45_PARSZA Waetchanan

45.Cotygodniowe Czytanie Tory
Parsza Waetchanan ‫ַנּן‬
‫( וָ ֶא ְתח‬I prosiłem)
5 Mojż. 3:23-7:11
Wprowadzenie do parszy:
W ubiegłym tygodniu paraszę ( Devarim ), zaczyna mowa Mojżesza będąca podsumowaniem 40-letniej
historii wędrówki Izraela przez pustynię, prowadzącej do podbojów ziem Sichona (Pwt 2:24-37) i Oga
(Pwt 3:1-11). Teraz Izraelici byli w krainie Moabu, na wschód od Jordanu, czekali, aby wejść do Ziemi
Obiecanej. Parsza rozpoczyna się słowami:
Wówczas błagałem JAHWE, mówiąc: (Pwt 3:23)
Wielkie znaczenie tej Paraszy:
Ta część Tory zawiera niektóre z najbardziej podstawowych tekstów żydowskich Pism, w tym
Dekalog,(szczegółowo omówiony w parszy Jetro Szemot 20) Szema (z obowiązkiem kochania Boga
i studium Jego Tory), oraz przykazania o tefilin i mezuzie. Poniżej te tematy będą omówione bardziej
szczegółowo. Ponadto, ta część zawiera przewidywania Mojżesza co do galut (wygnana żydów)
i ewentualnego odkupienia narodu żydowskiego w acharit Hayamim (dni ostateczne).
Błagalna prośba Mojżesza
Mojżesz kontynuował swoje przemówienie, mówiąc ludziom, że królestwa Sichona i Oga, zostały
podbite, bo tak postanowił JHWH. Mojżesz błagał aby Bóg, pozwolił mu wejść do Ziemi Obiecanej,
pomimo grzechu w Meriba aby "dokończyć" działania przeciw siedmiu narodom Kanaanu.
Według tradycji żydowskiej, Mojżesz błagał Boga 515 razy różnymi sposobami, aby otrzymać
przebaczenie za grzech (ta liczba jest w gematrii słowa vaetchanan), ale Bóg odmówił każdym razem.
Mojżesz miał umrzeć razem z ludźmi z jego pokolenia na pustyni. Miał jednak możliwość, aby zobaczyć
Ziemię Obiecaną z góry Nebo (zwanej również Pisgah, od Pasak, co oznacza, przechodzić między).
Pomimo tego przywileju oglądania ziemi, Mojżesz miał jednak zakazane przejść przez Jordan. To
Jehoszua, jako typ Mesjasza Jeszua, miał być tym jedynym, który wprowadzi ludzi do Ziemi Obiecanej.
Wezwanie do posłuszeństwa
Ponieważ Izraelici mieli wejść do ziemi Kannan bez niego, Mojżesz wezwał ich by gorliwie przestrzegali
Przykazań Bożych: " A teraz, Izraelu, słuchaj praw i nakazów, które uczę was wypełniać, abyście żyli
i doszli do posiadania ziemi, którą wam daje Jahwe, Bóg waszych ojców. "(Pwt 4,1).
Zabronione jest dodawanie lub "upiększanie" przykazań Tory (lub nawet dodawać "ogrodzenia" gezeirot - do Tory). Dodawanie przykazań do Tory nieuchronnie doprowadzi do zakłócenia ich
pierwotnej intencji, a zatem powoduje nieposłuszeństwo wobec jasnych instrukcji Boga.
Nauczanie i przestrzeganie przykazań daje mądrość (chokhmah) i zrozumienie (Binah) dla ludzi i za to będą wysławiać Boga wśród wszystkich narodów.
Twarzą w twarz na Synaju
Rak haszamer Lekha u'szemor nafszekha me'od pen-tiszkach et-hadevarim aszer-ra'u .... " Tylko się strzeż
bardzo i pilnuj siebie, byś nie zapomniał o tych rzeczach, które widziały twe oczy, by z twego serca nie
uszły po wszystkie dni twego życia,..." Nie wolno nam nigdy zapomnieć Matan Tora, i każdy z nas ma
uznawać siebie jako osobiście uczestniczyli w dramatycznych wydarzeniach na górze Synaj. " Wtedy
przybliżyliście się i stanęliście pod górą, a góra płonęła ogniem aż do serca nieba (ad lev Haszamayim),
okryta mrokiem, ciemnością i chmurą . I przemówił do was JHWH, Bóg wasz, spośród ognia. Dźwięk
słów słyszeliście, ale poza głosem nie dostrzegliście żadnej postaci. Oznajmił wam swe przymierze, gdy
rozkazał wam wypełniać Dziesięć Przykazań i napisał je na dwóch tablicach kamiennych:
„Oznajmił wam swe przymierze, gdy rozkazał wam wypełniać Dziesięć Przykazań i napisał je na dwóch
tablicach kamiennych”. (Dewarim 4:13)
Bóg przemówił panim el panim (twarzą w twarz) do zebranych przed Mojżeszem, zawierając z nimi
Przymierze, a nie tylko z ich ojcami ( Pwp. 5:1-5 ). Oprócz Dekalogu, Mojżesz nakazał nauczać ludzi
różnych chukkim u'miszpatim - "ustaw i nakazów", które miały być stosowane w Ziemi Obiecanej,
którą Pan dawał Izraelowi.
Bałwochwalstwa jakiegokolwiek rodzaju, kategorycznie zakazano ludziom. JHWH jest absolutnie
wyjątkowy i nie ma równego w świecie. Nie może być reprezentowany przez jakiejkolwiek martwe
posągi czy obrazy. On nie może być utożsamiany z fizycznym wszechświatem, ale jest w stosunku do
niego jako Stwórca i Bóg. Tylko Mesjasz Jeszua jest nazwany obrazem niewidzialnego Boga (Kol.1;15).
Bo Jahwe, wasz Bóg jest ogniem niszczącym, On jest Bogiem zazdrosnym. (Dewarim 4:24)
JHWH tutaj określa się jako El Kana, Bóg zazdrosny (stwierdzenie to powtarza się wielokrotnie w
Piśmie ( Wj 34:14, Pwt 5:9; 6:15; 1 Królewska 19:10, 14 ) przypomina to "Ceremonia małżeństwa
między Izraelem a Bogiem”. Żyd, który angażuje się w bałwochwalstwo jest jak małżonek, który
świadomie popełnia cudzołóstwo (rzeczywiście, bałwochwalstwo jest formą duchowego cudzołóstwa).
Straż Boża nad Izraelem jest staranna i dokładna, jak bliskość wiernego i namiętnego męża przy jego
ukochanej żonie.
Konsekwencje Awoda Zara
Mojżesz prorokował, że jeżeli Żydzi kiedyś zapomną o JHWH i będą służyli fałszywym i obcym
bożkom, to utracą Ziemie Obiecaną i będą zmuszeni do emigracji (galut). Jeśli jednak nawrócą się do
Boga i okażą teszuwa całym sercem i całą duszą , to Adonaj będzie okazywał zmiłowanie nad nimi:
W swym utrapieniu, gdy wszystko to was spotka, w ostatnich dniach (acharit hajamim), nawrócicie się
do Jahwe, Boga swego, i będziecie słuchać Jego głosu. Gdyż Bogiem miłosiernym jest JHWH, Bóg wasz,
nie opuści was, nie zgładzi i nie zapomni o przymierzu, które poprzysiągł waszym przodkom.
(Pwt. 4:30-31)
Zauważ, że Mojżesz oparł się na Bożych obietnicach przymierza szczególnie na Avraham Avinu jako
podstawie do ostatecznego miłosierdzia Bożego i odnowienia Izraela w "dniach ostatnich" (acharit
haymaim). Zauważ, że sprawa przywrócenia Izraela po jego długim wygnaniu będzie realizowana tylko
b'tzar Lekha, gdy są w ucisku .... To zgadza się ze słowami Mesjasza Jeszua, który zapowiadał
najbliższym tsuris ‘utrapienia’ Izraela w ostatnich dniach (Mat. 24:21). Dopiero gdy Izrael zawoła:
Baruch haba b'szem Adonai w odniesieniu do Jeszua zostanie to sfinalizowane w czasie (lub podczas)
70 bólów porodowych Mesjasza (inaczej zwane chevlei Masziach lub ucisku Jakuba).
v'Zot HaTorah - To jest Tora
Mojżesz wyznacza trzy Arei Miklat (miasta schronienia) na wschód od Jordanu. Powtarzając Dziesięć
Przykazań, wykładał największe z przykazań Tory, Szema * , poinstruował, że tefilin ("filakterie") mają
być używane jako "znak" na ręku / czole i rozkazał, żeby każdy Izraelita miał drzwi oznaczone mezuza .
Mojżesz dalej ostrzegał Izraelitów, by nie zapominali o Bogu, kiedy wejdą do Ziemi i wzbogacą się
stając się zamożnymi ludźmi. Było to powiedziane, aby uniknąć asymilacji i by zawsze pamiętali,
że są oni am segulah - "Drogocennym Ludem" dla Boga.
Ty bowiem jesteś narodem poświęconym Jahwe, Bogu twojemu. Ciebie wybrał Jahwe, Bóg twój, byś spośród
wszystkich narodów, które są na powierzchni ziemi, był ludem będącym Jego szczególną własnością. (7;6)
Czytanie z Haftory Księga Jeszaja/Izajasza 40:1-26;
Haftarah dla Paraszy Wa'etchanan (Iz 40:1-26) nazywana jest "Pierwszą haftarah Pocieszenia",
zwana tak ze względu na słowa: ".Pocieszajcie, pocieszajcie, mój Lud" Nachamu, Nachamu, Ami,
Według Chaz'l (żydowskich mędrców), jest to pierwsza z siedmiu Haftarot Pocieszenia, które zostały
wypowiedziane do narodu żydowskiego przez Boga. Tą Haftorę czytamy w pierwszy szabat po Tisza
b'Aw. Szabat ten nazwany jest od pierwszego jej słowa: Szabat Nachamu - Szabat Pocieszenia.
Przez stulecia w dzień Tisza b'Aw na żydowski naród spadały rozmaite tragedie. Haftara przynosi
nam nadzieję, że Bóg nie odrzucił przymierza, które wiąże Go z Jego ludem. Podniesie On Izraela
i w ten sposób da znak trwałości przymierza.
Ale prawdziwie w duchu przymierza, pogodzenie pomiędzy Bogiem i Jego ludem, pociecha,
która przyjdzie wraz z tym pogodzeniem, będą efektem partnerstwa stron przymierza,
wspólnej odpowiedzialności w budowie królestwa bożego na ziemi.
Głos się rozlega:
Drogę dla Jahwe przygotujcie na pustyni, wyrównajcie na pustkowiu gościniec dla Haszem!
Niech podniosą się wszystkie doliny, a góry i wzgórza obniżą. Równiną niech staną się urwiska,
A strome zbocza niziną gładką. Wtedy objawi się chwała Boga, razem ją wszelkie ciało zobaczy,
bo sam Bóg to powiedział. (Izajasz 40:3-5)
Obecność Boga, ostateczne źródło naszej pociechy, objawi się dopiero po przygotowaniach
dokonanych przez ludzi. Poprzez rozwijanie naszej cywilizacji mamy przygotować drogę Bogu.
Jeszaja jasno pokazuje, że Bóg leży poza granicami naszego pojmowania i że jest źródłem wszelkiej
twórczej mocy. Ale jednocześnie uświadamia nam, że mesjański ideał zostanie osiągnięty dzięki
ludzkim wysiłkom.
Ludzie, będąc partnerami Boga, muszą nauczyć się nieść pociechę, nauczyć się "mówić z czułością
do Jerozolimy". Prawdziwe pocieszenie i pogodzenie nadejdą wówczas, gdy zdamy sobie sprawę z
naszej roli w boskim dramacie dziejów.
Raszi mówi, że ta haftarah odnosi się głównie do mesjańskiej przyszłości, kiedy naród żydowski
będzie pocieszony po wszystkich karach, a tragiczna historia wygnania wreszcie się zakończy.
Pocieszajcie, pocieszajcie lud mój, mówi Bóg wasz.
Podczas Tiszah B'Av , Księga Lamentacji jest śpiewana w czasie (popołudniowej ofiary) minchah.
Wygnańcy opłakiwali, że nie było nikogo, aby ich pocieszyć (Lam 1:2, 9, 16, 21), ale tutaj czytamy,
Nachamu, Nachamu, Ami ", pocieszajcie, pocieszajcie, mój lud", pokazana jest znacząca zmiana w
perspektywie.
W nadchodzących dniach Jerozolima, będzie wywyższona, a lud Boży ponownie zgromadzony i
pocieszony. Cierpienia wygnańców zostaną zakończone, i cały Izrael będzie zbawiony od wrogów.
(Może się to zdarzyć, szybko, i w naszych czasach.)
Jako wierzący w Mesjasza naszego Pana Jeszue, uważamy, że pełny pokój dla powracającego
narodu żydowskiego, wreszcie będzie wtedy, kiedy Pan Jezus powróci ustanowić swoje królestwo w
czasie powtórnego przyjścia Chrystusa. Zaprawdę, On jest niedaleko od Syjonu i Jego panowaniu
nie będzie końca. Może to nastać szybko, w naszych czasach ... Amen.
Czytanie z Brith Chaddasza Ew. Mat. 23;31-39 i Mar. 12;28-34:
Mateusz 23:31-39 daje nam wgląd w zazdrosne o Jerozolimę serce Boga. Syjon jest symbolem władzy
Boga nad całą ziemią, co stanowi zwieńczenie Jego miłości do człowieka. Nazwane jest miastem
wielkiego Króla (Mat. 5:35), miejscem Malki-Tzedek, przywróceniem raju utraconego, Syjon jest celem
odkupieńczego dzieła Boga w historii ludzkości.
W tym fragmencie Jezus oskarża przywódców religijnych Izraela, że odrzucając Go - i utrudniają w ten
sposób ostateczną odbudowę Jerozolimy. Przejmująco woła On: " Jeruzalem, Jeruzalem! Ty zabijasz
proroków i kamienujesz tych, którzy do ciebie są posłani. Ile razy chciałem zgromadzić twoje dzieci, jak
ptak swoje pisklęta gromadzi pod skrzydła, a nie chcieliście. Oto wasz dom zostanie wam pusty.
Albowiem powiadam wam: Nie ujrzycie Mnie odtąd, aż powiecie: Błogosławiony Ten, który przychodzi w
imię Pańskie."(Baruch haba b'szem Adonai). Innymi słowy, Syjon pozostanie bez prawdziwego pokoju
dopóki Mesjasz Jeszua nie jest uznany przez Izrael za prawowitego Króla (ten dzień może nastać już
wkrótce!)
W czytaniu z Ew. Marka, Pan Jezus został zapytany, które z micwot w Torze jest najważniejsze?
lub, mówiąc inaczej, czego tak na prawdę, Bóg wymaga od nas ludzi?
Albo jeszcze inaczej: Jaki jest cel naszego życia, i jak możemy ten cel zrealizować ?
Jezus odpowiedział na to pytanie, recytując Szema (z v'ahavta) jako największe przykazanie i dodaje
przykazanie z Księgi Kapłańskiej 19:18: " Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego "jako drugie
wielkie przykazanie”. Większych i ważniejszych nad te dwa prawa nie ma!
Jezus odpowiedział: "Najważniejsze (przykazanie) jest: Słuchaj, Izraelu, Pan Bóg nasz, Pan jest jeden.
I będziesz miłował Pana Boga swego całym swoim sercem, całą swoją duszą i całym swoim umysłem i ze
wszystkich sił. " Drugie jest to: Będziesz miłował swego bliźniego jak siebie samego. Nie ma innego
przykazania większego od tych. " (Mk 12:29-31)
Va'etchanan oznacza "prosiłem", które możemy teraz zrozumieć, jak wezwanie Boga, żeby:
1. Kochać Go jako źródło wszelkiego naszego prawdziwego i trwałego dobra
2. Abyśmy się wzajemnie miłowali, tak jak kochamy siebie.
Miłować Boga i innych! Pomyśl o tym! Największe przykazanie nie zajmuje się wiedzą o Torze,
niezależnie od tego jak to budujące i szlachetne zajęcie, ani w zewnętrznych obrzędach, niezależnie od
tego jak starannie i pięknie się je sprawuje, ani w praktyce żydowskiej minhagim (tożsamości),
niezależnie od tego, jak bardzo możemy pragnąć, utożsamiać się z narodem wybranym przez Boga.
Odpowiedzią Jezusa jest to, że największym obowiązkiem naszego życia jest miłość do Boga każdą
częścią naszych uczuć, duchowości i mocy, i rozszerzenie tej samej miłości którą instynktownie czujemy
wobec siebie, do innych ludzi wokół nas.
Gdy chodzimy w mocy Ducha Świętego i wydajemy owoc Ducha Świętego, nie będziemy postępowali
przeciwnie do nauki Tory ( Gal. 5:22-23 ), a wewnątrz Tora zostanie zapisana w naszym sercu ( Jer.
31:33 ). Jak Rav Sza'ul (Paweł) napisał w liście do Rzymian 13:10, "Miłość jest wypełnieniem Prawa”.
Prośmy Pana, aby dał nam serce, które może kochać się w prawdzie. Amen.
* UWAGA: Ze względu na ważność i obszerność zagadnienia oraz przeróżne błędy i nieporozumienia
związane z tym tematem, prawo SZEMA zostało szczegółowo omówione w opracowaniu
zamieszczonym poniżej (Szema Izrael- Modlitwa i Wyznanie Wiary oraz przekładem tekstu
biblijnego z transkrypcją, opisem gramatycznym i komentarzem).
Przekład tekstu biblijnego z transkrypcją, opisem gramatycznym i komentarzem:
‫ִשׂ ָראֵל יְהוָה ֱא הֵינוּ יְהוָה ֶאחָד‬
ְ ‫ְשׁמַע י‬
‫– ְשׁמַע‬szema- czasownik w koniugacji qal trybu rozkazującego, w drugiej osobie liczby pojedynczej
ָ ] słuchaj
rodzaju męskiego, od [‫שׁמַע‬
‫ִשׂ ָר ֵאל‬
ְ ‫– י‬Jsrael- imię własne, rzeczownik własny rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej, imię Jakuba,
nazwa narodu i Państwa. Tu z całą pewnością odnosi się do zbiorowości, całego narodu zebranego pod
górą Synaj.
‫ – יְהוָה‬JHWH- tetragram, rzeczownik własny rodzaju męskiego liczby pojedynczej, Najświętsze Imię
Boga – najbardziej prawdopodobne brzmienie tego Imienia to Jahwe.
‫– אֱלהֵינוּ‬elohejnu- rzeczownik pospolity, rodzaju męskiego liczby mnogiej typu plurale tantum w stanie
zależnym z końcówką (sufiksem) 1osoby liczby mnogiej, lecz o znaczeniu jednostkowym (czasowniki
odnoszące się do niego są w liczbie pojedynczej); w status constructus ‫ אֱלהִים‬+ sufiks pełniący funkcje
zaimka dzierżawczego – „nasz” co razem daje - nasz Bóg.
‫ – יְהוָה‬JHWH- tetragram, rzeczownik własny rodzaju męskiego liczby pojedynczej Najświętsze Imię
Boga - najbardziej prawdopodobne brzmienie tego Imienia to Jahwe.
‫ – ֶאחָד‬echad -liczebnik główny rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej w status absolutus określający –
jeden.
SZEMA IZRAEL JHWH ELOHEJNU JHWH ECHAD.
W modlitwie samogłoskę „e” w słowie szema wypowiadamy bardzo krótko, tak że w zasadzie po
spółgłosce „sz” powinien nastąpić słaby przydech co w efekcie daje sz`ma. Większość współczesnych
żydów z powodu jakiegoś dawnego zabobonu, unika wymawiania Imienia Bożego zapisanego
tetragramem JHWH, i nawet w modlitwie zastępuje je substytutami z których najpopularniejsze są
Adonaj i Haszem. Ostatnie słowo echad wypowiadamy w taki sposób by wydłużyć samogłoskę „a”
i bardzo wyraźnie zaakcentować ostatnią literę „d” co brzmi nieco przesadnie „echaaaaD”.
Najpopularniejsze i uznane polskie przekłady Starego Testamentu tekst Szema tłumaczą następująco:
Przekład interlinearny- ‫שׁמע ישׂראל יהוה אלהינו יהוה אחד‬
Słuchaj Izraelu, JHWH (jest) Bogiem naszym JHWH jedyny.
pSzB – Słuchaj Izraelu, Jehowa Bóg nasz Jehowa jeden (jest).
bt- Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem – Pan jedynie.
bb- Słuchajże Izraelu: Pan, Bóg nasz, jest sam; Pan jest jedyny.
bg- Słuchajże Izraelu: Pan, Bóg nasz, Pan jeden jest.
bjw- Słuchaj Izraelu, Pan Bóg nasz, Pan jeden jest.
bwp- Słuchaj, Izraelu! Jahwe, nasz Bóg, jest jedynym Bogiem.
bw- Słuchaj, Izraelu! Pan jest Bogiem naszym, Pan jedynie!
bp - Słuchaj, Izraelu! Jahwe jest naszym Bogiem, Jahwe jedyny!
pnś - Słuchaj, Izraelu: Jehowa, nasz Bóg, to jeden Jehowa.
KUL - Słuchaj, Izraelu: Jahwe, nasz Bóg, jest jeden.
BTśP - Słuchaj, Izraelu! PAN jest naszym Bogiem, PAN jeden.
Pecaric – Słuchaj Jisraelu – Adonai jest naszym Bogiem, Adonai jest jeden […]
Cylkow – Słuchaj, Israelu ! Wiekuisty, Bóg nasz, Wiekuisty – jedyny !
Konstrukcja gramatyczna tego tekstu będącego jednocześnie modlitwą i Wyznaniem Wiary Izraela, przez
swoją prostotę, zwięzłość i jednoznaczność użytych terminów, uczyniła go wolnym od teologicznych
zawiłości, co nie pozwala na doszukiwanie się w nim ukrytych znaczeń czy jakiegoś „drugiego dna”.
Twierdzenie, że w tym tekście np. „jeden” tak naprawdę nie oznacza jednego, ale „jedność w mnogości”
tj. idee tzw. „złożonej jedności” jest przykładem argumentu życzeniowego pozbawionego logicznych
dowodów. Niektórzy jednak z uporem wartym lepszej sprawy twierdzą, że echad nie oznacza absolutnej
jedyności, ale tzw. „jedność mnogą”. Teza ta oparta jest na łatwym do wykrycia błędzie językowym.
Echad występuje około 650 razy w Biblii Hebrajskiej i w żadnym przypadku słowo to nie zawiera
najmniejszej aluzji do idei mnogości. Znaczy dokładnie „jeden, a nie dwa lub więcej”.
Echad jest liczebnikiem głównym i czasami w naturalny sposób określa rzeczownik złożony – jedna
rodzina, jedno grono, jeden naród. Musimy jednak zauważyć, że ideę mnogości niesie z sobą rzeczownik,
a nie słowo echad (jeden). W przypadku credo z Pwt. 6,4 owym rzeczownikiem jest osobiste Najświętsze
Imię Boga zapisane tetragramem, które z gramatycznego punktu widzenia jest rzeczownikiem własnym
rodzaju męskiego w liczbie pojedynczej, i jako takie jest określeniem indywidualnym, a nie kolektywnym
(zbiorczym).
Nasz punkt widzenia może być potwierdzony przez jakikolwiek leksykon biblijnego hebrajskiego.
Np. Leksykon Koehlera i Baumgartnera podaje jako zasadnicze znaczenie echad, „jeden, pojedynczy”.
Kiedy szpiedzy wrócili z dowodami płodności Ziemi Obiecanej, nieśli „pojedynczą [echad] kiść
winogron” (Lb. 13:23, NRSV). Echad często jest tłumaczone jako „pojedynczy” lub „tylko jeden”.
Kiedy więc dochodzimy do kwestii credo Izraela, tekst informuje nas (tak jak czynią to liczne zaimki
osobowe odnoszące się do Boga występujące w liczbie pojedynczej), że najwyższy Pan Izraela jest
„jednym, pojedynczym Panem”, „jednym Panem wyłącznie”. Akcent na absolutną jedność Boga widzimy
w kierowanych do niego słowach Pisma: „Ty jedynie jesteś Jahwe” (Neh. 9:6), „Ty jedynie jesteś Bogiem
wszystkich królestw ziemi” (2 Król. 19:15), „Ty jedynie jesteś Bogiem” (Ps. 86:10).
W każdym języku świata liczebnik jest najbardziej jednoznaczną częścią mowy, posiada najmniejsze pole
semantyczne (znaczeniowe), a hebrajszczyzna biblijna nie jest tu wyjątkiem. W krainie liczb należy
wyrażać się ściśle i precyzyjnie. W tej dziedzinie wszelkie omyłki są wynikiem nieuwagi rozkojarzonego
umysłu, lub co gorsza skutkiem celowego oszustwa, często o zgubnych konsekwencjach..
Cała genialność zawarta w wyznaniu Szema, polega na połączeniu prostoty formy z doniosłością treści.
Treść tego Wielkiego Przesłania najzwięźlej można przedstawić w taki oto sposób:
„Izrael ma słuchać (to jest być posłuszny) wyłącznie swojemu Bogu JHWH, który jest tylko jeden.”
Inni bogowie, bez względu na ich liczbę czy status ontologiczny nie zasługują na żadne uznane, cześć lub
choćby uwagę. Obojętnie czy istnieją realnie, czy są tylko wytworem ludzkiej wyobraźni.
Bóg Izraela jest zatem tylko jedną osobą, niedościgłą i wyjątkową w swoim rodzaju. On jest Jeden, z całą
matematyczną prostotą, jaką niesie liczebnik echad. Mając przed sobą te fakty, trudno nie odczuwać
sympatii do mających za swój przewodnik Stary Testament Żydów z pierwszego wieku, za ich upór w
wyznawaniu wiary w Jednego Boga. Poszukiwanie w Biblii Hebrajskiej jakiegokolwiek znaku
aktywności w stworzeniu Dwójcy lub Trójcy boskich osób jest bezcelowe. Aby przyjąć koncepcję Boga
będącego więcej niż jedną osobą, musielibyśmy odrzucić wszelkie reguły językowe i gramatyczne.
Tymczasem zasady składni i gramatyki biblijnej hebrajszczyzny nie pozwalają na doszukiwanie się
jakiegokolwiek puralizmu w Bogu o Imieniu JHWH, który nieodmiennie w całej Biblii określany jest
jako Jeden, Jedyny, Najwyższy i nie mający sobie równych. W teologii ścisłego monoteizmu,
stwierdzenie, że Bóg jest jeden i jedyny znaczy, iż jest On niepodzielny w swej istocie, niepowtarzalny
i wykluczający jakikolwiek byt tego samego rzędu, rodzaju czy natury.
Gdyby autorzy Biblii chcieli wyrazić myśl o złożoności czy wielości osób w Bogu, to mieli po temu
wiele okazji i sposobów by przestawić nam taką koncepcje.
Hebrajski liczebnik echad jest rodzaju męskiego, posiada on w języku Hebrajskiej Biblii liczbę mnogą
‫יםא‬
ֲ ‫ – ָח ִד‬achadim, w tej formie występuje np. w Rodzaju 11:1; 27:44; 29:20; Daniela 11:20;
Ezechiela 37:17 (la-achadim). ACHADIM oznacza "kilka, kilku, niektórzy". Jak łatwo zauważyć
świetnie nadaje się do przedstawienia idei „złożonej jedności” czy „jedności mnogiej”. Idealnie może
określać, że coś jest więcej niż numeryczną jednością. Jednak nigdy w całym hebrajskim tekście Pisma
św. achadim nie występuje razem z hebrajskimi słowami Elohim, El, Eloah zazwyczaj tłumaczonymi
jako „Bóg”, czy też w połączeniu z Imieniem Boga JHWH. Z kolei aby w języku hebrajskim stwierdzić,
że JHWH Bóg Izraela, nie jest absolutnie jeden „echad”, ale jest jednością kilku boskich istot,
wystarczyłoby w odniesieniu do Niego użyć słowa „echadut” [‫ ] ֶאחַדוּת‬- jedność. Jednak w Hebrajskiej
Biblii, Bóg Najwyższy o Imieniu JHWH nigdy nie jest tak określany.
Wiara w to, że Bóg składa się z kilku osób, jak utrzymuje to ortodoksyjna doktryna Trójcy wyznawana
przez większość współczesnych kościołów, jest odstępstwem od czystej koncepcji Jedynego Boga.
Izrael poprzez wieki odrzucał wszystko, co niszczyło lub zaciemniało koncepcję czystego monoteizmu
danego światu i raczej wolał wybrać tułaczkę, cierpienie i śmierć, niż dopuścić do jej osłabienia.
Teolodzy trynitarni od stuleci zmagają się z poważnym problemem, jak pogodzić doktrynę Trójcy
z faktem, że macierz chrześcijaństwa była unitariańska. Trynitarny teolog Leonard Hodgson pisze:
[Chrześcijaństwo] wyrosło wewnątrz judaizmu, a monoteizm judaistyczny był wtedy, jak jest i dzisiaj,
unitarny. Jak Kościół chrześcijański miał poprawnie wyrazić w swojej teologii nowe poznanie Boga,
do którego doszedł przez Jezusa Chrystusa?...Czy można było skorygować żydowski monoteizm tak,
aby włączyć nowe objawienie nie przekreślając jego „monoteistyczności”?
Bezstronni historycy, zarówno świeccy jak i religijni, zgadzają się, że Żydzi w czasach Jezusa i
Apostołów stanowczo wyznawali wiarę w jednoosobowego Boga. Drogi judaizmu i chrześcijańskiej
ortodoksji rozeszły się ostatecznie po soborach w Nicei (325) i Konstantynopolu (381), gdzie trynitarni
teolodzy de facto odrzucili biblijny monoteizm, definitywnie odcinając główny pień chrześcijaństwa
od żydowskich korzeni.
Największą ironią historii jest to, że chrześcijańscy teolodzy przez całe wieki odmawiali Żydom
prawa wyjaśnienia, co znaczy słowo Bóg w ich własnych Pismach. Żydowski głos w tej ważnej
sprawie powinien być dziś usłyszany ponownie. Tak jak codzienne SZEMA …
Szema Israel – Modlitwa i Wyznanie Wiary
Każdy, kto weźmie do ręki oryginalną Biblię hebrajską i spojrzy na werset Dewarim - Księgi
Powtórzonego Prawa 6;4, zwróci zapewne uwagę na następujące zjawisko: otóż zasadniczy
werset tego ustępu, stanowiący naczelne wyznanie wiary Izraela (Szema Jisrael, JHWH
Elohenu JHWH Echad - ‫„ – שמע ישראל & אלהינוּ & אחד‬Słuchaj Izraelu, JHWH, Bóg nasz, JHWH jeden
jest”) zawsze jest pisany i drukowany różnymi typami czcionek. Niektóre z nich mianowicie, i to w zgoła
dziwnych miejscach, są większe od innych, a nad nimi widnieje gwiazdka. Są to litery Dalet ‫ ד‬i Ajin ‫ע‬,
kończące odpowiednio: pierwszy wyraz Szema ‫„ – שמע‬słuchaj” i ostatni echad ‫„ – אחד‬jeden, jedyny”.
Nie jest to bynajmniej dzieło przypadku.
Litery ajin w wyrazie szema oraz dalet w wyrazie echad są w zwoju Tory większe od pozostałych,
albowiem zestawione i odczytane razem tworzą hebrajskie słowo ‫ עד‬ed „świadek”, oznaczające,
że odmawiający Szema człowiek daje świadectwo jedyności Boga.
Według masoreckiej tradycji litera dalet , której wartość liczbowa wynosi cztery, jest napisana w tym
słowie w zwoju Tory jako większa niż litery obok. Ma to nas pouczyć, że Izrael musi przyjąć na siebie
jarzmo Bożego Królestwa, które trwa w niebie i na ziemi i rozciąga się na cztery strony świata. Inne
bardziej praktyczne wyjaśnienie to, że litera dalet jest większa, żeby nie została omyłkowo odczytana
jako ‫ ר‬resz (hebrajskie litery dalet i resz są do siebie bardzo podobne).
Litera dalet stoi na końcu słowa echad ‘jeden’, a słowo acher , którego zapis różni się tylko literą resz na
końcu, oznacza ‘innego’, ‘obcego’. Oczytanie Adonaj (JHWH) acher byłoby oczywistym bluźnierstwem,
albowiem w Szema oznaczałoby, że Bóg JHWH jest obcy dla Izraela! Natomiast w wersecie Szemot
34;14: „Nie będziesz składał pokłonów bogom innych (acher) ludów” z kolei litera resz jest zapisana jako
większa, żeby nie oczytać jej jako dalet, z podobnego względu. Właściwy sposób wymawiania słowa
Echad podczas odmawiania Szema jest: EchaaaD ( przedłużając „a” i akcentując „d”).
Po drugiej stronie w słowie „szema” jest litera „ajin” ( ‫)ע‬, której znaczenie liczbowe w języku hebrajskim
wynosi 70. Podstawowym znaczeniem symbolicznym liczby 70 w judaizmie jest liczba narodów,
wymienionych w księdze Rodzaju (rozdz. 10). Mówi się w Talmudzie, że liczba wołów, składanych
w ciągu tygodnia Świąt Sukkot (Szałasów) w Świątyni Jerozolimskiej wynosiła 70 właśnie ze względu
na narody. W ten sposób Żydowscy kapłani składali ofiary nie tylko za siebie i lud izraelski, ale też za
narody świata, które jeszcze nie znały Boga. Widzimy więc, że łącząc i wyróżniając literę „dalet” z literą
„ajin” Szema ukrywa w sobie również tajemnicę pojednania narodu Żydowskiego z Bogiem i z innymi
narodami (zob. Rz 1,16; 10,12).
Wiedząc o tym możemy posunąć się jeszcze dalej w naszych rozważaniach i stwierdzić, że ta różnica
liter ma za zadanie wskazywać na znaczący symbol, sięgający w sferę tak istotnych zagadnień jak to,
czy z punktu widzenia judaizmu religia Mojżeszowa ma być tylko narodową religią Izraela, czy też ma
się stać religią uniwersalną, religią całej ludzkości. Zagadnienie to podsuwała już sama redakcja formuły
wyznania wiary. „Słuchaj Izraelu” – powiada tu Mojżesz. A zatem pozornie zdawałoby się, że tylko
Izrael został wezwany do uznania Jedyności Wiekuistego Boga. Tymczasem wiedziano skądinąd, że tak
nie jest, że religia Żydowska według Talmudu ma tylko czasowo charakter religii narodowej, liczy jednak
na to, że wraz ze wzrostem nauki i ogólnoludzkiej kultury inne narody przyjmą dobrowolnie ideę
jedynobóstwa (monoteizmu) i uznają biblijnego Boga za swego Boga i Stwórcę świata.
Pogodzeniu owej pozornej sprzeczności w służbie uniwersalizmu wiary Mojżesza poświęcona
jest właśnie symbolika odmiennych liter, składających się na żydowskie credo. Przypomnijmy.
Ajin ‫ ע‬w wyrazie Szema ‫ שמע‬ma wartość liczbową 70, a według pojęć Talmudu na świecie jest
siedemdziesiąt narodów. Zamykające zaś formułę Dalet ‫ ד‬ma wartość 4, a cztery są przecież
strony świata. Zatem pełna treść mistyczna Mojżeszowego wezwania, po uwzględnieniu
zarówno treści dosłownej jak i powyższych symboli, brzmi:
„Słuchaj Izraelu i wy, siedemdziesiąt narodów, na czterech stronach świata,
że JHWH, Bóg nasz, JHWH jest jeden”.
‫הֵינוּ יְהוָה ֶא ָחד‬
‫ִשׂ ָראֵל יְהוָה ֱא‬
ְ ‫ְשׁ ַמע י‬
Taki zapis wersetu Szema łączy w sobie względy praktyczne (zabezpiecza przed bluźnierczym odczytaniem
tekstu) z koncepcją mistyczną (przekazania wiary w Jedynego Boga wszystkim narodom)
Różnorodne cechy Boga, pozornie się wykluczające, takie jak miłosierdzie i sprawiedliwość,
łagodność, gniew, litościwość, mądrość, rozsądek, dobroć i świętość, skłaniały starożytnych mędrców
i filozofów do przekonania, że bogów musi być wielu, każdy uosabiający jedną z cech, Tora stwierdza
jednak bardzo wyraźnie, że Bóg jest Jeden i Jedyny, że istnieje wewnętrzna harmonia we wszystkim,
co On czyni, choć ludzki rozum nie jest jej w stanie pojąć. Rabini przyrównują tę ideę do promienia
światła oglądanego przez pryzmat. Choć patrzący dostrzega mnóstwo rozmaitych barw, jest to wciąż
tylko jeden promień światła.
Hebrajskie credo czyli wyznanie wiary i codzienna modlitwa zarazem "Szema Israel JHWH
Eloheinu JHWH Echad", w dosłownym tłumaczeniu "Słuchaj Izraelu JHWH Eloheinu JHWH jeden
jest" oznacza oświadczenie jedyności Boga. Złączenie hebrajskich liter (J-H) + (W-H) jest połączeniem
pierwiastka męskiego JH z żeńskim WH czyli połączeniem dwóch dopełniających się wielkości. JHWH
jest bowiem jeden i zawiera w sobie (sobą) wszystko tj. wszelkie możliwe przejawy istnienia. Może się
ujawniać w tysiącach postaci, a pomimo to pozostać jeden i niewidzialny. Złożenie JH + WH podkreśla
jedyność Boga. "J"(Jot) reprezentuje wszystkie samogłoski (pierwiastek męski), "W"(Waw)
reprezentuje wszystkie spółgłoski (pierwiastek żeński). "H"(He) reprezentuje "nieokreśloność", po
angielsku 'unmanifested state of consciousness'. Samogłoski są niepodzielne, natomiast spółgłoski to
"wielość", w której "niepodzielność" się manifestuje. Działanie energetyczne samogłosek (element
aktywny) na spółgłoski (element bierny) manifestuje energię świadomości w postaci mowy. W ten
sposób dochodzi do wykształcenia się języka.
Jaka rzeczywistość kryje się zatem w imieniu "JHWH Eloheinu"? Imię to podkreśla jedność Boga. Gdy
Tora mówi o Bogu jako o Prawodawcy, Stwórcy i Sprawiedliwym Sędzi, używa określenia w liczbie
mnogiej (najprawdopodobniej dla spotęgowania mocy imienia) Eloheinu lub Elohim* (bogowie). Liczba
mnoga w żadnym wypadku nie oznacza Trójcy, jak niektórzy chcą ten fakt interpretować. Dlatego, że tak
naprawdę nie jest to zwykła liczba mnoga, tylko forma unipuralis (pojedynczo-mnoga), odpowiadająca w
języku polskim kategorii rzeczowników niepoliczalnych. Już pierwsze zdanie Księgi Bereszit Tory
(I Księga Mojżeszowa 1,1) zawiera wprawdzie wyraz Elohim w liczbie mnogiej (plurale tantum),
ale czasownik bara (stworzyć) w sensie tworzenia oryginalnego dzieła od początku jest użyty w 3 os.
liczby pojedynczej. Rzeczywistość Boga przekracza zarówno pojęcie "jedności" jak i "wielości".
Czy będzie to tzw. „Trójca”, „Czwórca”, czy Jedność, to wszystko sprowadza się do kwestii, jaki jest
nasz stosunek do Boga, a nie definicja w jakiej usiłujemy, my ludzie, zamknąć Jego nieziemską,
tajemniczą naturę. Pamiętajmy jednak, że Bóg to KTOŚ, a nie „coś”. Bóg jest KIMŚ, a nie „czymś” jak
Trójca św., która jest tylko i wyłącznie błędną koncepcją teologiczną.
Gdy zaś Tora mówi o Bogu miłosiernym, Przyjacielu ludzkości, używa zawsze określenia JHWH. Stąd
Bóg raz występuje jako Sprawiedliwy, a drugi raz jako Miłosierny, co razem tworzy komplementarny,
dopełniający się byt. Hebrajskie słowo Mesziah (Mesjasz) czytane w żydowskiej Kabalah od końca brzmi
Ha Szem czyli właśnie Imię**. Stąd i z pism Nevim, Księga Zachariasza 14, 9 (u szemo echad... i będzie
Adonaj królem całej ziemi, i Adonaj będzie jedyny i jedyne będzie Jego imię) rabini wywnioskowali,
że jednym z celów misji Mesjasza będzie przyprowadzenie ludzkości do Jednego i Jedynego Boga
i nauczanie ludzi o Jego jedyności. Z tego też powodu rabini nauczali, że Mesjasz przyjdzie dwukrotnie:
raz jako objawienie Boga miłosiernego ( pisma Nevim, Księga Izajasza 9, 5: ... i nazwą go Cudowny
Doradca, Bóg Mocny (el gibbor=potężny bohater), Ojciec Wieczności, Książę Pokoju) ***, a drugi raz
jako objawienie Boga sprawiedliwego (pisma Nevim, Księga Zachariasza 12, 3; 13 i 14: w owym dniu
uczynię z Jeruzalemu ciężki kamień dla wszystkich ludów, każdy, kto będzie go podnosił ciężko się
zrani, gdy zbiorą się przeciwko niemu wszystkie narody ziemi).
Jezus jest żydowskim Mesjaszem Miłosiernym. Nauczał o Jedności Boga i nakłaniał do poprawy
życia, aby do tego Boga dotrzeć, głosił pokój ludziom i niespokojnemu światu. Mówił również
o swoim drugim przyjściu. Jaka jest różnica pomiędzy żydowskim oczekiwaniem, aby Mesjaszem "był
człowiek z krwi i kości" a katolicko-prawosławnym poglądem, że jest On "mieszanką Boga
i człowieka"(tzw. unia hipostatyczna)? Przecież każdy ma w sobie Boga, nawet jeśli o tym nie pamięta,
albo to zaniedbuje. Tak więc człowiek z krwi i kości nie różni się niczym istotnym od człowieka Boga, co najwyżej stopniem w jakim przebija przez niego "pełnia boskości". Wcielenie nie jest ponadto
bardziej niezwykłym zjawiskiem aniżeli płonący krzew, który przemawia do Mojżesza ludzkim głosem
przekazując myśli Boga. Ale czy to wystarczający powód, aby płonący krzew utożsamiać z Bogiem?
W myśli żydowskiej każdy człowiek przyprowadzający ludzi bliżej Boga, działający na rzecz pokoju
i postępu, świadomie lub nieświadomie pod wpływem Ruah Ha Kadosz (Ducha świętego), jest
nazywany mesjaszem. W tym sensie był nim i Mojżesz, i nie-Żyd, Cyrus, król Persji, który uwolnił
Żydów z niewoli i pozwolił odbudować Świątynię, a działo się to właśnie pod wpływem ruach JHWH
(pisma Ketvim, Księga Ezdrasza, ostatnie wersy i Księga Nehemiasza 1, pisma Nevim, Księga Izajasza
45, 1-7). Tym bardziej Jezusowi taki tytuł przysługuje. Szaul z Tarsu wręcz był tego pewien, gdy pisał:
"Bo Bóg, który rzekł: Z ciemności niech światłość zaświeci, rozświecił serca nasze, aby zajaśniało
poznanie chwały bożej, która jest na obliczu Mesjasza." (II List Szaula z Tarsu do Koryntian 4, 6).
Istotnie, Jezus był Mesjaszem Domu Izraela, Synem Bożym ben haelohim, (Ew. Jana 20,31)
wyjątkowym nauczycielem ludzkości, reformatorem, który wskazał ludzkości drogę ku najwyższemu
poziomowi moralnemu i odrodzeniu.
Szema Izrael w Brith Chaddasza
„Słuchaj, Izraelu! Pan, Bóg nasz, Pan jeden jest. Przetoż będziesz miłował Pana, Boga twego, ze
wszystkiego serca twego, i ze wszystkiej duszy twojej, i ze wszystkiej myśli twojej, i ze wszystkiej siły
twojej; toć jest pierwsze przykazanie.” Mar. 12:29-30
Pierwsze, Największe i Najważniejsze Przykazanie w pełnej wersji w całym Piśmie świętym występuje
tylko dwa razy. Pierwszy raz w piątej księdze Tory Dewarim 6:4. Drugi raz powtarza je Jezus
odpowiadając na pytanie uczonego w Piśmie o istotę Prawa, w Ew. Marka 12:29.
Większość współczesnych naśladowców Jezusa tylko z trudnością godzi się powtarzać za swym
Mistrzem słowa modlitwy-ślubowania: „Słuchaj, Izraelu, Pan, Bóg NASZ, Pan jeden jest”. Wielu z nich
wolałoby powiedzieć: Jeden Pan Bóg jest twój, Izraelu, ale…. naszym Bogiem jest Jezus, Duch święty,
Trójca święta. Albo i jeszcze naszymi wieloma bogami bywają niektórzy ludzie – choćby najświętsi –
instytucje religijne, obrzędy. NIE! Nigdy. Chcę powtarzać za Jezusem, Pan Bóg NASZ JEDEN JEST,
Pan Bóg mój i Pan Bóg Jezusa Mesjasza, Pan Bóg Izraela i wszystkich ludzi – On jest Jeden, Jedyny,
Wyjątkowy i Niepowtarzalny. Nie nazywa się Allah, Budda, Sziwa, Kriszna czy po prostu jakiś tam bóg.
Nie nazywa się nawet Jezus. Imię Tego JEDYNEGO WIEKUISTEGO NAJWYŻSZEGO BOGA
brzmi JAHWE, który był, jest i będzie, który zawiera w sobie przeszłość i przyszłość oraz tę cieniutką
jak kreska, jak kartka papieru kruchą granicę między „było” a „będzie”. Credo wszechczasów SZEMA
ISRAEL JHWH ELOHEJNU JHWH ECHAD znaczy po prostu, że BÓG jest JEDEN TYLKO
JEDEN I ABSOLUTNIE JEDEN. Tylko tyle i aż tyle. Nic ponad to!
Ciebie, naszego Jedynego Pana chcę kochać całym, niepodzielonym sercem. Panie, Ty wiesz, że moje
serce czasem przylgnie do różnych niepotrzebnych rzeczy, ale gdy tylko przypominam sobie o Tobie,
całe moje serce stoi otworem dla Ciebie. Wejdź do niego wraz ze swoim Synem i uczyń sobie w nim
mieszkanie. Pragnę, aby w niepodzielonym sercu było jak najwięcej miejsca dla Twej chwały. Staram się,
aby moje serce było coraz bardziej przestronne, aby rozszerzało się miłością, aby było miękkie i
elastyczne, tak abyś w każdej chwili mógł uczynić z niego obszerną świątynię ogarniającą wszystkich
ludzi, świat cały.
Ciebie, naszego Jedynego Boga chcę kochać całą duszą. Moje życie, moje ciało, moje myśli, słowa, ręce,
nogi – wszystko należy do Ciebie. Niech moja dusza czyni to, co zasługuje na Twoją pochwałę, co
wywołuje dobry uśmiech na Twym mądrym obliczu. Całym swym materialnym jestestwem chcę ogarniać
wszechobecność Twojej woli. Niech moje ciało wypełnia Twój głos. Słucham Panie, nasłuchuję, aby
moja dusza codziennie rozbrzmiewała Twoim głosem.
Ciebie, naszego Jedynego Wiekuistego chcę kochać z całej siły. Moje możliwości wpływania na innych
są ograniczone. Mogę tylko tyle, na ile posila mnie Twój duch, tylko za Twoim pośrednictwem mogę
wywierać pozytywny wpływ na innych. Te siły oddaję Tobie, Wiekuisty, który możesz zmienić każdego
człowieka, ale czekasz, aż zmieni się sam, z miłości do Ciebie.
Słucham, Panie, Boże nasz, Boże Izraela. Słucham: Ty jesteś Jeden Jedyny!
A Jedynemu, który ma nieśmiertelność, który mieszka w światłości
niedostępnej, którego nikt z ludzi nie widział i widzieć nie może;
jemu niech będzie cześć i moc wieczna. Amen. (1Tym; 6,16 )
DALSZE MYŚLI O PARSZY Vaetchanan (I prosiłem) 5 Mojż. 3:23-7:11
• Mojżesz wspomina oglądanie Ziemi Obiecanej (3:23-29) • Przypomnienie zobowiązania do
przestrzegania Bożego Prawa danego na Synaju (4:1-40) • Miastach ucieczki po wschodniej stronie
Jordanu (4:41-49) • Powtórzenie dziesięciu przykazań (5:1-21) • Zachęta do przestrzegania Prawa (5:226:2) • Szema Israel (6:3-5) • Zachęta do miłowania Prawa (6:7-25) • Zachęta do wierności Bogu (7:1-11)
Tytuł Parszy
Czytanie “I prosiłem”, to uzasadnienie greckiego tytułu tej księgi “Słów” – “deutero-nomion” znaczy
“powtórne prawo”. Choć samo to określenie pojawia się dopiero w 5 Mojż. 17:18, ale tutaj można
wyczytać, jak bardzo Mojżeszowi zależało, by powtórzyć najważniejsze zasady Prawa ludowi.
“Powtarzanie jest matką nauki” i dlatego wiele najważniejszych zasad Bożych powtórzonych jest w Biblii
po wielokroć. My, ludzie XXI stulecia, unikamy powtórzeń. Wydaje nam się, że jeśli coś zostało już raz
napisane, to zawsze można do tego wrócić i powtarzanie byłoby gadulstwem. Nasza cywilizacja zmierza
coraz bardziej w kierunku kultury oka. Cywilizacja starożytności bazowała na kulturze ucha. Wiara była i
jest ze słuchania, a dla słuchania powtarzanie jest podstawą zrozumienia i zapamiętania. Znacie... to,
posłuchajcie. “Przetoż przestrzegaj przykazania, i ustaw, i sądów, które ja dziś rozkazuję tobie, abyś je
czynił” (5 Mojż. 7:11)
Pan Bóg nasz, Pan jeden jest
„Słuchaj, Izraelu! Pan, Bóg nasz, Pan jeden jest. Przetoż będziesz miłował Pana, Boga twego, ze
wszystkiego serca twego, i ze wszystkiej duszy twojej, i ze wszystkiej myśli twojej, i ze wszystkiej siły
twojej; toć jest pierwsze przykazanie.” Mar. 12:29-30
Większość współczesnych naśladowców Jezusa tylko z trudnością godzi się powtarzać za swym
Mistrzem słowa modlitwy-ślubowania: „Słuchaj, Izraelu, Pan, Bóg NASZ, Pan jeden jest”. Wielu z nich
wolałoby powiedzieć: Jeden Pan Bóg jest twój, Izraelu, ale…. naszym Bogiem jest Jezus, duch święty,
Trójca święta. Albo i jeszcze naszymi wieloma bogami bywają niektórzy ludzie – choćby najświętsi –
instytucje religijne, obrzędy. NIE! Nigdy. Chcę powtarzać za Jezusem, Pan Bóg NASZ JEDEN JEST,
Pan Bóg mój i Pan Bóg Jezusa Mesjasza, Pan Bóg Izraela i wszystkich ludzi – On jest Jeden, Jedyny,
Wyjątkowy i Niepowtarzalny. Nie nazywa się Allah, Budda, Sziwa, Kriszna czy po prostu jakiś tam bóg.
Nie nazywa się nawet Jezus. Imię TEGO WIEKUISTEGO NAJWYŻSZEGO BOGA, który był, jest
i będzie, który zawiera w sobie przeszłość i przyszłość oraz tę cieniutką jak kreska, jak kartka papieru
kruchą granicę między „było” a „będzie” to JAHWE. Credo wszechczasów SZEMA ISRAEL JHWH
ELOHEJNU JHWH ECHAD znaczy po prostu, że BÓG jest JEDEN TYLKO JEDEN I
ABSOLUTNIE JEDEN. Tylko tyle i aż tyle. Nic ponad to!
Największe, najpiękniejsze przykazanie
Zdaje się, jakoby przykazanie o miłości Boga nie wymagało komentarza - tylko uczucia zachwytu i
uwielbienia dla piękna Bożego Prawa. Po prostu te pełne słodyczy słowa zacytujmy:
5 Mojż. 6:1-9 ;
1. A to są przykazania, ustawy i prawa, których Jahwe, wasz Bóg, nakazał was uczyć, abyście je pełnili w
ziemi, do której się przeprawiacie, aby ją posiąść.
2. Abyś był przejęty czcią dla Jahwe, Boga twego, przestrzegając po wszystkie dni twego życia
wszystkich jego ustaw i przykazań, które Ja dziś nakazuję tobie, twoim synom i wnukom, i abyś żył
długo.
3. Słuchaj ich, Izraelu, i starannie je wykonuj, aby ci się dobrze powodziło i abyście się rozmnożyli
bardzo w ziemi opływającej w mleko i miód, jak ci przyrzekł Pan, Bóg twoich ojców.
4. Słuchaj, Izraelu! Jahwe jest Bogiem naszym, Jahwe jedynie!
5. Będziesz tedy miłował Pana, Boga swego, z całego serca swego i a całej duszy swojej, i z całej siły
swojej.
6. Niechaj słowa te, które Ja ci dziś nakazuję, będą w twoim sercu.
7. Będziesz je wpajał w twoich synów i będziesz o nich mówił, przebywając w swoim domu, idąc drogą,
kładąc się i wstając.
8. Przywiążesz je jako znak do swojej ręki i będą jako przepaska między twoimi oczyma.
9. Wypiszesz je też na odrzwiach twojego domu i na twoich bramach. (BW)
Jedno z najlepiej znanych przykazań z tej parszy jest także, przynajmniej na pierwszy rzut oka,
przykazaniem najdziwniejszym. Mojżesz mówi Izraelowi: "Będziesz kochał Haszem, twojego Boga całym sercem, całą twoją duszą i z całej twojej mocy" (Pwt 6:5). Zwykle nie myślimy o miłości jako o
czymś, co można wywołać na rozkaz, ale jak o uczuciu, które niespodziewanie pojawia się w ludzkim
życiu. Jak zatem Tora może oczekiwać od nas, że wypełnimy przykazanie miłości Boga?
W rzeczywistości, rzecz jasna, miłość nie jest wyłącznie spontanicznym zjawiskiem. Możemy się po
prostu zakochać, niczego nie planując. Ale podtrzymywanie miłości - o czym wie każdy zaangażowany
w dłuższy związek - wymaga myśli i wysiłku. Trzeba świadomego wysiłku, aby okazywać miłość.
Ludzie, którzy kochają muszą znaleźć czas na to, by miłość swoją odnawiać, wciąż czynić ją świeżą.
To samo odnosi się do miłości do Boga. Każąc nam kochać Boga, Tora uczy nas - jak ujął to jeden z
chasydzkich mistrzów - że w naturze każdego człowieka leży zdolność do miłości Boga. Przekształcenie
tej zdolności w coś zrealizowanego wymaga wysiłku i świadomych starań. Podobnie jak w przypadku
miłości między ludźmi, miłość do Boga rozwijamy poprzez określone działania, które wyrażają nasze
uczucia. Miłość tę okazujemy przestrzegając micwot zawsze i wszędzie - "gdy będziesz siedział w domu
i gdy będziesz szedł drogą, i gdy będziesz się kładł, i gdy będziesz wstawał" (Pwt 6:7).
Nakaz życia w zgodzie z Torą wymaga zarówno intelektu, jak i emocji, rozumu i serca. Regularne,
ustalone godziny wypełniania przykazań, poprzez które wyrażamy naszą miłość, pokazują, że stale o nią
dbamy, że stale jest ona żywa. W ten sposób buduje się w nas trwałe oddanie Bogu, które śmiało można
nazwać miłością.
Piękno i niebezpieczeństwa liczby 10
Liczba dziesięć kojarzy się każdemu człowiekowi z liczbą palców u obu rąk, u nóg.
W królestwie Izraelskim ze stolicą w Samarii, na północy Palestyny było dziesięć pokoleń Izraelskich, a
nade wszystko dziesięć to liczba Bożych przykazań.
Dziesięć kojarzy się piszącemu z ziemią, człowiekiem, światem materii...
Dla wyczulenia wszystkich pokornych i kochających Boga przypominamy że liczba dziesięć wiąże się
także z strasznymi potworami z Księgi Objawienia. Ogromny rudy smok miał dziesięć rogów, a
wychodzące z morza zwierzę miało także dziesięć rogów, a na każdym z nich diadem...
W tym wszystkim znajdźmy naukę, że z liczbą 10 należy kojarzyć zobowiązania względem Boga i
bliźnich, z prawem Bożym, które obowiązuje wszystkie istoty żyjące w świecie materialnym, z nauką
Bożych nakazów, a nie z mocą własnego istnienia (róg świadczy o sile, mocy zwierzęcia do walki), nie z
nadziejami, związanymi ze światem materii...
Jeśli naszą miłość, nadzieję zwiążemy tylko z tym co materialne - to być może będzie to oznaczało
służenie tym okropnym hybrydom z Objawienia...
Krótko - "prywatnie" - o trzech przykazaniach
Czwarte - święć szabat - to spotkanie z Bogiem, to otwarcie się na lwa w sobie, to Boży, piękny,
najpiękniejszy element w naturze człowieka, to męskie, kochające, mądre serce, to ciężka praca w
ogrodzie za miastem lub wyczerpująca wędrówka przez pasmo górskich szczytów ku przełęczy,
otwierającej cienistą, pełną zieleni dolinę - czyli czas na chwilowy odpoczynek po przebytej drodze i
przed powrotem do hałaśliwej miejskiej rzeczywistości - może wtedy właśnie przy posiłku - warto
uwielbić Boga modlitewnym westchnieniem, przeczytać fragment ze Słowa Bożego. Bo żyjąc w
dwudziestopierwszowiecznym świecie i trudząc fizycznym wysiłkiem w sobotę swe zmęczone miastem,
pikselami, sygnałami telefonów - ciała - tak naprawdę odpoczywamy i spotykamy Boga w zapachu
skoszonej trawy, w panoramie naszego ziemskiego siedliska - czyli teraz nie tylko polskiego ale już
europejskiego krajobrazu, otwierającego się u celu naszej wyprawy - czyli zdobytego z radością
odkrywcy - górskiego wzniesienia....
Piąte - kochaj rodzicielstwo: Boże, rodzicielstwo Twojego ziemskiego ojca i matki, bądź mądrym i
troskliwym, sprawiedliwym rodzicem dla młodszych od Ciebie - Tobie i Twojemu doświadczeniu
podległym... Lubuj się w działaniach Piastunki, ochraniającej swoich podopiecznych pracą i
napomnieniem. Mądrością Patriarchy, który wiele przeszedł i przecierpiał - dziel się z młodszymi.
Pochylaj się nad potrzebującymi ciepła, pomocy, zainteresowania - starcami i maleńkimi dziećmi...
Szóste - nie zabijaj, nie morduj tego co po prostu ludzkie w Tobie. Czasem odrobiną sarkazmu, ironii,
gniewu - dasz więcej innym i sobie - niż wysokim lotem myśli i serca. To takie przynoszące ulgę
napięciom w naszym niedoskonałym ciele - po prostu zezłościć się lub sobie ponarzekać. Pamiętaj jednak
by nie złościć się na innych i na siebie i nie narzekać na brak Bożej opieki i Jego zainteresowania - kto
nauczył się tej trudnej sztuki, niech ją kultywuje. Komu czegoś brakuje w tej kwestii - niech prosi Boga
by nie ranił innych i siebie i by nie obrażał Tego, dzięki któremu żyjemy i oddychamy, ale aby przez
obserwację i doświadczenie - nabył przynoszące ulgę wszystkim a Bogu chwałę - wprost bezcenne
umiejętności redukowania napięć wewnątrz nas i w naszym otoczeniu...
Historia i tradycja
Pytaj się teraz o dni starodawne, które były przed tobą... 5 Mojż. 4:32
Żyjemy w specyficznych czasach, których twórcy nie uczą się od mistrzów, próbując koniecznie tworzyć
nowe drogi. Owo przełamywanie konwencji bywa czasami twórcze, ale najczęściej staje się najgłupszą z
głupot, gdyż tylko głupi człowiek uczy się na własnych błędach. Mądry uczy się na błędach popełnionych w
przeszłości. Umie też korzystać z wiedzy wypracowanej przez poprzednie pokolenia.
Zachowanie właściwej równowagi między wyciąganiem wniosków z historii i kontynuowaniem tradycji a
postępem i poszukiwaniem nowych dróg, jest zadaniem niełatwym. W ludzkiej zbiorowości na ogół udaje się
to przez sumowanie wszystkich działań pojedynczych, gdy społeczności ludzkie z natury podzielone są na
konserwatystów i liberałów. Ich sprzeczne działania prowadzą najczęściej do równowagi. Jednak osiągnięcie
stanu wewnętrznej równowagi w postawie i zachowaniu pojedynczego człowieka, a zwłaszcza wierzącego,
nie powinno być oparte na działaniu sprzecznych sił ciągnących nas to na prawo, to na lewo.
Mojżesz zachęca, by przy ocenie bieżących zdarzeń spoglądać na historię. Dzisiaj oznacza to najczęściej
zaglądanie do książek. Jednak zadrukowany papier nie ma takiej siły oddziaływania, jak żyjący świadek,
który potrafi nam opowiedzieć własne przeżycia. Ale historii nie trzeba przeżyć, by być jej świadkiem.
Poprzez kontynuowanie wzorów mistrzów poprzednich pokoleń, czy też wierność pewnym tradycjom stajemy
się także świadkami historii, którą przeżywamy i przetwarzamy we własnych uczuciach i postawach.
Jednak najważniejsza jest w tym wszystkim refleksja. Przy tworzeniu wielkiego obrazu, malarz musi
czasami zejść z rusztowania i spojrzeć na swoje dzieło z takiej perspektywy, z jakiej będzie oglądał je
przyszły widz. Nasze dzieło życia – budowa moralnej i intelektualnej postawy – wymaga czasu na oddalenie
się i spojrzenie na siebie z zewnątrz, na porównanie naszych wzorców działania z kontynuowanymi przez
innych ludzi tradycjami oraz, co jeszcze ważniejsze, na spojrzenie wstecz i porównanie naszych uczuć, myśli,
słów i uczynków z wzorami biblijnej przeszłości. Uzyskując taką perspektywę uczymy się patrzeć na siebie
tak, jak patrzy na nas Bóg i jak spojrzą na nas ludzie za, dajmy na to, 150 tysięcy lat...
PYTANIA i ODPOWIEDZI do PARSZY WAETCHANAN
Parsza Waetchanan [‫" ]וָ ֶא ְתחַנּן‬I prosiłem") • Rozdziały Księgi Dewarim 3:23-7:11
Streszczenie
W ubiegłym tygodniu w parszy (Devarim), czytaliśmy jak Izraelici rozbili obóz w pobliżu Moabu, na wschód od
Jordanu, czekając, aby wejść do Ziemi Obiecanej. Mojżesz rozpoczął wtedy swoją "mowę pożegnalną”
podsumowującą 40-letnią historie wędrówki przez pustynię, w tym 38 lat ich wygnania w Kadesz Barnea, aż do
podboju amoryckich królestw Sichona i Oga.
W parszy na ten tydzień, Mojżesz najpierw przypomina sobie jak błagał Boga, aby pozwolił mu wejść do ziemi,
pomimo wcześniejszego Bożego postanowienia, zabraniającego wejścia po wydarzeniach w Meriba. Pomimo jego
próśb, Bóg jednak nie zechciał zmienić postanowienia, choć pozwolił Mojżeszowi wspiąć się na górę Nebo,
aby zobaczył ziemię Kanaan. Niemniej jednak, Mojżesz umrze na pustyni, pouczony by przekazał władze
Jozuemu, który prowadzi lud do Ziemi Obietnicy.
Ponieważ odmówiono mu wstępu do ziemi z powodu nieposłuszeństwa, Mojżesz poszedł gorliwie ostrzegać ludzi
by przestrzegali praw Boga. W szczególności, ostrzegł ludzi, by nie dodawali lub odejmowali nic ze słów, które
JHWH przekazał, a dalej przypomniał im o ciężkim grzechu w Baal Peor, kiedy 24,000 ludzi zginęło w tym
buncie.
Mojżesz następnie wyjaśnił, że Bóg specjalnie wybrał Izrael, aby był światłem dla narodów świata, a ich
posłuszeństwo Torze ma wyróżniać ich jako naród wielki i mądry. Mojżesz wtedy upomniał lud, aby być
ostrożnym i "zachować pilnie swoją duszę," żeby nie zapomnieć o ich unikalnej tożsamości jako ludu Bożego
przymierza. Potem przypomniał o wyjściu z Egiptu i wielkim objawieniu Tory na górze Synaj, gdzie ludzie
usłyszeli głos Boga mówiąc z pośród ognia. Przypomniał im, że nie widzieli żadnej postaci gdy JHWH przemówił
do nich, i dlatego ostrzegł przed zrobieniem jakiegokolwiek obrazu lub podobieństwa Boga.
Mojżesz kontynuował mówiąc, że jeśli Izraelici zaangażują się w bałwochwalstwo, to na pewno zostaną wygnani
z ziemi, następnie przeszedł do proroctwa, że przyszłe pokolenia będą rzeczywiście cierpieć na całym świecie
wygnanie z powodu swego nieposłuszeństwa. Jednak po okresie ucisku "w ostatnich dniach" ludzie znowu będą
szukać JHWH i zostaną ponownie zgromadzeni w ziemi. Ale nawet w obliczu wygnania, Bóg obiecał, że nigdy
całkowicie nie odrzuci wszystkich Żydów: "Jahwe bowiem, twój Bóg, jest pełen miłosierdzia i nie opuści cię, i cię
nie zgładzi, i nie zapomni o przymierzu, jakie zawarł, składając przysięgę, z waszymi ojcami".( Dewarim 4:31)
W środku tej mowy, Tora odnotowuje, że Mojżesz wyznaczył trzy miasta schronienia ( arei miklat ) na terenach
na wschód od rzeki Jordan. Miasta te były bezpiecznymi przystaniami (azylem) przed "mścicielem krwi" w
przypadku nieumyślnego spowodowania śmierci. Były to też miasta Lewitów przeznaczone do nauczania Tory
wśród plemion Izraela osiadłych na wschodnim brzegu Jordanu.
Dalsze opowiadanie zaczyna się wstępem: "Takie jest prawo, które Mojżesz przedłożył synom Izraela,
Takie świadectwa, nakazy i postanowienia ogłosił Mojżesz Izraelitom po wyjściu z Egiptu... "
Mojżesz wówczas zwołał wszystkich ludzi razem i powtórzył Dziesięć Przykazań, stwierdzając, że ludzie
pierwotnie zebrani przy Górze Synaj byli tak przerażeni przez cuda które widzieli, że błagali Mojżesza by mówił
do nich zamiast Boga.
Po tym, Mojżesz podał centralne przykazanie Tory - Szema – potwierdzające, że jedność z JHWH jest naszym
obowiązkiem, nakazał aby kochać Go i służyć Mu z całego serca. Ludzie zostali ostrzeżeni by dokładnie
przekazać następnemu pokoleniu przykazania Boże - uczyć ich "pilnie" swoje dzieci - i umieścić te przykazania
jako "znaki" na ręce i czole (tefilin), oraz wpisać je na odrzwiach swych domów (mezuza).
Mojżesz następnie nakazał ludziom, aby "obłożyć klątwą" wszelkie ślady kultury kananejskiej, jak tylko wezmą
w posiadanie ziemie. Zostali także ostrzeżeni, by nie zawierać żadnych przymierzy z siedmioma narodami
Kanannu i brzydzić się wszelkimi formami ich kultu bożków. Mojżesz przypomniał im, że są ludem świętym,
któremu Bóg okazał szczególną miłość poprzez odkupienie ich z niewoli, i dlatego ich obowiązkiem jest czcić Go,
przestrzegając Jego przykazań. Mają też unikać asymilacji i zawsze pamiętać, że są oni dla Boga "cennym
ludem", wyłączną Jego własnością.
Parsza kończy się przypomnieniem, dlaczego Bóg wybrał naród żydowski. " JHWH wybrał was i znalazł
upodobanie w was nie dlatego, że liczebnie przewyższacie wszystkie narody, gdyż ze wszystkich narodów jesteście
najmniejszym, ale dlatego, że Jahwe was miłuje i pragnie dotrzymać przysięgi, którą złożył waszym ojcom.
To Jahwe swoją potężną prawicą wyprowadził was [z Egiptu] i wykupił z domu niewoli, z rąk faraona, króla
egipskiego. Wiedz tedy, że to Jahwe, twój Bóg, jest [prawdziwym] Bogiem, jest Bogiem wiernym, który dochowuje
przymierza i okazuje miłosierdzie aż do tysiącznego pokolenia tym wszystkim, którzy Go kochają i zachowują Jego
przykazania, lecz który odpłaca każdemu z tych, co Go nienawidzą, niszcząc ich. Nie pozostawia bezkarnie tego,
kto Go nienawidzi, odpłacając jemu samemu. Dlatego to będziesz zachowywał przykazania, prawa i polecenia,
które ci dziś daję, i będziesz je wprowadzał w życie. " (Dewarim 7:7-11)
PYTANIA:
1. Co znaczy słowo va'etchanan? (Pwt 3:23)
2. Co było istotą prośby Mojżesza (Pwt 3:24-25)?
3. Dlaczego Bóg odmówił błagalnym prośbą Mojżesza (Pwt 3:26)?
4. Według tradycji żydowskiej, ile razy Mojżesz prosił Boga?
5. Chociaż prośby Mojżesza zostały odrzucone, jakie ustępstwo zrobił Bóg, dla niego (Pwt 3:27)?
6. Jaką rolę otrzymał Joszua bin Nuna (Pwt 3:28)?
7. Co to jest "dolina naprzeciw Bet-Peor" (Pwt 3:29)?
8. Jaka jest różnica między "ustawą" (Chok) a "prawem" (Miszpat) wymienione w (Pwt. 4:1)?
9. Co znaczy słowo "Szema" [‫( ]שׁמַע‬Pwt 4:1)?
10. Dlaczego ludzie mieli być posłuszni nauczaniu Mojżesza (Pwt 4:1)?
11. Dlaczego Mojżesz zabronił zmienić nawet jedno słowo w jego pismach (Pwt 4:2)?
12. Co wydarzyło się w Baal-Peor (Lb 25;. Pwt 4:3)?
13. Jakie powody zostały podane, aby zachować prawa, których nauczał Mojżesz (Pwt 4:5-8)?
14. Co Mojżesz miał na myśli, gdy mówił: "przestrzegajcie pilnie" (Pwt 4:9)?
15. Co chciał Mojżesz, aby ludzie szczególnie pamiętali (Pwt 4:9-12)?
16. Co mówił głos z pośrodku ognia do ludzi? (Pwt 4:13)?
17. Co jeszcze głos powiedział do Mojżesza? (Pwt 4:14)?
18. Ponieważ ludzie nie widzieli żadnej "formy/postaci" [‫ ]תּמוּנָה‬JHWH na górze Synaj, co jest
szczególnie zabronione zrobić (Pwt 4:15-18)?
19. Czy wolno było ludziom zajmować się astrologią, albo kultem słońca, księżyca i gwiazd (Pwt
4:19)?
20. Jakiego obrazu użył Mojżesz by opisać niewolę Izraela w Egipcie (Pwt 4:20)?
21. Dlaczego Bóg wyprowadził lud z Egiptu (Pwt 4:20)?
22. Dlaczego Bóg rozgniewał się na Mojżesza, i jaka była jego kara (Pwt 4:21-22)?
23. Dlaczego Mojżesz nazwał JHWH Esz okhlah - "ogniem trawiącym" i El Kanna - tj
"Bogiem zazdrosnym" (Pwt 4:23-24)?
24. Jaka kara przyjdzie na Izraela jeśli porzuci JHWH (Pwt 4:25-29)?
25. Jaką obietnicę Bóg dał ludziom do "dni ostatnich" (Pwt 4:29)?
26. Z jakiego powodu Bóg zachował naród żydowski (Pwt 4:31)?
27. Jakie retoryczne pytanie Bóg chce, aby ludzie mu zadali (Pwt 4:32-34)?
28. Dlaczego Bóg wyprowadził Żydów z Egiptu (Pwt 4:35)?
29. Dlaczego Bóg "dyscyplinował"(wymagał karności) lud (Pwt 4:36)?
30. Dlaczego Żydzi są nazwani "narodem wybranym" (Pwt 4:37-38)?
31. Czego mamy się dowiedzieć i co mamy wziąć sobie do serca (Pwt 4:39-40)?
32. Ile miast schronienia wyznaczono na wschód od Jordanu (Pwt 4:41-43)?
33. Co znaczy słowo "Tora" (Pwt 4:44-45)?
34. Czy przymierze z Synaju jest tym sam co przymierze z Abrahamem (Pwt 5:1-5)?
35. Czy możesz wymienić - w kolejności - Dziesięcioro Przykazań (Pwt 5:6-21)?
36. Czy Bóg przy górze Synaj mówił bezpośrednio ludzi jeszcze jakieś inne słowa (Pwt 5:22)?
37. Co zrobili ludzie kiedy usłyszeli głos Boga (Pwt 5:23-27)?
38. Czy Bóg był rozgniewany, gdy ludzie chcieli by Mojżesz był ich mediatorem (Pwt 5:28)?
39. Jakie inne objawienie otrzymał Mojżesz na Synaju (Pwt 5:31)?
40. Jakie jest główne przykazanie całej Tory (Pwt 6:1-9)?
41. Co to jest Szema?
42. Co dla ciebie oznacza pojęcie "echdut" - jedność ?
43. Jak ważna jest dla JHWH edukacja dzieci (Pwt 6:7)?
44. Co to są "totafot" (Pwt 6:8)?
45. Co to jest mezuza (Pwt 6:9)?
46. Gdy dziecko zapyta co oznaczają wszystkie przykazania, ustawy i zasady, co masz odpowiedzieć
(Pwt 6:20-24)?
47. Czy możesz wymienić siedem narodów Kanaanu, które miały być „obłożone klątwą” czyli
"poświęcone na całkowite zniszczenie "(Pwt 7:1-3)?
48. Dlaczego Izraelitom nie wolno było poślubić członków tych narodów (Pwt 7:4)?
49. Co Izraelici mieli zrobić z artefaktami (pozostałościami) tych kultur (Pwt 7:5)?
50. Dlaczego Bóg wybrał naród żydowski i stale okazywał im swoją miłość (Pwt 7:6-8)?
51. Co jest przeznaczone dla tych, którzy nienawidzą JHWH (Pwt 7:9-11)?
ODPOWIEDZI:
1. Słowo va'etchanan znaczy "i prosiłem", pochodzi od czasownika Chanan co oznacza proszę lub
błagam, to jest pochodna od rzeczownika chen, co znaczy "łaska" To oznacza "Szukanie
przychylności/życzliwości " w sensie błagania o Bożą łaskę. W tradycyjnej żydowskiej liturgii,
tachanun są to modlitwy proszące o łaskę i miłosierdzie Boże.
2. Mojżesz powiedział do Pana Boga JHWH [‫ ](דנָי יהוה‬,że chciał zobaczyć działanie jego wielkiej i
potężnej ręki, i dlatego poprosił, aby mógł wejść do ziemi, aby widzieć spełnione obietnice Boże pomimo jego wcześniejszego grzechu nieposłuszeństwa w Meriba (Lb 20:2-13).
3. Wydaje się, że winił ludzi za swoje problemy (patrz 1:37, 3:26), choć sprawozdanie w Lb. 20:2-20
zdaje się sugerować, że Mojżesz działał rozmyślnie i we frustracji.
4. Gematria słowa va'etchanan [‫ ]וָ ֶא ְתחַנּן‬to 515 - tak samo jak słowa modlitwy (tj. tefillah,[ ‫]תּפלּה‬
- co sugeruje, że Mojżesz złożył nie mniej niż 515 błagalne prośby aby być wpuszczony do kraju.
5. Mojżesz mógł zobaczyć ziemię ze szczytu góry Pisga ("rozpadlina"), uważa się za inną nazwę góry
Nebo. Jest zwana także górą "Abarim" [ ‫ ] ֲע ָברִים‬zawiera skrzyżowanie - słowa "hebrajski" [‫] ִע ְברִי‬
posiada ten sam rdzeń (źródłosłów ) co [ ‫ ] ֲעבַר‬.
6. Został wyznaczony jako ten, który prowadzi Izraela by odziedziczył ziemię na własność.
7. Beth Peor [‫ ]בּית פּעוֹר‬mogło być miejscem niedaleko Pisga gdzie Balaam próbował przekląć Izraela
(Lb 23:28). Moabici również czcili tam Baala zwanego "Baal Peor" (Lb 25:1-5).
8. Ustawa (Chok) jest to "pisany" boży i stanowczy dekret, podczas gdy reguła/zasada jest
orzeczeniem/wyrokiem mającym racjonalne uzasadnienie (Miszpat).
9. Szema znaczy "słuchać" w sensie posłuszeństwa. Jest ono niewątpliwie najdoskonalszym i
największym przykazaniem (Pwt 6:4-6).
10. Żeby mogli oni żyć i wejść w posiadanie ziemi, którą JHWH im dał .
11. Mojżesz chciał zapewnić integralność "Księgi Prawa", to znaczy, ostatecznej kompilacji jego
nauczania przed jego śmiercią. Ponieważ Mojżesz otrzymał od Boga micwot, zachowanie słowa
Mojżesza jest tym samym co zachowanie słów Bożych.
12. Przypadek bałwochwalstwa, sprowokowany przez Balaama, w którym Madianickie kobiety uwiodły
Izraelitów by czcić starożytne semickie bóstwo "otwory" ("Baal Peor") związane z ekskrementami
i wydalaniem Cp. "Belzebub".
13. Przestrzeganie ich doprowadzi do mądrości (Chokmah) i zrozumienia (Binah) w oczach wszystkich
narodów, które w kolej będą wysławiać Pana, Boga Izraela, świadcząc o Jego wielkiej mądrości.
14. To znaczy świadomie pamiętać, co Bóg uczynił dla nich. Koncentruje się na edukacji (chinuch),
a zwłaszcza na wychowaniu dzieci w prawdzie: "Uczyń te rzeczy znane dla swoich dzieci i wnuków."
15. Mojżesz chciał aby rodzice, byli pewni, że ich dzieci pamiętają doświadczenie Synaju. Miała to być
żywa pamięć, obrazująca ludzi, u podnóża góry płonącej obręczą ognia "z serca do nieba" oraz
dźwięczącą głosem Boga JHWH mówiącym z pośród ognia.
16. Dziesięć Wypowiedzi [‫ ]עֲשׂרֶת הַדּבָרים‬, które on później napisał na dwóch kamiennych tablicach
[‫ ] שׁנֵי לֻחוֹת ֲאבָנים‬to również odnosi się do "Jego Przymierza."
17. Bóg dał Mojżeszowi dodatkowe ustawy i prawa, których należy przestrzegać w ziemi Izraela.
18. Zabronione jest wykonywanie jakichkolwiek rzeźbionych wizerunków (hebr. PESEL to idol)
czy postaci jakiegokolwiek rysunku, ludzkich lub zwierzęcych, albo zaangażować się w astrologię
"przepowiadanie z gwiazd"
19. Nie, choć to dziwne stwierdzenie, że Bóg "przydzielił je wszystkim narodom pod niebem".
20. Nazywał to "piecem żelaznym", wytapiającym wielkie utrapienia/nieszczęścia.
21. Aby stali się Jego własnym ludem dziedzictwem [‫] ְלהְיוֹת לוֹ ְלעַם נַ ֲחלָה‬. To jest podstawa narodu
żydowskiego będącego "wybranym ludem", "cennym ludem" i tak dalej. Porównaj z Piotra 2:9.
Zauważ, że słowo "dziedzictwo" (nachalah) też jest użyte, by opisać ziemię, którą JHWH dał dla Izraela.
22. Z powodu grzechu w Meriba-Kadesz - kiedy Mojżesz uderzył zagniewany w skałę (Lb 20:10-13,
Pwt 3:23-28.) - Mojżeszowi zabroniono przeprawić się przez Jordan, aby wejść do Ziemi Obiecanej
lecz został skazany na śmierć na pustyni.
23. Te metafory wskazują, że Bóg jest zarówno nie do opisania, jak i dotyczą naszej gorącej miłości
do Niego (por. Hbr. 12:28-29). Ogień, który pochłonie wszystkie rzeczy, które nie są pochwalane
przez naszego Ojca Niebieskiego.
24. Będą oni zdziesiątkowani i wygnani z ziemi, rozproszeni wśród narodów.
25. Nawet w czasie ucisku ostatnich dni [acharit hajamim] , jeśli ludzie będą szukać Boga, to znajdą
Go, jeśli będą robili to b'kol levavkha uvkhol nafszekha - ". Z całego serca i z całej swej duszy"
26. On nie może unieważnić przymierza które poprzysiągł Abrahamowi, Izaakowi i Jakubowi. Uwaga
ta odnosi się do przymierza z Abrahamem, a nie Przymierza na Synaju. Zachowanie Izraela jest
gwarantowana przez Boże obietnice dane ojcom.
27. Jaki inny naród został uratowany z niewoli przez wielkie znaki i cuda, aby słyszeć głos Boga?
28. Aby poznali, że JHWH jest Bogiem i nie ma innej mocy/władzy poza nim [‫]אֵין עוֹד ִמ ְלבַדּוֹ‬
Bóg zrobił to, ponieważ kochał ojców Izraela i wyjątkowo wybrał ich potomstwo (Pwt 4:27).
29. "Z nieba, dał ci słyszeć swój, aby cię utrzymać w karności" (Pwt 4:36). Czasownik "dyscyplina" to
jest jasar, z którego pochodzi słowo mussar [‫]מוּסָר‬, znaczy poprawa, etyczne wskazania, i tak dalej
.... Jest to słowo używane do przedstawienia instrukcji dobrego ojca dającego synowi porady
dotyczące moralnych przyczyn i skutków oraz duchowej prawdy.
30. Na podstawie tego wersetu: "On umiłował twoich ojców i wybrał po nich ich potomstwo;
[‫ ]יּ ְבחַר בּזַדְעוֹ ( ֲחרָיו‬więc osobiście wyprowadził cię wielką swoją mocą z Egiptu. "
31. Że tylko JHWH jest Bogiem na niebie wysoko i na ziemi nisko, nie ma innego, a więc musimy
przestrzegać Jego przykazania.
32. Trzy miasta, które były bezpiecznymi przystaniami dla osób oskarżonych o nieumyślne
spowodowanie śmierci.
33. Słowo Tora [‫ ]תּוֹרָה‬znaczy "wskazówka/instrukcja"(nauczyciel nazywa się Moreh / morah). Jest to
ogólna nazwa obejmująca "świadectwa" (edot), "ustawy" (chukkim) i "prawa" (miszpatim). To wyrażenie
[‫ ]וזאת התורה אשׂר שׁם משׂה לפני בני ישׁראל‬jest używane w służbie Tory w synagodze każdego tygodnia.
34. Nie. Przymierze na Synaju zawarto "nie z naszymi ojcami", ale z nami - czyli resztką pokolenia
Exodusu.
35. 1) Ja jestem JHWH, Bóg wasz, 2) nie czyń innych bogów / bałwanów; 3) Nie bierz imienia JHWH
nadaremno; 4) Strzeż Szabatu, 5) czcij rodziców 6) nie morduj, 7) nie cudzołóż, 8) nie kradnij, 9) nie
przysięgaj fałszywie, 10) nie pożądaj.
36. Nie "JHWH przemówił do całego zgromadzenia ... donośnym głosem, i nie dodał nic więcej.”
37. Bardzo się przerazili i poprosił Mojżesza, aby był ich "mediatorem" przed Bogiem.
38. Nie, on powiedział, że ich prośba była dobra i pochwalił zamiar ich serca (por. Pwt. 5:29).
39. Mojżesz otrzymał "wszystkie przykazania i ustawy i prawa" [kol micwot wehachukim
wehamiszpatim], czyli wyjaśnienie znaczenia Dziesięciu Przykazań, a także dodatkowe prawa dla Izraela.
40. Bać się JHWH, aby przestrzegać Jego prawa przez wszystkie dni swego życia, by słuchać i
wykonywać przykazania, a zwłaszcza, by najbardziej kochać JHWH całym swoim sercem, duszą i
"ponad wszystko". Zobacz także Pwt. 11:18-20.
41. Szema jest modlitwą składającą się z trzech części "trzy w jednym". Imię Boga pojawia się trzy razy
w sześciu najważniejszych słowach, a Szema i jego błogosławieństwa składa się z trzech
oddzielnych części, tj Ve'ahavta, Vehajah i Vajomer).
42. Ponieważ Bóg jest jeden - Echad (nie yachid) - najważniejsze przykazanie jest stać się jedno z Nim
w miłości: Słuchaj, Izraelu, JHWH Bóg nasz jest jeden - i (dlatego) Będziesz miłował JHWH b'khol
levavkha - całym swoim sercem, uvkhol nafszekha - z całej swojej duszy, uv'khol me'odekha - z całej
siły "ponad wszystko", tak, że jesteś częścią Jego jedności w miłości. Zobacz Jana 17:11, 22-23.
43. To jest, ważna część centralnego przykazania Tory: "Będziesz uczyć pilnie swoje dzieci ...."
Hebrajski zwrot [‫ ]וְשׁנּנְתּם ְל ָבנְיךּ‬sugeruje wpajanie, nieustanne powtarzanie. Patrz także Pwt. 11:18-20.
44. "Cztery przedziały," odnosi się do czterech pudełek na czole tefilin (Talmud). Totafot zazwyczaj
tłumaczy się na angielski jako "opaski", "wiązania", lub "filakterie" z greki LXX.
45. Mezuza jest koszernym zwojem (z napisem z Pwt. 6:4-9, 11:13-21), który jest zwinięty i włożony
w ozdobną tulejkę. Całość jest następnie umieszczona na drzwiach jako wypełnienie przykazania
46.
47.
48.
49.
50.
51.
danego w Pwt. 6:9, 11:20, "wpiszesz je na odrzwiach (w mezuzie) twojego domu i na swoich
bramach ".
Avadim hayinu: "Byliśmy niewolnikami ..." Pwt. 6:21-24 są częścią tradycyjnej Hagady Paschalnej.
Chetytci, Girgaszyci i Amoryci, Kananejczycy, Peryzyci, Chiwici i Jebuzyci - wszystkie narody
przesiąknięte okultyzmem i prowadzone przez siły ciemności do bezprawnego zajmowania ziemi na
próżno próbując pokrzyżować Boże plany.
Ponieważ odwróciliby lud od JHWH poprzez zachęcanie do tolerowania bałwochwalstwa.
Nakazano im kompletnie zniszczyć wszelkie ślady ich bałwochwalczej kultury.
Bóg wybrał ich jako "am segulah" - tj cenny lud z pośród narodów. Wezwano ich do świętości aby
byli "światłem dla narodów" oraz przykładem chwały Boga. Bóg wybrał ich, bo ich kocha
i dotrzymuje przysięgi którą dał ojcom Izraela. Podobnie, Bóg wybrał cię, bo On cię kocha
(1 P. 2:9-10). Jeśli czujesz Jego obecność lub słyszysz Jego wezwanie, jesteś Jego, a On chce, abyś
był w relacji z Nim. Twój głód miłości jest Jego wezwaniem dla twojego serca.
On będzie "zwracał twarz" przeciw tym, którzy go nienawidzą, i zniszczy ich. Nie będzie zwlekał ale
odpłaca temu samemu, kto Go nienawidzi.
TEMAT do DYSKUSJI:
1. Część Szema zawiera przykazanie by uczyć swoje dzieci praw Tory, co oznacza, że jest to religijne
zobowiązanie dla wszystkich, by zrozumieć żydowską kulturę i dziedzictwo. Przedyskutuj sposoby
swojej dalszej edukacji w Torze ...
2. Mojżesz wielokrotnie ostrzegał przed bałwochwalstwem i stwierdza, że w teofanii na górze Synaj,
ludzie nie widzieli żadnej formy albo postaci Boga (Pwt 4:12-15). Podkreśla, że ludzie słyszeli głos,
i że to objawienie było werbalne, a nie wizualne. Jednak w Księdze Wyjścia jest napisane, że ludzie
zobaczą JHWH stępującego w trzecim dniu (Wj 19:11), a potem zapisano, że starszyzna Izraela widziała
bezpośrednio Boga Izraela (Wj 24:10-11). Dyskutuj, dlaczego wizualne bałwochwalstwo jest zakazane
chociaż dozwolono używania metaforycznego języka (np., Bóg jest Skałą, Bóg jest Ogniem Trawiącym
etc.).
3. Kiedy Jeszua został zapytany, jakie jest największe przykazanie, zacytował część ve'ahavta z Szema
i obowiązek kochania bliźnich (zob. Mat. 22;36-40). Przykazanie miłości jest najważniejsze, ale jak
można go nakazać? Dyskutuj związek pomiędzy kochaniem Boga i posłuszeństwem Jego przykazaniom.
4. Jak myślisz dlaczego, że przykazanie miłowania bliźniego jak siebie samego (Kpł 19:18) jest
wymienione przed przykazaniem miłości do Boga (Pwt 6:5)? To zostało kiedyś powiedziane; „jeśli
kochasz króla, będziesz kochać także jego dzieci” (patrz 1 Jana 5:1). Omów jak kochaniem bliźnich
można wyrażać swoją miłość do Boga np. w świetle 1 Jana 4:20.
5. Ditrich Bonhoeffer powiedział kiedyś: "Tylko ci, którzy wierzą, są posłuszni, a tylko ci, którzy
przestrzegają wierzą ". Czy zgadzasz się z tym? Oczywiście istnieją przypadki, gdy ktoś słucha, ale
naprawdę nie wierzy (myślę na przykład o religijnej hipokryzji), ale czy jest możliwe by grzeszyć,
a jednocześnie wciąż wierzyć? Omów relację między wiarą a "uczynkami".
6. W tej parszy jesteśmy wielokrotnie przestrzegani aby być posłuszni "ustawą i prawom" objawionym
przez Mojżesza. W świetle oswobodzenia jakie mamy w Jeszua, czy od chrześcijan jest wymagane aby
uważali na te słowa? W takim razie, do jakiego stopnia, a jeżeli nie, co wtedy i dlaczego nie? Przeczytaj
Hebr. 7:12 i dyskutuj Nowe Przymierze w świetle Przymierza Synaju.
PRZYPISY:
* Hebrajskie słowo ‘Elohim’ nie jest prostym ekwiwalentem polskiego słowa „Bóg”, choć w tym
znaczeniu spotykamy go bardzo często. Każdy Żyd wie, iż termin elohim jest homonimem (wyrazem
wieloznacznym) i oznacza Boga, bogów, anioły, sędziów, władców kraju, potęgę itp. Niestety, często nie
wiedzą tego poganie, ani chrześcijanie wywodzący się z pogan…
„Elohim” ‫ אלהים‬na pewno nie jest liczbą mnogą rzeczownika „El”‫ אֵל‬, gdyż ten posiada regularną liczbę
mnogą w brzmieniu „elim”‫( אלים‬występuje kilkadziesiąt razy w Tanahu zawsze w odniesieniu do
fałszywych, obcych bogów, których jest wielu). W języku hebrajskim sufiks (końcówka) „im”‫ ים‬oznacza
nie tylko, rzeczownik rodzaju męskiego w liczbie mnogiej, ale taki przyrostek (morfem) mają często
rzeczowniki własne (miana, nazwy, imiona) o których wiadomo, że są pojedyncze np.:‫ ירוּשׁלים‬Jeruszlaim,
‫ מצרים‬Micraim (Egipt), Atarim ‫ ֲא ָתרִים‬, Bachurim ‫בַּחוּרִים‬, Betonim ‫בְּטנִים‬, Naharaim ‫נַ ֲה ַריִם‬, Eglaim ‫ ֶאְג ַליִם‬,
Nimrim ‫נִ ְמרִים‬, Chajim ‫חַיּים‬, Efraim ‫ ֶא ְפ ָריִם‬, Urim ‫אוּרִים‬, Tumim ‫ ֻתּמִּים‬, Abarim ‫ ֲע ָברִים‬, Garizim ‫ְגּ ִרזִים‬, Ceboim
‫צְבאִים‬, itp., a także wspomniane wcześniej rzeczowniki niepoliczalne czy pojęcia abstrakcyjne takie jak:
miłosierdzie rachamim ‫ ַר ֲחמִים‬, życie chaim ‫חַיּים‬, młodość neurim ‫נְעוּרִים‬, żyzny/płodność efraim ‫ ֶא ְפ ָריִם‬,
bogactwo nekasim ‫נְ ָכסִים‬, południe caharaim ‫ ָצ ֳה ַריִם‬, ślepota sanwerim ‫ ַסנְוֵרִים‬, woda majim ‫ ַמיִם‬, deszcz
rewiwim ‫ ְרבִיבִים‬, niebiosa/niebo szamaim ‫שׁ ַמיִם‬,
ָ oddech apaim ‫(פַּים‬, dziewictwo betulim ‫ בְּתוּלִים‬,oblicze
panim ‫ ָפּנִים‬, równość/równina maiszarim ‫ַישׁרִים‬
ָ ‫מ‬, świętość kedoszim ‫ְדשׁים‬
ִ ‫ק‬, wieczność olamim ‫עוֹלָמים‬,
nicość/ułuda elilim ‫ אֱלילים‬itp. Tak więc niektóre rzeczowniki spotyka się tylko w formie gramatycznej
liczby mnogiej, choć mają znaczenie liczby pojedynczej, to tzw. plurale tantum czyli rzeczowniki o
defektywnym paradygmacie fleksyjnym, posiadające jedynie formy liczby mnogiej. Podobnie jest z
rzeczownikiem elohim, choć niektórzy uważają go też za formę unipularlis (uni-puralną czyli
pojedynczo-mnogą), a o tym czy ma znaczenie liczby pojedynczej czy mnogiej decyduje kontekst
zdaniowy (zarówno logiczny jak i gramatyczny).
** Teza z żydowskiej Kabały nie jest do końca poprawna . Na końcu słowa Meszjah jest litera ‫ח‬
„chet”, a na początku Haszem jest hebrajska litera ‫„ ה‬he” to zupełnie różne spółgłoski! Nie można ich
w żaden sposób utożsamiać. Nie pierwszy to przypadek, gdy mistrzowie Kabały dowodząc słuszności
założeń gematrii dokonują fałszywych uproszczeń i drobnych nadużyć.
*** inny alternatywny sposób przekładu tego wersetu (Iz 9,5) w pełni zgodny z kontekstem Księgi
i zasadami gramatyki hebrajskiej to: „Cudowny doradca potężnego Boga Ojca Wieczności Władcy
Pokoju”.
Błogosławieństwo końcowe po czytaniu Tory:
‫ֲשׁר‬
ֶ ‫בָּרוּ> (תָּה יְהוָה אֱל ֶהינוּ ֶמ ֶל> הָעוֹלָם א‬
‫נָתַן לָנוּ תּוֹרַת ֱאמֶת וְ ַחיֵּי עוֹלָם נָטַע בְּתוֹכֵנוּ‬
‫בָּרוּ> (תָּה יְהוָה נוֹתֵן הַתּוֹרָה‬
Błogosławiony jesteś, JHWH, Boże nasz, Królu wszechświata, który
dałeś nam Torę prawdy i ustanowiłeś życie wieczne pośród nas.
Błogosławiony jesteś, JHWH, dawco Tory.
UWAGA: Współcześnie większość ortodoksyjnych żydów nie wymania oryginalnego IMIENIA BOGA
Izraela ‫ יְהוָה‬JHWH , zastępując je w modlitwach różnymi substytutami, z których najpopularniejsze to
Adonai i Haszem. Dlatego w ich wykonaniu to błogosławieństwo brzmi tak:
Baruch atta Adonai eloheinu melekh ha-olam, Aszer.
Natan lanu torat emet wechaijei olam nata betokheinu.
Baruch atta Adonai, notein hatorah.
Kopiowanie i dalsze rozpowszechnianie jest dozwolone, a nawet bardzo wskazane według zasady: „Darmo wzięliście, darmo też dawajcie”