docZmiany prawne.
download 
Reklamacja Transkrypt
Zmiany prawne.
Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte DÜSSELDORF Richard Pietrzyk Rechtsanwalt Kaiser-Friedrich-Ring 45 D-40545 Düsseldorf Tel.: +49 211/58 58 83-0 Fax: +49 211/58 58 83-15 [email protected] www.rjp-law.eu Adam Kosdruy Rechtsanwalt WARSCHAU IN KOOPERATION MIT: Skowronska Pietrzyk Kleszczewska Sp. K. Kancelaria Adwokacka Przegląd najważniejszych zmian prawnych dla polskich przedsiębiorców działających w Niemczech Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Kolonii 11 luty 2009 r. ul. Glogera 2/26 PL 02-051 Warszawa Tel.: +48 22 827 10 31 Fax: +48 22 827 10 32 [email protected] www.spk-law.eu Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte Spis treści I. MoMiG ...................................................................................................................................... 4 (ustawa nowelizująca prawo o spółkach GmbH oraz o zwalczaniu nadużyć) I.1 Ułatwienia w zakładaniu spółek ...................................................................................... 4 I.2 Wzmocnienie konkurencyjności spółki GmbH ............................................................... 6 I.3 Zapobieganie nadużyciom ............................................................................................... 9 Spółki zagraniczne ............................................................................................................. 10 Obowiązek zgłoszenia upadłości ......................................................................................... 10 Zastępowanie kapitały własnego......................................................................................... 11 Ochrona kapitału własnego ................................................................................................ 14 Odpowiedzialność zarządców ............................................................................................. 15 II. FMStG (Finanzmarktstabilisierungsgesetz) ........................................................................... 15 (ustawa o stabilizacji rynku finansowego) III. FoSiG (Forderungssicherungsgesetz) ...................................................................................... 16 (ustawa o zabezpieczeniu roszczeń) III.1 Zmiany w niemieckim kodeksie cywilnym (BGB)........................................................... 17 III.2 Zmiany w ustawie o zabezpieczeniu roszczeń w budownictwie (GSB) ........................... 22 IV. Europejski nakaz zapłaty oraz postępowanie w sprawie drobnych roszczeń ...................... 23 IV.1 Europejski nakaz zapłaty a dotychczasowe procedury.................................................... 24 IV.2 Przedmiotowy zakres postępowania ................................................................................. 25 IV.3 Przebieg postępowania ..................................................................................................... 26 IV.4 Prepisy krajowe ................................................................................................................ 29 IV.5 Postępowanie w sprawach drobnych roszczeń ................................................................ 30 V. Versicherungsvertragsgesetz (VVG) ....................................................................................... 31 (ustawa o umowie ubezpieczenia) VI. Płace minimalne (Mindestlohn) ............................................................................................... 33 VII. AEntG......................................................................................................................................... 34 (ustawa o delegowaniu pracowników) VIII. Mindestarbeitsbedingungengesetz ........................................................................................... 34 (Ustawa o minimalnych warunkach pracy) 2 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte IX. Beitragsbemessungsgrenzen ..................................................................................................... 35 (granice podstaw obliczywania skłądek) X. Ubezpieczenie od bezrobocia .................................................................................................... 35 XI. Ubezpieczenie zdrowotne .......................................................................................................... 35 XII. Kurzarbeit .................................................................................................................................. 35 (wyrównanie wynagrodzenia za pracę w niepełnym wymiarze godzin) XIII. Pozyskywanie zagranicznych fachowców ............................................................................... 36 XIV. Amortyzacja / Abschreibungen................................................................................................ 36 XV. Sachbezugsverordnung ............................................................................................................. 37 (świadczenia rzeczowe) XVI. Przestępstwa podatkowe ........................................................................................................ 39 3 Pietrzyk & Kollegen 4 Rechtsanwälte I. MoMiG (ustawa nowelizująca prawo o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością oraz o zwalczaniu nadużyć). Ustawa ta weszła w życie z dniem 1 listopada 2008 r. I.1 Ułatwienia w zakładaniu spółek 1. Statut wzorcowy Obecnie jest możliwe założenie niemieckiej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej: GmbH) także w uproszczonym trybie przewidzianym w § 2 ust. 1 a niemieckiej ustawy o spółkach z o.o. (dalej: GmbHG). Jest możliwe przy spełnieniu następujących przesłanek: 1. spółka ma co najwyżej 3 wspólników, 2. spółka ma tylko jednego członka zarządu (Geschäftsführer), 3. wykorzystywany jest wzorcowy protokół przewidziany w GmbHG, 4. członek zarządu musi być zwolniony z zakazu dokonywania czynności „z samym sobą” zgodnie z § 181 niemieckiego kodeksu cywilnego (BGB), 5. nie wolno wprowadzać postanowień odbiegających od regulacji ustawowej. W takim przypadku założenie spółki następuje poprzez sporządzenie aktu notarialnego zawierającego protokół wzorcowy oraz wpis spółki do rejestru handlowego. Odpada w ten sposób wymóg sporządzenia umowy spółki, gdyż protokół wzorcowy zastępuje zarówno umowę spółki, jak i listę wspólników oraz akt powołania członka zarządu. 2. Tzw. Spółka przedsiębiorców (ograniczona odpowiedzialność) niem. Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt) lub UG (haftungsbeschränkt). Także w nowym stanie prawnym minimalny kapitał zakładowy GmbH wynosi nadal 25.000,00 euro. Jednakże ustawodawca wprowadził możliwość założenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z mniejszym kapitałem zakładowym. 5 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte Spółka taka, zgodnie z § 5a ust.1 GmbHG musi występować pod oznaczeniem Unternehmergesellschaft (haftungsbeschränkt) lub UG (haftungbeschränkt). W odniesieniu do tej formy spółki obowiązują następujące szczególne regulacje: 1. Zgłoszenie spółki do rejestru handlowego może nastąpić dopiero wtedy, gdy został wniesiony cały przewidziany przez wspólników kapitał zakładowy, przy czym wyłączona jest możliwość wnoszenia aportów. 2. W bilansie sporządzanym w ramach rocznego sprawozdania finansowego zgodnie z § 242 i 264 niemieckiego kodeksu handlowego (dalej: HGB) należy z mocy ustawy stworzyć na pokrycie ewentualnej przyszłej straty rezerwę w wysokości jednej czwartej zysku wykazanego w danym roku. 3. Utworzona w myśl wymogu ustawowego rezerwa może być wykorzystana jedynie: 4. w celu podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych spółki w trybie § 57c GmbHG; 5. dla pokrycia straty poniesionej w roku obrotowym, o ile strata taka nie jest pokryta poprzez zatrzymany zysk osiągnięty w roku poprzednim; 6. dla pokrycia straty poniesionej w roku poprzednim, o ile nie jest ona pokryta przez zysk osiągnięty w roku bieżącym. 7. W przypadku grożącej niewypłacalności bezzwłocznie musi zostać zwołane zgromadzenie wspólników. Powyższe szczególne wymogi wymienione w punktach 1-4 obowiązują spółkę do czasu osiągnięcia wysokości kapitału zakładowego w kwocie co najmniej 25.000,00 euro. Jeżeli spółka osiągnie kapitał zakładowy w wysokości co najmniej 25.000,00 euro, to będzie ona mogła dalej funkcjonować w obrocie przy użyciu oznaczenia „UG (haftungsbeschränkt)” lub też zmienić je na „GmbH”. 3. Wymogi związane z wpisem spółki do rejestru W odróżnieniu od poprzedniego stanu prawnego wpis spółki do rejestru może nastąpić również wtedy, gdy nie można jeszcze przedłożyć odpowiedniego zezwolenia o charakterze publiczno – prawnym wymaganego do prowadzenia danej działalności gospodarczej. Pietrzyk & Kollegen 6 Rechtsanwälte I.2. Wzmocnienie konkurencyjności spółki GmbH 1. Miejsce prowadzenia faktycznego zarządu Zgodnie z nowym stanem prawnym siedziba wskazana w rejestrze nie musi pokrywać się z miejscem, w którym prowadzony jest faktyczny zarząd spółki. 2. Nabycie udziałów w spółce w dobrej wierze Nabycie udziałów w spółce w dobrej wierze od osoby nieuprawnionej jest obecnie możliwe dopiero wtedy, gdy spełnione zostaną następujące przesłanki: 1. Zbywca wpisany jest na liście wspólników jako wspólnik, któremu przysługuje udział w spółce. 2. Wpis na liście wspólników istnieje już od co najmniej 3 lat. 3. Dokonanie nieprawidłowego wpisu przypisać można osobie, której w rzeczywistości przysługiwał udział. 4. Nabywca pozostaje w dobrej wierze, iż zbywcy przysługuje prawo do udziału. 3. Kapitał zakładowy Dotychczas wartość udziału poszczególnego wspólnika musiała wynosić co najmniej 100,00 euro i być podzielna przez 50. Ponadto, poszczególny wspólnik mógł przy założeniu spółki objąć nie więcej, niż jeden udział. Obecnie usunięto te ograniczenia i wartość nominalna jednego udziału musi opiewać na pełne euro, a poszczególny wspólnik może objąć jeden lub większą ilość udziałów. Ponadto, zniesiony został wymóg złożenia zabezpieczenia obowiązujący dotychczas w przypadku spółki jednoosobowej, o ile kapitał zakładowy nie został wpłacony w pełnej wysokości. W związku z tym w odniesieniu do poprzedniego stanu prawnego wskazać można następujące różnice: 7 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte Aport Stary stan prawny Nowy stan prawny w pełnej wysokości w pełnej wysokości (niezmieniony) Wkład pieniężny co (więcej wspólników) najmniej ¼ kapitału co najmniej ¼ der kapitału zakładowego i co najmniej ½ zakładowego i co najmniej ½ minimalnego kapitału minimalnego zakładowego (€ 12.500) kapitału zakładowego (€ 12.500) (niezmieniony) Wkład pieniężny co (spółka jednoosobowa) najmniej ¼ kapitału co najmniej ¼ kapitału zakładowego i co najmniej ½ zakładowego i co najmniej ½ minimalnego kapitału minimalnego zakładowego (€ 12.500) dodatkowo kapitału zakładowego (€ 12.500) zabezpieczenie pozostałej sumy 4. Ukryty aport (niem. Verdeckte Sachanlage) O ukrytym aporcie mówi się w przypadku, gdy wspólnik wprawdzie formalnie pokrywa wkład w formie pieniężnej, jednakże wskutek porozumienia między spółką a wspólnikiem z gospodarczego punktu widzenia wniesiony wkład stanowi w istocie aport. Definicja legalna ukrytego aportu została obecnie zawarta w §19 ust.4 GmbHG: „Jeżeli wkład pieniężny wspólnika stanowi z punktu widzenia oceny gospodarczej oraz w związku z porozumieniem dokonanym przy objęciu udziału za wkład pieniężny należy oceniać jako aport (ukryty aport), to nie zwalnia on wspólnika z obowiązku wniesienia wkładu. Zarówno w dotychczas obowiązującym, jak i w nowym stanie prawnym w przypadku wniesienia ukrytego aportu nie wygasa zobowiązanie wspólnika do wniesienia wkładu, które powinno zostać spełnione w formie pieniężnej. Zgodnie z poprzednio obowiązującym stanem prawnym zarówno czynności prawne o skutku zobowiązaniowym, jak i czynności powodujące skutki rzeczowe (np. przeniesienie własności) były w Pietrzyk & Kollegen 8 Rechtsanwälte przypadku wniesienia ukrytego aportu nieskuteczne. W związku z tym wspólnikowi przysługiwało wobec spółki roszczenie o zwrot przedmiotu wniesionego jako ukryty aport. Wzajemne roszczenia spółki i wspólnika traktowane były z osobna, tzn. wspólnik mógł zatrzymać przedmiot wniesiony jako ukryty aport, natomiast zobowiązany był do wpłaty na rzecz spółki pełnej kwoty na pokrycie udziału w formie pieniężnej. W obecnym stanie prawnym czynności prawne dokonane w związku z wniesieniem ukrytego aportu pozostają ważne i skuteczne, natomiast wartość wniesionego przedmiotu ulega zaliczeniu na poczet roszczenia o wniesienie wkładu w formie pieniężnej. Tym samym zobowiązanie wspólnika istnieje jedynie w wysokości odpowiadającej różnicy pomiędzy kwotą pierwotnego zobowiązania do wniesienia wkładu, a wartością (ukrytego) aportu. Zaliczenie wartości ukrytego aportu na poczet wkładu nie może jednak nastąpić przed wpisem spółki do rejestru handlowego. Przy zaliczeniu przyjmuje się wartość aportu na moment zgłoszenia spółki do rejestru handlowego albo moment przekazania aportu spółce, jeżeli następuje to później. Ciężar udowodnienia wartości aportu spoczywa na wspólniku. 5. Wpłata i zwrot wkładu W tym zakresie nie było w poprzednim stanie prawnym żadnej regulacji ustawowej. W świetle orzecznictwa niezwłoczna wypłata wspólnikowi kwoty wniesionych tytułem pokrycia wkładu na podstawie porozumienia między spółką a wspólnikiem prowadziła do uznania, iż zobowiązanie wspólnika do wniesienia wkładu nie zostało skutecznie spełnione. Samo takie porozumienie pomiędzy spółką a wspólnikiem było nieważne. W zmienionym stanie prawnym sytuacja polegająca na wpłacie na pokrycie wkładu, a następnie wypłacie środków z majątku spółki jest obecnie dopuszczalna i prowadzi do zaspokojenia zobowiązania wspólnika do wniesienia wkładu, pod warunkiem spełnienia następujących warunków przewidzianych w § 19 ust.5 GmbHG: 1. Porozumienie, którego skutkiem gospodarczym jest wypłata wspólnikowi środków wpłaconych uprzednio tytułem wniesienia wkładu, zawarte musi być przed wniesieniem wkładu. 2. Świadczeniu spółki musi towarzyszyć roszczenie o jego zwrot w pełnej wysokości, które jest wymagalne lub może stać się wymagalne w każdym czasie wskutek bezterminowego wypowiedzenia. 9 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte 3. Porozumienie musi być zgłoszone do rejestru handlowego przy zgłoszeniu spółki. 6. Zatwierdzony kapitał (upoważnienie do podwyższenia kapitału przez zarządców) W ramach nowelizacji przewidziano obecnie również w przypadku spółki GmbH możliwość podwyższenia kapitału przez zarządców (Geschäftsfüher) na podstawie upoważnienia zawartego w umowie spółki. Podwyższenie kapitału w tym trybie polega na podjęciu przez zarząd decyzji o utworzeniu nowych udziałów w zamian za wkłady pod następującymi warunkami: 1. W umowie spółki zawarte zostało upoważnienie zarządu do podniesienia w ciągu 5 lat od wpisania spółki do rejestru kapitału zakładowego do pewnej określonej nominalnie kwoty (tzw. zatwierdzony kapitał – niem. genehmigtes Kapital) poprzez utworzenie nowych udziałów przeznaczonych do objęcia w zamian za wkłady. 2. Wysokość zatwierdzonego kapitału nie może przekraczać połowy kapitału zakładowego istniejącego w czasie udzielania upoważnienia. 3. Utworzenie udziałów, które miałyby zostać objęte za wkłady rzeczowe (aporty) dopuszczalne jest jedynie w przypadku zawarcia w umowie spółki wyraźnego zezwolenia. I.3 Zapobieganie nadużyciom W celu zapobiegania tzw. „pogrzebom firm” wprowadzono nowe regulacje w zakresie reprezentacji spółki oraz obowiązku do złożenia wniosku o ogłoszenie jej upadłości. 1. Reprezentacja spółki W §35 GmbHG zawarto definicję ustawową spółki pozbawionej kierownictwa (niem. Führungslosigkeit), ustalając, iż jest to stan, w którym spółka nie posiada zarządców (niem. Geschäftsführer). W takim przypadku w zakresie przyjmowania oświadczeń woli oraz doręczenia korespondencji spółka reprezentowana jest przez wspólników. 2. Adres w kraju / doręczenia Zgodnie z §8 ust.4 GmbHG należy zgłosić do rejestru handlowego adres spółki na terenie kraju. Obowiązkiem tym objęte zostały również już istniejące spółki. Jeżeli nie wskażą one do 31 października 2009 r. żadnego adresu, w rejestrze handlowy z urzędu nastąpi wpis ostatniego znanego adresu spółki w kraju. Pietrzyk & Kollegen 10 Rechtsanwälte Jeżeli osoba, która umocowana jest do odbioru w imieniu spółki oświadczeń woli oraz korespondencji, zostanie zgłoszona do rejestru z podaniem jej niemieckiego adresu, do rejestru wpisany zostanie również tenże niemiecki adres. W stosunku do osób trzecich obowiązuje adres zgłoszony do rejestru, dopóki nie zostanie on wykreślony w rejestrze handlowym oraz wykreślenie nie zostanie ogłoszone, chyba że zmiana adresu była osobie trzeciej znana. Ponadto, ułatwiono stosowanie doręczenia zastępczego. Obecnie, zgodnie z §15a HGB, jeżeli nie jest możliwe dokonanie doręczenia: 1. na adres spółki wpisany do rejestrum, 2. na wpisany do rejestru osoby uprawnionej do odbioru korespondencji, 3. na inny adres krajowy wiadomy bez konieczności prowadzenia w tym zakresie dochodzenia, skutek doręczenia może nastąpić w trybie przewidzianym w przepisach niemieckiej ordynacji procesowej cywilnej (ZPO) dotyczących doręczeń zastępczych. 3. Spółki zagraniczne Spółki zagraniczne, które zgłaszają swoje oddziały w Niemczech do rejestru handlowego, zobowiązane są obecnie do podania adresu firmy na terenie Niemiec. 4. Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości Spoczywający na zarządcy obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, przewidziany w § 15a ust. 1 niemieckiej ordynacji upadłościowej (dalej: InsO), został w myśl § 15a ust. 3 InsO, przy zaistnieniu poniższych przesłanek, zastąpiony analogicznym obowiązkiem spoczywającym na wspólnikach. Zgodnie z tym przepisem, to wspólnicy będą zobowiązani do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, jeżeli: 1. nastąpi nadmierne zadłużenie albo niewypłacalność spółki, 2. zarazem spółka pozbawiona będzie kierownictwa (niem. Führungslosigkeit), 3. nie występuje niewiedza wspólnika co do nadmiernego zadłużenia, niewypłacalności oraz stanu braku kierownictwa spółki. Pietrzyk & Kollegen 11 Rechtsanwälte Znamienne, iż to na wspólniku spoczywa ciężar dowodu, iż nie wiedział on o nadmiernym zadłużeniu, niewypłacalności lub braku kierownictwa spółki. 5. Zastępowanie kapitału własnego Zgodnie z dotychczasowym stanem prawnym pożyczki udzielane spółce przez wspólników traktowane były jako kapitał własny spółki, jeżeli pożyczka lub porównywalne z nią świadczenie zostały udzielone lub postawione do dyspozycji spółki w momencie, gdy znajdowała się ona w kryzysie (tzw. pożyczka zastępująca kapitał własny). Przyjmowano przy tym, iż spółka znajdowała się w kryzysie w sytuacji, gdy była: 1. nadmiernie zadłużona, 2. niewypłacalna, 3. nie posiadała zdolności kredytowej. Regulacja te obowiązywała nie tylko w przypadku pożyczki, lecz również przy udzielaniu spółce innych korzyści (np. nieodpłatnego użyczania spółce maszyn itp.) lub ustanawiania zabezpieczeń za pożyczki zaciągane przez spółkę. Zasady te nie obowiązywały wobec tzw. drobnych udziałowców (posiadających poniżej 10% udziału w kapitale zakładowym i nie będący zarządcami) oraz przy tzw. pożyczkach sanacyjnych (udzielanych w celu naprawy spółki). Aby można było mówić o pożyczce sanacyjnej, muszą zostać spełnione łącznie następujące warunki: 1. pożyczkodawca nabył udział w spółce dopiero w momencie, gdy już znajdowała się ona w kryzysie, 2. i nie był prędzej wspólnikiem spółki lub był jedynie tzw. drobnym wspólnikiem. Pożyczki zastępujące kapitał własny podlegają zgodnie § 30 GmbHG zakazowi zwrotu przez spółkę, przy czym złamanie tego zakazu zabezpieczone jest następującymi sankcjami: 1. przez okres 10 lat istnieje roszczenie spółki przeciwko wspólnikowi o zapłatę kwoty zwróconej pożyczki, Pietrzyk & Kollegen 12 Rechtsanwälte 2. przez okres 5 lat istnieje subsydiarna odpowiedzialność pozostałych wspólników w przypadku niemożności wyegzekwowania należności od wspólnika, który otrzymał zwrot pożyczki z naruszeniem zakazu, 3. istnieje osobista odpowiedzialność zarządcy, który dokonał zwrotu pożyczki. Alternatywnie do powyższego, w poprzednim stanie prawnym, wszystkie płatności, które służyły spłacie pożyczki zastępującej kapitał własny mogły być zaskarżone przez syndyka masy upadłości, o ile płatność miała miejsce w ciągu roku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości oraz dokonana była z pokrzywdzeniem wierzycieli. Dla zaistnienia stanu pokrzywdzenie wierzycieli wystarczało przy tym, iż bez zaskarżenia płatności masa upadłości nie wystarczałaby do zaspokojenia wszystkich wierzycieli. Ponadto, w przypadku upadłości obowiązywały następujące zasady dotyczące pożyczek zastępujących kapitał własny oraz analogicznych wierzytelności lub użyczonych spółce przedmiotów majątkowych: 1. zgodnie z § 32a GmbHG wierzytelności o charakterze zastępującym kapitał własny zaspokajane były jedynie w najniższej kategorii (po zaspokojeniu innych wierzytelności), 2. w przypadku użyczenia spółce jakiegoś przedmiotu majątkowego, wspólnik w dalszym ciągu musiał zapewnić spółce możliwość korzystania z niego. Powyższe regulacje uległy zmianie z dniem 1 listopada 2008 r. i obecnie stan prawny przedstawia się w następujący sposób. W przypadku upadłości spółki wszystkie płatności spółki na rzecz wspólników, które dokonane zostały na poczet zwrotu pożyczki albo w celu zaspokojenia porównywalnego roszczenia w okresie roku przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, są zaskarżalne przez syndyka masy upadłości. Ponadto, roszczenia wspólników o zwrot pożyczki lub porównywalnego roszczenia zaspokajane są w postępowaniu upadłościowym jedynie w dalszej kolejności w stosunku do innych wierzytelności. W nowym stanie prawnym utrzymano uprzywilejowanie pożyczek sanacyjnych oraz pożyczek udzielanych przez drobnych udziałowców. W obecnym stanie prawnym bez znaczenia pozostaje kwestia, czy pożyczka miała charakter zastępujący kapitał własny, natomiast zaskarżalna jest każda spłata pożyczki we wskazanym powyżej 13 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte okresie. Ponadto, do zaskarżenia spłaty wymagane było zaistnienie pokrzywdzenia wierzycieli, jednakże w świetle orzecznictwa występuje ono już wtedy, gdy bez zaskarżenia tych czynności masa upadłości nie wystarczyłaby na zaspokojenie wszystkich wierzycieli. Powyższe zasady obowiązują nie tylko w przypadku udzielenia spółce pożyczki przez jej udziałowców, lecz również w przypadku udzielenia przez nich zabezpieczenia pożyczki udzielanej spółce przez osobę trzecią albo w przypadku udzielenia spółce korzyści w postaci użyczenia jakiegoś przedmiotu. W takich przypadkach wchodzą w grę następujące skutki prawne: 1. W przypadku zwrotu pożyczki udzielonej spółce przez osobę trzecią i zabezpieczonej przez wspólnika, wspólnik jest zobowiązany: 2. a. wydać do masy upadłości przedmiot zabezpieczenia, b. albo wpłacić równowartość zabezpieczenia. W przypadku użyczenia spółce przedmiotów: a. wspólnik nie może żądać wyłączenia przedmiotu z masy w okresie roku od ogłoszenia upadłości, jeżeli przedmiot ma istotne znaczenie dla prowadzenia przedsiębiorstwa upadłej spółki, b. wspólnikowi w takim wypadku przysługuje wyrównanie pieniężne. Jednocześnie zaniechano traktowania pożyczek udzielonych przez wspólników w czasie, gdy spółka znajdowała się w kryzysie, jako kapitału własnego. Tym samym płatności spółki na rzecz wspólników tytułem zwrotu pożyczki nie podlegają już zakazowi z § 30 GmbHG. Roszczenia spółki o zwrot takich kwot na podstawie § 31 GmbHG jest tym samym wykluczone. Przepisy przejściowe przewidują, iż dotychczasowy stan prawny obowiązywać będzie w odniesieniu do wszystkich postępowań upadłościowych otwartych przed 1 listopada 2008 r. W stosunku do postępowań upadłościowych otwartych po tej dacie obowiązywać będzie już nowy stan prawny. Jednakże wprowadzono pewne ograniczenie od powyższej zasady, zgodnie z którym w odniesieniu do czynności dokonanych przed dniem 1 listopada 2008 r. zastosowanie nowych regulacji nie może prowadzić do pogorszenia sytuacji wspólnika w stosunku do sytuacji pod rządami dotychczasowych przepisów. Ograniczenie to dotyczy tylko takich stanów faktycznych, w którym przed 1 listopada Pietrzyk & Kollegen 14 Rechtsanwälte 2008 r. nastąpiła spłata pożyczki udzielonej przez wspólnika i stanowi pewne uprzywilejowanie w stosunku do nowego stanu prawnego. 6. Ochrona kapitału własnego (niem. Kapitalerhaltung) Pod rządami starego stanu prawnego jakiekolwiek wypłaty z majątku spółki na rzecz wspólnika, które powodowały naruszenie majątku potrzebnego do pokrycia kapitału zakładowego, podlegały zakazowi przewidzianemu w § 30 ust. 1 GmbHG. Wskutek nowelizacji zasada ta doznała pewnych ograniczeń. Obecnie wypłaty dozwolone są przy zachowaniu następujących przesłanek: 1. istnienie umowy o objęciu dominacją albo odprowadzaniu zysku (§ 291 niemieckiej ustawy o spółce akcyjnej, dalej AktG), 2. albo zapewnienie świadczeniu spółki pokrycia w pełnej wysokości w postaci świadczenia wzajemnego lub roszczenia o zwrot przeciwko wspólnikowi). W tym ostatnim przypadku ułatwione jest w szczególności udzielenie pożyczek lub dokonywanie innych świadczeń na rzecz udziałowców, przy czym wypłacone kwoty pożyczek uszczuplałyby majątek niezbędny do pokrycia kapitału własnego. W poprzednim stanie prawnym było to możliwe jedynie, gdy: 1. umowa pożyczki zawarta byłaby również na tych samych warunkach z osobą trzecią, 2. pożyczka leżała w interesie spółki, 3. wypłacalność wspólnika nie budziłaby wątpliwości, 4. roszczenie o zwrot pożyczki było zabezpieczone w pełnej wysokości. Obecnie wystarczy, gdy spółce zapewnione jest świadczenie wzajemne albo roszczenie o zwrot przysługujące spółce przeciwko wspólnikowi, przy czym muszą one odpowiadać pełnej wysokości świadczenia spółki. Skutki prawne naruszenia zakazu zwrotu wkładów pozostają niezmienione i zgodnie z § 31 GmbHG w przypadku naruszenia zakazu: 15 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte 1. przez okres 10 lat istnieje roszczenie spółki przeciwko wspólnikowi o zapłatę kwoty zwróconej pożyczki, 2. przez okres 5 lat istnieje subsydiarna odpowiedzialność pozostałych wspólników w przypadku niemożności wyegzekwowania należności od wspólnika, który otrzymał zwrot pożyczki z naruszeniem zakazu, 3. istnieje osobista odpowiedzialność zarządcy, który dokonał zwrotu pożyczki. 7. Odpowiedzialność zarządców (niem. Geschäftsführerhaftung) Nowelizacją prawa o spółce GmbH wprowadzoną ustawą MoMiG rozszerzono zakres odpowiedzialności zarządców za dokonanie przez spółkę niedozwolonych wypłat. Należy tu wskazać na nowowprowadzony przepis § 64 zdanie 3 GmbHG, zgodnie z którym zarządca odpowiada wobec spółki za dokonanie wypłaty jeżeli wypłata musiała prowadzić do niewypłacalności spółki, chyba że zarządca nie mógł tego przewidzieć, mimo zachowania szczególnej staranności „sumiennego kupca”. Niewypłacalność spółki w myśl § 17 InsO zachodzi wtedy, gdy dłużnik (tutaj spółka) nie jest już w stanie regulować wymagalnych zobowiązań. W poprzednim stanie prawnym odpowiedzialność zarządcy wchodziła w grę w przypadku dokonania wypłaty na rzecz wspólnika już po zaistnieniu stanu niewypłacalności. 8. Stwierdzanie nadmiernego zadłużenia W odniesieniu do stwierdzania nadmiernego zadłużenia zostało obecnie uregulowane ustawowo, iż pożyczki udzielone przez udziałowców należy umieścić po stronie pasywów w bilansie sporządzanym w celu ustalenia, czy zachodzi nadmierne zadłużenie (niem. Überschuldungsbilanz), chyba że pomiędzy spółką a wspólnikiem zostanie zawarte porozumienie o ustąpieniu w randze. II. Ustawa o stabilizacji rynku finansowego (FMStG) (Ustawa o wprowadzeniu pakietu stabilizującego rynek finansowy) Definicja nadmiernego zadłużenia zawarta w § 19 ust. 2 InsO została przejściowo zmieniona na czas określony od 18 października 2008 r do 1 stycznia 2011 r. Pietrzyk & Kollegen 16 Rechtsanwälte Definicja ta w poprzednim brzmieniu oraz w brzmieniu obowiązującym po dniu 1 stycznia 2011 r. przedstawia się następująco: Nadmierne zadłużenie występuje wówczas, gdy majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie istniejących zobowiązań. Przy ocenie majątku należy jednak brać pod uwagę dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa, jeżeli jest ono w danych okolicznościach prawdopodobne w przeważającej mierze. Natomiast obecnie, do dnia 31 grudnia 2010 r. obowiązuje następujące brzmienie: Nadmierne zadłużenie występuje wówczas, gdy majątek dłużnika nie wystarcza na pokrycie istniejących zobowiązań, chyba że dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa jest w danych okolicznościach prawdopodobne w przeważającej mierze. Nadmierne zadłużenie w poprzednio obowiązującym oraz przyszłym stanie prawnym stwierdzane było wyłącznie za pomocą bilansu wykazującego nadmierne zadłużenie (niem. Überschuldungsbilanz), w którym uwzględniano z jednej strony majątek dłużnika, a z drugiej jego zobowiązania. Pozytywna prognoza co do kontynuacji działalności przedsiębiorstwa miała znaczenie tylko w takiej kwestii, czy należało w bilansie przyjmować wartości likwidacyjne czy też wartości przy założeniu kontynuacji prowadzenia przedsiębiorstwa. Zgodnie z obecnie obowiązującą regulacją pozytywna prognoza co do dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa wyklucza stan nadmiernego zadłużenia. III. Ustawa o zabezpieczeniu roszczeń (FoSiG) (Ustawa o zabezpieczeniu roszczeń przedsiębiorców przyjmujących zamówienia oraz o poprawieniu dochodzenia roszczeń) Z dniem 1 stycznia 2009 r. weszła w życie ustawa o zabezpieczeniu roszczeń wprowadzająca szereg nowych regulacji prawnych. Pietrzyk & Kollegen 17 Rechtsanwälte III.1 Zmiany w niemieckim kodeksie cywilnym (dalej: BGB) § 310 BGB W poprzednim stanie prawnym, jeżeli w umowie ustalono stosowanie regulacji VOB/B w całości, to treść regulacji VOB/B nie podlegała kontroli, jakiej normalnie podlegają postanowienia ogólnych warunków umów. To szczególne uprzywilejowanie VOB/B zostało uchylone w odniesieniu do umów zawieranych z konsumentami. Tym samym, w przypadku ustalenia stosowania VOB/B w umowie zawieranej pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem, treść każdej klauzuli VOB podlega kontroli. Uprzywilejowanie VOB/B pozostało w mocy w stosunku do umów, których stroną nie jest konsument, o ile w umowie ustalono stosowanie VOB/B w całości. § 632a BGB Regulacje dotyczące płatności częściowych zostały zmodyfikowane oraz rozszerzone w ustępach 2 4. § 632a Ustęp 1 BGB Do tej pory wykonawca mógł żądać płatności częściowych za: 1. spełnione zgodnie z umową świadczenie stanowiące wyodrębnione części dzieła, 2. materiały lub elementy, które zostały przez niego wytworzone albo dostarczone. Roszczenie przysługiwało wykonawcy pod warunkiem, iż na zamawiającego przeniesiona została własność części dzieła, materiałów lub elementów albo udzielone zostało zabezpieczenie roszczenia o przeniesienie własności. Zgodnie z nową regulacją wykonawca może żądać częściowej płatności za; 1. spełnione zgodnie z umową świadczenie w wysokości, w jakiej zamawiający uzyskał przyrost wartości, Pietrzyk & Kollegen 18 Rechtsanwälte 2. materiały lub elementy, które zostały przez niego wytworzone albo dostarczone, jeżeli – zgodnie z wyborem zamawiającego – przeniesie na zamawiającego ich własność lub udzieli odpowiedniego zabezpieczenia. Z powodu nieistotnych wad nie można wstrzymać płatności częściowej. W przypadku wystąpienia nieistotnej wady zamawiający może zgodnie z § 241 ust. 3 BGB odmówić zapłaty odpowiedniej części wynagrodzenia, przy czym za odpowiednią część uznaje się co do zasady podwójną kwotę kosztów wymaganych do usunięcia wady. Świadczenia powinny być wykazane w zestawieniu, które musi umożliwiać ich szybkie i pewne sprawdzenie. Natomiast wada istotna wystąpi w sytuacji, gdy wada w sposób odczuwalny wpłynie negatywnie na funkcjonalność przedmiotu umowy albo gdy zagrażać będzie bezpieczeństwu. § 632a Ustęp 2 BGB W przypadku umowy deweloperskiej (niem. Bauträgervertrag), zgodnie z tym nowowprowadzonym przepisem, przedsiębiorca może żądać częściowych płatności jedynie wtedy, gdy zostały one ustalone w umowie zgodnie z § 1 Rozporządzenia o płatnościach częściowych w umowach deweloperskich (niem. AbschlagV) w związku z § 3 ustęp 2 Rozporządzenia o umowach pośrednikach i deweloperach (niem. MABV). § 632a Ustęp 3 BGB W zakresie umów zawieranych z konsumentami § 632 ust. 3 przewiduje następującą nową regulację: Jeżeli: 1. zamawiający jest konsumentem 2. i przedmiotem umowy jest budowa lub przebudowa domu to 1. przedsiębiorca zobowiązany jest do złożenia zabezpieczenia w wysokości 5% wartości umowy, 2. na żądanie przedsiębiorcy złożenie zabezpieczenia może nastąpić poprzez zatrzymanie płatności częściowych aż do momentu osiągnięcia kwoty zabezpieczenia, 19 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte 3. jeżeli wynagrodzenie miałoby wzrosnąć o ponad 10%, to odpowiednie zabezpieczenie musi zostać złożone przy następnej płatności częściowej. Tym samym przedsiębiorca musi do czasu pierwszej płatności częściowej złożyć zabezpieczenie, które może nastąpić poprzez złożenie gwarancji, złożenia odpowiedniej kwoty lub przybrać inną formę. Może on jednakże wybrać również formę zatrzymania na zabezpieczenie części płatności częściowej, w konsekwencji czego pierwsza płatność częściowa zostanie pomniejszona o 5% całkowitej kwoty kontraktu. § 632a Ustęp 4 BGB Zabezpieczenia mogą zostać udzielone poprzez gwarancje albo inne przyrzeczenia zapłaty udzielone przez instytucje kredytową lub instytucję ubezpieczającą kredyty dopuszczoną do prowadzenia działalności w zakresie obowiązywania niniejszej ustawy. § 641 BGB § 641 Ustęp 1 BGB Roszczenia przedsiębiorcy stają się obecnie wymagalne w przypadku zaistnienia dwóch dodatkowych przesłanek. Zgodnie z dotychczasową regulacją roszczenie stawało się wymagalne: 1. gdy zamawiający otrzymał od osoby trzeciej wynagrodzenie albo część wynagrodzenia za zamówione dzieło. Zgodnie z nową regulacją wymagalność roszczenia następuję również, 2. gdy dzieło zostało odebrane od zamawiającego przez osobą trzecią albo przyjmuje się, że zostało odebrane, 3. jeżeli bezskutecznie upłynął odpowiedni termin wyznaczony przez przedsiębiorcę zamawiającemu w celu udzielenia informacji o zdarzeniach wymienionych w pkt. 1 i 2. Pietrzyk & Kollegen 20 Rechtsanwälte § 641 Ustęp 3 BGB Zmieniona została regulacja w zakresie możliwości wstrzymania wypłaty wynagrodzenia w przypadku wystąpienia wad. Zamawiający może obecnie po nastąpieniu wymagalności zatrzymać odpowiednią część wynagrodzenia, jeżeli przysługuje mu roszczenie o usunięcie wad. Za odpowiednią część uznaje się co do zasady podwójną wysokość kwoty kosztów potrzebnych do usunięcia wady. Tym samym obniżono tzw. kwotę nacisku z trzykrotności do dwukrotności kosztów usunięcia wady. § 641a BGB Przepis ten został uchylony. W związku ze zmianą regulacji dotyczącej wymagalności roszczeń zawartej § 641 ust.3 BGB zniesiona została możliwość poświadczenia wykonania przedmiotu umowy (niem. Fertigstellungsanzeige). § 648a BGB Zabezpieczenie roszczeń rzemieślnika budowlanego zostało obecnie uregulowane na nowo i ukształtowane w sposób bardziej korzystny dla przedsiębiorcy. § 648a Ustęp 1 BGB W poprzednim stanie prawnym nie była możliwa realizacja roszczenia o udzielenie zabezpieczenia. Jeżeli zamawiający nie spełnił zadość żądaniu udzielenia zabezpieczenia, to wykonawca zgodnie z §648 a BGB w poprzednim brzmieniu miał prawo powstrzymania się ze swoim świadczeniem lub wypowiedzenia umowy. W nowym stanie prawnym przedsiębiorca może żądać zabezpieczenia za: 1. nie zapłacone jeszcze wynagrodzenie za świadczenie główne, 2. nie zapłacone jeszcze wynagrodzenie za dodatkowo zlecone roboty (niem. Zusatzarbeiten), 3. nie zapłacone jeszcze wynagrodzenie za dodatkowe świadczenia (niem. Nebenleistungen), które szacunkowo określa się na 10% roszczenia głównego, 4. roszczenia, które powstają w miejsce roszczenia o wynagrodzenie. Nowością jest zabezpieczenie roszczeń o wynagrodzenie za dodatkowo zlecone roboty *niem. Zusatzarbeiten) oraz za roszczenia, które powstają w miejsce roszczenia o wynagrodzenie. Wymienić Pietrzyk & Kollegen 21 Rechtsanwälte tu należy w szczególności roszczenia odszkodowawcze powstające w miejsce roszczenia o świadczenie pierwotnie przewidziane w umowie. W nowym stanie prawnym roszczenia przedsiębiorcy nie są wykluczone z tego powodu, iż zamawiający może żądać wykonania albo odebrał dzieło. Ponadto, roszczenia zamawiającego przeciwko wykonawcy nie są uwzględniane przy rozliczeniu, chyba że są one prawomocnie stwierdzone albo niesporne. § 648a Ustęp 5 BGB Także w nowym stanie prawnym przedsiębiorca, po wyznaczeniu odpowiedniego terminu, zachowuje prawo do powstrzymania się ze swoim świadczeniem albo wypowiedzenia umowy w przypadku, gdy zamawiający nie udzieli zabezpieczenia. W przypadku wypowiedzenia przedsiębiorca mógł żądać wynagrodzenia za wykonane już roboty oraz zwrotu nakładów, które nie zostały zawarte w wynagrodzeniu. Ponadto, przedsiębiorca mógł żądać naprawienia szkody spowodowanej zaufaniem co do istnienia umowy, którą szacowano na 5% wynagrodzenia przewidzianego w umowie. W nowym stanie prawnym, w przypadku wypowiedzenia umowy przedsiębiorca może żądać całego wynagrodzenia. Musi jednakże dokonać odliczenia tego, co wskutek rozwiązania umowy zaoszczędził na wydatkach oraz zyskał dzięki wykorzystaniu swoich pracowników przy innych pracach, a także tego, czego w takiej sytuacji nie uzyskał wskutek umyślnego zaniechania, choć mógł uzyskać. Domniemywa się, że przedsiębiorcy przysługuje 5% wynagrodzenia za jeszcze nie wykonaną część świadczenia przewidzianego w umowie. Przedsiębiorca może obecnie, po bezskutecznym upływie terminu do złożenia zabezpieczenia, zadecydować, czy: 1. wypowie umowę i będzie się domagał naprawienia szkody, 2. będzie kontynuował roboty i złoży pozew o udzielenie zabezpieczenia, 3. wstrzyma roboty i złoży pozew o udzielenie zabezpieczenia. 22 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte § 649 BGB W odniesieniu do wynagrodzenia przedsiębiorcy za pozostałą część robót w przypadku wolnego wypowiedzenia przez zamawiającego wprowadzono domniemanie, iż w takim wypadku w myśl § 649 BGB przedsiębiorcy należy się 5% wynagrodzenia przypadającego na pozostałą do wykonania część robót. Przepis przejściowy Powyższe zmiany w BGB obowiązują jedynie w odniesieniu do stosunków umownych zawiązanych po 1 stycznia 2009 r. III.3 Zmiany w ustawie o zabezpieczeniu roszczeń w budownictwie (GSB) W ramach nowelizacji zmieniona została nazwa tej ustawy. Obecnie brzmi ona po niemiecku Baufordrungssicherungsgesetz (BauFordSiG). Znacznemu rozszerzeniu uległ przy tym zakres obowiązywania ustawy. § 1 BauFordSiG W § 1 GSB zdefiniowane było pojęcie środków pieniężnych przeznaczonych na budowę (niem. Baugeld). Pod pojęciem tym rozumiano środki pieniężne: 1. pochodzące od osoby trzeciej (niem. Geldgeber) 2. zapewnione w celu pokrycia kosztów budowy lub przebudowy 3. i zabezpieczone rzeczowo na zabudowywanej nieruchomości. Odbiorcą środków pieniężnych przeznaczonych na budowę był w pierwszym rzędzie inwestor. Jeżeli przekazywał on te pieniądze przedsiębiorcy, który miał wykonać budowę w całości (generalny wykonawca, deweloper), to również ten podmiot był odbiorcą środków pieniężnych przeznaczonych na budowę w rozumieniu ustawy (niem. Baugeldempfänger). Powyższa definicja została rozszerzona poprzez dodanie drugiego wariantu. Obecnie środkami pieniężnymi przeznaczonymi na budowę (niem. Baugeld) są również kwoty, które: Pietrzyk & Kollegen 23 Rechtsanwälte 1. zleceniodawca 2. płaci zleceniobiorcy 3. na poczet świadczeń pozostających w związku z prowadzeniem budowy lub przebudowy, 4. jeżeli w spełnieniu tego świadczenia brali udział inni przedsiębiorcy na podstawie umowy o dzieło, umowy o świadczenie usług lub umowy sprzedaży. Tym samym odbiorcą środków pieniężnych przeznaczonych na budowę jest nie tylko inwestor lub generalny wykonawca ale także każdy przedsiębiorca, który przy wykonywaniu robót budowlanych korzysta z pomocy przynajmniej jednego podwykonawcy. Obowiązki spoczywające na odbiorcy środków pieniężnych przeznaczonych na budowę pozostały w znacznym stopniu niezmienione. Odbiorca taki może wykorzystywać środki przeznaczone na budowę jedynie na zaspokojenie roszczeń podmiotów biorących udział w procesie budowy lub przebudowy na podstawie umowy o dzieło, umowy o świadczenie usług lub umowy sprzedaży, o ile nie zaspokaja ich z innych środków. Dodatkowo złożono na barki odbiorcy środków przeznaczonych na budowę ciężar dowodu w zakresie ustalenia, czy dane środki stanowią środki przeznaczone na budowę w rozumieniu ustawy oraz w zakresie wydatkowania tych środków zgodnie z ich przeznaczeniem. Regulacje przejściowe Ponieważ w przypadku powyższych przepisów wchodzą w grę regulacje o charakterze karnym, obowiązują one od dnia wejścia w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. IV. Europejski Nakaz Zapłaty oraz europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń. Rozporządzenie (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiające postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (ENZ) stosowane od dnia 12 grudnia 2008 r. oraz Rozporządzenie (WE) nr 861/2007 z dnia 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawach drobnych roszczeń stosowane od dnia 1 stycznia 2009 r. stanowią kolejny etap na drodze do utrzymania i rozwoju obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, w którym zapewniony jest swobodny przepływ osób. Pietrzyk & Kollegen 24 Rechtsanwälte IV.1 Europejski Nakaz Zapłaty a dotychczasowe procedury w sprawach transgranicznych Rozporządzenie (WE) nr 1896/2006 postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (dalej: ENZ) pozwala na uproszczenie, przyspieszenie i ograniczenie kosztów procesów sądowych w sprawach transgranicznych dotyczących bezspornych roszczeń pieniężnych. Wprowadzone wcześniej akty prawa wspólnotowego dotyczące europejskiego prawa procesowego cywilnego przewidywały szereg ułatwień dotyczących uznawania i wykonywania na terenie jednego państwa członkowskiego orzeczeń wydawanych w innym państwie członkowskim. Wymienić tu należy w szczególności Rozporządzenie Rady (WE) nr 44/2001 dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych oraz Rozporządzenia nr 805/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia europejskiego tytułu egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych. W pewnym uproszczeniu zgodnie z tymi wcześniejszymi aktami prawnymi orzeczenia wydane zgodnie z prawem wewnętrznym jednego z państw członkowskim mogły być opatrzone przez ten sąd stosownym zaświadczeniem o wykonalności, które pozwalało na prowadzenie egzekucji orzeczenia w innym państwie członkowskim. Tytułem przykładu: sąd polski, zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego prowadził postępowanie z powództwa polskiego przedsiębiorcy przeciwko przedsiębiorcy niemieckiemu, a następnie - po wydaniu orzeczenia - wydawał zaświadczenie o wykonalności, na podstawie którego można było prowadzić egzekucję na terenie Niemiec. Następnie, po stwierdzeniu przez niemiecki sąd wykonalności takiego orzeczenia w trybie Rozporządzenia 44/2001 albo na wprost na podstawie zaświadczenia europejskiego tytułu egzekucyjnego wystawionego w trybie Rozporządzenia 805/2004 w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych, jeżeli spełnione były przesłanki do uzniania roszczenia za „bezsporne” – np. nasz niemiecki pozwany nie podjął obrony i wskutek tego wydany przez polski sąd nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym lub wyrok zaoczny uprawomocnił się. Tym niemniej, za każdym razem wymagane było uprzednie przeprowadzenie postępowania co do meritum sprawy w trybie przewidzianym w przepisach wewnętrznych danego państwa członkowskiego, a wspólnotowe przepisy proceduralne znajdowały zastosowanie dopiero już po merytorycznym rozstrzygnięciu sprawy i wydaniu orzeczenia w oparciu o przepisy wewnętrzne danego państwa członkowskiego. 25 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte Natomiast stosowane od 12 grudnia 2008 r. Rozporządzenie nr 1896/2006 wprowadziło zupełnie nowe rozwiązanie polegające na stworzeniu jednolitego postępowania cywilnego o charakterze rozpoznawczym (tzn. co do meritum sprawy) prowadzącego do wydania europejskiego nakazu zapłaty. Rozporządzenie zakłada przy tym swobodny przepływ europejskich nakazów zapłaty pomiędzy państwami członkowskimi (za wyjątkiem Danii) określając minimalne standardy, których zachowanie pociąga za sobą brak potrzeby prowadzenia w pozostałych państwach członkowskich postępowań pośrednich, koniecznych dla uznania i stwierdzenia wykonalności zagranicznego orzeczenia. Podkreślenia wymaga, iż postępowanie przewidziane w Rozporządzeniu 1896/2006 ma charakter fakultatywny, tzn. nie pozbawia możliwości skorzystania z przepisów funkcjonujących do tej pory w porządkach prawnych państw członkowskich oraz procedur wspólnotowych służących wykonywaniu orzeczeń sądów państw członkowskich w innych państwach wspólnoty. Postępowanie stanowi w założeniu alternatywną możliwość przyspieszonego dochodzenia roszczeń w sprawach o transgranicznym charakterze. IV.2 Przedmiotowy zakres postępowania w sprawie wydania europejskiego nakazu zapłaty Rozporządzenie nr 1896/2006 ma zastosowanie do transgranicznych spraw cywilnych i handlowych bez względu na rodzaj sądu lub trybunału, przy czym jednakże znajduje ono co do zasady zastosowanie jedynie w przypadku roszczeń z umów. Roszczenia wynikające z zobowiązań pozaumownych mogą być dochodzone w tym trybie jedynie w przypadku, gdy stały się one przedmiotem umowy między stronami lub nastąpiło uznanie długu, lub też dotyczą one długów oznaczonych wynikających z współwłasności mienia. Rozporządzenia nr 1896/2006 nie stosuje się w sprawach skarbowych, celnych, administracyjnych ani dotyczących odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej. Nie znajduje ono również zastosowania w sprawach majątkowych ze stosunków małżeńskich, spadkowych, upadłościowych i innych związanych z niewypłacalnością oraz w sprawach związanych z zabezpieczeniem społecznym. Pietrzyk & Kollegen 26 Rechtsanwälte W postępowaniu przewidzianym w Rozporządzeniu nr 1986/2006 można dochodzić jedynie należności pieniężnych o oznaczonej wysokości, które są wymagalne w momencie wniesienia pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty. Warunkiem koniecznym wystąpienia z pozwem o wydanie ENZ jest transgraniczny charakter sprawy. Oznacza to, iż w momencie wnoszenia pozwu przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub stałego pobytu w innym państwie członkowskim, niż państwo członkowskie sądu rozpoznającego sprawę. IV.3 Przebieg postępowania – wykorzystanie jednolitych formularzy Jednolity charakter postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty związany jest ściśle z wykorzystaniem formularzy określonych w załącznikach do Rozporządzenia nr 1896/2006. Formularze dostępne są we wszystkich językach urzędowych Unii Europejskiej. 1. Pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty Postępowanie wszczynane jest poprzez wniesienie pozwu sporządzonego przy użyciu formularza A określonego w załączniku I. Formularz powinien być wypełniony w języku urzędowym państwa członkowskiego sądu. W odpowiednich rubrykach formularza należy wskazać strony postępowania i ich adresy oraz oznaczyć sąd, do którego kierowany jest pozew. Należy również wskazać kwotę dochodzonego roszczenia, w tym kwotę roszczenia głównego oraz, stosownie do okoliczności sprawy, odsetki, kary umowne oraz koszty. Ponadto wskazana powinna zostać podstawa i uzasadnienie roszczenia oraz opis dowodów na jego poparcie, a także okoliczności uzasadniające właściwość sądu. Formularz A opatrzony jest szczegółowymi wyjaśnieniami ułatwiającymi jego wypełnienie. Pozew wnosi się w formie papierowej lub za pomocą innego środka komunikacji, w tym komunikacji elektronicznej, akceptowanego przez państwo członkowskie wydania i dostępnego sądowi wydania. Na podstawie pozwu o wydanie europejskiego nakazu zapłaty sąd rozpatrujący sprawę bada tak szybko, jak to jest możliwe, czy spełnione zostały wymogi formalne oraz czy pozew wydaje się być uzasadniony. W przypadku braków formalnych sąd umożliwia powodowi uzupełnienie lub Pietrzyk & Kollegen 27 Rechtsanwälte poprawienie pozwu, chyba że roszczenie jest oczywiście nieuzasadnione lub pozew jest niedopuszczalny. Sąd korzysta przy tym z ujednoliconego formularza B, określonego w załączniku II do Rozporządzenia nr 1896/2006. Wzywając powoda do uzupełnienia lub poprawienia pozwu, sąd określa zarazem termin, który uważa za odpowiedni w okolicznościach danej sprawy. Sąd może przedłużać ten termin według własnego uznania. Jeżeli wymogi przewidziane dla wydania europejskiego nakazu zapłaty przewidziane są jedynie w odniesieniu do części roszczenia, sąd powiadamia o tym powoda, korzystając z formularza C, określonego w załączniku III. Powód jest przy tym wzywany do przyjęcia lub odrzucenia propozycji wydania europejskiego nakazu zapłaty na kwotę określoną przez sąd i jest informowany o skutkach swojej decyzji. Powód udziela odpowiedzi zwracając formularz C przesłany przez sąd w wyznaczonym przez sąd terminie. Jeżeli powód przyjmuje propozycję sądu, to sąd wyda europejski nakaz zapłaty w odniesieniu do części roszczenia zaakceptowanej przez powoda. Jeżeli powód nie przyjmie propozycji sądu lub nie prześle odpowiedzi w zakreślonym terminie, to sąd odrzuci w całości pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty. Sąd odrzuci pozew również w przypadku, gdy nie zostaną spełnione wymogi formalne wydania europejskiego nakazu zapłaty, powód nie uzupełni lub nie poprawi pozwu w zakreślonym terminie albo jeżeli roszczenie jest oczywiście nieuzasadnione. O przyczynach odrzucenia powód informowany jest przy użycia formularza D, określonego w załączniku IV. Od odrzucenia pozwu nie przysługuje odwołanie, jednakże nie zamyka ono powodowi możliwości dochodzenia roszczenia w nowym pozwie o wydanie europejskiego nakazu zapłaty lub przy zastosowaniu dowolnej innej procedury przewidzianej w prawie państwa członkowskiego. 2. Wydanie i doręczenie europejskiego nakazu zapłaty Jeżeli warunki przewidziane w przepisach Rozporządzenia nr 1896/2006 są spełnione, to sąd tak szybko, jak to jest możliwe, zwykle w terminie 30 dni od wniesienia pozwu, wydaje europejski nakaz zapłaty przy wykorzystaniu formularza E, określonego w załączniku V. Przewidziany na wydanie nakazu termin 30 dni nie obejmuje czasu, który zajęły powodowi uzupełnienie, poprawienia lub zmiana pozwu. W europejskim nakazie zapłaty, doręczanym pozwanemu wraz z załączonym pozwem, sąd nakazuje pozwanemu zapłacenie powodowi dochodzonej kwoty wraz z odsetkami, karami umownymi i Pietrzyk & Kollegen 28 Rechtsanwälte kosztami. Jednocześnie sąd poucza pozwanego, iż może on zapłacić powodowi kwotę wskazaną w nakazie lub wnieść sprzeciw w terminie 30 dni od dnia doręczenia nakazu. W europejskim nakazie zapłaty pozwanego informuje się, że nakaz został wydany wyłącznie na podstawie informacji przekazanych przez powoda i niezweryfikowanych przez sąd oraz nakaz stanie się wykonalny, chyba że do sądu zostanie wniesiony sprzeciw z zachowaniem terminu. Rozporządzenie nr 1896/2006 określa również sposoby doręczenia pozwanemu europejskiego nakazu zapłaty, z jednej strony odsyłając do prawa krajowego państwa, w którym nastąpić ma doręczenie, z drugiej statuując minimalne wymogi mające zapewnić skuteczne doręczenie ENZ pozwanemu. 3. Zaskarżenie europejskiego nakazu zapłaty Pozwany może wnieść do sądu wydania sprzeciwu od europejskiego nakazu zapłaty przy użyciu formularza F, określonego w załączniku VI, który jest doręczany pozwanemu wraz z europejskim nakazem zapłaty. Sprzeciw musi zostać wysłany w terminie 30 dni od doręczenia nakazu pozwanemu. Sprzeciw wnosi się w formie papierowej lub - analogicznie jak pozew - za pomocą innego środka komunikacji, w tym komunikacji elektronicznej, akceptowanego przez państwo członkowskie wydania i dostępnego dla sądu, który wydał ENZ. W sprzeciwie pozwany wskazuje, że kwestionuje roszczenie, bez konieczności precyzowania powodów. W przypadku wniesienia sprzeciwu w zakreślonym terminie dalsze postępowanie odbywa się przed właściwymi sądami w państwie członkowskim wydania nakazu zgodnie z przepisami regulującymi postępowanie cywilne w tym państwie, chyba że powód wyraźnie zażądał w takim przypadku zakończenia postępowania. Powód jest informowany o tym, czy pozwany wniósł sprzeciw i czy nastąpiło przekazanie sprawy do zwykłego postępowania cywilnego. Pietrzyk & Kollegen 29 Rechtsanwälte Dochodzenie przez powoda roszczenia przy wykorzystaniu postępowania w sprawie europejskiego nakazu zapłaty pozostaje zgodnie z prawem krajowym bez uszczerbku dla jego sytuacji w toku dalszego zwykłego postępowania cywilnego. 4. Wykonalność europejskiego nakazu zapłaty Jeżeli w przewidzianym terminie, z uwzględnieniem odpowiedniego czasu potrzebnego do wpłynięcia oświadczenia, do sądu nie wpłynie sprzeciw, sąd wydania niezwłocznie stwierdza wykonalność ENZ przy użyciu formularza G, określonego w załączniku VII. Sąd sprawdza przy tym datę doręczenia. Następnie Sąd przesyła wykonalny nakaz zapłaty powodowi. ENZ, który stał się wykonalny w państwie członkowskim wydania, jest uznawany i wykonywany w innych państwach członkowskich bez potrzeby stwierdzania wykonalności i bez możliwości sprzeciwienia się jego uznaniu. Postępowanie wykonawcze podlega prawu państwa członkowskiego wykonania, przy czym ENZ wykonywany jest na takich samych warunkach jak wykonalne orzeczenie wydane w państwie członkowskim wykonania. W celu wykonania nakazu w innym państwie członkowskim powód przedstawia właściwym organom egzekucyjnym tego państwa członkowskiego odpis europejskiego nakazu zapłaty, którego wykonalność została stwierdzona przez sąd wydania i który spełnia wymogi niezbędne do stwierdzenia jego autentyczności oraz, w razie potrzeby, tłumaczenie ENZ na język urzędowy państwa członkowskiego wykonania. Jedynie w wyjątkowych przypadkach, sprecyzowanych w Rozporządzeniu nr 1896/2006 pozwany ma prawo do złożenia wniosku o ponowne zbadanie ENZ przez właściwy sąd w państwie członkowskim wydania lub wniosku o odmowę wykonania ENZ do sądu właściwego w państwie wykonania. W żadnym jednak przypadku europejski ENZ nie może być przedmiotem ponownego badania pod względem merytorycznym w państwie członkowskim wykonania. IV.4 Przepisy krajowe dotyczące europejskiego nakazu zapłaty Regulacja postępowania wprowadzonego Rozporządzeniem nr 1896/06 nie jest regulacją pełną. W kwestiach nieuregulowanych w przepisach wspólnotowych mają zastosowanie przepisy prawa procesowego poszczególnych państw członkowskich. W przypadku Polski są zamieszczone w nowo 30 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte wprowadzonym dziale „Europejskie postępowania w sprawach transgranicznych” - rozdział I „Europejskie postępowanie nakazowe” przepisy art. 515 (15) i n. Kodeksu postępowania cywilnego, wprowadzone ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2008 r. Nr 234, poz. 1571). W przypadku Niemiec są to przepisy zawarte w Księdze 11 niemieckiej cywilnej ordynacji procesowej (ZPO) „Justitielle Zusammenarbeit in der Europäischen Union”, w Rozdziale 5 zatytułowanym „Europäisches Mahnverfahren” (§1087 - §1096 ZPO). IV.5 Postępowanie w sprawie drobnych roszczeń Jakkolwiek dla przedsiębiorców funkcjonujących na rynkach państw członkowski istotne znaczenie będzie miało przede wszystkim postępowanie w sprawie wydania europejskiego nakazu zapłaty uregulowane w Rozporządzeniu nr 1896/ 2006, to warto również przedstawić przynajmniej ogólne założenia europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń wprowadzonego Rozporządzeniem nr 861/2007. Wprowadzenie tego postępowania ma na celu uproszczenie, przyspieszenie i zmniejszenie kosztów związanych z dochodzeniem spornych roszczeń w drobnych sprawach transgranicznych poprzez stworzenie fakultatywnego narzędzia uzupełniającego istniejące możliwości przewidziane w prawie poszczególnych państw członkowskich. Rozporządzenie nr 861/2007 wprowadza jednolite we wszystkich państwach członkowskich (za wyjątkiem Danii), kontradyktoryjne (sporne) postępowanie rozpoznawcze przewidziane dla dochodzenia roszczeń pieniężnych oraz niepieniężnych o wartości przedmiotu sporu nie przekraczającej 2.000,00 euro. Przy ustalaniu wartości przedmiotu sporu nie wlicza się odsetek, wydatków ani kosztów. Rozporządzenie to ma zastosowanie do transgranicznych spraw cywilnych i handlowych, natomiast nie znajduje ono zastosowania w szczególności do spraw podatkowych, celnych, administracyjnych ani dotyczących odpowiedzialności państwa za działania i zaniechania przy wykonywaniu władzy publicznej. Rozporządzenia nr 861/2007 nie stosuje się również w sprawach stanu cywilnego, zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych, praw majątkowych wynikających ze stosunków małżeńskich, dziedziczenia, postępowań upadłościowych i podobnych, ubezpieczeń społecznych, sądownictwa polubownego, prawa pracy, niepieniężnych roszczeń związanych z najmem lub dzierżawą nieruchomości ani też w sprawach związanych z naruszeniem prywatności i dóbr osobistych, w tym zniesławienia. Pietrzyk & Kollegen 31 Rechtsanwälte Postępowanie prowadzone jest przy użyciu ujednoliconych formularzy i ma co do zasady charakter pisemny. Przeprowadzenie rozprawy ma charakter fakultatywny, przy czym sąd może przeprowadzić rozprawę w drodze konferencji video lub za pośrednictwem innych środków łączności. Orzeczenia wydawane w I instancji są wykonalne bez uszczerbku dla możliwości wniesienia odwołania, przy czym prawo proceduralne poszczególnych państw członkowskich określa, czy możliwe jest złożenie środka odwoławczego od orzeczenia wydanego w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń i w jakim terminie należy taki środek wnieść. Orzeczenie wydane w państwie członkowskim w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń jest uznawane i wykonywane w innym państwie członkowskim bez potrzeby stwierdzania wykonalności oraz bez możliwości sprzeciwienia się co do jego uznania. Na wniosek strony sąd, bez dodatkowych opłat, wydaje zaświadczenie o wykonalności orzeczenia używając do tego odpowiedniego ujednoliconego formularza. Orzeczenie wydane w ramach europejskiego postępowania w sprawie drobnych roszczeń jest wykonywane na tych samych zasadach, co orzeczenie wydane w państwie członkowskim wykonania. V. Zmiany w prawie ubezpieczeń (VVG) Niemiecka ustawa o umowie ubezpieczenia (Versicherungsvertragsgesetz, dalej: VVG) poddana została istotnej nowelizacji, która wprawdzie weszła w życie już z dniem 1 stycznia 2008 r., jednakże dla szeregu nowych regulacji przewidziany został okres przejściowy do dnia 31 grudnia 2008 r. Od dnia 1 stycznia 2009 r. nowa regulacja obowiązuje w stosunku do tzw. starych umów, tzn. umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2008 r. Poniżej przedstawione zostały najważniejsze zmiany VVG: V.1 Obowiązki o charakterze informacyjnym Zgodnie z § 7 VVG ubezpieczyciel zobowiązany jest do udzielenia ubezpieczającemu informacji o wszystkich warunkach, na jakich zawarta ma być umowa ubezpieczenia przed złożeniem przez ubezpieczającego wyrażenia woli zawarcia umowy, tj. złożenia wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia. Oznacza to, iż ubezpieczający musi otrzymać od ubezpieczyciela kompletną dokumentację umowną jeszcze przed złożeniem wniosku o zawarcie umowy ubezpieczenia. 32 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte V.2 Obowiązki związane z doradztwem oraz prowadzeniem dokumentacji Ubezpieczyciel zobowiązany jest do świadczenia kompleksowego doradztwa na rzecz ubezpieczającego, przy czym doradztwo to powinno zostać udokumentowane. W myśl § 6 ust. 5 VVG w przypadku naruszenia tego obowiązku ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą. V.3 Prawo do odstąpienia od umowy (Widerrufsrecht) Co do zasady od każdej umowy ubezpieczenia można odstąpić w terminie dwóch tygodni na podstawie § 8 VVG. Termin ten rozpoczyna bieg dopiero od momentu przedłożenia ubezpieczającemu całej dokumentacji wraz z pouczeniem o prawie do odstąpienia od umowy. W przypadku umów ubezpieczenia na życie termin do odstąpienia od umowy wynosi aż 30 dni. V.4 Zniesienie zasady „wszystko albo nic” („Alles-oder-Nichts-Prinzip”) Nowelizacja zniosła obowiązującą dotąd w niemieckim prawie ubezpieczeń zasadę „wszystko albo nic”. Obecnie wprowadzono tak zwaną regułę stopniowania (niem. Quotenregelung), przewidującą model stopniowego rozkładu odpowiedzialności w zależności od stopnia zawinienia. W przypadku umyślnego naruszenia przez ubezpieczonego obowiązków przewidzianych w umowie ubezpieczenia, odpowiedzialność ubezpieczyciela będzie wyłączona. Z drugiej strony, zwykła postać winy nieumyślnej nie będzie pociągała dla ubezpieczonego negatywnych skutków, to znaczy w takim przypadku istnieć będzie odpowiedzialność ubezpieczającego. Natomiast w przypadku rażącego niedbalstwa ubezpieczonego, świadczenie ubezpieczyciela ulegnie zmniejszeniu w stopniu adekwatnym do stopnia zawinienia. V.5 Zakres informacji udzielanej ubezpieczycielowi przed zawarciem umowy Ubezpieczający zobowiązany jest do podania przy składaniu wniosku jedynie takich informacji, o które w sposób wyraźny zapytał ubezpieczyciel. Tym samym na ubezpieczyciela przeniesiono w całości ryzyko określenia informacji istotnych przy zawarciu umowy ubezpieczenia. V.6 Obliczanie niewykorzystanej części składki Zmienione zostały dotychczasowe zasady obliczania niewykorzystanej części składki podlegającej zwrotowi w przypadku wygaśnięcia stosunku ubezpieczenia przed okresem, na jaki została zawarta umowa. Obecnie w takim przypadku część składki podlegająca zwrotowi na podstawie § 39 VVG obliczana jest z dokładnością co do każdego dnia. Pietrzyk & Kollegen 33 Rechtsanwälte V.7 Dochodzenie roszczeń Zgodnie z obecnym stanem prawnym roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem trzech lat. Tym samym uchylony został poprzednio obowiązujący sześciomiesięczny termin do wytoczenia powództwa. Ponadto, obecnie ubezpieczający ma możliwość pozywania także przed sądem właściwym dla swojego miejsca zamieszkania oraz może być pozywany przez ubezpieczyciela jedynie przed tym sądem. VI. Płace minimalne (niem. Mindestlohn) W 2009 r. w następujących branżach obowiązują nowe stawki minimalne: Branża elektrotechnicza Stare kraje związkowe Nowe kraje związkowe 10,40 9,00 Dekarze Cały obszar RFN 10,40 Malarze i lakiernicy Poniższe stawki minimalne obowiązują już od 1 kwietnia 2008 r. Stare kraje związkowe Nowe kraje związkowe LG1 € 8,05 LG1 € 7,50 LG2 € 11,05 LG2 € 9,65 Budownictwo Poniższe stawki minimalne obowiązują już od 1 września 2008 r. 34 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte Stare kraje związkowe Nowe kraje związkowe Berlin LG1 € 10,70 LG1 € 9,00 LG1 € 10,70 LG2 € 12,85 LG2 € 9,80 LG2 € 12,70 VII. Rozszerzenie zakresu obowiązywania ustawy o delegowaniu pracowników (AEntG) Dnia 22 stycznia 2009 r. parlament federalny (Bundestag) podjął decyzję o rozszerzeniu zakresu obowiązywania ustawy o delegowaniu pracowników na następujące nowe branże: 1. opieka nad osobami starszymi i chorymi, 2. ochrona osób i mienia, 3. specjalistyczne roboty budowlane w kopalniach węgla kamiennego, 4. usługi pralnicze przy obsłudze klientów instytucjonalnych, 5. gospodarka odpadami (łącznie ze sprzątaniem ulic oraz odśnieżaniem), 6. usługi edukacyjne zgodnie z drugą i trzecią księgą kodeksu socjalnego. Powyższa zmiana ustawy wymaga jeszcze zgody rady federalnej (Bundesrat). VIII. Ustawa o minimalnych warunkach pracy Ustawa ta, przyjęta przez parlament federalny dnia 22 stycznia 2009 r. umożliwia ustalanie płacy minimalnej w gałęziach gospodarki, w których w skali całej republiki federalnej pracodawcy związani umowami zbiorowymi zatrudniają poniżej 50% wszystkich pracowników, do których zastosowanie miałyby układy zbiorowe. Ustanowienie płac minimalnych nastąpi w drodze rozporządzenia federalnego ministerstwa pracy i spraw socjalnych zgodnie z uchwałą fachowej komisji ustalającej wysokość takiego wynagrodzenia minimalnego. Najpierw jednak główna komisja dokona sprawdzenia, czy w danej branży względy społeczne przemawiają za ustanowieniem, zmianą lub zniesieniem stawki płacy minimalnej. IX. Granice podstaw obliczania składek (niem. Beitragsbemessungsgrenzen) Pietrzyk & Kollegen 35 Rechtsanwälte Wzrosły górne granice dochodów, do których oblicza się składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, od bezrobocia oraz ustawowe ubezpieczenie zdrowotne. Obowiązywać będą następujące granice Ubezpieczenie emerytalne i od bezrobocia: Zachód: 5.400,00 euro miesięcznie Wschod: 4.550,00 euro miesięcznie Ubezpieczenie zdrowotne Cały obszar RFN: X. 3.675,00 miesięcznie Ubezpieczenie od bezrobocia W obliczu kryzysu finansowego obniżono od dnia 1 stycznia 2009 r. składkę ubezpieczenia od bezrobocia z 3,3% do 2,8%. Obniżka ma charakter przejściowy i obowiązywać ma jedynie przez 18 miesięcy. Od lipca 2010 r. składka ma wzrosnąć do 3 %. XI. Ubezpieczenie zdrowotne Wraz z wprowadzeniem funduszu zdrowia składkę na ubezpieczenie zdrowotne ustalono na 15,5% wynagrodzenia brutto. Dla większości ubezpieczonych oznacza to podniesienie składki. Poszczególne kasy chorych mogą pobierać dodatkowe kwoty od ubezpieczonych w nich osób XII. Wyrównanie wynagrodzenia za pracę w niepełnym wymiarze godzin (ograniczenie produkcji z powodu zmniejszonej liczby zamówień) (niem. Kurzarbeit) Z dniem 1 stycznia 2009 r. weszło w życie nowe rozporządzenie o okresie pobierania wyrównania wynagrodzenia za pracę w niepełnym wymiarze godzin. Okres pobierania tego wyrównania został z uwagi na sytuację gospodarczą przedłużony do 18 miesięcy. Regulacja ta została ograniczona do roku 2009 i Pietrzyk & Kollegen 36 Rechtsanwälte dotyczy pracowników, w stosunku do których roszczenie o wyrównanie wynagrodzenia za pracę w niepełnym wymiarze godzin powstanie do 31 grudnia 2009 r. Przy tym osoby pobierające wyrównanie wynagrodzenia za pracę w niepełnym wymiarze godzin mogą korzystać z programów kwalifikacyjnych finansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego. XIII. Pozyskiwanie zagranicznych fachowców Obniżone zostały wymogi w zatrudnianiu zagranicznych fachowców. Obecnie dla pominięcia procedury sprawdzania, czy na dane stanowisko pracy nie ma bezrobotnych kandydatów, wystarczy w wypadku wysoko wykwalifikowanych fachowców oraz kadry zarządzającej minimalne wynagrodzenie roczne w wysokości 63.600 euro. XIV. Amortyzacja (niem. Abschreibungen) Dzięki przyjętemu dnia 5 listopada 2008 r. pakietowi środków służących zapewnieniu zatrudnienia i wsparciu wzrostu gospodarczego na czas określonych do 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 stworzone zostały dwie nowe możliwości w zakresie amortyzacji. XIV Amortyzacja degresywna Amortyzacja degresywna została ponownie wprowadzona w wysokości 25%. Obowiązuje ona jedynie w stosunku do dóbr gospodarczych nabytych do 31 grudnia 2010 r., których wartość nabycia netto przekracza 1.000,00 euro. W ciągu roku dobro gospodarcze może zostać zamortyzowane o 25% wartości księgowej. Przykład: wartość nabycia: amortyzacja w pierwszym roku: nowa wartość księgowa: amortyzacja w drugim roku: nowa wartość księgowa: amortyzacja w trzecim roku: 8.000,00 euro 2.000,00 euro 6.000,00 euro 1.500,00 euro 4.500,00 euro 1.125,00 euro 37 Pietrzyk & Kollegen Rechtsanwälte XIV Szczególna amortyzacja dla małych i średnich przedsiębiorstw Przedsiębiorstwa, których majątek nie przekracza 335.000,00 euro mogą obok amortyzacji degresywnej dokonać dodatkowej amortyzacji w wysokości 20%. Amortyzacja ta może zostać dokonana jednorazowo w całości albo zostać rozłożona na kilka lat, np. dwa razy po 10% lub cztery razy po 5%. XV. Świadczenia rzeczowe (Sachbezugsverordnung) Z dniem 1 stycznia 2009 r. obowiązuje nowe rozporządzenie o świadczeniach rzeczowych ustalające stawki przyjmowane dla obliczania należności podatkowych oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Obecnie obowiązują następujące stawki: XV.1 Bezpłatne wyżywienie Stawki miesięczne w przypadku zapewniania pracownikom bezpłatnego wyżywienia wynoszą: Śniadanie Obiad Kolacja Lącznie € 46,00 € 82,00 € 82,00 € 210,00 XV.2 Wartości świadczeń rzeczowych w przypadku posiłków wydawanych na stołówce Śniadanie: 1,53 euro Obiad/Kolacja 2,73 euro XV.3 Bezpłatna kwatera lub mieszkanie W sytuacji, gdy pracodawca zapewnia pracownikowi zakwaterowanie lub mieszkanie nieodpłatnie lub za obniżoną odpłatnością, należy zwrócić uwagę na różnicę pomiędzy zakwaterowaniem a mieszkaniem. Mieszkanie zawiera pomieszczenia pozwalające na prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego. Przyjmuje się, iż będzie to miało miejsce w przypadku lokalu wyposażonego w sposób umożliwiający przygotowanie posiłków (gotowanie) porównywalne z kuchnią oraz toaletę. Z zakwaterowaniem mamy do czynienia w przypadku, gdy kuchnia bądź toaleta służy do wspólnego użytku większej ilości zamieszkujących osób. Pietrzyk & Kollegen 38 Rechtsanwälte XV.4 Bezpłatna kwatera Kwater Wspólne zakwaterowanie miesięcznie €204,00 € 173,40 Dziennie € € 6,80 5,78 Wartość świadczenia niepieniężnego polegającego na udostępnieniu kwatery zmniejsza się w przypadku zajmowania kwatery przez większą ilość osób zatrudnionych w sposób następujący: 2 zatrudnionych 40% 3 zatrudnionych 50% więcej niż 3 zatrudnionych 60% XV.5 Bezpłatne mieszkanie Co do zasady wartość świadczenia polegającego na udostępnieniu pracownikowi mieszkania odpowiadać powinna przeciętnemu czynszowi najmu w danej miejscowości. Jeżeli w poszczególnym przypadki ustalenie przeciętnego czynszu najmu w danej miejscowości związane jest z nadzwyczajną trudnością, to stosuje się następujące stawki z metr kwadratowy mieszkania: lokal o obniżonym standardzie: 2,88 euro lokal wyposażony standardowo: 3,55 euro Jeżeli pracownik otrzymuje świadczenia rzeczowe, dla których nie zostały ustalone urzędowe stawki, to świadczenie takie jest w myśl § 8 ust. 2 zdanie 9 niemieckiej ustawy o podatku od wynagrodzeń (EStG) wolne od opodatkowania, o ile wartość tych świadczeń nie przekracza 44 euro w miesiącu kalendarzowym. W takim przypadku nie wchodzi w grę również składka na ubezpieczenie społeczne. Pietrzyk & Kollegen 39 Rechtsanwälte XVI. Przestępstwa podatkowe Ściganie przestępstw podatkowych w szczególnie poważnych przypadkach ulegnie przedawnieniu dopiero po dziesięciu latach. Oznacza to dwukrotne wydłużenie terminu przedawnienia. Dotyczy to takich przestępstw jak uszczuplanie należności podatkowych w znacznym rozmiarze, posługiwanie się fałszywą dokumentacją, oszustwa podatkowe w zorganizowanej grupie oraz nadużycia popełniane przez funkcjonariuszy publicznych.
