników indywidualnych wywiadów pogłębionych, którzy
zwracają uwagę na następujące problemy:
Przydałoby się więcej osób z zakresu inżynierii chemicznej, poszukujemy ciągle. Bardzo ważnym obszarem naszego działania są
modernizacje instalacji z przemysłu nawozowego, a tam ta wiedza inżynierska jest niezbędna. IDI1
107
Studenci, doktoranci, myślę że się niekoniecznie nadają do tego, bo przychodzą, robią doktorat, odchodzą, a przy takich aparatach
powinni być specjaliści wysokiej klasy. Jeśli się tworzy takiego specjalistę, to się w niego inwestuje mnóstwo pieniędzy. Musi
pojechać na jedno szkolenie, drugie, zdobyć doświadczenie – to wymaga lat, a potem nie można mu dać takiej gaży, że on powie:
dziękuję idę gdzie indziej, bo tam mi dają 2 razy więcej. IDI8
Mamy w Puławach instytuty naukowe, mamy IUNG, mamy zaplecze, mamy Uniwersytet Przyrodniczy. Sam Lublin to jest jeden
z najlepszych ośrodków medycznych w Polsce. Akademia Medyczna – tu potężne zaplecze, tu żadna technika nie ma się czego
wstydzić. (…) Mamy szpitale, zakłady farmaceutyczne, tak że wykorzystujemy potrzeby ludzkie. To jest duże województwo. Jest
zapotrzebowanie, nie mówię tylko o Lublinie, Zamość – bardzo dobre szpitale, Chełm – ta baza się poprawia. Potem informatyka –
nie chcę się wypowiadać, ale słyszę i dochodzi do mnie naprawdę dużo dobrych słów na temat potencjału, jeśli chodzi o informatykę,
zresztą pan jest przykładem, że firma doskonale pozycjonowana i kopalnie, które nic dodać, nic ująć. Tak że myślę, że zasoby są, ale
cały czas widzę, że nie ma tego przełożenia. FGI II
Jesteśmy jednostką młodą, kadry nam ciągle jeszcze brakuje, tę kadrę sobie dopiero wychowujemy. IDI29
6.2.
Posiadanie strategii rozwoju badań naukowych do roku 2020
Pytanie badawcze 19, 19a (źródło: AI, IDI)
Czy jednostki naukowe mają strategię rozwoju badań naukowych do roku 2020?
Jeśli tak, to w jakim zakresie w strategii tej ujęte są badania w zakresie inteligentnych specjalizacji regionu?
Zdecydowana większość badanych podmiotów ma opracowaną startegię rozwoju, w tym również badań naukowych, przy czym
ich perspektywa czasowa jest zróżnicowana. Najwięcej badanych wskazało na strategię opracowaną na pozimie uczelni.
My strategie posiadamy, z tym, że ta strategia jest związana nie tyle z kierunkami badań, co ze zdobywaniem stopni naukowych.
Czyli nie jest ukierunkowana na konkretną działalność, na konkretne kierunki działań, tylko na to, co my chcemy uzyskać. A my
chcemy pozostać przy kategorii A, tak jak mamy, my chcemy uzyskać uprawnienia do nadawania stopni habilitacyjnych. IDI18
Mamy strategię rozwoju wydziału, a strategia badań naukowych… , to w tej chwili jesteśmy w okresie takiego przestawiania
się. Zostały zlikwidowane badania własne, jest działalność statutowa, na którą ministerstwo coraz mniej funduszy przeznacza.
W związku z powyższym jesteśmy w trakcie opracowywania takich badań naukowych i ta strategia badań naukowych ma powstać
już w takiej pełnej formie do września. Na dzień dzisiejszy taką gotową strategią nie dysponuję, natomiast strategią rozwoju
wydziału – tak. IDI23
Strategia jest w fazie przygotowania. Zmieniamy ją z powodu pewnych zmian, do jakich doszło na rynku i w najbliższym czasie
będzie ustalona nowa strategia. IDI21
Wyniki powyższe zostały potwierdzone w ankietach inwentaryzacyjnych. Również tam uzyskano informacje, że większość
z podmiotów biorących udział w ankiecie inwentaryzacyjnej ma opracowaną strategię rozwoju do 2020 r (tab. 68).
Tabela 68. Opracowana strategia rozwoju badań naukowych do 2020 roku
Jednostka naukowa
108
Opracowana strategia rozwoju
badań naukowych do 2020 roku
NIE
TAK
NIE
TAK
TAK
TAK
TAK
TAK
NIE
NIE
NIE
NIE
AWF im. J. Piłsudskiego w Warszawie, Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej
TAK
Jednostka naukowa
Opracowana strategia rozwoju
badań naukowych do 2020 roku
TAK
TAK
NIE
6.3.
Główne obszary badań strategicznych podejmowanych przez jednostki naukowe w województwie lubelskim
Pytanie badawcze 20, 20a (źródło: DR, AI, IDI)
Jakie są obecne główne obszary badań strategicznych w poszczególnych jednostkach?
Na ile są one powiązane ze wskazanymi dziedzinami inteligentnych specjalizacji?
Województwo lubelskie ma duży potencjał naukowo-badawczy. Układ instytucji, przedsiębiorstw, uczelni stwarza sprzyjające warunki
do rozwoju badań. Lubelszczyzna jest regionem pretendującym do miana silnego ośrodka akademickiego i naukowo-badawczego
we wschodniej części kraju, zwłaszcza w zakresie badań związanych naukami biotechnologicznymi, medycznymi i technicznymi.
Potwierdzają to wyniki analiz przeprowadzonych wśród jednostek naukowych prowadzących badania w dziedzinach związanych
z inteligentnymi specjalizacjami regionu. Znaczna część podejmowanej problematyki badawczej dotyczy najbardziej aktualnych
trendów w światowej nauce. W tabeli 69. zaprezentowano najważniejsze tematy badań strategicznych realizowanych przez
wybrane podmioty, które wzięły udział w badaniu ankietowym.
Tabela 69. Główne tematy badań strategicznych
Nazwa jednostki
Główne tematy badań strategicznych
•
•
Pozyskanie i wykorzystanie odnawialnych źródeł energii
Pulsujące pola elektryczne PEF w nietermicznym konserwowaniu żywności
•
•
•
•
•
Energetyczne i nawozowe wykorzystanie biomasy
Nawożenie biowęglem a zmiany niektórych parametrów gleby i plonów roślin oraz fitometryczna ocena
niektórych właściwości gleb Lubelszczyzny
Badania z zakresu rolnictwa ekologicznego
Niskonakładowe i proekologiczne sposoby regulacji zachwaszczenia w zasiewach roślin uprawnych
Badania w zakresie mikrobiologicznego przetwarzania odpadów organicznych oraz bioremediacji środowiska
przy udziale drobnoustrojów
•
•
•
Krajobrazu
•
•
•
Doskonalenie technologii zrównoważonej produkcji płodów ogrodniczych
Ocena i zachowanie biologicznych i zdrowotnych właściwości owoców, warzyw i ziół
Badania gatunków szkodliwych i pożytecznych w różnych typach biocenoz
•
•
•
•
Neurohormonalne zaburzenia płodności u przeżuwaczy
Wykorzystanie komórek macierzystych w nowotworowych i nienowotworowych uszkodzeniach wątroby
Molekularne uwarunkowania chorób zapalnych u zwierząt
Badania zawartości toksycznych pierwiastków w organizmach ryb słodkowodnych jako bioindykatory
zanieczyszczenia środowiska środkowowschodniego regionu Polski
Opracowanie i walidacja technik służących analizie leków przeciwbólowych (NLPZ) w materiale biologicznym
Rola wolnych rodników i antyoksydantów w funkcjonowaniu organizmu
•
•
•
•
Badania z zakresu szeroko rozumianej hodowli i użytkowania zwierząt do potrzeb społecznych, w szczególności
w zakresie jakości żywności, ochrony zdrowia, ochrony środowiska, zachowania dobrostanu i ochrony zasobów
genetycznych zwierząt gospodarskich i dziko żyjących, opracowywania nowych technologii produkcji zwierzęcej
Kontynuacja badań dotyczących genomu i proteomu różnych gatunków zwierząt, w kontekście badań
aplikacyjnych i podstawowych, szacowanie struktury genetycznej populacji zwierząt, w tym oszacowanie
struktury genetycznej populacji rodzimych (lokalnych) dla Lubelszczyzny ras zwierząt, genetyczne doskonalenie
zwierząt wysoko produkcyjnych
109
Nazwa jednostki
Politechnika
Lubelska,
Wydział
Główne tematy badań strategicznych
•
•
•
•
•
•
•
Zastosowanie technologii nadprzewodnikowych, plazmowych i elektromagnetycznych w energetyce, inżynierii
ochrony środowiska i biotechnologiach
Kompatybilność i biokompatybilność elektromagnetyczna – badanie emisji i odporności elektromagnetycznej
urządzeń oraz wpływu pół elektromagnetycznych na organizmy żywe
Badania nieniszczące – wykorzystanie zjawisk z dziedziny elektromagnetyzmu; badania właściwości
elektrycznych i magnetycznych nanoprzewodów węglowych
Badania wpływu pola elektrycznego na właściwości elektryczne materiałów pochodzenia organicznego;
zastosowania elektrotechnologii we wspomaganiu procesów przetwarzania, suszenia i badań właściwości
produktów spożywczych (nasion)
Zastosowanie analizy i kompresji obrazów oraz tomografii optycznej i ultradźwiękowej do diagnostyki
przemysłowej i medycznej
Czujniki i układy optoelektroniczne, optyczne sieci telekomunikacyjne do zastosowań przemysłowych – analiza
wpływu sygnałów zakłócających na tor telemetryczny
Systemy wspomagające funkcjonowanie przedsiębiorstw, użyteczność i jakość oprogramowania, klasy ERP
inżynierii sterowanej modelami
•
Badania w zakresie zastępowania produktów szkodliwych dla środowiska produktami niezagrażającymi
środowisku naturalnemu
Wydział Wychowania Fizycznego
•
•
•
•
Obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego dzieci tornistrami szkolnymi
Ocena leczenia różnymi sposobami stenozy lędźwiowej
Aktywność wybranych mięśni stawu kolanowego po rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego
i alloplastyce stawu kolanowego
Ocena relacji siły dystalnej i proksymalnej u osób w starszym wieku w powiązaniu ze stabilnością posturalną
oraz elektromiografią
Zmiany stężenia sfingolipidów we krwi osób poddanych treningowi wytrzymałościowemu
Politechnika Lubelska Wydział Podstaw Techniki
•
•
•
•
•
Analiza procesów zużycia wybranych materiałów oraz trwałości i niezawodności określonych układów trących
Badania procesów cieplnych
Problemy modelowania, opracowania modeli matematycznych wybranych zagadnień technicznych
Wykorzystanie i nowoczesne zastosowanie technologii informacyjnych w przemyśle i edukacji
Badania nad modyfikacją powierzchniową brykietów popiołowych materiałem polimerowym
•
•
•
•
•
•
Zastosowanie technik symulacyjnych i inteligentnych systemów informatycznych w medycynie
Zintegrowany system nieinwazyjnej diagnostyki obrazowej chorób serca
Biologia molekularna, w szczególności nowotwory
Genetyka/immunologia, w szczególności nowotwory
Leczenie skojarzone nowotworów
Biomolekularne i immunologiczne aspekty schorzeń ginekologicznych i uroginekologicznych
•
Wyniki przeprowadzonych badań ankietowych potwierdzają również analizy stron internetowych poszczególnych jednostek.
W tabeli 70. przedstawiono zestawienie najważniejszych tematów badawczych, podejmowanych przez jednostki naukowe
województwa lubelskiego w poszczególnych obszarach inteligentnych specjalizacji57.
Tabela 70. Najważniejsze tematy badawcze podejmowane przez jednostki naukowe województwa lubelskiego
Wybrane tematy badawcze
Biogospodarka
Uniwersytet Przyrodniczy, Wydział
Agrobioinżynierii
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
57
110
Badania związane z oddziaływaniem różnych czynników antropogenicznych na aktywność mikrobiologiczną
gleby
Wpływ wybranych czynników siedliskowych i agrotechnicznych na plony i jakość surowców zielarskich
Uszlachetnienie materiału siewnego i jego wpływ na plony nasion wieloletnich roślin motylkowatych
Badania nad agrotechniką i jakością plonów roślin zbożowych, strączkowych, okopowych i energetycznych
w zróżnicowanych warunkach siedliskowych
Towaroznawcza ocena produktów pochodzenia roślinnego
Badania nad klimatem pola uprawnego
Makro- i mikroczynniki rozwoju usług turystycznych i rekreacyjnych
Ekonomiczne i społeczne aspekty rozwoju turystki i rekreacji w różnych regionach Polski Wschodniej
Dominująca problematyka turystyki zdrowotnej (zdrowy styl życia), turystyki kulturowej i rekreacyjnej, turystyki
na obszarach wiejskich, turystyki zrównoważonej oraz turystyki społecznej
Szczegółowe zestawienie obszarów badawczych podejmowanych w poszczególnych jednostkach organizacyjnych znajduje się w Załączniku.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Preparatyka obiektów i badania preparatów biologicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego metodami
mikroskopii optycznej, fluorescencyjnej i elektronowej transmisyjnej i skaningowej w jasnym polu i negatywowo
Analiza pierwiastkowa SEM za pomocą mikroanalizatora rentgenowskiego
Oznaczanie ilościowe ketonów w skażalniku spirytusu technicznego
Analiza obrazu w chromatografii cienkowarstwowej, monitoring biologicznych zanieczyszczeń powietrza
Analiza pierwiastkowa materiałów stałych, ciekłych, organicznych i nieorganicznych oraz nierozdrobnionych
prób, równoczesny pomiar zawartości wielu mierzalnych pierwiastków wchodzących w skład próbki
Zakres analizowanych pierwiastków: od berylu do uranu
Oznaczanie zawartości azotu i białka metodą Kjeldahla, oznaczanie zawartości tłuszczu metodą Soxhleta
Oznaczanie soli kuchennej w mięsie i przetworach mięsnych metodą Volharda
Badanie zawartości azotanów i azotynów w produktach żywnościowych przy użyciu wstrzykowego analizatora
przepływowego FIA, badania ilościowe i jakościowe związków pochodzenia organicznego techniką FT-IR
Wydział Nauk Rolniczych w Zamościu
(od 1.10.2014r. Wydział Biogospodarki)
•
Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa - PIB w Puławach
•
UMCS, Wydział Biologii i Biotechnologii
•
•
•
•
Komórkowe i molekularne podstawy procesów życiowych drobnoustrojów i organizmów wyższych
Struktura i funkcjonowanie organizmów oraz populacji roślinnych i zwierzęcych w różnych warunkach środowiska
Flora i fauna różnych regionów Polski i świata: historia rozwoju, zasoby, przemiany, ekologia i ochrona
Wykorzystanie zmodyfikowanych genetycznie drobnoustrojów i tkanek organizmów eukariotycznych
w biotechnologii
UMCS, Wydział Nauk o
i Gospodarki Przestrzennej
Ziemi
•
•
•
Paleogeografia kenozoiku Europy Środkowej i Wschodniej
Stan i zmiany środowiska geograficznego obszarów polarnych i subpolarnych
Zastosowanie nowych metod i technik w badaniach środowiska geograficznego
KUL, Wydział Biotechnologii i Nauk
o Środowisku
•
•
•
•
•
Cytofizjologia, cytotoksykologia, cytobiochemia i cytomonitoring
Biologia molekularna, immunotoksykologia porównawcza, immunomodulacja
Morfologia, nematologia, entomologia, ekologia stawonogów
Oxygenologia i ochrona powietrza
Bioenergetyka, zachowanie równowagi biologicznej, ekologia i kształtowanie krajobrazów górskich
KUL, Wydział Matematyki, Informatyki i Architektury Krajobrazu
•
Problemy metrycznej teorii punktów stałych, w szczególności dotyczące tych zagadnień dla odwzorowań
holomorficznych obszarów w zespolonych przestrzeniach Banacha
Badanie własności metryk typu hiperbolicznego w obszarach będących podzbiorami zespolonych przestrzeni
Banacha
Zagadnienia dotyczące miar w algebrach Boole’a (konkretniej, związane z tzw. problemem Maharam)
Opracowanie krajobrazowych modeli komputerowych (oryginalny model CELLAUT) z zastosowaniem teorii
automatów komórkowych, pozwalające na prognozowanie zmian w krajobrazie
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Analizy nadmiaru i niedoboru biogenów oraz roli czynników stresowych biotycznych i abiotycznych
w środowisku w aspekcie rolniczym i ekologicznym
Wpływ czynników genetycznych i pozagenetycznych na poziom cech produkcyjnych i funkcjonalnych bydła, koni
czystej krwi arabskiej oraz świń
Badania naukowe w zakresie ochrony i kształtowania środowiska glebowego wynikającego z oddziaływania
czynników naturalnych oraz antropogenicznych
Biologiczne i siedliskowe uwarunkowania produkcji roślinnej oraz pozyskiwania surowców roślinnych
o pożądanej jakości
Opracowanie efektywnych i bezpiecznych dla środowiska technologii produkcji podstawowych ziemiopłodów
Przyrodnicze i ekonomiczno-organizacyjne uwarunkowania produkcji rolniczej w gospodarstwach rolnych
Kształtowanie rolniczej przestrzeni produkcyjnej w Polsce z uwzględnieniem regionalizacji produkcji roślinnej
Określenie genetycznego profilu ras świń poprzez badanie zmienności genów na poziomie struktury DNA
Analiza wpływu poszczególnych markerów na kształtowanie się cech użytkowych świń, tj. rozrodczych, tucznych
i rzeźnych
Identyfikacja genotypu świń w zakresie obciążenia genem RYR1
Genetyczne i środowiskowe możliwości dostosowania wartości rzeźnej i jakości mięsa trzody chlewnej do
wymagań konsumentów
Dobrostan zwierząt gospodarskich, wolno i dziko żyjących oraz laboratoryjnych w zakresie potrzeb bytowych,
zdrowotnych, produkcyjnych i emocjonalnych
Ocena poziomu dobrostanu wybranych gatunków zwierząt gospodarskich na podstawie reakcji behawioralnych
i wskaźników biochemicznych krwi
Morfologia porównawcza ośrodkowego układu nerwowego, morfologia autonomicznego układu nerwowego
ośrodkowego i obwodowego
Zależności pomiędzy autonomicznym układem nerwowym a poszczególnymi narządami, poznanie ośrodków
nerwowych centralnych i obwodowych
Nowe metody znieczuleń u psów i koni; etiopatogeneza i leczenie chorób spojówek i rogówki
Badania dotyczące: niepłodności immunologicznej u krów oraz sposobów przywracania im płodności, syndromu
MMA u świń
Fitotoksyczność metali ciężkich dla roślin, zwłaszcza niklu, kadmu, selenu i lidu
Oddziaływanie stresów abiotycznych, a w szczególności stresu suszy, chłodu i zasolenia na wzrost
i produktywność fotosyntetyczną roślin
Fizjologiczne aspekty dolistnego nawożenia roślin
Wpływ czynników agrotechnicznych i biologicznych na wzrost, kwitnienie i plonowanie
Chemiczne metody ograniczania patogenów i szkodników roślin
Ocena występowania wybranych patogenów i szkodników roślin uprawnych
Ekologia planktonowych i psammonowych zbiorowisk glonów występujących w piaszczystym podłożuu strefy
brzegowej jeziora, biologia i ekologia wybranych gatunków makrofitów
111
Państwowy Instytut Weterynaryjny –
PIB w Puławach
•
•
•
•
•
Doskonalenie metod diagnostyki oraz zwalczania chorób zakaźnych i inwazyjnych zwierząt, w tym
opracowywania technologii produkcji szczepionek i zestawów diagnostycznych
Choroby niezakaźne, zwłaszcza bydła i owiec
Higiena żywności pochodzenia zwierzęcego i środków żywienia zwierząt
Badania oporności na substancje antybakteryjne czynników zoonotycznych i patogenów weterynaryjnych
•
Właściwości fizyczne, chemiczne i fizykochemiczne gleby oraz roślin i ich związek z przebiegiem procesów
transportu masy i energii w systemie gleba-roślina-atmosfera
Bazy danych i systemy regulacji zjawisk powierzchniowych hydro- i termofizycznych właściwości gleby
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie:
•
•
•
•
Biotechnologia żywności
Proteomika, peptydomika, metabolomika i nutrigenomika
Biotechnologia przemysłowa, farmaceutyczna
Synteza związków biologicznie czynnych
UMCS, Wydział Chemii
•
•
•
•
Fizykochemia granic międzyfazowych
Chromatograficzne metody rozdziału
Preparatyka i modyfikacja sorbentów
Modelowanie procesów fizykochemicznych z wykorzystaniem technik symulacji komputerowej
KUL, Wydział Filozofii, Instytut Filozofii
Przyrody i Nauk Przyrodniczych
•
Problematyka struktury i ewolucji Wszechświata
Biogeneza, natura i ewolucja życia oraz powstanie gatunku Homo sapiens
Instytut Nawozów Sztucznych w Puławach
•
Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk chemicznych – nawozów mineralnych, mineralnych środków
paszowych, chemicznych produktów nieorganicznych – amoniaku, kwasu azotowego, mocznika; organicznych –
metanolu, formaldehydu, melaminy; przetwórstwa wybranych tworzyw sztucznych – trioksanu, dioksolanu, ze
szczególnym uwzględnieniem problemów z inżynierii chemicznej
Prace badawczo-rozwojowe w dziedzinie nauk biologicznych i środowiska naturalnego
Prace badawczo-rozwojowe w zakresie ochrony środowiska, w tym bezodpadowych technologii oczyszczania
strumieni technologicznych
•
•
•
•
•
•
Doskonalenie chemicznych metod badania zawartości składników termolabilnych żywności i pasz
Energochłonność rozruchu silnika spalinowego zasilanego biopaliwem
Badania parametrów energetycznych i ekologicznych biomasy, również w aspekcie ograniczania szeroko
rozumianych zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego
Konstrukcje wielozadaniowe ekstruderów jedno- i dwuślimakowych oraz maszyn peryferyjnych wchodzących
w skład linii technologicznych służących do wytwarzania ekstrudowanej żywności i pasz
Uniwersytet Medyczny w Lublinie,
I Wydział Lekarski z Odziałem
Stomatologicznym
•
•
•
•
Patofizjologia miażdżycy, tętniaków aorty brzusznej
Zaburzenia hemostazy w chorobach naczyń
Zastosowanie wideoskopii w leczeniu chorób naczyń
Fizjologia i patofizjologia mikrokrążenia
II Wydział Lekarski z Odziałem
Anglojęzycznym
•
•
Interakcje limfocytów i tyreocytów w autoimmunizacyjnych chorobach tarczycy
Monitorowanie leczenia ludzkim rekombinowanym hormonem wzrostu dzieci niskorosłych, z zespołem Turnera
i z zespołem Prader-Willi
Badania nad etiopatogenezą i optymalizacja diagnostyki w celiakii oraz nieswoistych zapaleniach jelit
Identyfikacja i rola wariantów molekularnych genów w rozwoju i progresji cukrzycy typu 2 i jej powikłań
mikronaczyniowych
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem
Analityki Medycznej
•
•
•
•
•
•
•
Wydział Pielęgniarstwa i Nauk
o Zdrowiu
•
•
•
Ocena stanu zdrowia ludności wiejskiej
Ocena środowiska bytowania i pracy na wsi
Wyższa
Szkoła
Zarządzania
i Administracji w Zamościu,
Wydział Fizjoterapii i Pedagogiki
•
Problematyka optymalizacji jakości ról społecznych i modyfikacji postaw wychowawczych w kontekście specyfiki
uwarunkowań społecznych. Interakcyjne aspekty osobowych relacji interpersonalnych
Problematyka jakości i charakteru funkcjonowania instytucji oświatowych jako elementu makro- i mezosystemu
społecznego
AWF
im.
J.
Piłsudskiego
w Warszawie, Wydział Wychowania
Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej
•
•
•
•
•
•
112
Wybrane markery obrotu kostnego u pacjentów z cukrzycą typu 2
Chromogranina A w diagnostyce guzów neuroendokrynnych
Badanie przyczyn zaburzeń składu apolipoprotein cząstki HDL i w konsekwencji również zaburzeń składu
apolipoprotein VLDL
Wpływ docetakselu i doksorubicyny na ekspresję mikroRNA w komórkach prawidłowych i nowotworowych
piersi
Określanie aktywności przeciwdrobnoustrojowej nowo zsyntetyzowanych związków chemicznych oraz
materiałów roślinnych
Ocena poziomu homocysteiny, androgenów, insuliny, profilu lipidowego w surowicy krwi kobiet
z zespołem PCOS i zespołem metabolicznym
Ergonomiczna analiza obciążeń fizycznych i psychicznych na stanowiskach pracy w zakładach ochrony zdrowia
Kinesiotaping jako nowa metoda leczenia zespołów bólowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa oraz
zmniejszenia obrzęku kończyn dolnych u kobiet w ciąży
Wpływ rodzaju nawierzchni na zmianę obciążeń układu ruchu w ćwiczeniach skocznościowych, plyometrycznych
osób uprawiających sport
Ocena relacji siły dystalnej i proksymalnej u osób w starszym wieku w powiązaniu ze stabilnością posturalną
oraz elektromiografią
Współczesne aspekty i możliwości wykorzystania tradycyjnych form aktywności fizycznej w procesie edukacji
fizycznej
KUL, Wydział Matematyki, Informatyki
•
•
•
•
Zastosowanie trójwymiarowej wizualizacji (program 3D Studio Max) w badaniach krajobrazowych
Zastosowanie programów Gis (Arc Gis, QGis) w badaniach krajobrazowych i w prezentacji prognostycznych
wyników z opracowywanych modeli komputerowych
Zastosowanie danych LIDAR (chmur punktów) z naziemnego skaningu do wizualizacji drzew, analizy ich pierśnicy
i rozmieszczenia
Analiza danych LIDAR (chmur punktów) z lotniczego skaningu niezbędnych do wizualizacji drzewostanów
z zastosowaniem programu LP360
Politechnika
Lubelska
Wydział
•
•
•
Wykorzystanie sił elektrostrykcyjnych i powietrza zjonizowanego do obniżenia energochłonności procesu
suszenia
Wykorzystanie pola elektrycznego uzwojenia bifilarnego do odpylania
Wytwarzanie aplikacji sterowane modelami
UMCS, Wydział Matematyki, Fizyki
i Informatyki
•
•
•
•
•
Sieci neuronowe i algorytmy genetyczne
Metody sztucznej inteligencji
Neurodynamika modelowania układów neuronalnych
Metody obliczeniowe w nauce i technice
Modelowanie i symulacje komputerowe
•
•
Metody matematyczne i statystyczne oraz ich zastosowanie w naukach przyrodniczych i technicznych
Biometria i teoria eksperymentu
Politechnika
Lubelska,
Podstaw Techniki
•
•
•
Badania procesów cieplnych oraz zużycia wybranych materiałów, ocena własności środków płynnych oraz
trwałości i niezawodności wybranych układów trących
Wzrost i właściwości fizyczne kryształów, cienkich warstw metalicznych i struktur wielowarstwowych
Zastosowanie teorii fizycznych w informatyce
Wydział
•
•
•
•
•
Oczyszczanie biogazu powstającego w procesie fermentacji osadów ściekowych
Odzyskiwanie składników użytecznych (metali) ze szlamów przemysłowych
Izolowanie wybranych substancji toksycznych z odpadów
Ocena jakości biopaliw otrzymywanych z olejów roślinnych i zwierzęcych
Ocena właściwości odpadów w aspekcie możliwości ich wykorzystania
Politechnika
Lubelska,
Wydział
•
Wykorzystanie sił elektrostrykcyjnych i powietrza zjonizowanego do obniżenia energochłonności procesu
suszenia
Badania zjawisk fizycznych oraz właściwości metrologicznych, występujących w komorze jonizacyjnej
spektrometru mas
Politechnika
Lubelska,
Budownictwa Architektury
•
Wydział
Politechnika
Mechaniczny
Lubelska,
Wydział
•
•
•
•
•
•
Modelowanie zachowania się materiałów sprężysto-plastycznych: zagadnienia dynamiczne w teorii
plastyczności, równania konstytutywne dla ciał sprężysto-plastycznych w zakresie dużych deformacji
Badania eksperymentalne zachowania się nowoczesnych materiałów konstrukcyjnych przy obciążeniach
mechanicznych i termicznych
Właściwości energetyczne materiałów roślinnych
Techniki przetwarzania surowców przy zastosowaniu ultradźwięków, mikrofal i obróbki mechanicznej
Parametry użytkowe energetycznych i ekologicznych silników spalinowych a zwłaszcza układów zasilania
Paliwa konwencjonalne i niekonwencjonalne i odnawialne źródła energii
Źródło: Opracowanie własne na podstawie analizy stron internetowych poszczególnych jednostek.
Również uczestnicy indywidualnych wywiadów pogłębionych potwierdzają tezy o ścisłym powiązaniu głównych obszarów
strategicznych poszczególnych jednostek ze wskazanymi dziedzinami inteligentnych specjalizacji. Przykładowo:
Jak najbardziej (wpisują się w obszar inteligentnych specjalizacji regionu), prawie bez wyjątków wszystkie, bo to jest i biotechnologia,
inżynieria chemiczna, niskoemisyjne procesy, technologie bezodpadowe, tak że wszystkie w zasadzie można wpisać w ramy którejś
ze specjalizacji inteligentnych”. IDI1
Jednym z kierunków zainteresowań tej jednostki (przyp. red. Katedry Inżynierii Procesowej) są badania nad folią biodegradowalną,
czyli dokładnie, powiedzmy, ten zakres zainteresowań, o który pan tutaj pytał. Więc zastąpienie tych folii, które zaśmiecają nasze
środowisko, foliami biodegradowalnymi..(…). Ta jednostka zrealizowała, realizuje, szereg projektów badawczych. Tutaj może
podam kilka tytułów tych projektów: wpływ obróbki ciśnieniowo-termicznej na jakość wzbogacania makaronów podgotowanych,
dalej – wpływ warunków obróbki ciśnieniowo-termicznej na właściwości fizyczne folii skrobiowych otrzymywanych metodą
rozdmuch (te folie skrobiowe, które właśnie trafiając do środowiska ulegają biodegradacji), badania procesów ciśnieniowotermicznej modyfikacji skrobii.” IDI32
Szczegółowy wykaz głównych obszarów badań strategicznych poszczególnych jednostek zamieszczono w załączniku do niniejszego
raportu.
113
6.4.
Interdyscyplinarność i współpraca w zakresie prowadzonych badań
Pytanie badawcze 21, 21a, 21b (źródło: AI, CATI, IDI, ITI)
Czy prowadzone badania mają charakter interdyscyplinarny i uczestniczą w nich naukowcy z innych jednostek z regionu?
Jeśli tak, to w jakiej formule prowadzona jest współpraca?
Jeśli nie, to jakie są główne bariery i problemy w rozwijaniu wspólnych badań interdyscyplinarnych?
W świetle wyników indywidualnych wywiadów pogłębionych można dojść do konkulzji, że uczelnie województwa lubelskiego
współpracują z badaczami różnych dyscyplin naukowych, prowadząc wiele interesującyh badań o charakterze interdyscyplinarnym.
Jest to bardzo widoczne w jednostkach, które prowadzą badania z zakresu biotechnologii, co jest o tyle oczywiste, że biotechnologia,
jako dziedzina nauki, sama w sobie jest interdyscyplinarna i obejmuje m.in. integrującą biochemię, różne kierunki technicznego
wykorzystania materiałów i procesów biologicznych, biologię molekularną, mikrobiologię, chemię i genetykę.
Dzisiaj nie ma już w zasadzie badań w ramach jednej dyscypliny, to dzisiaj każde badania są w sumie interdyscyplinarne.
W zasadzie większość naszych badań mieści się w obszarze albo w dziedzinie nauk technicznych, a ta dziedzina dzieli się dopiero
na 23 dyscypliny naukowe. To w zasadzie w każdym z tych badań występują zagadnienia mechatroniki, które łączą ze sobą jakieś
doświadczenia elektroniczne, mechaniczne, elektroniczne itd., ale oprócz tego pojawiają się projekty, i takie realizujemy, które są
już nie tylko interdyscyplinarne, ale łączą ze sobą różne obszary, np. nauki medyczne z technicznymi (…) Tak, że coraz więcej. Nawet
startują ludzie w badaniach międzyobszarowych, a nie tylko interdyscyplinarnych. IDI11
Odzyskiwanie metanu, kolejna katedra, Katedra Biologicznych Podstaw Technologii Żywności i Pasz, w jednostce tej są prowadzone
badania nad wpływem innowacyjnych procesów cieplnych na skład chemiczny i teksturę żywności oraz nad wykorzystaniem
olejów odpadowych, jak i odnawialnych źródeł biopaliw. Prowadzona jest współpraca z takimi przedsiębiorstwami, jak wytwórnia
koncentratów i mieszanek paszowych Agropol, Wawryszczuk, Wilczek, to są spółki. W katedrze realizowano projekt nad
stosowaniem innowacyjnych dodatków paszowych dla kurcząt i broilerów, więc to jest powiedzmy ta część, dotycząca produkcji
żywności. Inna jednostka – Zakład Maszyn Rolniczych i Leśnych od lat współpracuje z firmami Werenczuk, wytwórnią maszyn
rolniczych specjalizującą się w produkcji kombajnów do zbiorów owoców, spółką z o.o Hortus, Ursus Lublin, wcześniej Polmos,
Ober Motor Lublin i można by wiele tutaj innych podawać przykładów. IDI32
Że tak powiem, nasza cecha szczególna, źródło sukcesów, bliska współpraca z przemysłem, to po pierwsze i bliska współpraca też
z zainteresowanymi jednostkami badawczymi. Chociażby Zakłady Azotowe, Herbapol lubelski, Herbapol białostocki, Politechnika
Rzeszowska, UMCS. IDI1
My zgłosiliśmy taki jeden duży wniosek do kontraktu terytorialnego, wspólnie ze wszystkimi innymi uczelniami, to była kwestia
ubiegłego roku, myśmy ten projekt tworzyli, to jest duży projekt, próbowaliśmy znaleźć, nazywa się Lubelska Biogospodarka, gdzie
także jest element medyczny, ale nie tak, żebyśmy my tworzyli tylko i wyłącznie, ale próbowaliśmy to połączyć z aktywnością UMCS,
Przyrodniczego, Politechniki czy też KUL. Okazało się, że możemy znaleźć wspólne mianowniki z każdą z tych uczelni. Biochemia,
biotechnologia na UCS, informatyka na Politechnice, gdzie planujemy wspólnie z Politechniką utworzenie elektronicznej platformy
diagnostycznej, zdrowa żywność z Przyrodniczym, ale także i weterynaria, różne zagadnienie biologii molekularnej, także
detekcji. Razem z nimi, natomiast biodegeneracja, euro degeneracja, jeśli chodzi o KUL, też wspólne badania, ale na poziomie
socjologicznym. IDI25
Jak wynika z przeprowadzonych ankiet inwentaryzacyjnych połowa z respondentów, którzy wzięli udział w badaniu deklaruje, że
w badania naukowe realizowane przez poszczególne jednostki zaangażowani są naukowcy z innych ośrodków badawczych, w tym
zarówno regionalnych, jak i zagranicznych. W tabeli 71. przedstawiono podmioty współpracujące, wskazane przez uczestników
badania.
Tabela 71. Współpraca w ramach realizowanych badań strategicznych
Nazwa jednostki
114
Jednostki badawcze, współpracujące w ramach realizowanych badań strategicznych
Technische Universitat Munchen
Leibniz Institute Gatersleben
University of Britisch Columbia
UMCS
Uniwersytet we Lwowie
Krajowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Warszawie, Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza w Lublinie
Uniwersytet w Zagrzebiu
Uniwersytet Łódzki
Uniwersytet w Egerze
Uniwersytet w Pizie
Nazwa jednostki
Jednostki badawcze, współpracujące w ramach realizowanych badań strategicznych
IUNG-PIB w Puławach.
Instytut Ogrodnictwa w Skierniewicach
Instytut Ekonomiki i Gospodarki Żywnościowej w Warszawie
inne ośrodki naukowe w kraju
Uniwersytet
Przyrodniczy
w Lublinie, Wydział Medycyny
Weterynaryjnej
PIWet-PiB Puławy
Uniwersytet Przyrodniczy Wrocław
Uniwersytet Stanowy Michigen
College of Vet. Med. USA
Instytut Fizjologii Klin. Narodowej Rady Naukowej Piza (CNR-IBBA), Włochy
Wydział Lekarski Uniwersytetu w Getyndze, Niemcy
Instytut Fizyki, UMCS
Katedra Hodowli Małych Przeżuwaczy i Doradztwa Rolniczego. Wydz. Biol. i Hodowli Zwierząt, UP Lublin
Pracownia Rybactwa Wydziału BiHZ, UP Lublin
SGGW
Uniwersytet w Pizie
Instytut Zootechniki - Państwowy Instytut Badawczy w Balicach
Instytut Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu
Wyższa
Szkoła
Zarządzania
i Administracji, Wydział Zarządzania
i Administracji
WSIiZ w Rzeszowie
Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej AGH
Politechnika Lwowska
Wydział Zarządzania, Informatyki i Finansów Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
Instytut Podstaw Elektrotechniki i Elektrotechnologii w Warszawie – wspólne Laboratorium Zastosowań
Nadprzewodników
CERN w Genewie
Uniwersytet Sojo w Kumamoto, Japonia
UMCS w Lublinie
Uniwersytet Hacettepe , Ankara w Turcji
Urząd Komunikacji Elektronicznej w Lublinie
Polskie Towarzystwo Zastosowań Elektromagnetyzmu PTZE
Uniwersytet Cambridge UC, Wielka Brytania
Instytut Agrofizyki w Lublinie,
Instytut Energetyki w Warszawie
Instytut Matematyczny PAN w Warszawie
UMCS
IUNG
Instytut Medycyny Wsi
Instytut Weterynarii
Politechniki Rzeszowska, Wrocławska, Warszawska i in.
Zakłady Azotowe Puławy i pozostałe nawozowe
Zakłady Produkcyjne Herbapol i wiele innych
AWF
im.
J.
Piłsudskiego
w Warszawie, Wydział Wychowania
Fizycznego i Sportu w Białej
Podlaskiej
Ministerstwo Zdrowia i Polityki Społecznej
Ministerstwo Edukacji Narodowej
kuratoria oświaty
AWF Wrocław, Wydział Fizjoterapii
AWF Warszawa, Wydział Rehabilitacji
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku, Zakład Fizjologii
Ponadto, na podstawie desk research, można wskazać, w zakresie usług medycznych, np. Samodzielną Pracownię Biologii
Medycznej, która w obszarach inteligentnej specjalizacji współpracuje z takimi podmiotami, jak:
•
Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka UM w Lublinie – wspólne badania naukowe i publikacje z zakresu
toksyczności matczynej i prenatalnej ksenobiotyków, przede wszystkim inhibitorów cyklooksygenazy, udział w realizacji
grantów MEN, badania na kulturach komórkowych raków przewodu pokarmowego.
•
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii z Pracownią Cytologii Doświadczalnej UM w Lublinie – wspólne badania naukowe
i publikacje z zakresu toksyczności narządowej w skojarzonym działaniu preparatów przeciwnowotworowych.
•
Katedra i Zakład Toksykologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu – wspólne badania naukowe
i publikacje z zakresu optymalizacji terapii lekami przeciwnowotworowymi.
•
Katedra i Klinika Pneumonologii, Onkologii i Alergologii UM w Lublinie – wspólne badania i publikacje w zakresie czynników
rokowniczych raka płuca i toksyczności antracyklin.
•
Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych UM w Lublinie – współpraca w zakresie syntezy
nowych pochodnych z grupy cytotoksyn hipoksyjnych.
•
Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych UM w Lublinie – wspólne badania naukowe i publikacje
w zakresie badań skriningowych toksyczności ekstraktów roślinnych.
115
Wyniki badań CATI w tym zakresie przedstawiają się następująco:
Biogospodarka
Z przedstawionych poniżej danych wynika, że sytuacja w gronie przedsiębiorców wygląda odmiennie. Bardzo rzadko padały
deklaracje, że prace badawczo-rozwojowe w firmie będą miały interdyscyplinarny charakter (tab. 72). Ta ewentualna
interdyscyplinarność będzie dotyczyć np. rozwoju, badań nad szkodliwością odpadów chemicznych, badań nad chorobami
cywilizacyjnymi, ochrony środowiska, produkcji energii w kogeneracji, lotnictwa, upraw i hodowli roślin, innowacji.
Tabela 72. Czy planowane prace badawczo-rozwojowe w reprezentowanej przez Pana/Panią firmie będą miały charakter interdyscyplinarny?
Odpowiedź
Ważna wartość procentowa
Tak
9,1
Nie
77,1
Trudno powiedzieć
13,7
Ogółem
100,0
W przypadu świadczenia usług medycznych i prozdrowotnych interdyscyplinarny charakter prac badawczo-rozwojowych
zedeklarowało tylko 8,3% ankietowanych (tab. 73). Ewentualna interdyscyplinarność będzie dotyczyć np. nowych technologii
bądź badania nad chorobami cywilizacyjnymi, profilaktyki zaburzeń i dysfunkcji psychicznych.
Odpowiedź
Tak
8,3
Nie
72,2
Trudno powiedzieć
19,4
Ogółem
100,0
Niestety bardzo rzadko prace badawczo-rozwojowe w firmie będą miały interdyscyplinarny charakter także w firmach prowadzących
działalność z zakresu informatyki i automatyki (tab. 74). Ta ewentualna interdyscyplinarność będzie dotyczyć np. rozwoju systemów
dla teatrów, telemedycyny, mechatroniki, uruchomienia produkcji miodu leśnego bądź zagadnień informatycznych.
Odpowiedź
Tak
10,5
Nie
63,2
Trudno powiedzieć
26,3
Ogółem
100,0
W przypadku gospodarki niskoemisyjnej interdyscyplinarność prac naukowo-badawczych zadeklarowało tylko 3,4% ankietowanych
(tab. 75). Będzie ona dość ograniczona, ma bowiem dotyczyć oszczędności energii oraz zmniejszenia emisji gazowych i pyłowych.
Odpowiedź
Tak
3,4
Nie
86,2
Trudno powiedzieć
10,3
Ogółem
100,0
116
W przypadkach, w których podejmowane przez jednostki badania mają charakter interdyscyplinarny, najczęstszą formą współpracy
jest ralizacja wspólnych projektów badawczych w ramach powołanych do życia konsorcjów bądź umów o współpracy.
Na różnych zasadach, bo to mogą być i konsorcja, jeśli realizujemy jakiś projekt badawczy, to do celów tego projektu powołuje
się albo konsorcjum, albo na zasadzie umów się działa, albo z zakładami współpraca jest na tyle ścisła, że też czasem tworzymy
wspólne zespoły badawcze. IDI1
Jak wynika z ankiet inwentaryzacyjnych przeprowadzonych wśród jednostek naukowych, biorących udział w badaniu, wymieniane
są 3 zakresy współpracy:
•
•
•
realizacja wspólnych projektów badawczych (np. projekt KORANET Joint Call on Green Technologies, w którym jako
członek konsorcjum wzięła udział Politechnika Lubelska, realizując temat: „Środowiskowe i biomedyczne zastosowania
mikroplazmy wytwarzanej ślizgającym się wyładowaniem łukowym”);
współpraca naukowa (polegająca na wymianie doświadczeń);
wymiana naukowa (wizyty robocze pracowników naukowych różnych jednostek badawczych).
Wśród najczęściej wskazywanych barier, uniemożliwiających bądź znacząco utrudniających rozwijanie wspólnych badań
interdyscyplinarnych, są takie, jak: brak wystarczających środków finansowych będących w dyspozycji jednostek oraz bariery
leżące po stronie przedsiębiorstw – konserwatywne podejście do jakichkolwiek działań w obszarze B+R, w tym badań
interdyscyplinarnych, niechęć do ryzyka i obawa co do wysokości stopy zwrotu.
Przy zdobywaniu grantów z NCBIR bardzo dobrze jest mieć partnera ze sfery przemysłowej, ale to jest trudne zadanie pozyskania
takiego partnera i jednocześnie nakłonienie go do włożenia pewnej puli pieniędzy w te badania. To się dzieje, ale powoli i z oporami.
Wiadomo, że ktoś kto jest zaangażowany w działalność przemysłową przelicza sobie wkładane pieniądze w ewentualne zyski,
stopy %, szybkość odzyskania tych środków, a w badaniach naukowych nie ma takiej pewności, że projekt składany do NCBIR
zakończy się wdrożeniem jakiejś nowej technologii. Szczególnie to ma duże znaczenie w tych projektach o charakterze medycznym,
tam nasze możliwości kończą się na badaniach przedklinicznych. Potem są to takie koszta, że uniwersytet sobie z tym nie poradzi,
to już muszą robić co najmniej średnie firmy farmaceutyczne, bo to są olbrzymie koszta. IDI8
My prowadzimy działalność badawczą, która jest, czy może być, innowacyjna. Ja wezmę jako przykład moją małą grupę badawczą,
12-osobową. Prowadzimy badania z półki „biomedyczne”, szukamy potencjalnych środków, czy pomagamy w produkcji różnych
potencjalnych środków, które mają służyć jako leki, ale my współpracujemy z takimi firmami, jak AdaMED w Warszawie. Prowadząc
badania typu „probiotyki” współpracujemy z firmami ze Śląska, bo na terenie Lubelszczyzny takich firm zainteresowanych nie ma.
FGI I
Niestety brakuje nam, szczególnie tu w Lublinie, jakiegoś wspólnego języka. Ja nie wiem, to są może kwestie tego rodzaju, że ludzie
pracujący w podobnych dziedzinach boją się, bo takie rzeczy się zdarzają, kradzieży pomysłów. IDI29
Jak wynika z powyższych cytatów, współpracę między sektorem nauka-biznes ogranicza brak znajomości wzajemnych potrzeb,
a także nadmierne obłożenie naukowców obowiązkami pracowniczymi, w tym przede wszystkim bardzo dużą liczbą godzin
dydaktycznych.
6.5.
Mechamizmy i narzędzia wsparcia w zakresie realizacji wspólnych projektów badawczych
Pytanie badawcze 22 (źródło: IDI, FGI, CATI)
Jakie mechanizmy i narzędzia należy stworzyć w celu skutecznego wsparcia realizacji wspólnych projektów badawczych w obszarach
Jedną z podstawowych barier w zakresie realizacji wspólnych projektów badawczych jest sam proces zainicjowania współpracy,
dlatego niezbędne jest wdrożenie mechanizmów i zróżnicowanych metod w zakresie kojarzenia podmiotów, wymiany informacji
nt. problemów i oczekiwań oraz budowania zaufania.
W ogóle współpraca jest wskazana, żeby różni przedstawiciele świata nauki szeroko znali się z przedsiębiorcami, żeby nie bali się
rozmawiać, żeby różnego typu organizacje, jak coś trzeba wywalczyć dla Lubelszczyzny, to oni jakby wyznaczają trend. I mam
lobby z Podkarpacia, bo tam współpracowałam, to wiem o tym, że są grupy producentów wędlin, którzy w swojej produkcji bardzo
ładnie sobie wylobbowali standardy produkcji, ale to jest przez to, że musimy się znać w regionie. FGI I
Po pierwsze u nas nie ma nawyków, żeby przedsiębiorca kontaktował się z naukowcem. To trzeba wyrabiać – taką odwagę,
rozmowy, występowania czy prośby właśnie, wystąpienia do uczelni czy do konkretnego naukowca. FGI I
117
Inicjować kontakty między przedsiębiorcami i instytucjami badawczo- rozwojowymi pod jednym warunkiem – że one będą
merytorycznie jednolite, żeby się nie spotykały Bóg wie jak różne zakresy dziedzin, bo to nic nie da. Żeby te spotkania miały bardziej
charakter praktyczny, warsztatowy, gdzie być może debatuje się i rozstrzyga kwestie z konkretnymi problemami, a nie na takim
wysokim poziomie abstrakcji, że potem nie wiadomo o co chodzi. FGI I
Konieczna staje się szczegółowa analiza potrzeb i oczekiwań sektora biznesu oraz profesjonalizacja metod kontaktu przedstawicieli
jednostek naukowych z sektorem przedsiębiorstw.
Bliżej poznać naukowców z przedsiębiorstwami, konkretną branżę. Nie może przyjść na spotkanie czy konferencję kilka branż, bo to
nic nie daje. Jeśli przyjdzie ktoś Akademii Medycznej i tematem byłaby certyfikacja wyrobów piekarskich, to niech przyjdą piekarze,
bo już kucharz czy cukiernik jest niepotrzebny. Ja bym chciała, żeby tacy naukowcy zbliżyli się do tych producentów, w moim
przypadku żywności, konkretnej branży. FGI I
Taka mi się myśl nasuwa, mianowicie znana jest sprawa w zarządzaniu, że jeśli nie jest uwzględniany czynnik miękki, to za to się
dużo płaci, to kosztuje wielkie pieniądze. Tu zgodziłbym się, że nadal panuje taka tendencja, że tak, rozwijajmy technikę, no ale za
tym są konkretni ludzie i tu nie ma tej zdolności do kooperacji, komunikacji. FGI II
Oczekuje się także aktywnego włączenia władz samorządowych w zakresie opracowania staretgii rozwoju badań.
Taki stworzyć zespół interdyscyplinarny, 50 osób, przy Urzędzie Marszałkowskim, no i w tym zespole można by było opracować
jakąś strategię. IDI27
Niebędne jest także maksymalne uproszenie procedur.
…żeby cała para, cała energia włożona w zdobywanie tych środków nie poszła na pokonywanie drogi administracyjnej, wypełnianie
kolejnych dokumentów. I jeśli ktoś dostanie środki, żeby nie był ograniczony, że odtąd – dotąd może robić, a odrobinę dalej już
nie będzie finansowane, chociaż to odrobinę dalej czasem może rozwinąć naukę. Nie ma tak, że są jakieś granice w badaniach
naukowych. Wystarczy właśnie robiąc jedną rzecz, przypadkiem natrafić na coś innego i znaleźć się w dużo lepszej sytuacji jako
naukowiec. (…) Czyli tutaj chyba rola urzędu mogłaby, jak najbardziej, żeby (..)pokazać: mamy pieniądze, jeśli macie ciekawe
pomysły spróbujemy je sfinansować. Wy szukajcie pomysłów, a my, oczywiście na zasadzie rozliczymy was potem jak dostaniecie
pieniądze, bo najłatwiej dostać pieniądze i coś tam robić. IDI8
Z wyników badań CATI można wyciągnąć następujące wnioski:
Biogospodarka
Spośród przedsiębiorców prowadzących badania, 9,1% ankietowanych wskazało, że prowadzi takie prace angażując do nich tylko
swoich pracowników. Jedynie 0,8% przedsiębiorstw zleca całość prac innym organizacjom. 5,2% wskazało, że je prowadzi angażując
swoich pracowników i jednocześnie współpracując z innymi organizacjami. Największy odsetek ankietowanych przedsiębiorców,
bo aż 85,7%, nie prowadzi żadnych prac badawczo-rozwojowych. Ponad 2/3 przedsiębiorców jako przyczynę takiego stanu
wskazała brak wyraźnej potrzeby, ponad 19% – brak środków finansowych, a 5,5% – brak wiedzy w zakresie korzyści (Tab. 76).
Tabela 76. Z jakich powodów nie prowadzą Państwo prac badawczo-rozwojowych?
Brak środków finansowych
Brak wyraźnej potrzeby
Brak wiedzy w zakresie korzyści
19,3%
70,7%
5,5%
Wśród podmiotów, które nie prowadzą prac badawczo-rozwojowych dominują te, które takich prac nie planują podejmować
(tab. 77). Ponad połowa podmiotów wskazała, że raczej nie, a niemalże co czwarty jest zdecydowany, że nie będzie takich prac
prowadzić. Tylko niewiele ponad 13% przedsiębiorców wskazało, że raczej takie prace będzie prowadzić.
Tabela 77. Czy w przyszłości zamierzają Państwo podjąć prace badawczo-rozwojowe?
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Trudno powiedzieć
2,0%
13,1%
50,1%
24,8%
10,0%
Ponad 20% respondentów zadeklarowało plany co do rozpoczęcia w ciągu najbliższych 3 lat badań oraz rozwoju produktów
i usług w ramach biogospodarki, jednak aż 70% przedsiębiorców nie ma takich zamiarów (tab. 78). Stosunkowo niewielka grupa
ankietowanych (3,2%) wyraziła chęć rozpoczęcia badań oraz rozwoju produktów i usług w zakresie informatyki i automatyki,
a jeszcze mniejsza (odpowiednio 2,8 i 1,3%) – w zakresie energetyki niskoemisyjnej i usług medycznych i prozdrowotnych.
118
Tabela 78. Czy reprezentowana przez Pana/Panią firma ma plany rozpoczęcia w ciągu najbliższych 3 lat badań oraz rozwoju produktów i usług
w ramach specjalizacji
Odpowiedź
Biogospodarka
Usługi medyczne
i prozdrowotne
Tak, %
20,7
1,3
3,2
2,8
Nie, %
70,0
92,5
91,1
91,3
Trudno powiedzieć, %
Ogółem, %
9,2
6,2
5,7
5,9
100,0
100,0
100,0
100,0
Wśród przedsiębiorców, którzy planują rozpoczęcie badań oraz rozwój produktów i usług, przeważa chęć współpracy w tym
zakresie z innymi przedsiębiorstwami z branży. Ponad 1/3 ankietowany uznała, że ich firma będzie współpracować z jednostkami
naukowymi bądź z instytucjami otoczenia biznesu, a co trzeci z przedsiębiorców uznał, że jego plany prowadzenia badań oraz
rozwoju produktów i usług uwzględniają współpracę ze zrzeszeniami podmiotów (tab.79).
Tabela 79. Czy plany te uwzględniają współpracę
Wyszczególnienie
Tak, %
Nie, %
Ogółem, %
Z innymi przedsiębiorstwami z naszej lub pokrewnej branży
69,5
30,5
100,0
Z jednostkami naukowymi
36,8
63,2
100,0
Z instytucjami otoczenia biznesu (np. parki naukowo-techniczne, centra transferu technologii,
ośrodki innowacji, izby gospodarcze, instytucje szkoleniowe i doradcze)
35,1
64,9
100,0
Ze zrzeszeniami podmiotów (np. grupy producenckie, stowarzyszenia branżowe, klastry)
29,9
70,1
100,0
Przedsiębiorcy preferują współpracę na poziomie regionu, niezależnie od rodzaju podmiotu, z którym podejmują współpracę.
Współpraca międzynarodowa najczęściej jest podejmowana z jednostkami naukowymi. Decyduje się na to niecałe 10% badanych
(tab. 80).
Tabela 80. Jaki zasięg będą miały podmioty, z którymi Pana/Pani firma podejmie współpracę?
Poziom
Inne przedsiębiorstwa
z naszej lub
pokrewnej branży
Jednostki naukowe
Instytucje otoczenia biznesu (np.
parki naukowo-techniczne, centra
transferu technologii, ośrodki
innowacji, izby gospodarcze,
instytucje szkoleniowe i doradcze)
Zrzeszenia podmiotów (np. grupy
producenckie, stowarzyszenia
branżowe, klastry)
Regionalny, %
66,7
55,4
52,5
54,9
Ogólnokrajowy, %
29,2
35,4
44,3
39,2
Międzynarodowy,%
Ogółem, %
4,2
9,2
3,3
5,9
100,0
100,0
100,0
100
15,5% ankietowanych przedsiębiorców wskazało, że prowadzi prace badawczo-rozwojowe, angażując do nich tylko swoich
pracowników, natomiast 11,7% wybrało model współpracy swoich pracowników z innymi organizacjami. Żadne z badanych
przedsiębiorstw nie zdecydowało się zlecić całości prac w tym zakresie innym organizacjom. Największy odsetek ankietowanych
przedsiębiorców, bo prawie 75%, nie prowadzi żadnych prac badawczo-rozwojowych. Jako przyczynę tej sytuacji w większości
wskazywano brak wyraźnej potrzeby. Dla ponad 10% przeszkodą był brak środków finansowych, a dla niecałych 4% – brak wiedzy
w zakresie korzyści. Wśród innych przyczyn zaniechania tego typu działalności wskazywano brak czasu (tab. 81).
Inne
10,7%
68,9%
3,9%
1,9%
Wśród podmiotów, które nie prowadzą prac badawczo-rozwojowych dominują te, które nie planują podejmowania takich prac.
Ponad połowa podmiotów wskazała, że raczej nie, a co piąty – że zdecydowanie nie będzie prowadzić takich prac. Optymizmem
natomiast może napawać to, że 15% przedsiębiorców wskazało, że raczej takie prace będzie prowadzić (tab. 82).
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Trudno powiedzieć
0,0%
15,6%
51,9%
19,5%
13,0%
119
Warto odnotować, że znikoma liczba przedsiębiorstw planuje rozpoczącząć własne badania, szczególnie w obszarze informatyki
i automatyki oraz energetyki niskoemisyjnej (tab. 83).
Odpowiedź
Biogospodarka
Usługi medyczne
i prozdrowotne
-
33,0
2,9
1,9
Tak, %
Nie, %
85,4
45,6
85,4
84,5
14,6
21,4
11,7
13,6
Ogółem, %
100,0
100,0
100,0
100,0
Wśród przedsiębiorców, którzy planują rozpoczęcie badań oraz rozwój produktów i usług przeważa chęć współpracy w tym zakresie
z innymi przedsiębiorstwami z branży. Ponad połowa ankietowanych uznała, że ich firma będzie współpracować z jednostkami
naukowymi. Najmniej podmiotów planuje nawiązać współpracę w tym zakresie ze zrzeszeniami podmiotów (tab. 84).
Wyszczególnienie
Tak
Nie
Ogółem
Z innymi przedsiębiorstwami z naszej lub pokrewnej branży, %
63,9
36,1
100,0
Z jednostkami naukowymi, %
52,8
47,2
100,0
Z instytucjami otoczenia biznesu (np. parki naukowo-techniczne, centra transferu technologii, ośrodki
innowacji, izby gospodarcze, instytucje szkoleniowe i doradcze), %
25,0
75,0
100,0
Z zrzeszeniami podmiotów (np. grupy producenckie, stowarzyszenia branżowe, klastry), %
13,9
86,1
100,0
Widoczny jest związek między rodzajem podmiotu, z którym firma podejmie współpracę a zasięgiem jego działania (tab. 85). Zasięg
przedsiębiorstw z danej lub pokrewnej branży, z którymi będzie podejmowana współpraca ma najczęściej charakter regionalny,
a zasięg instytucji otoczenia biznesu i zrzeszeń podmiotów – ogólnokrajowy. Wśród podmiotów, z którymi przedsiębiorcy planują
współpracę, międzynarodowy zasięg najczęściej mają inne przedsiębiorstwa, ewentualnie jednostki naukowe.
Tabela 85. Jaki zasięg będą mają podmioty, z którymi Pana/Pani firma podejmie współpracę?
Poziom
z naszej lub pokrewnej
branży
Jednostki naukowe
Zrzeszenia podmiotów
(np. grupy producenckie,
stowarzyszenia
branżowe, klastry)
Regionalny, %
60,9
36,8
22,2
75,0
Ogólnokrajowy, %
30,4
57,9
77,8
25,0
Międzynarodowy, %
8,7
5,3
-
-
100,0
100,0
100,0
100
Ogółem, %
18,9% ankietowanych przedsiębiorców wskazało, że prowadzi prace badawczo-rozwojowe, angażując do nich tylko swoich
pracowników. Mniejszą popularnością cieszy się rozwiązanie, polegające na angażowaniu swoich pracowników i jednoczesnej
współpracy z innymi organizacjami (11,1% wskazań). Żaden z badanych nie zadeklarował, że zleca całość prac innym organizacjom.
Największy odsetek ankietowanych przedsiębiorców, bo ponad 70%, nie prowadzi żadnych prac badawczo-rozwojowych.
Najczęściej wskazywaną przyczyną takiej sytuacji był brak wyraźnej potrzeby (tab. 86).
Inne
12,2%
64,4%
-
1,1%
Wśród podmiotów, które nie prowadzą prac badawczo-rozwojowych dominują te, które również w przyszłości nie planują
podejmowania takich prac. Ponad połowa podmiotów wskazała, że raczej nie będzie prowadzić takich prac, bądź jest tego wręcz
pewna (16% wskazało odpowiedź „zdecydowanie nie”). Optymizmem natomiast napawa to, że 23,4% raczej zdecyduje się na
działalność w tym obszarze (tab. 87).
120
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Trudno powiedzieć
1,6%
23,4%
56,3%
15,6%
3,1%
Ponad 37% respondentów zadeklarowało plany co do rozpoczęcia w najbliższych 3 latach badań oraz rozwoju produktów i usług
w obszarze informatyki i automatyki, nadal jednak ponad połowa przedsiębiorstw nie zamierza tego robić (tab. 88).
Odpowiedź
Biogospodarka
Usługi medyczne
i prozdrowotne
Informatyka
i automatyka
Tak, %
5,6
3,3
37,8
3,3
Nie, %
94,4
96,7
56,7
96,7
Ogółem, %
0
0
5,6
0
100,0
100,0
100,0
100,0
Wśród przedsiębiorców, którzy planują rozpoczęcie badań oraz rozwój produktów i usług przeważa chęć współpracy w tym
zakresie z innymi przedsiębiorstwami z branży. Ponad 1/3 ankietowany uznała, że ich firma będzie współpracować z jednostkami
naukowymi. Najrzadziej jest planowana współpraca ze zrzeszeniami podmiotów (tab.89).
Wyszczególnienie
Tak
Nie
Ogółem
71,1
28,9
100,0
34,2
65,8
100,0
Z instytucjami otoczenia biznesu (np. parki naukowo-techniczne, centra transferu technologii,
ośrodki innowacji, izby gospodarcze, instytucje szkoleniowe i doradcze), %
18,4
81,6
100,0
Ze zrzeszeniami podmiotów (grupy producenckie, stowarzyszenia branżowe, klastry), %
13,2
86,8
100,0
Widoczne jest występowanie zależności między rodzajem podmiotu, z którym firma podejmie współpracę
a zasięgiem jego działania (tab. 90). Zasięg przedsiębiorstw oraz zrzeszeń podmiotów, z którymi będzie podejmowana współpraca
ma najczęściej charakter regionalny, a zasięg instytucji otoczenia biznesu – ogólnokrajowy. Wśród podmiotów, z którymi
przedsiębiorcy planują współpracę, międzynarodowy zasięg najczęściej mają instytucje otoczenia biznesu – tak deklarował
niemalże co trzeci badany.
Tabela 90. Jaki zasięg będą miały podmioty, z którymi Pana/Pani firma podejmie współpracę?
Poziom
Regionalny, %
branży
Jednostki naukowe
stowarzyszenia
branżowe, klastry)
59,3
38,5
28,6
60,0
Ogólnokrajowy, %
25,9
46,2
42,9
40,0
Międzynarodowy, %
14,8
15,4
28,6
0,0
Ogółem, %
100,0
100,0
100,0
100
1,6% ankietowanych przedsiębiorców wskazało, że prowadzi prace badawczo-rozwojowe, angażując do nich tylko swoich pracowników.
Taka sama ilość przedsiębiorstw zleca całość prac innym organizacjom. 16,1% wskazało, że prowadzi je angażując swoich pracowników we
współpracy z innymi organizacjami. Aż czterech na pięciu przedsiębiorców nie prowadzi żadnych prac badawczo-rozwojowych. Ponad
2/3 przedsiębiorców jako przyczynę tej sytuacji wskazała brak wyraźnej potrzeby. Blisko 13% wskazało na brak środków finansowych,
a ponad 11% – brak wiedzy w zakresie korzyści (tab. 91).
121
12,9%
67,7%
11,3%
Wśród podmiotów, które nie prowadzą prac badawczo-rozwojowych dominują te, które nie planują podejmowania takich prac.
Ponad 56% podmiotów wskazało, że raczej nie lub zdecydowanie nie będzie prowadziło takich prac. Tylko niewiele ponad 16%
przedsiębiorców wskazało, że raczej takie prace będzie prowadziło (tab. 92).
Zdecydowanie tak
Raczej tak
Raczej nie
Zdecydowanie nie
Trudno powiedzieć
0,0%
16,1%
37,1%
19,4%
8,1%
Ponad 43% respondentów stwierdziło, że ich firma ma plany rozpoczęcia w ciągu najbliższych 3 lat badań oraz rozwoju produktów
i usług w ramach energetyki niskoemisyjnej, połowa przedsiębiorców nie ma jednak takich zamiarów. Dość niewielka grupa
ankietowanych (6,5%) przyznała, że planuje rozpoczęcie badań oraz rozwoju produktów i usług w zakresie informatyki i automatyki,
a jeszcze mniejsza (1,6%) – w zakresie biogospodarki (tab. 93).
Tabela 93. Czy reprezentowana przez Pana/Panią firma ma plany w ciągu najbliższych 3 lat rozpoczęcia badań oraz rozwoju produktów i usług
Odpowiedź
Biogospodarka
Usługi medyczne
i prozdrowotne
Informatyka
i automatyka
Tak, %
1,6
0
6,5
43,5
Nie, %
95,2
96,8
91,9
50,0
Ogółem, %
3,2
3,2
1,6
6,5
100,0
100,0
100,0
100,0
Ci przedsiębiorcy, którzy planują rozpoczęcie badań oraz rozwój produktów i usług zwykle chcą w tym zakresie współpracować
z innymi przedsiębiorstwami z branży. Co trzeci ankietowany uznał, że ich firma będzie współpracować z jednostkami naukowymi,
a co czwarty – z instytucjami otoczenia biznesu. Jeden na dziesięciu przedsiębiorców uznał, że jego plany prowadzenia badań oraz
rozwoju produktów i usług uwzględniają współpracę ze zrzeszeniami podmiotów (tab. 94).
Wyszczególnienie
Tak
Nie
Ogółem
72,4
27,6
100,0
34,5
65,5
100,0
Z instytucjami otoczenia biznesu (np. parki naukowo-techniczne, centra transferu technologii, ośrodki
innowacji, izby gospodarcze, instytucje szkoleniowe i doradcze, %)
24,1
75,9
100,0
Ze zrzeszeniami podmiotów (np. grupy producenckie, stowarzyszenia branżowe, klastry), %
10,3
89,7
100,0
Widoczna jest zależność między rodzajem podmiotu, z którym firma podejmie współpracę a zasięgiem jego działania (tab. 95).
Zasięg przedsiębiorstw, z którymi będzie podejmowana współpraca ma najczęściej charakter regionalny, a zasięg instytucji
otoczenia biznesu i zrzeszeń podmiotów – ogólnokrajowy. Jednostki naukowe, z którymi przedsiębiorcy będą współpracować, to
w tej samej części jednostki regionalne i ogólnokrajowe. Należy zauważyć, że co dwudziesty respondent podejmie współpracę
z firmami o zasięgu międzynarodowym.
Tabela 95. Jaki zasięg będą mają podmioty, z którymi Pana/Pani firma podejmie współpracę?
Poziom
branży
Jednostki naukowe
Regionalny
71,4
50,0
14,3
0
Ogólnokrajowy
23,8
50,0
85,7
100,0
Międzynarodowy
Ogółem
4,8
0
0
0
100,0
100,0
100,0
100
122
stowarzyszenia branżowe,
klastry)
7.
Strategiczne kierunki badań interdyscyplinarnych do roku 2020
7.1.
Finansowanie badań związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu w ramach polityki naukowo-badawczej Unii
Europejskiej do roku 2020
Pytanie badawcze 23, 23a, 23b (źródło: DR)
W jakim zakresie dziedziny badań związane z inteligentnymi specjalizacjami regionu obecne są w celach i priorytetach polityki naukowobadawczej Unii Europejskiej do roku 2020?
Jakie środki finansowe zaplanowano na realizację tych celów?
Jakie będą mechanizmy i formy wsparcia (np. w ramach programu Horyzont 2020)?
W analizie dokumentów strategicznych na poziomie unijnym, skupiono się na zapisach programu Horyzont 2020, który jest
największym w historii programem finansowania badań naukowych i innowacji w Unii Europejskiej. Analiza ta umożliwiła
znalezienie odpowiedzi na pytanie, w jakim zakresie dziedziny badań związane z inteligentnymi specjalizacjami regionu są obecne
w celach i priorytetach polityki naukowo-badawczej Unii Europejskiej do roku 2020. Kluczowe w zakresie systemu wsparcia badań
są również tzw. strategiczne obszary badań (ang. Strategic Research Areas) europejskich platform technologicznych, które także
poddano analizie.
Biogospodarka
Produkcja roślinna w rolnictwie oraz ochrona środowiska
Na podstawie Programu pracy 2014–2015 można założyć, że działania w tym obszarze mogą uzyskać wsparcie w ramach filarów:
1.
•
•
Wiodąca pozycja w przemyśle:
Horyzont 2020 – instrument dla MŚP,
Technologie informacyjne i komunikacyjne;
2.
•
•
•
•
•
•
•
Wyzwania społeczne:
Zrównoważone bezpieczeństwo żywności,
Innowacyjna, zrównoważona i sprzyjająca włączeniu społecznemu biogospodarka,
Odpady: materiały do recyklingu, ponownego użycia i odzyskania surowców,
Innowacje w zakresie wody: wykorzystanie jej zalet dla Europy,
Konkurencyjna energia niskoemisyjna,
Działania w dziedzinie klimatu, efektywna gospodarka zasobami i surowcami,
Spersonalizowana opieka zdrowotna.
Priorytet Bezpieczeństwo żywności, zrównoważone rolnictwo i leśnictwo, badania mórz i wód śródlądowych i biogospodarka
operuje łącznym budżetem 3 851,4 mln EUR.
Zgodnie z informacjami zamieszczanymi na oficjalnym portalu programu Horyzont 2020, tzw. Participant Portal, na dzień 31.03.2014
r. można zidentyfikować 44 otwarte konkursy, w ramach których istnieje możliwość uzyskania wsparcia na działalność w zakresie
rolnictwa (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: agriculture), 6 konkursów z zakresu sektora rolno-spożywczego (wyszukiwanie wg
słowa kluczowego: agri-food) i 10 otwartych konkursów z zakresu produkcji roślinnej (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: Crop
production). Obszary te są wspierane m.in. w ramach otwartych konkursów, takich jak np.:
•
•
•
•
•
•
•
Assessing soil-improving cropping systems (SFS-02b-2015);
Sustainable crop production (ISIB-12d-2015);
Rural development (ISIB-12b-2015);
Sustainable and resilient agriculture for food and non-food systems (ISIB-12a-2014);
Closing the research and innovation divide: the crucial role of innovation support services and knowledge exchange (ISIB02-2015);
Ensuring sustainable use of agricultural waste, co-products and by-products (WASTE-7-2015);
SME Instrument (Space-SME-2015-2).
123
Produkcja zwierzęca w rolnictwie
1.
•
•
•
Biotechnologia,
2.
•
•
•
•
•
•
•
Zgodnie z informacjami zamieszczanymi na oficjalnym portalu programu Horyzont 2020, tzw. Participant Portal, na dzień
31.03.2014 r. można zidentyfikować 44 otwarte konkursy, w ramach których istnieje możliwość uzyskania wsparcia na działalność
w zakresie rolnictwa (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: agriculture), jak również 6 konkursów z zakresu sektora rolnospożywczego (wyszukiwanie wg. słowa kluczowego: agri-food) i 9 otwartych konkursów z zakresu produkcji zwierzęcej
(wyszukiwanie wg. słowa kluczowego: Animal production). Obszary te są wspierane m.in. w ramach otwartych konkursów, takich
jak np.:
•
•
•
•
•
•
•
Assessing sustainability of terrestrial livestock production (SFS-01c-2015);
Rural development (ISIB-12b-2015);
Sustainable and resilient agriculture for food and non-food systems (ISIB-12a-2014);
Sustainable livestock production (ISIB-12e-2015);
Closing the research and innovation divide: the crucial role of innovation support services and knowledge exchange (ISIB02-2015);
Ensuring sustainable use of agricultural waste, co-products and by-products (WASTE-7-2015);
SME Instrument (Space-SME-2015-2).
Leśnictwo i pozyskiwanie drewna
Zgodnie z Programem pracy 2014–2015 działania w tym obszarze mogą uzyskać wsparcie finansowe w ramach filarów:
1.
•
•
2.
•
•
•
•
•
Innowacje w zakresie wody: wykorzystanie jej zalet dla Europy.
31.03.2014 r. można zidentyfikować 25 możliwości pozyskania dofinansowania na działania z zakresu leśnictwa (wyszukiwanie
wg słowa kluczowego: Forestry). Spośród otwartych konkursów z tego obszaru, w zakresie badań i rozwoju można wskazać np.:
Improved forest management models (ISIB-04b-2015) – zmierzający do poprawy modeli i technik zarządzania zasobami leśnymi,
w tym harmonizacji danych leśnych pochodzących z istniejących krajowych baz danych czy Management and sustainable use of
genetic resources (SFS-07b-2015), którego celem jest wdrożenie kompleksowych działań zmierzających do poprawy stanu ex situ
i in situ zasobów genetycznych.
124
Rybactwo śródlądowe
Zgodnie z Programem pracy 2014–2015 działania w tym obszarze mogą uzyskać wsparcie w filarach:
1.
•
•
2.
•
•
•
Blue growth: uwolnienie potencjału mórz i oceanów.
31.03.2014 r. można zidentyfikować 15 możliwości pozyskania dofinansowania na działania z zakresu rybactwa (wyszukiwanie
wg słowa kluczowego: Fish). Wśród otwartych konkursów z tego obszaru, w zakresie badań i rozwoju można wskazać np.
Forecasting and anticipating effects of climate change on fisheries and aquaculture (BG-02-2015), który ma przyczynić
się do poprawy zarządzania połowami i rozwoju sektora akwakultury przez ograniczenie niepewności i ryzyka, przy
jednoczesnej optymalizacji doradztwa naukowego, wdrażania polityki i planowania produkcji, a w zakresie instrumentów
wsparcia MŚP – np. Resource-efficient eco-innovative food production and processing (SFS-08-2015), który zmierza do
ograniczenia degradacji środowiska i optymalizacji efektywnego wykorzystania zasobów, przez poprawę systemu produkcji
i przetwarzania żywności.
Przemysł spożywczy (produkcja produktów spożywczych i napojów)
Na podstawie Programu pracy 2014–2015 można założyć, że działania w tym obszarze mogą uzyskać wsparcie w ramach takich
filarów, jak:
1.
•
Horyzont 2020 – instrument dla MŚP;
2.
•
•
Innowacyjna, zrównoważona i sprzyjająca włączeniu społecznemu biogospodarka.
31.03.2014 r. można zidentyfikować 5 otwartych konkursów umożliwiających pozyskanie dofinansowania na działania z zakresu
przemysłu spożywczego (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: food industry), w tym produkcji napojów – wyszukiwanie wg słowa
kluczowego: beverages). Spośród nich można wskazać – w ramach ERA-NET Cofund – np. Biomarkers for nutrition and health
(ISIB-12f-2015), w zakresie opracowania i walidacji biomarkerów, czy – w ramach działalności badawczo-rozwojowej – np. Tackling
malnutrition in the elderly (SFS-16-2015), tj. zaprojektowanie badań i opracowanie ich wyników, czego rezultatem byłyby nowe
produkty żywnościowe i zalecenia dietetyczne dla osób w podeszłym wieku, a także pogłębienie wiedzy nt. zależności między
żywieniem a procesem starzenia się czy też wzmocnienie pozycji rynkowej innowacyjnych produktów żywieniowych i usług dla
osób starszych.
Przemysł chemiczny (w tym produkcja wyrobów opartych na bioreakcjach i bioprocesach)
1.
•
•
•
•
Biotechnologia,
Technologie informacyjne i komunikacyjne,
Zrównoważone sektory przemysłu przetwórczego (SPIRE).
125
2.
•
•
•
•
•
•
31.03.2014 r. można zidentyfikować 7 otwartych konkursów, w ramach których istnieje możliwość uzyskania wsparcia na działalność
w zakresie bioprocesów (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: bioprocess), jak również 28 konkursów z zakresu szeroko pojętej
chemii (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: chemical). Technologie te są wspierane m.in. w ramach otwartych konkursów:
•
•
•
•
•
•
•
Converting CO2 into chemicals (ISIB-06-2015);
New bioinformatics approaches in service of biotechnology (BIOTEC-2-2015);
SME boosting biotechnology-based industrial processes driving competitiveness and sustainability (BIOTEC-5b-2015);
Ensuring sustainable use of agricultural waste, co-products and by-products (WASTE-7-2015;
New metallurgical systems (SC5-11e-2015);
Flexible processing technologies (SC5-11b-2014);
Demonstrating advanced biofuel technologies (LCE-12-2015).
Sektor energetyczny (produkcja bioenergii z zasobów pochodzenia biologicznego)
1.
•
Horyzont 2020 – instrument dla MŚP;
2.
•
•
•
•
Konkurencyjna energia niskoemisyjna.
r. można zidentyfikować 11 otwartych konkursów, w ramach których istnieje możliwość uzyskania wsparcia na działalność związaną
z wykorzystaniem biomasy i produkcją bioenergii (wyszukiwanie wg słów kluczowych: biomass i bioenergy). Jako przykłady można
wskazać Developing next generation technologies of renewable electricity and heating/cooling (LCE-2-2014/2015), w zakresie
poprawy wydajności systemów CHP na biomasę przy jednoczesnym rozszerzaniu bazy materiałów wsadowych, czy Demonstrating
advanced biofuel technologies (LCE-12-2014), w zakresie testowania zaawansowanych technologii do produkcji biopaliw na dużą
skalę przemysłową.
Przemysł obróbki i przetwarzania drewna (w tym produkcja mebli i wyrobów z drewna)
Na podstawie Programu pracy 2014–2015 można założyć, że działania w tym obszarze mogą uzyskać wsparcie w filarach:
1.
•
•
•
Technologie informacyjne i komunikacyjne,
Fabryki przyszłości;
2.
•
•
•
Odpady: materiały do recyklingu, ponownego użycia i odzyskania surowców.
31.03.2014 r. zidentyfikowano 183 otwarte konkursy, których celem jest zwiększenie innowacyjności (wyszukiwanie wg słowa
kluczowego: innovation) oraz wsparcie przemysłu drzewno-meblarskiego (15 otwartych konkursów – wyszukiwanie wg słowa
kluczowego: wood). Spośród nich można wskazać – np. w ramach wsparcia dla MŚP – Boosting the potential of small businesses for
eco-innovation and a sustainable supply of raw materials (SC5-20-2014-1), którego celem jest poprawa rentowności i zwiększenie
126
wydajności MŚP, przez łączenie i transfer nowej i istniejącej wiedzy o innowacyjnych rozwiązaniach, czy działania innowacyjne –
Flexible production systems based on integrated tools for rapid reconfiguration of machinery and robots (FoF-11-2015), w zakresie
tworzenia zintegrowanych narzędzi do sprawnego zarządzania systemami produkcyjnymi jako całością (Manufacturing Execution
Systems).
Usługi medyczne (nowe metody i technologie leczenia w medycynie)
1.
•
•
•
Technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT 2014 – Information and Communications Technologies),
Nanotechnologie, zaawansowane materiały i produkcja;
2.
•
•
•
Spersonalizowana opieka zdrowotna,
Koordynacja działań w obszarze zdrowia,
w zakresie medycyny (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: medicine), 12 konkursów z zakresu medycyny i nauki o zdrowiu
(wyszukiwanie wg słowa kluczowego: medical and health sciences) czy 20 konkursów w zakresie różnego rodzaju terapii
(wyszukiwanie wg słowa kluczowego: therapy) oraz 18 konkursów wspierających innowacje w zakresie wyrobów i urządzeń
medycznych (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: medical devices). Obszary te są wspierane m.in. w ramach konkursów, takich
jak np.:
•
Health promotion and disease prevention: improved inter-sector co-operation for environment and health based
interventions (PHC-04-2015);
•
New therapies for rare diseases (PHC-14-2015);
•
Tools and technologies for advanced therapies (PHC-16-2015);
•
Piloting personalised medicine in health and care systems (PHC-24-2016);
•
Development of new diagnostic tools and technologies: in vivo medical imaging technologies (PHC-11-2015);
•
Establishing effectiveness of health care interventions in the paediatric population (PHC-18-2015);
•
New approaches to improve predictive human safety testing (PHC-33-2015);
•
Understanding disease: systems medicine (PHC-02-2015);
•
Understanding common mechanisms of diseases and their relevance in co-morbidities (PHC-03-2015);
•
Digital representation of health data to improve disease diagnosis and treatment (PHC-30-2015);
•
Clinical research on regenerative medicine (PHC-15-2014);
•
Advanced ICT systems and services for integrated care (PHC-25-2015);
•
Self management of health and disease: citizen engagement and mHealth (PHC-26-2014);
•
Clinical research for the validation of biomarkers and/or diagnostic medical devices (PHC-12-2015-1);
•
Nanomedicine therapy for cancer (NMP-11-2015);
•
Biomaterials for treatment and prevention of Alzheimer’s disease (NMP-12-2015);
•
Support for European Reference Networks: efficient network modelling and validation (HCO-03-2015);
•
ERA NET Collaboration and alignment of national programmes and activities in the area of brain-related diseases and
disorders of the nervous system (HCO-11-2015);
•
ERA NET: Antimicrobial resistance (HCO-12-2015);
•
ERA-NET: Cardiovascular disease (HCO-13-2015);
•
Global Alliance for Chronic Diseases: 2015 priority (HCO-06-2015);
•
ERA-NET: Systems medicine to address clinical needs (HCO-09-2014);
•
ERA-NET: Aligning national/regional translational cancer research programmes and activities (HCO-08-2014).
127
Usługi prozdrowotne (nowatorskie metody i usługi na rzecz zachowania człowieka w dobrej kondycji psychicznej i fizycznej)
1.
•
•
Technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT 2014 – Information and Communications Technologies);
2.
•
•
Koordynacja działań w obszarze zdrowia.
w zakresie dobrostanu (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: wellbeing), przynajmniej kilka konkursów z obszaru komfortowego
funkcjonowania osób starszych i zachodzących zmian demograficznych (wyszukiwanie wg słów kluczowych: ageing well oraz
demographic change). Obszary te są wspierane m.in. w ramach konkursów, takich jak np.:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Promoting mental wellbeing in the ageing population (PHC-22-2015);
Health promotion and disease prevention: improved inter-sector co-operation for environment and health based
interventions (PHC-04-2015);
Foresight for health policy development and regulation (PHC-31-2014);
Advancing active and healthy ageing with ICT: ICT solutions for independent living with cognitive impairment (PHC-202014);
Advancing active and healthy ageing with ICT: service robotics within assisted living environments
(PHC-19-2014);
Joint programming: Co-ordination action for the joint programming initiative (JPI) ‘more years better lives the challenges
and opportunities of demographic change’(HCO-02-2014);
Support for the European Innovation Partnership on Active and Healthy Ageing (HCO-01-20140);
Public procurement of innovative eHealth services (PHC-29-2015);
Self management of health and disease: citizen engagement and mHealth (PHC-26-20140).
Przemysł farmaceutyczny (produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i farmaceutyków,
w tym biofarmaceutyków
1.
•
•
Nanotechnologie, zaawansowane materiały i produkcja;
2.
•
•
•
Koordynacja działań w obszarze zdrowia,
r. można zidentyfikować przynajmniej kilka otwartych konkursów, w ramach których istnieje możliwość uzyskania wsparcia na
działalność w zakresie farmakologii (wyszukiwanie wg słów kluczowych: pharmacology, drugs, pharmaceuticals) czy konkursów
wspierających innowacyjne rodzaje terapii (wyszukiwanie wg słowa kluczowego: therapy). Obszary te są wspierane w ramach
takich konkursów, jak np.:
•
•
•
•
•
•
•
128
New therapies for rare diseases (PHC-14-2015);
Establishing effectiveness of health care interventions in the paediatric population (PHC-18-2015);
New approaches to improve predictive human safety testing (PHC-33-2015);
Clinical research for the validation of biomarkers and/or diagnostic medical devices (PHC-12-2015-1);
Nanomedicine therapy for cancer (NMP-11-2015);
Biomaterials for treatment and prevention of Alzheimer’s disease (NMP-12-2015);
Scale-up of nanopharmaceuticals production (NMP-08-2014).
Trzeba pamiętać także o priorytecie Doskonała baza naukowa (Excellent science), którego celem jest wzmocnienie jakości
bazy naukowej i zwiększenie konkurencyjności badań naukowych i innowacji Unii Europejskiej w skali globalnej. Składa się on
z następujących celów szczegółowych:
•
•
•
•
Europejska Rada ds. Badań Naukowych,
Przyszłe i powstające technologie (FET),
Działania Marii Skłodowskiej-Curie,
Europejska infrastruktura badawcza, w tym e-infrastruktury.
Technologie informacyjne i komunikacyjne (Information and Communication Technologies – ICT) są podstawą innowacji
i konkurencyjności w sektorze prywatnym i publicznym. Potencjał i możliwości nowoczesnych systemów ICT odgrywają kluczową
rolę w rozwoju dziedzin takich, jak: elektronika, mikrosystemy, sieci, robotyka oraz przetwarzanie danych i interfejsy człowiek
– maszyna. Dlatego tematy związane z ICT można znaleźć we wszystkich priorytetach H2020, od Wiodącej pozycji w przemyśle
(Industrial Leadership), poprzez Wyzwania społeczne (Societal Challenges), aż po Doskonałą bazę naukową (Excellence Science).
1.
Celem priorytetu Wiodąca pozycja w przemyśle jest przyspieszenie rozwoju technologii i innowacji, które zapewnią podstawy
działania przedsiębiorstwom przyszłości i pomogą innowacyjnym europejskim MŚP przeobrazić się w wiodące firmy na rynku
światowym. Składa się z następujących celów szczegółowych:
•
•
•
Wiodąca pozycja w zakresie technologii prorozwojowych i przemysłowych,
Dostęp do finansowania ryzyka,
Innowacje w MŚP.
Celem programu ICT jest budowa i utrzymanie pozycji światowego lidera w dziedzinie technologii ICT, które stanowią podstawę
konkurencyjności w zakresie obecnych i powstających sektorów przemysłu europejskiego. Głównym składnikiem ICT-LEIT są
kluczowe technologie wspomagające (KET):
•
•
•
•
•
•
nanotechnologia,
zaawansowane materiały,
mikro- i nanoelektronika,
fotonika,
biotechnologia,
zaawansowana produkcja.
Działania ICT w obrębie Wiodącej pozycji w przemyśle dotyczą obszarów:
•
•
•
•
•
•
Komponenty i systemy nowej generacji,
Zaawansowane systemy obliczeniowe,
Internet przyszłości,
Zarządzanie informacją i treściami,
Robotyka,
Technologie mikro- i nanoelektroniczne, fotonika.
2.
Działania ICT w obrębie Wyzwań społecznych (Societal Challenges) obejmują:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Spersonalizowane systemy opieki zdrowotnej (Zdrowie) (Program pracy 2014-2015),
Efektywność energetyczną (Energia),
Energetykę niskoemisyjną (Energia),
Smart cities (Energia) (Program pracy 2014-2015),
Zielone samochody, inteligentne systemy transportu i logistyki (Transport) (Program pracy 2014-2015),
Zarządzanie odpadami i zasobami wodnymi (Klimat i zarządzanie zasobami) (Program pracy 2014-2015),
e-goverment i usługi publiczne (Społeczeństwo),
Zarządzanie dziedzictwem kultury (Społeczeństwo) (Program pracy 2014-15),
Zaufane usługi, prywatność danych, bezpieczny dostęp do danych (Bezpieczeństwo) (Program pracy 2014-2015).
129
3.
Doskonała baza naukowa
Trzeba pamiętać także o priorytecie Doskonała baza naukowa (Excellent science), którego celem jest wzmocnienie jakości bazy
naukowej i zwiększenie konkurencyjności badań naukowych i innowacji Unii Europejskiej w skali globalnej.
Działania ICT w obrębie Doskonałej bazy naukowej dotyczą:
•
•
Przyszłych i powstających technologii (FET) (Program Pracy 2014-2015),
Infrastruktur badawczych – tworzenia i rozwijania e-infrastruktur (Program pracy 2014-2015).
Infrastruktura badawcza to różnego typu laboratoria, obserwatoria, banki danych, specjalistyczne archiwa, biblioteki lub
zbiory, statki i samoloty badawcze, a także infrastruktura informatyczna (e-infrastruktura). Budowa i działanie infrastruktur to
przedsięwzięcia kosztowne, a prace nad ich powstaniem wymagają szerokiej wiedzy specjalistycznej. Dlatego też granty Horyzontu
2020 mają służyć rozwojowi i jak najlepszemu wykorzystaniu infrastruktur badawczych w Europie, m.in. budowie nowych
infrastruktur o ogólnoeuropejskim znaczeniu, służących wszystkim dziedzinom nauki i techniki. Specjalne granty zapewniają
bezpłatny dostęp naukowców do najlepszych europejskich infrastruktur.
W programie Horyzont 2020 na rzecz infrastruktur badawczych przeznaczono 2 488 mln EUR. Finansowane są takie typy projektów,
jak wymieniona powyżej Infrastruktura informatyczna (e-Infrastructure).
Tematyka projektów jest następująco określona w Programie pracy 2014-2015:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Managing, preserving and computing with big research data;
e-Infrastructure for Open Access;
Towards global data e-infrastructures – Research Data Alliance;
Pan-European High Performance Computing infrastructure and services;
Centres of Excellence for computing applications;
Network of HPC Competence Centres for SMEs;
Provision of core services across e-infrastructures;
Research and Education Networking – GÉANT;
e-Infrastructures for virtual research environments (VRE).
Wydobywanie i przetwarzanie surowców kopalnych na cele energetyczne (w tym węgla kamiennego i gazu łupkowego)
Technologie związane z wydobywaniem i przetwarzaniem surowców kopalnych na cele energetyczne będą dofinansowane
w ramach priorytetu Bezpieczna, czysta i efektywna energia, którego budżet wynosi 5 931,2 mln EUR. Według Programu Pracy
2014-2015 tego typu działania będą wspierane w ramach naboru Competitive low-carbon energy. Środki przeznaczone na ten
nabór wynoszą 359,40 mln EUR z budżetu na 2014 r. i 372,33 mln EUR z budżetu na 2015 r. Technologie związane z wydobywaniem
i przetwarzaniem surowców kopalnych na cele energetyczne są wspierane m.in. w ramach obszarów:
•
•
Understanding, preventing and mitigating the potential environmental impacts and risks of shale gas exploration
and exploitation – w zakresie związanym m.in. z identyfikacją oddziaływania na środowisko działalności związanej
z poszukiwaniem i wydobyciem gazu łupkowego (LCE-16- 2014);
Highly flexible and efficient fossil fuel power plants – w zakresie wsparcia energetyki opartej na paliwach kopalnych –
preferowane mają być rozwiązania charakteryzujące się najmniejszą emisją gazów cieplarnianych na jednostkę energii (LCE17-2015).
Technologia CCS będzie wspierana w ramach obszaru: Enabling decarbonisation of the fossil fuel-based power sector and energy
intensive industry through CCS (LCE-15-2014/2015).
Wytwarzanie i przechowywanie energii odnawialnej ze słońca (instalacje solarne i fotowoltaiczne)
Technologie związane z energetyką słoneczną będą dofinansowane w ramach priorytetu Bezpieczna, czysta i efektywna energia,
którego budżet wynosi 5 931,2 mln EUR. Według Programu Pracy 2014-2015 tego typu działania będą wspierane w ramach
naboru Competitive low-carbon energy. Środki przeznaczone na ten nabór wynoszą 359,40 mln EUR z budżetu na 2014 r. i 372,33
mln EUR z budżetu na 2015 r. Technologie związane z fotowoltaiką, instalacjami solarnymi, skoncentrowaną energią słoneczną są
wspierane m.in. w ramach obszarów:
•
•
130
Developing the next generation technologies of renewable electricity and heating/cooling (LCE-2-2014/2015);
Demonstration of renewable electricity and heating/cooling technologies (LCE-3-2014/2015).
Technologie związane z magazynowaniem energii są wspierane w ramach obszarów:
•
•
•
Local / small-scale storage – w zakresie rozwiązań o charakterze lokalnym (LCE-8-2014);
Large scale energy storage – w zakresie magazynowania energii na dużą skalę (LCE-9-2015);
Next generation technologies for energy storage – w zakresie rozwoju nowych lub ulepszonych technologii magazynowania
energii, charakteryzujących się m.in. niższymi kosztami (LCE-10-2014).
Wytwarzanie i przechowywanie energii odnawialnej z wody (hydroenergetyka i geotermia)
Technologie związane z hydroenergetyką i geotermią będą dofinansowane w ramach priorytetu Bezpieczna, czysta i efektywna
energia, którego budżet wynosi 5 931,2 mln EUR. Według Programu pracy 2014-2015 tego typu działania będą wspierane
w ramach naboru Competitive low-carbon energy. Środki przeznaczone na ten nabór wynoszą 359,40 mln EUR z budżetu na
2014 r. i 372,33 mln EUR z budżetu na 2015 r. Analizowane technologie są wspierane m.in. w ramach obszarów:
•
•
Developing the next generation technologies of renewable electricity and heating/cooling – w zakresie hydroenergetyki
i głębokiej energii geotermalnej (LCE-2-2014/2015);
Demonstration of renewable electricity and heating/cooling technologies – w zakresie płytkiej i głębokiej energii
geotermalnej (LCE-3- 2014/2015).
•
•
•
Wytwarzanie i przechowywanie energii z wiatru (turbiny wiatrowe)
Technologie związane z energetyką wiatrową będą dofinansowane w ramach priorytetu Bezpieczna, czysta i efektywna energia,
którego budżet wynosi 5 931,2 mln EUR. Według Programu pracy 2014-2015 tego typu działania będą wspierane w ramach
mln EUR z budżetu na 2015 r. Technologie związane z energetyką wiatrową są wspierane m.in. w ramach obszarów:
•
•
Developing the next generation technologies of renewable electricity and heating/cooling (LCE-2-2014/2015);
Demonstration of renewable electricity and heating/cooling technologies (LCE-3-2014/2015);
•
•
•
Wytwarzanie energii w ogniwach paliwowych, w tym wodorowych
Do finansowania ogniw paliwowych, w tym technologii wodorowych przewidziana jest inicjatywa Fuel Cells and Hydrogen 2, czyli
forma partnerstwa publiczno-prywatnego między UE a przemysłem. Proponowany budżet inicjatywy wynosi 1,4 mld EUR. Wkład
UE ma wynosić 700 mln EUR i pochodzić z budżetu programu Horyzont 2020. Wkład prywatny również ma wynieść 700 mln EUR58.
58
Fuel Cells & Hydrogen 2 Initiative: developing clean solutions for energy transport and storage, http://ec.europa.eu/research/press/2013/pdf/jti/fch_2_
factsheet.pdf.
131
Rozwój inteligentnych sieci energetycznych (smart grids)
Technologie związane z rozwojem inteligentnych sieci energetycznych będą dofinansowane w ramach priorytetu Bezpieczna,
czysta i efektywna energia, którego budżet wynosi 5 931,2 mln EUR. Według Programu pracy 2014-2015 tego typu działania
będą wspierane w ramach naboru Competitive low-carbon energy. Środki przeznaczone na ten nabór wynoszą 359,40 mln EUR
z budżetu na 2014 r. i 372,33 mln EUR z budżetu na 2015 r. Technologie związane z rozwojem inteligentnych sieci energetycznych
będą wspierane m.in. w ramach obszarów:
•
Transmission grid and wholesale market, m.in. w związku z potrzebą wdrażania koncepcji “smart grid” ponad granicami
państwowymi (LCE-6-2015);
Distribution grid and retail market, m.in. w związku z rozwojem infrastruktury ICT następnej generacji, odnoszącej się do
inteligentnego opomiarowania i inteligentnych sieci (LCE-7-2014).
•
Przechwytywanie, składowanie i wykorzystywanie dwutlenku węgla (CO2)
Technologie związane z technologią CCS będą dofinansowane w ramach priorytetu Bezpieczna, czysta i efektywna energia,
którego budżet wynosi 5 931,2 mln EUR. Według Programu pracy 2014-2015 tego typu działania będą wspierane w ramach
mln EUR z budżetu na 2015 r. Wśród wspieranych obszarów znajduje się obszar: Enabling decarbonisation of the fossil fuel-based
power sector and energy intensive industry through CCS (LCE-15-2014/2015).
Technologie zmniejszające energochłonność budynków
Technologie zmniejszające energochłonność budynków będą dofinansowane w ramach priorytetu Bezpieczna, czysta i efektywna
energia, którego budżet wynosi 5 931,2 mln EUR. Według Programu pracy 2014-2015 tego typu działania będą wspierane
w ramach naboru Energy efficiency. Środki przeznaczone na ten nabór wynoszą 97,50 mln EUR z budżetu na 2014 r. i 98,15 mln
EUR z budżetu na 2015 r. Informacje o wybranych wspieranych obszarach w naborze Energy efficiency przedstawiono tabeli 96.
Tabela 96. Obszary wspierane w naborze Energy efficienty
Obszar
Opis obszaru
Manufacturing of prefabricated modules for renovation of
buildings (EE-1- 2014)
Produkcja prefabrykowanych elementów do renowacji budynków. Oczekiwanym efektem
będzie m.in. zmniejszenie konsumpcji energii (pierwotnej) w budynkach.
Buildings design for new highly energy performing buildings
(EE-2-2015)
Efektem przedsięwzięć
zeroenergetycznych.
Energy strategies and solutions for deep renovation of historic
buildings (EE-3-2014)
Strategie energetyczne i rozwiązania służące gruntownej renowacji budynków historycznych.
Oczekiwanym efektem będzie m.in. poprawa charakterystyki energetycznej budynków.
Demand response in blocks of buildings (EE-6- 2015)
Wykorzystanie systemów pozwalających na zmniejszenie różnicy między szczytowym
zapotrzebowaniem na energię i minimalnym popytem w nocy. Efektem będzie oszczędność
kosztów i energii.
będzie
m.in.
zwiększenie
udziału
budynków
prawie
Źródło: Horizon 2020, Program pracy 2014-2015; A. Sławiński, Energia w programie Horizon 2020, http://www.ppts.pl/gfx/fotobank/docs/
presentations/2013_12_10_Forum_PPE//03_AS_Energia_w_Horizon_2020_WP_06.pdf
7.2.
Finansowanie badań związanych z inteligentnymi specjalizacjami regionu w ramach polityki naukowej Polski do roku
2020
Pytanie badawcze 24 (źródło: DR)
W jakim zakresie dziedziny badań związane z inteligentnymi specjalizacjami regionu wpisują się w cele i priorytety polityki naukowej Polski
do roku 2020?
W poszukiwaniu odpowiedzi na postawione pytanie badawcze, szczegółowo przeanalizowano zapisy takich dokumentów
strategicznych na poziomie krajowym, jak: Krajowy program badań, Polska mapa drogowa infrastruktury badawczej, Foresight
technologiczny przemysłu – InSight2030: aktualizacja wyników oraz krajowa strategia inteligentnej specjalizacji, Krajowa strategia
inteligentnych specjalizacji i dokumenty programowe programów operacyjnych (analizę zapisów programów operacyjnych
zamieszczono w kolejnym rozdziale raportu).
132
Biogospodarka
Analizowana dziedzina wpisuje się w strategiczne, interdyscyplinarne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych zdefiniowane
w Krajowym programie badań, dotyczące środowiska naturalnego, rolnictwa i leśnictwa. Badania naukowe w tym obszarze mają
na celu wsparcie działań z zakresu zarządzania środowiskiem oraz racjonalnego wykorzystania zasobów naturalnych, obejmują
problematykę strategicznych i bieżących zagadnień ochrony i kształtowania środowiska zgodnie z zasadami zrównoważonego
rozwoju, a także realizację zobowiązań wynikających z międzynarodowych konwencji, członkostwa w Unii Europejskiej i innych
organizacjach międzynarodowych. Badania dotyczące szeroko rozumianej przestrzeni przyrodniczej, ochrony przyrody, nowych
technologii w gospodarce żywnościowej, zmian klimatycznych oraz roli w nich lasów i przemysłu opartego na drewnie, a także
racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi i mineralnymi, są bardzo ważne ze względu na funkcjonowanie gospodarki. W badaniach
wspierających rozwój rolnictwa w Polsce powinny być uwzględnione zagadnienia rolnictwa industrialnego, zrównoważonego
i ekologicznego, znaczenie rozwoju infrastruktury rolniczej, rozwoju produkcji na cele energetyczne w kontekście racjonalnego
wykorzystywania rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Analizowana dziedzina jest także zgodna z projektami umieszczonymi w Polskiej mapie drogowej infrastruktury badawczej
z zakresu zrównoważonego rozwoju środowiska naturalnego i środowiska człowieka (zrównoważone wykorzystanie rozwoju
zasobów przyrodniczych, zachowanie różnorodności biologicznej).
Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 to projekt, w ramach którego określono technologie przemysłowe, których rozwój
do 2030 r. stanie się siłą napędową polskiej gospodarki i przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności polskiego
przemysłu. W ramach tego projektu, w analizowanej dziedzinie, wskazano technologię produkcji biosensorów i technologię
bioaugmentacji, biosorpcji i bioługowania (pole badawcze – Biotechnologie przemysłowe).
problematykę strategicznych i bieżących zagadnień ochrony i kształtowania środowiska zgodnie z zasadami zrównoważonego
rozwoju, a także realizację zobowiązań wynikających z międzynarodowych konwencji, członkostwa w Unii Europejskiej
i innych organizacjach międzynarodowych. Istotne jest m.in. prowadzenie badań w zakresie oddziaływania produkcji zwierzęcej
na środowisko oraz ochrony zasobów genetycznych zagrożonych wyginięciem rodzimych zwierząt gospodarskich.
z zakresu zrównoważonego rozwoju środowiska naturalnego i środowiska człowieka (zrównoważone wykorzystanie rozwoju
zasobów przyrodniczych, zachowanie różnorodności biologicznej).
W ramach projektu Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030, wskazano technologie w analizowanej dziedzinie, których
rozwój do 2030 r. stanie się siłą napędową polskiej gospodarki i przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności
polskiego przemysłu. Są to m.in. technologie produkcji biosensorów oraz technologie bioaugmentacji, biosorpcji i bioługowania.
Leśnictwo i pozyskiwanie drewna
problematykę strategicznych i bieżących zagadnień ochrony i kształtowania środowiska zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju,
a także realizację zobowiązań wynikających z międzynarodowych konwencji, członkostwa w Unii Europejskiej i innych organizacjach
międzynarodowych. Badania dotyczące szeroko rozumianej przestrzeni przyrodniczej, ochrony przyrody, nowych technologii
w gospodarce żywnościowej, zmian klimatycznych i roli w nich lasów i przemysłu opartego na drewnie, racjonalnej gospodarki
zasobami wodnymi i mineralnymi, są bardzo ważne ze względu na funkcjonowanie gospodarki. W badaniach wspierających rozwój
rolnictwa i leśnictwa w Polsce powinny być uwzględnione zagadnienia rolnictwa industrialnego, zrównoważonego i ekologicznego,
znaczenie rozwoju infrastruktury rolniczej, rozwoju szczególnie leśnictwa niepublicznego oraz produkcji na cele energetyczne
w kontekście racjonalnego wykorzystywania rolniczej przestrzeni produkcyjnej.
Analizowana dziedzina jest zgodna z Polską mapą drogową infrastruktury badawczej w zakresie, w jakim mogą być na niej
umieszczane projekty związane z zapewnieniem zrównoważonego rozwoju środowiska naturalnegoi środowiska człowieka
(obserwacje środowiska naturalnego w skali mikro i makro, rozpoznanie przyczyn i efektów oraz prognozowanie zmian globalnych,
np. klimatycznych, poziomu mórz, przeciwdziałanie negatywnym skutkom zmian globalnych, zrównoważone wykorzystanie
zasobów wodnych, zrównoważone wykorzystanie i rozwój zasobów przyrodniczych, zachowanie różnorodności biologicznej).
133
W projekcie Foresight w drzewnictwie (scenariusze rozwoju badań naukowych w Polsce do 2020 roku) uznaje się, że do uzyskania
innowacyjnych produktów drzewnych niezbędny jest rozwój badań, dotyczących nowej generacji, wydajnych i efektywnych metod
produkcji oraz nowatorskich rozwiązań technicznych i technologicznych. Powinny to być przede wszystkim:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
systemy klasyfikacji i sortowania odpadów drzewnych i lignocelulozowych surowców alternatywnych, zapewniające
optymalizację ich wykorzystania oraz wyeliminowanie spalania sortymentów, których przerób w przemyśle płyt
drewnopochodnych jest opłacalny ekonomiczne;
energooszczędne urządzenia i metody produkcji, odzysk energii i jej wykorzystanie w procesie technologicznym;
wykorzystanie biotechnologii w procesach termomechanicznego rozwłókniania drewna;
recykling odpadów i wyrobów po zakończonym cyklu życia;
bezpieczeństwo ekologiczne;
nowe naturalne kleje;
doskonalenie technik klejenia;
ekologiczne środki ochrony materiałów drewnopochodnych przed działaniem pleśni, grzybów i ognia;
modyfikacja żywic;
udoskonalone i nowe metody uszlachetniania materiałów drewnopochodnych i kompozytów (nanopowłoki, nanowarstwy,
technologie antystatyczne);
chemiczna aktywacja rozdrobnionego drewna (wiórów, włókien), wykorzystująca proste, najczęściej hydroksylowe, grupy
drewna do wiązań kowalencyjnych ze związkami chemicznymi;
nowe metody badania trwałości materiałów, odzwierciedlające warunki użytkowania.
Rozwiązania te są niezbędne do opracowania nowych produktów i procesów, mogą też znaleźć zastosowanie do doskonalenia
procesów wytwarzania i właściwości użytkowych konwencjonalnych materiałów drewnopochodnych.
Za badania, których pozytywne rezultaty mogłyby mieć znaczenie przełomowe, uznać można badania nad upłynnianiem drewna.
Badania podstawowe nad upłynnianiem surowców lignocelulozowych musiałyby obejmować szerokie spektrum zagadnień –
od opracowania metod i parametrów upłynniania drewna do określenia możliwości i sposobów jego wykorzystania w różnych
procesach technologicznych i energetycznych.
Duże znaczenie dla zasadniczego postępu w dziedzinie kompozytów drzewnych mogłyby mieć również badania nad wykorzystaniem
zjonizowanych gazów w procesach produkcji kompozytów lignocelulozowych i modyfikacji powierzchni produktów surowych, tzn.
przed uszlachetnieniem.
W ramach projektu Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 w analizowanej dziedzinie wskazano jedną technologię, której
polskiego przemysłu. Jest to technologia produkcji biosensorów.
Analizowana dziedzina wpisuje się po części w strategiczne, interdyscyplinarne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych
zdefiniowane w Krajowym programie badań, dotyczące środowiska naturalnego, rolnictwa i leśnictwa. Nauka musi opracować
nowe technologie, mające na celu racjonalne gospodarowanie wodą i ograniczenie jej nieproduktywnych strat w rolnictwie,
leśnictwie i gospodarce komunalnej.
umieszczane projekty związane z zapewnieniem zrównoważonego rozwoju środowiska naturalnegoi środowiska człowieka
(obserwacje środowiska naturalnego w skali mikro i makro, rozpoznanie przyczyn i efektów oraz prognozowanie zmian globalnych,
np. klimatycznych, poziomu mórz, przeciwdziałanie negatywnym skutkom zmian globalnych, zrównoważone wykorzystanie
zasobów wodnych, zrównoważone wykorzystanie i rozwój zasobów przyrodniczych, zachowanie różnorodności biologicznej).
W ramach projektu Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030, w analizowanej dziedzinie wskazano jedną technologię, której
polskiego przemysłu. Jest to technologia produkcji biosensorów.
w Krajowym programie badań, dotyczące środowiska naturalnego, rolnictwa i leśnictwa. Szczególnie ważne są takie zagadnienia,
jak środowisko przyrodnicze, ochrona przyrody i lasów, rolnictwo, zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego i bezpieczeństwa
żywności czy wykorzystanie prozdrowotnych funkcji żywności. W zagadnieniach związanych z produkcją prozdrowotnej żywności
134
należy położyć nacisk na technologie wspomagające ocenę jakości surowców, rozwój kryteriów gwarancji bezpieczeństwa,
poziomu dobrostanu zwierząt i jego wpływu na efekty produkcyjne, ocenę genetycznie zmodyfikowanych organizmów i badanie
ich wpływu na jakość żywności i środowiska. Badania powinny przyczyniać się do ustalenia norm i standardów, np. w odniesieniu
do organizmów genetycznie zmodyfikowanych.
umieszczane projekty z obszaru wydajnej ochrona zdrowia i zwiększenia efektywności działań prozdrowotnych (rozwój technologii
dla bezpiecznej i prozdrowotnej żywności).
Żywność i żywienie w XXI w. – wizja rozwoju polskiego sektora spożywczego – to projekt, którego ogólnym celem było wykonanie
kompleksowych badań o charakterze foresightu technologicznego dla przemysłu rolno-spożywczego w Polsce oraz opracowanie
strategicznej wizji rozwoju tego sektora i wytypowanie priorytetowych kierunków prac B+R na okres najbliższych kilkunastu lat. W wyniku
prowadzonych badań eksperci wyłonili następujące technologie krytyczne, których wdrożenie przyczyni się do dalszego rozwoju
i zwiększenia konkurencyjności polskiego przemysłu spożywczego:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
59
nanokapsulacja i nanoemulgacja wybranych prozdrowotnych składników żywności, zapewniająca ich trwałość
i umożliwiająca precyzyjne dostarczenie ich do organizmu;
zastosowanie nanobiosensorów do monitorowania przebiegu procesów technologicznych oraz jakości i bezpieczeństwa
żywności;
zastosowanie nanofiltrów do selektywnego rozdziału molekuł na podstawie ich kształtu i rozmiaru, w celu usuwania
szkodliwych składników żywności (toksyny, kwasy tłuszczowe w izomerii trans, patogeny) i wzbogacania jej w substancje
pożądane (aromaty, związki bioaktywne);
wytworzenie i wykorzystanie w produkcji enzymów zdolnych do działania w szerokim zakresie warunków technologicznych,
pochodzących z hipertermofilnych, psychrofilnych, halofilnych, alkalifilnych i eutektofilnych drobnoustrojów, w tym także
enzymów rekombinowanych;
produkcja wysokiej jakości żywności minimalnie przetworzonej;
technologie nietermicznego utrwalania żywności z wykorzystaniem nowoczesnych metod/procesów fizycznych
(mikrofiltracja, wysokie ciśnienia, ultradźwięki, promieniowanie jonizujące, zmienne pole magnetyczne);
wykorzystanie niekonwencjonalnych surowców pochodzenia naturalnego oraz odpadów poprodukcyjnych do otrzymywania
preparatów białkowych;
wytwarzanie żywności funkcjonalnej z użyciem do jej produkcji surowców pozyskiwanych ze specjalnych
hodowli lub upraw prowadzonych w specyficznych warunkach lub z wyselekcjonowanych odmian roślin
i ras zwierząt, także modyfikowanych biotechnologicznie, w tym również metodami inżynierii genetycznej;
wytwarzanie produktów spożywczych dedykowanych, ukierunkowanych na zmniejszenie ryzyka i wspomagających terapię
chorób dietozależnych;
wytwarzanie żywności projektowanej, dostosowanej do indywidualnych potrzeb dietetycznych pojedynczych konsumentów
lub grup konsumentów;
technologie wytwarzania produktów tłuszczowych o niskiej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych i kwasów
tłuszczowych w izomerii trans, a jednocześnie o wysokiej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych (w szczególności
omega-3), ewentualnie zawierających stanolei sterole roślinne;
wykorzystanie nowych lub mało znanych gatunków roślin uprawnych jako surowców bogatych w substancje bioaktywne;
technologie umożliwiające wyeliminowanie azotanów w procesie peklowania mięsa i przetworów;
technologie oszczędzające energię i wodę;
systemy opakowań inteligentnych, monitorujących wewnętrzne i/lub zewnętrzne otoczenie, w tym zmiany temperatury,
zawartości tlenu, CO2 i innych związków lotnych, oraz zmiany biochemiczne i mikrobiologiczne produktów;
opakowania próżniowe typu skin do dań gotowych przeznaczonych do przyrządzania w kuchenkach mikrofalowych;
szybkie i precyzyjne techniki analityczne w zakresie bezpieczeństwa mikrobiologicznego i toksykologicznego żywności;
systemy identyfikowalności (traceability);
rozwój marek regionalnych, potwierdzonych certyfikatami (wyróżnianie znakami potwierdzającymi wysoką jakość wyrobów
i ich pochodzenie z konkretnych regionów oraz charakteryzujących się tradycyjną metodą produkcji);
zarządzanie bezpieczeństwem żywności, w tym modelowanie potencjalnych zagrożeń pochodzących ze środowiska oraz
stosowanych procesów technologicznych, a także surowców i materiałów pomocniczych59.
Michalczuk L., Perspektywy rozwoju polskiego przemysłu spożywczego w świetle badań foresightowych, Innowacyjne Mleczarstwo, 2013.
135
W ramach pilotażowego projektu Foresight Zdrowie i życie, wśród podstawowych obszarów badawczych wskazanych przez komitet
sterujący były: chemikalia i farmaceutyki; bezpieczeństwo żywności; technologie w medycynie. Natomiast wśród propozycji
panelu głównego znalazły się: technologie w medycynie; jakość życia i farmaceutyki. Głównym wynikiem projektu był wybór
26 kierunków rozwoju badań i technologii z obszaru profilaktyki, opieki zdrowotnej i edukacji prozdrowotnej, a także mających
na celu zapewnienie prawidłowego żywienia i jego bezpieczeństwa. Wśród najbardziej priorytetowych kierunków w obszarze
spożywczym można wymienić takie, jak np.:
•
•
budowa programów ustawicznego kształtowania świadomości żywieniowej i racjonalizacji nawyków żywieniowych
społeczeństwa;
doskonalenie żywności i żywienia w aspekcie ich znaczenia dla ochrony zdrowia ludzi i zwierząt z uwzględnieniem
biologicznie aktywnych substancji pochodzenia naturalnego.
Obecność analizowanej dziedziny w projekcie Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 dotyczy biotechnologii
przemysłowych:
•
•
•
•
biotechnologie utylizacji produktów ubocznych i odpadów przemysłu rolno-spożywczego;
technologie produkcji biosensorów;
nanobiotechnologie w otrzymywaniu nośników składników żywności;
technologie bioaugmentacji, biosorpcji, bioługowania;
Ponadto dziedzina jest obecna w badaniach nad zieloną gospodarką, w obrębie technologii biodegradowalnych tworzyw
sztucznych.
Przemysł chemiczny (w tym produkcja wyrobów opartych na bioreakcjach i bioprocesach)
Analizowana dziedzina wpisuje się w strategiczne, interdyscyplinarne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych,
zdefiniowanych w Krajowym programie badań, dotyczące nowoczesnych technologii materiałowych. Innowacyjne wykorzystanie
procesów i produktów wytwarzanych metodami biotechnologicznymi powinno wzbogacić krajową bazę surowcową o nowe
produkty o właściwościach biodegradowalnych oraz o nowe produkty i procesy w zakresie farmakoterapii. Produkty te znajdą
również zastosowanie w przemyśle spożywczym i kosmetycznym, a także chemii gospodarczej. Ukierunkowane badania
powinny koncentrować się na uzyskiwaniu unikatowych i ulepszonych biokatalizatorów i metabolitów dla zastosowań
w przemyśle farmaceutycznym, spożywczym i ochronie środowiska, a także przyjaznych dla środowiska i zdrowia biopolimerów
biodegradowalnych i biokompatybilnych.
umieszczane projekty związane z rozwojem zaawansowanych materiałów i technologii (materiały inteligentne, bio- i nanomateriały).
Celem projektu pod tytułem: Odpady nieorganiczne przemysłu chemicznego – foresight technologiczny było opracowanie
alternatywnych scenariuszy rozwoju gospodarki odpadami nieorganicznymi powstającymi w przemyśle chemicznym oraz
wskazanie nowych kierunków badań w zakresie przyjaznych ekologicznie technologii nieorganicznych.
Pilotażowy projekt Foresight w obrębie pola badawczego Zdrowie i życie wyróżniał: chemikalia i farmaceutyki; bezpieczeństwo
żywności; technologie w medycynie. Głównym jego wynikiem był wybór 26 kierunków rozwoju badań i technologii z obszaru
profilaktyki, opieki zdrowotnej i edukacji prozdrowotnej, a także mających na celu zapewnienie prawidłowego żywienia i jego
bezpieczeństwa. Wśród najbardziej priorytetowych kierunków można wymienić taki, jak np.: doskonalenie żywności i żywienia
w aspekcie ich znaczenia dla ochrony zdrowia ludzi i zwierząt z uwzględnieniem biologicznie aktywnych substancji pochodzenia
naturalnego.
W ramach projektu Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 w analizowanej dziedzinie wskazano technologie, których
polskiego przemysłu (tab. 97).
Tabela 97. Pola badawcze i technologie
Pole badawcze
Technologia
Biotechnologie przemysłowe



technologie molekularnej inżynierii katalizatorów przemysłowych
biotechnologie w produkcji detergentów
technologie bioaugmentacji, biosorpcji, bioługowania
Zielona gospodarka

biodegradowalne tworzywa sztuczne
Nanoprocesy i nanoprodukty

nanobiotechnologie
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030.
136
Sektor energetyczny (produkcja bioenergii z zasobów pochodzenia biologicznego)
Analizowana dziedzina wpisuje się w strategiczne, interdyscyplinarne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych
zdefiniowanych w Krajowym programie badań, dotyczące nowych technologii w zakresie energetyki. Wskazano, że krajowy sektor
energetyczny powinien przejść długoterminową transformację w system zrównoważony i niskoemisyjny, przyjazny środowisku,
wykorzystujący zróżnicowane surowce energetyczne, z jednoczesnym wzrostem efektywności energetycznej. Realizacja założeń
polityki energetycznej kraju, wypełnienie norm ochrony środowiska oraz zobowiązań międzynarodowych, wymaga efektywnego
wykorzystania wszystkich źródeł energii, także alternatywnych, oraz rozwóju technologii bezpieczniejszych dla użytkowników
i środowiska. Badania w zakresie energetyki odnawialnej i technologie rozwijane w tym obszarze powinny dotyczyć wszystkich
rodzajów energii: geotermii, biomasy, energii wiatrowej, hydroenergii, energii słonecznej i innych.
umieszczane projekty związane ze zwiększaniem efektywności wytwarzania, magazynowania i przesyłania energii (alternatywne
źródła energii, poprawa efektywności energetycznej i rozwiązania energooszczędne, czyste oraz niskoemisyjne technologie).
Obecność analizowanej dziedziny w projekcie Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 przedstawiono w tabeli 98.
Pole badawcze
Technologia
Technologie kogeneracji i racjonalizacji
gospodarowania energią

technologie wykorzystania biomasy do produkcji ciepła w małej i średniej skali, energetyczne
wykorzystanie odpadów organicznych
Zielona gospodarka

współspalanie pośrednie biomasy z wykorzystaniem reaktora zgazowania
w Krajowym programie badań, dotyczące środowiska naturalnego, rolnictwa i leśnictwa. W dokumencie przyjmuje się, że
badania dotyczące szeroko rozumianej przestrzeni przyrodniczej, ochrony przyrody, zmian klimatycznych i roli w nich lasów
i przemysłu opartego na drewnie oraz racjonalnej gospodarki zasobami wodnymi i mineralnymi, są bardzo ważne ze względu na
funkcjonowanie gospodarki.
umieszczane projekty związane z rozwojem zaawansowanych materiałów i technologii (materiały inteligentne, bio- i nanomateriały,
technologie materiałowe). Obecność analizowanej dziedziny w projekcie Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030
przedstawiono w tabeli 99.
Pole badawcze
Technologia
Biotechnologie przemysłowe


technologie molekularnej inżynierii katalizatorów przemysłowych
technologie produkcji biosensorów
Zaawansowane systemy wytwarzania i materiały

ultralekkie, ultrawytrzymałe, o radykalnie podwyższonej żaroodporności i żarowytrzymałości
materiały, umożliwiające pełny recykling
Zielona gospodarka

biodegradowalne tworzywa sztuczne
Analizowana dziedzina wpisuje się w strategiczne, interdyscyplinarne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych objęte
Krajowym programem badań, dotyczące chorób cywilizacyjnych, nowych leków oraz medycyny regeneracyjnej. Badania naukowe
w tym obszarze mają na celu wsparcie działań m.in. z zakresu rozwoju epidemiologii analitycznej, która jest najskuteczniejszym
narzędziem, np. w rozpoznawaniu nowych zagrożeń środowiskowych, w identyfikowaniu markerów ekspozycji środowiskowej
i markerów dawki pochłoniętej, a także wczesnych markerów uszkodzeń narządowych. Ogromna dynamika pracy nad nowymi
lekami, w tym swoiście oddziałującymi ze zdefiniowanymi strukturami molekularnymii nanofarmakologią, stwarza nowe
możliwości terapeutyczne. Badania nad komórkami macierzystymi otwierają perspektywy w zakresie regeneracji i odtwarzania
narządów. Badania np. w dziedzinie medycyny regeneracyjnej cechuje ogromny potencjał. Dotyczy to przede wszystkim badań
nad wykorzystaniem możliwości terapeutycznych wiążących się z właściwościami somatycznych komórek macierzystych oraz
komórek macierzystych krwi pępowinowej, w szczególności w regeneracji narządów. Ważnym obszarem działań są także badania
nad zjawiskami zgodności tkankowej między biorcą a dawcą oraz rozwój metod hodowli organów do przeszczepu.
137
Analizowana dziedzina jest zgodna z Polską mapą drogową infrastruktury badawczej w zakresie, w jakim mogą być na niej umieszczane
projekty z obszaru wydajnej ochrony zdrowia i zwiększania efektywności działań prozdrowotnych (badania mechanizmów powstawania,
rozwój profilaktyki i diagnostyki oraz metod leczenia chorób cywilizacyjnych oraz szczególnie groźnych; rozwój farmakoterapii i badania
nad lekoopornością; rozwój technologii dla bezpiecznej i prozdrowotnej żywności; rozwój i zastosowanie technologii informatycznych
w naukach biomedycznych).
Przechodząc do projektów typu foresight, trzeba wspomnieć, że ich realizacja rozpoczęła się w Polsce w 2003 r. od pilotażowego
projektu foresight Zdrowie i życie. Problematyka ochrony zdrowia i życia jest priorytetowa ze względu na duże poparcie społeczne,
postępującą zmianę struktury demograficznej społeczeństwa polskiego związaną z jego starzeniem oraz poszukiwanie niszy
na polskim rynku farmaceutycznym i medycznym. Głównym wynikiem pilotażowego projektu foresight Zdrowie i życie był
wybór 26 kierunków rozwoju badań i technologii z obszaru profilaktyki, opieki zdrowotnej i edukacji prozdrowotnej, a także
mających na celu zapewnienie prawidłowego żywienia i jego bezpieczeństwa. Wśród najbardziej priorytetowych kierunków
w obszarze usług medycznych można wymienić takie, jak:
•
•
•
•
•
•
•
•
budowa efektywnych systemów przesiewowych;
rozwój opieki perinatalnej, wczesnego wykrywania wad genetycznych i rozwojowych;
rozwój metod i technik ratownictwa medycznego;
rozwój metod i technologii na potrzeby powszechnej edukacji prozdrowotnej;
rozwój metod i technik profilaktyki, diagnostyki i terapii chorób zakaźnych i zakażeń ważnych z punktu widzenia zdrowia
publicznego;
rozwój metod i technik profilaktyki, diagnostyki i terapii chorób związanych z podeszłym wiekiem;
badania nad stresem i rozwój metod jego ograniczenia;
rozwój metod i technik rehabilitacji w chorobach somatycznych i psychicznych o dużym znaczeniu społecznym.
Istotnym projektem foresight w zakresie technologii medycznych był realizowany w 2008 r., przez konsorcjum ROTMED, projekt
pn. System monitorowania i scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce. W wyniku badań w tym projekcie wskazano
technologie, które mają największe szanse wdrożenia w medycynie (ochronie zdrowia) i przemyśle:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
telemetria;
ultradźwiękowa charakterystyka struktury tkanek;
technologia analizy sygnałów biomedycznych pochodzących od pacjenta oraz sygnałów pochodzących z otoczenia;
biomateriały do leczenia chorób układu kostnego człowieka;
technologia wytwarzania urządzeń wspomagających osoby z upośledzeniem zmysłów;
nowe konstrukcyjne materiały kompozytowe do protez zewnętrznych i sprzętu rehabilitacyjnego;
technologie poprawiające jakość życia ludzi chorych, kalekich i starych (endoprotezy, protezy);
zdalna telemedyczna asysta w diagnostyce i terapii endoskopowej i laparoskopowej;
systemy automatycznej detekcji i ostrzegania przed zagrożeniami60.
Prace analityczne w ramach projektu Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 prowadzono w 10 horyzontalnych polach
badawczych, a zweryfikowana lista zawiera 99 technologii przemysłowych, których rozwój do 2030 r. stanie się siłą napędową
polskiej gospodarki i przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności polskiego przemysłu. Technologie te
pogrupowano w polach badawczych. Jednym z tych pól jest Zdrowe społeczeństwo, a wskazane tam technologie przedstawiono
w tabeli 100.
Pole badawcze
Zdrowe społeczeństwo
Technologia







biokataliza w procesach wytwarzania produktów leczniczych
biotechnologiczne i biosyntetyczne wytwarzanie produktów leczniczych
systemy informatyczne wspierające diagnostykę i terapie w medycynie spersonalizowanej
nieinwazyjne metody fotonicznej diagnostyki i terapii chorób cywilizacyjnych
telemedycyna i medycyna spersonalizowana – oprogramowanie wspomagające opiekę farmaceutyczną
nowe nieinwazyjne technologie leczenia pourazowego, w tym wytwarzanie skóry i kości na bazie komórek
macierzystych
technologie nanomedycyny
60
138
Wójcicki J., Ładyżyński P. (red.), System monitorowania i scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce, Warszawa, 2008.
Analizowana dziedzina wpisuje się w strategiczne, interdyscyplinarne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych
objęte Krajowym programem badań, dotyczące chorób cywilizacyjnych, nowych leków oraz medycyny regeneracyjnej.
Badania naukowe w tym obszarze mają na celu wsparcie działań m.in. przeciwdziałających zagrożeniom zdrowotnym
dla populacji Polski, będących skutkami chorób cywilizacyjnych: chorób układu krążenia (w tym: nadciśnienia, zawału
mięśnia sercowego i udaru mózgu), nowotworów złośliwych, chorób nerek, cukrzycy i otyłości, chorób psychicznych
(w tym zwłaszcza depresji), chorób otępiennych oraz uzależnienia od alkoholu, leków i narkotyków. Obok starzenia
się populacji główną przyczyną większości tych chorób jest narażenie środowiskowe i niekorzystne zmiany stylu życia,
skutkujące również zmianami w układzie mięśniowo-szkieletowym, a także narastające przeciążenie umysłowe związane
z procesami decyzyjnymi oraz stres psychospołeczny.
Analizowana dziedzina wpisuje się także w strategiczne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych dotyczące środowiska
naturalnego. W Krajowym programie badań przyjęto, że istotne są takie zagadnienia, jak: środowisko przyrodnicze, zapewnienie
bezpieczeństwa żywnościowego i bezpieczeństwa żywności czy wykorzystanie prozdrowotnych funkcji żywności. W zagadnieniach
związanych z produkcją prozdrowotnej żywności należy położyć nacisk na technologie wspomagające ocenę jakości surowców,
rozwój kryteriów gwarancji bezpieczeństwa, poziomu dobrostanu zwierząt i jego wpływu na efekty produkcyjne, ocenę genetycznie
zmodyfikowanych organizmów i badanie ich wpływu na jakość żywności i środowiska.
Można także stwierdzić zgodność analizowanej dziedziny z Polską mapą drogową infrastruktury badawczej
w zakresie, w jakim mogą być na niej umieszczane projekty z obszaru wydajnej ochrony zdrowia i zwiększania efektywności
działań prozdrowotnych (rozwój profilaktyki i diagnostyki oraz metod leczenia chorób cywilizacyjnych oraz szczególnie groźnych;
rozwój technologii dla bezpiecznej i prozdrowotnej żywności; rozwój i zastosowanie technologii informatycznych w naukach
biomedycznych) oraz projekty w zakresie wysokiej jakości życia w społeczeństwie (kształtowanie rozwoju „przyjaznego”
społeczeństwa; rozpoznanie skutków globalnych zmian demograficznych i przygotowanie na nie).
W ramach pilotażowego projektu foresight Zdrowie i życie dokonano wyboru 26 kierunków rozwoju badań i technologii z obszaru
profilaktyki, opieki zdrowotnej i edukacji prozdrowotnej, a także mających na celu zapewnienie prawidłowego żywienia i jego
bezpieczeństwa. Wśród najbardziej priorytetowych kierunków w obszarze usług prozdrowotnych można wymienić takie, jak:
•
•
•
•
•
•
•
•
rozwój metod i technik ratownictwa medycznego;
rozwój metod i technologii na potrzeby powszechnej edukacji prozdrowotnej;
budowa programów ustawicznego kształtowania świadomości żywieniowej i racjonalizacji nawyków żywieniowych
społeczeństwa;
rozwój metod i technik ergonomicznego kształtowania warunków życia i pracy ze szczególnym uwzględnieniem osób
w wielu podeszłym i niepełnosprawnych;
rozwój metod i technik profilaktyki, diagnostyki i terapii chorób związanych z podeszłym wiekiem;
doskonalenie żywności i żywienia w aspekcie ich znaczenia dla ochrony zdrowia ludzi i zwierząt z uwzględnieniem
biologicznie aktywnych substancji pochodzenia naturalnego;
badania nad stresem i rozwój metod jego ograniczenia;
rozwój metod i technik rehabilitacji w chorobach somatycznych i psychicznych o dużym znaczeniu społecznym.
Wśród projektów foresight trzeba także wymienić realizowany w 2008 r., przez konsorcjum ROTMED, projekt pn. System
monitorowania i scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce. Rezultatem projektu były scenariusze rozwoju technologii
medycznych w Polsce do roku 2020, a także wybór kluczowych technologii medycznych. Za technologie, które mają największe
szanse wdrożenia w medycynie (ochronie zdrowia) i przemyśle, uznano np.:
•
•
•
•
•
•
telemetrię;
technologie analizy sygnałów biomedycznych pochodzących od pacjenta oraz sygnałów pochodzących
z otoczenia;
systemy automatycznej detekcji i ostrzegania przed zagrożeniami;
technologie wytwarzania urządzeń wspomagających osoby z upośledzeniem zmysłów;
nowe konstrukcyjne materiały kompozytowe do protez zewnętrznych i sprzętu rehabilitacyjnego;
technologie poprawiające jakość życia ludzi chorych, kalekich i starych (endoprotezy, protezy)61.
W projekcie Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 wskazano technologie z zakresu analizowanej dziedziny, których
polskiego przemysłu (tab. 101).
61
Wójcicki J., Ładyżyński P. (red.), System monitorowania i scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce, Warszawa, 2008.
139
Pole badawcze
Technologia




systemy informatyczne wspierające diagnostykę i terapie w medycynie spersonalizowanej
nieinwazyjne metody fotonicznej diagnostyki i terapii chorób cywilizacyjnych
Przemysł farmaceutyczny (produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i farmaceutyków,
w tym biofarmaceutyków)
Analizowana dziedzina wpisuje się w strategiczne, interdyscyplinarne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych objęte Krajowym
programem badań, dotyczące chorób cywilizacyjnych, nowych leków oraz medycyny regeneracyjnej. Badania naukowe w tym obszarze
mają na celu wsparcie działań m.in. z zakresu farmakologii, która współcześnie jest dziedziną multidyscyplinarną. Tendencjami
dominującymi w tych dynamicznie rozwijających się badaniach, które mają także duże znaczenie gospodarcze, jest wykorzystanie
w nich modelowania komputerowego, zaawansowanych metod analitycznych i analizy toksykologicznej, rozwój nanofarmakologii
oraz poszukiwanie leków celowanych o wybiórczym mechanizmie działania. Dodatkowo, bardzo ważnym wkładem do rozwoju
przemysłu farmaceutycznego jest rozwój nanotechnologii, w tym poszukiwanie nowych polimerowych i lipidowych nośników
leków w terapii celowanej. Celem wdrożenia badań w tym zakresie jest stworzenie oryginalnych i patentowalnych metod
syntezy i technologii wytwarzania leków generycznych. Warunkiem osiągnięcia znaczącego postępu w omawianym obszarze jest
tworzenie preferencji dla wieloośrodkowych i interdyscyplinarnych projektów z udziałem biologów molekularnych, informatyków,
biochemików, lekarzy i farmakologów.
Analizowana dziedzina jest także zgodna z Polską mapą drogową infrastruktury badawczej w zakresie, w jakim mogą być na
niej umieszczane projekty z obszaru wydajnej ochrony zdrowia i zwiększania efektywności działań prozdrowotnych (rozwój
farmakoterapii i badania nad lekoopornością).
Wśród podstawowych obszarów badawczych, wskazanych przez komitet sterujący w ramach pilotażowego projektu foresight
Zdrowie i życie, były: chemikalia i farmaceutyki; bezpieczeństwo żywności; technologie w medycynie, natomiast wśród
propozycji panelu głównego – technologie w medycynie, jakość życia i farmaceutyki. Głównym wynikiem projektu był wybór
26 kierunków rozwoju badań i technologii z obszaru profilaktyki, opieki zdrowotnej i edukacji prozdrowotnej, a także mających
na celu zapewnienie prawidłowego żywienia i jego bezpieczeństwa. Wśród najbardziej priorytetowych kierunków w obszarze
farmaceutycznym można wymienić takie, jak np.:
•
•
rozwój metod i technik profilaktyki, diagnostyki i terapii chorób zakaźnych i zakażeń ważnych z punktu widzenia zdrowia
publicznego;
rozwój metod i technik profilaktyki, diagnostyki i terapii chorób związanych z podeszłym wiekiem.
Istotnym projektem foresight w zakresie technologii medycznych był, realizowany w 2008 r. przez konsorcjum ROTMED, projekt
pn. System monitorowania i scenariusze rozwoju technologii medycznych w Polsce. Wyniki badań w tym projekcie wskazały
technologie, które mają największe szanse wdrożenia w medycynie (ochronie zdrowia) i przemyśle, np.:
•
•
•
ultradźwiękowa charakterystyka struktury tkanek;
technologia analizy sygnałów biomedycznych pochodzących od pacjenta oraz sygnałów pochodzących z otoczenia;
technologie poprawiające jakość życia ludzi chorych, kalekich i starych.
W ramach projektu Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 wskazano technologie, których rozwój do 2030 r. stanie się
siłą napędową polskiej gospodarki i przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności polskiego przemysłu (tab.
102).
Pole badawcze
Technologia




telemedycyna i medycyna spersonalizowana – oprogramowanie wspomagające opiekę farmaceutyczną
technologie nanomedycyny
140
Analizowana dziedzina wpisuje się w strategiczne, interdyscyplinarne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych objęte
Krajowym programem badań, dotyczące zaawansowanych technologii informacyjnych, telekomunikacyjnych i mechatronicznych.
W Krajowym programie badań uznaje się, że zasoby informacyjne i możliwość ich przetwarzania stały się, bardziej niż zasoby
naturalne, sterownikami wzrostu gospodarczego. Wpływ postępu technicznego w zakresie TIK (technologie informacyjne
i komunikacyjne) na działalność gospodarczą wykracza poza bezpośrednie oddziaływanie na gałęzie przemysłu produkującego
te technologie. Adaptacja i stosowanie nowych rozwiązań TIK w większości sektorów innowacyjnej gospodarki zwiększa jej
efektywność i konkurencyjność. Komponent informatyczny stał się nieodzownym elementem wielu złożonych i zaawansowanych
projektów innowacyjnych, tak naukowych, jak i przemysłowych. Obejmuje on zarówno sprzęt, który oblicza i komunikuje się,
jak i oprogramowanie, które zawiera dane, wiedzę i informację, w tym samym czasie kontroluje złożone procesy technologiczne
i biznesowe oraz komunikuje się przez interfejsy między komputerami, narzędziami lub maszynami linii produkcyjnej. Procesy
produkcyjne, oparte na zindywidualizowanych potrzebach, stanowią ogromną przewagę konkurencyjną i są często wymieniane
jako podstawowe dla dalszego rozwoju specjalistycznych technologii. Tworzenie inteligentnych sieci sensorów monitorujących
zmienność danych w środowiskach o trudnym dostępie, samokonfigurujących się systemów wbudowanych oraz systemów
adaptowalnych robotów usługowych stanowi gałąź naukowo-gospodarczą o dużym tempie rozwoju.
Strategiczny kierunek w zakresie tworzenia inteligentnych sieci sensorów, wyłoniony jako katalizator rozwiązań w wielu dziedzinach
wymagających postępu, oparty na aktywnej współpracy naukowców z wielu dziedzin nauk stosowanych, ma ogromny potencjał
rozwoju i szybkiego wdrożenia do gospodarki62.
Analizowana dziedzina jest także zgodna z Polską mapą drogową infrastruktury badawczej w zakresie, w jakim mogą być na
niej umieszczane projekty z obszaru rozwoju inteligentnych systemów i infrastruktury (inteligentna infrastruktura transportowa
i komunikacyjna; systemy i infrastruktura informatyczna oraz telekomunikacyjna; inteligentne systemy przetwarzania
i magazynowania danych; inteligentne systemy wspomagania decyzji), a także z obszaru wydajnej ochrony zdrowia i zwiększania
efektywności działań prozdrowotnych (rozwój i zastosowanie technologii informatycznych w naukach biomedycznych). W ramach
projektu Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 wskazano technologie, których rozwój do 2030 r. stanie się siłą
napędową polskiej gospodarki i przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności i innowacyjności polskiego przemysłu (tab. 103).
Pole badawcze
Technologia
Technologie informacyjne i telekomunikacyjne











technologie inteligentnych sieci sensorów
technologie kryptografii klasycznej i kwantowej
systemy nawigacji przestrzennej
systemy obserwacji i identyfikacji z użyciem innych zakresów fal elektromagnetycznych niż światło widzialne i podczerwień
systemy ochrony cyberprzestrzeni, zwalczanie zagrożeń przez opracowanie infrastruktury sprzętowej
infrastruktura i technologie systemów rozproszonych dla e-biznesu
systemy wsparcia logistycznego i zarządzania łańcuchem dostaw
inteligentne systemy sterowania ruchem drogowym
technologie RFID (radiowy system identyfikacji)
semantyczne technologie sieciowe
technologie sztucznej inteligencji dla systemów wytwarzania
Mikroelektronika










technologie specjalizowanych mikrosystemów
technologie oparte na wykorzystaniu węglika krzemu
technologie wytwarzania specjalizowanych układów scalonych analogowych i mixed signal o bardzo niskim poziomie mocy
technologie litografii
technologie wytwarzania detektorów promieniowania
technologie wytwarzania akumulatorów
technologie wytwarzania tranzystorów nanorurkowych
biochipy
pamięci molekularne
technologie otrzymywania materiałów nadprzewodzących w temperaturze pokojowej
zdefiniowane w Krajowym programie badań, dotyczące nowych technologii w zakresie energetyki. Wskazano, że krajowy sektor
wykorzystujący zróżnicowane surowce energetyczne, z jednoczesnym zwiększeniem efektywności energetycznej. Celem prac
62
Krajowy Program Badań.
141
badawczych i rozwojowych w zakresie poprawy efektywności energetycznej jest ograniczenie zapotrzebowania na paliwa
i energię. Prowadzone badania przyczynią się przede wszystkim do zmniejszenia energochłonności polskiej gospodarki i zwiększenia
efektywności wytwarzania i przetwarzania oraz przesyłania i magazynowania energii elektrycznej i ciepła. Energetyka krajowa
wykorzystuje jedne z największych na świecie zasoby węgla kamiennego i brunatnego, z tego względu Polska powinna stać się
krajem promującym i rozwijającym technologie czystego węgla. Wykorzystanie węgla do produkcji czystej energii elektrycznej,
syntetycznych paliw oraz substancji chemicznych wymaga rozwijania bezpiecznych dla ludzi i środowiska technologii czystego
węgla, wspierających podziemną gazyfikację, gazyfikację paliw stałych oraz masową produkcję wodoru. Istotne jest również
rozwijanie technologii wykorzystujących niekonwencjonalne surowce energetyczne, takie jak gaz łupkowy i metan pozyskiwany
ze złóż węglowych.
Analizowana dziedzina jest także zgodna z projektami umieszczonymi w Polskiej mapie drogowej infrastruktury badawczej z zakresu
produkcji, magazynowania oraz transportu energii. Obecność analizowanej technologii w projekcie Foresight technologiczny
przemysłu InSight 2030 przedstawiono w tabeli 104.
Pole badawcze
Technologia
Surowce mineralne




technologie pozyskiwania węglowodorów
technologie eksploatacji złóż węgla kamiennego i brunatnego
technologie przeróbki węgla/technologie głębokiego wzbogacania węgla na potrzeby wytwarzania ciepła i energii elektrycznej
zaawansowane technologie przesyłu gazu
Zielona gospodarka

technologie oraz nowe metody produkcji energii z węgla w celu zwiększenia sprawności energetycznej bloków węglowych
i zmniejszenia emisji CO2 oraz pyłów i gazów szkodzących otoczeniu, m.in.: technologia spalania w tlenie, technologia
zgazowania powietrznego (air-blown), technologia zgazowania tlenowego (oxygen-blown), współspalanie pośrednie
biomasy z wykorzystaniem reaktora zgazowania, technologie zgazowania węgla, synergia jądrowo-węglowa, koksowanie
węgla, ogniwa paliwowe, technologie zatłaczania i monitoringu złóż CO2, technologie badawcze związane z poszukiwaniem
miejsc do składowania CO2
Obecność analizowanej technologii w wybranych badaniach foreseightowych przedstawiono w tabeli 105.
Tytuł badania
Powiązanie z analizowaną technologią
Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla
zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Cz. 1. Studium gospodarki paliwami
i energią dla celów opracowania foresightu energetycznego dla Polski na lata 2005–203063
Energetyka oparta na węglu jest jedną z analizowanych
technologii z zakresu gospodarki energetyczne
Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla
zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Cz. 2. Scenariusze opracowane na
podstawie foresightu energetycznego dla Polski na lata 2005-203064
Technologie pozwalające na pozyskiwanie energii z węgla są
jednymi z technologii poddanych analizie, w ramach których
powinny być prowadzone prace badawczo-wdrożeniowe
6364
Analizowana dziedzina wpisuje się w strategiczne, interdyscyplinarne kierunki badań naukowych i prac rozwojowych, zdefiniowane
w Krajowym programie badań, dotyczące nowych technologii w zakresie energetyki. Wskazano, że krajowy sektor energetyczny
powinien przejść długoterminową transformację w system zrównoważony i niskoemisyjny, przyjazny środowisku, wykorzystujący
zróżnicowane surowce energetyczne, z jednoczesnym zwiększeniem efektywności energetycznej. Celem prac badawczych
i rozwojowych w zakresie poprawy efektywności energetycznej jest ograniczenie zapotrzebowania na paliwa i energię. Prowadzone
badania przyczynią się przede wszystkim do zmniejszenia energochłonności polskiej gospodarki i zwiększenia efektywności
wytwarzania i przetwarzania oraz przesyłania i magazynowania energii elektrycznej i ciepła. Obecne zaopatrzenie w energię
elektryczną, bazujące na dużych skoncentrowanych źródłach wytwarzania, będzie wymagać stopniowego przekształcania w model
tzw. generacji rozproszonej, który stwarza lepsze możliwości udziału odnawialnych źródeł energii (OZE), zwłaszcza w zakresie
szerokiego wykorzystania zdolności do wytwarzania takiej energii w gospodarstwach domowych.
63
Czaplicka-Kolarz K. (red.), Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego
kraju, Cz. 1. Studium gospodarki paliwami i energią dla celów opracowania foresightu energetycznego dla Polski na lata 2005–2030, Główny Instytut Górnictwa,
Katowice, 2007.
64
Czaplicka-Kolarz K. (red.), Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju,
Cz. 2. Scenariusze opracowane na podstawie foresightu energetycznego dla Polski na lata 2005-2030, Główny Instytut Górnictwa, Katowice, 2007.
142
Pole badawcze
Technologia



technologie związane z wytwarzaniem energii w oparciu o OZE
technologie wytwarzania energii elektrycznej i paliw z energii słonecznej – sztuczna fotosynteza
technologie hybrydowe PVT (Photovoltaic – Thermal), efektywniejsze energetycznie niż osobne instalacje
odpowiedzialne za poszczególne rodzaje energii
Tabela 107. Pola badawcze i technologie.
Tytuł badania
Scenariusze rozwoju technologicznego kompleksu paliwowo-energetycznego
dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Cz. 1. Studium gospodarki
paliwami i energią dla celów opracowania foresightu energetycznego dla Polski na lata
2005–203065
Energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii
(geotermalna, solarna, wiatru, wody, biomasy, odpadów)
jest jedną z analizowanych technologii z zakresu gospodarki
energetycznej
dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju. Cz. 2. Scenariusze
opracowane na podstawie foresightu energetycznego dla Polski na lata
2005-203066
Technologie pozwalające na pozyskiwanie energii z odnawialnych
źródeł są jednymi z technologii poddanych analizie, w ramach
których powinny być prowadzone prace badawczo-wdrożeniowe
6566
efektywności wytwarzania i przetwarzania oraz przesyłania i magazynowania energii elektrycznej i ciepła. Obecne zaopatrzenie
w energię elektryczną, bazujące na dużych skoncentrowanych źródłach jej wytwarzania, będzie wymagać stopniowego
przekształcania w model tzw. generacji rozproszonej, który stwarza lepsze możliwości udziału odnawialnych źródeł energii (OZE),
zwłaszcza w zakresie szerokiego wykorzystania zdolności do wytwarzania takiej energii w gospodarstwach domowych.
Pole badawcze
Technologia


technologie nowych, niskoodpadowych turbin wodnych oraz kompleks zagadnień
związanych z zaawansowanymi rozwiązaniami dotyczącymi efektywności energetycznej
i zarządzania energią
65
Katowice, 2007.
66
143
Tytuł badania
2005–203067
Energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii (geotermalna,
wiatru, wody, biomasy, odpadów) jest jedną z analizowanych
technologii z zakresu gospodarki energetycznej
2005-203068
6768
zdefiniowane w Krajowym programie badań, dotyczące nowych technologii w zakresie energetyki. Wskazano, że krajowy
sektor energetyczny powinien przejść długoterminową transformację w system zrównoważony i niskoemisyjny, przyjazny
środowisku, wykorzystujący zróżnicowane surowce energetyczne, z jednoczesnym zwiększeniem efektywności energetycznej.
Celem prac badawczych i rozwojowych w zakresie poprawy efektywności energetycznej jest ograniczenie zapotrzebowania na
paliwa i energię. Prowadzone badania przyczynią się przede wszystkim do zmniejszenia energochłonności polskiej gospodarki
i zwiększenia efektywności wytwarzania i przetwarzania oraz przesyłania i magazynowania energii elektrycznej i ciepła. Obecne
zaopatrzenie w energię elektryczną, bazujące na dużych skoncentrowanych źródłach wytwarzania, będzie wymagać stopniowego
przekształcania w model tzw. generacji rozproszonej, który stwarza lepsze możliwości udziału odnawialnych źródeł energii (OZE),
zwłaszcza w zakresie szerokiego wykorzystania zdolności do wytwarzania takiej energii w gospodarstwach domowych.
Analizowana dziedzina jest także zgodna z projektami umieszczonymi w Polskiej mapie infrastruktury badawczej z zakresu
Pole badawcze
Technologie kogeneracji i racjonalizacji gospodarowania
energią
Technologia

Tytuł badania
2005–203069
Energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii
(geotermalna, wiatru, wody, biomasy, odpadów) jest jedną
z analizowanych technologii z zakresu gospodarki energetycznej
2005-203070
6970
67
Katowice, 2007.
68
Cz. 2. Scenariusze opracowane na podstawie foresightu energetycznego dla Polski na lata 2005-2030, Główny Instytut Górnictwa, Katowice. 2007.
69
Katowice, 2007.
70
144
Wytwarzanie energii w ogniwach paliwowych, w tym wodorowych
wytwarzania i przetwarzania oraz przesyłania i magazynowania energii elektrycznej i ciepła. Realizacja programu energetyki jądrowej
stworzy zapotrzebowanie na badania m.in. w dziedzinach takich, jak: technologie materiałowe, elektrotechnika, automatyka
w odniesieniu do np. cyklu paliwowego, reaktorów IV generacji czy rozwoju modeli probabilistycznych i oprogramowania.
Energetyka wodorowa, należąca do tzw. wschodzących technologii, znajduje się obecnie we wstępnej fazie rozwoju. Prowadzenie
badań z tego zakresu, w tym nad technologiami ogniw paliwowych, oprócz możliwej przyszłej komercjalizacji, zapewni polskim
środowiskom badawczo-technicznym kontakt z najbardziej wymagającymi technologiami współczesności. Ze względu na specyfikę
obszaru badawczego, efektywne prace badawcze i rozwojowe muszą mieć charakter wielodyscyplinarny, przekraczający klasyczne
bariery między takimi naukami, jak: fizyka, chemia i inżynieria materiałowa.
Pole badawcze
Technologia
Zielona gospodarka
technologie oraz nowe metody produkcji energii z węgla, w celu zwiększenia sprawności energetycznej bloków
węglowych i zmniejszenia z nich emisji CO2 oraz pyłów i gazów szkodzących otoczeniu, m.in. synergia jądrowowęglowa, ogniwa paliwowe
Tytuł badania
dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju, Cz. 1. Studium gospodarki
2005–203071
Energetyka jądrowa oraz gospodarka wodorowa są jednymi
z analizowanych technologii z zakresu gospodarki energetycznej
dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju, Cz. 2. Scenariusze
2005-203072
Energetyka jądrowa i gospodarka wodorowa są jednymi
z technologii poddanych analizie, w ramach których powinny być
prowadzone prace badawczo-wdrożeniowe
7172
wytwarzania i przetwarzania oraz przesyłania i magazynowania energii elektrycznej i ciepła.
z zakresu produkcji, magazynowania oraz transportu energii, a także z zakresu budowy inteligentnych systemów infrastruktury.
Obecność analizowanej technologii w projekcie Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 przedstawiono w tabeli 114.
71
Katowice, 2007.
72
145
Pole badawcze
Technologia
Technologie kogeneracji i racjonalizacji gospodarowania
energią

smart grids – inteligentne sieci dystrybucji energii elektrycznej
efektywności wytwarzania i przetwarzania oraz przesyłania i magazynowania energii elektrycznej i ciepła.
Pole badawcze
Zielona gospodarka
Technologia

technologie oraz nowe metody produkcji energii z węgla, w celu zwiększenia sprawności energetycznej bloków
węglowych i zmniejszenia z nich emisji CO2 oraz pyłów i gazów szkodzących otoczeniu, m.in. technologie
zatłaczania i monitoringu złóż CO2, technologie badawcze związane z poszukiwaniem miejsc do składowania
CO2
Tytuł badania
Scenariusze
rozwoju
technologicznego
kompleksu
paliwowoenergetycznego dla zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego kraju,
Cz. 2. Scenariusze opracowane na podstawie foresightu energetycznego
dla Polski na lata 2005-203073
Wychwytywanie CO2 ze strumieni gazowych, transport oraz infrastruktura
techniczna do podziemnego składowania CO2, składowanie CO2 w podziemnych
formacjach solankowych są jednymi z technologii poddanych analizie, w ramach
73
efektywności wytwarzania i przetwarzania oraz przesyłania i magazynowania energii elektrycznej i ciepła.
z zakresu produkcji, magazynowania oraz transportu energii.
Obecność analizowanej technologii w projekcie Foresight technologiczny przemysłu InSight 2030 przedstawiono w tabeli 117.
73
146
Pole badawcze
Technologia



Surowce mineralne

technologie nowoczesnego budownictwa – budynki pasywne, zeroenergetyczne, energetyczne plus
(zużycie energii < 15 kWh/m2 na rok)
rozwój systemów zarządzania energią w budynkach (BMS – Building Management Systems)
„inteligentny budynek”
energooszczędne systemy grzewcze i przygotowania ciepłej wody użytkowej
technologie pozyskiwania surowców podstawowych dla przemysłu chemicznego, cementowego,
budownictwa, drogownictwa
7.3.
Dostępne środki finansowe na realizację polityki rozwoju badań w ramach krajowych i regionalnych programów
operacyjnych na lata 2014-2020
Pytanie badawcze 24a (źródło: DR)
Jakie środki finansowe zaplanowano na realizację tej polityki (np. w ramach regionalnych i krajowych programów operacyjnych na lata 20142020?
W latach 2014-2020 w Polsce, na poziomie krajowym, będzie realizowanych 8 programów operacyjnych finansowanych z funduszy
WRS oraz programy EWT (Europejskiej Współpracy Terytorialnej), zaś na poziomie regionalnym – 16 regionalnych programów
operacyjnych:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
Program Operacyjny Inteligentny Rozwój 2014-2020
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020
Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020
Program Operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020
Program Operacyjny Rybactwo i Morze 2014-2020
Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2014-2020
Program Operacyjny Polska Wschodnia 2014-2020
programy EWT
regionalne programy operacyjne
Jeśli chodzi o kreowanie polityki naukowo-badawczej w Polsce trzeba zwrócić uwagę również na programy realizowane przez:
1.
2.
Narodowe Centrum Nauki,
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (np. BIOSTRATEG, STRATEGMED).
Na poziomie regionalnym analizie poddano Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego
2014-2020, który zapewnia firmom dostęp do finansowania zewnętrznego (w postaci bezzwrotnej i zwrotnej) i ma im umożliwić
rozwój oraz nawiązywanie i zacieśnianie współpracy, w celu zwiększenia konkurencyjności. Interwencja RPO WL 2014-2020 będzie
się skupiała na zapewnieniu jak najlepszych warunków do wdrażania innowacyjnych rozwiązań w przedsiębiorstwach, pobudzaniu
aktywności innowacyjnej przedsiębiorstw i ograniczaniu ryzyka związanego z wdrażaniem innowacji. Wsparcie będzie kierowane
głównie na projekty rozwojowe przedsiębiorstw oraz projekty współpracy przedsiębiorstw i jednostek badawczo-rozwojowych,
w tym w ramach powiązań kooperacyjnych, np. klastrów, aby zachęcić MŚP do tworzenia, a nie jedynie absorbowania innowacji.
Program będzie oferował także wsparcie dla przedsiębiorstw, powiązań kooperacyjnych, w tym klastrów i jednostek otoczenia
biznesu, ułatwiających transfer technologii. Oferowane wsparcie ma się przyczynić do generowania przez sektor MŚP większej
liczby miejsc pracy. Wsparcie dla publicznych jednostek B+R będzie oferowane pod warunkiem komercyjnego celu przedsięwzięcia.
Preferencje w zakresie wspierania innowacji będą miały projekty związane z regionalnymi inteligentnymi specjalizacjami74.
Ponadto badaniu poddano dokumenty regionów Polski Wschodniej, takie jak: Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego;
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 na rzecz Inteligentnej Specjalizacji; Strategia
Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2025; Strategia Badań i Innowacyjności. Od
absorpcji do rezultatów – jak pobudzić potencjał województwa świętokrzyskiego 2014- 2020 +. Umożliwiło to porównanie sytuacji
w dziedzinach badań wynikających z inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego z sytuacją w dziedzinach specjalizacji
innych regionów oraz określenie perspektyw rozwoju specjalizacji w ramach współpracy regionów Polski Wschodniej.
74
Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na Lata 2014-2020, dostępny na http://www.rpo.lubelskie.pl [dostęp
05.12.2013].
147
Biogospodarka
Oś priorytetowa
Priorytet inwestycyjny
Cele szczegółowe
Przykładowe typy projektów
Program Operacyjny Inteligentny Rozwój
I:
Wsparcie prowadzenia
prac
B+R
przez
przedsiębiorstwa oraz
konsorcja naukowoprzemysłowe
1.2
Promowanie
inwestycji
przedsiębiorstw w badania i innowacje
oraz rozwijanie powiązań i synergii między
przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczorozwojowym i instytucjami szkolnictwa
wyższego, w szczególności w zakresie rozwoju
produktów i usług, transferu technologii,
innowacji społecznych, ekoinnowacji, aplikacji
z dziedziny usług publicznych, tworzenia sieci,
pobudzania popytu, klastrów i otwartych
innowacji przez inteligentną specjalizację
oraz wspieranie badań technologicznych
i stosowanych, linii pilotażowych, działań
w zakresie wczesnej walidacji produktów,
zaawansowanych zdolności produkcyjnych
i pierwszej produkcji w dziedzinie kluczowych
technologii
wspomagających
oraz
rozpowszechnianie technologii o ogólnym
przeznaczeniu
Pobudzenie
aktywności
przedsiębiorstw w zakresie
prowadzenia działalności B+R


Wsparcie prac B+R w przedsiębiorstwach
Programy B+R prowadzone przez konsorcja
naukowo-przemysłowe
II:
Wsparcie
innowacji
w przedsiębiorstwach
1.2
Promowanie
inwestycji
przedsiębiorstw w badania i innowacje
oraz rozwijanie powiązańi synergii między
przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczorozwojowymi i instytucjami szkolnictwa
technologii
wspomagających
oraz
przeznaczeniu
Zwiększenie
nakładów
polskich przedsiębiorstw na
działalność innowacyjną


Wsparcie wdrożeń wyników prac B+R
Tworzenie warunków infrastrukturalnych
dla prowadzenia działalności B+R przez
przedsiębiorstwa
Kredyt na innowacje technologiczne
3.1
Promowanie
przedsiębiorczości,
w
szczególności
przez
ułatwianie
gospodarczego wykorzystywania nowych
pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu
nowych firm, w tym przez inkubatory
przedsiębiorczości
Rozwój
rynku
kapitału
podwyższonego ryzyka

Wsparcie przedsiębiorstw przez fundusze
typu venture capital, sieci aniołów biznesu
oraz fundusze kapitału zalążkowego
1.2 Promowanie inwestycji przedsiębiorstw
w
badania
i
innowacje
oraz
rozwijanie powiązań i synergii między
przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczorozwojowymi i instytucjami szkolnictwa
technologii
wspomagających
oraz
przeznaczeniu
Zwiększenie
potencjału
przedsiębiorstw prowadzenia
działalności innowacyjnej


Wsparcie rozwoju otwartych innowacji
Wsparcie
ochrony
własności
przemysłowej przedsiębiorstw
Stymulowanie
współpracy
nauki
z biznesem – bony na innowacje
Wsparcie przedsiębiorstw i jednostek
naukowych w przygotowaniu do udziału
w programach międzynarodowych
3.2 Opracowywanie i wdrażanie nowych
modeli biznesowych dla MŚP, w szczególności
w celu internacjonalizacji
Wzrost umiędzynarodowienia
działalności przedsiębiorstw

Wsparcie
internacjonalizacji
innowacyjnych przedsiębiorstw
3.4 Wspieranie zdolności MŚP do angażowania
się w proces wzrostu na rynkach regionalnych,
krajowych i międzynarodowych oraz
w procesy innowacji
Rozwój współpracy pomiędzy
przedsiębiorstwami w celu
tworzenia rozwiązań
innowacyjnych

Wsparcie współpracy nauki i biznesu,
kształtowanie i promocja innowacyjności
jako źródła konkurencyjności gospodarki
III:
Wsparcie
otoczenia
i potencjału innowacyjnych przedsiębiorstw
148



Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
IV:
Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego
1.1 Udoskonalanie infrastruktury badań
i innowacji i zwiększanie zdolności do tworzenia
doskonałości w zakresie badań i innowacji
oraz wspieranie ośrodków kompetencji,
w szczególności leżących
w interesie Europy
Wzmocnienie
współpracy
między jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami
oraz sektorem publicznym


4.1 Wspieranie wytwarzania i dystrybucji
energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych
Zwiększenie udziału energii
produkowanej ze źródeł odnawialnych, co przyczyni się
do poprawy efektywności
wykorzystania i oszczędzania
zasobów surowców energetycznych oraz poprawy stanu
środowiska przez redukcję
emisji zanieczyszczeń do atmosfery
Przewiduje się wsparcie w szczególności budowy
i rozbudowy:

lądowych farm wiatrowych

instalacji na biomasę

instalacji na biogaz

sieci przesyłowych i dystrybucyjnych
umożliwiających przyłączanie jednostek
wytwarzania energii elektrycznej ze
źródeł odnawialnych do KSE oraz
(w ograniczonym zakresie) jednostek
wytwarzania energii wykorzystujących
wodę i słońce, a także ciepła
wykorzystujących energię geotermalną
4.2 Promowanie efektywności energetycznej
i korzystania z odnawialnych źródeł energii
Zwiększenie
efektywności
energetycznej na poziomie
zużycia, z jednoczesnym
zwiększeniem udziału odnawialnych źródeł energii w bilansie energetycznym przez
racjonalne zużycie zasobów
surowców energetycznych
Przewiduje się wsparcie w szczególności
następujących obszarów:

modernizacji
i
rozbudowy
linii
produkcyjnych na bardziej efektywne
energetycznie

modernizacji energetycznej budynków

zastosowania technologii efektywnych
energetycznie w przedsiębiorstwie

budowy, rozbudowy i modernizacji
instalacji OZE

zmiany
systemu
wytwarzania
lub
wykorzystania
paliw
i energii, zastosowanie energooszczędnych
(energia elektryczna, ciepło, chłód, woda)
technologii produkcji i użytkowania
energii, w tym termomodernizacji
budynków

wprowadzania systemów zarządzania
energią,
przeprowadzania
audytów
energetycznych (przemysłowych)
1.2 Promowanie inwestycji przedsiębiorstw
w badania i innowacje, budowanie sieci
współpracy między firmami, ośrodkami naukowo-badawczymi, ośrodkami akademickimi w zakresie rozwoju produktów i usług,
transferu technologii, innowacji społecznych
i aplikacji z dziedziny usług publicznych, tworzenie sieci, pobudzanie popytu, klastrów
i otwartych innowacji przez inteligentną specjalizację
Zwiększenie
aktywności
B+R

3.2 Opracowywanie i wdrażanie nowych
modeli biznesowych dla MŚP, w szczególności
w celu internacjonalizacji
Zwiększenie internacjonalizacji MŚP z makroregionu Polski
Wschodniej


Wsparcie internacjonalizacji MŚP
Wsparcie internacjonalizacji klastrów
w zakresie B+R+I
3.3 Wspieranie tworzenia i rozszerzania
zaawansowanych zdolności w zakresie
rozwoju produktów i usług
Wzmocnienie powiązań kooperacyjnych w makroregionie Polski Wschodniej

Wsparcie klastrów z Polski Wschodniej
Finansowanie badań naukowych
Rozwój
nowoczesnej
infrastruktury
badawczej sektora nauki
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
I:
Zmniejszenie emisyjności gospodarki
Program Operacyjny Polska Wschodnia
I:
Innowacyjna
Wschodnia
Polska
II:
Przedsiębiorcza Polska
Wschodnia

Wsparcie na rzecz przedsiębiorstw
w zakresie działalności B+R+I
Zwiększenie
potencjału
instytucji
otoczenia biznesu do świadczenia usług
na rzecz przedsiębiorstw w zakresie
działalności
innowacyjnej,
B+R
i wdrożeniowej
149
Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020
Priorytet 1. Ułatwianie
transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie,
leśnictwie i na obszarach wiejskich
150


Transfer wiedzy i działalność informacyjna
(art. 14)
Usługi doradcze, usługi z zakresu
zarządzania gospodarstwem rolnym
i usługi z zakresu zastępstw (art. 15)
Współpraca (art. 35)
1B Wzmacnianie powiązań
między rolnictwem, produkcją
żywności
i
leśnictwem
a badaniami i innowacją,
w tym do celów ulepszonego
zarządzania
środowiskiem
i lepszych wyników

1C Wspieranie uczenia się
przez całe życie oraz szkolenia
zawodowego w sektorach
rolnictwa i leśnictwa

(art. 14)
Priorytet 2:
Zwiększenie rentowności
gospodarstw
i
konkurencyjności
wszystkich rodzajów
rolnictwa we wszystkich regionach oraz
promowanie innowacyjnych
technologii
w
gospodarstwach
i zrównoważonego zarządzania lasami
2A Poprawa wyników gospodarczych wszystkich gospodarstw oraz ułatwianie
restrukturyzacji i modernizacji gospodarstw, szczególnie
z myślą o zwiększeniu uczestnictwa w rynku i zorientowania na rynek, a także zróżnicowania produkcji rolnej

(art. 14)
Usługi doradcze, usługi z zakresu
zarządzania gospodarstwem rolnym
i usługi z zakresu zastępstw (art. 15)
Priorytet 3.
Poprawa organizacji
łańcucha żywnościowego, w tym
przetwarzania i wprowadzania do obrotu
produktów
rolnych,
dobrostanu zwierząt
i promowanie zarządzania
ryzykiem
w rolnictwie
3A Poprawa konkurencyjności
producentów rolnych przez
lepsze ich zintegrowanie
z
łańcuchem
rolnospożywczym
poprzez
systemy jakości, dodawanie
wartości
do
produktów
rolnych, promocję na rynkach
lokalnych i krótkie cykle
dostaw, grupy i organizacje
producentów
oraz
organizacje międzybranżowe

3B. Wspieranie zarządzania
ryzykiem w gospodarstwach
rolnych

(art. 14)
4A. Odtwarzanie i ochrona
oraz wzbogacanie
różnorodności biologicznej,
w
tym
na
obszarach
Natura 2000, obszarach
z ograniczeniami naturalnymi
lub innymi szczególnymi
ograniczeniami,
oraz
rolnictwa
o
wysokiej
wartości przyrodniczej i stanu
europejskich krajobrazów

(art. 14)
Priorytet 4.
Odtwarzanie,
chronienie
i wzmacnianie ekosystemów zależnych od
rolnictwa i leśnictwa
1A Wspieranie innowacyjności, współpracy i rozwoju
bazy wiedzy na obszarach
wiejskich




(art. 14)
Tworzenie grup i organizacji producentów
w sektorze rolnym i leśnym (art. 27)
Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
I:
Wsparcie
prowadzenia
prac B+R przez przedsiębiorstwa oraz konsorcja
naukowo-przemysłowe
1.2 Promowanie
inwestycji
przedsiębiorstw
w badania i innowacje oraz rozwijanie powiązań
i synergii między przedsiębiorstwami, ośrodkami
badawczo-rozwojowymi i instytucjami szkolnictwa
produktów i usług, transferu technologii, innowacji
społecznych, ekoinnowacji, aplikacji z dziedziny usług
publicznych, tworzenia sieci, pobudzania popytu,
klastrów i otwartych innowacji przez inteligentną
specjalizację oraz wspieranie badań technologicznych
i stosowanych, linii pilotażowych, działań w zakresie
wczesnej walidacji produktów, zaawansowanych
zdolności produkcyjnych i pierwszej produkcji
w dziedzinie kluczowych technologii wspomagających
oraz rozpowszechnianie technologii o ogólnym
przeznaczeniu
Pobudzenie aktywności
przedsiębiorstw
w zakresie prowadzenia
działalności B+R

II:
Wsparcie
innowacji
1.2 Promowanie inwestycji przedsiębiorstw w badania
i innowacje oraz rozwijanie powiązańi synergii
między przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczorozwojowymi i instytucjami szkolnictwa wyższego,
w szczególności w zakresie rozwoju produktów
i usług, transferu technologii, innowacji społecznych,
ekoinnowacji, aplikacji z dziedziny usług publicznych,
tworzenia sieci, pobudzania popytu, klastrów
i otwartych innowacji przez inteligentną specjalizację
oraz
wspieranie
badań
technologicznych
przeznaczeniu
Zwiększenie nakładów
polskich przedsiębiorstw
na
działalność
innowacyjną

3.1 Promowanie przedsiębiorczości, w szczególności
przez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania
nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu nowych
firm, w tym przez inkubatory przedsiębiorczości
Rozwój rynku kapitału
 Wsparcie przedsiębiorstw przez
fundusze typu venture capital, sieci
aniołów biznesu oraz fundusze
kapitału zalążkowego
i innowacje oraz rozwijanie powiązańi synergii
między przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczorozwojowymi i instytucjami szkolnictwa wyższego,
w szczególności w zakresie rozwoju produktów
i usług, transferu technologii, innowacji społecznych,
ekoinnowacji, aplikacji z dziedziny usług publicznych,
tworzenia sieci, pobudzania popytu, klastrów
i otwartych innowacji poprzez inteligentną
specjalizację oraz wspieranie badań technologicznych
przeznaczeniu
Zwiększenie potencjału
przedsiębiorstw
do
prowadzenia działalności
innowacyjnej.
 Wsparcie
rozwoju
otwartych
innowacji
 Wsparcie
ochrony
własności
przemysłowej przedsiębiorstw
 Stymulowanie współpracy nauki
z biznesem – bony na innowacje
 Wsparcie
przedsiębiorstw
i
jednostek
naukowych
w przygotowaniu do udziału
w programach międzynarodowych
3.2 Opracowywanie i wdrażanie nowych modeli
biznesowych dla MŚP, w szczególności w celu
internacjonalizacji
Wzrost
umiędzynarodowienia
działalności
przedsiębiorstw
 Wsparcie
internacjonalizacji
innowacyjnych przedsiębiorstw
3.4 Wspieranie zdolności MŚP do angażowania się
w proces wzrostu na rynkach regionalnych, krajowych
i międzynarodowych oraz w procesy innowacji
Rozwój współpracy pomiędzy
przedsiębiorstwami w celu tworzenia
rozwiązań
innowacyjnych
 Wsparcie
współpracy
nauki
i biznesu, kształtowanie i promocja
innowacyjności
jako
źródła
konkurencyjności gospodarki
III:
Wsparcie otoczenia i potencjału innowacyjnych
przedsiębiorstw



Wsparcie
prac
B+R
Programy B+R prowadzone przez
konsorcja naukowo-przemysłowe
Wsparcie wdrożeń wyników prac
B+R
Tworzenie
warunków
infrastrukturalnych
do
prowadzenia działalności B+R
przez przedsiębiorstwa
Kredyt
na
innowacje
technologiczne
151
Oś priorytetowa
IV:
Zwiększenie
potencjału
naukowobadawczego
Cele szczegółowe
Wzmocnienie współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi a przedsiębiorstwami oraz sektorem publicznym
 Finansowanie badań naukowych
 Rozwój nowoczesnej infrastruktury
badawczej sektora nauki
Realizacja
priorytetu
inwestycyjnego przyczyni
się do osiągnięcia celu
dotyczącego poprawy
dostępu
ludności
do
usług
ochrony
zdrowia,
a
tym
samym
zmniejszenia
nierówności w dostępie
do ochrony zdrowa,
które można uznać
za ważny warunek
przeciwdziałania
ubóstwu i wykluczeniu
społecznemu
 Infrastruktura
ratownictwa
medycznego
 Infrastruktura ponadregionalnych
podmiotów leczniczych
i innowacje, budowanie sieci współpracy pomiędzy
firmami,
ośrodkami
naukowo-badawczymi,
ośrodkami akademickimi w zakresie rozwoju
produktów i usług, transferu technologii, innowacji
społecznych i aplikacji z dziedziny usług publicznych,
tworzenie sieci, pobudzanie popytu, klastrów
i otwartych innowacji poprzez inteligentną specjalizację
Zwiększenie aktywności
przedsiębiorstw w zakresie B+R
 Wsparcie na rzecz przedsiębiorstw
w zakresie działalności B+R+I
 Zwiększenie potencjału instytucji
otoczenia biznesu do świadczenia
usług na rzecz przedsiębiorstw
w
zakresie
działalności
innowacyjnej, B+R i wdrożeniowej
3.2. Opracowywanie i wdrażanie nowych modeli
biznesowych dla MŚP, w szczególności w celu
internacjonalizacji
Wzrost internacjonalizacji MŚP z makroregionu
Polski Wschodniej
 Wsparcie internacjonalizacji MŚP
 Wsparcie
internacjonalizacji
klastrów w zakresie B+R+I
tworzenia
3.3 Wspieranie
zaawansowanych zdolności w
produktów i usług
i
rozszerzania
zakresie rozwoju
Wzmocnienie
powiązań
kooperacyjnych
w makroregionie Polski
Wschodniej
 Wsparcie
klastrów
Wschodniej
2.3 Wzmacnianie
zastosowania
technologii
komunikacyjno-informacyjnych dla e-administracji,
e-learningu, e-integracji, e-kultury i e-zdrowia”
Podniesienie dostępności
i jakości e-usług publicznych
 Wsparcie telemedycyny: konsultacje
między pracownikami medycznymi;
kontakty pacjent – lekarz; rozwój
aplikacji cyfrowych wspomagających
monitorowanie stanu zdrowia,
profilaktykę zdrowotną i procesy
lecznicze; medycyna powypadkowa
i ratownictwo medyczne
1.1 Udoskonalanie
infrastruktury
badań
i innowacji i zwiększanie zdolności do tworzenia
doskonałości w zakresie badań i innowacji
oraz
wspieranie
ośrodków
kompetencji,
w szczególności leżących w interesie Europy
VII:
Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia
9.1 Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną,
które przyczyniają się do rozwoju krajowego,
regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności
w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia
społecznego poprzez lepszy dostęp do usług
społecznych, kulturalnych i rekreacyjnych oraz przejścia
z usług instytucjonalnych do usług na poziomie
społeczności lokalnych
I:
Innowacyjna
Wschodnia
Polska
II:
Przedsiębiorcza
Wschodnia
Polska
z
Polski
Program Operacyjny Polska Cyfrowa na lata 2014-2020
II.
E-administracja i otwarty rząd
152
Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
II. Efektywne polityki
publiczne dla rynku
pracy,
gospodarki
i edukacji
9.7 Ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo,
trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki
zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie
ogólnym
1. Poprawa jakości usług
społecznych i zdrowotnych na rzecz osób zagrożonych ubóstwem lub
wykluczeniem społecznym
2.Zwiększenie
bezpieczeństwa i efektywności
systemu ochrony zdrowia
III.
Szkolnictwo wyższe dla
gospodarki i rozwoju
10.2 Poprawa jakości, skuteczności i dostępności
szkolnictwa wyższego oraz kształcenia na poziomie
równoważnym w celu zwiększenia udziału i poziomu
osiągnięć, zwłaszcza w przypadku grup w niekorzystnej
sytuacji
1. Zapewnienie kształcenia na poziomie wyższym
dpowiadającego potrzebom gospodarki, rynku
pracy i społeczeństwa
2. Podniesienie jakości
studiów doktoranckich
i zapewnienie ich uczestnikom właściwych warunków rozwoju
3. Zwiększenie otwartości i mobilności międzynarodowej szkolnictwa
wyższego
4. Poprawa jakości dydaktyki i rozwój systemów
zarządzania
w uczelniach
5. Rozwój kształcenia
przeddyplomowego
na kierunkach medycznych, w szczególności
poprzez rozwój umiejętności praktycznych studentów tych kierunków
 Działania
projakościowe
dedykowane
podmiotom
wykonującym
działalność
leczniczą w każdym obszarze
opieki zdrowotnej (podstawowej
opieki zdrowotnej, ambulatoryjnej
opieki specjalistycznej, leczenia
szpitalnego,
stacjonarnych
i
całodobowych
świadczeń
zdrowotnych innych niż szpitalne,
w tym leczenia uzależnień,
opieki długoterminowej, opieki
paliatywnej i hospicyjnej).
 Poprawa systemu monitorowania
potrzeb zdrowotnych (poprawa
jakości
danych
dotyczących
m.in. zapotrzebowania na kadry
medyczne, infrastrukturę oraz
identyfikację
„białych
plam”
w opiece zdrowotnej)
 Przetestowanie i przygotowanie
do
systemowego
wdrożenia
organizacji opieki koordynowanej
(OOK) służącej polepszeniu jakości
i efektywności publicznych usług
zdrowotnych (pilotaż nowej formy
organizacji, procesu i rozwiązań
technologicznych)
 Wsparcie
systemu
kształcenia
praktycznego
studentów
kierunków
pielęgniarstwo
i położnictwo poprzez tworzenie
centrów symulacji medycznej do
nauki pielęgniarstwa i położnictwa
 Wsparcie
kształcenia
przeddyplomowego na kierunku
lekarskim i lekarsko-dentystycznym
poprzez
finansowanie
programów
rozwojowych
dla
uczelni i instytutów badawczych
uczestniczących
w
procesie
praktycznego kształcenia studentów,
w tym tworzenie centrów symulacji
medycznej
153
Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2014 – 2020
1. Badania i innowacje
2. Cyfrowe Lubelskie
154
1.1 Udoskonalanie infrastruktury badań i innowacji
i zwiększanie zdolności do osiągnięcia doskonałości
w zakresie badań i innowacji oraz wspieranie ośrodków
kompetencji, w szczególności tych, które leżą
w interesie Europy
Wzrost wartości nakładów na B+R w regionie
oraz zwiększenie aktywności sektora B+R w biznesie
 Wsparcie inwestycji związanych
ze stworzeniem infrastruktury
wspierającej proces komercjalizacji
wiedzy i integracji środowiska
naukowego
z
otoczeniem
gospodarczym i promowaniem
wyników
badań
naukowych
w środowisku przedsiębiorstw
i innowacje, rozwijanie powiązań i synergii między
przedsiębiorstwami,
ośrodkami
badawczorozwojowymii sektorem szkolnictwa wyższego,
w szczególności promowanie inwestycji w zakresie
rozwoju produktów i usług, transferu technologii,
innowacji społecznych, ekoinnowacji, zastosowań
w dziedzinie usług publicznych, tworzenia sieci,
pobudzania popytu, klastrów i otwartych innowacji
poprzez inteligentną specjalizację, oraz wspieranie badań
technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych,
działań w zakresie wczesnej walidacji produktów,
zaawansowanych zdolności produkcyjnych i pierwszej
produkcji, w szczególności w dziedzinie kluczowych
technologii wspomagających, oraz rozpowszechnianie
technologii o ogólnym przeznaczeniu
Wsparcie procesu opracowania i transferu nowoczesnych technologii
do przedsiębiorstw oraz
wzmocnienie potencjału
przedsiębiorstw w zakresie prowadzenia działalności B+R
 Wsparcie inwestycji polegających
na prowadzeniu prac badawczorozwojowych przez sektor MŚP
w celu opracowania nowych
produktów/usług, procesów lub też
wprowadzenia znaczących ulepszeń
do istniejących produktów/usług,
procesów (badania przemysłowe,
eksperymentalne
prace
rozwojowe). Wsparcie ma charakter
kompleksowy, tj. obejmuje również
działania związane z wdrożeniem
wyników
przeprowadzonych
prac B+R. Oprócz infrastruktury
niezbędnej do prowadzenia prac
B+R,
opcjonalnie
wdrożenia
wyników tych prac, Beneficjenci
pomocy będą mieli możliwość
zakupu ekspertyz i analiz od
jednostek naukowo-badawczych
zastosowań
TIK
dla
2.3 Wzmocnienie
e-administracji, e-uczenia się, e-włączenia społecznego,
e-kultury i e-zdrowia
Rozwój
elektronicznej
administracji,
zwiększenie zakresu, jakości
i dostępności e-usług publicznych
 Stworzenie e-usług dla pomiotów
publicznych,
polegających
na
wdrażaniu aplikacji administracji
elektronicznej
mających
na
celu, modernizację administracji
poprzez stworzenie dostępu do
e-usług
dla
obywateli,
w tym grup zmarginalizowanych
i osób niepełnosprawnych
Oś priorytetowa
3.
Konkurencyjność
przedsiębiorstw
Cele szczegółowe
3.1. Promowanie przedsiębiorczości, w szczególności
poprzez ułatwianie gospodarczego wykorzystywania
nowych pomysłów oraz sprzyjanie tworzeniu
nowych firm, w tym również poprzez inkubatory
Promowanie przedsiębiorczości i ułatwienie
gospodarczego wykorzystania nowych pomysłów
 Rozwijanie
zaawansowanych,
wyspecjalizowanych
i
udoskonalonych
usług
doradczych,
dostosowanych
do
potrzeb
przedsiębiorstw,
w tym podmiotów działających
w sektorze rolno-spożywczym
 Wsparcie
uzyskają
inkubatory
przedsiębiorczości,
oferujące
specjalistyczne usługi doradcze
w zakresie m.in. początkowej
fazy rozwoju przedsiębiorstwa,
gospodarczego
wykorzystania
nowych pomysłów oraz strategii
i monitorowania biznesu
 Udzielanie
wsparcia
inkubatorom
z przeznaczeniem na wejścia
kapitałowe do przedsiębiorstw
 Działania
związane
z pobudzaniem tworzenia firm spinoff i spin-out przez naukowców na
bazie wyników prac badawczych
3.4. Wspieranie zdolności MŚP do wzrostu na rynkach
regionalnych, krajowych i międzynarodowych oraz do
angażowania się w procesy innowacji
Zwiększenie dostępu do
wiedzy fachowej oraz
wymiany doświadczeń
sektora MŚP
 Dostosowanie usług świadczonych
przez
IOB
do
potrzeb
przedsiębiorców, a także zmianę
podejścia IOB i przeniesienia
wsparcia na stronę popytową
tak,
aby
usługa
oferowana
przez IOB była ściśle powiązana
z zainteresowaniem odbiorców oraz
skoncentrowana na osiąganych
wynikach
 Wspieranie sieciowania IOB, w celu
ustrukturyzowania usług dla sektora
MŚP i zwiększenia innowacyjności
w regionie
 Projekty
ukierunkowane
na
zwiększanie zdolności MŚP i Grup
Producentów Rolnych (GPR) do
budowania oraz wzrostu przewagi
konkurencyjnej na rynku
155
Oś priorytetowa
156
Cele szczegółowe
10.
Adaptacyjność
przedsiębiorstw i pracowników
8.10 Aktywne i zdrowe starzenie się
Wzrost aktywności zawodowej osób starszych
 Katalog
działań
na
rzecz
wsparcia
zatrudnienia
i wydłużenia aktywności osób
starszych
 Opracowywanie oraz wdrażanie
programów
profilaktycznych
dotyczących chorób, będących
istotnym problemem zdrowotnym
zarówno na poziomie krajowym, jak
i
regionu.
Działania
będą
ukierunkowane
na
rozwój
profilaktyki
nowotworowej
w kierunku wykrywania raka
jelita grubego, szyjki macicy
i raka piersi. Zostaną opracowane
i wdrożone projekty profilaktyczne
dot. chorób będących istotnym
problemem zdrowotnym regionu
w szczególności: układu krążenia,
chorób nowotworowych, układu
oddechowego, układu kostnostawowego,
mięśniowego
i tkanki łącznej, układu nerwowego,
zaburzeń psychicznych i zaburzeń
zachowania, a także dotyczące
urazów, zatruć i innych określonych
skutków
działania
czynników
zewnętrznych
oraz
chorób
zakaźnych
 Opracowanie
i
wdrożenie
programów rehabilitacji medycznej,
ułatwiających powroty do pracy, jak
również opracowanie i wdrożenie
programów
ukierunkowanych
na eliminowanie zdrowotnych
czynników ryzyka w miejscu pracy
11. Włączenie społeczne
9.7 Ułatwianie dostępu do przystępnych cenowo,
trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki
zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie
ogólnym
Wzrost
dostępności wysokiej jakości
usług społecznych użyteczności
publicznej
i usług zdrowotnych
w regionie
 Wsparcie
dla
tworzenia/
funkcjonowania
m.in.
środowiskowych
instytucji
aktywizujących
osoby
niepełnosprawne,
dziennych
i rodzinnych domów pomocy dla
osób starszych
 Realizacja zintegrowanych usług
o
charakterze
opiekuńczym
i zdrowotnym, w tym m.in. z zakresu
rehabilitacji leczniczej, świadczeń
pielęgnacyjnych i opiekuńczych,
ambulatoryjnej
opieki
specjalistycznej,
adresowanych
w szczególności do osób starszych,
osób
niepełnosprawnych
i niesamodzielnych, w zakresie
wykraczającym poza świadczenia
z
tzw.
koszyka
świadczeń
gwarantowanych
 opracowanie
i
wdrożenie
programów wczesnego wykrywania
wad rozwojowych i rehabilitacji
dzieci niepełnosprawnych
Oś priorytetowa
13.
Infrastruktura
społeczna
Cele szczegółowe
9.1 Inwestycje w infrastrukturę zdrowotną i społeczną,
które przyczyniają się do rozwoju krajowego,
regionalnego i lokalnego, zmniejszania nierówności
w zakresie stanu zdrowia, promowanie włączenia
społecznego poprzez lepszy dostęp do usług
społecznych, kulturalnych i ekreacyjnych, oraz przejścia
z usług instytucjonalnych na usługi na poziomie
społeczności lokalnych
Zapewnienie ogólnodostępnych i efektywnych
usług medycznych i społecznych
 Działania w zakresie dostosowania
podmiotów
leczniczych
do
wymogów prawa, w zakresie jakim
powinny odpowiadać pomieszczenia
i
urządzenia
podmiotu
wykonującego działalność leczniczą
oraz w sprawie standardów
postępowania
medycznego
w
dziedzinie
anestezjologii
i intensywnej terapii dla podmiotów
wykonujących działalność leczniczą
 Inwestycje
obejmujące
zakup
i
modernizację
aparatury
i sprzętu medycznego, połączone
z
możliwością
dostosowania
pomieszczeń
i
infrastruktury
technicznej
do
instalacji
przedmiotowego sprzętu
 Inwestycje ukierunkowane na osoby
starsze, zwłaszcza w kontekście
trendów
demograficznych
i społecznych oraz niedoborów
infrastruktury
ambulatoryjnej
i
szpitalnej,
świadczeń
zdrowotnych w zakresie geriatrii,
niewystarczającej liczby zakładów
opiekuńczo-leczniczych
Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
I:
prac
B+R
przez
1.2 Promowanie inwestycji przedsiębiorstw w badania i innowacje
oraz rozwijanie powiązań i synergii
między przedsiębiorstwami, ośrodkami badawczo-rozwojowymi i instytucjami szkolnictwa wyższego,
w szczególności w zakresie rozwoju
produktów i usług, transferu technologii, innowacji społecznych,
ekoinnowacji, aplikacji z dziedziny
usług publicznych, tworzenia sieci, pobudzania popytu, klastrów
i otwartych innowacji poprzez inteligentną specjalizację oraz wspieranie badań technologicznych
i stosowanych, linii pilotażowych,
działań w zakresie wczesnej walidacji produktów, zaawansowanych
zdolności produkcyjnych i pierwszej
produkcji w dziedzinie kluczowych
technologii wspomagających oraz
rozpowszechnianie
technologii
o ogólnym przeznaczeniu
przedsiębiorstw
w zakresie prowadzenia działalności B+R


Programy B+R prowadzone przez konsorcja naukowoprzemysłowe
157
Oś priorytetowa
II:
Wsparcie
innowacji
III:
Wsparcie
otoczenia
158
Cele szczegółowe
i otwartych innowacji poprzez inteligentną specjalizację oraz wspieranie badań technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych, działań
w zakresie wczesnej walidacji produktów, zaawansowanych zdolności
produkcyjnych i pierwszej produkcji
w dziedzinie kluczowych technologii
wspomagających oraz rozpowszechnianie technologii o ogólnym przeznaczeniu
polskich
przedsiębiorstw na działalność
innowacyjną


3.1 Promowanie przedsiębiorczości,
w szczególności poprzez ułatwianie
gospodarczego
wykorzystywania
nowych
pomysłów
oraz
sprzyjanie
tworzeniu
nowych
firm, w tym poprzez inkubatory
Rozwój rynku kapitału

Wsparcie przedsiębiorstw przez fundusze typu venture
capital, sieci aniołów biznesu oraz fundusze kapitału
zalążkowego
i otwartych innowacji poprzez inteligentną specjalizację oraz wspieranie badań technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych, działań
w zakresie wczesnej walidacji produktów, zaawansowanych zdolności
produkcyjnych i pierwszej produkcji
w dziedzinie kluczowych technologii
wspomagających oraz rozpowszechnianie technologii o ogólnym przeznaczeniu
Zwiększenie potencjału przedsiębiorstw do
prowadzenia działalności innowacyjnej



Wsparcie ochrony własności przemysłowej przedsiębiorstw
Stymulowanie współpracy nauki z biznesem – bony na
innowacje
Wsparcie przedsiębiorstw i jednostek naukowych
w przygotowaniu do udziału w programach
międzynarodowych
3.2 Opracowywanie i wdrażanie
nowych
modeli
biznesowych
dla MŚP, w szczególności w celu
internacjonalizacji
Wzrost umiędzynarodowienia działalności
przedsiębiorstw
 Wsparcie internacjonalizacji innowacyjnych przedsiębiorstw
3.4 Wspieranie zdolności MŚP do
angażowania się w proces wzrostu
na rynkach regionalnych, krajowych
i międzynarodowych oraz w procesy
innowacji
Rozwój współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami w celu tworzenia rozwiązań
innowacyjnych



Tworzenie warunków infrastrukturalnych do prowadzenia
działalności B+R przez przedsiębiorstwa
Kredyt na innowacje technologiczne
Wsparcie współpracy nauki i biznesu, kształtowanie
i promocja innowacyjności jako źródła konkurencyjności
gospodarki
Oś priorytetowa
IV:
Cele szczegółowe
Wzmocnienie współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi
a przedsiębiorstwami


1.2
Promowanie
inwestycji
przedsiębiorstw
w
badania
i innowacje, budowanie sieci
współpracy pomiędzy firmami,
ośrodkami naukowo-badawczymi,
ośrodkami akademickimi w zakresie
rozwoju produktów i usług, transferu
technologii, innowacji społecznych
i aplikacji z dziedziny usług
publicznych,
tworzenie
sieci,
pobudzanie
popytu,
klastrów
i otwartych innowacji poprzez
inteligentną specjalizację
Zwiększenie
aktywności przedsiębiorstw
w zakresie B+R
 Wsparcie na rzecz przedsiębiorstw w zakresie działalności
B+R+I
 Zwiększenie potencjału instytucji otoczenia biznesu
do świadczenia usług na rzecz przedsiębiorstw
w zakresie działalności innowacyjnej, B+R i wdrożeniowej
3.2. Opracowywanie i wdrażanie
nowych
modeli
biznesowych
dla MŚP, w szczególności w celu
internacjonalizacji
Wzrost internacjonalizacji MŚP z makroregionu Polski Wschodniej
 Wsparcie internacjonalizacji MŚP
 Wsparcie internacjonalizacji klastrów w zakresie B+R+I
3.3
Wspieranie
tworzenia
i rozszerzania zaawansowanych
zdolności w zakresie rozwoju
produktów i usług
Wzmocnienie powiązań
kooperacyjnych
w makroregionie Polski
Wschodniej
 Wsparcie klastrów z Polski Wschodniej
Ograniczenie terytorialnych różnic w możliwości dostępu do
szerokopasmowego
internetu o wysokich
przepustowościach
 Działania umożliwiające jak najszerszy dostęp do sieci
szerokopasmowych oraz osiągnięcie najdalej idących celów
w zakresie parametrów technicznych na obszarach, gdzie
nie można zapewnić
szerokopasmowego dostępu do internetu na warunkach
rynkowych
1.1 Udoskonalanie infrastruktury
badań i innowacji i zwiększanie
zdolności do tworzenia doskonałości
w zakresie badań i innowacji oraz
wspieranie ośrodków kompetencji,
w szczególności leżących w interesie
Europy
Rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej sektora
nauki
I:
Innowacyjna
Wschodnia
Polska
II:
Wschodnia
Program Operacyjny Polska Cyfrowa na lata 2014-2020
I.
Powszechny dostęp do
szybkiego internetu
2.1 Poszerzenie dostępu do sieci
szerokopasmowych, rozwój sieci
o
wysokiej
przepustowości
i wspieranie przyjęcia nowych
technologii i sieci w gospodarce
cyfrowej
159
Oś priorytetowa
160
Cele szczegółowe
II.
E-administracja
i otwarty rząd
2.3 Wzmacnianie zastosowania
technologii
komunikacyjnoinformacyjnych dla e-administracji,
e-learningu, e-integracji, e-kultury
i e-zdrowia
Podniesienie dostępności i jakości e-usług
publicznych, poprawa
cyfrowej efektywności
urzędów, zwiększenie
dostępności i wykorzystania informacji sektora publicznego
 Priorytetowo będą traktowane projekty ponadresortowe
w obszarach:
- uporządkowanie rejestrów publicznych oraz zapewnienie
ich interoperacyjności
- optymalizacja
wykorzystania
infrastruktury
dzięki
zastosowaniu technologii chmury obliczeniowej
- zapewnienie
bezpieczeństwa
systemów
teleinformatycznych
 Wsparcie będzie dotyczyć wdrażania przez urzędy
standardów
i
dobrych
praktyk
organizacyjnych
w
dziedzinie
IT
w
zakresach
kluczowych
z tego punktu widzenia, takich jak: polityka bezpieczeństwa
teleinformatycznego, przetwarzanie danych osobowych
 Upowszechnienie
systemów
elektronicznego
zarządzania dokumentacją oraz systemów klasy ERP,
standaryzacja kluczowych interfejsów między modułami
wykorzystywanego
oprogramowania,
zapewnienie
interoperacyjności istniejących systemów oraz ich integracji
na wspólnej platformie elektronicznych usług administracji
publicznej, zapewnienie otwartego, bezwnioskowego
dostępu do informacji sektora publicznego, kwalifikacje
kadr IT
 W ramach działania finansowane będą projekty
usprawniające podaż ISP poprzez:
- opisywanie ISP metadanymi według standardów
zaproponowanych przez ministra właściwego ds.
informatyzacji
- dostosowanie informacji do formatów umożliwiających
odczyt maszynowy
- powiązanie systemów dziedzinowych z krajowymi
i zagranicznymi systemami centralnymi (np. CRIP34)
- poprawę jakości danych
udostępnienie
informacji
online
za
pomocą
profesjonalnych narzędzi, w szczególności interfejsów
programistycznych
(API)
oraz
repozytoriów
z danymi surowymi
- poprawę dostępności ISP zgodnie ze standardami WCAG 2.0
- zapewnienie elektronicznego dostępu online do rejestrów
państwowych
- zapewnienie bezpieczeństwa systemów udostępniających
ISP
- zapewnienie odpowiedniego poziomu usług udostępniania
- digitalizację ISP, w szczególności zasobów kultury i nauki
- budowę lub rozbudowę infrastruktury na potrzeby
przechowywania udostępnianych informacji
III.
Cyfrowa aktywizacja
społeczeństwa
2.2. Rozwój produktów i usług
opartych
na
TIK,
handlu
elektronicznego oraz zwiększanie
zapotrzebowania na TIK
E - i n t e g r a c j a
i e-aktywizacja na rzecz
zwiększenia
aktywności oraz jakości korzystania z internetu,
pobudzanie potencjału
uzdolnionych programistów w celu zwiększenia zastosowania
rozwiązań cyfrowych
w gospodarce i administracji
 Prowadzenie
szeroko
zakrojonych
działań
szkoleniowych,
doradczych
oraz
innych
form
wsparcia i działań popularyzujących korzystanie
z technologii cyfrowych i aktywne uczestnictwo
w kulturze cyfrowej
 Wykorzystanie
lokalnych
centrów
aktywności
do
działań
w
zakresie
cyfrowej
integracji
i aktywizacji
 Wsparcie inicjatyw społecznych na rzecz aktywizacji
cyfrowej oraz e-integracji
 Kampanie
edukacyjno-informacyjne
na
rzecz
zwiększania
znaczenia
e-umiejętności
oraz
upowszechniania
korzyści
z wykorzystywania technologii cyfrowych
 E–pionier – opracowywanie nowych rozwiązań na potrzeby
społeczne i gospodarcze, bazujących na TIK poprzez
akcelerację pomysłów zdolnych programistów
Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020
1. Badania i nnowacje
2. Cyfrowe Lubelskie
1.1 Udoskonalanie infrastruktury badań i innowacji i zwiększanie
zdolności do osiągnięcia
doskonałości w zakresie badań i innowacji oraz wspieranie ośrodków
kompetencji, w szczególności tych,
które leżą w interesie Europy
Wzrost wartości nakładów na B+R w regionie
oraz zwiększenie aktywności sektora B+R
w biznesie
 Wsparcie inwestycji związanych ze stworzeniem
infrastruktury
wspierającej
proces
komercjalizacji
wiedzy i integracji środowiska naukowego z otoczeniem
gospodarczym i promowaniem wyników badań naukowych
w środowisku przedsiębiorstw
1.2 Promowanie inwestycji przedsiębiorstw w badania i innowacje,
rozwijanie powiązań i synergii między przedsiębiorstwami, ośrodkami
badawczo-rozwojowymi
i sektorem szkolnictwa wyższego,
w szczególności promowanie inwestycji w zakresie rozwoju produktów i usług, transferu technologii,
innowacji społecznych, ekoinnowacji, zastosowań w dziedzinie usług
publicznych, tworzenia sieci, pobudzania popytu, klastrów i otwartych innowacji poprzez inteligentną
specjalizację, oraz wspieranie badań
technologicznych i stosowanych, linii pilotażowych, działań w zakresie wczesnej walidacji produktów,
zaawansowanych zdolności produkcyjnych i pierwszej produkcji,
w szczególności w dziedzinie kluczowych technologii wspomagających,
oraz rozpowszechnianie technologii
Wsparcie
procesu
opracowania i transferu nowoczesnych technologii do przedsiębiorstw oraz wzmocnienie
potencjału
prowadzenia
działalności B+R
 Wsparcie inwestycji polegających na prowadzeniu
prac badawczo-rozwojowych przez sektor MŚP w celu
opracowania nowych produktów/usług, procesów lub
też wprowadzenia znaczących ulepszeń do istniejących
produktów/usług, procesów (badania przemysłowe,
eksperymentalne prace rozwojowe). Wsparcie ma charakter
kompleksowy, tj. obejmuje również działania związane
z wdrożeniem wyników przeprowadzonych prac B+R.
Oprócz infrastruktury niezbędnej do prowadzenia prac B+R,
opcjonalnie wdrożenia wyników tych prac, Beneficjenci
pomocy będą mieli możliwość zakupu ekspertyz i analiz od
jednostek naukowo-badawczych
2.3 Wzmocnienie zastosowań TIK
dla e-administracji, e-uczenia się,
e-włączenia społecznego,
e-kultury i e-zdrowia
Rozwój elektronicznej
administracji, zwiększenie zakresu, jakości
i dostępności e-usług
publicznych
 Stworzenie
e-usług
dla
pomiotów
publicznych,
polegających na wdrażaniu aplikacji administracji
elektronicznej,
mających
na
celu
modernizację
administracji
poprzez
stworzenie
dostępu
do
e-usług dla obywateli, w tym grup zmarginalizowanych
i osób niepełnosprawnych
161
Oś priorytetowa
3.
Konkurencyjność
przedsiębiorstw
Cele szczegółowe
3.1. Promowanie przedsiębiorczości,
gospodarczego
wykorzystywania
nowych pomysłów oraz sprzyjanie
tworzeniu nowych firm, w tym
również
poprzez
inkubatory
Promowanie przedsiębiorczości i ułatwienie
gospodarczego wykorzystania nowych pomysłów
 Rozwijanie
zaawansowanych,
wyspecjalizowanych
i udoskonalonych usług doradczych, dostosowanych do
potrzeb przedsiębiorstw, w tym podmiotów działających
w sektorze rolno-spożywczym
 Wsparcie inkubatorów przedsiębiorczości, oferujących
specjalistyczne usługi doradcze w zakresie m.in.
początkowej fazy rozwoju przedsiębiorstwa, gospodarczego
wykorzystania nowych pomysłów oraz strategii
i monitorowania biznesu
 Udzielanie wsparcia inkubatorom przedsiębiorczości
z przeznaczeniem na wejścia kapitałowe do przedsiębiorstw
 Działania
związane
z pobudzaniem tworzenia firm spin-off i spin-out przez
naukowców na bazie wyników prac badawczych
2.3.
Wspieranie tworzenia
i poszerzania zaawansowanych
produktów i usług
Wzrost liczby i wartości nowych inwestycji
w sektorze MŚP podejmowanych w regionie
 Stworzenie/doposażenie infrastruktury
przedsiębiorstw w celu wprowadzenia zasadniczej zmiany
procesu produkcyjnego oraz nowych lub ulepszonych
produktów/usług, w tym usług w zakresie rozwoju produktów
i usług opartych na TIK i wprowadzania procesów
modernizacyjnych
 Wsparcie dla projektów realizujących cele RSI i zbieżnych
z inteligentnymi specjalizacjami regionu
 Nacisk na tworzenie odpowiednich sieci kooperacji
przedsiębiorstw
 Wsparcie
klastrów
oraz
wszelkich
inicjatyw
klastrowych,
ukierunkowane
na
stymulowanie
wzmocnienia
procesów
wspólnego
i zintegrowanego planowania strategicznego
3.4. Wspieranie zdolności MŚP do
wzrostu na rynkach regionalnych,
krajowych i międzynarodowych
oraz do angażowania się w procesy
innowacji
Zwiększenie dostępu
do wiedzy fachowej
oraz wymiany doświadczeń sektora MŚP
 Dostosowanie usług świadczonych przez IOB do potrzeb
przedsiębiorców, a także na zmianę podejścia IOB
i przeniesienia wsparcia na stronę popytową tak, aby
usługa oferowana przez IOB była ściśle powiązana
z zainteresowaniem odbiorców oraz skoncentrowana na
osiąganych wynikach
 Wspieranie sieciowania IOB, w celu ustrukturyzowania usług
dla sektora MŚP i zwiększenia innowacyjności w regionie
 Projekty ukierunkowane na zwiększanie zdolności MŚP
i Grup Producentów Rolnych (GPR) do budowania oraz
wzrostu przewagi konkurencyjnej na rynku
Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
Typy projektów
Program Operacyjny Inteligentny Rozwój
I:
prac
B+R
przez
162
1.2
Promowanie
inwestycji przedsiębiorstw w badania
i innowacje oraz rozwijanie
powiązań
i
synergii
między
ośrodkami
i instytucjami szkolnictwa wyższego, w szczególności w zakresie rozwoju produktów i usług, transferu
technologii, innowacji społecznych,
i otwartych innowacji poprzez inteligentną specjalizację oraz wspieranie
badań
technologicznych
rozpowszechnianie
technologii
przedsiębiorstw


Programy B+R prowadzone przez konsorcja naukowoprzemysłowe
Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
Typy projektów
1.2
Promowanie
powiązań
i
synergii
między
ośrodkami
badań
technologicznych
rozpowszechnianie
technologii
polskich
przedsiębiorstw na działalność
innowacyjną


Tworzenie warunków infrastrukturalnych dla prowadzenia
działalności B+R przez przedsiębiorstwa
3.1 Promowanie przedsiębiorczości,
gospodarczego
wykorzystywania
nowych
pomysłów
oraz
sprzyjanie
tworzeniu
nowych
firm, w tym poprzez inkubatory
Zwiększenie potencjału przedsiębiorstw do
prowadzenia działalności innowacyjnej

Wsparcie przedsiębiorstw przez fundusze typu venture
capital, sieci aniołów biznesu oraz fundusze kapitału
zalążkowego
III:
Wsparcie
otoczenia
1.2
Promowanie
powiązań
i
synergii
między
ośrodkami
badań
technologicznych
rozpowszechnianie
technologii
przedsiębiorstw


Wsparcie
ochrony
własności
przemysłowej
przedsiębiorstw
Stymulowanie współpracy nauki z biznesem – bony na
innowacje
Wsparcie przedsiębiorstw i jednostek naukowych
w przygotowaniu do udziału w programach
międzynarodowych
IV:
1.1 Udoskonalanie infrastruktury
badań i innowacji i zwiększanie
zdolności do tworzenia doskonałości
w zakresie badań i innowacji oraz
wspieranie ośrodków kompetencji,
w szczególności leżących w interesie
Europy
Wzmocnienie współpracy pomiędzy jednostkami naukowymi
II:
Wsparcie
innowacji




Rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej sektora
nauki
163
Oś priorytetowa
Cele szczegółowe
Typy projektów
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
I:
Zmniejszenie emisyjności gospodarki
4.1
Wspieranie
wytwarzania
i dystrybucji energii pochodzącej ze
źródeł odnawialnych
V:
Poprawa bezpieczeństwa energetycznego
7.5 Zwiększenie efektywności energetycznej i bezpieczeństwa dostaw
poprzez rozwój inteligentnych systemów dystrybucji, magazynowania
i przesyłu energii oraz poprzez integrację rozproszonego wytwarzania
energii ze źródeł odnawialnych
Zwiększenie
udziału
energii produkowanej
ze źródeł odnawialnych, co przyczyni
się do poprawy efektywności
wykorzystania i oszczędzania
zasobów
surowców
energetycznych oraz
poprawy stanu środowiska poprzez redukcję
emisji zanieczyszczeń
do atmosfery

Inwestycje w odnawialne źródła energii, wykorzystujące
energię wiatru, słońca, geotermii, wody

Budowa
i
modernizacja
sieci
przesyłowych
i dystrybucyjnych gazu ziemnego wraz z infrastrukturą
wsparcia dla systemu, w tym również sieci
z wykorzystaniem technologii smart
Budowa
i
modernizacja
sieci
przesyłowych
i dystrybucyjnych energii elektrycznej, w tym również
sieci z wykorzystaniem technologii smart

Program Operacyjny Polska Wschodnia
I:
Innowacyjna
Wschodnia
Polska
II:
Wschodnia
1.2
Promowanie
inwestycji
przedsiębiorstw
w
badania
i innowacje, budowanie sieci
współpracy pomiędzy firmami,
ośrodkami naukowo-badawczymi,
ośrodkami akademickimi w zakresie
rozwoju produktów i usług, transferu
technologii, innowacji społecznych
i aplikacji z dziedziny usług
publicznych,
tworzenie
sieci,
pobudzanie
popytu,
klastrów
i otwartych innowacji poprzez
inteligentną specjalizację
Zwiększenie
aktywności przedsiębiorstw
w zakresie B+R
3.3
Wspieranie
tworzenia
i rozszerzania zaawansowanych
produktów i usług
Wzmocnienie powiązań
kooperacyjnych
w makroregionie Polski Wschodniej



Wsparcie na rzecz przedsiębiorstw w zakresie działalności
B+R+I
Zwiększenie potencjału instytucji otoczenia biznesu
do świadczenia usług na rzecz przedsiębiorstw
w
zakresie
działalności
innowacyjnej,
B+R
i wdrożeniowej
Wsparcie klastrów z Polski Wschodniej
 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020
164
7.5 Inwestycje w środki
trwałe
7.5.1 Poddziałanie: Pomoc na
inwestycje
w
gospodarstwach
rolnych
(Modernizacja gospodarstw rolnych)
W ramach tego poddziałania będą realizowane wyłącznie
takie rodzaje operacji, które będą przyczyniały się do poprawy
ogólnych wyników gospodarstwa. Przez poprawę ogólnych
wyników gospodarstwa rolnego rozumie się poprawę
konkurencyjności i zwiększenie rentowności gospodarstwa
rolnego w wyniku jego restrukturyzacji. Poprawa ogólnych
wyników gospodarstwa rolnego fakultatywnie może dotyczyć:
poprawy efektywności wykorzystania energii w gospodarstwie,
zwiększenia wykorzystywania odnawialnych źródeł energii
w gospodarstwie
7.5 Inwestycje w środki
trwałe
7.5.2 Poddziałanie: Pomoc na
inwestycje
w
przetwórstwo/
marketing i rozwój produktów
rolnych
(Przetwórstwo
i marketing produktów rolnych)
W ramach działania wspierane są inwestycje w sektorach
przetwórstwa: przetwarzania produktów rolnych na cele
energetyczne
7.8 Podstawowe usługi
i odnowa miejscowości
na obszarach wiejskich
7.8.1 Poddziałanie: Inwestycje
związane z tworzeniem, ulepszaniem
lub rozbudową wszystkich rodzajów
małej infrastruktury, w tym
inwestycje w energię odnawialną
i w oszczędzanie energii
7.4.
Możliwości rozwoju ponadregionalnych badań w obrębie inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego
Pytanie badawcze 25, 25a (źródło: DR)
Jak dziedziny badań wynikające z inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego prezentują się na tle specjalizacji w innych regionach?
Jakie są perspektywy rozwoju specjalizacji w ramach współpracy ponadregionalnej (np. w ramach regionów Polski Wschodniej)?
Biogospodarka
Analizowany sektor jest powiązany z Krajową Strategią Inteligentnych Specjalizacji, ze – zidentyfikowanymi w ramach obszaru
tematycznego Biogospodarka rolno-spożywcza i środowiskowa – specjalizacjami: innowacyjne technologie, procesy i produkty
sektora rolno-spożywczego oraz zdrowa żywność (o wysokiej jakości i ekologiczności produkcji). W innych województwach
Polski Wschodniej również występują zbliżone specjalizacje. Jedną z wiodących inteligentnych specjalizacji województwa
podkarpackiego jest jakość życia75. W jej ramach wyodrębniono obszar obejmujący: produkcję i przetwórstwo żywności
najwyższej jakości biologicznej i zdrowotnej, ekologiczne i zrównoważone rolnictwo i przetwórstwo, produkty regionalne
i tradycyjne. Rolnictwo ekologiczne zostało wskazane jako kluczowa branża także w województwie podlaskim.
Analizowany sektor jest powiązany z Krajową Strategią Inteligentnych Specjalizacji, ze – zidentyfikowanymi w ramach obszaru
sektora rolno-spożywczego oraz zdrowa żywność (o wysokiej jakości i ekologiczności produkcji). Doskonałe uwarunkowania dla
produkcji rolniczej – mleka i jego przetworów oraz wysokiej jakości żywności – planuje się również wykorzystać w województwie
podlaskim76. Podobnie w województwie podkarpackim, gdzie jedną z wiodących inteligentnych specjalizacji jest jakość
życia77. W jej ramach wyodrębniono obszar obejmujący: produkcję i przetwórstwo żywności najwyższej jakości biologicznej
i zdrowotnej, ekologiczne i zrównoważone rolnictwo i przetwórstwo, produkty regionalne i tradycyjne.
Analizowana dziedzina jest powiązana z Krajową Strategią Inteligentnych Specjalizacji, ze – zidentyfikowanymi w ramach obszaru
sektora rolno-spożywczego oraz zdrowa żywność (o wysokiej jakości i ekologiczności produkcji). Dziedzina ta jest po części powiązana
z inteligentną specjalizacją województwa warmińsko-mazurskiego, tzw. ekonomią wody (ang. water economy). Specjalizacja ta
bazuje na największych w Polsce zasobach wód powierzchniowych, wokół których rozwinęła się turystyka oraz szereg rodzajów
działalności, które również mają duży potencjał innowacyjny. Istotnym czynnikiem rozwoju specjalizacji będzie silna pozycja
zaplecza naukowego w obszarze produkcji żywności, które powinno być wsparte w ramach współpracy z producentami maszyn
i urządzeń (wydziały techniczne). Rozwój specjalizacji wychodzi naprzeciw potrzebom ochrony środowiska, w czym region chce
uzyskać znaczenie międzynarodowe78.
Analizowana dziedzina jest powiązana z Krajową Strategią Inteligentnych Specjalizacji, ze – zidentyfikowanymi w ramach obszaru
sektora rolno-spożywczego oraz zdrowa żywność (o wysokiej jakości i ekologiczności produkcji). W innych województwach
Polski Wschodniej również występują zbliżone specjalizacje. Jedną z wiodących inteligentnych specjalizacji województwa
podkarpackiego jest jakość życia. W jej ramach wyodrębniono obszar obejmujący: produkcję i przetwórstwo żywności
najwyższej jakości biologicznej i zdrowotnej, ekologiczne i zrównoważone rolnictwo i przetwórstwo, produkty regionalne
i tradycyjne.
Województwo warmińsko-mazurskie również określiło swoją specjalizację w żywności wysokiej jakości (ang. high quality
food). Jest to specjalizacja bazująca na tradycyjnej już, silnej pozycji rolnictwa w regionie (jeden z najwyższych wskaźników
produktywności w Polsce). Wokół produkcji żywności region rozwinął bardzo silną specjalizację naukową, w której osiąga
obecnie znaczące sukcesy międzynarodowe, która jest jednocześnie zapleczem badawczo-naukowym dla pojedynczych firm
i klastrów. Specjalizacja ta opiera się na dynamicznym rozwoju rolnictwa lokalnego i tradycyjnym przetwórstwie żywności,
wykorzystującym regionalne surowce i krótkie łańcuchy sprzedaży. Odpowiada ona na potrzeby konsumentów związane
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 na rzecz Inteligentnej Specjalizacji.
Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020.
77
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 na rzecz Inteligentnej Specjalizacji.
78
Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Warmińsko-Mazurskiego do roku 2025. Projekt, Olsztyn, 2013.
75
76
165
z promowanym zdrowym stylem życia79. Zdrową żywność, jako jedną z głównych inteligentnych specjalizacji, wskazano również
w województwie świętokrzyskim80. Doskonałe uwarunkowania dla produkcji rolniczej – mleka i jego przetworów oraz wysokiej
jakości żywności – planuje się również wykorzystać w województwie podlaskim81.
Sektor energetyczny (produkcja bioenergii z zasobow pochodzenia biologicznego)
Analizowany sektor jest powiązany z Krajową Strategią Inteligentnych Specjalizacji, ze – zidentyfikowaną w ramach obszaru
tematycznego Zrównoważona energetyka – specjalizacją: wysokosprawne, niskoemisyjne i zintegrowane układy wytwarzania,
magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii. Jedną z inteligentnych specjalizacji województwa podkarpackiego jest jakość
życia82. W jej ramach wyodrębniono ekotechnologie: odnawialne źródła energii (energetyka rozproszona, turbiny wiatrowe,
turbiny wodne, solary, panele słoneczne, kotły na biomasę, geotermia itd.), energooszczędne budownictwo (domy pasywne,
zeroenergetyczne i plus energetyczne itd.), inteligentne budynki. Województwo świętokrzyskie zaś wskazało efektywne
wykorzystanie energii/odnawialne źródła energii jako swoją specjalizację horyzontalną, tj. pełniącą rolę wspomagającą,
wzmacniajacą rozwój głównych specjalizacji83. Województwo podlaskie również planuje wykorzystać swoje konkurencyjne atuty
na rzecz rozwinięcia inteligentnych specjalizacji. Dotyczy to między innymi produkcji i usług o wyznaczniku „ekologiczne i zielone”,
w tym odnawialnych źródeł energii84.
Drewno i meblarstwo zostały wskazane jako inteligentna specjalizacja w województwie warmińsko-mazurskim. Specjalizacja ta
jest silnie osadzona w tradycjach regionu. Region ma znaczące kompetencje w zakresie dostarczania surowców i półproduktów,
ale przede wszystkim są tu zlokalizowane fabryki dostarczające produkty finalne. Ważnym elementem budowy specjalizacji będzie
dalszy rozwój usług projektowych85.
Analizowany sektor jest powiązany ze – zidentyfikowanymi w ramach obszaru tematycznego Zdrowe społeczeństwo –
specjalizacjami: technologie inżynierii medycznej, w tym biotechnologie medyczne; diagnostyka i terapia chorób cywilizacyjnych
oraz w medycynie spersonalizowanej; technologie wytwarzania i wytwarzanie produktów leczniczych, a także ze specjalizacjami
z obszaru Innowacyjne technologie i procesy przemysłowe, takimi jak: wielofunkcyjne materiały i kompozyty o zaawansowanych
właściwościach, w tym nanoprocesy i nanoprodukty oraz biosensory i inteligentne sieci sensoryczne.
Zbliżone specjalizacje występują również w dwóch innych województwach Polski Wschodniej, co rodzi liczne możliwości
współpracy i daje szansę budowy specjalizacji w ramach Polski Wschodniej. Jedną z wiodących inteligentnych specjalizacji
województwa podkarpackiego jest jakość życia. Priorytetowe działania i technologie w obszarach wsparcia, to m.in. medycyna
zapobiegawcza. Celem taktycznym jest wspieranie innowacji medycznych z zakresu profilaktyki medycznej, a celem operacyjnym
– poprawa stanu zdrowia społeczeństwa. Województwo podlaskie także planuje wykorzystać swoje konkurencyjne atuty na rzecz
rozwinięcia inteligentnych specjalizacji. Dotyczy to między innymi produkcji i usług o wyznaczniku „ekologiczne i zielone”, w tym
rozwoju srebrnej gospodarki, która porusza takie kwestie, jak opieka nad osobami starszymi, implanty medyczne, rehabilitacja
czy fizykoterapia86.
Analizowany sektor jest powiązany ze – zidentyfikowanymi w ramach obszaru tematycznego Biogospodarka rolno-spożywcza
i środowiskowa – specjalizacjami: innowacyjne technologie, procesy i produkty sektora rolno-spożywczego oraz zdrowa żywność
(o wysokiej jakości i ekologiczności produkcji) oraz ze specjalizacją z obszaru tematycznego Zdrowe społeczeństwo: diagnostyka
i terapia chorób cywilizacyjnych oraz w medycynie spersonalizowanej.
W innych województwach Polski Wschodniej występują zbliżone specjalizacje, co rodzi liczne możliwości współpracy w tym
obszarze i budowy specjalizacji w ramach Polski Wschodniej. Jedną z wiodących inteligentnych specjalizacji województwa
podkarpackiego jest jakość życia. W jej ramach wyodrębniono obszar obejmujący m.in.: produkcję i przetwórstwo żywności
najwyższej jakości biologicznej i zdrowotnej oraz ekologiczne rolnictwo i przetwórstwo. Spośród wynikających z inteligentnych
specjalizacji obszarów działania (aktywności), wymagających inteligentnego wsparcia, wskazuje się zrównoważoną turystykę oraz
Strategia badań i innowacyjności . Od absorpcji do rezultatów – jak pobudzić potencjał województwa świętokrzyskiego 2014-2020 +, Kielce, 2013.
81
82
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na Lata 2014-2020 na rzecz Inteligentnej Specjalizacji s. 34.
83
Strategia badań i innowacyjności. Od absorpcji do rezultatów – jak pobudzić potencjał województwa świętokrzyskiego 2014-2020 +, Kielce, 2013.
84
85
86
79
80
166
zdrowie, żywność i odżywianie. Priorytetowe działania i technologie w obszarach wsparcia, to m.in. turystyka zdrowotna, żywność
ekologiczna, zdrowa, zoptymalizowana, wolna od GMO dieta, medycyna zapobiegawcza, opieka nad ludźmi starszymi.
Województwo warmińsko-mazurskie również określiło swoją specjalizację w żywności wysokiej jakości (ang. high quality
food). Jest to specjalizacja bazująca na tradycyjnej już, silnej pozycji rolnictwa w regionie (jeden z najwyższych wskaźników
produktywności w Polsce). Wokół produkcji żywności region rozwinął bardzo silną specjalizację naukową, w której osiąga obecnie
znaczące sukcesy międzynarodowe, która jednocześnie jest zapleczem badawczo-naukowym dla pojedynczych firm i klastrów.
Specjalizacja ta opiera się na dynamicznym rozwoju rolnictwa lokalnego i tradycyjnym przetwórstwie żywności, wykorzystującym
regionalne surowce i krótkie łańcuchy sprzedaży. Odpowiada ona na potrzeby konsumentów związane z promowanym zdrowym
stylem życia. Ponadto inteligentną specjalizacją województwa warmińsko-mazurskiego jest ekonomia wody (ang. water
economy) – specjalizacja bazująca na największych w Polsce zasobach wód powierzchniowych, wokół których rozwinęła się
turystyka oraz szereg rodzajów działalności, które mają również duży potencjał innowacyjny, m.in.: odnowa biologiczna, obiekty
SPA i wellness, uzdrowiska87. Turystykę prozdrowotną i zdrową żywność, jako swoje główne inteligentne specjalizacje, wskazuje
także województwo świętokrzyskie88.
Województwo podlaskie także planuje wykorzystanie swoich konkurencyjnych atutów na rzecz rozwinięcia inteligentnych
specjalizacji. Dotyczy to między innymi produkcji i usług o wyznaczniku „ekologiczne i zielone”, w tym rozwoju ekoturystyki,
nauk o życiu (life science), srebrnej gospodarki (silver economy). W nowej doktrynie polityki regionalnej kluczowe znaczenie
ma wykorzystanie potencjałów rozwojowych regionów, a uzupełniającą rolę odgrywa usuwanie barier rozwojowych. Potencjalny
wzrost zainteresowania ofertą województwa podlaskiego można wiązać z procesami demograficznymi. Zwiększająca się
długość, a także zmiana stylu życia ludności sprawiają, że przyszłościowym, ważnym rynkiem gospodarki są usługi nastawione
na zaspokajanie potrzeb osób starszych. Usługi te obejmują różne dziedziny – od opieki zdrowotnej, przez usługi opiekuńcze, po
rozrywkę i edukację. Na tym polu województwo podlaskie dysponuje ważnym potencjałem naukowym, jakim jest Uniwersytet
Medyczny w Białymstoku, który może zapewnić wysoko wyspecjalizowane kadry. W związku z tym, województwo upatruje swoich
szans w zwiększeniu zainteresowania nowymi formami turystyki (w tym w szczególności turystyką kwalifikowaną), zwiększeniu
aktywności zawodowej i fizycznej starzejącego się społeczeństwa, co stwarza możliwości rozwoju usług specjalistycznych z zakresu
rehabilitacji, geriatrii, dietetyki itp. oraz rozwoju wspomnianej tzw. srebrnej gospodarki – silver economy89.
Przemysł farmaceutyczny (produkcja podstawowych substancji farmaceutycznych oraz leków i farmaceutyków, w tym
biofarmaceutyków
Analizowany sektor jest powiązany ze – zidentyfikowaną w ramach obszaru tematycznego Zdrowe społeczeństwo – specjalizacją:
technologie wytwarzania i wytwarzanie produktów leczniczych oraz ze specjalizacjami z obszaru tematycznego Innowacyjne
technologie i procesy przemysłowe, takimi jak: wielofunkcyjne materiały i kompozyty o zaawansowanych właściwościach, w tym
nanoprocesy i nanoprodukty oraz biosensory i inteligentne sieci sensoryczne.
Zbliżone specjalizacje występują w innych województwach Polski Wschodniej, co rodzi liczne możliwości współpracy
i daje szansę budowy specjalizacji w ramach regionu. Województwo podlaskie upatruje swoich konkurencyjnych atutów między
innymi w produkcji i usługach o wyznaczniku „ekologiczne i zielone”, w tym w rozwoju srebrnej gospodarki. Jedną z wiodących
inteligentnych specjalizacji województwa podkarpackiego jest jakość życia. Priorytetowe działania i technologie w obszarach
wsparcia to m.in. medycyna zapobiegawcza. Celem taktycznym jest wspieranie innowacji medycznych z zakresu profilaktyki
medycznej, a celem operacyjnym – poprawa stanu zdrowia społeczeństwa.
Zbliżone inteligentne specjalizacje występują w pozostałych województwach Polski Wschodniej, co rodzi liczne możliwości
współpracy i daje szansę budowy specjalizacji w ramach regionu. Jedną ze wspomagających inteligentnych specjalizacji województwa
podkarpackiego jest informatyka i telekomunikacja. Celem strategicznym w tym zakresie jest powszechne wykorzystanie
i rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych, a celem taktycznym – upowszechnienie wykorzystania szerokopasmowego
Internetu. Sektor ICT został wskazany jako obszar horyzontalny o istotnym znaczeniu dla każdej specjalizacji i dziedziny życia
w regionie. Również w województwie świętokrzyskim za horyzontalną, wspierającą specjalizację uważa się technologie
informacyjno-komunikacyjne (ICT). Argumenty za takim wyborem to: duży potencjał zastosowania ICT na potrzeby każdej
z wybranych inteligentnych specjalizacji; rosnący udział firm ICT wśród członków inkubatora technologicznego działającego na
terenie Kieleckiego Parku Technologicznego; duży potencjał rozwijania e-usług, zarówno w obszarze administracji publicznej, jak
i sektora prywatnego. W województwie warmińsko-mazurskim technologie informacyjno-komunikacyjne uznano za zagadnienia
horyzontalne, a w województwie podlaskim – postawiono na eko – zielone technologie, które obejmują m.in. technologie przyjazne
środowisku, w tym ICT. Celem horyzontalnym Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020 jest infrastruktura
techniczna i teleinformatyczna, otwierająca region dla inwestorów, mieszkańców, sąsiadów i turystów.
Strategia badań i innowacyjności. Od absorpcji do rezultatów – jak pobudzić potencjał województwa świętokrzyskiego 2014-2020 +, Kielce, 2013.
89
87
88
167
Analizowany sektor jest powiązany ze – zidentyfikowaną w ramach obszaru tematycznego Surowce naturalne i gospodarka
odpadami – specjalizacją: nowoczesne technologie pozyskiwania i wykorzystania surowców naturalnych oraz wytwarzanie ich
substytutów.
Sektor energetyczny został wskazany jako jeden z obszarów gospodarczych (o profilu przemysłowym) o największych możliwościach
rozwojowych na terenie województwa mazowieckiego90. Efektywne wykorzystanie energii jest jedną z inteligentnych specjalizacji
zdefiniowanych w województwie świętokrzyskim91. Jedną z inteligentnych specjalizacji województwa podkarpackiego jest jakość
turbiny wodne, solary, panele słoneczne, kotły na biomasę, geotermia itd.); energooszczędne budownictwo (domy pasywne,
zeroenergetyczne i plus energetyczne itd.); inteligentne budynki.
Analizowany sektor jest powiązany ze – zidentyfikowaną w ramach obszaru tematycznego Zrównoważona energetyka –
specjalizacją: wysokosprawne, niskoemisyjne i zintegrowane układy wytwarzania, magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii.
Inteligentna Specjalizacja Województwa Mazowieckiego, Warszawa, 2013, s. 3.
Strategia badań i innowacyjnośc. Od absorpcji do rezultatów – jak pobudzić potencjał województwa świętokrzyskiego 2014-2020 +, Kielce, 2013, s. 36.
92
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 na rzecz inteligentnej specjalizacji s. 34
93
94
Strategia badań i innowacyjności. Od absorpcji do rezultatów – jak pobudzić potencjał województwa świętokrzyskiego 2014-2020 +, Kielce, 2013, s. 36.
95
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 na rzecz inteligentnej specjalizacji s. 34.
96
Inteligentna Specjalizacja Województwa Mazowieckiego, Warszawa, 2013 , s. 3.
97
98
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 na rzecz inteligentnej specjalizacji s. 34
99
100
Strategia badań i innowacyjności. Od absorpcji do rezultatów – jak pobudzić potencjał województwa świętokrzyskiego 2014-2020 +, Kielce, 2013, s. 36
101
90
91
168
Wytwarzanie energii w oparciu o ogniwa paliwowe, w tym wodorowe
Brak analizowanej dziedziny wśród krajowych inteligentnych specjalizacji.
rozwojowych na terenie województwa mazowieckiego105. Jednym z obszarów specjalizacji regionalnej na Mazowszu są inteligentne
systemy zarządzania – w ich ramach wskazano na sieci inteligentne w sektorze energetycznym106. Efektywne wykorzystanie
energii jest jedną z inteligentnych specjalizacji zdefiniowanych w województwie świętokrzyskim107. Jedną z inteligentnych
specjalizacji województwa podkarpackiego jest jakość życia108. W jego ramach wyodrębniono ekotechnologie: odnawialne źródła
energii (energetyka rozproszona, turbiny wiatrowe, turbiny wodne, solary, panele słoneczne, kotły na biomasę, geotermia itd.);
energooszczędne budownictwo (domy pasywne, zeroenergetyczne i plus energetyczne itd.); inteligentne budynki.
Brak analizowanej dziedziny wśród krajowych inteligentnych specjalizacji.
specjalizacją: inteligentne i energooszczędne budownictwo.
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
102
103
169
7.5.
Pożądane strategiczne kierunki badań w województwie lubelskim oraz ich wpływ na gospodarkę regionu
Pytanie badawcze 25b (źródło: DR)
W jaki sposób wyróżnić się na tle innych województw, w jakich obszarach lub na przecięciu jakich obszarów badawczych szukać przewagi
konkurencyjnej województwa?
Na Lubelszczyźnie bardzo duży jest potencjał naukowy, który swoim zainteresowaniem obejmuje szeroko pojęte rolnictwo.
W ostatnim okresie wdrażania funduszy europejskich zakupiono wyposażenie wysokospecjalistycznych laboratoriów, co – należy
mieć nadzieję – spowoduje znaczny rozwój badań naukowych w tym obszarze.
Lubelszczyzna, uważam jest na tyle w szczęśliwym położeniu, że skupia na terenie województwa najważniejsze w Polsce instytucje
zajmujące się w ogóle rolnictwem. Nie mówię o naszym instytucie, który zajmuje się zdrowiem i ochroną zdrowia, ale ma Pani
Puławy, gdzie jest instytut zarówno JUNG, jak i Instytut Weterynarii i myślę, że ten kompleks, zresztą my współpracujemy z nimi
również, mamy niepowtarzalną możliwość, nie mówiąc jeszcze o PAN-owskim Instytucie Agrofizyki u nas w Lublinie, że te wszystkie
instytuty mogą nadawać kierunek i w ogóle określać priorytety, które będą niezbędne dla w ogóle środowiska wiejskiego. Nigdzie
w Polsce nie ma Pani takiego skupienia jednostek naukowych w tej dziedzinie akurat. IDI20
Np. teraz budujemy takie laboratorium, które tu w regionie, i w tej części Polski, nie ma takiego laboratorium. To jest typowo
laboratorium komputerowe, gdzie będą kamery umieszczone i będzie tam obserwacja ruchu gałek ocznych i z tego będą wyciągane
wnioski, takie interdyscyplinarne. IDI12
W województwie istnieje bogate zaplecze w postaci szkolnictwa wyższego oraz instytucji naukowo-badawczych działających
w obszarach inteligentnych specjalizacji. Mogą one dostarczać oraz upowszechniać nowe rozwiązania i wiedzę. Widoczna jest
unikalna oferta jednostek naukowo-badawczych i wyjątkowy charakter prowadzonych przez nie badań, czego dowodem mogą
być poniższe przykłady:
•
•
•
•
•
•
170
Jeśli chodzi o biogospodarkę, to Wydział Biologii i Hodowli Uniwersytetu Przyrodniczego, jako jedyny w Polsce, zajmuje
się ochroną zasobów genetycznych różnych ras zwierząt gospodarskich i wykorzystaniem tych ras do produkcji żywności
o wysokiej jakości, przede wszystkim o wyższej zawartości substancji biologicznej, o lepszej jakości do przetwórstwa. Takich
badań mnóstwo robimy, mamy na swoim koncie mnóstwo takich publikacji z tego zakresu w bardzo dobrych czasopismach,
najlepszych właściwie czasopismach z tego zakresu. Żadna inna uczelnia nie ma takich możliwości, jak nasza. (IDI33)
To jest katedra chemii i biochemii środowiska, jest to katedra prowadzona przez prof. Stępniewską, z jej ostatnim hitem
nawet w tej chwili coś tam się jakieś wywiady rozgrywają. To jest ektoina. To jest w zasadzie syntetyczny związek
podobny do aminokwasu, wytwarzany przez niektóre mikroorganizmy, który to związek ma szansę, czy nawet ma bardzo
duże zastosowanie w kosmetyce. (…) technologia produkcji z zastosowaniem bakterii metanowych została niedawno
opatentowana, no i w tej chwili prowadzone są prace w celu opracowania technologii, dostosowania do wymogów
przemysłowych, a przede wszystkim trwają poszukiwania, kto by mógł ten środek produkować. (IDI29)
Jeśli chodzi o ekstrakcję nadkrytyczną, to jesteśmy w zasadzie prawie jedyni w Polsce, bo na taką skalę i dysponujące takimi
środkami jak my, nie ma takiej drugiej jednostki. W Warszawie jest Instytut Chemii Przemysłowej, który też się w pewnym
zakresie zajmował ekstrakcją, ale nie wyszli ze skali laboratoryjnej. A my mamy możliwości – od skali laboratoryjnej do
pełnej skali przemysłowej badań i produkcji doświadczalnej też w takim zakresie. (IDI1)
Na wydziale farmaceutycznym poszukiwane są nowe biomateriały. Słynny dla naszej uczelni jest w tej chwili materiał
kościozastępczy, pani profesor Ginalskiej, które są wdrażane, (..). To budzi coraz większe zainteresowanie także i w Europie.
Pani profesor dostała wiele nagród, także ostatnio, na takich targach innowacji w Brukseli, na których dostała złoty medal.
(IDI25)
… istnieje szansa, że do celów eksperymentalnych zrobią na aparat dziewięcioteslowy. Takiego na świecie nie ma, tak że
moglibyśmy mieć pierwszy aparat, którego zaletą jest to, że jego rozdzielczość jest bardzo dobra. W związku z tym bardzo
dobre zmiany widać. (IDI25)
Jeśli chodzi o produkcję energii i (..), jeśli chodzi o pomiar wilgotności gleby. Do tej pory mierzono
w jednym punkcie wilgotność gleby. I nikt się nie pokusił, żeby chodzić i tą wilgotność mierzyć na jakimś innym obszarze.
Natomiast ten pomiar jest zupełnie automatyczny i dzięki promieniowaniu kosmicznemu ten system jest w stanie na obszarze
kilku hektarów zbadać średnią wilgotność w jednym czasie. To znaczy ustawiamy to sobie co godzinę czy co dwie. Jest więc
pełen monitoring wilgotności gleby i 50, a najlepiej 100 czujników dla województwa przyczyniłoby się do powstaniowa map
wilgotności i map zagrożeń powodziami czy suszami. Tego nie ma Polska. Tego nawet nie ma w Europie. Tego nie ma też
w Stanach Zjednoczonych. (…)My byśmy chcieli się z Doliną Bugu włączyć w ten trend, żeby jeszcze przyjeżdżali do nas i oglądali
właśnie, jak w naturze dzieją się procesy w europejskiej rzece nieuregulowanej, jaką jest Bug. A więc placówka w Białej Podlaskiej
byłaby w takiej elicie naukowej, badawczej nie tylko europejskiej, nie tylko polskiej, ale też można powiedzieć w tych obszarach
i światowej. (IDI13)
Pytanie badawcze 26, 26a, 26b, 26c, 27b (źródło: DR, CATI) (źródło: DR)
Jakie strategiczne kierunki /obszary badań interdyscyplinarnych należy rozwijać w województwie lubelskim do roku 2020 ze względu na:
- istniejącą infrastrukturę naukowo-badawczą w regionie?
- politykę i priorytety badawcze na poziomie UE i kraju?
- zapotrzebowanie na określone badania i technologie ze strony przedsiębiorstw?
Jakie będzie zapotrzebowanie na te technologie i innowacje ze strony przedsiębiorstw?
Mamy bardzo dobrze wyposażone laboratoria i prowadzimy poszukiwania nowych substancji aktywnych, w wielu kierunkach
– więc i rak, uzależnienia, ból i choroby neurologiczne, neurozwyrodnieniowe, degeneracyjne. Tak, że w wielu kierunkach
prowadzimy badania. Też planujemy w tej chwili założenie wewnętrznego konsorcjum, które by skupiało laboratoria, które by
pracowały w kierunku poszukiwań, takich właśnie nowych potencjalnych substancji aktywnych lub też nowych materiałów. To
będzie się nazywało biomedycyna. Dosyć szerokie pojęcie, ale w tej chwili coraz szerzej używane. IDI25
Jesteśmy jednostką, która ma bardzo dobrze wyposażone laboratoria do badania katalizatorów, to jest jedno ze strategicznych
kryteriów naszego działania. Do ekstrakcji nadkrytycznej – to jest drugi kierunek – też świetne wyposażone, właściwie unikatowe
w Polsce laboratorium. I ostatnią, mamy też laboratorium tworzyw biodegradowalnych. To znowu jest produkt, który wpisuje się
w inteligentne specjalizacje. I to powiedzmy w skrócie, są te 3 kierunki, bo przy tym jest jeszcze ochrona środowiska, ale to się
wiąże z katalizatorami, bo to jest sieć takich powiązań jeszcze między sobą. IDI1
Myślę, że jeśli nasze badania są bardzo praktyczne, np. bagażownie, i jeżeli ktoś posiada szklarnię wielohektarową, którą musi
ogrzać przez cały rok, to on jest niesamowicie zainteresowany tym żebyśmy my u niego próbowali zakładać te nasze instalacje,
żebyśmy testowali te nasze wyniki badań. Po prostu wątek ekonomiczny tutaj odgrywa rolę. IDI13
To byłaby ochrona, szeroko rozumiana ekologia z ochroną środowiska i informatyka, idąca w kierunku sztucznej inteligencji. IDI21
A co jest ciekawe, to ja obserwuję od kilku miesięcy, że uaktywnił się przemysł. Przemysł wręcz się zgłasza do nas z propozycjami
prac naukowo-badawczych, z propozycją zawiązania konsorcjum, rozwiązania jakichś problemów i sam, co dwa tygodnie jeżdżę
do różnych zakładów, i to nie tylko na Lubelszczyźnie, które zgłaszają jakieś problemy. IDI11
Biogospodarka
Poniżej, w tabeli 118., przedstawiono odpowiedzi respondentów na pytanie o potencjalne obszary współpracy z jednostkami
naukowymi w regionie, którymi byłaby zainteresowana firma reprezentowana przez danego przedsiębiorcę (pod kątem obecnych
kierunków badań i rozwoju firmy). Na podstawie wyników badań można stwierdzić, że ponad połowa przedsiębiorców nie jest
zainteresowana współpracą w proponowanych obszarach (wyjątek stanowi współpraca polegająca na skorzystaniu z usługi
świadczonej przez jednostkę naukową, w przypadku której odsetek zainteresowanych respondentów wynosił 41,3%. Przedsiębiorcy
są szczególnie niechętni zakupom praw do wyników badań, patentu, licencji oraz odpłatnemu skorzystaniu z doradztwa/pomocy
pracowników naukowych zatrudnionych w jednostce naukowej. Odpowiednio ponad 68 i 65% respondentów uznało, że nie są
zainteresowani tymi formami współpracy. Przeciwnego zdania był jedynie mniej niż co czwarty.
Największy odsetek respondentów jest zainteresowanych współpracą w zakresie: pozyskiwania wiedzy na temat aktualnych
kierunków badań oraz skorzystania z usługi świadczonej przez jednostkę naukową (np. wykonanie pomiarów, ekspertyzy,
opracowanie dokumentacji technicznej, opracowanie urządzenia, przeprowadzenie szkoleń).
Tabela 118. Biorąc pod uwagę obecne kierunki badań i rozwoju reprezentowanej przez Pana/ Panią firmy proszę o wskazanie potencjalnych
obszarów współpracy z jednostkami naukowymi w regionie, którymi byłaby zainteresowana Pana/ Pani firma?
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie, %
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
17,4
37,5
23,9
12,9
8,2
100
Skorzystanie z usługi świadczonej przez
jednostkę naukową (np. wykonanie
pomiarów, ekspertyzy, opracowanie
dokumentacji technicznej, opracowanie
urządzenia, przeprowadzenie szkoleń)
15,5
35,3
30,5
10,3
8,5
100
Uzyskanie
innowacji
18,0
39,8
22,7
10,8
8,7
100
Pozyskiwanie wiedzy na
aktualnych kierunków badań
opinii
o
temat
wprowadzanej
171
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie, %
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
Odpłatne skorzystanie z doradztwa /
pomocy pracowników naukowych
zatrudnionych w jednostce naukowej
22,3
42,5
18,0
8,1
9,1
100
Staż/praca studentów/pracow-ników
naukowych w przedsiębiorstwie
21,4
38,3
22,3
8,1
9,9
100
Wspólna
realizacja
projektów
o charakterze badawczo-rozwojowym
23,2
35,9
25,4
5,0
10,4
100
Zakup praw do
patentu/licencji
25,4
43,3
15,9
3,7
11,8
100
24,6
7,9
3,3
1,8
62,4
100
wyników
badań,
Inne
Ponad połowa ankietowanych stwierdziła, że w wyniku interdyscyplinarnych prac powstaną nowe rodzaje działalności gospodarczej,
nowe lub znacząco ulepszone produkty i usługi, natomiast niemalże jedna trzecia przedsiębiorców podchodzi do tego zagadnienia
pesymistycznie i zakłada, że w wyniku takich prac nie powstaną żadne nowe rodzaje działalności gospodarcze,j produkty czy usługi
(tab. 119).
Tabela 119. Czy Pana/Pani zdaniem w wyniku podjęcia interdyscyplinarnych prac (łączenia różnych branż i obszarów działalności) powstaną
nowe rodzaje działalności gospodarczej, nowe lub znacząco ulepszone produkty, usługi? Proszę pomyśleć o tym w kategoriach ogólnych, a nie
tylko w kategoriach swojej firmy
Odpowiedź
Zdecydowanie tak
4,5
Raczej tak
53,1
Raczej nie
19,8
Zdecydowanie nie
8,9
Trudno powiedzieć
13,7
Ogółem
100,0
Poniżej, w tabeli 120., przedstawiono odpowiedzi respondentów na pytanie o potencjalne obszary współpracy z jednostkami
naukowymi w regionie, którymi byłaby zainteresowana firma reprezentowana przez danego przedsiębiorcę (pod kątem
obecnych kierunków badań i rozwoju firmy). Na podstawie wyników badań można stwierdzić, że większość przedsiębiorców nie
jest zainteresowana współpracą w tych obszarach. Przedsiębiorcy są szczególnie niechętni zakupom praw do wyników badań,
patentu, licencji, odpłatnemu skorzystaniu z doradztwa/pomocy pracowników naukowych zatrudnionych w jednostce naukowej
oraz stażom/pracy studentów/pracowników naukowych w przedsiębiorstwach. Najwięcej zainteresowania budzi potencjalna
współpraca w zakresie pozyskiwanie wiedzy na temat aktualnych kierunków badań, ewentualnie współpraca w zakresie
skorzystania z usługi świadczonej przez jednostkę naukową (np. wykonanie pomiarów, ekspertyzy, opracowanie dokumentacji
technicznej, opracowanie urządzenia, przeprowadzenie szkoleń).
Tabela 120. Biorąc pod uwagę obecne kierunki badań i rozwoju reprezentowanej przez Pana/Panią firmy proszę o wskazanie potencjalnych
obszarów współpracy z jednostkami naukowymi w regionie, którymi byłaby zainteresowana Pana/Pani firma?
Wyszczególnienie
172
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie,%
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
Pozyskiwanie wiedzy na temat aktualnych
kierunków badań
14,6
35,0
36,9
7,8
5,8
100
Skorzystanie z usługi świadczonej przez jednostkę naukową (np. wykonanie pomiarów,
ekspertyzy, opracowanie dokumentacji technicznej, opracowanie urządzenia, przeprowadzenie szkoleń)
10,7
39,8
31,1
8,7
9,7
100
Uzyskanie opinii o wprowadzanej innowacji
14,6
43,7
25,2
7,8
8,7
100
Odpłatne skorzystanie z doradztwa/pomocy
pracowników
naukowych
zatrudnionych
w jednostce naukowej
13,6
51,5
19,4
4,9
10,7
100
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie,%
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
Staż/praca studentów/pracowników naukowych w przedsiębiorstwie
16,5
43,7
22,3
6,8
10,7
100
Wspólna realizacja projektów o charakterze
badawczo-rozwojowym
13,6
39,8
28,2
6,8
11,7
100
Zakup praw do wyników badań, patentu/
licencji
16,5
48,5
20,4
1,9
12,6
100
Inne
20,4
7,8
2,9
2,9
66,0
100
nowe lub znacząco ulepszone produkty, usługi (tab. 121).
Tabela 121. Czy Pana/Pani zdaniem, w wyniku podjęcia interdyscyplinarnych prac (łączenia różnych branż i obszarów działalności) powstaną
Odpowiedź
Zdecydowanie tak
1,9
Raczej tak
53,4
Raczej nie
17,5
Zdecydowanie nie
6,8
Trudno powiedzieć
20,4
Ogółem
100,0
Poniżej, w tabeli 122., przedstawiono odpowiedzi respondentów na pytanie o potencjalne obszary współpracy z jednostkami naukowymi
w regionie, którymi byłaby zainteresowana firma reprezentowana przez danego przedsiębiorcę (pod kątem obecnych kierunków badań
i rozwoju firmy). Na podstawie wyników badań można stwierdzić, że większość przedsiębiorców nie jest zainteresowana współpracą
w tych obszarach. Przedsiębiorcy są szczególnie niechętni zakupom praw do wyników badań, patentu, licencji, odpłatnemu skorzystaniu
z doradztwa/pomocy pracowników naukowych zatrudnionych w jednostce naukowej oraz stażom/pracy studentów/pracowników
naukowych w przedsiębiorstwach. Najwięcej zainteresowania budzi potencjalna współpraca w zakresie skorzystania z usługi
świadczonej przez jednostkę naukową (np. wykonanie pomiarów, ekspertyzy, opracowanie dokumentacji technicznej, opracowanie
urządzenia, przeprowadzenie szkoleń) bądź uzyskania opinii o wprowadzanej innowacji.
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie, %
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć,
%
Ogółem, %
Pozyskiwanie wiedzy na temat aktualnych
kierunków badań
18,9
42,2
33,3
5,6
0
100
Skorzystanie z usługi świadczonej przez jednostkę naukową (np. wykonanie pomiarów,
ekspertyzy, opracowanie dokumentacji technicznej, opracowanie urządzenia, przeprowadzenie szkoleń)
15,6
43,3
26,7
13,3
1,1
100
16,7
41,1
37,8
3,3
1,1
100
Odpłatne skorzystanie z doradztwa/pomocy
pracowników
naukowych
zatrudnionych
16,7
55,6
20,0
5,6
2,2
100
Staż/praca studentów/pracowników naukowych w przedsiębiorstwie
18,9
53,3
21,1
3,3
3,3
100
Uzyskanie opinii o wprowadzanej innowacji
173
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie, %
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć,
%
Ogółem, %
Wspólna realizacja projektów o charakterze
badawczo-rozwojowym
16,7
47,8
30,0
2,2
3,3
100
Zakup praw do wyników badań, patentu/
licencji
18,9
52,2
25,6
0
3,3
100
Inne
31,1
8,9
3,3
0
56,7
100
Ponad połowa ankietowanych stwierdziła, że w wyniku interdyscyplinarnych prac powstaną nowe rodzaje działalności
gospodarczej, nowe lub znacząco ulepszone produkty, usługi. Jednocześnie niewiele ponad jedna czwarta przedsiębiorców
podchodzi do tego zagadnienia pesymistycznie i zakłada, że w wyniku interdyscyplinarności nie powstaną żadne nowe rodzaje
działalności gospodarczej bądź produkty, usługi (tab. 123).
Odpowiedź
Zdecydowanie tak
7,8
Raczej tak
57,8
Raczej nie
18,9
Zdecydowanie nie
7,8
Trudno powiedzieć
7,8
Ogółem
100,0
W tabeli 124. przedstawiono odpowiedzi respondentów na pytanie o potencjalne obszary współpracy z jednostkami naukowymi
w regionie, którymi byłaby zainteresowana firma reprezentowana przez danego przedsiębiorcę (pod kątem obecnych kierunków
badań i rozwoju firmy). Z danych wynika, że ponad połowa przedsiębiorców nie jest zainteresowana współpracą w tych obszarach
(wyjątek stanowi współpraca polegająca na skorzystaniu z usługi świadczonej przez jednostkę naukową, w przypadku której odsetek
zainteresowanych respondentów przekraczał 50%). Przedsiębiorcy są szczególnie niechętni stażom czy też pracy studentów
i pracowników naukowych w przedsiębiorstwie oraz zakupom praw do wyników badań, patentu, licencji. Aż 7 na 10 respondentów
uznało, że nie są zainteresowani tymi formami współpracy. Przeciwnego zdania był jedynie co piąty przedsiębiorca. Ok. 2/5
respondentów jest zainteresowanych współpracą w zakresie: pozyskiwania wiedzy na temat aktualnych kierunków badań,
uzyskania opinii o wprowadzanej innowacji, odpłatnego skorzystania z doradztwa/pomocy pracowników naukowych zatrudnionych
w jednostce naukowej czy też wspólnej realizacji projektów o charakterze badawczo-rozwojowym. Jeden z respondentów wskazał,
że potencjalnym obszarem współpracy mogłoby być wykorzystanie prac magisterskich w praktyce.
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie, %
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
17,7
33,9
27,4
12,9
8,1
100
Skorzystanie z usługi świadczonej przez
jednostkę naukową (np. wykonanie
pomiarów, ekspertyzy, opracowanie
dokumentacji technicznej, opracowanie
urządzenia, przeprowadzenie szkoleń)
11,3
30,6
37,1
16,1
4,8
100
Uzyskanie
innowacji
16,1
35,5
29
14,5
4,8
100
Odpłatne skorzystanie z doradztwa/
zatrudnionych w jednostce naukowej
11,3
45,2
19,4
17,7
6,5
100
Staż/praca
studentów/pracowników
22,6
50
12,9
8,1
6,5
100
174
opinii
o
temat
wprowadzanej
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie, %
Raczej tak, %
21
33,9
25,8
24,2
45,2
17,7
37,1
1,6
4,8
Wspólna realizacja projektów o charakterze badawczo-rozwojowym
Zakup praw do
patentu/licencji
Inne
wyników
badań,
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
8,1
100
3,2
9,7
100
3,2
53,2
100
11,3
nowe lub znacząco ulepszone produkty, usługi. Ok. 37% respondentów było przeciwnego zdania (tab. 125).
Odpowiedź
Zdecydowanie tak
6,5
Raczej tak
45,2
Raczej nie
30,6
Zdecydowanie nie
6,5
Trudno powiedzieć
11,3
Ogółem
100,0
Pytania badawcze 27, 27a, 28 (źródło: CATI)
W jaki sposób proponowane kierunki (obszary) badań strategicznych przełożą się na rozwój określonych technologii i innowacji dla gospodarki?
Jakie to będą technologie i innowacje/produkty (w roku 2020)?
Czy istnieje szansa na powstanie nowych rodzajów działalności gospodarczej wynikających z procesu „twórczej destrukcji” bazujących na
transformacji istniejących zasobów ludzkich, materialnych i niematerialnych?
W zasadzie w tej chwili my nic innego nie robimy, tylko to, na co jest zapotrzebowanie. No i oczywiście tutaj, z czego strona ta
naukowa i dla nas najważniejsza, czyli punkty? Ale w tej chwili większość prac jest we współpracy z przemysłem, więc to i tak czy
inaczej wszystko się przekłada na tą innowacyjność. IDI18
W technologiach, w problemach tych obowiązuje taka rzecz, że problem się de facto dopiero ogłasza po otrzymaniu rezultatów.
Nie ogłasza się nigdy problemu, który chcemy rozwiązać ,a szczególnie technologii, bo wystarczy podać myśl do rozwiązania
i rozwiązania zmieniają autorów, a po drugie to nauczeni jesteśmy już od początku nauki, że nie wolno tu w jakiś sposób wychodzić
z problemami. Rozwiązać go i dopiero pokazywać. Dlatego, że inni mają większe środki, większe możliwości i każda taka informacja
jest ze szkodą dla nas. Nawet dowiadujemy się, że też gdzieś tam robi się coś nad czym i u nas się pracuje, ale z braku środków nie
możemy tego zrobić. IDI24
Biogospodarka
Ponad 80% ankietowanych stwierdziło, że w dotychczasowej historii funkcjonowania ich firmy nie wystąpiła sytuacja, w której
przełomowe odkrycie, technologia lub też inna nagła zmiana realiów prowadzenia działalności wpłynęła znacząco na firmę (tab.
126). Pozostali respondenci przyznali, że taka sytuacja miała miejsce, przy czym w stosunkowo większej liczbie przypadków
wpłynęła ona korzystnie na firmę. Ten korzystny wpływ polegał najczęściej na wprowadzeniu nowych lub znacząco ulepszonych
produktów/usług bądź nowej technologii produkcji albo też znaczącym jej ulepszeniu.
Tabela 126. Czy w dotychczasowej historii funkcjonowania firmy wystąpiła sytuacja, w której przełomowe odkrycie, technologia lub też inna
nagła zmiana realiów prowadzenia działalności wpłynęła znacząco na Pana/Pani firmę?
Wyszczególnienie
Procent wskazań
Tak i miała korzystny wpływ (np. wprowadzenie przez nas nowej technologii znacznie zwiększyło naszą konkurencyjność)
17,7
Tak i miała negatywny wpływ (np. wprowadzenie przez konkurentów nowej technologii zagroziło działalności naszej firmy)
1,7
Nie
80,6
175
przełomowe odkrycie, technologia lub też inna nagła zmiana realiów prowadzenia działalności wpłynęłaby znacząco na firmę
(tab. 127). Pozostali respondenci przyznali, że taka sytuacja miała miejsce, przy czym w stosunkowo większej liczbie przypadków
produktów/usług bądź innowacjach w obszarze marketingu.
Wyszczególnienie
Procent wskazań
20,4
1,9
Nie
77,7
przełomowe odkrycie, technologia lub też inna nagła zmiana realiów prowadzenia działalności wpłynęła znacząco na ich firmę
(tab. 128). Pozostali respondenci przyznali, że taka sytuacja miała miejsce, przy czym w stosunkowo większej liczbie przypadków
produktów/usług bądź działań w obszarze marketingu.
nagła zmiana realiów prowadzenia działalności wpłynęła znacząco na Pana/Pani firmę
Wyszczególnienie
Procent wskazań
8,9
6,7
Nie
84,4
przełomowe odkrycie, technologia lub też inna nagła zmiana realiów prowadzenia działalności wpłynęła znacząco na firmę (tab.
129). Pozostali respondenci przyznali, że taka sytuacja miała miejsce, przy czym w stosunkowo większej liczbie przypadków
wpłynęła ona korzystnie na firmę. Ten korzystny wpływ polegał najczęściej na wprowadzeniu nowej technologii produkcji
bądź jej znaczącym ulepszeniu. Rzadziej wiązało się to ze znaczącym ulepszeniem lub wprowadzeniem nowych produktów,
usług lub działań w obszarze marketingu. Nie zauważono korzystnego wpływu na zmiany w zakresie metod organizacji pracy
i zarządzania, czy też metod transportu.
Wyszczególnienie
14,5
3,2
Nie
82,3
176
Procent wskazań
Pytanie badawcze 28a (źródło: CATI)
Jakie to będą rodzaje działalności gospodarczej?
Biogospodarka
W nielicznych przypadkach wystąpiła sytuacja, w której przełomowe odkrycie, technologia lub też inna nagła zmiana realiów
prowadzenia działalności wpłynęła negatywnie na daną firmę. Ten negatywny wpływ przejawiał się tym, że konkurencja
wprowadziła nowe lub znacząco ulepszyła swoje produkty/usługi, technologie produkcji, metody organizacji pracy i zarządzania,
metody transportu oraz działania w obszarze marketingu.
wprowadziła nowe lub znacząco ulepszyła swoje produkty/usługi.
wprowadziła nowe lub znacząco ulepszyła swoje produkty/usługi, technologie produkcji, metody transportu.
wprowadziła nowe lub znacząco ulepszyła swoje produkty/usługi, technologie produkcji, metody transportu.
Pytanie badawcze 29 (źródło: CATI)
Jakie powinny być możliwe kierunki współpracy sieciowej lubelskiej nauki w wymiarze krajowym i międzynarodowym?
Gościłem przedstawicieli Instytutu Genetycznego z Lwowa, z którym nawiązaliśmy współpracę ponad rok temu, teraz
ją uszczegóławiamy, nad badaniami zmian genetycznych, które prowadzą do pewnych chorób, o dziedziczeniu tych chorób.
W związku z tym otwiera się przed nami dostęp do bardzo szerokich zasobów materiału badawczego. A ponieważ jesteśmy blisko,
to jest podobna kulturowo, ale też i genetycznie część społeczeństwa, w związku z tym takie rozszerzenie możliwości badawczych
to dla nas jest bardzo dużo, to jest właśnie też taka specyficzność naszego położenia. IDI 25
Biogospodarka
Ponad 2/3 ankietowanych przedsiębiorców prowadzi prace badawczo-rozwojowe we współpracy z innymi przedsiębiorstwami
z tej samej lub pokrewnej branży. Ponad 52% wskazało, że współpracuje z jednostkami naukowymi. Zdecydowanie mniej
przedsiębiorców, bo niewiele ponad 34%, wskazało na współpracę z instytucjami otoczenia biznesu. Prawie 23% wskazało na
współpracę ze zrzeszeniami podmiotów (tab. 130).
12,5% przedsiębiorstw, z którymi jest realizowana współpraca ma charakter regionalny, 10,9% – ogólnopolski, a 3,1% –
międzynarodowy. Spośród jednostek naukowych współpracujących z ankietowanymi przedsiębiorstwami 6,6% ma charakter
regionalny, a ponad 12% – ogólnopolski. Jedynie 2,5% ma zasięg międzynarodowy. Instytucje otoczenia biznesu, z którymi jest
realizowana współpraca w 2,6% mają charakter regionalny bądź międzynarodowy, a w blisko 10% – ogólnopolski. Spośród zrzeszeń
podmiotów 5,5% ma charakter regionalny, a 3,6% – ogólnopolski.
Tabela 130. Z kim współpracują Państwo, prowadząc prace badawczo-rozwojowe w firmie?
Odpowiedź
Innymi przedsiębiorstwami
branży
Jednostkami
naukowymi
Instytucjami otoczenia biznesu (np. parki
naukowo-techniczne, centra transferu
technologii, ośrodki innowacji, izby gospodarcze,
Zrzeszeniami podmiotów
stowarzyszenia branżowe, klastry)
Tak, %
68,2
52,3
34,1
22,7
Nie, %
31,8
47,7
65,9
77,3
177
Jako główną przyczynę braku współpracy z jednostkami naukowymi wskazywano brak realizacji projektów badawczo-rozwojowych,
wymagających takiej współpracy oraz posiadanie własnych działów badawczych (tab. 131).
Zbyt duża biurokracja
związana
z prowadzeniem współpracy
z jednostką naukową
Nie ma wypracowanych
modeli współpracy
pomiędzy jednostkami
naukowymi
0,3%
0,1%
0,1%
0,3%
0,1%
Długi okres oczekiwania na
realizację usług/zleceń
Brak w jednostkach
naukowych kompetentnych
pracowników spełniających
kryteria doświadczenia
i wiedzy
0,1%
Nie posiadamy dokładnej
wiedzy na temat oferty
usług jednostek naukowych
dla przedsiębiorców
W jednostkach naukowych
brakuje aparatury, która
jest nam potrzebna do prac
badawczo- rozwojowych
1,3%
Z naszej wiedzy wynika,
że nie wszystkie jednostki
naukowe posiadają
ofertę skierowaną do
przedsiębiorców
Nie realizujemy projektów
badawczo-rozwojowych
wymagających współpracy
z jednostkami naukowymi
0,9%
Wysokie koszty usług
Mamy własne działy
badawcze
Tabela 131. Jakie są główne powody braku współpracy firmy z jednostkami naukowymi?
0%
0,1%
Połowa ankietowanych przedsiębiorców, prowadząc prace badawczo-rozwojowe współpracuje z innymi przedsiębiorstwami
z tej samej lub pokrewnej branży, jeszcze więcej, bo aż ¾ badanych, wskazało, że współpracuje z jednostkami naukowymi.
Zdecydowanie mniej przedsiębiorców, bo tylko ¼, wskazało na współpracę z instytucjami otoczenia biznesu. Interesujące jest to,
że żaden z respondentów nie współpracuje ze zrzeszeniami podmiotów (tab. 132).
20% przedsiębiorstw, z którymi jest realizowana współpraca ma charakter regionalny, 13,3% – ogólnopolski,
a 6,7% – międzynarodowy. Z jednostek naukowych 11,1% ma charakter regionalny, ponad 27% – ogólnopolski, a 11% –
międzynarodowy. Spośród instytucji otoczenia biznesu, z którymi współpracują ankietowane przedsiębiorstwa 25% ma zasięg
ogólnopolski.
Odpowiedź
Innymi przedsiębiorstwami z naszej
lub pokrewnej branży
Jednostkami
naukowymi
technologii, ośrodki innowacji, izby
gospodarcze, instytucje szkoleniowe
i doradcze)
stowarzyszenia
branżowe, klastry)
Tak, %
50,0
75,0
25,0
0,0
Nie, %
50,0
25,0
75,0
0,0
Jako główną przyczynę braku współpracy z jednostkami naukowymi wskazywano brak wiedzy o ofercie
komercyjnej jednostek naukowych, zbyt dużą biurokrację oraz braki w wyposażeniu jednostek naukowych
w niezbędną aparaturę badawczą (tab. 133).
178
-
-
wiedzy na temat oferty usług
jednostek naukowych dla
przedsiębiorców
1,0%
naukowe posiadają
przedsiębiorców
-
związana
1,0%
modeli współpracy pomiędzy
jednostkami naukowymi
Brak w jednostkach
i wiedzy
-
-
badawcze
-
1,0%
-
Najczęstszą formą prowadzenia prac badawczo-rozwojowych jest współpraca z innymi przedsiębiorstwami z tej samej lub
pokrewnej branży. Co drugi badany wskazał, że współpracuje z jednostkami naukowymi. Zdecydowanie mniej przedsiębiorców
wskazało na współpracę z instytucjami otoczenia biznesu – jedynie co piąty. Wśród firm prowadzących prace badawczo-rozwojowe
30% współpracuje ze zrzeszeniami podmiotów (tab. 134).
Wśród przedsiębiorstw z tej samej bądź pokrewnej branży, z którymi jest realizowana współpraca, dominują podmioty o zasięgu
krajowym. Z jednostek naukowych 22,2% ma charakter regionalny, a 33,3% – ogólnopolski. Nikt nie wskazał jednostki o zasięgu
międzynarodowym. Spośród instytucji otoczenia biznesu oraz zrzeszeń podmiotów, z którymi współpracują ankietowane
przedsiębiorstwa dominują te o zasięgu krajowym.
Odpowiedź
Innymi
przedsiębiorstwami
z naszej lub
pokrewnej branży
Jednostkami
naukowymi
Instytucjami otoczenia biznesu (np.
Zrzeszeniami
podmiotów
(np. grupy
producenckie,
stowarzyszenia
branżowe, klastry)
Tak, %
80,0
50,0
20,0
30,0
Nie, %
20,0
50,0
80,0
70,0
Jako przyczynę braku współpracy z jednostkami naukowymi wskazywano brak realizacji projektów badawczo-rozwojowych
wymagających takiej współpracy, posiadanie własnych działów badawczych, wysokie koszty usług oraz zbyt dużą biurokrację (tab.
135).
2,2%
2,2%
0%
1,1%
2,2%
0%
2,2%
0%
0%
Nie posiadamy dokładnej wiedzy
na temat oferty usług jednostek
naukowych dla przedsiębiorców
Z naszej wiedzy wynika, że nie
wszystkie jednostki naukowe
posiadają ofertę skierowaną do
przedsiębiorców
Zbyt duża biurokracja związana
Brak w jednostkach naukowych
kompetentnych pracowników
spełniających kryteria
doświadczenia i wiedzy
brakuje aparatury, która jest nam
potrzebna do prac badawczorozwojowych
Mamy własne działy badawcze
1,1%
Blisko 2/3 ankietowanych przedsiębiorstw, prowadząc prace badawczo-rozwojowe współpracuje z innymi przedsiębiorstwami
z tej samej lub pokrewnej branży. Blisko 55% wskazało, że współpracuje z jednostkami naukowymi. Zdecydowanie mniej
przedsiębiorców, bo niewiele ponad 36% wskazało na współpracę z instytucjami otoczenia biznesu. Częściej niż co czwarty wskazał
na współpracę ze zrzeszeniami podmiotów (tab. 136).
30% przedsiębiorstw, z którymi jest realizowana współpraca, ma charakter regionalny, a 40% – ogólnopolski. W przypadku
jednostek naukowych co piąta ma charakter regionalny, a ponad 44% – ogólnopolski. Spośród instytucji otoczenia biznesu,
z którymi współpracują ankietowani przedsiębiorcy 14,3% ma charakter regionalny, a blisko 43% – ogólnopolski. Ze zrzeszeń
podmiotów 1/3 ma charakter regionalny, a blisko 17% – ogólnopolski.
179
Odpowiedź
Innymi przedsiębiorstwami
branży
Jednostkami
naukowymi
stowarzyszenia branżowe,
klastry)
Tak, %
63,6
54,5
36,4
27,3
Nie, %
36,4
45,5
63,6
72,7
Jako główną przyczynę braku współpracy z jednostkami naukowymi wskazywano brak realizacji projektów badawczo-rozwojowych
wymagających takiej współpracy oraz zbyt dużą biurokrację związaną z prowadzeniem współpracy z jednostką naukową (tab.
137).
0%
0%
0%
0%
wiedzy na temat oferty usług
jednostek naukowych dla
przedsiębiorców
1,6%
naukowe posiadają
przedsiębiorców
0%
0%
a przedsiębiorstwami,
Brak w jednostkach
i wiedzy
6,5%
związana
1%
badawcze
0%
Pytanie badawcze 29a (źródło: CATI)
Jakie instrumenty i mechanizmy należy zastosować by tę współpracę sieciową inicjować, rozwijać i wspierać?
•
Sieciowanie
podmiotów,
mające
na
celu
integrację
środowiska
przez
organizację
spotkań
i interdyscyplinarnych konferencji branżowych, misji gospodarczych, moderowanych tematycznych dyskusji, motywowanie
do nawiązywania kontaktów oraz podejmowanie działań mających na celu aktywizację podmiotów.
Po pierwsze to mogą być konsorcja różne, a po drugie – jakieś bliższe powiązanie czy związki, tu chyba bym powiedział, podrzucił
kamyczek do Państwa, że chyba kto jak kto, ale Marszałek, czy Urząd Marszałkowski, mógłby to wszystko jakoś nadzorować
i koordynować i doprowadzać do takiej współpracy. IDI20
Myślę, że kierunek jest dobry w tej chwili, bo chodzi o ścisłe kontakty między samorządami, przedsiębiorcami i jednostkami
badawczymi. W tej chwili jest taki trend. IDI1
Potrzeba wspólnej, skonsolidowanej działalności, razem jakby prowadzenie działalności reklamowej także. IDI25
•
Przedstawianie przykładów dobrych praktyk współpracy czy wzorców umownych. Otwarcie się na współpracę z innymi
podmiotami i poznanie ich potrzeb. Dzięki integracji poziomej i pionowej można uzyskać lepszy dostęp do rynku
i zwiększenie konkurencyjności. Weryfikacja i upowszechnienie kwerendy przedsiębiorstw.
Ja w swojej działce mniej więcej wiem kto się czym zajmuje i do kogo mogę się i z czym zgłosić. Natomiast w województwie brakuje
nowej kwerendy pod względem zakładów pracy, co oni produkują. IDI11
Biogospodarka
Przedsiębiorcy, którzy wskazali, że prowadząc prace badawczo-rozwojowe współpracują z jednostkami naukowymi, najczęściej jako
przyczynę nawiązania tej współpracy deklarowali atrakcyjność oferty jednostek naukowych pod względem merytorycznym (tab.
138). Odpowiedzi takiej udzieliło 2,1% ankietowanych. Dla 1,6% respondentów przesłanką podjęcia współpracy był brak własnej
aparatury naukowo-badawczej odpowiedniej do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych. W przypadku 0,9% ankietowanych
współpraca była rezultatem rekomendacji innego podmiotu, a dla 0,8% – brak wystarczających środków do samodzielnego
180
prowadzenia prac badawczo-rozwojowych. Jako przyczynę podjęcia współpracy wskazywano też atrakcyjny system finansowania
prac badawczo-rozwojowych uczelni (0,7%) oraz uzyskane przez przedsiębiorstwo dofinansowanie na prace badawczo-rozwojowe,
np. w ramach bonu na innowacje (0,1%).
Współpraca z jednostką naukową
została nam polecona przez inne
przedsiębiorstwa
0,7%
0,7%
0,9%
2,1%
Współpraca wynikała z uzyskanego
przez przedsiębiorstwo
dofinansowania na prace
badawczo-rozwojowe (np.
w ramach bonu na innowacje)
Posiadaliśmy wcześniejsze
pozytywne doświadczenia we
współpracy z jednostkami
naukowymi
0,8%
Uczelnia posiadała atrakcyjny
system finansowania prac
1,6%
Oferta jednostek naukowych była
dla nas atrakcyjna pod względem
merytorycznym
Nie posiadaliśmy wystarczających
środków do samodzielnego
prowadzenia prac badawczorozwojowych
1,2%
Nie posiadaliśmy odpowiedniej
aparatury naukowo-badawczej do
prowadzenia tego typu prac
Nie posiadaliśmy kompetencji do
samodzielnego prowadzenia prac
Tabela 138. Jakie były główne przyczyny nawiązania współpracy z jednostkami naukowymi?
0,1%
Większość badanych dobrze oceniło dotychczasową współpracę podjętą w ramach realizacji prac badawczo-rozwojowych (tab.
139).
Tabela 139. Jak ogólnie ocenia Pan/Pani rezultaty dotychczasowej współpracy?
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
dobrze, %
Raczej dobrze,
%
Raczej źle, %
Zdecydowanie
źle, %
Trudno
powiedzieć, %
36,7
60,0
-
3,3
-
21,7
73,9
4,3
-
-
Z instytucjami otoczenia biznesu (np. parki naukowotechniczne, centra transferu technologii, ośrodki
innowacji, izby gospodarcze, instytucje szkoleniowe
i doradcze)
33,3
66,7
-
-
-
Ze zrzeszeniami podmiotów (np. grupy producenckie,
30,0
70,0
-
-
-
Przedsiębiorcy, którzy wskazali, że prowadząc prace badawczo-rozwojowe współpracują z jednostkami naukowymi, najczęściej
twierdzili, że współpraca ta polegała na pozyskiwaniu wiedzy na temat aktualnych kierunków badań lub że skorzystali z usług
świadczonych przez jednostkę naukową (np. wykonanie pomiarów, ekspertyzy, opracowanie dokumentacji technicznej,
opracowanie urządzenia, przeprowadzenie szkolenia). Najmniejszy odsetek wskazań dotyczył zakupu praw do wyników badań,
patentu/licencji (tab. 140).
temat aktualnych kierunków
badań
Skorzystanie z usługi
świadczonej przez jednostkę
naukową (np. wykonanie
pomiarów, ekspertyzy,
opracowanie dokumentacji
technicznej, opracowanie
urządzenia przeprowadzenie
szkolenia)
Uzyskanie opinii
o wprowadzanej innowacji
Odpłatne skorzystanie
z doradztwa/pomocy
pracowników naukowych
zatrudnionych w jednostce
naukowej
Staż/praca studentów/
pracowników naukowych
w przedsiębiorstwie
Wspólna realizacja
projektów
o charakterze badawczorozwojowym
Zakup praw do wyników
badań, patentu/licencji
Tabela 140. Na czym polegała/polega współpraca Pana/Pani firmy z jednostką naukową?
2,1%
2,0%
1,1%
0,5%
0,8%
1,2%
0,1%
Niemal połowa respondentów stwierdziła, że nie pamięta sytuacji, by pomimo chęci bądź potrzeby nie udało się nawiązać
współpracy z jednostką naukową (tab. 141). Niewielka część przedsiębiorców, która stwierdziła, że – pomimo chęci – nie
nawiązała współpracy z jednostką naukową, jako przyczynę wskazała zbyt długi czas jaki zaproponowano na realizację oferty.
181
Przedsiębiorcy wskazywali również, że uczelnia bądź wydział nie miały sprecyzowanej oferty usług skierowanej do ich branży lub
że zaproponowana cena nie była atrakcyjna (zbyt wysoka) dla firmy, a także że nie mieli zaufania co do kompetencji i kwalifikacji
osób które miałyby realizować ofertę.
Tabela 141. Czy zdarzyło się Panu/Pani, że nie udało się nawiązać współpracy z jednostką naukową pomimo chęci/potrzeby ze strony Pana/Pani
firmy?
Tak, pomimo chęci nie udało nam się nawiązać współpracy z jednostką naukową
7,8
Nie, nie zdarzyła się nam sytuacja, że chcieliśmy nawiązać współpracę z jednostką naukową, ale nam się to nie udało
43,1
Nie pamiętam takiej sytuacji
49,1
Ogółem
100,0
Opracowanie własne na podstawie badań CATI.
Ponad 47% respondentów uznało, że współpracę między przedsiębiorstwami a jednostkami naukowymi mogłoby poprawić
stworzenie przez uczelnie profesjonalnej oferty dla przedsiębiorstw, uwzględniającej ich potrzeby i oczekiwania. Prawie 1/3
badanych zauważa potrzebę zaangażowanej postawy jednostek naukowych w zakresie nawiązywania współpracy. Przedsiębiorcy
nieco rzadziej wskazywali na to, że współpraca może się poprawić dzięki wyznaczeniu odpowiedniego koordynatora, czy też dzięki
prezentowaniu przez jednostki naukowe praktycznych przykładów zastosowań prac badawczo-rozwojowych oraz wiarygodnych
referencji (tab. 142).
Tabela 142. Czy uważa Pan/Pani, że współpracę między przedsiębiorstwami a jednostkami naukowymi mogłoby poprawić:
Wyszczególnienie
Procent wskazań
Stworzenie przez uczelnie profesjonalnej oferty dla przedsiębiorstw, uwzględniającej ich potrzeby i oczekiwania
47,6
Zaangażowana postawa jednostek naukowych w zakresie nawiązywania współpracy z przedsiębiorstwami (np. inicjowanie
spotkań, reklama, sprzedaż bezpośrednia)
32,8
Wyznaczenie koordynatora współpracy – instytucji, której zadaniem byłoby zbieranie wiedzy o ofercie uczelni i formalna pomoc
w nawiązaniu współpracy
31,2
Prezentacja przez jednostki naukowe praktycznych przykładów zastosowań prac badawczo-rozwojowych oraz wiarygodnych
referencji
28,9
Przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się na prowadzenie prac badawczo-rozwojowych we współpracy z jednostkami naukowymi,
najczęściej jako przyczynę nawiązania tej współpracy wskazywali atrakcyjność oferty jednostek naukowych pod względem
merytorycznym. Odpowiedzi takiej udzieliło 7,8% ankietowanych (tab. 143).
merytorycznym
współpracy
przedsiębiorstwa
Współpraca wynikała z zyskanego
1,0%
1,9%
1,0%
7,8%
1,9%
1,0%
-
1,0%
Większość badanych dobrze oceniło dotychczasową współpracę, podjętą w ramach realizacji prac badawczo-rozwojowych (tab.
144).
182
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
dobrze, %
Raczej dobrze, %
Raczej źle, %
Zdecydowanie
źle, %
Trudno
powiedzieć, %
Z innymi przedsiębiorstwami z naszej lub
pokrewnej branży
83,3
16,7
-
-
-
55,6
44,4
-
-
-
Z instytucjami otoczenia biznesu (np. parki
naukowo-techniczne,
centra
transferu
100
-
-
-
-
Ze zrzeszeniami podmiotów (np. grupy
producenckie, stowarzyszenia branżowe, klastry)
-
-
-
-
-
Przedsiębiorcy, którzy wskazali, że prowadząc prace badawczo-rozwojowe współpracują z jednostkami naukowymi, najczęściej
twierdzili, że współpraca ta polegała na pozyskiwaniu wiedzy na temat aktualnych kierunków badań. Część przedsiębiorców
zdecydowała się także na zakup praw do wyników badań, patentu/licencji (tab. 145).
Pozyskiwanie wiedzy na temat
Skorzystanie z usługi świadczonej
przez jednostkę naukową (np.
wykonanie pomiarów, ekspertyzy,
technicznej, opracowanie urządzenia,
przeprowadzenie szkolenia)
Uzyskanie opinii o wprowadzanej
innowacji
z doradztwa/pomocy pracowników
naukowych zatrudnionych
Staż/praca studentów/pracowników
Wspólna realizacja projektów
Zakup praw do wyników badań,
patentu/licencji
6,8%
2,9%
1,9%
-
1,0%
2,9%
2,9%
Ponad 53% respondentów stwierdziło, że nie pamięta, by zdarzyła się im sytuacja, w której – pomimo chęci bądź potrzeby – nie
udało się nawiązać współpracy z jednostką naukową (tab. 146). Sytuacje, w których – pomimo chęci – nie udało się nawiązać takiej
współpracy należały do wyjątków. Najczęstszymi powodami były wówczas: brak sprecyzowanej oferty usług skierowanej do danej
branży bądź zbyt długi czas zaproponowany na realizację oferty.
firmy?
4,9
41,7
53,4
Ogółem
100,0
Prawie 47% respondentów uznało, że współpracę między przedsiębiorstwami a jednostkami naukowymi mogłoby poprawić
stworzenie przez uczelnie profesjonalnej oferty dla przedsiębiorstw uwzględniającej ich potrzeby i oczekiwania (tab. 147).
Ponad 1/3 badanych zauważa potrzebę zaangażowanej postawy jednostek naukowych w zakresie nawiązywania współpracy.
Przedsiębiorcy najrzadziej wskazywali na to, że współpraca może się poprawić dzięki prezentowaniu przez jednostki naukowe
praktycznych przykładów zastosowań prac badawczo-rozwojowych oraz wiarygodnych referencji.
183
Wyszczególnienie
Procent wskazań
Stworzenie przez uczelnie profesjonalnej oferty dla przedsiębiorstw uwzględniającej ich potrzeby i oczekiwania
46,6
Zaangażowana postawa jednostek naukowych w zakresie nawiązywania współpracy z przedsiębiorstwami (np. inicjowanie spotkań,
reklama, sprzedaż bezpośrednia)
35,9
33,0
referencji
30,1
Przedsiębiorcy, którzy wskazali, że prowadząc prace badawczo-rozwojowe współpracują z jednostkami naukowymi, jako
przyczyny nawiązania tej współpracy najczęściej deklarowali brak własnej odpowiedniej aparatury naukowo-badawczej oraz brak
wystarczających środków do samodzielnego prowadzenia prac badawczo-rozwojowych (tab. 148).
merytorycznym
współpracy
przedsiębiorstwa
1,1%
2,2%
2,2%
1,1%
1,1%
1,1%
0%
0%
Większość badanych dobrze oceniło dotychczasową współpracę podjętą w ramach realizacji prac badawczo-rozwojowych.
Interesujące jest, że co piąty badany raczej źle ocenia współpracę z jednostkami naukowymi (tab. 149).
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
dobrze, %
Raczej dobrze, %
Raczej źle, %
Zdecydowanie
źle, %
Trudno
powiedzieć, %
Z innymi przedsiębiorstwami z naszej lub pokrewnej
branży
37,5
62,5
-
-
-
20,0
60,0
20,0
-
-
Z instytucjami otoczenia biznesu (np. parki naukowotechniczne, centra transferu technologii, ośrodki
innowacji, izby gospodarcze, instytucje szkoleniowe
i doradcze)
-
100
-
-
-
-
66,7
33,3
-
-
Przedsiębiorcy deklarujący współpracę z jednostkami naukowymi w ramach prac badawczo-rozwojowych najczęściej wskazywali,
że współpraca ta polegała na pozyskiwaniu wiedzy na temat aktualnych kierunków badań lub na stażu/pracy studentów/
pracowników naukowych w przedsiębiorstwie. Nie byli oni natomiast dotychczas zainteresowani odpłatnym doradztwem
pracowników naukowych, w tym w zakresie wprowadzanych innowacji, oraz kupnem wyników badań, patentów/licencji (tab.
150).
184
technicznej, opracowanie
urządzenia, przeprowadzenie
szkolenia)
innowacji
Odpłatne skorzystanie z doradztwa/
zatrudnionych w jednostce
naukowej
aukowych w przedsiębiorstwie
o charakterze badawczorozwojowym
patentu/licencji
2,2%
1,1%
0%
0%
2,2%
1,1%
0%
Ponad połowa respondentów nie pamiętała sytuacji, by – pomimo chęci bądź potrzeby – nie udało się nawiązać współpracy
z jednostką naukową (tab. 151). Niewielka część przedsiębiorców, która spotkała się z taką sytuacją jako przyczynę wskazała
nieatrakcyjną cenę oferty (zbyt wysoką), zbyt długi czas jaki zaproponowano na jej realizację bądź brak zaufania co do kompetencji
i kwalifikacji osób które miałyby ją realizować.
firmy?
5,6
40,0
54,4
Ogółem
100,0
Ponad 45% respondentów uznało, że współpracę między przedsiębiorstwami a jednostkami naukowymi mogłoby poprawić
stworzenie przez uczelnie profesjonalnej oferty dla przedsiębiorstw, uwzględniającej ich potrzeby i oczekiwania. Więcej niż
1/3 badanych zauważa potrzebę zaangażowanej postawy jednostek naukowych w zakresie nawiązywania współpracy, a także
prezentowanie przez jednostki naukowe praktycznych przykładów zastosowań prac badawczo-rozwojowych oraz wiarygodnych
referencji (tab. 152).
Wyszczególnienie
Procent wskazań
Stworzenie przez uczelnie profesjonalnej oferty dla przedsiębiorstw, uwzględniającej ich potrzeby i oczekiwania
45,6
37,8
referencji
36,7
21,1
Przedsiębiorcy, którzy zdecydowali się na współpracę z jednostkami naukowymi w ramach prac badawczo-rozwojowych, najczęściej
jako przyczynę nawiązania tej współpracy wskazywali brak kompetencji do samodzielnego prowadzenia takich działań. Odpowiedzi
takiej udzieliło 6,5% ankietowanych (tab. 153). Dla 4,8% ankietowanych przesłanką podjęcia współpracy była atrakcyjna pod
względem merytorycznym oferta. Brak własnej aparatury naukowo-badawczej odpowiedniej do prowadzenia prac badawczorozwojowych wskazało 3,2% przedsiębiorców, a brak wystarczających środków – 1,6%. Tak samo często wskazywano wcześniejsze
pozytywne doświadczenia we współpracy z jednostkami naukowymi oraz uzyskane przez przedsiębiorstwo dofinansowanie na
prace badawczo-rozwojowe (np. w ramach bonu na innowacje). Żaden z przedsiębiorców jako przyczyny nawiązania współpracy
nie wskazał atrakcyjnego systemu finansowania prac badawczo-rozwojowych uczelni oraz zarekomendowania współpracy
z jednostką naukową przez inne przedsiębiorstwa.
185
0%
1,6%
0%
dofinansowania na prace badawczorozwojowe (np. w ramach bonu na
innowacje)
4,8%
przedsiębiorstwa
1,6%
Posiadaliśmy wcześniejsze pozytywne
doświadczenia we współpracy
merytorycznym
3,2%
Uczelnia posiadała atrakcyjny system
finansowania prac badawczorozwojowych
6,5%
1,6%
Badani przedsiębiorcy bardzo dobrze ocenili dotychczasową współpracę podjętą w ramach realizacji prac badawczo-rozwojowych
(tab. 154).
Wyszczególnienie
Zdecydowanie
dobrze, %
Raczej dobrze,
%
Raczej źle, %
Zdecydowanie
źle, %
Trudno
powiedzieć, %
42,9
57,1
-
-
-
80,0
20,0
-
-
-
Z instytucjami otoczenia biznesu (np. parki naukowotechniczne, centra transferu technologii, ośrodki innowacji,
izby gospodarcze, instytucje szkoleniowe i doradcze)
25,0
75,0
-
-
-
66,7
33,3
-
-
-
Przedsiębiorcy, którzy deklarowali współpracę z jednostkami naukowymi w ramach prac badawczo-rozwojowych, najczęściej
wskazywali, że skorzystali z usług świadczonych przez jednostkę naukową (np. wykonanie pomiarów, ekspertyzy, opracowanie
dokumentacji technicznej, opracowanie urządzenia, przeprowadzenie szkolenia) lub że współpraca polegała na zorganizowaniu
stażu/pracy studentów/pracowników naukowych w przedsiębiorstwie. Takich odpowiedzi udzieliło 6,5% ankietowanych (tab.
155). W przypadku 4,8% przedsiębiorców współpraca polegała na pozyskiwaniu wiedzy na temat aktualnych kierunków badań,
natomiast 1,6% wskazało uzyskanie opinii o wprowadzanej innowacji. Żaden z ankietowanych nie wskazał na odpłatne skorzystanie
z doradztwa/pomocy pracowników naukowych zatrudnionych w jednostce naukowej oraz na wspólną realizację projektów
o charakterze badawczo-rozwojowym.
technicznej, opracowanie urządzenia,
przeprowadzenie szkolenia)
innowacji
z doradztwa/pomocy pracowników
naukowych zatrudnionych w jednostce
naukowej
patentu/licencji
4,8%
6,5%
1,6%
0%
6,5%
0%
0%
Opracowanie własne na podstawie badań CATI
186
Niemal połowa respondentów stwierdziła, że nie zdarzyła im się sytuacja, by – mimo chęci – nie udało się nawiązać współpracy
z jednostką naukową. Taka sama część respondentów nie pamiętała tego typu sytuacji (tab. 156). Niewielka część przedsiębiorców,
która stwierdziła, że – pomimo chęci – nie nawiązała współpracy z jednostką naukową, jako przyczynę wskazała zbyt długi czas jaki
zaproponowano na realizację oferty. Przedsiębiorcy wskazywali również na to, że uczelnia bądź wydział nie miały sprecyzowanej
oferty usług skierowanej do ich branży bądź też, że zaproponowana cena oferty nie była atrakcyjna (zbyt wysoka) dla firmy.
firmy?
3,2
48,4
48,4
Ogółem
100,0
Ponad 40% respondentów uznało, że współpracę między przedsiębiorstwami a jednostkami naukowymi mogłaby poprawić
zaangażowana postawa tych ostatnich w zakresie nawiązywania współpracy bądź też stworzenie przez uczelnie profesjonalnej
oferty dla przedsiębiorstw, uwzględniającej ich potrzeby i oczekiwania. Przedsiębiorcy rzadziej wskazywali na to, że współpraca
może się poprawić dzięki wyznaczeniu odpowiedniego koordynatora czy też dzięki prezentowaniu przez jednostki naukowe
praktycznych przykładów zastosowań prac badawczo-rozwojowych oraz wiarygodnych referencji (tab. 157).
Wyszczególnienie
Procent wskazań
43,5
Stworzenie przez uczelnie profesjonalnej oferty dla przedsiębiorstw uwzględniającej ich potrzeby i oczekiwania
41,9
25,8
referencji
22,6
7.6.
Optymalne modele współpracy nauki z biznesem
Pytanie badawcze 30 (źródło: CATI)
Jakie modele współpracy nauki z biznesem należy rozwijać w celu realizacji wspólnych interdyscyplinarnych badań na rzecz rozwoju wskazanych
technologii i innowacji?
W celu zwiększenia innowacyjności i liczby wspólnych interdyscyplinarnych badań, konieczne jest dalsze tworzenie warunków
sprzyjających ich rozwojowi. Niezbędne w tym zakresie jest podniesienie świadomości i kwalifikacji przedsiębiorców, w tym
rolników, oraz zwiększanie dostępności informacji o możliwych istniejących rozwiązaniach. Poprawa współpracy między sektorem
wiedzy a odbiorcami będzie prowadzić do zwiększenia liczby wspólnych badań, a w konsekwencji wdrażanych nowych rozwiązań.
W tej chwili nasz przemysł lubelski zaczyna chcieć współpracować, a oni wiedzą gdzie znaleźć pomoc. Jeśli firma będzie chciała,
to będzie wiedziała gdzie szukać pomocy. Uczelnie od dawna są nastawione na tą współpracę. Więc mówię – jeśli firma jest, to
znajdzie uczelnię, tutaj nie ma problemu. Do nas firmy się same zgłaszają, my mamy bardzo dużo propozycji. (…) Dokształcenie
naszych przedsiębiorców.(..) Pokazanie firmom ile mogą zyskać i jakie mogą mieć dofinansowania.(…) trzeba pokazać firmom, że
mogą skorzystać. One same znajdą uczelnie, ale pokazać im, że istnieje możliwość, że mogą być innowacyjni, że nie istnieje ryzyko.
IDI18
Samorząd marszałkowski mógłby (…), że w ciągu najbliższych 2-3 lat niezbędne, konieczne jest wypracowanie takiej generalnej
strategii nawiązywania kontaktów pomiędzy przedsiębiorstwem a uczelniami wyższymi, których na Lubelszczyźnie mamy dużo,
i utrzymywania tych kontaktów, być może poprzez powołanie w strukturze urzędu marszałkowskiego specjalnej osoby. Ja nie
mówię o departamencie, ale osoby, która byłaby takim łącznikiem między władzą samorządową, przedsiębiorcą i naukowcem. Coś
na podobieństwo tego, co działa np. w miastach niektórych. Jak w mieście Lublin jest specjalny pełnomocnik, niedawno powołany,
który się zajmuje kojarzeniem i utrzymywaniem kontaktów z przedsiębiorcami i środowiskiem naukowym. Znaczy wypracowanie
pewnego systemu, no i pomoc w ułatwieniu tych kontaktów. IDI6
187
Przy tej okazji można wykorzystać takie narzędzie, jak promocja i upowszechnianie dobrych praktyk, np.:
Na to jest zapotrzebowanie, kierujemy się rozeznaniem rynku, bo zapotrzebowanie to jest zapewnienie zakładom naszym
produkcyjnym odpowiedniego poziomu narzędzi do wytwarzania produktu i oprócz tego zainteresowanie jest także naszymi
katalizatorami bardzo duże na świecie. Następny obszar działalności to jest ekstrakcja nadkrytyczna. Mniej więcej od 2000
roku prowadzimy badania w tym zakresie. One ewoluowały, właściwie w odpowiedzi na potrzeby regionu, bo wtedy był kłopot.
Producenci chmielu mieli kłopot ze zbyciem surowca i tak się szczęśliwie złożyło, że u nas powstała myśl ekstrakcji chmielu
w pierwszym momencie. Teraz jesteśmy dużym producentem ekstraktu chmielowego, odbiorcami są np. browary, ale nie tylko.
IDI1
Ponadto w województwie lubelskim, podobnie jak w całym kraju, zbyt słabo są rozwinięte mechanizmy transferu wiedzy i współpracy
między sektorem naukowo-badawczym a doradztwem i przedsiębiorcami, w tym także rolnictwem. Gorzej zorganizowany sektor
rolny w zbyt niskim stopniu komunikuje swoje potrzeby, a wyniki badań naukowych często nie znajdują zastosowania w praktyce.
Dlatego niezbędne jest kontynuowanie działań podejmowanych przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, takich
jak realizowane dotychczas projekty w zakresie wspierania powiązań między światem nauki a przedsiębiorstwami, działania
prowadzone w ramach poddziałania 8.2.2 POKL (projekty systemowe) czy mechanizmy konkursowe w ramach poddziałania 8.2.1
POKL, których głównym celem było wsparcie procesów innowacyjnych w regionalnej gospodarce przez uruchomienie stypendiów
dla doktorantów, kształcących się na kierunkach uznanych za przyczyniające się do wzmocnienia konkurencyjności i rozwoju
gospodarczego Lubelszczyzny.
Myślę, że ten projekt, który był realizowany przez Urząd Marszałkowski w ubiegłych latach, gdzie była ta współpraca taka
bezpośrednia pomiędzy zakładem a ludźmi nauki, że tak powiem, to była ta pierwsza chyba taka jaskółka, która już troszeczkę niosła
tego świeżego powietrza do tych kontaktów, ponieważ z naszej katedry brało nas 2 udział w tym projekcie i do dnia dzisiejszego
już ten okres sprawozdań minął i dalej utrzymujemy kontakty z tymi firmami i w jednym przypadku w zasadzie dalej prowadzimy
jakieś tam badania, takie wspólne, które myślę, że przyniosą efekty. IDI35
Moim zdaniem najważniejszym sposobem współpracy nauki z gospodarką jest porządne i wnikliwe kształcenie przyszłych kadr.
Uważam, że dydaktyka jest tu formą współpracy. Natomiast jestem przekonany, że jest możliwe wzmocnienie współpracy
bezpośredniej z przedsiębiorstwami, zwłaszcza pracującymi w takich dziedzinach, jak biogospodarka czy informatyka. Przy czym
wydaje mi się, że należałoby przezwyciężyć opory z tej drugiej strony. Dopiero kiedy podmioty gospodarcze przekonają się, że
badania podstawowe, teoretyczne mają znaczenie gospodarcze, taka współpraca będzie możliwa w szerszym zakresie niż obecnie.
My jesteśmy otwarci, gotowi na taką współpracę i niekiedy udaje się nam ją nawiązywać, w ogóle w ograniczonym zakresie, ale
jakiś strach widzę po drugiej stronie. IDI21
Potrzeba jest wypracowania takich mechanizmów, żeby sami naukowcy byli tym zainteresowani. Przychodzi młody człowiek do
pracy na uczelnię, oprócz tego, że ma tam jakąś działkę dydaktyki do wykonania, to on dostaje określony okres czasu, gdzie
musi spełnić określone warunki. Młody doktor, bo takich przede wszystkim się teraz przyjmuje, bo na magistrów się nie dostaje
pieniędzy, młody doktor ma 6 lat i musi zrobić habilitację, a żeby to zrobić, on musi coś na poziomie naukowym zrobić, jeśli ta
współpraca z przemysłem nie będzie tym kierunkiem preferowanym, to ten młody człowiek nie będzie tym zainteresowany. FGI I
Niewystarczające są powiązania między sektorem nauki a przedsiębiorcami działającymi w obszarach inteligentnych specjalizacji,
w szczególności mały jest udział finansowania badań ze środków prywatnych. Analiza wyników badań pozwala na stwierdzenie,
że kwestie związane z koniecznością finansowania innowacji są jedną z ważniejszych barier ograniczających podejmowanie
przez przedsiębiorstwa działalności badawczo-rozwojowej. Dlatego, by zwiększyć intensywność wspólnych interdyscyplinarnych
badań na rzecz rozwoju technologii i innowacji, niezbędne jest dalsze promowanie takich instrumentów, jak chociażby
niskooprocentowane pożyczki i kredyty, czy system poręczeń bankowych, ale także wspieranie rozwoju sieci aniołów biznesu,
funduszy kapitału zalążkowego itp.
Jeśli obserwujemy czynniki, które decydują o innowacyjności wewnętrzne, to wiadomo, że to potrzebne jest tu specjalne wsparcie
dla tych ludzi. Oni mają często siłę wewnętrzną, żeby wbrew wszystkim iść tą jedyną ścieżką, chociaż wszyscy mówią nie chodź
tam. Oni są zdolni do tego ryzyka, ale (…) pewne rzeczy umierają, kiedy nie mają tych aniołów biznesu, które by prowadziły tą
innowacyjność, rozwijały tę cechę innowacyjności. Może tu powinniśmy pójść, żeby to scaliło, jakaś troska, jakaś opieka. FGI II
Biogospodarka
Niemal połowa respondentów uważa, że najbardziej efektywnym modelem współpracy między przedsiębiorstwami a jednostkami
naukowymi jest wspólna realizacja prac badawczo-rozwojowych. Najmniej wskazań (11%) otrzymał model polegający na wspólnym
powołaniu osobnej komórki organizacyjnej do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych (tab. 158).
188
Tabela 158. Jaki model współpracy między przedsiębiorstwami a jednostkami naukowymi uważa Pan/Pani za najbardziej efektywny:
Wyszczególnienie
Procent wskazań
Jednostka naukowa wspólnie z przedsiębiorstwem realizuje prace badawczo-rozwojowe (np. przez tworzenie zespołów badawczych
złożonych z pracowników jednostki naukowej i przedsiębiorstwa)
47,3
Jednostka naukowa samodzielnie realizuje prace badawczo-rozwojowe zlecone przez przedsiębiorstwo
37,9
Pracownicy naukowi odbywają staże/są tymczasowo zatrudnieni w przedsiębiorstwie
29,9
Przedsiębiorstwa kupują gotowe produkty stworzone przez jednostki naukowe (np. patenty, licencje, wyniki badań, technologie,
gotowe produkty)
29,1
Pracownicy przedsiębiorstw samodzielnie realizują prace badawczo-rozwojowe z wykorzystaniem aparatury badawczej, która jest
w posiadaniu jednostek naukowych (na zasadzie tymczasowego wynajmu/dzierżawy)
16,1
Wspólnymi nakładami, w jednostce naukowej lub przedsiębiorstwie, powstaje osobna komórka organizacyjna do prowadzenia prac
badawczo-rozwojowych (np. specjalistyczne laboratorium)
11,0
Według ankietowanych, najbardziej efektywnym modelem współpracy między przedsiębiorstwami a jednostkami naukowymi jest
wspólna realizacja prac badawczo-rozwojowych. Najmniej wskazań (11%) otrzymał model polegający na wspólnym powołaniu
osobnej komórki organizacyjnej do prowadzenia prac badawczo-rozwojowych (tab. 159).
Wyszczególnienie
Procent wskazań
48,5
27,2
24,3
gotowe produkty)
24,3
15,5
11,7
Za najbardziej efektywny model współpracy między przedsiębiorstwami a jednostkami naukowymi uchodzi wspólna realizacja
prac badawczo-rozwojowych (tab. 160). Najmniej wskazań (6,7%) otrzymał model polegający na samodzielnym realizowaniu
prac badawczo-rozwojowych przez przedsiębiorstwa z wykorzystaniem aparatury badawczej, która jest w posiadaniu jednostek
naukowych (na zasadzie tymczasowego wynajmu/dzierżawy).
Wyszczególnienie
Procent wskazań
54,4
gotowe produkty)
31,1
27,8
24,4
8,9
6,7
189
Według ponad 1/3 respondentów najbardziej efektywne modele współpracy między przedsiębiorstwami a jednostkami
naukowymi polegają na zakupie przez przedsiębiorstwa gotowych produktów stworzonych przez jednostki naukowe bądź też na
wspólnej realizacji prac badawczo-rozwojowych. Mniej wskazań (ok. 20%) otrzymały warianty współpracy, polegające na stażach
pracowników jednostek naukowych w przedsiębiorstwach czy na realizacji przez jednostki naukowe zleconych prac badawczych
(tab. 161).
Tabela 161. Jaki model współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a jednostkami naukowymi uważa Pan/Pani za najbardziej efektywny:
Wyszczególnienie
Procent wskazań
gotowe produkty)
37,1
35,5
21,0
19,4
14,5
9,7
7.7.
Perspektywy, bariery i determinanty działalności innowacyjnej w obrębie inteligentnych specjalizacji województwa
lubelskiego
Dodatkowe pytanie badawcze: (źródło: CATI, FGI)
Jakie są bariery i perspektywy działalności innowacyjnej w tym: czynniki utrudniające wprowadzanie innowacji w sektorach inteligentnych
specjalizacji woj. lubelskiego?
•
Problemy z komunikacją i przepływem informacji. Już na wstępnym etapie kojarzenia podmiotów pojawia się bariera,
jaką jest sam proces zainicjowania współpracy. Niezbędne jest zastosowanie zróżnicowanych metod w zakresie kojarzenia
podmiotów, wymiany informacji nt. problemów i oczekiwań oraz budowania zaufania. Żaden z badanych podmiotów nie
zadeklarował, że stosuje np. – popularne w Stanach Zjednoczonych – rozwiązania, jak śledzenie wskaźników typu ROI
(zwrot z inwestycji, w tym przypadku z wykonanych prac doradczych i szkoleniowych), czy też poziom satysfakcji klienta.
Żadna z badanych jednostek nie mogła też poszczycić się posiadaniem na swojej stronie internetowej oferty usług
„skrojonej na miarę”, na potrzeby poszczególnych branż. Oferty powinny być formułowane w języku łatwym do odbieru
przez przedsiębiorców (możliwie prostym, pozbawionym specjalistycznych terminów naukowych), na podstawie analizy
potrzeb przedsiębiorstw.
Już od 2 lat jest inaczej, bo było z 5 czy 6 spotkań, właśnie z przedsiębiorstwami. Nawet na naszym wydziale zostały zainicjowane,
ten dialog się rozpoczął. Rozpoczął się dialog i na razie staramy się znaleźć wspólny język, bo my rozmawiamy całkiem inaczej.
Obszar nauki i obszar przedsiębiorstw to są dwa różne światy. IDI15
Barierą jest może zbyt mały przepływ informacji czasem. Bo czasem przedsiębiorstwo, jeśli nie ma jakiejś ścisłej współpracy
z jednostkami badawczymi, po prostu się nie orientują, co można dostać. W zasadzie jest jeszcze czynnik ludzki, bo trzeba mieć
wolę do wprowadzania innowacji według mnie. IDI1
•
Z powyżej zidentyfikowaną barierą powiązany jest kolejny problem, jakim jest transfer technologii.
Poważnym problemem dla każdej uczelni jest coś takiego, jak transfer technologii, dlatego że nie ma generalnie takiej platformy,
która by umożliwiała szybki i łatwy kontakt z biznesem. Na razie to wygląda w ten sposób, że to naukowiec ma pomysł, a potem
szuka możliwości zbycia tego pomysłu. To centrum transferu technologii powinno szukać takich kontaktów, a nie bezpośrednio
naukowiec. Niech on się dobrze zajmie swoją pracą, wtedy będą większe skutki, efekty. Natomiast większym problemem jest to,
żebyśmy my, jako uczelnia, lepiej rozumieli problemy społeczne. W tej chwili wygląda to tak, że my szukamy, przemysł też nam nie
proponuje, bo jeśli my mamy pomysł, to oni oczywiście chętnie zrealizują, bo oni znajdą niszę dla tego produktu. IDI25
Jeśli u nas powstaje jakiś pomysł, to później napotyka na barierę związaną z wdrożeniem. Jeśli chodzi o moją uczelnię, to
jesteśmy takim ośrodkiem czysto akademickim. Nawet jeśli technologia powstaje na skali (…), w skali ćwierćtechnicznej, czy
190
potem w pełnotechnicznej, to potem przekracza na ogół nasze możliwości. Z tego względu potrzebna jest nam ścisła współpraca
z przemysłem, która może być osiągnięta poprzez kontakty i podjęcie współpracy na wcześniejszym etapie, takiej, w której będziemy
robić badania. Potem możliwa jest ich realizacja w tej skali większej, w końcu wdrożenie. Natomiast ten rodzaj współpracy jest
w tej chwili możliwy poprzez składanie wspólnych projektów. To nie musi być realizacja takich badań o charakterze analitycznym
i usługowym. FGI II
•
Barierę we wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań stanowi niepewność zysku. Zauważalna jest niechęć do ryzyka, z jakim
wiąże się wdrożenie innowacji, strach przed nowością i zmianami, co sprawia, że stawia się na pewne, sprawdzone
rozwiązania. Taka postawa wynika jednak nie tylko z asekuracyjnego zachowania badanych, niepewnych co do powodzenia
przedsięwzięcia, lecz także z braku własnego kapitału inwestycyjnego. Wdrożenie innowacji wymagałoby od nich korzystania
z zewnętrznych źródeł finansowania.
Przemysł nasz nie ma środków, my nie mamy środków i jest próżnia pomiędzy nami. Dlatego, że wszystkie badania laboratoryjne
muszą być zweryfikowane w warunkach przemysłowych, które są kosztowne. My nie mamy na to środków, przemysł nie ma
środków, przemysł woli wziąć na to kredyt. Kupić technologię na zachodzie, to przyjeżdżają, wdrażają mu i jest sprawa z głowy.
Jest to korzystniejsze, bo on nie ma środków. Po drugie, nie zawsze i nie wszędzie te technologie sprawdzają się w warunkach
przemysłowych. A właściwie trzeba je dostosować do warunków przemysłowych. Dostosować do linii, do ludzi. Tak, że tu jest ten
problem taki trudny i tu powinny pójść środki wspierające z Urzędu Marszałkowskiego w aspekcie finansowym. IDI24
•
W nawiązaniu do powyższego, za mierzalną barierę należy uznać niedobór środków finansowych i wysokie ceny innowacji.
Jest to bariera, z jaką przychodzi się mierzyć zarówno jednostkom naukowym, jak i przedsiębiorcom.
W tej chwili polityka, jeśli chodzi o NCBiR i Horyzont 2020, jest taka, że to mają być projekty wspólne przedsiębiorstw i naukowców,
przy czym przedsiębiorca musi tutaj dać wkład własny i on zależy od wielkości przedsiębiorstwa, (…) chyba jest najmniej 20%,
duży może sięgać 40%. Jeśli teraz projekt jest przewidziany na sumę 10 mln złotych, to 20% będzie 2 mln złotych. Dla małego
przedsiębiorstwa jest to spory wysiłek finansowy. Z taką sytuacją się spotkaliśmy i po wstępnych rozmowach co do tematu, jak
przyszło do kosztorysu, to już przedsiębiorstwa zaczęły się wahać, czy będą w stanie udźwignąć wkład własny. FGI II
Ja przyjęłam człowieka na studia doktoranckie, (…). Napisał projekt, ale on w zasadzie nie ma żadnej publikacji. Przedstawił coś,
ale dopiero jest na pierwszym roku. Jest na początku kariery badawczej, ma pomysł, no to na razie nawet jak ma pomysł, to lepiej,
żeby nie publikował, tylko żeby go opatentował. Ale najpierw lepiej, żeby ten pomysł w laboratorium zweryfikować, czyli musi to
ileś tam trwać. To nie jest taki pomysł, że on go sobie opisze. To wymaga pieniędzy, a nie ma skąd tego brać. Ja dostałam w tej
działalności statutowej część taką dla młodych, ale to jest ze 200 tys. zł na rok, czy 150 w zeszłym roku było nawet, i to jest na to,
aby taki student pojechał na konferencje czy coś opublikował, bo opublikowanie też wymaga pieniędzy. IDI12.
Generalnie rektor nie ma takich pieniędzy. Jak ja chcę opatentować, to muszę wskazać źródło finansowania, czyli jak ja mam
pieniądze na badania, ostatecznie decyduje pani kwestor, czy to zasadne jest opłacanie patentu.(..) IDI12
…za mało pieniędzy w systemie. A nie ma systemu zachęt dla przedsiębiorców, którzy by łożyli na tego typu badania, a to wymaga
czasu. To zresztą jest powszechna wiedza i tu polityka państwa zmierza do tego, żeby to było inaczej. Nie da się robić nauki bez
pieniędzy. IDI36
(…) bariera finansowa(..) złożyliśmy wniosek o dużą strukturę badawczą, normalną drogą do ministerstwa i takich wniosków, nie
chcę się pomylić, ale było 490 czy 590, a tylko 6 jednostek dostało, (…), barierą jest słaby rozwój przedsiębiorczości w regionie. To
jest bariera, dlatego my, szukając już na etapie kooperantów, to musieliśmy sięgać do całego kraju i zresztą z tej listy wynika to, że
łatwiej nam było znaleźć poza Lubelszczyzną. IDI36
•
Częściowo błędne wagi zastosowane w ocenie parametrycznej jednostek, przekładające się na coraz większą liczbę
publikacji naukowych w renomowanych czasopismach, ale nie mające wpływu na znaczące zwiększenie liczby teoretycznych
rozwiązań wdrożonych do praktyki.
Liczą się tylko i wyłącznie, w głównej mierze, publikacje z tzw. listy filadelfijskiej. Wokół tego jest dużo szumu i w tej chwili ludzie
już nie rozwiązują zagadnień, tylko produkują punkty. Bardzo wartościowe dla wszystkich w ocenie stają się im wyżej punktowana,
tym ta publikacja jest ważniejsza, natomiast często przydatność gospodarcza takiej publikacji jest zerowa, tak że tu jest wielka
strata.(…) Ministerstwo nie punktuje wystarczająco wysoko polskich czasopism, powoduje, że część z tych czasopism ginie, a to
znowu jest kolejny rynek i kolejne miejsce pracy gdzie tam ileś osób pracowało i poza tym te czasopisma w języku polskim były
na pewno łatwiej strawialne dla polskiego producenta, natomiast on nie będzie szukał czasopism gdzieś zachodnich w języku
angielskim. IDI34
191
•
Bariery wynikające z przepisów prawa. Niezbędne są dalsze uproszczenia przepisów prawnych, ujednolicenie ich wykładni,
zmniejszenie biurokracji. Bez państwa, wg Portera, budowa przewagi konkurencyjnej gospodarki nie może się udać. Musi
ono zapewnić, poza przewidywalnymi warunkami makroekonomicznymi i politycznymi, stabilne i przewidywalne warunki
prawne, które powinny umożliwiać przedsiębiorstwom planowanie strategiczne i zwiększanie produktywności115.
Często to jest kwestia przepisów różnego rodzaju, drodzy państwo. Wszystkie te najnowsze jednostki badawcze, które powstały
na uniwersytetach w ostatnich latach, powstały za pieniądze unijne. Wyposażenie zakupione za unijne. Są przepisy, które nie
pozwalają nam robić pewnych rzeczy przez określony okres czasu. FGI I
Naprawdę jest bardzo dużo bardzo fajnych pomysłów, które wręcz spowodowałyby rewolucję w niektórych dziedzinach – w leczeniu
terapią i diagnostyce. Nie jest zrealizowany, dlatego, że prawo farmaceutyczne jest tak wymagające, wymaga pokonania tylu
poziomów, ta check lista jest zbyt uporczywa, zespoły, które by były do tego powołane muszą być na tyle cierpliwe, po 6-7 lat
muszą wytrzymać, w przypadku szczepionki przeciwko malarii, to jest ten próg. FGI II
Biogospodarka
Trafność zidentyfikowanych powyżej barier potwierdzają wyniki badań CATI. Największą przeszkodą dla wprowadzania innowacji
w przedsiębiorstwach są zbyt wysokie koszty finansowe, jakie trzeba ponieść na inwestycje w rozwój technologii. Ponadto
przedsiębiorcy obawiają się ryzyka związanego z inwestowaniem w badania i rozwój. Średnio co trzeci ankietowany nie zauważa
w swojej firmie barier w zakresie rozwoju innowacji (tab. 162).
Tabela 162. Co Pana/Pani zdaniem utrudnia wprowadzanie innowacji w Państwa przedsiębiorstwie?
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie, %
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
Zbyt
wysokie
koszty
finansowe,
jakie trzeba ponieść na inwestycje
w rozwój technologii
6,0
8,2
38,1
42,9
4,9
100,0
Zbyt mały potencjał kadrowy firmy do
prac nad innowacjami
8,9
32,9
35,9
13,7
8,6
100,0
Brak dostępu do wykwalifikowanej kadry
naukowej i badawczej
w regionie
11,1
38,8
25,4
12,9
11,8
100,0
Brak infrastruktury niezbędnej do prowadzenia badań, np. laboratoriów badawczych w regionie
12,3
35,0
29,3
11,1
12,3
100,0
Zbyt duże ryzyko inwestowania w badania
i rozwój
8,6
17,2
42,8
23,2
8,2
100,0
Uważam, że innowacje nie są konieczne
do rozwoju mojej firmy
15,9
19,4
32,2
16,9
15,6
100,0
W reprezentowanej przeze mnie firmie
nie ma barier rozwoju innowacji
12,9
23,4
32,1
8,7
22,9
100,0
Przedsiębiorcy zapytani o inne utrudnienia we wprowadzaniu innowacji w ich firmie wymienili: biurokrację, brak dotacji czy
dofinansowania (z budżetu państwa, UE) bądź utrudniony do nich dostęp, brak informacji nt. programów wspierających rozwój
firm, uregulowania prawne, zbyt wysokie koszty działalności gospodarczej, brak zainteresowania naukowców branżą. Należy
jednak zaznaczyć, że były to pojedyncze głosy.
Największą barierą wprowadzania innowacji w przedsiębiorstwach są zbyt wysokie koszty finansowe, jakie trzeba ponieść na
inwestycje w rozwój technologii. Ponadto przedsiębiorcy obawiają się ryzyka związanego z inwestowaniem w badania i rozwój.
Ponad 1/3 ankietowanych nie zauważa w swojej firmie barier w zakresie rozwoju innowacji (tab. 163).
115
Porter M.E., Postawy, wartości i przekonania a makroekonomia dobrobytu, w: Harrison L. E., Huntington S. P. (red), Kultura ma znaczenie, Zysk i S-ka, Poznań,
2003.
192
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie, %
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
Zbyt wysokie koszty finansowe, jakie trzeba
ponieść na inwestycje w rozwój technologii
8,7
13,6
42,7
31,1
3,9
100,0
Zbyt mały potencjał kadrowy firmy do prac
nad innowacjami
11,7
52,4
21,4
5,8
8,7
100,0
naukowej i badawczej w regionie
16,5
47,6
22,3
5,8
7,8
100,0
Brak infrastruktury niezbędnej do prowadzenia badań np. laboratoriów badawczych
w regionie
17,5
37,9
24,3
9,7
10,7
100,0
i rozwój
7,8
29,1
41,7
16,5
4,9
100,0
18,4
28,2
25,2
11,7
16,5
100,0
W reprezentowanej przeze mnie firmie nie
ma barier rozwoju innowacji
15,5
21,4
28,2
9,7
25,2
100,0
Wśród innych utrudnień dla innowacji w firmach znalazły się takie, jak: brak dotacji i dofinansowań w tym obszarze, uregulowania
prawne, zbyt wysokie ryzyko ekonomiczne, biurokracja i brak dostępu do informacji. Były to jednak pojedyncze głosy.
Największą barierą wprowadzania innowacji w przedsiębiorstwach są zbyt wysokie koszty finansowe, jakie trzeba ponieść na
inwestycje w rozwój technologii. Ponadto przedsiębiorcy obawiają się ryzyka związanego z inwestowaniem w badania i rozwój.
Optymizmem może napawać to, że ponad połowa ankietowanych nie zauważa w swojej firmie barier w zakresie rozwoju innowacji
(tab. 164).
Zdecydowanie
nie, %
Raczej
nie, %
Raczej
tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem
Zbyt wysokie koszty finansowe, jakie trzeba ponieść na
inwestycje w rozwój technologii
4,4
21,1
42,2
32,2
0,0
100,0
Zbyt mały potencjał kadrowy firmy do prac nad
innowacjami
5,6
42,2
25,6
18,9
7,8
100,0
Brak dostępu do wykwalifikowanej kadry naukowej
i badawczej w regionie
4,4
46,7
27,8
13,3
7,8
100,0
Brak infrastruktury niezbędnej do prowadzenia badań
np. laboratoriów badawczych w regionie
4,4
47,8
25,6
12,2
10,0
100,0
Zbyt duże ryzyko inwestowania w badania i rozwój
5,6
28,9
50,0
14,4
1,1
100,0
Uważam, że innowacje nie są konieczne do rozwoju
mojej firmy
14,4
31,1
35,6
14,4
4,4
100,0
W reprezentowanej przeze mnie firmie nie ma barier
rozwoju innowacji
4,4
24,4
44,4
11,1
15,6
100,0
Przedsiębiorcy zapytani o inne utrudnienia dla innowacji w ich firmie wskazali: biurokrację, brak dotacji czy dofinansowania
(z budżetu państwa, UE) bądź utrudniony do nich dostęp, brak informacji nt. programów wspierających rozwój firm, zbyt wysokie
koszty działalności gospodarczej. Należy jednak zaznaczyć, że były to pojedyncze głosy.
Główną przeszkodą dla wprowadzania innowacji w przedsiębiorstwie są zbyt wysokie koszty finansowe, jakie trzeba ponieść
na inwestycje w rozwój technologii. Takiej odpowiedzi udzieliło aż dwóch na trzech respondentów. Nieco mniejsza część
ankietowanych (ok. 60%) uznaje, że takim utrudnieniem jest zbyt duże ryzyko inwestowania w badania i rozwój. Zdaniem 37%
ankietowanych w ich firmie nie ma barier rozwoju innowacji (tab. 165).
193
Zdecydowanie
nie, %
Raczej nie, %
Raczej tak, %
Zdecydowanie
tak, %
Trudno
powiedzieć, %
Ogółem, %
Zbyt wysokie koszty finansowe, jakie trzeba
ponieść na inwestycje w rozwój technologii
14,5
17,7
25,8
40,3
1,6
100,0
Zbyt mały potencjał kadrowy firmy do prac nad
innowacjami
14,5
50,0
16,1
14,5
4,8
100,0
naukowej i badawczej w regionie
24,2
48,4
12,9
9,7
4,8
100,0
Brak infrastruktury niezbędnej do prowadzenia
badań np. laboratoriów badawczych w regionie
19,4
53,2
14,5
8,1
4,8
100,0
i rozwój
12,9
25,8
25,8
33,9
1,6
100,0
35,5
25,8
17,7
12,9
8,1
100,0
W reprezentowanej przeze mnie firmie nie ma
barier rozwoju innowacji
22,6
22,6
24,2
12,9
17,7
100,0
Przedsiębiorcy zapytani o inne utrudnienia dla innowacji w ich firmie wymienili: brak dotacji czy dofinansowania (z budżetu
państwa czy UE), brak informacji nt. programów wspierających rozwój firm, nieprzychylne przepisy, biurokrację, urzędników,
„papierologię”, zbyt wysokie ryzyko ekonomiczne, koncesje, zezwolenia czy brak popytu. Należy jednak zaznaczyć, że były to
pojedyncze głosy.
Dodatkowe pytanie badawcze: (źródło: DR, IDI)
Jakie znaczenie mają sformalizowane powiązania klastrowe w rozwoju innowacyjnym sektorów inteligentnych specjalizacji województwa
lubelskiego?
Czy jednostki naukowo-badawcze działające w sektorach inteligentnych specjalizacji woj. lubelskiego są ich członkami?
Znaczny odsetek badanych jednostek zdaje sobie sprawę ze znaczenia gospodarczego struktur klastrowych. Stosunkowo często
deklarowali oni, że są ich członkami, założycielami bądź inicjatorami. Powszchna jest świadomość, że sieciowanie podmiotów
sprzyja nawiązywaniu formalnej i nieformalnej współpracy między firmami, jednostkami naukowymi oraz instytucjami otoczenia
biznesu i ułatwia przepływ wiedzy.
Uczestniczymy w klastrze razem z zarządem gminy, czyli z prezydentem, że tak powiem z ratuszem. Tam żeśmy prowadzili rozmowy
znacznie wcześniej. Chodzi o to, żeby wdrażać. Klaster został powołany, w tej chwili zakładamy konsorcjum na zasadzie, że będziemy
zapraszać różne podmioty, do tego konsorcjum po to, żeby można było realizować różne cele, a jednym z podstawowych celi jest
właśnie rozwój usług medycznych na Lubelszczyźnie, które powinno się stać konkurencyjne dla innych ośrodków, nie tylko polskich,
ale i zagranicznych. IDI25
Uczelnia należy do klastrów Wschodniego ICT, który jest w Lublinie, teraz uczelnia zgłosiła swój akces do tworzonej Lubelskiej
Krainy Mechatroniki, która jest w Lublinie, (…) poza tym klaster General Aviation, z Warszawy te laboratoria, zresztą na mechanice
i budowie maszyn mamy specjalizację budowa samolotów i śmigłowców. Także w tym kierunku kupujemy niektóre maszyny, tak
że tu też współpraca z przemysłem lotniczym i okołolotniczym, Lubelski Klaster Energetyczny. IDI6
Teraz powstał nowy klaster Biotechnologia, więc dopiero zobaczymy, mamy nadzieję. Są w tym klastrze przedstawiciele różnych
uczelni, którzy są kreatywni bardzo. IDI24
Struktury klastrowe stanowią skuteczny mechanizm koncentrowania zasobów i środków, mogą odgrywać rolę biegunów wzrostu,
mają możliwość wpływu na generowanie i przyspieszenie procesów rozwojowych.
Idea klastrów niezwykle ważna, ponieważ daje jakby większą skuteczność działań na różnych polach i na różnych płaszczyznach.
Działania w pojedynkę często, zazwyczaj zwłaszcza jeśli chodzi o aplikowanie o duże środki, no skazane jest z gruntu na małą
skuteczność realizacyjną, więc tym większa rola klastrów. IDI7
Przejawem zainteresowania tego typu rodzajami współpracy jest powoływanie do życia kolejnych nowych podmiotów, w tym
takich, których działalność jest powiązana z obszarami wskazanymi jako inteligentne specjalizacje województwa lubelskiego.
Nie jesteśmy, bo w zasadzie nie było klastra, który by jakoś nas interesował do tej pory, zbliżony zakres działania. Powstaje projekt,
że sami może otworzymy klaster w dziedzinie tych tworzyw biodegradowalnych, ale to jest na razie w sferze pomysłów tylko. IDI1
194
Problemem jest sposób finansowania działalności klastrów, co ma wpływ na determinację członków do realizacji założeń, a czasem
wręcz kontynuowania działalności.
Ja przyznam się szczerze, często się zastanawiałem, jaką rolę mogą pełnić, jaką pełnią rolę i uważam, że nie pełnią tej roli, którą
pełnią klastry na zachodzie, ale to może również wynikać z braku środków, o które się klastry starają. W związku z tym w większości
jest tak, że dostają jakieś środki i one są przeznaczane nie na to, na co powinny, czyli na tą współpracę nauki i biznesu, tylko są
często na koszty własne przeznaczane albo jakieś takie drobne środki, które powiedzmy nie mają żadnego znaczenia w badaniach.
Chyba to wynika bardziej ze środków na te klastry. Jeżeli klaster wywalczy 30 tys. to na co on to może przeznaczyć? Na jakie
badania? A z drugiej strony są klastry, tutaj bez wymieniania nazwy, ma miliony i żadnych badań nie było. Nie wiem, coś nie tak
to funkcjonuje. IDI24
Dodatkowe pytanie badawcze: (źródło: CATI, FGI)
Jakie działania i instrumenty należy uruchomić w celu rozwoju konkurencyjności jednostek naukowo-badawczych działających w sektorach
inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego i zwiększenia ich innowacyjności? Jak można sklasyfikować te działania (np. promocyjne,
edukacyjne, działania na poziomie samorządów itp.)? Jaka forma ich dofinansowania jest najbardziej skutecznym sposobem wsparcia
jednostek B+R?
Zasadnicze znaczenie dla rozwoju konkurencyjności jednostek naukowo-badawczych działających w sektorach inteligentnych
specjalizacji wojewodztwa lubelskiego i zwiększenia ich innowacyjności ma wzmocnienie mechanizmów transferu wiedzy,
m.in. przez doradztwo. System doradztwa mógłby stanowić ogniwo pośrednie między ośrodkami naukowymi a środowiskiem
przedsiębiorstw. Indywidualne doradztwo, uwzględniające konkretne potrzeby firm, pozwoliłoby na transfer praktycznej
i aktualnej wiedzy, sprzyjającej wzrostowi innowacyjności gospodarstw.
To, żeby te nasze produkty były, po pierwsze odpowiedzią na zapotrzebowanie przemysłu, żebyśmy wiedzieli na co jest
zapotrzebowanie, żebyśmy znali potrzeby mniej więcej, że nad tym i nad tym pracują i takie problemy mają firmy i, po drugie, żeby
nasze produkty nie były sprzedawane surowe, ale zaawansowane technologicznie. Wysoko przetworzone produkty robimy. FGI II
Niezbędne są działania zapewniające wsparcie z zakresu szeroko rozumianego transferu wiedzy do praktyki przez działania
o charakterze informacyjnym i doradczym.
Znaczy nam brakuje jednej rzeczy, nam brakuje pomocy administracyjnej, dlatego że merytorycznie my jesteśmy bardzo dobrzy.
Natomiast jeśli chcemy łączyć naukę z biznesem, to powinny powstawać jednostki, które by umożliwiały, czy to na zasadzie szkolenia,
jak my mamy zakładać spółki spin off, konsorcja, czy innego rodzaju spółki celowe, które będą nam pomagały w funkcjonowaniu,
bo my mamy poważne ograniczenia. Prawo w przetargach publicznych, to jest okropne obciążenie dla działalności naszej uczelni,
mimo tego, że to się zmienia, na badania naukowe mają być wyłączone, ale nie na poziomie, na jakim my prace prowadzimy.
My corocznie kupujemy odczynniki na kwotę 3,5 do 4 mln złotych, to zawsze wejdzie w przetargi, nawet te górne powyżej 200 tys.
Tak że tak czy tak, wchodzimy. Tutaj są poważne utrudnienia dla działalności, a jeśli chcemy być konkurencyjni, to musimy działać
szybko, nie może być tak, że czekamy na odczynniki pół roku, a powinniśmy maksymalnie czekać tydzień. To takiej pomocy byśmy
oczekiwali. IDI25
Tu by się przydała jakaś instytucja, biuro obsługi, brokerzy informacji. FGI II
Biogospodarka
Większość ankietowanych było zdania, że współpraca między firmami a jednostkami naukowymi w zakresie projektów badawczorozwojowych spowoduje zwiększenie konkurencyjności i rozpoznawalności regionu. Przeciwnego zdania był średnio co czwarty
przedsiębiorca (tab. 166).
Tabela 166. Czy Pana/Pani zdaniem współpraca między firmami a jednostkami naukowymi w zakresie projektów badawczo-rozwojowych
spowoduje zwiększenie konkurencyjności i rozpoznawalności regionu?
Odpowiedź
Zdecydowanie tak
11,1
Raczej tak
55,2
Raczej nie
15,3
Zdecydowanie nie
7,4
Trudno powiedzieć
11,0
Ogółem
100,0
195
Większość ankietowanych uważało, że współpraca między firmami a jednostkami naukowymi w zakresie projektów badawczorozwojowych spowoduje zwiększenie konkurencyjności i rozpoznawalności regionu. Co piąty badany nie był w stanie zająć
stanowiska w tej kwestii (tab. 167).
Odpowiedź
Zdecydowanie tak
7,8
Raczej tak
44,7
Raczej nie
18,4
Zdecydowanie nie
8,7
Trudno powiedzieć
20,4
Ogółem
100,0
Większość ankietowanych było zdania, że współpraca między firmami a jednostkami naukowymi w zakresie projektów badawczorozwojowych przyczyni się do zwiększenia konkurencyjności i rozpoznawalności regionu. Przeciwnego zdania była średnio 1/5
przedsiębiorców (tab. 168).
Odpowiedź
Zdecydowanie tak
12,2
Raczej tak
56,7
Raczej nie
15,6
Zdecydowanie nie
6,7
Trudno powiedzieć
Ogółem
8,9
100,0
Prawie 55% ankietowanych było zdania, że współpraca między firmami a jednostkami naukowymi w zakresie projektów
badawczo-rozwojowych spowoduje zwiększenie konkurencyjności i rozpoznawalności regionu. Przeciwnego zdania było 27,5%
przedsiębiorców (tab. 169).
Odpowiedź
Zdecydowanie tak
4,8
Raczej tak
50,0
Raczej nie
19,4
Zdecydowanie nie
8,1
Trudno powiedzieć
17,7
Ogółem
100,0
196
8.
Rekomendacje w zakresie kluczowych technologii jako przedmiotu badań do roku 2020
8.1.
Proces wyłaniania kluczowych technologii jako potencjalnego przedmiotu badań do roku 2020
W niniejszej części przedstawiono propozycje kluczowych technologii, które zostały poddane szczegółowej analizie w ramach
badań delfickich. Technologie zostały wskazane przez ekspertów dziedzinowych w obszarze inteligentnych specjalizacji na
podstawie wyników wcześniejszych badań i analiz typu desk research, w tym m.in.:
1.
2.
3.
4.
5.
Mapy drogowej rozwoju lubelskiej nauki – dokumentu przekazanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego
(jako punkt wyjścia proponującego klasyfikację sektorów/dziedzin gospodarki – adresatów wyników badań prowadzonych
w obrębie inteligentnych specjalizacji regionu);
możliwości finansowania rozwoju technologii w ramach programu Horyzont 2020, w ramach funkcjonujących europejskich
platform technologicznych oraz w ramach krajowych i regionalnych programów finansowania w perspektywie finansowej
2014-2020;
obecności technologii w dokumentach o charakterze foresightowych oraz planach rozwoju badań na poziomie europejskim
i krajowym;
zapotrzebowania na dane technologie ze strony przedsiębiorstw, w tym znaczenia technologii dla rozwoju przemysłu
i zwiększania konkurencyjności przedsiębiorstw w regionie;
możliwości podjęcia badań przez jednostki naukowe zlokalizowane na terenie województwa lubelskiego ze względu na ich
potencjał kadrowy oraz istniejącą/planowaną infrastrukturę.
Wszystkie technologie scharakteryzowano pod kątem m.in. najważniejszych cech, obszarów zastosowań oraz aktualnego stanu
wiedzy i badań w ich obrębie (rozdz. 8.2). Listę i opis tych technologii wykorzystano następnie w badaniach delfickich, które
stanowiły zwieńczenie wszystkich wcześniejszych analiz dotyczących sektora nauki w województwie lubelskim. Z uwagi na naturę
uzyskanych wyników, mają one charakter rekomendacji, skierowanych zarówno do władz regionalnych w zakresie stworzenia planu
rozwoju badań dla województwa lubelskiego, jak również dla jednostek naukowych w zakresie perspektywicznych kierunków
badań. Badania delfickie przebiegały w dwóch etapach. W pierwszym etapie uczestnicy reprezentujący regionalny i krajowy sektor
nauki, jak również sektor przedsiębiorstw wypowiedzieli się na temat wszystkich zidentyfikowanych technologii, w zakresie m.in.
ich innowacyjności, potencjału jednostek z województwa lubelskiego do prowadzenia badań w ich obrębie czy też ich znaczenia
gospodarczego (rozdz. 8.3). W kwestionariuszu badań delfickich wykorzystano zmienne jakościowe, skokowe (np. innowacyjność,
potencjał badawczy, znaczenie dla gospodarki), co pozwoliło na stworzenie algorytmu z systemem wag dla każdej zmiennej,
pozwalającego na dokonanie priorytetyzacji technologii (rozdz. 8.4). W tym rozdziale najbardziej perspektywiczne technologie
zostały powiązane z jednostkami posiadającymi potencjał do prowadzenia badań w ich obrębie oraz innymi podmiotami z regionu
i świata jako potencjalnymi partnerami tych badań.
8.2.
Kluczowe technologie jako potencjalny przedmiot badań do roku 2020
Poniżej, w formie tabelarycznej, przedstawiono zestawienie kluczowych technologii w obrębie każdej z inteligentnych specjalizacji:
biogospodarka (9 technologii), usługi medyczne i prozdrowotne (9), informatyka i automatyka (11) i energetyka niskoemisyjna (7).
197
Biogospodarka
Technologia
Uzasadnienie
Biotechnologia przemysłowa
Można tu wskazać na m.in.:
- biotechnologie utylizacji
produktów ubocznych i odpadów przemysłu rolno-spożywczego
nanobiotechnologie
w otrzymywaniu nośników
składników żywności
Jest jedną z najprężniej rozwijających się dziedzin biotechnologii w krajach Europy Zachodniej, jak również
w Stanach Zjednoczonych, Japonii, Chinach i Indiach. Wykorzystuje enzymy, drobnoustroje i hodowle
komórek roślinnych i zwierzęcych w produkcji i przetwarzaniu chemikaliów, materiałów i energii.
Biotechnologia przemysłowa daje szansę na zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska oraz zachowanie
i tak już drastycznie zdewastowanych, z każdym dniem zanikających zasobów naturalnych, a wszystko to
przy zdecydowanie niższych kosztach niż w przypadku procesów przemysłowych opartych na syntezie
chemicznej. Przemysł chemiczny jest jednym z największych sektorów przemysłowych w Polsce. Dzięki
biotechnologii przemysłowej można uzyskiwać zróżnicowane produkty, które są szeroko stosowane
w przemyśle perfumeryjno-kosmetycznym i w produkcji aromatów spożywczych. Należą do nich głównie
środki zapachowe i smakowe, barwniki, witaminy, a także niektóre polimery. Coraz częściej konsumenci
nie aprobują obecności związków syntetycznych w artykułach kosmetycznych czy spożywczych, dlatego
też intensywnie poszukuje się optymalnych technologicznie i ekonomicznie sposobów otrzymywania ich
w wyniku przemian enzymatycznych.
Nowym wyzwaniem dla biotechnologii przemysłowej jest także konieczność produkcji czystej, odnawialnej
energii. Poza oddziaływaniem na rozwój poszczególnych branż przemysłu, biotechnologia przemysłowa
wpływa na stan gospodarki krajowej, przez generowanie nowych, innowacyjnych produktów i efektywnych
procesów technologicznych. Dynamiczny rozwój tej gałęzi biotechnologii pozwala na utworzenie nowych
miejsc pracy, również w pokrewnych dziedzinach, szczególnie w rolnictwie, chemii, informatyce, ochronie
środowiska i energetyce. Atrakcyjność biotechnologii przemysłowej dla przedsiębiorców przejawia się
w tym, że jej zastosowanie jest jednoznaczne z obniżeniem kosztów produkcji oraz otwiera drogę do nowych
rynków zbytu dla innowacyjnych produktów, które mogą trafić na rynek w ciągu dwóch do pięciu lat.
Technologie do produkcji żywności ekologicznej
i przetwórstwa rolno-spożywczego
Technologie produkcji i przetwórstwa żywności ekologicznej są alternatywą dla technologii rolnictwa
intensywnego, a ich zasadniczą cechą jest pozytywny wpływ na stan środowiska naturalnego i kondycję
zdrowotną społeczeństwa. Rozwój ekoprodukcji i ekoprzetwórstwa to jednocześnie możliwość promocji
całego regionu, nie tylko jako producenta zdrowej, ekologicznej żywności, ale także nieskażonej
i wysokiej jakości żywności.
Technologie wspomagające
ocenę jakości surowców,
rozwój kryteriów gwarancji
bezpieczeństwa
Zmiany zapotrzebowania konsumentów w kierunku żywności bezpiecznej, zdrowej i wysokiej jakości,
wskazują na coraz większe znaczenie rynków lokalnych. Nowe narzędzia diagnostyczne są niezbędne
w monitorowaniu wyników gospodarstw. W przemyśle spożywczym, o jakości i trwałości produktu finalnego
decyduje szereg czynników pojawiających się w trakcie całego cyklu, prowadzącego od produkcji, przez
przetwarzanie, transport, przechowywanie, aż po zakup przez konsumenta. Podstawowym warunkiem
kontroli tych parametrów jest dobór właściwych narzędzi pomiarowych, które dostarczą informacji
o rzeczywistych wartościach krytycznych, mających wpływ na produkt. Możliwe obszary działalności w tym
zakresie to:
1.
2.
3.
4.
Zarządzanie bezpieczeństwem żywności z wykorzystaniem nowoczesnych technik badawczych.
Modelowanie i badania nad bezpieczeństwem żywności otrzymanej z wykorzystaniem procesów
nanotechnologicznych.
Wykorzystanie mikrobiologii prognostycznej do modelowania bezpieczeństwa mikrobiologicznego
żywności.
Modelowanie potencjalnych zagrożeń chemicznych, pochodzących ze środowiska oraz stosowanych
procesów technologicznych i materiałów do kontaktów z żywnością.
Konieczność śledzenia łańcucha żywnościowego wynika z wielu istotnych czynników. Jako przykład
posłużyć tutaj mogą surowce zwierzęce, takie jak mleko, jaja czy mięso, które podlegają bardzo
skomplikowanym procesom technologicznym w czasie ich przetwarzania na wyroby finalne, co w efekcie
stwarza dodatkowe zagrożenia dla bezpieczeństwa. Może to być zarówno zagrożenie mikrobiologiczne, jak
i chemiczne (pozostałości szeregu substancji, wolne rodniki, produkty utleniania), a także fizyczne (radiacja,
zanieczyszczenia obcymi substancjami itp.).
Technologie
zapewniające
lepszą jakościowo żywność
198
Poprawa chemicznej i mikrobiologicznej jakości
i
pasz;
ulepszone
metodologie
zapewniania
(i kontrola) łańcucha żywnościowego.
i bezpieczeństwa żywności, napojów
bezpieczeństwa
żywności;
integralność
Technologia
Uzasadnienie
Innowacyjne
technologie obróbki żywności i paszy (łącznie z pakowaniem
i technologiami z dziedzin
niezwiązanych z żywnością),
w tym:
•
opakowania
biodegradowalne
•
opakowania
barierowe
•
opakowania
specjalnego
przeznaczenia
•
opakowania aktywne
i inteligentne
•
nanoopakowania
•
biokompozyty
•
biomateriały
Rozwój technologii mających na celu ulepszenie metod pakowania żywności za pomocą innowacyjnych
rozwiązań:
1.
Materiały opakowaniowe z surowców odnawialnych oraz biodegradowalnych, z poszerzeniem
problematyki objętej omawianą technologią o opakowania do żywności z udziałem surowców
z recyklingu oraz o nowe materiały opakowaniowe, ograniczające zużycie surowców i ułatwiające
ekonomizację opakowań.
2.
Nanocząsteczki i opakowania wytwarzane z ich udziałem, bezpieczne dla zdrowia człowieka.
3.
Systemy opakowań inteligentnych, ze wskaźnikami monitorującymi stan żywności
i jej wewnętrznego i/lub zewnętrznego otoczenia. Uznaje się, że krajowe ośrodki akademickie
i naukowe elektroniki są dużym atutem w dążeniu do pozycji europejskiego lidera komponentów
inteligentnych opakowań żywności116. Jest to tym bardziej istotne zagadnienie jeśli weźmie się pod
uwagę infrastrukturę dostępną w województwie, jak chociażby nowo otwarte laboratorium tworzyw
biodegradowalnych w Puławskim Parku Naukowo-Technologicznym.
Technologie
żywności
1.
2.
3.
4.
5.
6.
do
produkcji
7.
8.
Technologie produkcji żywności minimalnie przetworzonej.
Technologie do produkcji żywności wygodnej.
Technologie do produkcji żywności funkcjonalnej.
Technologia nietermicznego utrwalania żywności.
Technologie produkcji wyrobów mleczarskich o zwiększonej zawartości i biodostępności wapnia.
Technologie otrzymywania tłuszczów nowej generacji o obniżonej zawartości izomerów trans kwasów
tłuszczowych.
Technologie modyfikacji żywności w kierunku zastąpienia w ich składzie tłuszczów zwierzęcych
tłuszczami roślinnymi.
Technologie, mające na celu zmniejszenie alergenności mleka i jaj117.
Technologie wykorzystywane
w inżynierii genetycznej
Rozwój gospodarczy kraju w coraz większym stopniu zależy od umiejętności wykorzystania innowacyjnych
technologii i odnawialnych zasobów biologicznych. Przed Polską, tak jak przed innymi krajami, stoi konieczność
rozwiązania podstawowych problemów, między innymi związanych z zapewnieniem konkurencyjności
przemysłu i rolnictwa. Należy przy tym pamiętać, że z upraw roślin GM płyną zarówno zagrożenia, jak też
ogromne korzyści, np. duża wydajność roślin GM pozwala na zmniejszenie areału upraw, przez co ratuje się
najcenniejsze przyrodniczo ekosystemy, takie jak puszcze amazońskie czy sawanny afrykańskie. Wszystkie
aspekty oddziaływania roślin GM na środowisko powinny być badane, i to w krajach, w których rośliny takie
są uprawiane. Nie ma możliwości zignorowania osiągnięć nauki. Należy świadomie i aktywnie uczestniczyć
w nowoczesnych rozwiązaniach, aby je rozumieć i móc wykorzystać oraz mieć możliwość wyboru118.
Nanotechnologie dla wytwarzania materiałów funkcjonalnych do zastosowań
w przemyśle spożywczym
Nanotechnologia stanowi interdyscyplinarną dziedzinę, w której badania obecnie inwestuje wielu
producentów żywności, uważając że może ona przyczynić się do powstania produktów spożywczych
o pożądanych cechach – bezpieczniejszych, zdrowszych, bardziej odżywczych i smaczniejszych. Z chwilą,
gdy odpowiednie techniki staną się efektywniejsze, zmniejszą się ilości energii, wody i środków chemicznych
wykorzystywanych do produkcji żywności, a także ilość wytwarzanych odpadków, co prawdopodobnie
obniży jej koszty. Żywność wytwarzana z zastosowaniem nanotechnologii może być zatem tańsza. Obecnie
na rynku znajduje się niewiele produktów, w produkcji których wykorzystano nanotechnologię, ciągle
jednak opracowywane są kolejne jej zastosowania. Zasadnicze obszary w przemyśle spożywczym, w których
wykorzystuje się nową dziedzinę, to bezpieczeństwo żywności, jej pakowanie oraz „produkty interaktywne”.
Biotechniczne metody ochrony roślin i zwierząt przed organizmami szkodliwymi
Ochrona roślin i zwierząt przed patogenami, szkodnikami, chwastami i pasożytami (zwiększenie efektywności
biologicznej wrogów naturalnych, organizmy antagonistyczne, podstawy molekularne relacji z patogenami,
nowe odmiany/rasy odporne, allelopatia).
116117118
Ekspertyza pn. „Analiza potrzeb i kierunków wsparcia sektora przetwórstwa, przetwarzania, wprowadzania do obrotu i rozwoju produktów rolnych w Polsce
w latach 2014-2020”. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
117
Ekspertyza pn. „Analiza potrzeb i kierunków wsparcia sektora przetwórstwa, przetwarzania, wprowadzania do obrotu i rozwoju produktów rolnych w Polsce
w latach 2014-2020”. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
118
Stanowisko Komitetu Biotechnologii Polskiej Akademii Nauk: Nowe technologie szansą polskiej gospodarki: GMO dla przemysłu i rolnictwa
116
199
Technologia
Nanobiomedycyna
Uzasadnienie
Technologie wytwarzania wyspecjalizowanych, inteligentnych systemów i podzespołów do dozowania
substancji leczniczych oraz substancji zapewniających wspomaganie lub zastępowanie stanowią obecnie
jeden najbardziej istotnych kierunków rozwoju technologii medycznych. Są to np. nanocząstki, które
przenoszą dwa różne leki przeciwnowotworowe do tych części komórki nowotworowej, w których ich
działanie będzie najskuteczniejsze; wykorzystanie tradycyjnych materiałów w nietradycyjnych rolach, jak np.
diamentów czy jedwabiu jako składników innowacyjnej nanostruktury, którą można zastosować w metodach
obrazowania biologicznego i dostarczania leków. Nanobiomedycyna będzie miała zastosowanie zarówno
w diagnostyce, obrazowaniu biologicznym, jak i leczeniu – dostarczaniu leków (innowacyjne nanostruktury
mogą być wykorzystane m.in. do dostarczania zwalczających infekcje antybiotyków, np. jedwab można
zaprojektować w taki sposób, aby ulegał rozkładowi w określonym tempie, co pozwoli na kontrolowanie
uwalniania leków wewnątrz organizmu). Bez rozwoju tych dziedzin w sferze nano, czyli mikrokomórek nie
ma postępu w badaniach nad rakiem czy białaczką.
Analiza potencjału województwa lubelskiego, w tym dostępnej infrastruktury (Centrum Nowoczesnych
Technologii Nanobiomedycznych), doświadczonych kadr oraz osiągnięć wskazuje, że nanobiomedycyna
może mieć istotne znaczenie dla innowacyjnego rozwoju regionu.
Technologie
w
zakresie
diagnozowania
chorób,
w kierunku medycyny nuklearnej
Wczesna diagnostyka jest podstawą wyleczenia nawet najpoważniejszych schorzeń. Wczesne diagnozy są
istotne z wielu względów, w tym również ze względu na koszty systemu ochrony zdrowia. Rozwój technologii
diagnostycznych jest oparty na interakcji z wieloma innymi dziedzinami nauki w tym: biotechnologią,
teleinformatyką czy automatą. Najważniejsze kierunki badań i rozwoju technologii diagnostycznych dotyczą:
•
szybkiego diagnozowania schorzeń;
•
dokładnego diagnozowania schorzeń, np. postępów choroby;
•
wykrywania chorób rzadkic;,
•
miniaturyzacji urządzeń diagnostycznych;
•
ograniczania kosztów dyfuzji technologii do gabinetów lekarzy, a nawet pielęgniarek;
•
rozszerzania zastosowania istniejących urządzeń diagnostycznych na inne obszary medycyny, a nawet
inne obszary nauki, np. FMRI na badania nauromarketingowe.
Analiza potencjału województwa lubelskiego, w tym dostępnej infrastruktury, doświadczonych kadr oraz
osiągnięć, wskazuje, że szczególne znaczenie mogą mieć tu technologie w obszarze medycyny nuklearnej
– zajmującej się leczeniem i diagnozowaniem chorób z użyciem izotopów promieniotwórczych, głównie
w zakresie fizjologii ciała, organów i chorób. Metody medycyny nuklearnej są wykorzystywane między
innymi w onkologii, w leczeniu niektórych typów nowotworów oraz jako zabiegi paliatywne, mające na celu
zmniejszenie dolegliwości bólowych, związanych z występowaniem rozsianego procesu nowotworowego (np.
przerzuty do kości). Rozwój technologii medycznych w tym zakresie wynika przede wszystkim z ich dokładności
i precyzyjności w lokalizacji zmian, niewidocznych przy użyciu innych środków (np. badania scyntygraficzne są
w wielu chorobach jednymi z podstawowych badań pozwalających dokładnie ocenić stadium zaawansowania
choroby oraz wspomagać proces diagnostyczny). Technologie medycyny nuklearnej znajdują zastosowanie
w wielu dziedzinach medycyny, a zakres zastosowań (nowych obszarów diagnozowania) rośnie. Przykładem
może być zastosowanie medycyny nuklearnej w diagnostyce i leczeniu chorób endokrynologicznych (głównie
tarczycy) oraz ważne uzupełnienie diagnostyki chorób serca, mózgu, nerek, gruczołów dokrewnych, układu
pokarmowego, układu kostnego i wielu innych. Wskazania do badań radioizotopowych są bardzo szerokie.
Województwo lubelskie posiada nowoczesną infrastrukturę, doświadczone kadry i osiągnięcia w tym
zakresie.
200
Technologia
Uzasadnienie
Technologie dla zdrowia człowieka, w szczególności technologie związane z poprawą
jakości życia osób niepełnosprawnych
Obszar technologii dla zdrowia człowieka obejmuje technologie z wielu dziedzin nauki. Stanowią one połączenie
wiedzy zlokalizowane na pograniczu nauk technicznych, medycznych i biologicznych. Technologie dla zdrowia
obejmują takie nowoczesne dziedziny, jak: bioinformatyka, informatyka medyczna, obrazowanie medyczne,
telemedycyna, przetwarzanie obrazów, procesowanie sygnałów fizjologicznych, biomechanika, biomateriały,
analiza systemowa, modelowanie 3D, optyka biomedyczna i inne. Szczególne znaczenie tego obszaru wynika
z postępującego starzenia się populacji, rosnącej liczny osób niepełnosprawnych w wyniku różnych chorób
i wypadków, konieczności przywracania osób niepełnosprawnych na rynek pracy, poprawy jakości życia osób
niepełnosprawnych w chorobie. Najistotniejsze kierunki rozwoju technologii dotyczą wytwarzania urządzeń
wspomagających lub umożliwiających lokomocję i interakcję z otoczeniem osób z upośledzeniem zmysłów
i /lub narządu ruchu, a także ostrzegających przed zagrożeniami.
Technologie związane z identyfikacją przyczyn i eliminowaniem chorób cywilizacyjnych
Rozwój cywilizacji, poza korzyściami jakie niesie społeczeństwu, jest jednocześnie źródłem coraz większej
liczby chorób. Z pewnością dalszy rozwój cywilizacyjny ludzkości będzie się przyczyniał do wzrostu odsetka
osób dotkniętych chorami cywilizacyjnymi. Przyczyną chorób cywilizacyjnych jest styl życia społeczeństwa,
a w szczególności skutki niewłaściwej diety, znacznego ograniczenia ruchu oraz stresu.
Biomarkery molekularne
Biomarkery są obecnie wykorzystywane w nowoczesnej diagnostyce, zwykle wczesnej diagnostyce chorób.
W ramach powszechnej wiedzy najbardziej znane są markery nowotworowe, stosowane do wykrywania
chorób nowotworowych. Rozwój technologii związanych z poszukiwaniem biomarkerów jest bardzo
dynamiczny również w Polsce. Biomarkery mają duży potencjał komercjalizacyjny. Mogą być oferowane
w ramach prywatnego sektora usług medycznych, a niektóre z nich – nawet przez Internet. Biomarkery
mogą służyć również testowaniu nowych terapii, monitorowaniu przebiegu chorób i procesów leczenia,
przewidywaniu przebiegu terapii.
Technologie telemedyczne,
umożliwiające monitorowanie rekonwalescencji i rehabilitacji
Technologie telemedyczne sa przeznaczone do zdalnego nadzoru nad pacjentem, zarówno w trakcie
rekonwalescencji, jak i rehabilitacji. Technologie z zakresu telemedycyny mogą również służyć do
monitorowania stanu zdrowia pacjentów, w szczególności osób starszych i dzieci. Technologie w obszarze
telemedycyny mają bardzo duży potencjał komercjalizacyjny. Ich największym atutem są stosunkowo
małe koszty wdrażania, zagrożeniem zaś – mentalność pacjentów, bariery organizacyjne i prawne.
Obecnie następuje wzrost zapotrzebowania na rozwiązania „inteligentne”, zwiększające efektywność
i bezpieczeństwo ich stosowania.
Biomateriały
W obliczu starzenia się społeczeństwa oraz oczekiwań co do poprawy jakości życia w chorobie, znaczenia
nabierają technologie związane z opracowaniem i wdrażaniem protez, implantów z nowoczesnych
materiałów biodegradowalnych czy bioresorbowalnych. Główne kierunki rozwoju technologii medycznych
dotyczą opracowywania materiałów kompozytowych, wykorzystujących składniki niemetaliczne.
Zdalna telemedyczna asysta
w diagnostyce i terapii
Zdalna telemedycyna rozwija się również w kierunku rejestracji i przesyłania, często online, obrazu z przebiegu
zabiegów i operacji. Zdalna telemedycyna powinna być postrzegana jako narzędzie umożliwiające dyfuzję
profesjonalnej wiedzy medycznej, doświadczeń i dobrych praktyk – możliwość wykorzystania wyników
analizy w procesie dydaktycznym w szkoleniu młodych kadr itp. Szacuje się jednak, że największy potencjał
komercjalizacyjny tych technologii wynika z możliwości kontrolowania pracy lekarza, co może być największą
zachętą do wdrażania tych technologii dla menadżerów ochrony zdrowia i pacjentów i jednocześnie może
się spotkać z dużym oporem ze strony środowisk medycznych.
Technologie informatyczne
w obszarze zarządzania placówkami ochrony zdrowia
i wspomagania decyzji
Technologie informatyczne w tym obszarze to nowoczesne technologie, oparte na najnowszych
rozwiązaniach, takich jak: sieci neuronowe, które mają służyć do rejestrowania i przetwarzania danych oraz
generowania rozwiązań niezbędnych do wspomagania podejmowania decyzji zarządczych oraz medycznych.
Nowoczesne systemy wspomagania decyzji, w szczególności CBR, mają zdolność nie tylko gromadzenia
i przetwarzania dużych baz danych, ale również wypracowywania własnych algorytmów.
201
Technologia
Technologie mobilne
Uzasadnienie
Pod pojęciem technologia mobilna, należy rozumieć wszelkie urządzenia oraz oprogramowanie na nich
działające, które mogą być bez ograniczeń używane podczas zmian lokalizacji użytkownika. Ważnym aspektem
funkcjonowania urządzeń mobilnych jest wykorzystanie technologii bezprzewodowych – czyli transmisji
danych za pomocą bezprzewodowego medium (na określonej częstotliwości fal radiowych), bez konieczności
fizycznego podłączenia do sieci.
Technologie mobilne w wielu badaniach o charakterze foresightu technologicznego są wskazywane jako jeden
z kluczowych obszarów badawczych. Rozwiązania tego typu są wykorzystywane we wszystkich branżach: od usług,
przez edukację i rozrywkę, do sprzedaży, a pracownicy przedsiębiorstw coraz bardziej doceniają ich biznesową
użyteczność. Firmy wydają coraz więcej na rozwiązania mobilne, które zmieniają sposób ich funkcjonowania
oraz rolę pracowników w organizacji. Jak oszacowała firma doradcza IDC, która nazywa technologie mobilne
trzecią platformą (po erze mainframe i po architekturze klient-serwer), do 2014 roku użytkownicy urządzeń
mobilnych pobrali ponad 76 miliardów aplikacji mobilnych, co przełożyło się na wartość tego rynku szacowaną
na 35 miliardów dolarów. Jak wynika z badań opublikowanych przez TNS Polska pt.”Smartfonizacja Polaków
2014”, niemal co drugi Polak posiada smartfon.
Warto nadmienić również, że już w roku 2005 powstała Polska Platforma Technologii Mobilnych, zainicjowana
przez Krajowy Punkt Kontaktowy Programów Badawczych Unii Europejskiej oraz Polską Izbę Informatyki
i Telekomunikacji. Jest to sieć współpracy firm oraz jednostek badawczo-rozwojowych związanych
z technologiami komunikacji bezprzewodowej, działająca jako katalizator współpracy między tymi instytucjami.
Jej strategicznym celem jest integracja i wzmacnianie potencjału Polski i polskich firm w sferze usług, aplikacji
i technologii mobilnych w celu przyspieszonego rozwoju mobilnego i otwartego społeczeństwa informacyjnego
oraz zdynamizowania rozwoju gospodarczego kraju. Obecnie trudno ocenić aktywność tej sieci, niemniej
jednak kluczowe obszary badań i prac rozwojowych zidentyfikowane w strategii badań są wciąż aktualne (m.in.
łączące technologie mobilne z takimi obszarami zastosowań, jak edukacja, transport, handel, udostępnianie
treści, administracja czy też finanse). Nie dziwi zatem fakt, że technologie mobilne powinny być uważane za
jeden z kluczowych obszarów badań.
Technologie komunikacji
w obszarach wiejskich
Zarówno w Polsce, ale także w innych krajach o znacznym udziale obszarów niskozurbanizowanych, wciąż
aktualnym problemem jest zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu (tzw. problem ostatniej mili).
Problem wynika z małej efektywności ekonomicznej projektów infrastrukturalnych związanych z zapewnieniem
kablowego / światłowodowego dostępu do Internetu w terenach z rozproszoną siecią osadniczą. W Polsce
bodźcem dla lokalnych operatorów telekomunikacyjnych są programy dofinansowane ze środków PO
IG, niemniej jednak skala finansowania nie pozwala na objęcie inwestycjami wszystkich terenów. Prace
badawcze mogą koncentrować się na zmniejszeniu zużycia energii, zwiększeniu pasma, obniżeniu mocy czy też
zwiększeniu odporności na zakłócenia urządzeń telekomunikacyjnych. Do otwartych problemów badawczych
należy także zwiększanie wydajności mobilnych szerokopasmowych technologii dostępowych. Rozwój prac B+R
w tym zakresie może się wprost przyczynić do zwiększenia poziomu cyfryzacji mieszkańców województwa
oraz innych regionów, poprzez tworzenie wydajnych, ekonomicznych metod łączności bezprzewodowej na
terenach wiejskich. Badania w tym zakresie i powstające w ich wyniku rozwiązania powinny przyczynić się do
zmniejszenia wykluczenia informacyjnego mieszkańców terenów wiejskich, pozwalając im na lepszy dostęp
do informacji i wiedzy zgromadzonej w zasobach Internetu oraz szerokiego zakresu usług z obszaru e-biznesu
kategorii B2C, C2C, B2B oraz komunikacji z urzędami administracji publicznej G2C, C2G, G2B oraz B2G.
Technologie monitoringu
zagrożeń bezpieczeństwa
Badania nad bezpieczeństwem w ramach programów UE zostały zdefiniowane jako „prace badawcze
mające na celu identyfikację zagrożeń bezpieczeństwa oraz zapobieganie, zwalczanie, przygotowanie
i ochronę przed niezgodnymi z prawem lub zamierzonymi działaniami szkodliwymi dla społeczeństw
w Europie (jednostek, organizacji lub struktur, dóbr materialnych i niematerialnych oraz infrastruktury),
a także ograniczanie skutków i zapewnienie ciągłości działania po ewentualnym ataku terrorystycznym, jak
również po wystąpieniu klęsk żywiołowych lub katastrof przemysłowych”.
Jak wynika z powyższej definicji monitoring zagrożeń bezpieczeństwa stanowi bardzo szeroki obszar badawczy,
w ramach którego istotną rolę odgrywają badania związane z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi
(ang. ICT – Information and Communication Technologies). Rozwiązania informatyczne pomagają w sprawnym
monitorowaniu wielu zagrożeń, takich jak: zagrożenia komunikacyjne, klęski żywiołowe, katastrowy
przemysłowe, biologiczne, terrorystyczne oraz przestępcze. Wśród potencjalnych obszarów badawczych należy
wymienić technologie informacyjne związane ze zbieraniem, przetwarzaniem i klasyfikowaniem danych, np.
cyfrowe rozpoznawanie obrazów, modelowanie i wspomaganie decyzji z wykorzystaniem technik i narzędzi
zarządzania wiedzą, sztucznej inteligencji, symulacji komputerowej oraz analityki biznesowej, technologie
komunikacyjne odpowiedzialne za przesyłanie oraz bezpieczeństwo przesyłania i gromadzenia danych, ochrona
informacji realizowana za pomocą metod i technik , RFID, radionawigacja, technologie mobilne, identyfikacja
wspierana przez technologie biometryczne, tj. np. cyfrowe rozpoznawanie odcisków palców, twarzy, tęczówki/
siatkówki oka, głosu, charakteru pisma oraz podpisu. Biorąc pod uwagę wiele sytuacji kryzysowych, które
202
Technologia
Uzasadnienie
Technologie monitoringu
zagrożeń bezpieczeństwa
nastąpiły w ciągu ostatnich lat, jednym z bardziej istotnych obszarów jest zastosowanie ICT w monitoringu stanu
rzek i wczesna identyfikacja zagrożeń powodziowych. W tego typu rozwiązaniach informatycznych niezbędna
jest integracja wyników badań w zakresie wielu z ww. technologii. Ze względu na wiele zagrożeń dotyczących
bezpieczeństwa wewnętrznego oraz w zewnętrznego Polski, jak również coraz częstsze problemy wynikające
z anomalii pogodowych, badania w zakresie technologii monitoring zagrożeń bezpieczeństwa powinny być
traktowane jako priorytetowe.
Technologie zapewniające zaawansowaną automatyzację procesów
przemysłowych
Dynamiczny rozwój przemysłu spowodował wzrost złożoności procesów technologicznych oraz zaostrzenie
wymagań w stosunku do cen wyrobów oraz ich jakości. To z kolei wpływa na zwiększenie wymagań
wobec efektywności i skuteczności procesów przemysłowych oraz metod technik i narzędzi zarządzania
jakością wytwarzanych dóbr. Odpowiednio zaprojektowana automatyzacja procesów przemysłowych
prowadzi do zwiększania wydajności produkcji i redukcji kosztów oraz pozwala na zachowanie większej
kontroli nad procesami kontrolnopomiarowymi. Automatyzacja pozwala również na szybsze reagowanie
na zmiany potrzeb i preferencji klientów oraz lepsze dostosowanie produktów do ich potrzeb, dzięki
bardziej elastycznym systemom produkcyjnym. Obecnie, dzięki automatyzacji procesów przemysłowych,
możliwa jest nawet indywidualizacja produktów na masową skalę (ang. Mass Customization). Dzięki
wykorzystaniu zaawansowanych technologicznie, elastycznych linii produkcyjnych sterowanych komputerowo
i zintegrowanych z systemami wykorzystującymi technologie internetowe do konfiguracji produktów,
w wielu obszarach produkcji stało się możliwe adresowanie indywidualnych potrzeb klienta, z zachowaniem
kosztów na poziomie bliskim poziomowi kosztów produkcji masowej.
Efektywne funkcjonowanie systemów sterujących procesami produkcyjnymi wiąże się z koniecznością
zapewnienia infrastruktury sprzętowej oraz specjalistycznego oprogramowania. Do podstawowych
funkcjonalności systemów tej klasy należą: wspomaganie projektowania wyrobów, sterowanie obrabiarkami
oraz całymi liniami produkcyjnymi, udostępnianie danych dotyczących produkcji i dystrybucji wewnętrznym
działom firmy i jej partnerom działającym w ramach łańcucha dostaw, monitorowanie stanu zapasów wyrobów
gotowych oraz surowców, podzespołów i części do produkcji, planowanie produkcji, organizacja magazynu,
optymalizacja tras transportu, śledzenie zamówień i dostaw, automatyczna realizacja działań produkcyjnych
oraz statystyczna kontrola jakości produkcji. Funkcjonalności te oferują systemy różnych kategorii, do których
zalicza się systemy związane z projektowaniem – CAD (ang. Computer Aided Design), prowadzeniem obliczeń
inżynierskich – FEMS (ang. Finite Element Method Systems), systemy wspierające działania produkcyjne –
CAM (ang. Computer Aided Manufactuing), SCADA (ang. Supervisory Control and Data Acquisition), CNC (ang.
Computerized Numerical Control) oraz HMI (ang. Human-Machine Interface Systems).
Do pełnej automatyzacji działań produkcyjnych często są potrzebne kompleksowe rozwiązania mechatroniczne,
składające się z warstwy sprzętowej (roboty, centra obróbcze, skanery 3D, układy sensoryczne, kamery, sterowniki,
serwonapędy, silniki, przetwornice częstotliwości, elektrozawory) oraz programowej (systemy dedykowane
konkretnym elementom sprzętowym, często wykorzystujące metody sztucznej inteligencji i symulacji
komputerowej). Na potrzeby gromadzenia oraz analizy i dystrybucji danych produkcyjnych, w oprogramowaniu
warstwy biznesowej przedsiębiorstw, są stosowane przemysłowe bazy i hurtownie danych, rozwiązania
z kategorii analityki biznesowej (ang. Business Analytics), drążenia danych (ang. Data Mining), zarządzania
wiedzą (ang. Knowledge Management Systems) oraz przepływu pracy (ang. Workflow Management Systems).
Bariera wejścia, związana z rozpoczęciem badań w tym obszarze, jest wysoka (kadry, infrastruktura), jednak
pokonanie jej otwiera możliwości realizowania interdyscyplinarnych projektów rozwojowych, angażujących
przedstawicieli świata nauki oraz podmioty gospodarcze reprezentujące różne gałęzie gospodarki. Badania
realizowane w tym obszarze mogą przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności polskich produktów na
rynkach krajowym i międzynarodowych oraz zmniejszyć zalew tanich i złej jakości produktów z Chin oraz
państw, które konkurują głównie ceną, dostarczając wyrobów o małej trwałości czy nawet niebezpiecznych
dla użytkowników. Są to główne powody, dla których technologie zapewniające zaawansowaną automatyzację
procesów przemysłowych powinny stanowić obszar adresowany przez główny nurt badań.
Technologie
inteligentnych budynków
Technologie inteligentnych budynków dostarczają wielu nowych możliwości programowania i integracji
urządzeń elektrycznych i multimedialnych, obecnych w przestrzeni zabudowań. Dzięki odpowiednim
rozwiązaniom systemy takie dostosowują się do rytmu życia swoich użytkowników. Sterowanie systemami
obsługującymi budynek przebiega w wygodny i intuicyjny sposób. Może być ono realizowane lokalnie, zdalnie
lub całkowicie automatycznie po odpowiednim zaprogramowaniu funkcji urządzeń i instalacji.
Technologie inteligentnych budynków wprowadzają również, oprócz komfortu, nową jakość bezpieczeństwa.
Ponadto integracja systemów z infrastrukturą Internetu pozwala na proste i wygodne sterowanie budynkiem
oraz na jego monitoring, niezależnie od lokalizacji użytkownika. Jest to możliwe dzięki technologiom mobilnym,
które umożliwiają bezprzewodową komunikację z budynkiem, za pomocą urządzeń takich, jak smartfon, tablet
lub laptop. Obecnie komunikacja zdalna z inteligentnymi instalacjami to już standard.
203
Technologia
Technologie
budynków
inteligentnych
Uzasadnienie
Technologie inteligentnych budynków pozwalają zintegrować dowolne urządzenia elektryczne, w jakie jest
wyposażony budynek, wprowadzając pełną automatykę. Realizacja systemów zarządzania budynkami jest
prowadzona z wykorzystaniem systemu czujników i detektorów oraz innych układów elektronicznych, które
sprzętowo i programowo są zintegrowane ze znajdującymi się w budynku instalacjami. Typowe rozwiązania
oferują funkcjonalności związane m.in. ze sterowaniem ogrzewaniem oraz oświetleniem (oświetlenie,
rolety), monitorowaniem obecności, pełnieniem funkcji alarmowych, ochroną przeciwpożarową, adaptacją
do warunków pogodowych czy też kontrolą dostępu. Pozwalają również na definiowanie przez użytkownika
swoich własnych, w pełni dostosowanych do potrzeb scenariuszy, które po uruchomieniu będą automatycznie
konfigurować odpowiednie urządzenia i instalacje.
Potencjalne badania w tym obszarze mogą sprowadzać się do stworzenia rozwiązań, których instalacja nie
wymagałaby istotnych prac remontowych. Istnieje duży potencjał w zakresie prac badawczych w takich
obszarach, jak elektronika, automatyka czy mechatronika.
Także oprogramowanie może stanowić interesujące źródło projektów badawczych i prac rozwojowych (np.
optymalizacja pracy urządzeń grzewczych na podstawie danych budynku, danych historycznych i prognozy
pogody, optymalne sterowanie oświetleniem w zależności od pory dnia i roku). Prace mogą dotyczyć rozwiązań
prostych oraz bardziej zaawansowanych, bazujących na technikach, metodach i narzędziach sztucznej
inteligencji.
Badania prowadzące do powstawania tanich rozwiązań mogą bezpośrednio wpłynąć na koszty użytkowania
zabudowań, wykorzystywanych zarówno przez osoby prywatne (mieszkania, apartamenty, domy
jednorodzinne), jak również firmy (hale produkcyjne, pomieszczenia wykorzystywane do prac biurowych czy
przez pracowników wiedzowych, tj. inżynierów oraz kadrę naukową prowadzących prace w laboratoriach oraz
biurach projektowych).
Technologie pozwalające na
zwiększanie tzw. doświadczenia użytkownika (ang.
user experience, UX)
Termin user experience (UX) odnosi się do całości wrażeń, jakich doświadcza użytkownik podczas korzystania
z produktu interaktywnego (dotyczyć to może oprogramowania, interfejsów użytkownika, stron internetowych
czy też urządzeń elektronicznych). Podnoszenie poziomu doświadczenia użytkownika wymaga zwykle działań
związanych z polepszeniem wrażeń wzrokowych, funkcjonalności, ergonomii czy też użyteczności danego
produktu. Warto podkreślić, że sukces wielu firm w dużej mierze był zasługą wyższego poziomu użyteczności
niż samej funkcjonalności i parametrów technicznych produktów (np. produkty firmy Apple).
Badania użyteczności są niezwykle istotne, ponieważ uwzględnienie ich wyników pozwala na poprawę
projektowanego produktu tak, aby lepiej spełniał wymagania użytkowników. Najważniejszym aspektem badań
użyteczności jest zaangażowanie użytkowników w proces projektowania. Dzięki badaniom można zobaczyć, jak
rozwijane rozwiązania sprawdzają się w praktyce.
W badaniach użyteczności wykorzystuje się wiele technik i narzędzi pozwalających na lepsze zrozumienie
potrzeb użytkowników produktów interaktywnych. Laboratoryjne badania użyteczności wymagają zaproszenia
uczestników do udziału w sesji prowadzonej w specjalnie przygotowanych do tego celu laboratoriach.
Obserwatorzy zwykle śledzą testy przez lustro weneckie lub przez przekaz wideo kierowany do pobliskiego
pomieszczenia. W badaniach tego typu wykorzystywane są technologie pozwalające na rejestrowanie
obrazu akcji na monitorze (oprogramowanie rejestrujące np. Camtasia, kamery cyfrowe, sprzęt audio do
rejestracji i odtwarzania komentarzy użytkownika i moderatora). Możliwe jest również prowadzanie badań
użyteczności w formie zdalnej, co oznacza, że badacz i uczestnicy mogą się znajdować w różnych miejscach.
W takim wariancie są wykorzystywane technologie internetowe oraz oprogramowanie pozwalające na
nagrywanie sesji z osobą wykonującą zadania na zdalnym komputerze, oglądanie na żywo działań osoby
testującej i uzupełnianie na bieżąco obserwowanego testu notatkami oraz zbieranie dokumentacji,
uzupełnianie jej o niezbędne elementy i stworzenie prezentacji lub dokumentacji z przeprowadzonej sesji
badawczej. W badaniu użyteczności produktów interaktywnych, takich jak systemy informatyczne, bazujące
na technologiach internetowych, stosuje się tak zwany clicktracking. Technologie clicktrackingu wykorzystują
system wizualizacji aktywności użytkownika na stronie internetowej, by śledzić kliknięcia użytkowników.
Informacje takie są podstawą do zmian projektu tak, aby produkt lepiej wspierał potrzeby użytkownika
i w bardziej pozytywny sposób oddziaływał na całość wrażeń doświadczanych podczas korzystania z produktu
interaktywnego. Bardziej zaawansowane technologie, takie jak eyetracking, zwane również okulografią,
pozwalają śledzić ruch gałek ocznych użytkownika i mierzyć czas, w którym oczy badanego koncentrują się
na danym punkcie ekranu. Badania tego typu są realizowane na przeznaczonych do tego celu urządzeniach
o nazwie eyetracker, które są wyposażone w odpowiednie oprogramowanie. Wyniki badań mogąbyć
prezentowane w różny sposób, np. jako mapa cieplna, która pokazuje obszary koncentracji użytkownika
w formie plam, odpowiednio kodowanych kolorami, lub jako mapa fiksacji, gdzie obszary koncentracji linii
wzroku są oznaczane kołami połączonymi przez sakady, czyli skoki linii wzroku badanych, pokazujące ścieżkę
jaką pokonało oko podczas oglądania strony. Wyniki badań eyetrackingowych mogą być również prezentowane
w postaci wideo, na którym ukazuje się kolejne obszary koncentracji wzroku oraz skoki między nimi. Warto
również podkreślić, że jednym z ważnych obszarów zastosowań UX jest branża medyczna, co daje możliwość
prowadzenia interdyscyplinarnych badań w obrębie dwóch inteligentnych specjalizacji regionu.
204
Technologia
Uzasadnienie
Technologie pozwalające
na zwiększanie tzw. doświadczenia użytkownika
(ang. user experience,
UX)
Ze względu na bardzo duże znaczenie rozwiązań bazujących na technologiach Internetu, zarówno dla osób
prywatnych, jak i firm i urzędów, oraz specyfikę projektowanych urządzeń, które – niezależnie od gałęzi przemysłu –
bazują na interaktywności, a interfejs użytkownika w dużej mierze determinuje użyteczność rozwiązania, badania
w zakresie User Experience powinny być traktowane jako obszar priorytetowy.
Tkaniny inteligentne
Inteligentne tkaniny to materiały z włókien naturalnych i syntetycznych wykorzystywane m.in. w takich
dziedzinach, jak architektura, biotechnologia, budownictwo, medycyna, produkcja mebli, rolnictwo, przemysł
transportowy, wojskowość czy sport. Spektrum możliwych zastosowań jest bardzo szerokie.
Jedną z form realizacji inteligentnych tkanin jest tak zwana elektronika noszona. Tekstylia te z jednej strony
wykazują cechy sensoryczne, a z drugiej – pozwalają na budowanie włóknistych siłowników, stwarzając tym
samym możliwości konstrukcji specjalnej klasy układów automatycznej regulacji.
Jak wiadomo, od dłuższego czasu Polscy naukowcy (Uniwersytet Łódzki) pracują nad grafenem – substancją, która
prawdopodobnie w najbliższych latach zrewolucjonizuje elektronikę. Celem jest wytworzenie, na bazie tego
materiału, atramentów i past drukarskich oraz opracowanie metody ich nadruku na powierzchnie do zastosowań
w tzw. elektronice elastycznej. Wszystko po to, by powstały tkaniny do produkcji „inteligentnej” odzieży, czyli
takiej, która pozwoli m.in. na monitorowanie parametrów życiowych ludzi.
W laboratoriach japońskich powstają inteligentne tkaniny, w które są wbudowane elektroniczne sensory. Dzięki
takim rozwiązaniom otwierają się nowe możliwości w zakresie monitorowania organizmu czy też otoczenia
zewnętrznego. Sensory stosowane w tkaninach mogą reagować na szereg bodźców termicznych, optycznych,
magnetycznych, dźwiękowych, elektrycznych czy też mechanicznych. Materiał może służyć na przykład do
przesyłania informacji o postępach w rehabilitacji, albo być stosowany jako pościel dla osób przewlekle chorych
i zmuszonych do leżenia w łóżku.
W laboratoriach kanadyjskich (Uniwersytet Concordia) są prowadzone prace nad tkaninami wykorzystywanymi
w produkcji ubrań, które przechodzą metamorfozę barwy i kształtu pod wpływem energii ruchów człowieka.
Tkaniny są przeplatane włóknami-ogniwami polimerowymi, generującymi, pod wpływem ruchów lub
naturalnego ciepła osoby noszącej ubranie, potencjał elektryczny, który być może przetwarzany np. w fotoefekty na powierzchni ubioru. Prototypy przekształcających się ubrań zaprezentowano podczas konferencji
„Smart Fabrics 2013”, która odbyła się w San Francisco. Tkaniny inteligentne mogą być także zintegrowane
ze zminiaturyzowanymi komputerami, możliwymi do umieszczenia w elementach ubrania lub przedmiotów
codziennego użytku (np. zegareku, okularach).
Badania w zakresie technologii tkanin inteligentnych można uznać za wysoce interdyscyplinarne, łączące
włókiennictwo, informatykę stosowaną, elektronikę, inżynierię materiałową, automatykę i metrologię oraz
dziedziny nauki związane bezpośrednio z danym obszarem zastosowań. Już same zastosowania medyczne
pozwalają na wskazanie dużej istotności badań w tym obszarze i konieczność traktowania ich jako priorytetowych.
Technologie druku przestrzennego
Technologia druku przestrzennego polega na wytwarzaniu (drukowaniu) na dedykowanych temu celowi
urządzeniach (drukarki 3D), zaprojektowanych cyfrowo, trójwymiarowych fizycznych obiektów. Do niedawna
technologia ta z powodu kosztów maszyn była dostępna wyłącznie dla wąskiej grupy specjalistów. Po opublikowaniu
w roku 2005, w ramach projektu RepRap, dostępnego dla każdego schematu budowy drukarki 3D, wraz
z niezbędnym do jej działania oprogramowaniem, podjęto prace nad upowszechnieniem tej technologii.
Obecnie wiele firm oferuje własne, stosunkowo tanie drukarki.
Początkowo technologia druku przestrzennego była jedynie jedną z metod szybkiego prototypowania,
używaną zarówno do budowania form, jak i samych prototypów. Wraz z postępami dokładności wykonania
obiektów przez drukarki 3D, stała się także metodą wykonywania gotowych produktów. Na razie przeszkodą
w rozpowszechnianiu się druku przestrzennego, oprócz ceny sprzętu, jest czas samego procesu druku
i ograniczenia w zakresie wykorzystywanych materiałów. Obydwa problemy są adresowane w prowadzonych
badaniach. Według naukowców tworzywa sztuczne to dopiero początek. Społeczność naukowa testuje już
wosk, metale szlachetne, nylon, specjalną porcelanę a nawet czekoladę.
Interesującym nowych obszarem badawczym jest wykorzystanie technologii druku 3D w branży medycznej
na styku takich obszarów, jak implantologia, ortopedia i implantoprotetyka (możliwość prowadzenia
interdyscyplinarnych badań na styku dwóch inteligentnych specjalizacji regionu). Jest już pierwsza osoba ze
sztuczną żuchwą wydrukowaną z tytanu oraz buty dla lekkoatletów z nylonu, które idealnie przylegają do stopy.
Eksperci z laboratorium Xeroxa PARC rozwijają projekt “drukowalnej elektroniki”. Dzięki niemu być może już
niedługo będziemy mogli sobie wydrukować własne elementy elektroniki użytkowej.
205
Technologia
Uzasadnienie
O potencjale technologii druku przestrzennego w zakresie badań oraz komercjalizacji mogą świadczyć
sukcesy osiągane przez polską firmę Zortrax (nominacja do grupy 50 najbardziej innowacyjnych
firm w Polsce przez magazyn BRIEF), która podpisała duży kontrakt z firmą Dell na dostawy sprzętu.
Technologie druku przestrzennego mogą zrewolucjonizować produkcję różnych wyrobów. W niedalekiej
przyszłości, dzięki technologii druku przestrzennego będzie można znacznie zmniejszyć koszty produkcji
i realizować działania produkcyjne bez rozbudowanego i kosztownego zaplecza przemysłowego. Jak już
wspomniano, bardzo ważnym obszarem zastosowań jest medycyna, gdzie technologie druku przestrzennego
umożliwiają tworzenie skomplikowanych i trwałych implantów oraz protez. Bez wątpienia obszar ten należy
uznać za priorytetowy.
Internet
przedmiotów
(ang. Internet of things)
Internet przedmiotów (ang. Internet of Things, IoT) to pojęcie opisujące połączenie w sieć różnych (niemalże
wszystkich) rodzajów urządzeń. Za tym pojęciem kryje się wizja, w której różne urządzenia czy przedmioty
codziennego użytku są połączone odpowiednią infrastrukturą informatyczną, w celu dostarczenia użytkownikom
całej gamy nowych aplikacji i usług.
Definicja Internetu rzeczy jest oparta na trzech filarach, odnoszących się do cech inteligentnych obiektów:
umożliwić identyfikację siebie (wszystko jest w stanie się przedstawić), zapewnić komunikację (wszystko może
się komunikować) i współdziałać (wszystko może wzajemnie na siebie oddziaływać). Wdrożenia koncepcji
Internetu rzeczy mogą dotyczyć różnych obszarów – od urządzeń gospodarstwa domowego, przez systemy
zdalnego odczytywania liczników po monitorowanie zużycia zasobów, czy warunków środowiskowych
lub stanu zdrowia. Spektrum możliwych zastosowań wydaje się być bardzo szerokie i zawiera: inteligentne
domy i budynki, inteligentne miasta, inteligentne sieci zdrowia, inteligentny przemysł, inteligentne sieci
energetyczne, inteligentne systemy pomiarowe oraz monitorowanie środowiska i zagrożeń. Liczba zastosowań
będzie rosła ze względu na liczbę urządzeń podłączonych do Internetu. Według szacunków, w 2015 roku liczba
urządzeń podłączonych do Internetu ma być równa 25 miliardom, a w roku 2020 wyniesie 50 miliardów.
Internet rzeczy wymusi zmianę powszechnie wykorzystywanej architektury systemów informatycznych
z architektury klient-serwer na architekturę zorientowaną na usługi (ang. SOA, Service Oriented Architecture).
Podstawowym środowiskiem wdrożeniowym dla Internetu rzeczy jest chmura obliczeniowa (ang. Cloud
Computing). Kolejnym elementem powiązanym z Internetem rzeczy są technologie semantyczne, pozwalające
na sprawne zarządzanie informacją, które uwzględniają kontekst i relacje między danymi. Urządzenia
w Internecie rzeczy powinny być małe i tanie. W związku z tym pojawiły się wymagania odnośnie do niskiego
zużycia energii, minimalnego wykorzystania zasobów oraz mechanizmów samokonfiguracji i samozarządzania,
a także rozwiązań odpornych na uszkodzenia. Kolejnym obszarem badawczym są protokoły komunikacyjne,
wspierające samoorganizację, dzięki której urządzenia autonomicznie tworzą logiczne połączenia między sobą.
W ramach niezbędnej infrastruktury wymienia się trzy kluczowe warstwy: percepcji, transportową i aplikacji.
Warstwa percepcji obejmuje sensory, elektroniczne identyfikatory oraz tagi elektroniczne kodowane przez
RFID. Warstwa transportowa zapewnia przetwarzanie danych z czujników, przechowywanie i przekazywanie.
Przesyłanie danych wymaga technologii komunikacyjnych. Wykorzystywane są najczęściej następujące
technologie bezprzewodowe: sieci komórkowe (2G, 3G, 4G), WiFi, Bluetooth, ZigBee, Z-Wave, 6LoWPAN.
Najbardziej rozbudowana jest warstwa aplikacji, której rolą jest dostarczenie usług i aplikacji dla użytkownika.
Przewiduje się, że obszarami, w których znajdą zastosowanie rozwiązania w zakresie Internetu rzeczy dotyczą
dziedzin związanych z ochroną środowiska, nadzorem procesów technologicznych, medycyną, robotyką,
wojskowością, ochroną mienia, nadzorem inteligentnych budynków oraz zastosowaniami domowymi.
W zasadzie spektrum możliwych zastosowań jest nieograniczone, co stanowi o wysokim priorytecie badań
w tym obszarze. Ponadto wdrożenia rozwiązań Internetu rzeczy są spójne ze strategiami wymienionymi
w Narodowym Programie Foresight „POLSKA 2020”, którego celem jest „identyfikacja powstających technologii
generycznych, które posiadają potencjał wytworzenia najwyższych korzyści gospodarczych oraz społecznych”.
Technologie autonomicznych i mobilnych robotów
Robotami nazywamy urządzenia techniczne, zastępujące człowieka przy wykonywaniu określonych czynności
manipulacyjnych, przystosowane do realizacji różnych programów ruchu manipulacyjno-transportowego,
mające na celu wykonywanie różnorodnych zadań. Aktualnym obszarem badań i prac rozwojowych jest tworzenie
zaawansowanych konstrukcji mobilnych (czyli pozwalających robotom na zmianę położenia w przestrzeni) oraz
o dużym zakresie autonomii (przez odbiór i przetwarzanie informacji dochodzących z zewnątrz, samodzielne
podejmowanie decyzji oraz interakcje z otoczeniem).
Jednym z kryteriów podziału robotów mobilnych jest rodzaj układu napędowo-jezdnego. Wyróżnia się roboty
kołowe, gąsienicowe, latające, pływające, kroczące, pełzające oraz hybrydowe. Innym kryterium może być
przeznaczenie robota. W takim ujęciu można wyróżnić roboty interwencyjno-inspekcyjne, transportowe,
bojowe, usługowe. Roboty mobilne są wykorzystywane w sytuacjach niebezpiecznych lub uciążliwych
dla człowieka oraz takich, w których jest wymagana duża precyzja i powtarzalność działań. Najczęściej
wykorzystywane obecnie rozwiązania konstrukcyjne to układy kołowe, które są stosunkowo proste w realizacji
i efektywne energetycznie. Ze względu na umiarkowanie dobre właściwości jezdne w zróżnicowanym terenie,
są czasami zastępowane przez roboty gąsienicowe.
Roboty autonomiczne charakteryzują się przede wszystkim zdolnościami do samodzielnego podejmowania
decyzji i działania na podstawie obserwacji środowiska. Kluczowym elementem ich architektury są sensory,
za pomocą których robot monitoruje zmiany w środowisku funkcjonowania, moduł odpowiedzialny
za podejmowanie decyzji oraz efektory, którymi oddziałuje na środowisko.
206
Technologia
Uzasadnienie
Technologie autonomicznych i mobilnych robotów
Zastosowania robotów mobilnych i autonomicznych są bardzo szerokie i obejmują takie dziedziny, jak:
przemysł (produkcja – operacje segregowania i łączenia części, diagnostyka, obróbka powierzchniowa,
kontrola i testowanie produktów, transport i magazynowanie), medycyna (leczenie, obsługa, rehabilitacja
i pielęgnacja chorych), prace domowe i obsługa inteligentnych domów, militaria (stosowanie robotów
w warunkach niebezpiecznych dla człowieka), badania miejsc, których eksploracja jest dla człowieka trudna,
sondy kosmiczne, działania w zakresie bezpieczeństwa (działania antyterrorystyczne i przeciwdziałanie
zagrożeniom życia ludzkiego).
Obszary badawcze są związane z dwoma komplementarnymi elementami konstrukcji robotów – platformą
sprzętową, która jest integralną częścią tego typu rozwiązań oraz softwareową, która realizuje program
robota i dostarcza środowiska programowania jego działań. Za pomocą platformy sprzętowej robot porusza
się w środowisku i na nie oddziałuje. Oprogramowanie steruje pracą robota i wyposaża go w inteligentne
umiejętności realizacji działań. Badania mają charakter interdyscyplinarny i dotyczą takich obszarów, jak:
mechatronika, elektronika, inżynieria oprogramowania, sztuczna inteligencja, rozproszona sztuczna inteligencja
(ang. Distributed Artificial Intelligence), nauki kognitywne, czy socjologia oraz ekonomia, które mają duże
znaczenie w sytuacji, gdy mamy do czynienia z wieloma robotami, które wspólnie, w sposób skoordynowany,
rozwiązują przydzielone im zadania. Jak pokazuje spektrum możliwych zastosowań, należy uznać technologie
autonomicznych i mobilnych robotów za bardzo istotny obszar badań.
Technologie przetwarzania dużych zbiorów danych (ang. Big data)
Technologie Big Data są związane z poszukiwaniem i wykorzystaniem wartości biznesowej, ukrytej w bardzo
dużych wolumenach danych pochodzących z różnych źródeł. Ilość danych przetwarzanych w firmach
stale rośnie. Dotyczy to nie tylko danych zapisywanych przez aplikacje firmowe. W zasobach dyskowych są
przechowywane pliki, takie jak np.: dokumenty, arkusze kalkulacyjne, grafika czy materiały wideo. Składowanie
oraz przetwarzanie typowych zasobów dopracowano już wiele lat temu. Problemy pojawiają się, gdy trzeba
łączyć dane z różnych źródeł, gdy charakterystyka tych strumieni odbiega od typowych podziałów na serwisy
transakcyjne, analitykę biznesową i składowanie informacji. Cechą wyróżniającą technologie Big Data
jest idea 4V (Volume, Variety, Velocity, Value). Podstawową cechą Big Data jest duża ilość gromadzonych
i przetwarzanych danych (Volume). O dużych zbiorach danych mówi się, gdy ich ilość przekracza 100 terabajtów,
a często zbiory są liczone w petabajtach. Variety opisuje różnorodność analizowanych danych i informacji.
Organizacje korzystają z danych z różnych źródeł. Zazwyczaj dane pochodzą z systemów transakcyjnych, ale
w przypadku Big Data można mówić o wielu innych źródłach, tj. serwisach webowych, sieciach
społecznościowych, skanerach RFID czy systemach sensorów. Co więcej, takie dane są nieustrukturyzowane,
a ich format zależy od źródła, z którego pochodzą. Przetwarzanie i analiza wymaga odpowiedniego dostosowania.
Kolejny element (Velocity) mówi o zmienności i szybkości dostaw danych. W przypadku baz transakcyjnych
większość danych nie ulega zmianie, ponieważ dopisywane są tylko nowe rekordy i aktualizowane inne zapisy.
Hurtownie danych są zasilane strumieniami danych o dużym wolumenie. Ostatni element (Value) reprezentuje
wartość, jaką możemy uzyskać z połączenia wszystkich poprzednio wymienionych czynników. Dane
w surowej postaci nie stanowią dużej wartości, jednak po odpowiednim przetworzeniu pod kątem określonej
decyzji czy sytuacji problemowej, ich wartość wzrasta.
Środowisko, w którym są wykorzystywane technologie Big Data może być opisane przez następujące charakterystyki:
bardzo duży wolumen danych wynikający ze złożoności procesów, personalizacji oferty i tendencji dopasowania
oferty do nawet najmniejszych grup czy pojedynczych klientów; nieznane pochodzenie, struktura i zawartość danych,
z których firmy korzystają i używają w analizach; duża zmienność danych w czasie wiążąca się z dynamiką
i złożonością modeli biznesowych, w jakich funkcjonują przedsiębiorstwa.
Zastosowanie technologii Big Data jest bardzo szerokie. Są firmy, które chcą wykorzystywać dane z sieci
społecznościowych w celu lepszego zarządzania relacjami z klientem. Inne, które gromadzą bardzo duże wolumeny
danych, często mają kłopot z ich przetwarzaniem. Z Big Data będą korzystały firmy, które personalizują sprzedaż
i działania marketingowe. W przypadku dużego wolumenu klientów, każde nowe źródło informacji może
pozytywnie wpłynąć na efektywność sprzedaży. Na przykład firmy telekomunikacyjne coraz aktywniej próbują
wykorzystywać dane dotyczące monitorowania swojej sieci, a banki – transakcji. Technologie przechowywania
i przetwarzania dużych zbiorów danych mają więc kluczowe znaczenie ze względu na kształtowanie procesów
biznesowych przedsiębiorstw oraz przyśpieszanie procesów podejmowania decyzji oraz ich jakości.
Technologie Big Data są obszarem bardzo intensywnych badań, dotyczących warstwy sprzętowej (urządzenia do
przechowywania zapewniające odpowiedni poziom niezawodności i bezpieczeństwa danych oraz efektywność
ich przetwarzania) oraz warstwy softwareowej w zakresie metod, technik i narzędzi związanych z dziedzinami
sztucznej inteligencji, analityki biznesowej, symulacji komputerowej, baz i hurtowni danych, kryptografii oraz
bezpieczeństwa danych.
Technologie przetwarzania dużych zbiorów danych (ang. Big data)
Co dwa lata ilość danych na świecie wzrasta przeszło dwukrotnie, a według prognoz, do roku 2020 zwiększy
się pięćdziesięciokrotnie. IDC, jedna z największych firm zajmujących się badaniem rynku teleinformatycznego
i twórca wielu analiz sektorowych, opublikowała wyniki badań Digital Universe, z których wynika, że ilość danych
w 2011 roku osiągnęła 1,8 zetabajta. Aby lepiej zobrazować tę wartość można przyjąć, że jest ona równoważna
pamięci potrzebnej do zapisania ponad 200 miliardów dwugodzinnych filmów w formacie HD. Jedna osoba, która
oglądałaby je przez całą dobę, potrzebowałaby na obejrzenie wszystkich, około 47 milionów lat. Taka dynamika
wzrostu ilości danych oraz liczba przekazów informacyjnych, z którymi mamy do czynienia na co dzień, powodują,
że zarządzanie tymi zasobami musi być realizowane z dużym wsparciem technologii ICT. W przeciwnym razie
nie poradzimy sobie ze zjawiskiem przeładowania informacyjnego (ang. Information Overload), które mówi
o paraliżu procesów percepcyjno-poznawczych, gdy stykamy się z tak dużą ilością informacji. Ze zjawiskiem tym
mamy do czynienia w ramach typowych codziennych zajęć, jak wykonywanie zadań w miejscu pracy. Rozwój
technologii Big Data będzie miał bardzo pozytywny wpływ na redukcję zjawiska przeładowania informacyjnego
i powinien być uznawany za priorytetowy.
207
119120
Technologia
Uzasadnienie
Produkcja energii odnawialnej z biomasy oraz
energetyka wykorzystująca biogaz
Rozwój odnawialnych źródeł energii może przyczynić się do zwiększenia potencjału województwa lubelskiego,
które ma duże możliwości wykorzystania technologii z tego zakresu.
W projekcie Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 wskazuje się na potrzebę
wspierania działań na rzecz produkcji energii z odnawialnych źródeł. Rozwój energetyki z biomasy powinien
być akcentowany szczególnie silnie, ponieważ województwo dysponuje rezerwą gruntów możliwych
do wykorzystania pod uprawy roślin energetycznych.
„Bioenergia w zakresie wytwarzania energii i ciepła” jest jedną z 18 niskoemisyjnych technologii energetycznych
uwzględnionych w Mapie drogowej SET-Planu 2011.
Według programu ochrony środowiska na lata 2012-2015 wykorzystanie energii biomasy ma bardzo duże
znaczenie w skali województwa. Zgodnie z diagnozą zawartą w projekcie RPO 2014-2020119, jako najbardziej
perspektywiczne w województwie lubelskim źródło energii odnawialnej należy traktować biomasę.
Prezes stowarzyszenia Lubelski Klub Biznesu wskazuje na hybrydyzację rozwiązań różnych nośników energii (np.
biomasy i nasłonecznienia) i budowanie biogazowni połączonych z fotowoltaiką, wprowadzanie inteligentnych
systemów przesyłania energii.
W badaniu Analiza sektora B+R i przemysłu energetycznego z punktu widzenia uczestnictwa województwa
lubelskiego…120, aż 26% respondentów uznało, że „Bioenergia w zakresie wytwarzania energii i ciepła”, to
technologia mająca szansę na rozwój w województwie lubelskim (ta technologia uzyskała najwięcej wskazań).
Produkcja energii odnawialnej ze słońca
W projekcie Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 wskazuje się na potrzebę wspierania
działań na rzecz produkcji energii z odnawialnych źródeł. Na rozwój energetyki słonecznej powinien być położony
szczególny nacisk, ponieważ – zgodnie z projektem RPO na lata 2014-2020 – województwo lubelskie jest położone
w rejonie, który (obok pasa nadmorskiego) jest uznawany za najlepszy do wykorzystania energii słonecznej
i stwarza szanse dla produkcji energii solarnej oraz szerokiego wykorzystywania ogniw fotowoltaicznych.
Produkcja energii słonecznej – termicznej oraz energii słonecznej – fotowoltaicznej znajduje się na liście 18
niskoemisyjnych technologii energetycznych uwzględnionych w Mapie drogowej SET-Planu 2011.
W badaniu Analiza sektora B+R i przemysłu energetycznego z punktu widzenia uczestnictwa województwa
lubelskiego… 15% respondentów uznało, że energia słoneczna – fotowoltaiczna, to technologia mająca szansę na
rozwój w województwie lubelskim (więcej wskazań uzyskała jedynie bioenergia w zakresie wytwarzania energii
i ciepła). Równocześnie 11% wskazało na energię słoneczną – termiczną.
Rozwój czystych technologii kopalnych
Ze względu na ochronę środowiska i konieczność przeciwdziałania zmianom klimatu, bardzo ważnym
zagadnieniem jest opracowanie czystych technologii pozyskiwania energii ze źródeł kopalnych, dzięki którym
możliwe będzie ograniczenie emisji gazów cieplarnianych. Jest to szczególnie istotne w kontekście polityki
klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej, zakładającej m.in. zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych
o 20% do 2020 r.
Czyste technologie węglowe to procesy przetwarzania węgla kamiennego i brunatnego dla
energetyki, transportu i przemysłu chemicznego, które mają na celu redukcję oddziaływania na
środowisko, ze szczególnym uwzględnieniem redukcji emisji CO2 i CH4. Czyste technologie węglowe
obejmują m.in. technologie naziemnego i podziemnego zgazowania węgla, spalania węgla w tlenie,
produkcji syntetycznych paliw gazowych i ciekłych (CTG, CTL), produkcji wodoru (CTH) i wyłapywania
CO2 ze spalin, geologicznego składowania CO2, wzbogaconego wydobycia ropy i gazu ziemnego
i wzbogaconego odmetanizowania węgla.
Szczególne znaczenie może mieć sztuczna fotosynteza, dzięki której można produkować benzynę, olej
napędowy lub gaz z dwutlenku węgla. Badania nad sztuczną fotosyntezą są prowadzone pod kierunkiem prof.
Nazimka z UMCS w Lublinie od 2004 r.
Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020, Zespół Studiów i Analiz Środowiskowych w Katowicach,
Lublin 2012.
120
K. Gromaszek, A. Kotyra, Raport końcowy z badania dziedzinowego „Analiza sektora B+R i przemysłu energetycznego z punktu widzenia uczestnictwa
województwa lubelskiego we wdrażaniu Europejskiego Strategicznego Planu Rozwoju Technologii Energetycznych (SET-Planu)”, Regionalny System Zarządzania
Zmianą Gospodarczą, Lublin 2013.
119
208
Technologia
Uzasadnienie
Produkcja energii ze źródeł geotermalnych
W projekcie Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 wskazuje się na potrzebę
wspierania działań na rzecz produkcji energii z odnawialnych źródeł. Na rozwój produkcji energii ze źródeł
geotermalnych powinien być położony duży nacisk, ponieważ szacunkowa wielkość zasobów energii wód
geotermalnych wynosi ok. 2,3 PJ.
Zgodnie z projektem RPO na lata 2014-2020 wykorzystanie energii ziemi ma stosunkowo duże znaczenie
w województwie lubelskim. Produkcja energii geotermalnej jest jedną z 18 niskoemisyjnych technologii
energetycznych zawartych w Mapie drogowej SET-Planu 2011.
Technologie poprawiające efektywność energetyczną w przemyśle
Efektywność energetyczna leży u podstaw europejskiej polityki energetycznej i jest jednym z głównych celów
strategii Europa 2020 na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu,
przyjętej przez Radę Europejską w czerwcu 2010 r. Zawiera ona cel w postaci redukcji zużycia energii pierwotnej
o 20% do 2020 r.
Emisje związane z pozyskiwaniem energii stanowią niemal 80% całkowitej emisji gazów cieplarnianych, dlatego
efektywne zużycie energii może znacząco przyczynić się do osiągnięcia celu w postaci gospodarki niskoemisyjnej
i walki ze zmianami klimatycznymi.
Rosnące ceny energii elektrycznej, a także chęć dbania o środowisko naturalne, skłaniają do poszukiwania
skutecznych metod minimalizowania zużycia energii. Istnieje wiele sposobów redukcji zużycia energii
elektrycznej, a w konsekwencji – kosztów na nią ponoszonych. Stosowane są różnego rodzaju rozwiązania
techniczne, m. in.: montaż wymienników ciepła, pomp ciepła oraz termostatów.
Efektywność energetyczna i metody redukcji emisji CO2 w przemyśle to jedna z 18 niskoemisyjnych technologii
energetycznych uwzględnionych w Mapie drogowej SET-Planu 2011.
Technologie poprawiające efektywność energetyczną w budynkach
Efektywność energetyczna leży u podstaw europejskiej polityki energetycznej i jest jednym z głównych celów
strategii Europa 2020 na rzecz inteligentnego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu,
przyjętej przez Radę Europejską w czerwcu 2010 r. Zawiera ona cel w postaci redukcji zużycia energii pierwotnej
o 20% do 2020 r. Emisje związane z pozyskaniem energii stanowią niemal 80% całkowitej emisji gazów
cieplarnianych, dlatego efektywne zużycie energii może znacząco przyczynić się do osiągnięcia celu w postaci
gospodarki niskoemisyjnej i walki ze zmianami klimatycznymi.
Budynki są odpowiedzialne za około 40% finalnego zużycia energii. Inwestowanie w działania na rzecz
efektywności energetycznej w budynkach może przynosić znaczne oszczędności energii, jednocześnie
wspierając wzrost gospodarczy, zrównoważony rozwój i tworzenie miejsc pracy. Powszechniejsze zastosowanie
efektywnych energetycznie urządzeń i technologii, w połączeniu z korzystaniem z energii odnawialnej, jest
efektywnym kosztowo sposobem wzmacniania bezpieczeństwa dostaw energii. Działania podejmowane w celu
zwiększenia efektywności energetycznej mogą obejmować między innymi wykonanie izolacji termicznych,
montaż okien o niskim współczynniku przenikania ciepła czy też sterowników klimatyzacji.
Efektywność energetyczna budynków jest jedną z 18 niskoemisyjnych technologii energetycznych
uwzględnionych w Mapie drogowej SET-Planu 2011.
Poprawa
efektywności
energetycznej, w tym
koncepcja smart grid
Z projektu Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 wynika, że istotnym obszarem
zainteresowania samorządu województwa jest poprawa efektywności energetycznej. Zgodnie z ustawą z dnia
15 kwietnia 2011 r. (Dz. U. nr 94, poz. 551 z późn.zm) o efektywności energetycznej, określenie to oznacza
stosunek uzyskanej wielkości efektu użytkowego danego obiektu, urządzenia technicznego lub instalacji,
w typowych warunkach ich użytkowania lub eksploatacji, do ilości zużycia energii przez ten obiekt, urządzenie
techniczne lub instalację, niezbędnej do uzyskania tego efektu.
Inteligentne sieci energetyczne są jedną z 18 niskoemisyjnych technologii energetycznych uwzględnionych
w Mapie drogowej SET-Planu 2011.
8.3.
Ocena innowacyjności kluczowych technologii oraz potencjału jednostek w zakresie możliwości podjęcia badań w ich
obrębie do roku 2020
Kolejna tabela zawiera wynik pracy ekspertów w ramach badań delfickich, których celem było m.in. wskazanie skali innowacji,
potencjału kadrowego i infrastrukturalnego jednostek naukowych z województwa lubelskiego, znaczenie technologii dla
zwiększenia konkurencyjności firm i wzrostu zatrudnienia w regionie oraz szacowany okres wdrożenia technologii. Cieniowaniem
w kolorze jasnoczerwonym zaznaczono wybrane, najbardziej perspektywiczne technologie w obrębie każdej z inteligentnych
specjalizacji.
209
210
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Świat
Kraj
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Biotechniczne
metody ochrony roślin i zwierząt
przed
organizmami
szkodliwymi
Biotechnologia
przemysłowa
Biogospodarka
Duży
Duży
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarkowany/
Duży
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarkowane/
Duże
Umiarkowane/
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane
Umiarkowane
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2020
Do roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Biotechnologia, jako dziedzina multidyscyplinarna,
rozwija się bardzo intensywnie i wszelkie znaczące
działania innowacyjne we wskazanym obszarze budzą
zainteresowanie na poziomie światowym.
• Szczególną rolę spełniają tutaj wprowadzane nowe metody
produkcji.
• W naszej rzeczywistości gospodarczej innowacyjność
biotechnologii
przemysłowej
można
rozpatrywać
na poziomie kraju.
• Jednostki naukowe Lubelszczyzny dysponują bardzo dużym
potencjałem kadrowym we wskazanym obszarze, szczególnie
w odniesieniu do biochemii, biofizyki, nauk medycznych
i rolniczych, który do tej pory nie jest w należyty sposób
wykorzystywany. Przy współpracyz jednostkami naukowymi
krajowymi i zagranicznymi należy ocenić jako wysoki.
• Jednostki naukowe Lubelszczyzny są wyposażone
w aparaturę badawczą bardzo wysokiej jakości – poziom
światowy. Multidyscyplinarne badania otworzyłyby też
możliwość współpracy między jednostkami naukowymi.
• Lubelskie uczelnie (szczególnie UP) posiadają nowoczesną
bazę badawczą (CLA).Obecnie, biotechnologie przemysłowe
są wyznacznikiem postępu i nowoczesności produkcji
przemysłowej. Rozwój biotechnologii przyczyniłby
się do zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw
reprezentujących ten obszar.
• Ze względu na skalę zniszczeń dokonywanych przez
patogeny roślin w corocznych zbiorach, biotechniczne
metody ochrony roślin i zwierząt przed organizmami
szkodliwymi zyskują na znaczeniu, a ich innowacyjność
pozostaje na poziomie światowym.
• Jednostki naukowe Lubelszczyzny mają wyspecjalizowaną
kadrę w obszarze biologii, biotechnologii, uprawy roślin.
• Jednostki naukowe (np. UP) posiadają wysokiej klasy
aparaturę badawczą.
• Ze względu na profil produkcji wielu firm regionu lubelskiego
technologie te miałyby niewątpliwie wpływ na zwiększenie
ich konkurencyjności przez obniżenie kosztów produkcji
rolnej, zwiększenie jej wydajności i jakości produktów.
Dodatkowy komentarz autorów / ekspertów
uczestniczących w badaniach delfickich
Duży
Kraj/ Świat
Kraj/ Świat
Innowacyjne
technologie obróbki żywności
i paszy (łącznie
z
pakowaniem
i
technologiami z dziedzin
n i e z w i ą za ny c h
z żywnością)
Nanotechnologie
w wytwarzaniu
materiałów
funkcjonalnych
do zastosowań
w przemyśle spożywczym
Umiarkowany
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarkowane/
Duże
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Małe/
Umiarkowane
Umiarkowane
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2020/Po
roku 2020
Do roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Nanotechnologie od kilku lat są oceniane jako najbardziej
innowacyjne w odniesieniu do większości technologii
przemysłowych.
• Proponowana tematyka cieszy się międzynarodowym
zainteresowaniem,
szczególnie
w
odniesieniu
do zapewnienia trwałości produktów spożywczych.
• Jednostki naukowe dysponują wykwalifikowaną kadrą,
szczególnie w dziedzinie biofizyki, biochemii, ochrony
środowiska, badań biomateriałów, jednak ze względu
na nowość nanotechnologii, obecny potencjał kadrowy
jednostek naukowych z województwa lubelskiego należy
ocenić jako umiarkowany.
• Lubelskie uczelnie mają pewien potencjał w zakresie
infrastruktury badawczej – szczególnie Politechnika
Lubelska. Ale ogólnie ze względu na unikalność aparatury
potencjał w zakresie infrastruktury należy ocenić jako co
najwyżej umiarkowany.
Produkty wytwarzane z udziałem tej technologii będą
się cechowały lepszą jakością i trwałością, co powinno
zwiększyć konkurencyjność firm.
• Innowacyjność w zakresie technologii obróbki żywności
i paszy oceniono na poziomie kraju – w ostatnich latach
obserwuje znaczący postęp w tym zakresie.
• Proponowane technologie są istotne, zapewniają
bezpieczne przechowywanie i transport żywności oraz,
tak ważną ze względu na ekologię – biodegradowalność.
Problematyka jest istotna na poziomie światowym.
• Kadry uczelni lubelskich reprezentują duży potencjał –
dotyczy to w szczególności uniwersytetów Przyrodniczego
i UMCS oraz Politechniki Lubelskiej. Lubelszczyzna
dysponuje potencjałem naukowym w obszarze chemii,
biotechnologii i nauk inżynieryjnych.
• Potencjał w zakresie infrastruktury należy ocenić
jako dobry, z tym że wymagający stałej rozbudowy
i unowocześniania.
• Lepszej jakości opakowania zapewniają również
lepszą jakość przechowywanych w nich produktów, co
powinno skutkować zwiększeniem konkurencyjności firm
stosujących nowe technologie.
Innowacyjne technologie obróbki żywności i paszy
powinny mieć duże znaczenie dla konkurencyjności firm
w regionie – ten aspekt produkcji ma znaczący wpływ
na trwałość, wysoką jakość i sprzedaż zarówno żywności,
jak i pasz.
211
212
Duży
Kraj
Region/Kraj
Technologie do
produkcji żywności
Technologie do
produkcji żywności ekologicznej
i przetwórstwa
rolno-spożywczego
Duży
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany/
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Duże
Umiarkowane/
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane/
Duże
Małe/
Umiarkowane
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2020
Do roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Produkcja ekologiczna, ze względu na rolniczy
charakter Lubelszczyzny, bez wątpienia podniosłaby
konkurencyjność producentów rolnych tego regionu
kraju.
• Jednostki naukowe Lubelszczyzny mają duży potencjał
kadrowy w dziedzinie uprawy roli i roślin (np. IUNGPIB) i ekologii (uczelnie wyższe Lubelszczyzny, IAPAN).
Szczególne znacznie w badaniach będą mieli także
pracownicy Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.
• Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie jak również UMCS
posiadają odpowiednią infrastrukturę. Ze względu
na liczne granty naukowe, potencjał w zakresie
infrastruktury jednostek naukowych można ocenić na co
najmniej umiarkowany.
• Ze względu na specyfikę regionu, technologie do
produkcji żywności ekologicznej i przetwórstwa rolnospożywczego powinny mieć duży wpływ na zwiększenie
konkurencyjności firm w regionie.
• Innowacyjność w tym zakresie należy ocenić na poziomie
kraju – choć można zaobserwować, głównie za sprawą
zachodnich firm i koncernów, znaczący postęp w tym
zakresie.
• Potencjał kadr naukowych należy ocenić jako duży,
szczególnie w obszarze biochemii i biotechnologii. Jest on
jednak wykorzystywany tylko w umiarkowanym zakresie.
• Lubelskie
uczelnie
posiadają
odpowiednią
infrastrukturę, szczególnie UP, ale potencjał jednostek
naukowych w tym zakresie wymaga stałej rozbudowy
i unowocześniania.
• Wprowadzenie nowych produktów, skierowanych
do specyficznych segmentów (wymagających), przyczyni
się do poprawy konkurencyjności firm.
Duży
Kraj
Świat
Te c h n o l o g i e
w s p o m a ga j ą c e
ocenę jakości surowców, rozwój
kryteriów gwarancji bezpieczeństwa
Technologie wykorzysty wane
w inżynierii genetycznej
Umiarkowany
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany/
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Małe/
Umiarkowane
Umiarkowane/
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Brak/ Małe
Umiarkowane/
Duże
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Po roku 2020
Do roku 2016/Do
roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Innowacyjność tych technologii należy ocenić na
poziomie świata – Europa, a w tym Polska, na skutek
zachowawczych (w dużej mierze nieuzasadnionych)
przepisów legislacyjnych zaniedbuje ten dział
biotechnologii.
• Jednostki naukowe dysponują wyspecjalizowaną kadrą
(biologia, biotechnologia).
• Pomimo ograniczeń legislacyjnych obowiązujących
w Polsce, potencjał kadrowy jednostek naukowych
w województwie lubelskim do podjęcia badań i prac
rozwojowych jest oceniany na duży.
• Technologie takie miałyby duże znaczenie dla
zwiększenia konkurencyjności firm w regionie tylko
w sytuacji istotnych zmian legislacyjnych dotyczących
GMO.
• Innowacyjność nie przekracza poziomu ogólnokrajowego.
Polska rzeczywistość w tym względzie dopiero od kilku lat
zaczęła sprzyjać także tej innowacyjności.
• Potencjał kadrowy jednostek naukowych należy ocenić
jako wysoki (duży) – funkcjonują tu uczelnie rolnicze,
medyczne, uniwersytet i politechnika (w szczególności
wydziały: mechaniczny i inżynierii środowiska).
• Jednostki naukowe (szczególnie UP, UMCS oraz
Politechnika Lubelska) dysponują aparaturą badawczą
światowej klasy. Dodatkowo, niektóre z nich projektują
i testują urządzenia służące do oceny jakości produktów
spożywczych.
• Ze względu na stale wzrastające wymagania
i oczekiwania dotyczące jakości produkcji, technologie
wspomagające ocenę jakości surowców mogą mieć
znaczący wpływ na zwiększenie konkurencyjności
firm w regionie. Jednak sama poprawa jakości ma
umiarkowane znaczenie dla wzrostu konkurencyjności
– większą rolę będzie odgrywała tutaj promocja
podkreślająca ten aspekt.
213
214
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Duży
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Kraj
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
Duży
Duży
Świat
Kraj
Czerwona
biotechnologia
Medycyna nuklearna (diagnozowanie i leczenie
chorób)
Duży
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Świat
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Biomarkery molekularne
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Duży
Duży
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarkowane
Duże
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane
Duże
Duże
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Po roku 2020
Po roku 2020
Po roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
Poniżej przedstawiono wynik pracy ekspertów w ramach badań delfickich w zakresie zaproponowanych technologii.
Technologie zapewniające lepszą jakościowo
żywność
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
• Technologia budzi w niektórych obszarach kontrowersje
(ma swoich zwolenników i przeciwników).
• Technologia w opinii ekspertów budzi duże wątpliwości
co do wpływu na konkurencyjność przedsiębiorstw
w regionie.
• Technologie w tym zakresie są nieustannie rozwijane
i doskonalone.
• Technologia może mieć wpływ na konkurencyjność
istniejących firm farmaceutycznych i tworzenie nowych.
• Biomarkery molekularne są szczególnie innowacyjne
w zakresie diagnostyki chorób i monitoringu ich leczenia.
Jest to przyszłość terapii celowanych.
• Innowacyjność w zakresie technologii zapewniających
lepszą jakościowo żywność należy ocenić na poziomie
kraju – kraje wysokorozwinięte ciągle wyprzedzają nas
pod tym względem.
• Kadra zarówno Uniwersytetu Przyrodniczego, jak
i UMCS oraz Uniwersytetu Medycznego i Politechniki
Lubelskiej reprezentuje pod tym względem wysoki
poziom.
• Potencjał w zakresie infrastruktury uczelni województwa
lubelskiego (UP, UMCS) jest duży, należy jednak pamiętać,
że wymaga ona stałej rozbudowy i unowocześniania.
Duży
Duży
Świat
Świat
Świat
Kraj
Świat
Medycyna nuklearna (zminiaturyzowane urządzenia
diagnostyczne)
Nanobiomedycyna
(diagnostyka i obrazowanie biologiczne)
Nanobiomedycyna
(dozowanie
substancji leczniczych)
Technologie
dla
zdrowia człowieka
związane z identyfikacją przyczyn i eliminowaniem chorób cywilizacyjnych
Technologie
dla
zdrowia człowieka
związane z opracowaniem i wdrażaniem protez, implantów z nowoczesnych materiałów
biodegradowalnych
czy bioresorbowalnych
Duży
Duży
Duży
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Duży
Duży
Duży
Duży
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarkowane
Duże
Duże
Duże
Umiarkowane
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane
Duże
Duże
Duże
Umiarkowane
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Po roku 2020
Do roku 2016
Po roku 2020
Do roku 2020
Do roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• W opinii ekspertów są już są zespoły interdyscyplinarne
pracujące w tym zakresie, ale to zapewne niewiele
i można jeszcze coś w tym kierunku uczynić
i doskonalone.
• Ze względu na region rolniczy, technologie
w tym obszarze będą miały duże znaczenie na
konkurencyjność przedsiębiorstw.
• Podstawą realizacji tych działań jest zgromadzony
sprzęt, ale także programy pozwalające na zakup
nowego sprzętu.
• Aktualnie badania mają charakter odkryć na poziomie
świata.
• Technologia jest przedmiotem światowych badań.
sprzęt, ale także programy pozwalające na zakup
nowego sprzętu.
• Technologia ma duże zastosowanie praktyczne.
• Technologia może mieć duży wpływ na konkurencyjność
firm w momencie jej wdrożenia, jednak w przypadku
technologii medycznych dosyć szybko następuje
wyrównanie poziomu między firmami, dzięki szybkiej
popularyzacji technologii. Początkowo barierą
we wdrożeniu tej technologii mogą być wysokie koszty.
215
216
Duży
Umiarkowany
Duży
Świat
Świat
Kraj
Świat
Technologie
dla
zdrowia człowieka
związane z poprawą
jakości życia osób
niepełnosprawnych
Technologie informatyczne w obszarze ochrony zdrowia
Technologie telemedyczne (monitorowanie rekonwalescencji i rehabilitacji)
Technologie telemedyczne mające zastosowanie w procesach leczenia, np.
służące do asystowania w diagnostyce i terapii
Umiarkowany
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany
Duży
Umiarkowany
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Małe
Umiarkowane
Umiarkowane
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Małe
Małe
Umiarkowane
Duże
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2016
Do roku 2016
Do roku 2016
Po roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Technologie te są przedmiotem światowych badań.
sprzęt, ale też programy pozwalające na zakup nowego
sprzętu.
• Zdaniem ekspertów rozwój tych technologii nie
wpływa istotnie na konkurencyjność danej jednostki,
a jedynie na jej prestiż.
• Istnieje szereg gotowych urządzeń. Przedmiotem jest
doskonalenie istniejących rozwiązań.
• Zdaniem ekspertów rozwój tych technologii nie
wpływa istotnie na konkurencyjność danej jednostki,
a jedynie na jej prestiż.
• Badania nad tą technologią stanowią ogólnoświatowy
trend wspomagania decyzji w świadomości pacjenta
i personelu medycznego.
• Konkurencyjne są duże firmy światowe, które zajmują
się tym od 10 lat.
i doskonalone.
Umiarkowany
Umiarkowany/
Duży
Kraj/ Świat
Kraj/ Świat
Kraj/ Świat
Internet przedmiotów (ang. Internet of things)
Technologie autonomicznych
i mobilnych robotów
Umiarkowany/
Duży
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany/
Duży
Mały/ Umiarkowany
Mały/ Umiarkowany
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarko-
Umiarko-
Umiarkowane
Małe/
wane
Małe/
wane
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Małe/ Umiarkowane
Małe/ Umiarkowane
Małe/ Umiarkowane
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2020
Do roku 2020
Po roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Proponuję rozwój technologii łączącej typowe
procesy wytwarzania z procesem tak zwanego „druku
3D”. Ważniejsze od samej technologii druku będzie
opracowanie
materiałów
wykorzystywanych
do
modelowania 3D, opartych na produktach naturalnych,
wytwarzanych w regionie. To powinno być priorytetem
w pracach badawczo-naukowych.
• Drukarki przestrzenne produkują wyspecjalizowane firmy
i konkurowanie z nimi, np. przez prowadzenie badań nad
nowymi rozwiązaniami w drukarkach 3D ma niewielki
sens. Kadra naukowa powinna skupić się raczej nad
wykorzystaniem tych drukarek w badaniach naukowych
w różnych dziedzinach (np. protetyka, prototypowanie).
• To niestety czysta strata pieniędzy i potencjału uczelni. Od
wielu lat promowany jest ten temat w wielu ośrodkach
naukowych. Wyniki są takie, że wydano pieniądze
na granty i projekty celowe, które nie mają żadnego
przełożenia na rozwiązania stosowane w praktyce.
Technologię tę należy raczej oceniać w aspekcie
„ciekawostek medialnych”, a nie rzeczywistego projektu
przydatnego dla społeczności regionu.
• Największe znaczenie w rozwoju technologii ma i będzie
miała Politechnika Lubelska.
• Wprowadzenie robotów do procesów produkcyjnych
na pewno zwiększa konkurencyjność niektórych firm,
w których automatyzacja procesów przemysłowych jest
możliwa.
• W pierwszej kolejności powinien być podniesiony poziom
zamożności mieszkańców. Nie ma bezpośredniego
pozytywnego wpływu na mieszkańców regionu.
• W Polsce badania w tej dziedzinie są w fazie początkowej.
• Wymagana jest duża i droga infrastruktura.
Rekomendacje w zakresie wdrażania technologii.
217
218
Duży
Kraj/ Świat
Region/Kraj
Technologie inteligentnych budynków
Technologie komunikacji w obszarach wiejskich
Umiarkowany/
Duży
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany/
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Małe/
wane
Umiarko-
U m i a r ko w a n e /
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane
Umiarkowane/
Duże
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2020
Do roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Na terenach pozbawionych dostępu do Internetu
należy wdrażać rozwiązania już istniejące i sprawdzone
w podobnych warunkach.
• Rozwój tej technologii jest bardzo ważny dla całego
regionu. Większość terenów wiejskich, jeśli posiada
jakieś łącza, to są to rozwiązania przestarzałe
i jednocześnie bardzo drogie. Najbardziej właściwe do
rozwoju technologii są jednostki naukowe zlokalizowane
w Lublinie oraz Chełmie.
• Technologia ta powinna być szeroko rozwijana pod kątem
wypracowania rozwiązań energetycznych, pozwalających
na uniezależnienie się mieszkańców regionu od
dostawców gazu i węgla. Zasoby regionu powinny być
rozpatrywane pod kątem opracowania rozproszonego
systemu pozyskiwania i wykorzystania odnawialnych
źródeł energii w systemach zasilania gospodarstw
domowych oraz produkcji energii elektrycznej na własne
potrzeby.
• Największe znaczenie w zakresie rozwoju badań powinna
mieć Politechnika Lubelska, Wydział Elektrotechniki
i Informatyki.
• Technologia ta powinna być szeroko rozwijana pod kątem
wypracowania rozwiązań energetycznych, pozwalających
na uniezależnienie się mieszkańców regionu od
dostawców gazu i węgla. Zasoby regionu powinny być
rozpatrywane pod kątem opracowania rozproszonego
systemu pozyskiwania i wykorzystania odnawialnych
źródeł energii w systemach zasilania gospodarstw
domowych oraz produkcji energii elektrycznej na własne
potrzeby.
Kraj/ Świat
Kraj/ Świat
Kraj
Technologie monitoringu zagrożeń bezpieczeństwa
Technologie pozwalające
na
zwiększanie tzw.
doświadczenia
użytkownika
(ang. user experience, UX)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Technologie mobilne
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany
Umiarkowany/
Duży
Duży
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarkowany
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Małe/
wane
Umiarko-
Duże
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Małe/ Umiarkowane
Umiarkowane/
Duże
Umiarkowane/
Duże
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Duże rozbieżności
w ocenie
Do roku 2020
w ocenie
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Trzeba przede wszystkim rozwinąć sektor produkcji oparty
na połączeniu automatyki, technologii wytwarzania
i rolniczych możliwości regionu, aby podnieść poziom
życia mieszkańców regionu. To wieloletni proces i szkoda
marnować czas i pieniądze na tę technologię.
• Na świecie jest znanych wiele sprawdzonych w praktyce
technologii monitoringu.
• Położenie geograficzne regionu oraz zagrożenia
bezpieczeństwa występujące w regionie wskazują, że
jest to dziedzina interdyscyplinarna, która powinna być
szybko i skutecznie rozwijana.
• Ważniejsze od rozwoju samej technologii będzie jej
praktyczne wykorzystanie.
• Według różnych analiz, technologie bezprzewodowe
zdominują wiele gałęzi życia, nie tylko na poziomie kraju,
ale i świata.
• Związana z Lublinem firma eLeader realizuje projekty
międzynarodowe w tej dziedzinie.
• Badania powinna rozwijać kadra naukowa i absolwenci
kierunków technicznych (informatyki, telekomunikacji).
Zwłaszcza Politechniki Lubelskiej i Uniwersytetu Marii
Curie-Skłodowskiej.
• W województwie lubelskim jest grupa firm (Lubelski
Klaster Teleinformatyczny, Wschodni Klaster ICT i inne),
które mogłyby się włączyć w rozwój tych technologii
i jednocześnie być ich odbiorcami.
219
220
Umiarkowany/
Duży
Kraj/ Świat
Świat
Technologie zapewniające zaawansowaną
automatyzację
procesów przemysłowych
Tkaniny
gentne
Mały/ Umiarkowany
Umiarkowany/
Duży
Kraj/ Świat
p r ze t wa r za n i a
dużych zbiorów
danych (ang. Big
data)
inteli-
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarko-
Małe/
wane
Umiarko-
Duże
Małe/
wane
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Małe/ Umiarkowane
Umiarkowane/
Duże
Umiarkowane
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Po roku 2020
Do roku 2020
Do roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Technologia bardzo ważna dla regionu, ale tylko
i wyłączcie w połączeniu z procesem produkcji
i wytwarzania tego typu produktów w regionie.
Początkowo należałoby się skupić nad rozwojem
naturalnych
i
„zdrowych”
materiałów
oraz
wykorzystaniem potencjału rolniczego, a dopiero
w kolejnym etapie – na rozwoju materiałów
inteligentnych, np. w zakresie naturalnych technologii
medycznych, wspierających leczenie i rehabilitację.
• Obecnie produkcja tkanin inteligentnych to niszowa
działalność, w przyszłości może się to jednak diametralnie
zmienić.
• Technologia powinna być silnie ukierunkowana na
wymagania przemysłu w regionie, tj. przetwórstwa
produktów rolniczych, szeroko pojętego przemysłu
drzewnego oraz wspierania małych firm rodzinnych.
Rozwój wymaga połączenia technologii wytwarzania
i automatyzacji procesów wytwarzania.
• Politechnika Lubelska kształci studentów na kierunku
Mechatronika i Elektrotechnika, więc ma odpowiednią
kadrę.
• Technologia bez znaczenia dla mieszkańców regionu.
• Stosunkowo małe wymagania sprzętowe w stosunku
do innych technologii (w dużej mierze są to technologie
programistyczne a nie sprzętowe, tworzenie efektywnych
algorytmów przetwarzania).
• Rozwój technologii może wpłynąć na konkurencyjność,
szczególnie dużych podmiotów, przez ułatwienie
prowadzenia firmy (księgowości, kontaktów z klientami,
dostawcami i współpracownikami).
efekenerw tym
smart
Produkcja energii odnawialnej
z biomasy oraz
Poprawa
tywności
getycznej,
koncepcja
grid
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany
Kraj
Region/Kraj
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Umiarkowany/
Duży
Mały/ Umiarkowany
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Duże
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane/
Duże
Małe/ Umiarkowane
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2020
Do roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Produkcja energii z biomasy jest powszechnie stosowana
w zachodnich krajach Europy oraz w USA, a obecnie także
w Polsce, jednak w regionie Polski Wschodniej jest to
technologia dość innowacyjna.
• Istnieje potencjał do wdrożenia tej technologii w regionie
(region rolniczy).
• Stosowane rozwiązania nie zawierają elementów
innowacyjnych, z wyjątkiem dostosowania do lokalnych
warunków geoprzyrodniczych.
• Często zachodzi sytuacja, że jednostki naukowe badają
zagadnienia dawno opracowane i szeroko dostępne.
• Potencjał kadrowy jednostek naukowych z regionu jest
trudny do określenia. W dostępnych źródłach (strony
www jednostek) brakuje informacji o zaangażowaniu
w rozwój tej technologii. Z drugiej strony w województwie
lubelskim uczelnie mają doskonale przygotowaną
kadrę naukową, która potrafiłaby wskazać możliwości
wykorzystania biomasy.
• Inteligentne urządzenia energetyczne i instalacje będą
w najbliższym czasie głównym kierunkiem poprawy
efektywności energetycznej.
• Technologia wdrażana na różnych poziomach (od
systemu elektroenergetycznego w dół), ale rozwijana
raczej na szczeblu systemu – nasza infrastruktura sieci
elektroenergetycznej nie pozwala na to.
• Politechnika Lubelska dysponuje dużym potencjałem
kadrowym w tym zakresie.
• Do efektywnego rozwoju technologii potrzebna jest
intensywna współpraca inżynierów z prawnikami (m.in.
w zakresie zmian w prawodawstwie, w celu wzmocnienia
zapotrzebowania przedsiębiorstw na te technologie).
• Jednostki naukowe w województwie lubelskim posiadają
dobrze wyposażone pracownie naukowe, umożliwiające
podjęcie i rozwinięcie badań w kierunku wykorzystania
odnawialnych źródeł energii.
• Zaplecze naukowe może stanowić Uniwersytet
Przyrodniczy oraz Politechnika Lubelska, które dysponują
nowoczesną infrastrukturą badawczą.
221
222
Umiarkowany/
Duży
Region/Kraj
Kraj/ Świat
Produkcja energii odnawialnej
z biomasy oraz
Produkcja energii
odnawialnej ze
słońca
Umiarkowany/
Duży
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany/
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Duże
Duże
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane/
Duże
Umiarkowane/
Duże
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2016
Do roku 2020
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Energia słoneczna jest szeroko wykorzystywana w świecie,
jednak rozwój jej zastosowania i nowe rozwiązania
wykorzystują najnowsze osiągnięcia naukowe. W skali
kraju, a zwłaszcza regionu, jest to technologia bardzo
innowacyjna.
• Innowacyjne będzie dostosowanie rozwiązań do
warunków lokalnych.
• Rozwój technologii, szczególnie fotowoltaiki, odbywa
się w laboratoriach światowych koncernów. Na szczeblu
lokalnym realizowane są jej wdrożenia.
• Wiele spółdzielni mieszkaniowych, prywatnych właścicieli
budynków mieszkalnych, zakładów wytwórczych
już korzysta z energii słonecznej. Należałoby to
upowszechniać w miarę możliwości.
• W badaniach pojawiły się również głosy sceptyczne, np.
że wszystkie oferowane rozwiązania są ogólnie znane
i stosowane od lat.
• Politechnika Lubelska może pochwalić się jedną
z najlepszych w Polsce kadrą naukową w odniesieniu do
fotowoltaniki.
• Zaplecze naukowe może stanowić Uniwersytet
Przyrodniczy oraz Politechnika Lubelska, które mają
dobrą kadrę naukową
• Infrastruktura na pewno jest niewystarczająca, ale może
być obiecująco zwiększona i uzupełniona dzięki środkom
unijnym. Politechnika Lubelska, Wydział Inżynierii
Środowiska, Zakład Fizyki Technicznej i Ekobudownictwa
może być liderem w zakresie prowadzenia badańz tej
dziedziny.
• Szersze wdrożenie tej technologii może się przyczynić
do rozwoju firm z sektora MŚP, a także do zwiększenia
zatrudnienia (jak również zmiany jego struktury)
w województwie lubelskim ze względu na jego typowo
rolniczy charakter.
Mały/ Umiarkowany
Region
Kraj/ Świat
Produkcja energii
ze źródeł geotermalnych
Rozwój czystych
technologii kopalnych
Mały/ Umiarkowany
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Mały/ Umiarkowany
Mały/ Umiarkowany
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Małe/
wane
Małe/
wane
Umiarko-
Umiarko-
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane
Małe/ Umiarkowane
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Po roku 2020
w ocenie
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Badania prowadzone w województwie w analizowanym
okresie będą miały znaczenie wyłącznie regionalne.
• Rozwój technologii zgazowania węgla jest bardzo
kosztowny i w związku z tym może być realizowany
głównie przez koncerny światowe.
• Badania takie, jak prace nad sztuczną fotosyntezą, mogą
być rozważane w kontekście badań podstawowych.
Ich praktyczne efekty są nieznaczące (takie badania są
prowadzane bez większych rezultatów od dziesiątek lat).
• Lubelszczyzna posiada potencjalnie duże złoża gazu
łupkowego, co może być przedmiotem badań i rozwoju
technologii (chociaż tutaj liderami są przede wszystkim
globalne koncerny inwestujące bardzo duże środki na
badania).
• Regionalne zespoły nie są zbyt liczne i dysponują
niedostatecznymi środkami na badania w zakresie
czystych technologii kopalnych.
• W pewnym stopniu badania w tym zakresie są już
prowadzone na UMCS.
• Ograniczenia rozwoju tych technologii są związane ze
środkami dostępnymi na badania. Ostatnia reforma nauki
bardzo zredukowała te możliwości, priorytetyzując inne
kierunki badań.
• Istnieje możliwość wdrażania tej technologii (ze względu
na warunki naturalne województwa). Nie są o ile mi
wiadomo prowadzone żadne badania nad innowacyjnymi
technologiami w tym zakresie na Lubelszczyźnie.
• W regionie istniałaby możliwość wdrożenia technologii
upłynniania węgla, ale te technologie są ciągle w fazie
badań.
223
224
Potencjał
kadrowy
jednostek
naukowych
(Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany/
Duży
Innowacyność
(Świat/ Kraj/
Region/ Brak)
Region
Region/Kraj
poprawiające
efektywność
energetyczną
w budynkach
poprawiające
efektywność
energetyczną
w przemyśle
Inteligentna
specjalizacja /
Technologia
Umiarkowany/
Duży
Umiarkowany/
Duży
Potencjał
w zakresie
infrastruktury
jednostek
naukowych
do podjęcia
badań (Duży/
Umiarkowany/
Niski)
Umiarko-
Duże
Małe/
wane
Znaczenie danej
technologii
dla wzrostu
konkurencyjności
firm w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Umiarkowane/
Duże
Umiarkowane/
Duże
Znaczenie
danej
technologii
dla wzrostu
zatrudnienia
w regionie
(Duże/
Umiarkowane/
Niskie)
Do roku 2016
Do roku 2016
Technologie
do produkcji
żywności
ekologicznej
i przetwórstwa
rolnospożywczego
• Poprawa efektywności energetycznej odnosi się do
bardzo wielu technologii (tak jak wiele jest technologii
w przemyśle). Ich innowacyjność jest wielopoziomowa.
• W większym stopniu należałoby wprowadzać
niskoenergetyczne maszyny, urządzenia i drobny sprzęt
w zakładach produkcyjnych i gospodarstwach domowych.
• Ponieważ Politechnika Lubelska prowadzi kształcenie
w kierunku elektrycznym i energetycznym, potencjał
kadrowy jest duży.
• Zastosowanie tych technologii może w znaczący sposób
wpłynąć na konkurencyjność firm, które je wdrożą, bo
wpływa na rachunek ekonomiczny, umożliwia ubieganie
się np. o EMAS oraz poprawia wizerunek firmy.
• Znaczenie dla konkurencyjności łączy się przede wszystkim
ze znaczeniem wydatków na energię w rachunku kosztów
bieżących i strategicznych firm.
• Efektywność energetyczna budynków jest jedną
z technologii w najwyższym stopniu zaangażowaną
w budownictwie i należy ten segment rozwijać
i unowocześniać.
• Kadry na uczelniach z województwa lubelskiego
z wydziałami technicznymi dysponują dużym potencjałem
fachowej kadry naukowej.
8.4.
Ocena możliwości podjęcia współpracy w zakresie realizacji interdyscyplinarnych badań w obrębie zidentyfikowanych
najbardziej perspektywicznych technologii
8.4.1. Europejskie Platformy Technologiczne
Opisane technologie wpisują się w szereg projektów realizowanych dotychczas i planowanych do realizacji w przyszłości jako
element działań europejskich platform technologicznych (EPT). Poniżej zestawiono najważniejsze EPT, wraz z badaniami
realizowanymi w obszarach ich działalnosci. Warto podkreślić znaczną interdyscyplinarność badań prowadzonych przez opisane
platformy. Autorzy zrezygnowali z przedstawienia szczegółowych możliwości finansowania badań w obrębie poszczególnych
kluczowych technologii, ponieważ opis dotychczasowych i planowanych konkursów jest na znacznie bardziej ogólny niż podział
technologii. Dostępne źródła finansowania wskazano w rozdziałach 7.1 – 7.3.
Biogospodarka / Usługi medyczne i prozdrowotne
The European Plant Genomics and Biotechnology Technology Platform121
Celem działalności organizacji jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju przemysłowego, zwiększenie konkurencyjności,
zmniejszenie nakładów finansowych, ograniczenie ilości zanieczyszczeń emitowanych do środowiska, jak również umożliwienie
rekultywacji zanieczyszczonych terenów. Według przyjętej przez organizację kategoryzacji, w obszarze biotechnologii wyróżnia się
obecnie cztery działy:
•
•
•
•
biała – biotechnologia przemysłowa wykorzystująca systemy biologiczne w produkcji przemysłowej i ochronie środowiska;
opiera się na biokatalizie i bioprocesach;
czerwona – biotechnologia wykorzystywana w ochronie zdrowia, zwłaszcza w zakresie produkcji nowych biofarmaceutyków,
rozwoju diagnostyki genetycznej czy genoterapii i ksenotransplantologii;
zielona – biotechnologia związana z rolnictwem, obejmująca stosowanie metod inżynierii genetycznej w celu doskonalenia
produkcji roślinnej czy zwierzęcej;
fioletowa – związana z ustawodawstwem, które dotyczy biotechnologii (uwarunkowania prawne i społeczne).
Te cztery gałęzie biotechnologii są ze sobą bardzo ściśle związane i opierają się na dynamicznym rozwoju nauk przyrodniczych
i inżynieryjnych. Zarówno potencjał naukowy, jak i surowcowy w Polsce umożliwia rozwój wymienionych obszarów biotechnologii.
Obszar działań platformy to zrównoważony rozwój bioprocesów, zwłaszcza B+R w zakresie nowych chemikaliów, zarówno
w produkcji nisko-, jak i wysokotonażowej, biofarmaceutyków, nowoczesnych leków, testów diagnostycznych, funkcjonalnych
składników żywności i bardziej czystych, opartych na biokatalizie procesów.
Kierunki badań
•
•
•
•
Prace badawcze ukierunkowane na zastępowanie tradycyjnych, niebiologicznych procesów przemysłowych bioprocesami
i otrzymywanie w ich wyniku produktów o wysokiej wartości dodanej, jak: biofarmaceutyki, nowe biokatalizatory,
specyficzne chemikalia i półprodukty dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego, produkty żywnościowe nowej
generacji, biopestycydy.
Badania nad otrzymywaniem roślin odpornych na patogeny, szkodniki i abiotyczne czynniki stresowe, w efekcie uzyskiwanie
zwiększonego plonowania i bardzo dobrej jakości produkcji rolno-spożywczej.
Projekty dotyczące wprowadzania transgenicznych roślin do produkcji szczepionek i rekombinowanych białek oraz jako
surowców odnawialnych, a także produkcji roślin dla sektora biotechnologii przemysłowej.
Badania nad wykorzystaniem biotechnologii w medycynie, stwarzające szanse na dynamiczny rozwój diagnostyki
molekularnej opartej między innymi na testach immunodiagnostycznych czy badaniach bazujących na specyficznej
amplifikacji DNA, umożliwiające szybki postęp w zakresie nowoczesnych i skutecznych metod terapii i profilaktyki różnych
schorzeń.
European Technology Platform for Global Animal Health (ETPGAH )122
Platforma technologiczna ETPGAH, powołana 16 grudnia 2004 r., specjalizuje się w szeroko rozumianej tematyce globalnej ochrony
zdrowia zwierząt. Ogólnym celem jest ograniczenie zagrożeń dla zdrowia zwierząt i zdrowia społeczeństwa, a jednocześnie poprawa
dobrostanu zwierząt i konkurencyjności europejskich gospodarstw rolnych – reagowanie na epidemie po ich wybuchu kosztuje
więcej niż zapobieganie chorobom. Jednym z czterech filarów strategii są badania i innowacje. ETPGAH zrzesza naukowców,
przedstawicieli przemysłu, rolników, weterynarzy, grupy walczące o dobrostan zwierząt oraz organizacje międzynarodowe, takie
jak FAO. Członkowie platformy opracowali strategiczny program badawczy, w którym wyróżnili najważniejsze obszary wymagające
działania. Głównym celem jest stworzenie publicznie dostępnej bazy danych, zawierającej aktualne informacje na temat różnych
chorób zwierząt. Analizowane są najważniejsze przeszkody uniemożliwiające eliminację chorób i wskazywane schorzenia
wymagające uwagi w pierwszej kolejności. Inne prace dotyczą technologii opracowywanych na potrzeby innych dziedzin, na
przykład zdrowia ludzi, nanotechnologii i biotechnologii123.
A European vision for plant genomics and biotechnology 2025, dostepny na http://ec.europa.eu/research/biosociety/pdf/plant_genomics.pdf
http://www.etpgah.eu/
123
European Technology Platform for Global Animal Health Action Plan, dostepny na www.etpgah.eu/action-plan.html
121
122
225
Kierunki badań:
•
•
•
Badania nad stworzeniem szczepionki, chroniącej bydło przed anaplazmozą124 (gorączką kleszczową) – celem jest identyfikacja
białek powierzchniowych bakterii A. marginalne, które indukują odpowiedź immunologiczną, która w efekcie nie tylko łagodzi
objawy choroby, ale również może jej przeciwdziałać.
Badania nad opracowaniem i wdrożeniem innowacyjnej terapii infekcji bakteryjnych zwierząt domowych i hodowlanych.
Infekcje lekoopornymi bakteriami to aktualnie nasilający się problem. Prace w tym zakresie mają bardzo duże znaczenie,
ponieważ od momentu wprowadzenia antybiotyków do terapii ludzi i zwierząt zaniedbano badania alternatywnych
metod walki z bakteriami chorobotwórczymi. Celem projektu jest opracowanie innowacyjnej terapii infekcji bakteryjnych
zwierząt, zarówno domowych, jak i hodowlanych, opartej na zastosowaniu bakteriofagów – wirusów bakteryjnych.
Badania nad opracowaniem jadalnej szczepionki przeciwko wirusowi grypy dla drobiu. Wirus grypy każdego roku powoduje
ogromne straty ekonomiczne wśród hodowców drobiu. Do tej pory nie opracowano skutecznej, jadalnej i taniej szczepionki
przeciwko grypie dla ptaków.
European Nanoelectronics Initiative Advisory Council (ENIAC)125
Wspólne przedsięwzięcie (Joint Undertaking) ENIAC utworzono w lutym 2008 r., w celu wdrożenia Wspólnej Inicjatywy
Technologicznej w Nanoelektronice. Głównym elementem tej inicjatywy jest program badawczy, mający na celu dalszą integrację
i miniaturyzację urządzeń i zwiększenie ich funkcjonalności.
Kierunki badań126
•
•
•
•
•
•
Tworzywa sztuczne, których struktura jest kontrolowana na poziomie pojedynczych cząsteczek – można w ten sposób
uzyskiwać materiały o niespotykanych własnościach mechanicznych i innych.
Sztuczne włókna o niespotykanych własnościach mechanicznych.
Nanorurki – bardzo długie i puste w środku cząsteczki, które mogą służyć jako kierunkowe przewodniki prądu lub
mikroskopijne filtry.
Mikrosfery – mikroskopijne kuleczki, wewnątrz których można umieszczać np. leki.
Molekularne układy elektroniczne, składające się z pojedynczych cząsteczek, które zachowują się jak np. tranzystory,
połączone polimerami przewodzącymi.
Mikromaszyny, czyli maszyny zbudowane z kilku czy kilkuset cząsteczek.
Europejska Platforma Wodoru i Ogniw Paliwowych, powołana 10 września 2003r., ma uczestniczyć w transformacji Europy do
zrównoważonej ekonomii wodoru przez wspomaganie i przyspieszanie rozwoju europejskich systemów energii, wykorzystujących
technologie wodoru i ogniw paliwowych, ekonomicznie akceptowalnych w transporcie oraz w stacjonarnych i przenośnych
generatorach energii.
Kierunki badań
•
•
•
•
Projekt pod nazwą HyWays - Hydrogen Energy in Europe. Program ten zakłada 40% (w relacji do 2008 r.) redukcję zużycia
ropy naftowej przez sektor transportu do 2050 roku. Projekt HyWays jest realizowany przez przemysł, instytucje badawcze
i agencje rządowe. Opracowano mapę drogową w celu analizowania wpływu realizacji programu transformacji do ekonomii
wodoru na ekonomię, społeczeństwo i środowisko w ramach Europy, w dużej skali, w krótkim i długim terminie. Projekt ma
na celu wdrożenie rozwiązań dających Europie pozycję prekursora w zastosowaniu wodoru i technologii ogniw paliwowych
jako alternatywy dla ropy naftowej.
Projekt zakładający rozwój produkcji wodoru, ogniw paliwowych, silników wewnętrznego spalania zasilanych wodorem,
cermicznych ogniw paliwowych zintegrowanych z procesem gazyfikacji biomasy, infrastruktury transportu samochodowego
wykorzystującego polimerowe ogniwa paliwowe zasilane bezpośrednio wodorem.
Badania nad technologiami ogniw paliwowych bezpośrednio zasilanych metanolem (DMFC, Direct Methanol Fuel Cell),
uważanych za najważniejszą technologię tego typu w skali świata127.
Projekt rozwoju ceramicznych ogniw paliwowych SOFC zasilanych metanolem, mających stanowić napęd statków żeglugi
morskiej.
Anaplazmoza to choroba zakaźna, przenoszona przez kleszcze, powodowana przez bakterie Anaplasma marginale. Choroba pojawia się coraz częściej w wielu
partiach świata i powoduje znaczną niedokrwistość, gorączkę i utratę wagi.
125
http://www.eniac.eu/web/index.php
126
Annual Work Programme 2013, dostępny na http://www.eniac.eu/web/downloads/AWP/awp2013.pdf
127
Fuel Cell Industry Report, January 2009, Vol. 10 No. 1.
124
226
•
•
•
•
Badania dotyczące biofilmów128, mające na celu tworzenie mikrobiologicznych ogniw paliwowych, których mikroorganizmy
„czerpią” elektrony bezpośrednio z atomów wodoru zawartych w molekułach związków organicznych ze ścieków
komunalnych stanowiących ciekłe odpady129.
Projekt polegający na badaniach nad wykorzystaniem zjawiska fotosyntezy w produkcji wodoru130. Istotną zaletą tej
technologii jest możliwość „magazynowania” w atomach wodoru enrgii słonecznej występującej w postaci światła. Nie jest
to możliwe w przypadku energii Słońca występującej w postaci ciepła lub elektryczności. Ma to także szczególne znaczenie,
ponieważ magazynowanie światła słonecznego w ten sposób czyni je źródłem wodoru jako nośnika energii globalnie
dostępnego w każdym miejscu na kuli ziemskiej w czasie dnia i nocy131.
Badania nad nisko- i wyskokotemperaturowymi polimerowymi ogniwami paliwowymi zasilanymi wodorem, bezpośrednio
zasilanymi metanolem ogniwami paliwowymi, systemami magazynowania wodoru i stacjami zasilania w wodór.
Badania nad otrzymywaniem wodoru w procesie zgazowania biomasy.
The European Photovoltaics Technology Platform
Platforma promuje szerokie wykorzystanie niezawodnego i ekonomicznego źródła energii, jakim jest fotowoltaika (PV), tym samym
starając się o wprowadzienie jej do głównego nurtu badań, gospodarki i codziennego życia Europy. Główny celem działalności jest
zabieganie o zwiększenie udziału fotowoltaiki w bilansie energetycznym Europy oraz w rezultacie poprawę stanu środowiska
naturalnego132.
Kierunki badań133
•
•
•
•
Badania nad zwiększeniem efektywności systemów fotowoltaicznych w wyniku wykorzystania różnego rodzaju materiałów
półprzewodnikowych i materiałów bazowych, w zależności od ich struktury, grubości czy rodzaju złącza półprzewodnikowego.
Największej szansy na rozwój fotowoltaiki upatruje się w zastosowaniach nowych materiałów, zwłaszcza nanomateriałów –
nanokryształów krzemu i jego form allotropowych oraz materialów dwuwymiarowych, w tym grafenu.
Projekt modyfikacji światła słonecznego na etapie poprzedzającym jego absorpcję w ogniwie słonecznym tak, aby jego
rozkład spektralny był bardziej dostosowany do trybu pracy ogniwa fotovoltaicznego. Istotą badań jest zmniejszenie
szerokości widma światła słonecznego i skoncentrowanie go w zakresie, w którym wydajność konwersji fotowoltaicznej
jest optymalna, co łączy się z podziałem wysokoenergetycznych fotonow z „niebieskiej” strony widma słonecznego na dwie
lub trzy mniejsze części („quantum cutting”) oraz z łączeniem ze sobą fotonów niskoenergetycznych („quantum pasting”).
Wstępne wyniki prac wskazują, że można to zrealizować za pomocą dodatkowej warstwy specjalnie spreparowanych
nanokryształów krzemu. Ogniwa wyposażone w taki dodatkowy filtr („solar shaper”) mają możliwość osiagnięcia
wydajności nawet rzędu 70-80%, tj. znacznie większej niż teoretyczny 32-procentowy limit dla krzemu.
Badania nad własnościwościami optycznymi nanomateriałów i ich możliwym, praktycznym wykorzystaniem w ogniwach
fotowoltaicznych.
Prace badawcze nad otrzymaniem polimerów elektroprzewodzących i ich zastosowaniem w bateriach słonecznych.
Podczas badań nad polimerami przewodzącymi odkryto ich dodatkowe właściwości elektrooptyczne, między innymi
elektrochromowe, sensorowe, elektroluminescencyjne i fotowoltaiczne. Obecnie konstruowane są już miniaturowe diody
fotowoltaiczne, diody elektroluminescencyjne (LED), polimerowe lasery, a także wykorzystuje się właściwości przewodzące
polimerów w układach MEMS (Micro Electro-Mechanical Systems). Główną zaletą nowej technologii ogniw słonecznych
opartych na polimerach przewodzących jest ich prosta produkcja, a w konsekwencji niska cena w przeliczeniu na jednostkę
prądu. Umożliwiają one zbudowanie ogniw słonecznych o bardzo małej grubości (materiałem nośnym może być cienka
folia). Ostatnie badania w dziedzinie polimerów przewodzących wskazują na szybki rozwój wysokoefektywnych baterii
fotowoltaicznych.
Technology Platform for Sustainable Chemistry134.
Celem działalności platformy jest zwiększenie konkurencyjności sektora chemicznego przez większe inwestowanie w badania
i innowacje. Platforma, wykorzystując formułę partnerstwa publiczno-prywatnego, skupia zakłady przemysłowe, ośrodki
badawcze, instytucje finansowe (także reprezentujące kapitał ryzyka) oraz władze publiczne UE. Ogólnym celem jest rozwój
innowacyjnego podejścia do chemii oraz technologii, a tym samym przyczynienie się do zwiększenia konkurencyjności, dzięki
rozwojowi najnowocześniejszych rozwiązań w technologiach przyjaznych dla środowiska, chemii oraz pokrewnych gałęziach
przemysłu.
Przez biofilmy rozumie się kolonie mikroorganizmów, w których żyją bakterie.
Fuel Cell Industry Report, July 2008, Vol. 9 No. 7.
130
Fuel Cell Industry Report, September 2008, Vol 9, No 9.
131
ibidem
132
www.eupvplatform.org
133
The Solar Europe industry Initiative Implementation Plan 2013-2015- Building our solar future, Realising the vision of the Photovoltaic sector, The Solar Europe
Industry Initiative, dostepny na http://www.eupvplatform.org/publications.html
134
http://www.suschem.org/
128
129
227
Kierunki badań135
•
Projekt dotyczący syntez i technologii materiałów chemicznych w warunkach zrównoważonego rozwoju, w tym m.in.:
nowych technologii produkcji tworzyw sztucznych i półproduktów do ich wytwarzania, materiałów kompozytowych
i kompozycji nowej generacji, nowoczesnych membran do zastosowań przemysłowych, nowych katalizatorów, nowych
metod otrzymywania metabolitów pośrednich.
Badania nad nowymi metodami intensyfikacji procesów chemii przemysłowej oraz nowymi technologiami
wieloskładnikowych produktów na potrzeby rolnictwa.
Poszukiwanie nowych technologii wytwarzania w oparciu o surowce odpadowe – strategia recyklingu i utylizacji polimerów,
odpadów przemysłu chemicznego oraz zużytych urządzeń.
•
•
8.4.2. Potencjalni partnerzy – jednostki naukowe i przedsiębiorstwa – w zakresie prowadzenia badań
W niniejszej części zaprezentowano zestawienie potencjalnych partnerów w zakresie prowadzenia interdyscyplinarnych i partnerskich
badań w obrębie zidentyfikowanych kluczowych technologii. Należy podkreślić, że w znakomitej większości konkursów organizowanych
na poziomie UE, stworzenie międzynarodowego partnerstwa jest warunkiem koniecznym na etapie oceny formalnej wniosków
o otrzymanie wsparcia. W związku z tym przedstawiona lista może być wykorzystywana przez jednostki naukowe jako pomoc
w tworzeniu partnerstw i konsorcjów badawczych.
W przypadku zestawień krajowych jednostek naukowych jako kryterium przyjęto zgodność prowadzonych badań oraz ocenę
jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej, przeprowadzoną zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Nauki
i Szkolnictwa Wyższego z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym
(Dz. U. poz. 877 i z 2013 r. poz. 191). Ocenę przeprowadzono na podstawie informacji o efektach działalności naukowej i badawczorozwojowej. Zespoły ewaluacji przyznały jednostkom naukowym odrębne oceny punktowe za osiągnięcia w ramach każdego
z czterech kryteriów: osiągnięcia naukowe i twórcze; potencjał naukowy; materialne efekty działalności naukowej; pozostałe
efekty działalności naukowej.
W poniższych Tabelach zaprezentowano wybrane podmioty z sektora jednostek naukowych i sektora przedsiębiorstw (zrzeszeń
i klastrów), których profil prowadzonej działalności stwarza pole współpracy przy prowadzeniu interdyscyplinarnych badań
w zakresie poszczególnych inteligentnych specjalizacji województwa lubelskiego. Odrębnie zaprezentowane zostały podmioty
prowadzące działalność na rynku krajowym, jak i jednostki zagraniczne.
Biogospodarka oraz Usługi Medyczne i prozdrowotne
136
Lp.
Nazwa Uczelni i Wydziału
Nazwa przedsiębiorstwa
1
Uniwersytet Wrocławski; Wydział Biotechnologii
Hasco-Lek
2
Uniwersytet Jagielloński w Krakowie; Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii
Ibss Biomed
3
Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu; Wydział Nauk o Żywności
IPO Branch Pszczyna
4
Politechnika Śląska; Wydział Inżynierii Środowiska i Energetyki
Polpharma
5
Politechnika Łódzka; Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności
Komtur
6
Uniwersytet Medyczny w Łodzi; Wydział Nauk Biomedycznych i Kształcenia Podyplomowego
Genomed
7
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie; Wydział Lekarsko- Biotechnologiczny i Medycyny
Laboratoryjnej
Zakłady Farmaceutyczne „Unia”
8
Uniwersytet Gdański; Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego
Uniwersytetu Medycznego
Adamed
9
Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu; Wydział Lekarski II
Biofaktor
10
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu; Wydział Biologii
Ifotam
11
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy;
Wydział Lekarski
Pharma Polska
12
Uniwersytet Łódzki; Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Nobilus Ent
13
Uniwersytet Warszawski; Wydział Biologii
Mabion
14
Politechnika Warszawska; Wydział Chemiczny
A&A Biotechnology136
15
Politechnika Gdańska; Wydział Chemiczny
TCI Laboratories
16
Uniwersytet Rzeszowski; Instytut Biotechnologii Stosowanej i Nauk Podstawowych
Midas
Meeting the Challenges of Europe 2020 An Enhanced Strategy for SusChem, dostępny na http://www.suschem.org/publications.aspx
Koncentruje się przede wszystkim na produkcji zaawansowanych narzędzi dla biologii molekularnej. Obecnie w swojej ofercie posiada unikalne produkty
obejmujące m.in. zestawy do izolacji DNA z różnego rodzaju materiału biologicznego. Rozwiązania firmy powstałe w wyniku prac badawczo-rozwojowych odnoszą
sukcesy także na największym na świecie rynku biotechnologicznym w USA. szerzej www.aabiot.com
135
136
228
Lp.
Nazwa Uczelni i Wydziału
17
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii
Mundipharma Polska
18
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Wydział Nauki o Żywności
AbbVie Polska
19
Politechnika Wrocławska; Wydział Chemiczny
Quintiles Poland
20
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie; Wydział Biologii i Biotechnologii
PozLab
21
Uniwersytet Śląski w Katowicach; Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Genesius
22
Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach; Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny
Laboratoryjnej w Sosnowcu
Centrum Technologii Inhibitorowych
24
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; Wydział Biologii i Ochrony Środowiska
Bioton
25
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu; Wydział Rolnictwa i Bioinżynierii
Roche Polska
26
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki; Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej
Fundacja Klaster LifeScience Kraków
27
Politechnika Rzeszowska im. Ignacego Łukasiewicza; Wydział Chemiczny
Klaster biotechnologiczny137
28
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie; Wydział Biotechnologii i Hodowli Zwierząt
Klaster Nutribiomed138
29
Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy; Wydział
Rolnictwa i Biotechnologii
Małopolskie Centrum Biotechnologii139
30
Politechnika Gdańska Wydział Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej
Nano-Tech Polska”
31
Politechnika Łódzka Wydział Chemiczny
Śląski Klaster Nanotechnologiczny140
32
Uniwersytet Rzeszowski Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Instytut Fizyki Centrum Naukowo
Dydaktyczne Mikroelektroniki i Nanotechnologii
Polska Izba Gospodarcza
Zaawansowanych Technologii
33
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Wydział Technologii i Inżynierii Chemicznej
Nanomax sp. zoo
34
Wydział Chemii UJ
AMAREX
35
Wydział Mechaniczny Technologiczny, Politechnika Śląska w Gliwicach
Tk Nano141
36
Akademickie Centrum Materiałów i Nanotechnologii AGH
Międzyregionalny Klaster Innowacyjnych
Technologii „MINATECH”142
37
Wydział Fizyki Uniwersytet Warszawski
Alpinus Chemia
38
Wydział Mechaniczny Politechnika Koszalińska
Fundacja
Wspierania
Nanonauk
i Nanotechnologii NANONET
Źródło: Opracowanie własne
137138139140141142
Klaster powołano 22. stycznia 2014r. z inicjatywy Centrum Inżynierii Biomedycznej Wojskowej Akademii Technicznej. Klaster Biotechnologiczny to otwarte
powiązanie instytucji naukowych, przedsiębiorstw i instytucji otoczenia biznesu, działających wspólnie w obszarze biotechnologii. Głównym celem jego działania
jest opracowanie innowacyjnych produktów i usług z zakresu biotechnologii gospodarki odpadami, gospodarki wodno-ściekowej oraz szeroko pojętej ochrony
środowiska, wprowadzanie ich na rynki polski i zagraniczne. Klaster ponadto będzie tworzył warunki dla skutecznej komercjalizacji wyników badań naukowych
i prac rozwojowych jednostek naukowych oraz wspierał rozwój przedsiębiorczości i innowacyjności. W skład Klastra wchodzi 15 podmiotów reprezentujących
przedsiębiorców oraz organizacje badawcze.
138
Klaster powołano 13.112007 z inicjatywy z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu, klaster tworzy konsorcjum naukowo-przemysłowe, stanowiąc sieć
powiązań innowacyjnej gospodarki opartej na wiedzy, związanej z rozwojem technologii biomedycznych, farmaceutycznych, nowoczesnych bioopakowań a także
wysokich technologii w przetwórstwie i utrwalaniu żywności.
139
Małopolskie Centrum Biotechnologii powstało 13 maja 2014 r. z inicjatywy konsorcium UJ i Uniwersytetu Rolniczego Centrum należy do najnowocześniejszych
tego typu jednostek w Polsce, kilka pracowni jest unikatowych w skali kraju. Jednym z podstawowych założeń działalności MCB jest również rozwinięta współpraca
z przemysłem oraz zagranicznymi ośrodkami naukowymi. W Centrum prowadzone będą badania w wielu dziedzinach współczesnej biotechnologii. Prace te
obejmą m.in. badania nad nowymi metodami terapii chorób cywilizacyjnych, złożonymi procesami poznawczymi i emocjonalnymi, medycyną regeneracyjną,
chorobami zakaźnymi czy rozwojem nowych leków.
140
Grupę założycielską klastra tworzą: Fundacja Wspierania Nanonauk i Nanotechnologii NANONET, Uniwersytet Śląski, miasto Katowice, Instytut Metali Nieżelaznych
oraz Polska Izba Gospodarcza Zaawansowanych Technologii (IZTECH). Do klastra przystąpiło już 13 firm z branż chemicznej, ceramicznej, metalurgicznej.
141
Firma jest producentem i dystrybutorem nanomateriałów przygotowanych i przebadanych pod kątem zastosowania w chemii budowlanej. Jako producent
nanomateriałów doradza w dziedzinie zastosowania nanocząstek srebra i złota w Państwa produktach. Opracowujemy formulację preparatów w domieszką
nanomateriałów. Weryfikujemy jakość nanomateriałów za pomocą szeregu technik instrumentalnych: pomiar widm absorpcyjnych w nadfiolecie i świetle
widzialnym (UV/Vis); pomiar wielkości cząstek przy pomocy dynamicznego rozpraszania światła i/lub dyfrakcji laserowej; pomiaru potencjału elektrokinetycznego
wraz z wyznaczeniem krzywej elektrokinetycznej; mikroskopii elektronowej i analizy obrazowej cząstek (wyznaczanie średnicy, kulistości i innych parametrów);
pomiarów stabilności dyspersji metodą wstecznego rozpraszania światła, w zakresie temperatur 25–60°C. szerzej www.nano-silver-gold.com
142
Celem klastra którego koordynatorem jest Politechnika Krakowska jest racjonalizacja wykorzystania istniejącego potencjału intelektualnego i materialnego
poprzez tworzenie warunków do współpracy uczelni wyższych, jednostek badawczych, władz wojewódzkich i samorządowych, przedsiębiorstw, agencji,
stowarzyszeń i fundacji oraz podniesienie konkurencyjności regionów–partnerów porozumienia. Cele strategiczne, to m.in. inwentaryzacja i efektywne
wykorzystanie nowoczesnej aparatury badawczej w ośrodkach tworzących klaster, koncentracja potencjału kadrowego do prowadzenia badań naukowych w
strategicznych obszarach badawczych, opracowanie i wdrożenie nowych technik i technologii w obszarach inżynierii biomedycznej oraz mikro i nanotechnologii,
opracowanie i wdrożenie nowych metod i urządzeń diagnostycznych, utworzenie silnych, konkurencyjnych zespołów badawczo-wdrożeniowych, podejmujących
współpracę z zagranicznymi zespołami badawczymi i korporacjami przemysłowymi, kształcenie studentów dla rozwoju i zastosowań inżynierii medycznej, mikro- i
nanotechnologii. Propozycja utworzenia klastra Minatech jest wynikiem inicjatywy efektywnego włączenia się w europejski nurt badań z zakresu innowacyjnych
technik z obszaru mikro-nanotechnologii oraz inżynierii biomedycznej, służących rozwojowi potencjału badawczego i przemysłowego regionów: świętokrzyskiego,
śląskiego, małopolskiego i podkarpackiego. Dotychczasowe prace badawczo-rozwojowe prowadzone w ośrodkach naukowych wymienionych regionów, pozytywne
doświadczenia i przykłady opracowań wdrożonych do działalności gospodarczej stanowią ważny argument dla koncentracji potencjału na rzecz przyspieszenia
rozwoju nowoczesnych gałęzi gospodarki.
137
229
143144145
Zagraniczne jednostki naukowe143
Zagraniczne podmioty sektora przedsiębiorstw, zrzeszeń i klastrów
Lp.
Nazwa uczelni
1
Harvard University, Cambridge, USA
AltaBioscience, Birmingham, Wielka Brytania
2
University of Tokyo, Japonia
AMS Biotechnology, Abingdon, Wielka Brytania
3
University of London, Wielka Brytania
Berthold Technologies, Bad Wildbad, Niemcy
4
University of California, San Francisco, USA
Bertin Pharma, Montigny, Francja
5
University of Pennsylvania, Philadelphia USA
BioEconomy, Halle, Niemcy
6
University of California, San Diego, USA
BioM Biotech Cluster Development, Niemcy
7
Johns Hopkins University, Baltimore, USA
BioRiver, Niemcy
8
Washington University, St. Louis, USA
BioStorage Technologies, Niemcy
9
University of Washington, Seattle, USA
BIOTECON Diagnostics, Niemcy
10
University of California, Los Angeles, USA
Bronson Incubator Services, Holandia
11
Yale University, New Haven, USA
CANDOR Bioscience, Niemcy
12
Stanford University, USA
Chroma Technology, Niemcy
13
Rockefeller University, New York, USA
Cluster für Ind. ImmunIntervention, Niemcy
14
University of Wisconsin at Madison, USA
Cluster Biotechnologie, Niemcy
15
University of Cambridge, Wielka Brytania
Deelux Labortechnik, Niemcy
16
Baylor College of Medicine, Houston, USA
Agarose Bead Technologies, Hiszpania
17
University of Oxford, Wielka Brytania
BIOSIGMA SRL, Włochy
18
Duke University, Durham USA
BioTech a.s., Czechy
19
Osaka University, Japonia
Biowest S.A.S., Francja
20
Kyoto University, Japonia
Kojair Tech Oy, Finaladia
21
Massachusetts Institute of Technology (MIT), Cambridge USA
Sony DADC Austria AG, Austria
22
University of Texas at Dallas, USA
Source BioScience plc., Wielka Brytania
23
Universités de Paris (I - XIII), Francja
Speirs Robertson Ltd., Wielka Brytania
24
Columbia University, New York USA
Vilber Lourmat, Francja
25
University of California, Berkeley USA
Global Fairs SARL, Francja
26
University of North Carolina at Chapel Hill, USA
KBiosystems Ltd, Wilka Brytania
27
University of Toronto, Kanada
Lexogen GmbH, Austria
28
Karolinska Institutet, Stockholm Szwecja
LGC Ltd., Wielka Brytania
29
Université de Genève, Szwajcaria
Ultra-Violet Products Ltd., Wilka Brytania
30
University of Wales, Aberystwyth, Wielka Brytania
Monachijski Klaster Biotechnologiczny144
31
New York University (NYU), USA
BioValley145
Kolejność jednostek naukowych została przyporządkowana wg rankingu najlepszych światowych jednostek badawczych w dziedzinie biotechnologii
przygotowanego przez Center for Science and Technology Studies (CEST), Thomson Scientific (SCI/SSCI/AHCI) oraz Milken Institute.
144
Munich Biotech Cluster, klaster z siedziba główna w Monachium posiada bardzo rozbudowane zaplecze naukowe, a współpraca opiera się na wymianie
doświadczeń z wieloma instytucjami naukowymi, szkołami oraz szpitalami. Na bazę naukową składają się: Ludwig-Maximilian Universitat, Technische Universitat,
Hochschule Munchen, FH Weihenstephan, Klinikum Rechts der Isar, Klinikum der Universitat Munchen, Max Planck Institut. Helmholtz Centrum Monachium –
Forschungszentrum fur Umwelt und Gesundheit. Znaczącą pozycję klaster zawdzięcza umiejętnej współpracy pomiędzy samymi przedsiębiorstwami, instytucjami
naukowymi, ale również władzami lokalnymi i biznesem. szerzej http://www.bio-m.org/
145
biotechnologiczny klaster skupia 3 ośrodki: Alzację we Francji, południową Badenię w Niemczech oraz północno-zachodnią część Szwajcarii. W jego ramach
działa około 600 przedsiębiorstw, z czego 40% stanowią największe na świecie koncerny farmaceutyczne, 40 ośrodków naukowych oraz 4 uniwersytety, na których
dla BioValley pracuje 280 zespołów badawczych. Szerzej http://www.biovalley.com/
143
230
Zagraniczne jednostki naukowe143
Zagraniczne podmioty sektora przedsiębiorstw, zrzeszeń i klastrów
32
University of Utah, Salt Lake City USA
4titude Ltd., Wilka Brytania
33
College of Nanoscale Science and Engineering, USA
Sanofi-Aventis
34
Delft University of Technology
Novartis
35
University of Cambridge
Merck
36
Uniwersytet Hebrajski w Jerozolimie – Centrum Nanowiedzy i Nanotechnologii
im. Kruegera
Heraeus
37
Munich University of Applied Sciences
Stada
38
Grenoble Institute of Technology
Evonik
39
Politechnika w Hajfie (Technion) – Instytut Nanotechnologii im. Russella Berrie
(RBNI),
DHITECH scarl- Klaster technologiczny high-tech region Apulia146
40
Mendeleev Russian University of Chemistry and Technology
A.P.E. Research s.r.l.
41
Norwegian University of Science and Technology -
Consorzio Technapoli
42
Kaiserslautern University of Technology-Masters
Advanced Nanotechnology Limited (Advanced Nano)
43
Uniwersytet w Tel Awiwie – Instytut Badawczy Nanowiedzy i Nanotechnologii
Applied Nanotech
146
Krajowe jednostki naukowe
Krajowe przedsiębiorstwa, zrzeszenia, klastry
Wydział Informatyki i Zarządzania, Politechnika Poznańska.
ABC Data
Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych Politechniki Warszawskiej.
ACTION S.A.
Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej.
HP Polska*
Wydział Inżynierii Mechanicznej i Informatyki Politechniki Częstochowskiej.
AB S.A.
Wydział Informatyki, Politechnika Szczecińska
IBM Polska
Wydział Informatyki i Nauki o Materiałach, Uniwersytet Śląski.
Asseco Poland
Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki, AGH.
Komputronik
Wydział Informatyki i Zarządzania, Politechnika Wrocławska.
Comarch
Wydział Matematyki i Informatyki, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Dell Polska
Wydział Matematyki i Informatyki, Uniwersytet Wrocławski.
Incom
Wydział Matematyki, Fizyki i Informatyki Uniwersytetu Gdańskiego.
Samsung Electronics Polska
Wydział Elektrotechniki, Informatyki i Telekomunikacji, Uniwersytet Zielonogórski.
Lenovo Technology Poland*
Wydział Informatyki, Wyższa Szkoła Informatyki Stosowanej i Zarządzania.
Cisco Polska
Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki, Uniwersytet Warszawski
Oracle Polska
Wydział Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki, Politechnika Gdańska
Alternatywny Klaster Informatyczny
Wydział Elektroniki, Politechnika Wrocławska.
Wschodni Klaster ICT
Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki, Politechnika Opolska.
Multiklaster – Stowarzyszenie Klaster Multimediów i Systemów
Informacyjnych
Klaster działający głównie w oparciu o projekty Badań Stosowanych i Kształcenie w zakresie nanotechnologii molekularnych, inżynierii tkankowej, ICT,
innowacyjnego zarządzania.
146
231
Zagraniczne jednostki naukowe
Zagraniczne przedsiębiorstwa, zrzeszenia, klastry
Queen Mary, University of London (Wielka Brytania)
Oracle
Universitat Autónoma de Barcelona (Hiszpania)
Software AG (Niemcy)
Cardiff University (Wielka Brytania)
General Electric (USA)
IT-Universitetet i København (Dania)
Bull (Francja)
Aston University (Wielka Brytania)
G Data Software (Niemcy)
Uniwersytet w Saarbrücken (Niemcy):
IBM
Université Blaise Pascal Clermont-Ferrand II (Francja)
Motorola
University of Sussex (Wielka Brytania)
Microsoft
Universite Libre de Bruxelles (Belgia):
Jyväskylä Region Centre of Expertise (Finlandia)
University of Westminster (Wielka Brytania)
E-secure Transactions Cluster - Pôle TES (Francja)
Université de Bourgogne (Francja)
West Midlands ICT Cluster (Wielka Brytania)
Universiteit van Amsterdam (Holandia)
Cluster IT Mitteldeutschland (Niemcy)
Uniwersytet we Freiburgu (Niemcy):
Corallia Clusters Initiative (Grecja)
EPFL Lozanna (Szwajcaria):
Cluster Tic Asturias (Hiszpania)
Uniwersytet w Lubece (Niemcy):
IT Cluster (Czechy)
Politechnika w Dreznie (Niemcy):
Hellenic Semiconductor Industry Association (Grecja)
Universidad de Cadiz (Hiszpania):
Ankara Software Cluster (Turcja)
Źródło: opracowanie własne
Energia odnawialna
Krajowe jednostki naukowe
Krajowe przedsiębiorstwa, zrzeszenia, i klastry
Wydział Przyrodniczo-Technologiczny Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu
Sunovia Energy Technologies Europe
Wydział Inżynierii Kształtowania Środowiska i Geodezji Uniwersytet Przyrodniczy we
Wrocławiu
BSI Group Polska
Wydział Mechaniczno-Energetyczny Politechnika Wrocławska
Polska Energetyka Odnawialna S.A.
Wydział Mechaniczno-Energetyczny
Politechnika Wrocławska
oraz
Centrum
Kształcenia
Ustawicznego
Pure Technology
Wydział Techniczny Wyższa Szkoła Gospodarki w Toruniu
Neostar Green Energy
Wydział Inżynierii Mechanicznej Uniwersytet Technologiczno-Przyrodniczy im. Jana
i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy
Vertigo Green Energy
Wydział Budownictwa, Architektury i Inżynierii Środowiska Uniwersytet TechnologicznoPrzyrodniczy im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy
Biomasa Partner
Wydział Inżynierii Lądowej I Środowiska Uniwersytet Zielonogórski
Klaster Green Energy147
Wydział Inżynierii Procesowej I Ochrony Środowiska Politechnika Łódzka
Maybatt Sp. z o.o. S.K.
Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska Akademia Górniczo-Hutnicza im. St.
Staszica
Honeywell Sp. z o.o.
Wydział Energetyki i Paliw Akademia Górniczo-Hutnicza im. St. Staszica
Klaster Bioenergia dla Regionu148
Wydział Inżynierii Elektrycznej i Komputerowej oraz Wydział Mechaniczny (kierunek
międzywydziałowy) Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
Klaster Green Cars149
Wydział Inżynierii I Technologii Chemicznej Politechnika Krakowska im. Tadeusza
Kościuszki
Dolnośląski Klaster Energii Odnawialnej (DKEO)
Wydział Geograficzno-Biologiczny Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji
Narodowej
Podkarpacki Klaster Energii Odnawialnej150
Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja
Mazowiecki Klaster Efektywności Energetycznej i Odnawialnych
Źródeł Energii151
Wydział Fizyki Politechnika Warszawska
Bałtycki Klaster Ekoenergetyczny
Wydział Mechaniczny Energetyki I Lotnictwa Politechnika Warszawska
Lubelski Klaster Ekoenergetyczny
147148149150151
Działalność klastra opiera się w dużej mierze na przedsięwzięciach inwestycyjno-badawczych, nastawionych na praktyczne wykorzystanie zasad zrównoważonego
rozwoju i poszanowania energii. Dobrym przykładem takiego działania jest pozyskiwanie energii z odnawialnych źródeł czy użytkowanie ekologicznych i efektywnych
energetycznie odbiorników energii ze szczególnym uwzględnieniem niespalinowych napędów w środkach transportu, szerzej http://www.ge.greenpl.org/
148
http://www.bioenergiadlaregionu.eu/pl/
149
Klaster powstał w celu popularyzacji efektywnych i proekologicznych rozwiązań technologicznych. Obecnie chęć do udziału w inicjatywie zgłosiły takie instytucje,
jak Stowarzyszenie Elektryków Polskich czy Instytut Elektrotechniki, szerzej http://www.gc.greenpl.org
150
http://energia.rzeszow.pl/
151
http://multicluster.pl
147
232
Zagraniczne jednostki naukowe
Zagraniczne przedsiębiorstwa, zrzeszenia, klastry
Wildau Institute of Technology (Niemcy)
Optima (Niemcy)
Zaragoza University (Hiszpania)
BSW Solar
Fresenius University of Applied Sciences (Niemcy)
SUMEC Technology Co
Loughborough University (Wielka Brytania)
Vattenfall Europe
Oldenburg University (Niemcy)
Hydrogen Innovation Research Centre (Dania)
Hanze University (Holandia)
Ostim Renewable Energy and Environmental Technologie
(Francja)
HECTOR School of Engineering and Management (Niemcy)
Fuel cell and hydrogen network NRW (Niemcy)
ParisTech (Francja)
Wind Energy Agency Bremerhaven/Bremen (Niemcy)
University of Copenhagen (Dania)
Kennisalliantie Zuid-Hollan (Holandia)
EOI Spain’s School of Industrial Organisation (Hiszpania)
Key2Green (Dania)
Universitario Europeo (Hiszpania)
EnergieForum Karlsruhe (Niemcy)
Polytechnique Fédérale de Lausanne (Szwajcaria)
Waste Water Technology Innovation Cluster
École Centrale Paris (Francja)
Biomass Utilization Cluster (Węgry)
University of Basel (Szwajcaria)
Green Network (Dania)
International Institute of Management (Francja)
Cluster Lumière (Francja)
University of Geneva (Szwajcaria)
Oekoenergie Cluster (Austria)
University Vienna (Austria)
Eco-energies cluster (Francja)
233
9.
Rekomendacje dla systemu wsparcia jednostek naukowych w województwie lubelskim
Rekomendację przedstawiono w podziale na podmioty, do których są kierowane poszczególne zalecenia (uczelnie wyższe/
jednostki naukowe – JN, władze centralne/MNiSW – MNiSW, jednostki finansujące – JF, Urząd Marszałkowski/władze lokalne
– UM, organizacje branżowe/pozarządowe – OB, np. izby przemysłowo-handlowe), ale z uwagi na wieloaspektowy charakter
analizowanego zagadnienia niektóre z nich odnoszą się jednocześnie do kilku różnych poziomów decyzyjnych. W takim przypadku
na końcu rekomendacji dodano w nawiasie dopisek, do którego podmiotu dodatkowo odnosi się dana rekomendacja.
9.1.
Uczelnie wyższe, jednostki naukowe
1.
Ukierunkowanie jednostek naukowych na rozliczalność i transparentność działania152, która może zostać osiągnięta jedynie
dzięki publikowaniu wybranych danych statystycznych, charakteryzujących potencjał i efekty pracy szkół wyższych.
W związku z brakiem jawności szeregu istotnych informacji na temat uczelni, należy określić nowe kryterium dostępności
do środków regionalnych, jakim będzie publiczne prezentowanie przez szkoły wyższe kluczowych wskaźników,
charakteryzujących potencjał i produktywność jednostek akademickich. (UM, MNiSW) Zaznaczyć należy, że obowiązek
prezentacji kluczowych wskaźników osiągnięć (Performance Indicators) należy do standardów działania europejskich szkół
wyższych, w związku z czym warto rozważyć utworzenie regionalnego centrum informacji o szkolnictwie wyższym. Wzorem
dla takiego centrum mogłyby być rozwiązania przyjęte w modelu brytyjskim153.
2.
Rozpoznanie potencjału zespołów badawczych, działających w ramach jednostek akademickich. Warto zadbać
o stworzenie rejestru takich zespołów (informacja o afiliacji grupy, prowadzonych i ukończonych pracach badawczych)
oraz rozpowszechnienie tej listy wśród: szkół wyższych, przedsiębiorstw, pracowników administracji publicznej. Tego typu
zestawienie powinno ułatwić kontakty między sferami biznesu, szkół wyższych i administracji, które odbywają się zazwyczaj
na poziomie zespołów badawczych, a nie samej jednostki naukowej. (UM)
W dokumentach określających zadania szkolnictwa wyższego w krajach UE154 zwrócono uwagę na rolę nie samego
uniwersytetu, ale raczej jego wydziałów, zakładów czy zespołów badawczych w procesie dążenia do doskonałości
i budowania konkurencyjnego obszaru szkolnictwa wyższego. Według tej koncepcji instytucje naukowe, prowadzące
badania w zespołach lub międzynarodowych (interdyscyplinarnych) sieciach, dzielące się wiedzą z sektorem gospodarki
i społeczeństwem, prowadzące z nimi dialog, posiadające mobilnych naukowców i studentów, którzy chcą prowadzić własną
działalność gospodarczą, łączące swoje zadania w zakresie edukacji, badań naukowych i innowacji, w sposób precyzyjny
określające dziedziny strategiczne, w których dążą do osiągnięcia doskonałości są skupione raczej na dziedzinach badań
(np. nanotechnologie), a nie dyscyplinach naukowych155. Komisja Europejska ukierunkowuje uczelnie wyższe na wdrażanie
strategicznych zmian w zakresie organizacji aktywności badawczej, wskazując m.in. następujące kierunki: badania
naukowe powinny być prowadzone w zespołach lub międzynarodowych (interdyscyplinarnych) sieciach, uczelnie powinny
być otwarte na sektor gospodarki i samo społeczeństwo, powinny wykazywać się wysoką mobilnością międzynarodową
naukowców, jak również łączyć zadania w zakresie kształcenia, badań naukowych i innowacji.
3.
Zwiększenie dostępu młodych naukowców do środków finansowych, promocja badań stosowanych wśród grup młodych
naukowców – granty, nagrody, konkursy itp. (UM, MNiSW)
Wsparcie wybitnych młodych naukowców stało się w ostatnich latach założeniem reformy szkolnictwa wyższego. Poprawa
warunków rozwoju doktorantów i młodych naukowców była celem reformy nauki (2010) i reformy szkolnictwa wyższego
(2011). O wzroście zainteresowania naukowcami tego segmentu świadczą dane statystyczne – w latach 2006-2007
liczba stypendiów była ustawowo ograniczona do 10. Minister Barbara Kudrycka zniosła tę granicę, dzięki czemu liczba
stypendiów gwałtownie wzrosła i w 2011 r. wynosiła już 256. W tym okresie wartość dofinansowania wzrosła z poziomu
139 do 1892 tys. zł156.
4.
Wprowadzenie precyzyjnych i stymulujących komercjalizację zasad podziału korzyści z własności intelektualnej (patenty,
wzory przemysłowe, wynalazki, udoskonalenia, ekspertyzy) wygenerowanej przez naukowców zatrudnionych na uczelni
lub w oparciu o jej zaplecze techniczne i kapitał ludzki.
Transparentność powinna dotyczyć także sposobu wydatkowania funduszy publicznych – projekty, które uzyskały dofinansowanie, powinny być jawne, o ile nie
narusza to tajemnicy państwowej.
153
W modelu brytyjskim wskaźniki osiągnięć (UKPIs) dla szkolnictwa wyższego (HE) informują na temat charakteru i wyników sektora szkolnictwa wyższego
w Wielkiej Brytanii. Dane te stanowią: wiarygodne informacje na temat charakteru i wyników sektora, podstawę do porównań między poszczególnymi instytucjami
o podobnym charakterze, zwłaszcza w kontekście efektywności dofinansowania etc. Wszystkie wskaźniki są obecnie publikowane przez brytyjski Urząd Statystyczny
Szkolnictwa Wyższego (ang. Higher Education Statistics Agency, HESA).
154
realizacja programu modernizacji dla uniwersytetów: Edukacja, badania naukowe i innowacje, Komisja Europejska, 2006. Dokument dostępny na http://
ec.europa.eu/prelex/detail_dossier_real.cfm?CL=pl&DosId=194185
155
ibidem
156
Najważniejsze korzyści dla młodych naukowców z tytułu reformy nauki i szkolnictwa wyższego zaprezentowano w dokumencie dostępnym na http://www.
nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_05/48f12934e2b187c5b5c83b17c42245f1.pdf
152
234
Zagadnienie dotyczące zasad ustalenia przez jednostkę naukową podziału korzyści z własności intelektualnej ma na
celu przeciwdziałanie pośredniemu przekazywaniu przedsiębiorcy pomocy publicznej, ze względu na korzystne warunki
współpracy, przez (tzn. za pośrednictwem) organizację badawczą, która prowadzi badania we współpracy z tym
przedsiębiorcą. Problematykę tę poruszono zarówno w krajowych, jak i europejskich aktach prawnych, aczkolwiek na dosyć
dużym poziomie ogólności157. Jednym z możliwych rozwiązań w tym zakresie jest koncepcja stosowana przez Danish Agency
for Science, Technology and Innovation158, zgodnie z którą środki przyznane z ramach danego projektu dzielą się w stosunku
8/11 dla JN i 3/11 dla P. Model ten może być modyfikowany ze względu na wkłady (w tym np. wydatki niekwalifikowane)
wnoszone do projektu. Strony konsorcjum, z uwzględnieniem powyższych zasad, mogą umieszczać w tych umowach inne
klauzule kształtujące prawa i obowiązki w zakresie udostępnienia (tzw. prawa dostępu) przedsiębiorcy wyników projektu
w celu ich komercyjnego wykorzystania, np. mogą ustanowić na rzecz przedsiębiorcy umowne prawo pierwokupu
uzyskanych praw po cenie rynkowej. Warto dodać, że prawa dostępu odnoszą się do praw przyznanych sobie nawzajem
przez strony, nie dotyczą zaś licencji przyznawanych osobom trzecim.
5.
Upowszechnienie systemu studiów i badań zamawianych na rzecz gospodarki regionalnej, współfinansowanego m.in.
przez sektor prywatny.
Istotne zmiany uwarunkowań zewnętrznych (prawnych, gospodarczych i społeczno-demograficznych) funkcjonowania
szkolnictwa wyższego wymagają od uczelni nowego spojrzenia na realizowane strategie rozwoju i kształcenia. W sytuacji
umasowienia studiów wyższych i rosnącego bezrobocia wśród absolwentów uczelni, jak również zmian zachodzących
w otoczeniu ekonomicznym oraz funkcjonowaniu przedsiębiorstw – wynikających między innymi z rosnącej konkurencji,
wzrostu oczekiwań klientów i globalizacji – szczególnego znaczenia nabiera stopień dostosowania programów i metod
kształcenia do potrzeb i oczekiwań jednego z głównych interesariuszy uczelni, a mianowicie pracodawców, którzy
mogliby partycypować w kosztach kształcenia absolwentów przygotowanych do pracy w konkretnej branży/instytucji.
Koncepcja jest w pewnym zakresie zbliżona do tzw. „kierunków zamawianych” ustanowionych przez Ministerstwo Nauki
i Szkolnictwa Wyższego w celu zapewnienia wystarczającej podaży odpowiednio wykwalifikowanych specjalistów nauk
ścisłych, realizowane w ramach poddziałania 4.1.2 „Zwiększenie liczby absolwentów kierunków o kluczowym znaczeniu
dla gospodarki opartej na wiedzy” Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Program pilotażowy „Zamawianie kształcenia
na kierunkach technicznych, matematycznych i przyrodniczych” rozpoczął się 1 października 2008 roku na podstawie
zarządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego, ale w tym przypadku chodziłoby o bardziej konkretne uszczegółowienie
wymogów pracodawcy i równolegle przesuniecie źródeł finansowania, przynajmniej częściowo, z centralnych (unijnych) na
sektor prywatny.
6.
Wprowadzenie odpowiednich zapisów w umowach z pracownikami i innymi osobami tworzącymi własność intelektualną
w ramach jednostki naukowej, minimalizujących ryzyko konfliktu interesów i prowadzenia działań nieformalnych
z wykorzystaniem zasobów materialnych i niematerialnych jednostki naukowej.
Ryzyko konfliktu interesów pojawia się zwłaszcza w przypadku współpracy między publicznym sektorem nauki
i prywatnym sektorem przedsiębiorstw. Problem ten nabiera szczególnego znaczenia w takich dziedzinach nauki,
które są uzależnione od sektora prywatnego i dzięki niemu się rozwijają (np. biotechnologia). Większość badań
biotechnologicznych na świecie jest prowadzona w ramach prywatnych firm, bądź jest przez nie finansowana.
Szacuje się, że udział środków prywatnych w tej dziedzinie nauki jest wyższy o 20% niż w innych sektorach. Już
w 1984 r. prywatne finansowanie rozwoju biotechnologii w USA stanowiło 42% wszystkich wydatków przemysłu
na rozwój nauki. Badacze nauki, tacy jak Lily E. Kay, szacują, że przynajmniej 80% biologów molekularnych w Stanach
Zjednoczonych ma udziały w firmach biotechnologicznych. W dodatku jest to dziedzina bardzo silnie zmonopolizowana:
w 2000 roku 71% patentów z zakresu rolniczej biotechnologii było w posiadaniu pięciu koncernów rolno-chemicznych:
Syngenta, Aventis (obecnie Bayer CropScience), DuPont, Monsanto, Dow. System patentowania w dziedzinie biotechnologii
prowadzi do poważnych wątpliwości dotyczących statusu i roli wiedzy naukowej. Odkrycia i wynalazki dokonywane
przez naukowców pracujących w państwowej instytucji, lecz prowadzących badania za pieniądze zlecających je firm,
stają się własnością prywatną i są wykorzystywane w działalności biznesowej, zgodnie z interesami danego podmiotu
– te zaś nie zawsze muszą być zbieżne z interesem publicznym. Również wyniki badań prowadzonych na styku nauki
i sektora prywatnego mogą być udostępniane i ujawniane jedynie za zgodą opłacającej je firmy. Naukowcy powiązani
z przemysłem biotechnologicznym znajdują się często w sytuacji konfliktu interesów, gdy stoją przed koniecznością
dokonania wyboru między interesem publicznym a interesem prywatnych firm, które finansują ich badania159. W takim
przypadku jedynie precyzyjne zapisy umowne dają możliwość zabezpieczenia interesów jednostek naukowych.
Por. np. par. 18 rozporządzenia MNiSW z dn. 28 października 2010 r. w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy publicznej i pomocy de minimis za
pośrednictwem NCBiR, Wspólnotowe zasady ramowe dotyczące pomocy państwa na działalność badawczą, rozwojową i innowacyjną, Dz. Urz. UE 2006/C 323,
pkt 3.2.2.
158
Omówienie dostępne na http://en.fi.dk/innovation/collaboration-between-research-and-industry/model-agreements
159
Por. www.prezydent.pl
157
235
7.
Wzmocnienie roli centrów transferu technologii (CTT) i położenie większego nacisku w ich działalności na dziedziny wiedzy,
które mogą mieć największy wpływ na rozwój regionalny.
Centra transferu technologii (CTT) są dużym i ważnym segmentem instytucji proinnowacyjnych, którego podstawowym
zadaniem jest promocja wyników badań naukowych i transfer technologii. Jednym z głównych celów działalności CTT
jest tworzenie platform współpracy między światem nauki i gospodarki, przez nawiązanie kontaktów między jednostkami
naukowymi i przedsiębiorstwami, upatrującymi szans na rozwój w dziedzinie nowych technologii. Centra pozwalają na
ocenę potencjału naukowo-innowacyjnego w regionie oraz identyfikację najmocniejszych sektorów gospodarki regionalnej,
w związku z czym są dobrym narzędziem alokacji środków w najbardziej perspektywicznych branżach.
8.
Ograniczenie rotacji wśród pracowników jednostek odpowiedzialnych za transfer wiedzy i komercjalizację (uniemożliwia
kumulację doświadczeń), z wykorzystanim systemów motywacyjnych: wynagradzania, ścieżki awansu zawodowego,
wsparcia w rozwoju kompetencji itp.
Motywowanie pracowników może się opierać na gratyfikacjach finansowych i czynnikach pozafinansowych. W ramach
świadczeń motywacji dla kluczowych pracowników jednostek naukowych, najbardziej skuteczne w świetle badań empirycznych
są systemy wynagradzania oraz premiowania pracowników, w tym prowizyjnego, a także regulaminy świadczeń pozapłacowych.
Spójny system motywacyjny przynosi korzyści zarówno jednostce naukowej, jak i pracownikowi. Przekłada się na wyniki pracy
i wiąże pracownika z instytucją. Pracownikom daje poczucie, że pracodawca dba o ich rozwój, wykazuje zainteresowanie
i uznanie. Zespół świadomy kryteriów osiągania awansów, posiadający jasną wizję przyszłości i wsparcie przełożonych, pracuje
bardziej wydajnie, chcąc osiągać koleje cele. Efekt ten jest spowodowany przeświadczeniem, że osiąganie celów organizacji
leży również w interesie samego zatrudnionego. Pracownik wie, że jego zaangażowanie i umiejętności zostaną docenione
i przełożą się na lepsze warunki pracy i bardziej interesujące zadania. Budowanie ścieżek kariery to proces kosztowny
i długotrwały, ale zyski z wprowadzenia tego narzędzia przewyższają ewentualne koszty. Przede wszystkim pracownicy
zaznajomieni z możliwościami i kryteriami awansów w jednostce naukowej są lepiej zmotywowani do osiągania kolejnych
celów. Rozwój kadry jest też stale monitorowany i dostosowywany do kierunków rozwoju instytucji160.
9.
Wprowadzenie do kryteriów oceny naukowców elementów promujących angażowanie się w projekty wdrożeniowe (np.
ocena punktowa za sprzedane, a nie zgłoszone wnioski na patenty). (MNiSW)
Obecnie funkcjonujący system parametrycznej oceny jednostek naukowych i naukowców nie motywuje do szukania
kontaktów z biznesem i nie pozwala uczelniom na budowanie strategii rozwoju w oparciu o działania komercjalizacyjne.
Zapisy rozporządzenia w sprawie oceny parametrycznej jednostek naukowych w większym stopniu promują wyniki prac
badawczych, w postaci publikacji czy monografii, niż zgłoszenia projektów wynalazczych i uzyskane patenty, zaś sukcesy
w postaci wdrożeń są promowane wyłącznie w przypadku instytutów badawczych. Kluczowym problemem jest także sposób
oceny pracowników naukowych w procesie zdobywania tytułów i stopni naukowych, w którym osiągnięcia wdrożeniowe
nie mają wielkiego znaczenia. Kładzie się głównie nacisk na publikacje, a uczelnie nagradzają swoich pracowników za
dokonania naukowe bez uwzględniania ich praktycznego zastosowania. System ten sprawia, że naukowcy koncentrują się
na dydaktyce lub badaniach stricte naukowych i tym samym godzą się, że ich jedynym produktem (choć bardzo ważnym
ze względu na rozwój) jest dostarczanie wykształconych kadr dla gospodarki oraz publikacja artykułów naukowych.
Niemotywujący jest także aspekt finansowy systemu oceny naukowców. Obecnie pieniądze pozyskane z grantów na
projekty badawcze są bardziej dostępne i przystępne niż z umów licencyjnych. Wzmocnienie nacisku na komercjalizację
prowadzonych badań, związane z poszukiwaniem zewnętrznych źródeł finansowania działalności jednostki naukowej,
powoduje, że warto wdrożyć do systemu oceny elementy promujące naukowców przygotowujących oryginalne rozwiązania
technologiczne, które zyskują akceptację rynku komercyjnego. System oceny pracowników naukowych, w większym niż do
tej pory stopniu, powinien uwzględniać współpracę naukowca ze środowiskiem gospodarczym (w tym przyznanie praw do
wynalazku jego twórcy). Umożliwiłoby to naukowcom rozwój kariery, a także pozwalałoby na uzyskiwanie dodatkowych
środków na dofinansowanie działalności statutowej. Niezbędna jest promocja sukcesów komercjalizacyjnych naukowców,
która zachęcałaby ich do kontaktu z biznesem i pokazywała możliwości osiągania realnych efektów finansowych. Pomimo,
że wypracowanie przychodów z komercjalizacji (w tym z umów licencyjnych) jest czasochłonne i obarczone dużym ryzykiem
niepowodzenia, to dzięki odpowiedniej promocji (m.in. w mediach) perspektywa uzyskania środków finansowych mogłaby
stać się realnym motywatorem.
10.
Wspieranie naukowców zainteresowanych udziałem w stażach w prywatnych przedsiębiorstwach (oferowanych np.
w projektach finansowanych ze środków UE), poprzez punktowanie tego typu działalności w ocenie dorobku naukowego.
Wymiana między nauką a praktyką gospodarczą jest warunkiem innowacyjności, dlatego też jest poddawana analizie związków
i interakcji w procesie wprowadzania pomysłów na rynek oraz komercjalizacji wiedzy. Powszechnie uznaje się, że wiedza jest
kluczem do ustawicznego rozwoju gospodarczego. Z tego względu sfera naukowa odgrywa znaczącą rolę we wzmocnieniu
160
236
Jensen D., McMullen T., Stark M., 2006, The Manager’s Guide to Rewards: What You Need to Know to Get the Best for – and from – Your Employees, Amacom.
gospodarki opartej na wiedzy, przez aktywne uczestnictwo w komercjalizacji wiedzy naukowej. Pomimo, że korzyści związane
ze współpracą przedsiębiorstw z przedstawicielami środowiska naukowo-badawczego są powszechnie znane, nie jest ona
wykorzystywana w praktyce gospodarczej w szerokim zakresie. Przyczyn takiej sytuacji jest kilka. Najczęściej występującym
uzasadnieniem jest przekonanie, że przedstawiciele środowiska naukowo-badawczego nie mają kontaktu z praktyką
gospodarczą, więc ich pomysły są niemożliwe do realizacji w rzeczywistości. Takie uzasadnienie prowadzi do powstania
efektu błędnego koła, ponieważ odsunięcie środowiska naukowego od wspomagania praktyki gospodarczej jedynie pogłębia
problem. Z tego względu trzeba położyć nacisk na propagowanie wzajemnego przenikania się sektora nauki w sektorem
przedsiębiorstw. Jednym z prostszych sposobów upowszechniania tego typu kooperacji są zachęty dla naukowców w postaci
punktowania tego typu działalności w ocenie dorobku naukowego. Rekomendacja ta wpisuje się również w programy
współfinansowane ze środków UE. Przykładem takiego przedsięwzięcia był projekt „Nauka bliżej biznesu, biznes bliżej
nauki”161, którego celem było poszerzenie współpracy sfery naukowo-badawczej z przedsiębiorstwami oraz wzmocnienie
potencjału pracowników naukowo-dydaktycznych z terenu Wielkopolski w obszarze planowania zasobów przedsiębiorstwa
(ang. enterprise resource planning – ERP) do października 2012 r., przez odbycie staży pracowników naukowo-dydaktycznych
w przedsiębiorstwach pod opieką pracowników przedsiębiorstw oraz zorganizowanie cyklu spotkań pracowników naukowodydaktycznych z pracownikami przedsiębiorstw. Spotkania te dotyczyły wykorzystania systemów ERP do planowania
zasobów przedsiębiorstwa162. (MNiSW)
11.
Przygotowanie narzędzi i procedur maksymalizujących korzyści uczelni z darowizn 1% z podatku CIT na rzecz jednostek
naukowych.
Resort finansów opublikował nową wersję projektu nowelizacji ustaw o CIT i PIT, który zakłada m.in. utworzenie
mechanizmu dobrowolnego przekazania 1% podatku CIT na rzecz jednostek naukowych. Możliwość wspierania
przez firmy nauki zostanie jednak uruchomiona prawdopodobnie dopiero w 2015 lub 2016 r., a może nawet później.
Wprowadzenie możliwości przekazywania 1% CIT na naukę uzależniono od terminu uchylenia wobec Polski unijnej
procedury nadmiernego deficytu. Przepisy te będą miały zastosowanie po raz pierwszy do podatku wynikającego z zeznań
składanych za rok, w którym uchylono te zalecenia Oznacza to, że do przekazania pierwszych środków dojdzie najwcześniej
w 2015 r., jeżeli oczywiście Polsce uda się już w 2014 r. (tak przewiduje Komisja Europejska) zmniejszyć deficyt budżetowy
do poziomu poniżej 3% PKB w skali roku. Bardziej prawdopodobną datą uruchomienia mechanizmu jest jednak rok
2016. Projektowane rozwiązania są wzorowane na obowiązujących regulacjach dotyczących możliwości przekazywania
1% podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT) na rzecz organizacji pożytku publicznego. Bezpośrednim celem
ustawy jest stworzenie prawnego i finansowego impulsu do rozwijania współpracy pomiędzy sektorem przedsiębiorców,
a jednostkami naukowymi. Podmiotami uprawnionymi do uzyskania pieniędzy pochodzących z 1% podatku CIT będą
podstawowe jednostki organizacyjne uczelni, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, instytuty badawcze oraz,
utworzone na podstawie odrębnych przepisów, międzynarodowe instytuty naukowe działające w Polsce. Pieniądze
z podatku będą mogły być przeznaczone na cele określone w statutach tych jednostek. Warunkiem otrzymania wsparcia
będzie posiadanie przez nie kategorii naukowej A+, A lub B. Takie rozwiązanie daje gwarancję efektywnego wykorzystania
pozyskanych środków przez najlepsze jednostki naukowe. W przypadku największych podatników, u których 1% należnego
podatku CIT wyniesie co najmniej 1 mln zł, dopuszczona jest możliwość przekazania go na rzecz maksymalnie trzech
jednostek naukowych. Niewątpliwą zaletą tego rozwiązania byłaby zwiększona motywacja naukowców do prowadzenia
badań i prac rozwojowych, na które jest zapotrzebowanie na rynku. Uczelnie i instytuty, w wyniku tej wzmożonej aktywności
własnych pracowników, uzyskałyby dodatkowe korzyści finansowe.
12.
Stymulowanie popytu na innowacje generowane na uczelni przez wspieranie konferencji i innych form promocji wyników
badań, na które zapraszani są potencjalni odbiorcy technologii.
Tradycyjny model szkoły wyższej traktował komercjalizację technologii jako uboczne działanie, dalekie od podstawowej
misji. Nowe podejście do funkcji ośrodków akademickich zapoczątkowały eksperymenty organizacyjne Massachusetts
Institute of Technology (MIT) i Uniwersytetu Stanforda w kontaktach z biznesem, tworząc nową jakość, która legła
u podstaw modelu „Uniwersytetu Trzeciej Generacji163”.
Współcześnie, urynkowienie wyników badań staje się przynajmniej tak samo ważne, jak kształcenie i działalność naukowobadawcza. Jednocześnie coraz bardziej konkurencyjne otoczenie wymaga poszukiwania rozwiązań niekonwencjonalnych,
które dają jednostkom naukowym możliwość prezentacji swojego potencjału naukowego. Możliwymi metodami takiej
promocji jest organizacja konferencji, warsztatów i seminariów – na których prezentowane będą wyniki prowadzonych
badań – z udziałem przedstawicieli biznesu, będących potencjalnymi odbiorcami wytworzonych technologii. Przenikanie
się uczelnianej sfery B+R i sfery produkcji przynosi obopólne korzyści. Uczelnia zdobywa dodatkowe środki finansowe
Szczegóły projektu dostępne na http://www.nauka-biznes.eu/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=43&Itemid=124
Przykładowo projekt „Nauka bliżej biznesu, biznes bliżej nauki” jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach działania 8.2
Transfer wiedzy, priorytetu VIII - Regionalne Kadry Gospodarki, poddziałania 8.2.1 Wsparcie dla współpracy sfery nauki i przedsiębiorstw, Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki. Numer projektu: POKL.08.02.01-30-018/10.
163
Wissema J.G., Towards the Third Generation University, Edward Elgar Publishing Limited 2009.
161
162
237
na swoje programy badawcze i jest postrzegana w środowisku przemysłowym jako dostawca praktycznej i użytecznej
wiedzy, co równolegle sprawia, że uczelnia staje się atrakcyjniejsza dla studentów poszukujących wiedzy zwiększającej
ich szanse na rynku pracy. Dodatkowo pracownicy naukowodydaktyczni jednostki naukowej uzyskują dzięki współpracy
z sektorem biznesu możliwość konfrontacji wykładanych teorii z realną gospodarką.
13.
Wdrożenie innowacyjnych systemów wspierających proces komercjalizacji badań naukowych
Z oceny istniejących w świecie innowacyjnych systemów wspierających proces komercjalizacji badań naukowych wynika,
że liderem w tym zakresie są Stany Zjednoczone oraz niektóre kraje europejskie, m.in. Finlandia i Wielka Brytania.
W tych krajach udało się wypracować i zaimplementować rozwiązania, dzięki którym uczelnie mogą przekazywać
i udostępniać swoje odkrycia gospodarce. Jednym ze sprawnych i pożądanych w województwie lubelskim innowacyjnych
sposobów wspierania współpracy jednostek akademickich ze światem przemysłu jest stworzenie w otoczeniu uczelni
wyspecjalizowanych jednostek, które zajmą się bezpośrednią współpracą z przemysłem. Do ich zadań powinna należeć
szeroko rozumiana opieka nad własnością intelektualną uczelni, sprzedaż licencji, patentów i szkoleń, wynajmowanie
laboratoriów, organizacja wspólnych badań z przemysłem, tworzenie firm w oparciu o wyniki badań. W przypadku
Lubelszczyzny, realizacja projektów innowacyjnych, przyczyniających się do powstania przy uczelniach i jednostkach
badawczych profesjonalnych jednostek wspierających proces komercjalizacji badań naukowych, jest szczególnie
ważna ze względu na widoczne trudności w praktycznym wykorzystaniu wiedzy zgromadzonej w jednostkach
naukowych regionu. Uczelnie wyższe oraz jednostki badawcze Lubelszczyzny muszą podjąć wysiłek przygotowania
i wdrożenia najlepszych (innowacyjnych) rozwiązań funkcjonujących w świecie. Przede wszystkim należy zauważyć, że
w województwie lubelskim (a de facto w całej Polsce) nauka od kilkunastu lat rozwijała się w oderwaniu od realiów
gospodarczych i widoczny jest brak systemów wspierających proces komercjalizacji badań naukowych.
Pożądanym kierunkiem byłoby przede wszystkim zbudowanie i wdrożenie innowacyjnych procesów komercjalizacji
wyników prac badawczych realizowanych na uczelni, bez względu na rozwiązania w zakresie organizacji i umocowania
komórek zajmujących się transferem. Proces ten powinien składać się z trzech powiązanych ze sobą faz:
•
•
•
identyfikacji i oceny potencjału komercyjnego wytworzonych innowacji (własności intelektualnej);
zapewnienia ochrony ujawnionych innowacji;
komercjalizacji innowacji w wyniku sprzedaży praw, udostępnienia licencji lub utworzenia spółki.
Przykładem modelowego rozwiązania w tym zakresie jest formuła przyjęta na Uniwersytecie w Oxfordzie – najstarszej uczelni
brytyjskiej o światowej renomie, zatrudniającej ponad 4,2 tys. pracowników badawczych, oferującej studia doktoranckie
6,7 tys. osób. Kluczowe specjalizacje badawcze obejmują nauki medyczne, matematykę, fizykę oraz life science.
Proces komercjalizacji innowacji powstałych na uczelni jest obsługiwany przez utworzoną w 1988 roku
spółkę ISIS Innovation Ltd164. Zarządza ona całym postępowaniem, począwszy od zbierania informacji
o innowacjach, przez ocenę ich potencjału komercyjnego (proof of concept), do inwestycji kapitałowych i zarządzania
portfelem praw intelektualnych. W ramach spółki są wydzielone trzy linie biznesowe:
•
•
•
Komercjalizacja i zarządzanie prawami własności intelektualnej.
Wykorzystanie zasobów uczelni do świadczenia usług doradczych. Tym obszarem zajmuje się zespół wykorzystujący
własny brand-name: Oxford University Consulting (OUC). Obsługuje on kontakty biznesowe z przemysłem w formule
one-stop-shop, umożliwiającej prywatnemu biznesowi wgląd w zasoby eksperckie uczelni. OUC umożliwia właściwe
ułożenie stosunków kontraktowych między stronami oraz ochronę interesów uczelni i jej zespołów naukowych.
Doradztwo w zakresie transferu technologii. ISIS Innovation Ltd, poprzez swój wydział (brandname: ISIS Enterprise)
utworzony w 2004 roku, świadczy na rzecz podmiotów prywatnych usługi doradcze w zakresie transferu technologii
(poszukiwanie technologii, negocjowanie/zawieranie umów licencyjnych, zarządzanie projektami, szkolenia).
ISIS Innovation Ltd. zarządza także funduszem inwestycji zalążkowych Oxford University Challenge Seed Fund. Zarządzanie
portfelem inwestycji kapitałowych jest jednak realizowane bezpośrednio przez uczelnię, która w tym celu, w sierpniu
2008 r., utworzyła wydzieloną komórkę organizacyjną – Oxford Spin-out Equity Management165.
164
165
238
http://www.isis-innovation.com/about/
w styczniu 2009 r. OSEM zarządzał udziałami w 49 spółkach o wartości 30 mln GBP.
9.2.
Władze centralne, MNiSW
1.
Ściślejsze powiązanie ścieżki kariery naukowej z efektami osiąganymi w działaniach z zakresu transferu wiedzy. (JN)
W tym przypadku chodzi o uregulowania legislacyjne na poziomie np. rozporządzeń MNiSW, dotyczące oceny naukowców,
w tym zdobywania stopni naukowych, z bezpośrednim uwzględnieniem ich udziału w działalności z zakresu transferu
wiedzy.
2.
Wzrost poziomu finansowania uczelni w zakresie prowadzenia badań i ich komercjalizacji. (JN)
Doskonałość prowadzenia badań to podstawa wysokiej jakości kształcenia, wymaga jednak ciągłej dbałości o rozwój
kapitału ludzkiego uczelni. Niezbędne są inwestycje prowadzące do wzmocnienia tego kapitału. Wysoki poziom badań
spowoduje zwiększenie środków na naukę pozyskanych przez pracowników Uczelni z grantów, a to z kolei przyczyni
się do stworzenia atrakcyjnej perspektywy kariery akademickiej dla młodych ludzi oraz zwiększy liczbę nowych
miejsc pracy. Rezultaty uzyskane przez zespoły badawcze, to szansa na modernizację gospodarki. Ich komercjalizacja
oraz transfer wiedzy będą wspierać proces kształtowania się społeczeństwa oraz gospodarki opartych na wiedzy.
Postępującemu urynkowieniu badań naukowych powinna towarzyszyć ochrona własności intelektualnej, zgodna
z polskim i międzynarodowym prawodawstwem.
3.
Przyznawanie wysokobudżetowych grantów na projekty realizowane jest przez konsorcja przedsiębiorstw i jednostek
naukowych. (JN)
Na podstawie doświadczeń rozwiniętych krajów europejskich166 udało się zidentyfikować najważniejsze obszary
współpracy między jednostkami naukowymi a otoczeniem biznesowym, które z jednej strony mają istotny wpływ na
zwiększenie efektywności funkcjonowania jednostki naukowej, a z drugiej – stymulują rozwój gospodarczy regionu i kraju.
Działania jednostek naukowych powinny być nakierowane na pełne wykorzystanie ich potencjału naukowego, poprawę
jakości kształcenia oraz skuteczne przygotowanie przyszłych pracowników i pracodawców, co w konsekwencji wpłynie
na zwiększenie konkurencyjności jednostek naukowych. Działania te powinny być realizowane wielotorowo i wymagają
zaangażowania wszystkich zainteresowanych stron, zarówno władz centralnych w roli koordynatora, jak również jednostek
naukowych i podmiotów biznesowych. Stworzenie trwałych ram współpracy nie jest możliwe bez zmian systemowych
i wsparcia finansowego ze strony struktur centralnych.
4.
Uproszczenie procedur sprawozdawczych dla uczelni z realizacji grantów na badania innowacyjne i wdrożenia.
Wprowadzenie rozwiązań, zapewniających beneficjentom grantów na badania naukowe większą swobodę w realizacji
projektów, z zachowaniem określonej dyscypliny oraz kontroli wydatkowania środków publicznych – uproszczenie procedur
rozliczania środków, w tym obliczania kosztów pośrednich, dokładniejsze sprecyzowanie, jakie koszty mogą być uznane za
kwalifikowane, tak żeby sprostanie wymaganiom formalnym nie było zbyt czaso- i pracochłonne, wprowadzenie udogodnień
w celu zmniejszenia trudności związanych z koniecznością stosowania Prawa Zamówień Publicznych, np. przez wyłączenie
niektórych czynności spod jego obowiązywania, unikanie opóźnień w finansowaniu jednostek badawczych. Wymaga
to reakcji i podjęcia działań zaradczych ze strony instytucji odpowiedzialnych za projektowanie i zarządzanie środkami
publicznymi. Zmiana filozofii podziału uzyskanego grantu na badania w uczelni między jej jednostki.
5.
Promowanie programów nauczania kładących nacisk na rozwój warsztatu metodologicznego. (JN)
Postulowane jest wprowadzenie systemu motywującego uczelnie (np. w postaci promowania w parametrycznej ocenie
jednostki) do wdrażania programów naukowych (zwłaszcza w aspekcie III poziomu studiów) nakierowanych na dobry
warsztat metodologiczny, umiejętność analitycznego myślenia i posługiwania się pakietami obliczeniowymi co będzie
skutkowało w przyszłości większym potencjałem absolwentów do prowadzenia badań naukowych.
6.
Zapewnienie ciągłości finansowania zadań centrów transferu technologii na uczelniach wyższych (wraz z ewaluacją
realizowanych działań). Wzmocnienie ich roli przez zapewnienie finansowania działań identyfikujących potencjalne
innowacje w efektach badań podstawowych.
Brak stabilności finansowej jest jednym z głównych problemów związanych z funkcjonowaniem uczelnianych jednostek
związanych z komercjalizacją wiedzy i transferem technologii (głównie centrów transferu technologii oraz akademickich
inkubatorów przedsiębiorczości). Problem ten odnosi się przede wszystkim do podejmowania działań wymagających dłuższego
W ramach badań przeprowadzonych przez zespół naukowców Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach pt. „Model współpracy uczelni z otoczeniem
biznesowym” przeanalizowano modelowe rozwiązania w tym zakresie funkcjonujące w Norwegii (Norwegian University of Science and Technology oraz Harstad
University College). Analizowane przypadki mogą zostać potraktowane jako modelowe rozwiązania w analizowanym zakresie. Wyniki badań dostępne na:
http://bmws.ue.katowice.pl/download/ubico_model_calibri.pdf
166
239
horyzontu czasowego, a jego konsekwencje, to przede wszystkim: brak koncentracji na wsparciu procesów komercjalizacji wiedzy
w długim okresie, lecz skupienie na uzyskaniu finansowania niezbędnego do pokrycia kosztów swojego funkcjonowania
oraz brak możliwości współpracy z dobrymi specjalistami, wymagającymi wyższych stawek za swoje usługi. Brak stabilnych
oraz adekwatnych (do potencjalnych zadań) źródeł finansowania, powoduje konieczność skoncentrowania działań
uczelnianych centrów transferu na pozyskaniu finansowania na swoje utrzymanie. W tej sytuacji głównym źródłem
utrzymania jest realizacja szeroko rozumianych projektów. Zapewniają one bieżące utrzymanie tym jednostkom, jednak
powodują, że działalność CTT jest koncentrowana na działaniach luźno wiążących się z komercjalizacją wiedzy, w tym
na działaniach promocyjnych, szkoleniowych itp. Innymi słowy zakres działalności CTT jest sterowany w znacznej części
bieżącą dostępnością zewnętrznych środków finansowych na poszczególne cele. Brak stabilności finansowej powoduje
dodatkowo ograniczenia możliwości zatrudniania specjalistów, tak w zakresie stałego personelu CTT, jak i w zakresie
ekspertyz, związanych np. z oceną wartości komercyjnej projektów, a także doradców biznesowych, którzy są w stanie
udzielić odpowiedniego wsparcia167. Dodatkowo jest to związane z brakiem możliwości zatrudnienia tzw. przedsiębiorców
zastępczych, których udział w międzynarodowej komercjalizacji nowych technologii, w modelach występujących w krajach
wysoko rozwiniętych, jest nieodzowny. Przykład modelowego rozwiązania w tym zakresie został zaprezentowany
w publikacji Niedzielski P., Łobacz K., Diagnoza i analiza problemów komercjalizacji wiedzy i transferu technologii na uczelni
wyższej pod kątem barier natury organizacyjnej168.
9.3.
Instytucje finansujące naukę
1.
Wspieranie naukowców zainteresowanych udziałem w stażach w prywatnych przedsiębiorstwach (oferowanych
np. w projektach finansowanych ze środków UE), przez umożliwienie refundowania pensum z projektu lub urlop od zajęć
dydaktycznych z refundacją wynagrodzenia z projektu. (JN)
Celem stażu powinno być przede wszystkim wypracowanie dokumentacji propozycji wdrożeń do działalności firm
innowacyjnych rozwiązań, tj. wdrożeń odpowiadających na konkretne, zdiagnozowane w firmach problemy i potrzeby
w zakresie innowacji. Jednym z czynników, który służy skuteczności i efektywności organizacji staży jest wprowadzenie
w jednostkach naukowych wewnętrznych uregulowań prawnych, uznających rozwój przedsiębiorczości akademickiej
za jedno z głównych zadań w obszarze działalności badawczej i edukacyjnej. Z przeprowadzonych badań empirycznych
wynika, że jedną z poważniejszych barier rozwoju koncepcji programów staży jest brak zainteresowania udziałem w nich
pracowników ze stopniem naukowym doktora habilitowanego oraz tytułem profesora, a także trudności z dostosowaniem
programu stażu do bieżących obowiązków dydaktycznych169. W związku z tym warto byłoby wprowadzić system zachęt,
mobilizujących pracowników naukowych o najwyższym potencjale do zaangażowania się w tego typu projekty. Dalszemu
zwiększeniu efektywności realizacji programów staży mogłoby służyć wprowadzenie następujących zmian:
•
zwiększenie kompleksowości oferty programów, w tym możliwość odbywania staży w dwóch
etapach
–
w
pierwszym
następowałoby
szczegółowe
zbadanie
potrzeb
przedsiębiorstwa
i wypracowanie projektu rozwiązania innowacyjnego, a w drugim – wdrożenie wypracowanej innowacji do
działalności przedsiębiorstwa;
•
uzupełnienie o moduł doradczy – stworzenie możliwości eksperckiego doradztwa w zakresie analizy ekonomicznofinansowej wdrożenia czy doradztwa eksperta ds. własności intelektualnej w zakresie zasadności korzystania ze
środków ochrony prawnej rozwiązania;
•
możliwość
szczegółowego
audytu
technologicznego
firmy
przeprowadzanego
przez
stażystę
w obszarze działalności, którego dotyczy cel stażu, po to, aby wypracowana przez naukowców koncepcja innowacji
była w pełni zgodna z potrzebami / problemami firmy;
•
wprowadzenie narzędzi monitoringu ex-post efektywności staży – obecnie brakuje narzędzi
weryfikacji czy wypracowane przez uczestników staży propozycje rozwiązań innowacyjnych na
rzecz przedsiębiorstw zostały wdrożone do działalności firm, czy współpraca podjęta w ramach
staży, zgodnie z wcześniejszymi deklaracjami, była kontynuowana i jeżeli tak, to w jakiej formie
i zakresie170.
2.
Zwiększenie wagi kryteriów wsparcia opartych na budowie potencjału wdrożenia rozwiązania/produktu/usługi i ich
komercjalizacji w przypadku dofinansowywania projektów badawczych realizowanych w jednostkach naukowych.
Powszechnie uważa się, że istotny wpływ na zwiększenie konkurencyjności gospodarki ma komercjalizacja badań
naukowych i innowacje. Komercjalizacja badań jest procesem, którym należy właściwie kierować na każdym poziomie
organizacji – przedsiębiorstwa, uczelni wyższych, regionu, państwa i Unii Europejskiej. Wdrażanie innowacji, obniżając ceny
tworzy popyt, przyspiesza tempo rozwoju danej organizacji i stwarza możliwość realizacji bardziej rentownych inwestycji.
Łobacz K., Głodek P. (2011), The impact of business advisors on the strategic decisions of innovative SMEs – a case study approach, konferencja RENT XXV.
Research in Entrepreneurship and Small Business, Bodo
168
Dostępna na http://scouting.uni.lodz.pl/Linki/ekspertyzy/Ekspertyza_04.pdf
169
Rynkiewicz-Ben M., Jak zbliżyć naukowca do firmy – wnioski z programu staży pracowników naukowych w przedsiębiorstwach, Gdańsk, 2013.
170
ibidem
167
240
Wyniki badań jednoznacznie wskazują, że wydajność, konkurencyjność i rozwój wymiany handlowej są skorelowane
z rozwojem innowacji. We współczesnych gospodarkach rośnie znaczenie komercjalizacji badań naukowych w stosunku do
tradycyjnych czynników wzrostu gospodarczego. Zagraniczne uczelnie, szczególnie amerykańskie i zachodnioeuropejskie,
od kilkunastu co najmniej lat traktują współpracę z gospodarką jako podstawowy (obok kształcenia i badań) element
swojej działalności. W związku z tym, włączenie wdrożenia i komercjalizacji badań do kryteriów związanych z oceną
potencjału jednostki naukowej byłoby zasadne ze względu na efektywność wydatkowania środków przeznaczonych na
wsparcie badań naukowych.
3.
Zmiana sposobu definiowania innowacji w zasadach finansowania projektów (odraniczenie do innowacji przynajmniej
w skali kraju) – według tej koncepcji im szerszy jest zasięg innowacji tym lepiej powinien być punktowany dany projekt
badawczy.
Podejście to ma głębokie uzasadnienie praktyczne. Przykłady sukcesów komercjalizacyjnych wskazują, że jeżeli technologia
jest innowacją na skalę międzynarodową, to kwestia jej sprzedaży/eksportu nie stanowi problemu. Jednym z nich jest
historia studenta, który potrzebował 843 dolary na sfinansowanie materiałów potrzebnych do skonstruowania sprzętu
służącego do badania dna oka (cechującego się większą dokładnością niż dostępne na rynku). Firma, która udzieliła mu
wsparcia, sprzedała później ten wynalazek za 200 mln zł171.
4.
Poprawa procedur wyboru projektów, m.in. przez ewaluację skuteczności procedur wyboru wniosków, zapewniających
realizację celów, czy też włączenie przedstawicieli instytucji finansowych w ustalanie kryteriów i procedurę wyboru
projektów.
Instytucje publiczne, udzielające dofinansowania na projekty innowacyjne, szczególnie realizowane przez konsorcja naukowe
i przedsiębiorców, których kluczem jest skomercjalizowanie wyników badań, powinny być wyposażone w mechanizmy
pozwalające na ocenę szansy na skomercjalizowanie danego projektu oraz oszacowanie wskaźnika kosztów jego realizacji
do spodziewanych efektów. W związku z tym włączenie przedstawicieli sektora finansowego, doświadczonych w zakresie
analiz dochodowo-ksztowych, w skład komisji decyzyjnych pozwoliłoby usprawnić proces wyboru finansowanych projektów.
Ważnym aspektem właściwego funkcjonowania procedur wyboru projektów jest ich ciągła ewaluacja. W dokumentach
Unii Europejskiej172 ewaluację definiuje się jako „niezależne, obiektywne badanie wartości i jakości interwencji publicznej
w odniesieniu do konkretnych kryteriów i standardów. Celem ewaluacji jest poprawa jakości, skuteczności i spójności
wydatkowania środków oraz usprawnienie strategii i realizacji programów operacyjnych”. Tak rozumiana ewaluacja
dotyczy polityk publicznych i ma wymiar instytucjonalny. Jednakże ewaluacja może być również realizowana na poziomie
poszczególnych projektów (ewaluacja przedmiotowa). O ile dla ewaluacji instytucjonalnej najważniejszymi parametrami
są: struktury organizacyjne – w tym efektywność ich finansowania – czy system zarządzania instytucją, o tyle w przypadku
ewaluacji przedmiotowej (projektowej) dominują obserwacje dotyczące bezpośrednich i pośrednich rezultatów ocenianego
przedsięwzięcia, systemu zarządzania i rozliczania projektów czy ich efektywności kosztowej173.
9.4.
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, władze regionalne i lokalne
1.
Traktowanie środków regionalnych jako uzupełnienia innych funduszy (krajowych, europejskich), finansowanie
dziedzin, które są istotne dla regionu, a nie mogą być finansowane z innych źródeł. Koncentracja na przygotowywaniu
międzynarodowych, zespołowych projektów (wniosków grantowych i organizacji sieci/konsorcjów badawczych),
angażujących młodych naukowców i doktorantów. (JN, JF)
Warto rozważyć zwiększenie dostępu młodych naukowców do środków finansowych. Jednym z możliwych rozwiązań,
poza dofinansowywaniem projektów badawczych przygotowywanych przez młodych naukowców, jest fundowanie
stypendiów przeznaczanych dla doktorantów, których badania mogą być wykorzystane w praktyce przez przedsiębiorstwa
prowadzące działalność na terenie województwa lubelskiego, przyczyniając się do poprawy ich konkurencyjności
i rozwoju gospodarczego. Stypendia te w założeniu mają zachęcać młodych zdolnych absolwentów studiów magisterskich,
z dziedzin nauki i dyscyplin naukowych zgodnych z obszarami strategicznego rozwoju określonymi w RSI, do podejmowania
oraz ukończenia nauki na studiach doktoranckich174.
2.
Dofinansowanie projektów skierowanych na tworzenie w uczelniach administracyjno-technicznych centrów wsparcia dla
pozyskiwania międzynarodowych grantów badawczych i obsługi ich realizacji. (JN)
Por. Szultka S., Jak połączyć naukę i biznes?, Gdańsk, 2014.
European Commission (1999), MEANS collection: evaluating socio-economic programmes. DG-Regio, Office for Official Publications of the European
Communities, Luxembourg.
173
Olejniczak K., (2008), Mechanizmy wykorzystania ewaluacji. Studium ewaluacji średniookresowych, Interreg III, Wyd. Naukowe Scholar.
174
Program stypendialny tego typu został z powodzeniem wdrożony w woj. małopolskim jako „Doctus - Małopolski fundusz stypendialny dla doktorantów.”
171
172
241
Wsparcie finansowe i organizacyjne centrów administracyjno-technicznych, których celem będzie udzielenie pomocy
naukowcom przygotowującym wnioski ukierunkowane na pozyskanie międzynarodowych grantów badawczych,
zwiększy skuteczność składanych aplikacji, dzięki zdjęciu z pracowników naukowych obciążenia związanego z formalnoadministracyjnymi wymogami poszczególnych konkursów, oraz umożliwi realizowanie projektów międzynarodowych,
które są doskonałym środowiskiem poznania i wzajemnej weryfikacji partnerów. Dzięki nim partner biznesowy może
przekonać się czy uczelnia jest potencjalnym partnerem komercyjnym. Jeżeli projekt się powiedzie, to często współpraca
jest kontynuowana i przybiera formę działań stricte biznesowych.
3.
Wspomaganie zakładania firm przez pracowników naukowych.
Firmy takie cechują się niezwykle kompetentnym i zmotywowanym personelem. W połączeniu z ewentualnie wysokim
poziomem naukowym wynalazku, który jest przedmiotem komercjalizacji, mogą być podstawą wygenerowania znaczącej
wartości dodanej dla końcowego odbiorcy. Nie oznacza to jednak, że takie firmy powinny angażować się w produkcję
i szeroką sprzedaż opracowanych produktów. Wsparcie publiczne jest najbardziej potrzebne na wczesnym etapie procedury
komercjalizacji, kiedy ryzyko niepowodzenia jest największe. Firma sama nie chce podejmować się finansowania (bo ma
niedużo środków), zaś inwestor prywatny nie zaangażuje się bez np. sprawdzonego prototypu. Jak wskazuje praktyka
gospodarcza w niektórych przypadkach niewielkimi nakładami można odsiać projekty komercyjnie nieopłacalne od tych,
które mają szansę na sukces biznesowy.
4.
Wsparcie współpracy między sektorem przedsiębiorstw i jednostkami naukowymi
Poszukiwanie partnera naukowego o określonych kompetencjach zazwyczaj odbywa się za pośrednictwem własnych
kontaktów w obrębie uczelni wyższych i instytutów badawczych. Brak jest aktualnych i wygodnych w przeszukiwaniu baz
danych nt. potencjału badawczego i zespołów naukowych zainteresowanych podjęciem współpracy badawczo-rozwojowej
z przedsiębiorstwem. Brakuje też miejsc i okazji, przy których można byłoby nawiązać bezpośrednie, personalne kontakty
między przedsiębiorcami a pracownikami naukowymi. Wydaje się, że jest to częstą przyczyną braku dobrego zrozumienia
przez pracowników naukowych problemów przedsiębiorców oraz aktualnych wymagań stawianych przez rynekm,
a także braku wiedzy przedsiębiorców o tym, jakie projekty są realizowane i nad jakimi technologiami aktualnie pracują
naukowcy. Wsparcie publiczne w tym obszarze powinno być ukierunkowane przede wszystkim na elementy „miękkie”,
tj. sieciowanie i rozwój kontaktów. Tylko dzięki bezpośrednim relacjom, opartym na zaufaniu, naukowcy będą mogli
pozyskiwać z biznesu problemy wymagające rozwiązania, skutkującego opracowaniem innowacji/technologii/wynalazku,
a następnie wdrożeniem jej. Współpraca nie może odbywać się na zasadzie incydentalnych, doraźnych kontaktów. Powinna
być oparta na budowaniu długofalowych relacji. Należy podjąć działania ukierunkowane na nawiązywanie relacji, w tym
nieformalnych, oraz poznawanie wzajemnych oczekiwań i możliwości. W regionie powinna istnieć płaszczyzna dialogu,
forum wymiany poglądów między środowiskiem naukowym a biznesowym, która budowałyby wzajemne zaufanie,
konieczne w przypadku długofalowej współpracy. Rolę pomostu mogłyby pełnić zarówno formalne miejsca spotkań, np.
cykliczne panele naukowo-biznesowe, jak również nieformalne grupy, działające np. w ramach klastrów.
5.
Przygotowanie strategii zapewniających jednostkom naukowym zachowanie płynności finansowej i wkładu własnego
w procesie wnioskowania o ponadregionalne fundusze. Fundusze powinny być przyznawane w taki sposób, aby
zmaksymalizować szansę pozyskania przez jednostki naukowe dodatkowych środków zewnętrznych. (JN)
Trwałość i kompleksowość podejmowanych działań wiąże się z pojęciem synergii. Synergia w procesie wydatkowania polega
na uwzględnianiu funduszy zewnętrznych w strategii finansowania inwestycji, na wykorzystywaniu funduszy regionalnych
po to, aby zwiększyć prawdopodobieństwo pozyskania dodatkowych, pozaregionalnych środków i tym samym uzyskać
wzmocniony efekt inwestycyjny. Do efektu synergii można ponadto doprowadzić wykorzystując regionalny potencjał
akademicki do rozwiązywania problemów natury pragmatycznej, przez odpowiednie ukierunkowanie badań prowadzonych
przez lokalne jednostki naukowe. Realizuje się w takiej sytuacji dwa działania – rozwiązuje się problem natury praktycznej
oraz buduje zaplecze intelektualne regionu.
6.
Fundusze przeznaczone na rozwój infrastruktury badawczej powinny być uzupełniane przez fundusze przeznaczone na
rozwój kapitału ludzkiego w danej dziedzinie (np. szkolenia, wykłady zagranicznych naukowców etc). Ich dystrybucja powinna
się odbywać w sposób kompleksowy wśród tych jednostek, które wyróżniają się pod względem jakości i produktywności
pracy. (JN)
Efektywnie funkcjonujący system wymaga spełnienia kryterium konkurencyjności w dostępie do środków publicznych.
Dostęp do wszelkich regionalnych funduszy, w tym nagród czy stypendiów, powinien zostać ściśle połączony z oceną jakości
pracy danej jednostki. Należy też założyć, że jednostki naukowe czy pracownicy naukowi będą konkurować nie tylko na
poziomie regionu, ale raczej będą dążyć do budowy potencjału, który pozwoli im na konkurowanie na arenie krajowej
czy nawet ponadnarodowej. W celu wzmocnienia jakości nauczania i prowadzonych badań naukowych konieczna jest
koncentracja funduszy w wybranych ośrodkach. Nie oznacza to, że wszelkie zasoby kapitałowe muszą się koncentrować
w głównym ośrodku akademickim Lubelszczyzny – w Lublinie. Jednostki naukowe spoza Lublina (ale tylko te, które są
242
w stanie udowodnić wysoką jakość kształcenia i badań) powinny zostać wzmocnione nie tylko po to, by poprawić dostęp do
edukacji, ale aby zwiększyć prestiż innych niż stolica województwa miast regionu. Dzięki temu poprawie ulegnie wizerunek
tych ośrodków, stanowiąc przewagę konkurencyjną i zachętę dla inwestorów zewnętrznych.
7.
Zastosowanie strategii inwestowania w infrastrukturę badawczą w kluczowych dla regionu obszarach i w ściśle
wyselekcjonowanych ośrodkach, np. fundowanie nagród z przeznaczeniem na sfinansowanie infrastruktury badawczej,
środków potrzebnych do badań i kosztów współpracy międzynarodowej dla zespołów badawczych uzyskujących najlepszą
w danym roku ocenę dorobku naukowego. (JN, MNiSW)
Najbardziej efektywne rozdysponowanie środków jest najczęściej związane ze strategią ich kumulacji, a nie rozpraszania
w sektorze szkolnictwa wyższego. Proponuje się stosowanie strategii inwestowania w infrastrukturę badawczą w kluczowych
dla regionu obszarach i w ściśle wyselekcjonowanych ośrodkach.
8.
Fundusze regionalne powinny stanowić mechanizm przyciągania kapitału ludzkiego z zewnątrz do województwa
lubelskiego175.
Sposobem na przyciągnięcie wartościowych zasobów ludzkich (wyróżniających się naukowców, doktorantów, studentów)
jest koncentracja działań regionu, zapewniajacych jak najlepsze warunki zawodowe i mieszkaniowe wymienionym grupom.
Warunki mieszkaniowe można zapewnić przez działania, takie jak wspieranie budowy i rozbudowy akademików, które
powinny być projektowane nie tylko jako miejsca czasowego zamieszkania, ale również jako centra integrujące młodych
(polskich i zagranicznych) naukowców, przedstawicieli różnych dziedzin. Dobre warunki pracy są związane z jednej strony
z technicznymi walorami pracy akademickiej (dostęp do laboratoriów, sprzętu badawczego), a z drugiej – z właściwym
uposażeniem dobrze rokujących badaczy. Władze regionalne powinny angażować się w takie działania, które docelowo
doprowadzą do ukształtowania wizerunku Lubelszczyzny (a zwłaszcza Lublina) jako intelektualnego zaplecza Polski. (JN,
MNiSW, JF)
9.
Wzmocnienie merytorycznego wsparcia dla szkół wyższych w obszarze wnioskowania o środki UE czy rozliczania
tych środków, w tym również np. opracowanie zestawu najczęściej popełnianych błędów we wniosku merytorycznym
i zestawu najczęstszych niedociągnięć formalnych, z powodu których projekty szkół wyższych są oceniane negatywnie.
Warto udostępnić jednostkom naukowym przykłady poprawnie sformułowanych wniosków, które dostały wysokie oceny
merytoryczne. (JN)
10.
Łączenie inwestycji w kapitał ludzki i infrastrukturę wybranego ośrodka naukowego jest elementem niezbędnej
kompleksowości wydatkowania, polegającego na równoczesnym budowaniu zarówno potencjału technologicznego, jak
i ludzkiego w jednej instytucji, często w wąskiej dziedzinie (np. biotechnologia) w ramach jednego grantu. Jego celem
jest nie tyle dostarczenie pewnego produktu (liczba przeszkolonych, liczba laboratoriów), co raczej uzyskanie trwałego
rezultatu, którym może być funkcjonujące dłużej niż okres finansowania centrum badawcze.
11.
Odwrócenie procedury oceny wniosków o finansowanie – zgodnie z tą koncepcją procedura powinna zacząć się od
oceny merytorycznej projektu (potencjalny wpływ na region, cele, sposób zarządzania projektem, ewaluowania jego
efektów), która kończyłaby się wyborem odpowiedniej liczby wniosków najlepszych. Dopiero w drugiej części powinny być
weryfikowane kryteria formalne. Projekty ocenione jako niezwykle istotne dla rozwoju regionu powinny mieć możliwość
uzupełnienia kwestii formalnych. (JN, JF)
12.
Promowanie inicjatyw badawczych (w tym inwestycji infrastrukturalnych), które są realizowane przez konsorcja uczelni
wyższych, a nie pojedyncze uczelnie. (JN, JF)
Główną misją konsorcjów jednostek naukowych jest nawiązanie współpracy naukowej oraz wspieranie rozwoju
innowacji między uczelniami, dzięki czemu możliwe jest bardziej efektywne wykorzystanie ich zaplecza laboratoryjnego
i badawczego. Zwielokrotnione zasoby infrastrukturalne i osobowe konsorcjum mają znacznie większy potencjał
pozyskiwania zewnętrznych funduszy na finansowanie badań naukowych niż pojedyncze jednostki. W ramach konsorcjów
są tworzone mieszane zespoły badawcze w konkretnych obszarach, które wpisują się w konkretny program finansowania,
np. Horyzont 2020. Tworzenie konsorcjów badawczych jest zgodne z intencją autorów aktualnego programowania
unijnego, w którym położono nacisk na większe konsorcja, a nie na samodzielne projekty badawcze. Wsparcie tego typu
inicjatyw przez władze regionalne przyniesie skutek w postaci większego napływu środków zewnętrznych, przeznaczonych
na rozwój infrastruktury i realizację badań naukowych. Przykładem konsorcjum jednostek naukowych nakierowanego na
pozyskiwanie funduszy zewnętrznych jest konsorcjum PROGRES 3, zrzeszające trzynaście uniwersytetów z Polski, Słowacji
i Republiki Czeskiej176.
175
Por. Komisja Europejska, 2006, Polityka spójności i miasta: rola miast i aglomeracji w odniesieniu do wzrostu i zatrudnienia w regionach, Komunikat Komisji
do Rady i Parlamentu Europejskiego, Bruksela., Bank Światowy, 2011, Europe 2020 Poland, World Bank Human Development and Private and Financial Sector
Development Departments, World Bank, Washington.
176
Szczegóły dostępne na http://progres3.vsb.cz/en/
243
13.
Współpraca z wszelkimi instytucjami otoczenia biznesu znajdującymi się na terenie województwa/miasta, szczególnie
proinnowacyjnymi.
Działania te mogą przynieść korzyści w niedługiej perspektywie czasowej. Chodzi tu o wszelką pomoc dla tych jednostek,
by mogły wypełniać swoje zadania w możliwe efektywny sposób (np. ułatwienia związane z wynajęciem pomieszczeń
gospodarczych), a także o czynne wspieranie realizowanych przez nie projektów (np. promocja na stronie internetowej
urzędu). Skuteczność tego typu działań znajduje potwierdzenie w analizie studiów przypadku miast polskich177.
14.
Stworzenie wojewódzkiego/miejskiego systemu wspierania uzdolnionych uczniów/studentów, obejmującego zarówno
wczesne diagnozowanie, jak i działania wspierające różne rodzaje, a także poziomy uzdolnień i rozwoju zainteresowań.
System wspierania uczniów/studentów uzdolnionych powinien gwarantować pomoc w rozwijaniu zainteresowań
i uzdolnień wszystkim uczniom/studentom, na każdym etapie kształcenia, stosownie do ich możliwości i aspiracji.
Dlatego rekomendowane jest rozwiązanie trzypoziomowe, oparte na założeniu, że na różnych etapach rozwoju uzdolnień
i zainteresowań uczniowie/studenci potrzebują różnych form wsparcia. Aby system mógł przynosić realne korzyści, wsparcie
powinno być powszechnie dostępne na każdym poziomie. Poziom I jest adresowany do wszystkich chętnych uczniów/
studentów – celem działania na tym poziomie jest przede wszystkim rozbudzanie zainteresowań i odkrywanie mocnych
stron uczniów/studentów. Adresatami poziomu II są uczniowie/studenci o znacznym potencjale i zainteresowaniach, ale
nieposiadający jeszcze specjalistycznych umiejętności ani głębokiej wiedzy. Celem działań na tym poziomie jest rozwijanie
i ugruntowywanie zainteresowań oraz wyposażanie uczniów/studentów w umiejętności, prowadzące do dalszego,
samodzielnego rozwoju. Działania na poziomie III są adresowane do uczniów/studentów szczególnie uzdolnionych,
posiadających sprecyzowane zainteresowania i dużą – często specjalistyczną – wiedzę. Celem działań na tym poziomie
jest stworzenie uczniom/studentom warunków do pełnego rozwoju, między innymi przez umożliwienie im kontaktu
z wybitnymi naukowcami z najlepszych jednostek naukowych regionu. W system ten wbudowany jest element naturalnego
awansu – zajęcia na kolejnych poziomach są przeznaczone dla tych uczniów/studentów, którzy na poprzednim poziomie
nie znajdują już możliwości pełnego rozwoju. W końcu wyłania się uczniów/studentów o wyraźnie ponadprzeciętnych
zdolnościach178.
9.5.
Organizacje branżowe
1.
Współpraca z jednostkami naukowymi i samorządem w określaniu strategicznych wyzwań i potrzeb, a także w zakresie
integracji środowisk naukowych i biznesowych. (JN, UM)
Organizacje branżowe odgrywają ważną rolę w procesie kształtowania współpracy między przedsiębiorstwami, jednostkami
badawczo-rozwojowymi i naukowo-badawczymi, instytucjami otoczenia biznesu i samorządem terytorialnym. Jest to
obszar szczególnie ważny ze względu na możliwości dynamizowania rozwoju gospodarczego regionu, dlatego potrzebne
jest sprzyjanie procesowi tworzenia innowacyjnego środowiska w wyniku powstawania skupisk wzajemnie powiązanych
przedsiębiorstw i jednostek okołobiznesowych, z silnym wsparciem ośrodków naukowych i badawczych, działających na
obszarze województwa. Szczególnie istotnego znaczenia nabiera przy tym kwestia przepływu informacji oraz transferu
rozwiązań technicznych i technologicznych, wiedzy i umiejętności między jednostkami partnerskimi, a w efekcie zwiększania
ich innowacyjności i konkurencyjności. Wspomaganie tworzenia kontaktów i zacieśniania współpracy na styku sfery nauki
i gospodarki jest jednym z bardziej istotnych celów polityki przemysłowej i regionalnej nowoczesnych gospodarek.
Punktem wyjścia musi być rozpoznanie stanu współpracy między przedsiębiorstwami, jednostkami badawczo-rozwojowymi
i naukowo-badawczymi oraz instytucjami otoczenia biznesu, ocena wzajemnych relacji i powiązań, a także wzajemnych
oczekiwań. Potrzebna jest wiedza (którą często posiadają organizacje branżowe) na temat częstości, intensywności, trwałości
i zakresu współpracy między przedsiębiorstwami a ośrodkami badawczymi i naukowymi oraz instytucjami otoczenia biznesu.
Z pewnością potrzebne jest także zidentyfikowanie problemów towarzyszących tej współpracy i ocena kompletności oferty
instytucji regionalnych w stosunku do oczekiwań przedsiębiorców. Ważnym elementem będzie również zebranie opinii na
temat pożądanych działań i kierunków zmian, potrzebnych do zintensyfikowania prowadzonej współpracy w sposób, który
umożliwiłby wsparcie rozwoju gospodarki regionu.
Por. Siłka P., Potencjał innowacyjny wybranych miast polski, a ich rozwój gospodarczy, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN, Warszawa
2012
178
Koncepcję oparto na raporcie końcowym z prac zespołu ekspertów w projekcie „Opracowanie i wdrożenie kompleksowego systemu pracy z uczniem zdolnym”
współfinansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, priorytet III, działanie 3.3, poddziałanie 3.3.3,
realizowanego przez MEN, obecnie przez ORE.
177
244
10. Załączniki
10.1. Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
31.
32.
33.
34.
35.
36.
Bank Światowy, Europe 2020 Poland, World Bank Human Development and Private and Financial Sector Development
Departments, World Bank, Washington 2011
Biuletyn Informacji Publicznej Ministerstwa Gospodarki,
Consortium PROGRES 3, http://progres3.vsb.cz/en/
CORDIS, Unijne projekty badawcze, dostępny na http://cordis.europa.eu/result/brief/rcn/5815_pl.html
CORDIS, Zgromadzenie ogólne Net!Works, dostępny na http://cordis.europa.eu/news/rcn/33766_pl.html
Danish Ministry of Higher Education and Science -The Danish Higher Education System, http://en.fi.dk/innovation/
collaboration-between-research-and-industry/model-agreements
Departament Koordynacji Programów Regionalnych, Doświadczenia i szanse regionów, MRR, Przegląd regionalny nr 2,
Warszawa, wrzesień 2008
Ernst & Young, What Europe has to offer biotechnology companies, 2012
European Photovoltaic Technology Platform, http://www.eupvplatform.org/
European Technology Platform for Sustainable Chemistry, http://www.suschem.org/
European Technology Platform on Smart Systems Integration, http://www.smart-systems-integration.org/public
European Wind Energy Technology Platform, http://www.windplatform.eu/
Gaczek W., M. Matusiak, Innowacyjność gospodarek województw Polski Wschodniej – ocena, znaczenie, perspektywy,
MRR, Warszawa 2011.
Gromaszek K., Kotyra A., Raport końcowy z badania dziedzinowego „Analiza sektora B+R i przemysłu energetycznego
z punktu widzenia uczestnictwa województwa lubelskiego we wdrażaniu Europejskiego Strategicznego Planu Rozwoju
Technologii Energetycznych (SET-Planu)”, Regionalny System Zarządzania Zmianą Gospodarczą, Lublin 2013.
GUS, Działalność badawczo rozwojowa w Polsce w 2006 roku, Warszawa 2007
GUS, Nauka i technika w Polsce w 2009 roku, Warszawa 2011;
Historia rozwoju biotechnologii medycznej, dostępny na http://metlab.pl/Historia_rozwoju_biotechnologii_medycznej_
p115.html
Inteligentna Specjalizacja Województwa Mazowieckiego, Warszawa 2013
Isis Innovation Limited, http://www.isis-innovation.com/about/
Jensen D., McMullen T., Stark M., The Manager’s Guide to Rewards: What You Need to Know to Get the Best for – and from
– Your Employees, Amacom,2006
Komisja Europejska, Edukacja, badania naukowe i innowacje, Bruksela, 2006. dostępny na http://ec.europa.eu/prelex/
detail_dossier_real.cfm?CL=pl&DosId=194185
Komisja Europejska, Evaluating Socio Economic Development, Sourcebook 2: Methods & Techniques Expert panels, 2009.
Komisja Europejska, Fuel Cells & Hydrogen 2 Initiative: developing clean solutions for energy transport and storage,
dostępny na http://ec.europa.eu/research/press/2013/pdf/jti/fch_2_factsheet.pdf
Komisja Europejska, MEANS collection: evaluating socio-economic programmes. DG-Regio, Office for Official Publications
of the European Communities, Luxembourg 1999
Komisja Europejska, Polityka spójności i miasta: rola miast i aglomeracji w odniesieniu do wzrostu
i zatrudnienia w regionach, Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego, Bruksela 2006,
Komisja Europejska, Research & Innovation Energy dostępny na http://ec.europa.eu/research/energy/eu/index_
en.cfm?pg=research-ccs
Komisja Europejska, Strategie badawcze i innowacyjne na rzecz inteligentnej specjalizacji, dostępny na http://ec.europa.
eu/regional_policy/sources/docgener/informat/2014/smart_specialisation_pl.pdf.
Komitet Biotechnologii Polskiej Akademii Nauk: Nowe technologie szansą polskiej gospodarki: GMO dla przemysłu
i rolnictwa
Krajowy Punkt Kontaktowy, Polskie Platformy Technologiczne dostępne na http://7pr.kpk.gov.pl/ppt/ppt.html-id=808.htm
Krakowy Punk Konsultacyjny, http://www.kpk.gov.pl
Łobacz K., Głodek P., The impact of business advisors on the strategic decisions of innovative SMEs –
a case study approach, konferencja RENT XXV. Research in Entrepreneurship and Small Business, Bodo 2011
Mapy Dotacji UE dostępne na www.mapadotacji.gov.pl
MEN, raport końcowy projektu „Opracowanie i wdrożenie kompleksowego systemu pracy z uczniem zdolnym” Warszawa
2013
Mierczyk Z., Zaawansowane technologie monitorowania zagrożeń bezpieczeństwa, Wojskowa Akademia techniczna,
Warszawa 2008
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, ekspertyza pt. „Analiza potrzeb i kierunków wsparcia sektora przetwórstwa,
przetwarzania, wprowadzania do obrotu i rozwoju produktów rolnych w Polsce w latach 2014-2020”.
MNiSW, Korzyści dla młodych naukowców z tytułu reformy nauki i szkolnictwa wyższego, http://www.nauka.gov.pl/g2/
oryginal/2013_05/48f12934e2b187c5b5c83b17c42245f1.pdf
245
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
69.
70.
246
MNiSW,. par. 18 Rozporządzenia MNiSW z dn. 28 października 2010 r. w sprawie warunków i trybu udzielania pomocy
publicznej i pomocy de minimis za pośrednictwem NCBiR, Wspólnotowe zasady ramowe dotyczące pomocy państwa na
działalność badawcza, rozwojową i innowacyjną, Dz. Urz. UE 2006/C 323, pkt 3.2.2
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, The ARTEMIS Embedded Computing Systems Initiative, dostepny na http://www.
ncbir.pl/programy-miedzynarodowe/jtiju/artemis/
Nauka biżej biznesu, biznes bliżej nauki, dostępny na http://www.nauka-biznes.eu/index.php?option=com_
content&view=category&layout=blog&id=43&Itemid=124
Nowak P. (2008). Bibliometria. Webometria. Podstawy, wybrane zastosowania. Poznań: Wydawnictwo
Naukowe UAM, Wróblewski A. K. (2002). Bibliometryczna trylogia. „Zagadnienia Naukoznawstwa”,
1-2(151-152). Płoszaj A., Olechnicka A., Potencjał placówek naukowo-badawczych województwa lubelskiego, Warszawa
2012.
Olechnicka A., Płoszaj A., Potencjał placówek naukowo - badawczych województwa lubelskiego, dostępny na http://
www.strategia.lubelskie.pl/ekspertyzy/Potencja%B3%20plac%F3wek%20naukowo-badawczych%20wojew%F3dztwa%20
lubelskiego_WERSJA%2012-08-2012.pdf
Olejniczak K., Mechanizmy wykorzystania ewaluacji. Studium ewaluacji średniookresowych, Interreg III, Wyd. Naukowe
Scholar 2008
PARP, Ośrodki Innowacji i Przedsiębiorczości w Polsce, Warszawa 2012, dostępny na http://www.pi.gov.pl/PARPFiles/file/
OIB/publikacje/20121019_raportOIiP.pdf
Program Operacyjny Polska Cyfrowa 2014-2020
Program Operacyjny Pomoc Techniczna 2014-2020
Program Operacyjny Rybactwo i Morze 2014-2020
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2014-2020 na rzecz inteligentnej specjalizacji.
Regionalne Programy Operacyjne
Rynkiewicz-Ben M., Jak zbliżyć naukowca do firmy – wnioski z programu staży pracowników naukowych w przedsiębiorstwach,
Gdańsk 2013
Siłka P., Potencjał innowacyjny wybranych miast polski, a ich rozwój gospodarczy, Instytut Geografii i Przestrzennego
Zagospodarowania PAN, Warszawa 2012
Smart Grids European Technology Platform, http://www.smartgrids.eu/
Strategia badań i innowacyjności .Od absorpcji do rezultatów – jak pobudzić potencjał województwa świętokrzyskiego
2014-2020 +, Kielce 2013.
Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020
Strategia Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020
Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego województwa warmińsko-mazurskiego do roku 2025. Projekt., Olsztyn 2013.
System Informacji o Szkolnictwie Wyższym dostępny na https://polon.nauka.gov.pl/opi/aa/rejestry/
szkolnictwo?execution=e2s1
Szultka S., Jak połączyć naukę i biznes?, Gdańsk 2014
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Model współpracy uczelni z otoczeniem biznesowym, dostępny na http://bmws.
ue.katowice.pl/download/ubico_model_calibri.pdf
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 roku o zasadach finansowania nauki [Dz.U. 2010 nr 96 poz. 615].
Wissema J., Towards the Third Generation University, Edward Elgar Publishing Limited 2009.
www.emobility.pl.
Wykaz przedsiębiorców posiadających status CBR dostępny na http://bip.mg.gov.pl/O+ministerstwie/
Jednostki+organizacyjne+nadzorowane+lub+podlegle/Centra+badawczo+rozwojowe
Zespół Studiów i Analiz Środowiskowych w Katowicach, Wstępny projekt Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020, Lublin 2012. dostępny na http://www.rpo.lubelskie.pl
Wykonawcy: Bluehill Sp. z o.o oraz Quality Watch Sp. z o.o.
Bluehill to:
•
•
•
•
podmiot łączący cechy thinktanku, grupy eksperckiej i firmy konsultingowej,
grupa dostarczająca rozwiązania dla sektora government (publicznego), uczelni wyższych, instytucji pozarządowych oraz
polskich i zagranicznych przedsiębiorstw,
dostawca usług posiadający kompetencje, wiedzę i wieloletnie doświadczenie doradcze, badawcze, szkoleniowe,
wdrożeniowe, organizacyjne i operacyjne dla różnych branż
więcej niż nowa jakość na rynku, to odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie rynkowe w zakresie świadczenia
profesjonalnych usług i dostarczania kompleksowych rozwiązań.
Quality Watch to:
•
•
•
•
•
•
•
Firma, w której doświadczenie każdej z kluczowych osób przekracza 15 lat i łącznie 1000 projektów, podmiotem
świadczącym kompleksowe usługi konsultingowo-badawcze,
Zespół ludzi z wieloletnim doświadczeniem w usługach dla biznesu, marketingu, finansach, badaniach i doradztwie.
Usługodawca dla największych i najlepszych firm na polskim rynku, w tym kilku spółek WIG30 - indeksu giełdowego 30
największych spółek akcyjnych notowanych na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych,
Firma, której wyróżnikiem jest ogromny nacisk na jakość i nastawienie na potrzeby naszych partnerów oraz ich Klientów,
Firma realizująca projekty zarówno w całym kraju (współpracująca stale z liczbą ponad 1000 osób), jak i na rynkach
międzynarodowych (m.in. Holandia, Szwecja, Rosja, Hiszpania, Wielka Brytania, Niemcy, Chiny),
Agencja posiadającą doświadczenie w projektach różnorodnych branż, takich jak: bankowość i finanse, FMCG,
detaliczne sieci handlowe, usługi logistyczne i transportowe, turystyka, telekomunikacja, doradztwo gospodarcze, usługi
marketingowe, przemysł surowcowy, sektor publiczny czy segment beneficjentów dotacji unijnych,
Stale rozwijająca się jednostka, wdrażająca własne innowacyjne rozwiązania (IT), co pozwala skutecznie funkcjonować
w niezwykle konkurencyjnym otoczeniu.
Kontakt:
Bluehill sp. z o.o.
ul.Nabielaka 6/5,
00-743 Warszawa
www.bluehill.pl
tel.: (+48) 22 100 69 26
fax: (+48) 22 100 14 97
mail: offi[email protected]
247
248

Analiza potencjału naukowo-badawczego regionu - RSZZG-UMWL

Transkrypt

Podobne dokumenty

Wydanie pierwsze - Szkoła Podstawowa nr 42

Panel Praktycy biznesu

Nr 1 - Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego

Pamiętajcie o ogrodach! Konkurs Panoramy str.