vi. jakość gleb - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w

Transkrypt

VI.
JAKOŚĆ GLEB
Soil quality
Monitoring gleb jest częścią Państwowego Monitoringu Środowiska koordynowanego przez Główny
Inspektorat Ochrony Środowiska. Na poziomie krajowym monitoring gleb obejmuje badania jakości
gleb użytkowanych rolniczo, które wykonywane są przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznaw
stwa (IUNG) w Puławach.
Zgodnie z założeniami programu monitoringu badania właściwości gleb wykonywane są w cyklach co
5 lat, natomiast jeden, pełen cykl badawczy, obejmujący pobór prób, analizę oraz ocenę i zobrazowa
nie wyników badań, realizowany jest w okresie trzyletnim. W latach 2005–2007 wykonany został
trzeci cykl badań jakości gleb. Poprzednie badania jakości gleb wykonano w latach 1995–1997 oraz
w latach 2000–2002.
Krajowa sieć monitoringu gleb użytkowanych rolniczo na obszarze województwa zachodniopomor
skiego obejmuje 9 punktów badawczych (profili glebowych), w których oznaczanych jest około 40 pa
rametrów fizykochemicznych, w tym zawartość: kadmu, miedzi, niklu, ołowiu i cynku oraz wielopier
ścieniowych węglowodorów aromatycznych WWA.
Informacje dotyczące lokalizacji punktów oraz wartości i przydatności rolniczej gleb w punktach na
terenie województwa zachodniopomorskiego przedstawiono w tabeli VI.1.
Tabela VI.1. Lokalizacja oraz wartość i przydatność rolnicza gleb w punktach kontrolno
pomiarowych na terenie województwa zachodniopomorskiego
Nr
pkt
1
3
5
7
39
41
43
45
47
Miejscowość
Kędrzyno
Daszewo
Koszalin
Tyń
Tatynia
Żurawki
Rzepnowo
Mieszkowo
Janikowo
Gmina
Siemyśl
Karlino
Koszalin
Postomino
Police
Gryfino
Pyrzyce
Maszewo
Drawsko Pomorskie
Typ i podtyp gleby
Kompleks
oraz grupa
Klasa
przydatności
Powiat
i podgrupa
bonitacyjna
rolnicznej
granulometryczna
kołobrzeski Bk pgl.ps:pl:.pgmp
IVb
6
białogardzki Ar ps.pl:płp
V
6
Koszalin
Bk gsp.gs
IIIa
2
sławieński Bw gp:gl:.ip
IIIb
2
policki
Dz pgm.gp
IIIb
8
gryfiński
Fc glp:pl
IVa
8
pyrzycki
D gl:.gc
IIIa
2
goleniowski Bk pgl:.gl
IVa
5
drawski
B pglp.ps:pgl:.pl
IVb
5
Typy i podtypy gleb:
Ar – gleby rdzawe, B – gleby brunatne właściwe, Bw – gleby brunatne wyługowane, Bk – gleby brunatne kwaśne, D – czarne ziemie wła
ściwe, Dz – czarne ziemie zdegradowane, Fc – mady czarnoziemne
. zmiana składu granulometrycznego na głębokości do 50 cm
: zmiana składu granulometrycznego na głębokości 50–100 cm
:. zmiana składu granulometrycznego na głębokości 100–150 cm
Grupy i podgrupy granulometryczne:
Piaski – piasek luźny
– piasek słabo gliniasty
– piasek gliniasty lekki
– piasek gliniasty lekki pylasty
pl ps pgl
pglp
– piasek gliniasty mocny
– piasek gliniasty mocny pylasty
pgm
pgmp
Gliny
– glina piaszczysta
– glina lekka
– glina lekka pylasta
– glina średnia
gp
gl
glp
gs
– glina średnia pylasta
– glina ciężka
Iły – ił pylasty
Pyły – pył piaszczysty
gsp
gc
ip
płp
Kompleksy przydatności rolniczej
Klasy bonitacyjne gleb
klasa IIIa
gleby orne dobre
kompleks 2
pszenny dobry
klasa IIIb
gleby orne średnio dobre
kompleks 5
żytni dobry
klasa IVa
gleby orne średniej jakości – lepsze
kompleks 6
żytni słaby
klasa IVb
gleby orne średniej jakości – gorsze
kompleks 8
zbożowo-pastewny mocny
klasa V
gleby orne słabe
RAPORT O STANIE ŚRODOWISKA W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W LATACH 2006–2007
137
Ocena jakości gleb przeprowadzona została na podstawie:
− metody opracowanej przez Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach, której pod
stawą są kilkustopniowe skale wielkości zanieczyszczenia gleb w zależności od zawartości metali
ciężkich, siarki i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Dla poszczególnych stopni
zanieczyszczenia, w zależności od podstawowych właściwości gleb, tj. odczyn, skład granulome
tryczny i zawartość substancji organicznej, wyznaczone są wartości progowe stężeń metali ciężkich
(Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla
rolnictwa Kabata-Pendias A. i inni, IUNG Puławy 1993 r.);
− rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości
gleb oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165 poz. 1359) określające wartości dopuszczalne
stężeń w glebie i ziemi metali, zanieczyszczeń nieorganicznych, węglowodorowych, węglowodo
rów chlorowanych, środków ochrony roślin i innych zanieczyszczeń.
Stopień zanieczyszczenia gleb użytków rolnych metalami ciężkimi i wielopierścieniowymi węglowo
dorami aromatycznymi decyduje o sposobie ich użytkowania. Opracowane przez IUNG zalecenia
w tym zakresie dotyczą zanieczyszczenia gleb metalami ciężkimi i WWA.
W odniesieniu do stopnia zanieczyszczenia metalami ciężkimi zaproponowane zostało następujące
użytkowanie gleb:
− 0° – Gleby niezanieczyszczone. Gleby te mogą być wykorzystane pod uprawę wszystkich roślin ogrodni
czych i rolniczych, szczególnie roślin przeznaczonych do konsumpcji dla dzieci i niemowląt.
− I° – Gleby o podwyższonej zawartości metali. Na glebach tych mogą być uprawiane wszystkie rośliny
uprawy polowej z ograniczeniem warzyw przeznaczonych na przetwory i do bezpośredniej konsumpcji dla
dzieci.
− II° – Gleby słabo zanieczyszczone. Rośliny uprawiane na tych glebach mogą być chemicznie zanieczysz
czone. Z uprawy na tych glebach należy zatem wykluczyć niektóre warzywa, takie jak: kalafior, szpinak,
sałatę itp. Dozwolona jest natomiast uprawa zbóż, roślin okopowych i pastewnych oraz użytkowanie kośne
i pastwiskowe.
− III° – Gleby średnio zanieczyszczone. Rośliny uprawiane na tych glebach są narażone na skażenie meta
lami ciężkimi. Zaleca się tu uprawę roślin zbożowych, okopowych i pastewnych, kontrolując okresowo
zawartość metali w konsumpcyjnych i paszowych częściach roślin. Na glebach tych zalecana jest również
uprawa roślin przemysłowych oraz roślin dla produkcji materiału nasiennego.
− IV° – Gleby silnie zanieczyszczone. Gleby te, a szczególnie lekkie, powinny być wyłączone z produkcji
rolniczej. Na lepszych odmianach gleb (cięższych) zaleca się uprawiać rośliny przemysłowe (konopie, len),
wiklinę, zboża trawy (materiał siewny), ziemniaki i zboża z przeznaczeniem na produkcję spirytusu, rze
pak na olej techniczny, sadzonki drzew i krzewów itp. Wykorzystanie na użytki zielone należy ograniczyć.
− V° – Gleby bardzo silnie zanieczyszczone. Gleby te powinny być całkowicie wyłączone z produkcji rol
niczej i zalesione ze względu na przenoszenie zanieczyszczeń z pyłami glebowymi. Jedynie najlepsze od
miany tych gleb można przeznaczyć pod uprawę roślin przemysłowych, podobnie jak gleb o IV stopniu
zanieczyszczenia.
Uwzględniając stopień zanieczyszczenia gleb przez WWA, zaproponowano następujące użytkowanie gleb: − 0° – gleby niezanieczyszczone WWA, − 1° – gleby o zawartości podwyższonej WWA.
Na glebach tych (0° i 1°) dopuszcza się uprawę wszystkich roślin bez obawy zanieczyszczenia zie
miopłodów przez WWA.
− 2° – gleby mało zanieczyszczone WWA,
− 3° – gleby zanieczyszczone WWA,
− 4° – gleby silnie zanieczyszczone WWA,
− 5° – gleby bardzo silnie zanieczyszczone WWA.
138
Uprawa roślin na glebach o wymienionych stopniach zanieczyszczenia (2°, 3°, 4°) stwarza pewne nie
bezpieczeństwo ich skażenia przez WWA. Na glebach zanieczyszczonych w stopniu 2 należy ograni
czyć uprawę roślin do produkcji żywności o niskiej zawartości substancji szkodliwych, przeznaczonej
głównie dla dzieci i niemowląt. Poważne niebezpieczeństwo zanieczyszczenia płodów rolnych, w tym
szczególnie warzyw korzeniowych i liściastych może mieć miejsce w przypadku gleb zanieczyszczo
nych w stopniu 4. Zaleca się ograniczenie przeznaczania gleb zanieczyszczonych (3°), a szczególnie
silnie zanieczyszczonych (4°) na użytki zielone (wypas zwierząt i produkcja siana).
Istnieje poważne niebezpieczeństwo zanieczyszczenia przez WWA wszystkich surowców roślinnych
uprawianych na silnie zanieczyszczonych glebach. Zaleca się wyłączenie tych gleb z produkcji rolni
czej.
Gleby w punktach badawczych w województwie zachodniopomorskim reprezentowane były głównie
przez gleby brunatne (B, Bw, Bk) oraz czarne ziemie (D, Dz). Wartość bonitacyjna badanych gleb to
przede wszystkim grunty dobrej jakości (klasa IIIa i IIIb) oraz średniej jakości (klasa IVa i IVb).
W odniesieniu do klasyfikacji przydatności rolniczej badane grunty zaliczone zostały do kompleksów
pszennych, żytnich lub zbożowo-pastewnych.
Poziomy orno-próchniczne badanych gleb (0–20 cm) charakteryzowały się różną zwięzłością, w za
leżności od zawartości frakcji ilastej (poniżej 0,02 mm) i wykazywały skład granulometryczny w gra
nicach od piasku luźnego poprzez gliny o różnej zwięzłości aż do iłów.
Wyniki badań zawartości metali ciężkich w glebach badanych punktów pomiarowo-kontrolnych
wskazują, że zawartość kadmu, miedzi, niklu, ołowiu i cynku w glebach badanych w latach 1995,
2000 i 2005 była niska i kształtowała się na poziomie stopnia 0, odpowiadającego wartościom natu
ralnym obserwowanym w glebach, i nie ulegała większym zmianom.
Średnia zawartość kadmu w glebach w poszczególnych latach wynosiła: 1995 rok – 0,2 mg/kg,
2000 rok – 0,18 mg/kg, 2005 rok – 0,16 mg/kg . Zawartość tego pierwiastka w poszczególnych latach
mieściła się w zakresie: 1995 rok – od 0,13 do 0,29 mg/kg , 2000 rok – od 0,12 do 0,31 mg/kg, 2005
rok – od 0,1 do 0,27 mg/kg .
Średnia zawartość miedzi w glebach w poszczególnych latach wynosiła: 1995 rok – 10,4 mg/kg, 2000
rok – 10,6 mg/kg, 2005 rok – 10,5 mg/kg. Zawartość tego pierwiastka w poszczególnych latach mie
ściła się w zakresie: 1995 rok – od 3,7 do 34,7 mg/kg, 2000 rok – od 4,0 do 37,2 mg/kg, 2005 rok – od
4,2 do 36,2 mg/kg.
Wyraźnie podwyższone zawartości miedzi, przekraczające wartość progową 30,0 mg/kg gleby (wy
znaczoną rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów
jakości gleb oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165 poz. 1359) i wskazujące na zanieczyszcze
nie gleb miedzią, stwierdzono w latach 1995, 2000, 2005 w miejscowości Żurawki (punkt nr 41).
Średnia zawartość niklu w glebach w poszczególnych latach wynosiła: 1995 rok – 7,3 mg/kg, 2000
rok – 7,9 mg/kg, 2005 rok – 6,6 mg/kg. Zawartość tego pierwiastka w poszczególnych latach mieściła
się w zakresie: 1995 rok – od 3,0 do 11,8 mg/kg, 2000 rok – od 3,8 do 13,0 mg/kg, 2005 rok – od 3,0
do 9,6 mg/kg.
Średnia zawartość ołowiu w glebach w poszczególnych latach wynosiła: 1995 rok – 13,4 mg/kg , 2000
ściła się w zakresie: 1995 rok – od 8,8 do 20,3 mg/kg, 2000 rok – od 10,8 do 20,7 mg/kg, 2005 rok –
od 9,3 do 19,3 mg/kg.
Średnia zawartość cynku w glebach w poszczególnych latach wynosiła: 1995 rok – 43,3 mg/kg, 2000
ściła się w zakresie: 1995 rok – od 23,2 do 80,0 mg/kg, 2000 rok – od 22,7 do 76,0 mg/kg, 2005 rok –
od 22,4 do 82,5 mg/kg.
Wyniki badań monitoringu gleb przeprowadzone w latach 1995, 2000 i 2005 wskazują, że zawartość
wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych WWA w glebach była zróżnicowana.
Średnia zawartość WWA w glebach w poszczególnych latach wynosiła: 1995 rok – 618 µg/kg,
2000 rok – 592µg/kg, 2005 rok – 749 µg/kg. Zawartość tego pierwiastka w poszczególnych latach
139
mieściła się w zakresie: 1995 rok – od 315 do 1150 µg/kg, 2000 rok – od 290 do 1246 µg/kg, 2005
rok – od 186 do 2409 µg/kg.
W roku 2005 występowanie gleb niezanieczyszczonych (0° oraz 1°) obserwowano w 4 punktach:
w miejscowości Kędrzyno (punkt nr 1), Daszewo (punkt nr 3), Koszalin (punkt nr 5), Janikowo (punkt
nr 47). W pozostałych 5 punktach obserwowano gleby zanieczyszczone w stopniu niskim i średnim
(2ooraz 3°). Największe zanieczyszczenie WWA odnotowano w miejscowości Rzepnowo (punkt nr 43),
gdzie zawartość przekraczała wartość progową wyznaczoną rozporządzeniem Ministra Środowiska
z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleb oraz standardów jakości ziemi (Dz. U.
Nr 165 poz. 1359), powyżej której gleby uznawane są za zanieczyszczone.
Zmiany w poziomie zanieczyszczenia gleb WWA odnotowane zostały we wszystkich 9 punktach po
miarowych. Spadek zawartości WWA w glebach stwierdzono w punktach w miejscowości: Kędrzyno
(punkt nr 1), Daszewo (punkt nr 3), Koszalin (punkt nr 5), Janikowo (punkt nr 47), a głównie –
w miejscowości Żurawki (punkt nr 41). Wzrost zawartości WWA stwierdzono w punktach: Tyń
(punkt nr 7), Tatynia (punkt nr 39), Mieszkowo (punkt nr 45), a głównie w Rzepnowie (punkt nr 43).
Podsumowanie
− Gleby w punktach badawczych reprezentowane są głównie przez gleby brunatne (B, Bw, Bk) oraz
czarne ziemie (D, Dz). Wartość bonitacyjna badanych gleb to przede wszystkim grunty dobrej jako
ści (klasa IIIa i IIIb) oraz średniej jakości (klasa IVa i IVb). W odniesieniu do klasyfikacji przydat
ności rolniczej badane grunty zaliczone zostały do kompleksów pszennych, żytnich lub zbożowo
pastewnych. Poziomy orno-próchniczne badanych gleb (0–20 cm) charakteryzowały się różną
zwięzłością, w zależności zawartości frakcji ilastej (poniżej 0,02 mm) i wykazywały skład granu
lometryczny w granicach od piasku luźnego poprzez gliny o różnej zwięzłości aż do iłów.
− Wyniki badań zawartości metali ciężkich w badanych glebach, przeprowadzone w latach 1995,
2000 i 2005 wskazywały, że zawartość kadmu, miedzi, niklu, ołowiu i cynku w glebach była niska,
kształtowała się na poziomie stopnia 0, odpowiadającego wartościom naturalnym obserwowanym
w glebach, i nie ulegała większym zmianom.
− Wyniki badań zawartości wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w glebach wyko
nane w 2005 roku wskazywały, że występowanie gleb niezanieczyszczonych (0° oraz 1°) obserwo
wano w 4 punktach: w miejscowości Kędrzyno (punkt nr 1), Daszewo (punkt nr 3), Koszalin (punkt
nr 5), Janikowo (punkt nr 47). W pozostałych 5 punktach obserwowano gleby zanieczyszczone
w stopniu niskim i średnim (2° oraz 3°).
− Zgodnie z zaleceniami opracowanymi przez IUNG, dotyczącymi użytkowania gleb w zależności od
stopnia zanieczyszczenia WWA, na badanych glebach o stwierdzonym niskim i średnim stopniu
zanieczyszczenia (2°, 3°) istnieje niebezpieczeństwo skażenia uprawianych roślin przez związki
WWA. Na glebach zanieczyszczonych w stopniu 2 należy ograniczyć uprawę roślin do produkcji
żywności o niskiej zawartości substancji szkodliwych, przeznaczonej głównie dla dzieci i niemow
ląt. Ponadto w przypadku zanieczyszczenia gleb w stopniu 3° należy ograniczyć ich wykorzystywa
nie jako użytki zielone pod wypas zwierząt i produkcję siana.
140
Tabela VI.6. Zawartość kadmu, miedzi, niklu, ołowiu i cynku w 0–20 cm warstwie ornej gleb punktów kontrolno-pomiarowych oraz zanieczyszczenie gleb tymi
pierwiastkami na terenie województwa zachodniopomorskiego w latach badań 1995, 2000 i 2005
Pierwiastek
Cd
Nr
punktu
Cu
mg/kg gleby
1995
2000
zanieczyszczenie
2005
wg metody IUNG1
1995
2000
mg/kg gleby
wg Rozp. Min. Środ.2
2005
1995
2000
zanieczyszczenie
2005
wg metody IUNG1
1995
2000
1
0,17
0,12
0,10
0
0
0
1995
-
2000
-
2005
-
3,7
4,0
4,2
0
0
2005
0
1995
-
2000
-
2005
-
3
0,13
0,14
0,12
0
0
0
-
-
-
5,0
4,5
5,5
0
0
0
-
-
-
5
0,19
0,20
0,22
0
0
0
-
-
-
11,3
11,2
11,3
0
0
0
-
-
-
7
0,17
0,12
0,10
0
0
0
-
-
-
6,3
7,8
8,3
0
0
0
-
-
-
39
0,25
0,19
0,13
0
0
0
-
-
-
8,0
7,2
6,8
0
0
0
-
-
-
41
0,17
0,20
0,19
0
0
0
-
-
-
34,7
37,2
36,2
0
0
0
+
+
+
43
0,29
0,31
0,27
0
0
0
-
-
-
14,0
13,8
11,2
0
0
0
-
-
-
45
0,24
0,19
0,16
0
0
0
-
-
-
6,0
5,2
5,1
0
0
0
-
-
-
47
0,20
0,18
0,16
0
0
0
-
-
-
4,7
4,5
5,5
0
0
0
-
-
-
Pierwiastek
Ni
Nr
punktu
Pb
mg/kg gleby
1995
2000
zanieczyszczenie
2005
wg metody IUNG
1995
1
mg/kg gleby
zanieczyszczenie
2
wg Rozp. Min. Środ.
2000 2005
1995
0
0
-
1995
2000
2005
wg metody IUNG1
2000
-
2005
-
9,5
10,8
9,3
0
2000
0
2005
0
-
-
-
12,1
13,5
15,3
0
0
0
-
-
-
16,3
20,7
19,3
0
0
0
-
-
-
8,8
11,3
11,0
0
0
-
-
-
16,4
14,9
11,6
1
4,2
3,8
3,3
0
3
3,0
2,9
3,0
0
0
0
5
10,2
12,5
9,6
0
0
7
8,3
10,7
8,3
0
39
5,8
6,0
5,7
0
1995
1995
-
2000
-
2005
-
0
-
-
-
0
0
-
-
-
0
0
0
-
-
-
0
0
0
-
-
-
141
142
Pierwiastek
Ni
Nr
punktu
Pb
mg/kg gleby
1995
2000
zanieczyszczenie
2005
wg metody IUNG1
1995
2000 2005
1995
0
0
-
0
0
0
1995
-
2000
-
2005
-
-
-
-
12,5
13,1
13,3
0
0
0
-
-
-
0
-
-
-
15,1
15,9
13,0
0
0
0
-
-
-
0
-
-
-
9,9
11,4
10,6
0
0
0
-
-
-
43
11,2
13,0
9,6
0
0
0
45
5,8
5,1
4,8
0
0
47
5,8
6,0
5,6
0
0
1995
2000
17,0
0
2005
wg metody IUNG1
19,6
9,3
2000
2005
20,3
11,3
1995
2000
2005
-
11,8
mg/kg gleby
1995
zanieczyszczenie
2000
-
41
Nr
punktu
mg/kg gleby
2005
Pierwiastek
Zn
zanieczyszczenie
wg metody IUNG1
1995
2000
2005
1995
2000
2005
0
0
0
-
1
28,3
28,7
27,2
3
26,8
26,0
22,4
0
0
0
-
-
-
5
41,7
41,7
48,6
0
0
0
-
-
-
7
33,3
36,7
41,1
0
0
0
-
-
-
39
46,7
49,7
44,3
0
0
0
-
-
-
41
80,0
76,0
82,5
0
0
0
-
-
-
43
65,0
66,7
67,8
0
0
0
-
-
-
45
45,0
46,0
40,9
0
0
0
-
-
-
47
23,2
22,7
26,2
0
0
0
-
-
-
1
Metoda opracowana przez Instytut Uprawy i Nawożenia Gleb w Puławach zawarta w „Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla rolnic
twa” (Kabata-Pendias A. i inni, IUNG Puławy 1993 r.).
2
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleb oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165 poz. 1359). Źródło: opracowanie pt. „Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2005–2007” Inspekcja Ochrony Środowiska, BMŚ Warszawa 2008.
Tabela VI.7.
Zawartość siarki i wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych w 0–20 cm warstwie ornej gleb punktów kontrolno-pomiarowych oraz
zanieczyszczenie gleb tymi pierwiastkami i substancjami na terenie województwa zachodniopomorskiego w latach badań 1995, 2000 i 2005.
S-SO4
Nr
punktu
mg/kg gleby
1995
2000
2005
zanieczyszczenie
wg metody IUNG1
1995
2000
2005
P i e r w i a s t e k (substancja)
WWA-13
µg/kg gleby
1995
2000
2005
zanieczyszczenie
wg metody IUNG1
1995
2000
2005
µg/kg gleby
2005
WWA-9
zanieczyszczenie
wg Rozp. Min. Srod.2
2005
1
1,37
1,25
1,05
1
1
1
353
397
186
1
1
0
132
-
3
1,00
1,25
0,83
1
1
1
941
795
521
2
2
1
376
-
5
1,00
1,30
0,88
1
1
1
579
386
268
1
1
1
196
-
7
1,87
1,65
1,28
1
1
1
315
290
767
1
1
2
542
-
39
1,75
2,00
2,15
2
2
2
545
334
673
1
1
2
491
-
41
1,75
1,75
1,63
1
1
1
1150
1246
607
3
3
2
463
-
43
2,00
1,88
1,75
1
1
1
908
906
2409
2
2
3
1754
+
45
1,37
1,25
1,38
1
1
1
443
460
1047
1
1
3
729
-
47
1,62
1,57
1,75
2
2
2
327
515
266
1
1
1
201
-
1
Metoda opracowana przez Instytut Uprawy i Nawożenia Gleb w Puławach zawarta w „Ocena stopnia zanieczyszczenia gleb i roślin metalami ciężkimi i siarką. Ramowe wytyczne dla rolnic
twa” (Kabata-Pendias A. i inni, IUNG Puławy 1993 r.).
2
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 roku w sprawie standardów jakości gleb oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165 poz. 135). Źródło: opracowanie pt. „Monitoring chemizmu gleb ornych Polski w latach 2005–2007” Inspekcja Ochrony Środowiska, BMŚ Warszawa 2008.
143

vi. jakość gleb - Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w

Transkrypt

Podobne dokumenty

Gleby - matura

Gleba - Chemia w gimnazjum

Recepta pH

Zagadnienia na egz mgr Ochrona gleb i