Dzisiejsza FRANCJA

Dzisiejsza
FRANCJA
13. seminarium
12 maja 2010 r.
koordynator: Joanna Różycka-Thiriet
[email protected]
Temat: Francuzi i II wojna światowa – jak obrócić
przegraną w zwycięstwo?
Zaproszeni goście:
–dr
Andrzej Szeptycki,
Instytut Stosunków
Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego
dr Damien Thiriet,
Instytut Nauk Politycznych i Stosunków
Międzynarodowych Uniwersytetu Jagiellońskiego
–
SŁOWNICZEK PRZETRWANIA
L’ armistice [larmistis] – zawieszenie działań zbrojnych podczas wojny na podstawie porozumienia miedzy
stronami. Nie jest to oficjalne zakończenie wojny. Dzień zawieszenia broni często obchodzony jest jako
święto narodowe. Przykładowe armistice to 11 listopada 1918 albo 22 czerwca 1940 roku.
La France libre [la frąs libr] – Wolna Francja, organizacja zewnętrznego ruchu oporu
założona w Londynie przez generała de Gaulle’a po apelu 18 czerwca 1940 roku. Na jej
symbolu widnieje krzyż lotaryński. Siły wojskowe sprzymierzone z Wolną Francją nosiły
nazwę Forces françaises libres (Francuskie Wolne Siły, FFL). W 1942 roku zmieniono
nazwę organizacji na France combattante (Francja walcząca).
La Résistance [la rezistąs] – krajowy, francuski ruch oporu, ogół nielegalnych ruchów oraz sieci w trakcie
II wojny światowej. Walka trwała od kapitulacji Francji w czerwcu 1940 do wyzwolenia w 1944. Obejmowała
akcje wywiadowcze, sabotaż i operacje wojskowe przeciwko oddziałom okupantów bądź siłom rządu Vichy,
nielegalną prasę, rozdawanie ulotek, podrabianie dokumentów itd. Jednym z rodzajów oporów były tzw. les
maquis – partyzanckie grupki operujące w trudno dostępnym terenie np. w Alpach.
Vichy [Wiszi] – miasto w Owernii. Słowem tym określa się
również państwo istniejące od 1940 do 1944 roku kierowane
przez marszałka Philippe’a Pétain, którego siedziba znajdowała
się w Vichy. Mówi się również o
Régime de Vichy,
Gouvernement de Vichy. Ten okres w historii Francji jest wzięty
w nawias i nie uwzględniany w oficjalnej numeracji kolejnych
republik francuskich. W związku z Vichy pada słowo
collaboration – kolaboracja, która zaczęła się po zawieszeniu
broni w czerwcu 1940 roku. Polegała zarówno na kontaktach
gospodarczych (np. kontrakty z Rzeszą rozkręcały francuską
koniunkturę, utrzymywanie armii okupacyjnej). Vichy miało też
swój udział w eksterminacji żydów – ustalanie list osób
żydowskiego pochodzenia, wyłapywanie ich. Przez lata ustrój
ten nie został w pełni rozliczony, co umocniło legendę o
francuskim oporze wobec nazistów. 16 lipca 1995 roku
prezydent Jacques Chirac po raz pierwszy uznał
odpowiedzialność francuskiego państwa za deportację
francuskich żydów. W 1997 roku francuski Kościół wydał deklarację skruchy za to, że nie ratował, nie
protestował w obliczu eksterminacji żydów.
DOBRZE POWIEDZIANE – FRAZA DNIA
(...) L'espérance doit-elle disparaître ? La défaite est-elle définitive ? Non ! Croyezmoi, moi qui vous parle en connaissance de cause et vous dis que rien n'est perdu
pour la France. Les mêmes moyens qui nous ont vaincus peuvent faire venir un jour
la victoire. (...) Quoi qu'il arrive, la flamme de la résistance française ne doit pas
s'éteindre et ne s'éteindra pas. (Czy musimy porzucić nadzieję? Czy nasza klęska jest
ostateczna i nieodwracalna ? Otóż nie ! Mówiąc z całą znajomością rzeczy, proszę was, byście mi
uwierzyli, że dla Francji nic jeszcze nie jest stracone. Takie same środki jak te, które nas
pokonały, mogą pewnego dnia przywieść nas do zwycięstwa. (…) Cokolwiek by się wydarzyło,
płomień francuskiego oporu nie może zgasnąć i nie zgaśnie.
- 18 czerwca 1940 roku z Londynu, za pośrednictwem BBC, Charles de Gaulle wzywa do
kontynuowania walki. Nie zachowało się nagranie tego apelu. Generał przyjechał do Wielkiej
Brytanii z zamiarem kontynuowania walki z Niemcami. W radiu zachęca do walki u boku Imperium
Brytyjskiego, korzystając z potencjału USA. Wzywa wojskowych, inżynierów, wykwalifikowanych
robotników przemysłu zbrojeniowego, którzy znajdą się na ziemi brytyjskiej, do nawiązania z nim
kontaktu.
PORTRETY MNIEJ ZNANYCH MĘŻCZYZN I KOBIET
Pochodzący z Paryża Guy Môquet (1924-1941) był komunistą i najmłodszą ofiarą
represji po śmierci Karla Hotza - został zastrzelony 22 października 1941 roku
w Châteaubriant. Przez lata symbol francuskiego ruchu oporu, mimo
pojawiających się kontrowersji wokół faktu, czy naprawdę jego działalność można
nazwać ruchem oporu. Wielu członków jego rodziny (m.in. ojciec) zaangażowanych
było w ruch komunistyczny. Na początku wojny Francuska Partia Komunistyczna
sprzeciwia się wojnie – ZRSS podpisał z nazistami pakt o nieagresji, wojna
uważana jest za imperialistyczną i szkodliwą dla interesów klasy robotniczej. Wielu
komunistów zostaje przez francuski rząd zatrzymanych pod zarzutem sabotażu, demoralizacji
armii. Po zajęciu Paryża przez Niemców Guy Môquet jeszcze bardziej angażuje się politycznie,
dystrybuując m.in. ulotki, w których domaga się uwolnienia swojego ojca, ale też propagujących
komunizm (np. Sowiety, to władza ludu, Bogaci muszą zapłacić). W wieku 16 lat, w październiku
1940 roku, zostaje zatrzymany przez policję zwalczającą Partię Komunistyczną. Nie udowodniono
mu winy, ale nie zostaje uwolniony i w końcu trafia do obozu w Châteaubriant. Tam zostaje
zastrzelony w ramach niemieckiego odwetu. Pod dojściu do władzy Nicolas Sarkozy zapowiada, że
list, jaki Guy Môquet napisał w dniu śmierci do matki, powinien być odczytywany we francuskich
liceach. Młody komunista ma być dla młodzieży przykładem poświęcenia dla ojczyzny. List ma być
odczytywany 22 października, ale nie wszystkie szkoły to praktykują.
Jean Moulin (1899-1943) to kolejna legenda francuskiego ruchu oporu. W 1940
jako prefekt Chartres odmawia oskarżenia francuskich strzelców senegalskich
o spowodowanie cywilnych ofiar (winni byli Niemcy). Zatrzymany próbuje
popełnić samobójstwo. W 1941 roku przebił do Londynu, do de Gaulle’a. Składa
mu raport ze stanu ruchu oporu we Francji i jego potrzeb. Generał powierzył mu
zadnie zjednoczenia różnych nurtów ruchu. W 1942 roku Moulin zostaje
zrzucony do Francji. Kierował Narodową Radą Ruchu Oporu. W czerwcu 1943
roku zostaje zatrzymany i jest przesłuchiwany przez Gestapo. Zmarł w pociągu
Paryż – Berlin wiozącym go na kolejne przesłuchanie do Berlina. Jego rzekome
prochy spoczywają w Panteonie (ciała nigdy ostatecznie nie zidentyfikowano).
Partnerem seminariow jest Fondation Robert Schuman w Paryżu