POZYCJA PD W BADANIACH EMG

Tomasz Dzieniakowski
Zakład Propedeutyki i Diagnostyki Stomatologicznej IS AM w Łodzi
Michael Belenky
Dental School, University of Maryland. Oral Health Care Delivery
Stanisław Suliborski
Zakład Propedeutyki i Diagnostyki Stomatologicznej IS AM w Łodzi
Dariusz Pluciński
Zakład Stomatologii Zachowawczej IS AM w Łodzi
POZYCJA PD W BADANIACH EMG - WZORCOWA POZYCJA
PRACY LEKARZY STOMATOLOGÓW JAKO WARUNEK POPRAWY
JAKOŚCI ŻYCIA.
Streszczenie: Współczesna stomatologia nakłada na lekarzy wymóg precyzji zabiegu.
Dla zapewnienia dokładności pracy powinny być spełnione trzy warunki:
- widoczność pola operacyjnego
- dostępność pola
- jednoczesna stabilność układu pracy
Kliniczne obserwacje lekarzy stomatologów pozwalają wyodrębnić 5 wzorców pracy,
które w przeważającej większości nie gwarantują spełnienia warunków dla wykonania
precyzyjnego zabiegu. Zapewniając widoczność i dostępność pola zabiegowego omijają
ważność stabilności układu pracy. Przyczyniają się tym samym, poprzez skręcenie
tułowia, nachylenie głowy, unoszenie rąk itp. do kumulowania się mikrourazów narządu
ruchu (CTDs - cumulative trauma disorders) powstających w następstwie często
powtarzanych czynności RSIs ( repetitive strain injuries ). W trosce o poprawę warunków
pracy i wzrost jakości życia lekarzy stomatologów poszukuje się wzorców (modele
sylwetek pracy) zapewniających stabilność układu pracy. Spośród różnych systemów
tylko koncepcja pd wg Beach'a ma gwarantować harmonijne napięcie w obrębie układu
mięsniowo- szkieletowego i wydaje się spełniać powyższy warunek.
Celem pracy: było wyznaczenie wzorcowej metody oceny stabilności układu
w badaniach EMG w oparciu o koncepcję pracy pd wg Beach'a.
Metoda: w oparciu o zdolność do samooceny proprioreceptywnej u 30 badanych lekarzy
wyznaczono pozycję pd wg Beach'a i poddano ich badaniu EMG aparatem Physiometr
400 w zmieniających się warunkach środowiska pracy ( hałas, oświetlenie itp.)
Wyniki i wnioski: zastosowana metoda oceny pozwala w oparciu o badanie EMG
w sposób powtarzalny okreslić optymalny (z najmniejszym napięciem) stan napięcia
badanych mięśni i tym samym wnioskować o stabilności układu pracy.
Widoczność pola operacyjnego, jego dostępność i jednoczesna stabilność układu pracy,
są podstawowymi warunkami dla precyzyjnego wykonania zabiegu w stomatologii. Kliniczne
obserwacje lekarzy stomatologów pozwalają wyodrębnić 5 wzorców pracy które zapewniając
w większości widoczność i dostępność pola zabiegowego omijają ważność jednoczesnej
stabilności układu pracy. Brak stabilności łatwo ocenić obserwując pozycje jaką stomatolog
przyjmuje podczas pracy. Nachylanie i skręcenie tułowia, unoszenie przedramion są
widocznymi cechami niewłaściwej pozycji która prowadzi do kumulowania mikrourazów
narządu ruchu (CTDs) w następstwie często powtarzanych czynności (RSIs) (3, 4, 5, 8, 9).
W trosce o poprawę warunków pracy i wzrost jakości życia lekarzy stomatologów
poszukuje się modeli zapewniających stabilność układu pracy (7). Spośród różnych systemów
pracy ergonomicznej wydaje się że ergonomia nakierowana na człowieka ( human centered
ergonomics) z koncepcją pracy wg Beach`a (1) mogą gwarantować stabilność środowiska
pracy która wyraża się zrównoważonym napięciem mięśniowym w obrębie układu ruchu
lekarzy stomatologów.
1. CEL PRACY:
Celem pracy było wyznaczenie wzorcowej metody oceny stabilności układu
w badaniach EMG w oparciu o koncepcję pracy pd. wg Beach'a.
2. METODA:
W oparciu o zdolność do samooceny proprioreceptywnej (1, 2, 10) u 30 badanych
wyznaczono pozycję pd wg Beach'a i poddano ich badaniu EMG aparatem Physiometr 400
w zmieniających się warunkach środowiska pracy. Badania zapisywano w formie obrazu
video w zależności czasowej od poszczególnego badania EMG. Obraz video umożliwia
podgląd wykonywanych czynności podczas eksperymentu. U każdego badanego określono
wysokość siedziska, pozycję tułowia, głowy i kończyn górnych wyznaczając na wstępie
wartości skrajne (najwyższa, najniższa) dochodząc w oparciu o informacje płynące
z proprioreceptorów do pozycji pd (2). Po ustaleniu pozycji pd dokonywano trzykrotnego
pomiaru wartości EMG z 4 kanałów w obrębie mięśni czworobocznego i prostego grzbietu na
wysokości kręgów L1 i C7 kręgosłupa w zmiennych warunkach otoczenia badanych osób
(rys. 1). Badania prowadzono w sali oświetlonej oraz w ciemności z obecnością hałasu lub
bez jego udziału z zamkniętymi lub otwartymi oczami badanych. Opisane zmienne pozwoliły
na wyznaczenie 6 warunków badań:
1. sala oświetlona, oczy zamknięte
2. sala oświetlona, oczy otwarte
3. ciemność, oczy otwarte
4. ciemność, oczy zamknięte
5. hałas, sala oświetlona, oczy zamknięte
6. hałas, sala oświetlona, oczy otwarte
Wyniki po odrzuceniu wartości skrajnych (najwyższy, najniższy) zapisywano
i przetwarzano w graficzne obrazy pozycji pracy. (rys. 2)
ZAPIS
2
Rys
1
Rys.2
3. WYNIKI I WNIOSKI
Do badań wybrano koncepcję pd wg Beach`a opartą na samoocenie
proprioreceptywnej. Metoda ta ma gwarantować stabilność układu pracy, charakteryzuje się
harmonijną sylwetką bez cech niewłaściwej pozycji takich jak skręcenie i wychylenie tułowia
czy unoszenie przedramion. Pozostałe metody ( układy klasyczne i pozornie ergonomiczne)
są wg wielu autorów przyczyną występowania dolegliwości bólowych najczęściej w obrębie
kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego w skutek braku stabilności układu pracy który generuje
mikrourazy narządu ruchu(3, 6). Zastosowana metoda oceny pozwala w oparciu o badanie
EMG, pod kontrolą obrazu video w sposób powtarzalny potwierdzić optymalny (
z najmniejszym napięciem) stan napięcia badanych mięśni i tym samym wnioskować
o stabilności układu pracy. W badaniach świadomie pominięto inne układy pracy gdyż
podczas eksperymentu i przygotowania pozycji pd wyznaczano wstępnie pozycje skrajne np.
wychylenie i skręcenie tułowia w prawo lub w lewo czy unoszenie przedramion które są
charakterystyczne dla klasycznych i pozornie ergonomicznych układów pracy. W graficznych
obrazach EMG odpowiada to skrajnym wartościom wychylenia krzywych dla czterech
kanałów EMG np. punkt 7 –maksymalne pochylenie tułowia w lewo, punkt 16-maksymalne
odwiedzenie ramienia. Najmniejsze wartości krzywych punkty 3, 8, 13, 18, 21, 24, 27, 30, 33
oznaczone czarnymi strzałkami na wykresie odpowiadają pozycjom pd w zmieniających się
warunkach środowiska pracy. Wydaje się że badane warunki otoczenia (warunek 1,2,3,4 ) za
wyjątkiem hałasu( warunek 5, 6 ) który w początkowej fazie daje wzrost wartości EMG nie
skutkują w sposób znaczący zmianą wartości EMG ocenianej metody. Reasumując, metoda
oceny stanu napięcia mięśnia czworobocznego i prostego grzbietu w badaniu EMG pozwala
3
ustalić że poddana ocenie pozycja pd w badaniu EMG w istocie wskazuje na małe wartości
potencjały.Poddane ocenie EMG wartości potencjałów badanych mięśni w pozycji pd są
najmniejsze co pozwala wnioskować o stabilności sylwetki i pośrednio o stabilności układu
pracy. Na układ pracy składa się wiele czynników, ale bazą do budowania takiego środowiska
jest zawsze pozycja lekarza przy pracy.
4. WNIOSEK
Zastosowana metoda badania EMG pozwala określić stan napięcia badanych mięśni,
określić ich najmniejsze napięcie i tym samym wyznaczyć stabilny układ pracy.
LITERATURA
1. Beach D. Zero concept for health and health care. In: ADA. The health of the dental
professional. Chicago: ADA,1987:71-4.
2. Dzieniakowski T, Pluciński D, Piątowska D: Ergonomia nakierowana na człowieka koncepcja pracy pd w profilaktyce chorób zawodowych lekarzy stomatologów. MKEN,
Łódź 2000.
3. Fisher TF. Preventing upper extremity cumulative trauma disorders. AAOHN Journal
1998; 46(6); 296-301.
4. Guidotti TL. Occupational repetitive strain injury. American Family Physician 1992;
45(2): 585-592.
5. Hales TR, Bernard BP. Epidemiology of work- related musculoskeletal disorders.
Orthopedic Clinics of North America 1996; 27(4): 679-709.
6. Kihara T. Dental care works and work-related complaints of dentists. Kurume Medical
Journal. 1995; 42(4); 251-257.
7. Kirk E.J., Stirling J.A. Learning Performance Skills in Oral Health Care. Department of
Restorative Dentistry University of Otago School of Dentistry. PO Box 647, Dunedin.
New Zeland.
8. Liskiewicz ST, Kerschbaum WE. Cumulative trauma disorders: an ergonomic approach.
Journal of Dental Hygiene 1997; 71(4): 162-167.
9. Pluciński D, Dzieniakowski T. Klasyczna koncepcja pracy w stomatologii
a występowanie zespołów bólowych kręgosłupa. MKEN, Łódź 2000
10. Robinson M. Home position dentistry – the Beach philosophy of dental practice. Bikensha
Col., Kyoto, Japan, 1976.
THE EMG INVESTIGATION OF THE DOCTORS’ POSITION WORKING POSITION OF THE DENTAL SURGEON AS
A REQUIREMENT FOR THE LIFE QUALITY IMPROVEMENT.
Summary. The precision of the dental intervention is currently of paramount importance.
To meet this requirement three conditions need to be fulfilled. The site of the surgical
intervention has to be visible, accessible and stable. Based on clinical observation there
are five patterns of the dental surgeon's work. None of them, however, is good enough to
comply with mentioned above requirements. Some of them secure visibility and
accessibility but do not guarantee stable working conditions. Moreover, due to twisted
position of the torso, bended neck, elevated hands etc they all contribute to CTDs as
a result of RSIs The working position of the dental surgeon providing stable working
environment is required to improve working conditions and to increase dentist's life
4
quality. Amongst many proposed systems, it seems that appropriate tonus of the musculoskeletal system is achieved only by using position proposed by Beach
Objectives: EMG controlled stability of the working space for the dental surgeon based
on Beach's principles.
Methods The Beach's position was established based on proprioceptive assessment using
Physiometr 400) in 30 subjects in different working environment level of noise, light etc).
Results and Conclusions Used method was able to establish optimal status ( minimal
tension) of the musculo-skeletal system and indicate the most suitable position for the
stable work conditions.
5