Optymalizacja polskiego systemu ubezpieczeń społecznych

Roman GARBIEC
OPTYMALIZACJA POLSKIEGO SYSTEMU
UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH
Streszczenie: Artykuł jest próbą wykazania nieprawidłowości funkcjonowania systemu
ubezpieczeń społecznych w Polsce oraz kierunków wprowadzania zmian poprawiających
jego kondycję finansową. Jako miarę w charakterystyce aktualnych rozwiązań w zakresie
ubezpieczeń społecznych wykorzystane zostały mierniki efektywności finansowej.
Analizie przy pomocy mierników efektywności finansowej poddany został zarówno
nowy (wprowadzony od 1999 roku) system ubezpieczeń jak i stary system z lat 19901998. Jak wynika z przeprowadzonego badania szereg działań reformatorskich z lat 19972008 spowodował załamanie finansowe Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W kolejnej
części artykułu zaproponowane zostały zmiany systemowe
(konstrukcyjne) i
parametryczne, które mają doprowadzić do poprawy efektywności finansowej nowego
systemu ubezpieczeń społecznych. Jako podstawę tych propozycji przyjęto założenie
kontynuacji przyjętych rozwiązań, a nie powrotu do poprzednich standardów.
Słowa kluczowe: optymalizacja, efektywność finansowa, ubezpieczenia
społeczne, system ubezpieczeń społecznych
OPTIMALIZATION OF THE POLISH SOCIAL SECURITY
SYSTEM
Summary: The paper titled ‘Optimalization of the Polish Social Security System’ in its
first part includes discussion on functioning of Polish social security system before and
after 1999. The analyze in that part is focused on effectiveness of the system’s financing.
The second part of the paper includes propositions of changes that should be undertaken
to decrease and, as a result, to eliminate supporting the system from the state budget
through government subventions. According to the author the concept of the system’s
optimalization should base on introduction of adequate parametric and systemic changes
in Polish non-agricultural social security system.
Key words: optimization, financial efficiency, social security, social
security system

Politechnika Częstochowska, Wydział Zarządzania, Instytut Marketingu
WSTĘP
Pojęcie optymalizacji występuje w wielu znaczeniach, najczęściej rozumie się
go jako wybór najlepszego rozwiązania przy zastosowaniu określonego kryterium
lub kryteriów. Z punktu widzenia funkcjonowania systemów ubezpieczeń
społecznych można zdefiniować optymalizacje w skali makro lub mikro.
Optymalizacja w skali makro dotyczy systemu ubezpieczeń społecznych jako
podmiotu do którego odnosi się dokonywanie wyboru. Najprostszym kryterium
stosowanym w tak rozumianej optymalizacji jest kryterium efektywności, a
dokładniej efektywności
finansowej systemu. W skali mikro pojęcie
optymalizacji należy odnosić do ubezpieczonego jako podmiotu badania. Z
punktu widzenia ubezpieczonego optymalizacja postrzegana jest jako
najkorzystniejszy pod względem finansowym zestaw świadczeń przysługujących
mu z tytułu realizacji ryzyka społecznego chronionego w danym systemie
ubezpieczeń społecznych. Przedmiotem analizy niniejszego referatu jest
optymalizacja polskiego publicznego systemu ubezpieczeń społecznych
realizowanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w skali makro. W
poniższej analizie pominięty zostanie rolniczy system ubezpieczeń społecznych
realizowany przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ze względu na
jego zabezpieczeniową metodę finansowania świadczeń społecznych1.
Celem niniejszego opracowania jest określenie skali dotacji uzupełniających
przekazywanych przez budżet państwa do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(FUS) przed i po reformie systemowej oraz zaproponowanie działań
systemowych i parametrycznych niwelujących deficyt tego Funduszu w
kolejnych latach. Tezą główną jest twierdzenie, że przeprowadzone zmiany
systemowe i parametryczne w reformie w 1999 roku i latach następnych nie
zmniejszyły skali dotacji z budżetu państwa do publicznego systemu ubezpieczeń
społecznych i konieczne są dalsze działania zmierzające do osiągnięcia
równowagi pomiędzy wpływami a wydatkami tego Funduszu.
1. EFEKTYWNOŚĆ FINANSOWA SYSTEMU
UBEZPIECZEŃ SPOŁECZNYCH W POLSCE PRZED I PO
REFORMIE
Według L. Fitzgeralda miary efektywności dzieli się na odnoszące się do
wyników (np. konkurencyjność, efektywność finansowa) i zorientowane na
determinanty tych wyników (np. jakość, elastyczność, wykorzystanie zasobów,
innowacyjność) (Dyduch, 2007,s.71). W aspekcie praktycznym istotę
efektywności sprowadza się do badania relacji ogółu efektów (wyników)
Jak wykazały wcześniejsze badania świadczenia rolnicze wypłacane przez KRUS w ponad
90% finansowane są przez państwo, dlatego tez trudno jest przyjmować, iż jest to system
ubezpieczenia społecznego. Szczegóły finansowania rolniczego systemu ubezpieczeń społecznych
w Polsce zaprezentowane zostały w (Garbiec, 2014, s. 50-67).
1
działania do poniesionych w związku z tym nakładami przy użyciu formuły
ilorazowej lub różnicowej (Czechowski, 1997,s.12).
Wskaźniki2 efektywności łączą w sobie informacje o efektach i nakładach. Są
one zbudowane na zasadzie:
 różnicy efektów i nakładów ( E – N ),
 relacji nakładów do efektów (
N 3
) ,
E
 relacji różnicy efektów i nakładów do nakładów (
EN
) (Szczurowski,
N
2010, s.489; za: Adamczyk, 1995, s.33).
Takie ujęcie efektywności można przetransferować do systemu ubezpieczenia
społecznego modyfikując jego elementy według zasady, że nakłady to suma
środków finansowych akumulowana w systemie, a efekty to suma wszystkich
świadczeń wypłacanych osobom uprawnionym według kryteriów określonych
przez kreatora systemu oraz kosztów jego funkcjonowania (Garbiec, 2013, s.37).
Aby zastosować taką definicję efektywności w ubezpieczeniach społecznych jako
sumę środków finansowych rozumieć należy sumę zebranych (a nie
przypisanych) składek, gdyż inne wpływy w systemie ubezpieczeń społecznych
np. dofinansowanie ze strony państwa to nie ubezpieczenie lecz zaopatrzenie.
Wykorzystując powyższe zależności wzór na efektywność finansową systemu
ubezpieczeń społecznych można zdefiniować następująco:
dla Sk ≥ Sw + K
{ dla Sk < Sw + K
f(Se) ≥ 1
f(Se) < 1
system efektywny ( ubezpieczeniowy)
system nieefektywny (ubezpoieczeniowy +
zaopatrzeniowy = hybrydowy)
Gdzie:
f (Se)- efektywność finansowa systemu ubezpieczeń społecznych,
Sk- składki na ubezpieczenia społeczne,
Sw- świadczenia wypłacane z systemu,
K- koszty administracyjne (Garbiec, 2013, s. 30).
Uwzględniając takie zależności można określić miernik efektywności
finansowej systemu brutto i miernik efektywności finansowej systemu netto.
B. Czarny definiuje wskaźniki następująco: wskaźniki ( indeksy) opisują zmiany zmiennych
ekonomicznych. Wskaźniki są liczbami pozostającymi w takim stosunku do stu jak zmienna z
okresu, którego wskaźnik dotyczy, do zmiennej z ustalonego dowolnie okresu bazowego (Czarny,
2011, s. 53).
3 Inną stosowaną miarą efektywności w ekonomii jest stosunek przyrostu efektów do przyrostu
nakładów. Miernik ten służy do określania liczby jednostek efektów uzyskanych z przyrostu
nakładów o dodatkową jednostkę. (Nowak, 1998, s. 10).
2
Miernik efektywności finansowej brutto
∑ Sk
WEFSb =
∑ Sw + K
Miernik efektywności finansowej netto
∑ Sk
WEFSn =
∑ Sw
.
.
Miernik efektywności finansowej netto informuje w jakim stopniu składki
pokrywają wypłacane świadczenia z danego systemu. Mierniki te zostaną
wykorzystane jako kryterium optymalizacji badanego systemu ubezpieczeń
społecznych.
Wprowadzona reforma ubezpieczeń społecznych w 1999 roku i latach
następnych polegała na:
 wyłączeniu świadczeń nie opartych na składce z systemu ubezpieczeń (już w
1994 r. zostały organizacyjnie i finansowo wydzielone zasiłki rodzinne i
pielęgnacyjne, a potem zasiłki wychowawcze i świadczenia z funduszu
alimentacyjnego),
 wyłączeniu
ubezpieczeń
zdrowotnych
oferujących
świadczenia
niepieniężne,
 finansowym i organizacyjnym rozdzieleniu ubezpieczeń emerytalnych,
rentowych, wypadkowych oraz chorobowych,
 rozróżnieniu ubezpieczeń obligatoryjnych i fakultatywnych,
 utworzeniu indywidualnych kont emerytalnych i indywidualnej rejestracji
przebiegu ubezpieczenia nakładającego dodatkowe zadania na pracodawców,
 modernizacji ubezpieczeń emerytalno-rentowych Poprzez zmianę
emerytury z systemu o zdefiniowanym świadczeniu na system o zdefiniowanej
składce. W zakresie rent nadal nie nastąpiła ta modernizacja i wypłacane są renty
oparte na systemie ze zdefiniowanym świadczeniu,
 „obciążeniu pracodawców wypłatą świadczenia chorobowego przez
pierwsze 33 dni choroby,
 zmianach parametrycznych w zakresie świadczeń krótkoterminowych,
 klasycznym (stosowanym w szacowaniu ryzyka w ubezpieczeniu
gospodarczym) określeniu stopnia ryzyka i uzależnieniu od niego wysokości
składek na ubezpieczenie wypadkowe,
 zmianach parametrycznych w zakresie świadczeń wypadkowych (Szpor,
2003, s. 30).
Tabela 1. Efektywność finansowa i struktura Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w latach 1990-1999 (w mln zł)
Transfery
pieniężne/
Efektywność
finansowa
ROK
1990
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
struktura
Kwota
struktura
Kwota
struktura
Kwota
struktura
Kwota
struktura
Kwota
struktura
Kwota
Struktura
Kwota
struktura
Kwota
struktura
Kwota
struktura
4969,2
83,53
9276,8
79,55
14593,2
73,58
19666,3
73,78
25975,0
74,85
35215,1
83,78
45370,0
86,76
55800,4
87,60
64734,4
86,84
65833,9
78,74
Dotacje
państwa
881,9
14,82
2206,0
18,91
4950,8
24,96
6605,2
24,78
8296,9
23,91
6000,0
14,27
6031,4
11,53
7000,0
10,98
8792,8
11,79
9459,0
11,31
Dochody
ogółem
5948,8
100,00
11661,2
100,00
19832,5
100,00
26652,9
100,00
34700,5
100,00
42032,2
100,00
52291,2
100,00
63698,8
100,00
74541,8
100,00
83601,1
100,00
Świadczenia
razem
5220,3
96,62
11052,4
96,06
17880,1
95,45
24054,1
97,45
33054,6
97,45
40118,1
97,39
49868,8
97,36
62087,3
97,26
70485,4
96,84
77718,8
81,26
Koszty
182,50
3,38
453,20
3,94
852,20
4,55
628,90
2,55
864,40
2,55
1073,0
2,61
1348,80
2,64
1747,70
2,74
2293,20
3,16
17920,00
18,73
Wydatki
ogółem
5402,8
100,00
11505,6
100,00
18732,3
100,00
24683,0
100,00
33919,0
100,00
41191,1
100,00
51217,6
100,00
63835,0
100,00
72778,6
100,00
95639,4
100,00
Składki
Kwota
1991
Efektywność
finansowa netto
0,9519
0,8393
0,8162
0,8176
0,7858
0,8778
0,9098
0,8987
0,9184
0,8471
Efektywność
finansowa brutto
0,9197
0,8063
0,7790
07968
0,7658
0,8549
0,8858
0,8741
0,8895
0,6884
Źródło: (Garbiec, 2013, s. 37).
Analizując sytuację finansową Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przed
wprowadzeniem reformy przy zastosowaniu proponowanych mierników
uzasadnienie konieczności jej wprowadzenia wydaje się być dyskusyjne. Bo do
podstawowych przesłanek konieczności dokonania reformy systemowej było
twierdzenie o powiększającym się deficycie FUS. Jak wynika z analizy danych
zawartych w poniższej tabeli takie twierdzenie było wątpliwe bo deficyt ten
oscylował na pewnym (jak się okaże z dalszej części referatu) niezbyt wysokim
deficytem w skali procentowej rzędu kilkunastu punktów procentowych.
Tabela 8. Efektywność finansowa publicznego systemu ubezpieczeń społecznych w Polsce po reformie w 1999 roku (w mln zł)
Rodzaj
ubezpieczenia
Składki i
należności
pochodne
ogółem
Świadczenia
ogółem
Wydatki ogółem
rok
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
65601,5
70406,7
68217,1
70271,8
74032,7
78181,9
81328,5
89515,8
82955,0
86537,7
89378,7
102549,0
121908,5
122 942,0
81777,2
92108,2
95417,5
100074,9
104381,0
107397,6
115908,5
118013,2
132180,8
147896,4
156898,7
163721,2
170913,4
180 171,6
85684,0
96150,3
98834,2
102207,4
107567,7
111075,5
119233,0
121374,8
135649,8
151486,5
160842,3
166667,3
174837,4
183 785,8
Koszty
3906,8
4042,3
3416,7
2132,5
3186,7
3677,9
3324,5
3361,6
3469,0
3590,1
3943,6
2946,1
3924,0
3614,2
Efektywność
finansowa netto
0,8022
0,7644
0,7149
0,7022
0,7093
0,7280
0,7017
0,7585
0,6276
0,5851
0,5696
0,6264
0,7133
0,6824
Efektywność
finansowa brutto
0,7656
0,7323
0,6902
0,6875
0,6882
0,7039
0,6821
0,7375
0,6115
0,5712
0,5556
0.6153
0,6973
0,6689
Źródło: opracowanie własne na podstawie (Garbiec, 2013, s. 36).
Na podstawie powyższych danych stwierdzić można, że przeprowadzona
reforma systemowa zamiast poprawić sytuacje finansowa polskiego systemu
ubezpieczeń społecznych znacznie ją pogorszyła. A jak wskazują prognozy ZUS
w latach kolejnych deficyt Funduszu będzie się pogłębiał4. Optymistyczne
założenia twórców reformy, że środki z prywatyzacji mienia Skarbu Państwa nie
sprawdziły się. Środki te nie mogły pokryć tak ogromnego deficytu, bo w myśl
założeń reformy do II filaru emerytalnego miało przystąpić około 3 mln osób, a
w wyniku agresywnej i niezgodnej z faktami akcji promocyjnej przystąpiło około
11 mln osób. Efektem czego było katastrofalne zwiększenie puli środków Skarbu
Państwa niezbędnych do pokrycia składek przekazywanych do OFE. Te i inne
przyczyny (m.in. brak reformy systemu rentowego) powodują ,że sytuacja
Funduszu ubezpieczeń społecznych będzie wymagała w kolejnych latach
systematycznego zwiększania wielkości dotacji . Aby zahamować ten negatywny
trend, a nawet przystąpić do jego niwelacji konieczne są działania korygujące
system.
2. PROPOZYCJE ZMIAN SYSTEMOWYCH I
PARAMETRYCZNYCH
Idealnym rozwiązaniem do którego wino się dążyć to sytuacja, gdy składki na
ubezpieczenia społeczne pokrywają należne świadczenia. Stan taki jest możliwy,
ale pod warunkiem: po pierwsze ujednolicenia systemu ubezpieczeń społecznych,
po drugie likwidacji wszelkich przywilejów branżowych, po trzecie bezwzględne
zastosowanie zasady powszechności systemu, gdzie ubezpieczeni są wszyscy
obywatele na jednakowych zasadach (w publicznym-państwowym systemie), po
czwarte uszczelnienie systemu polegające na uniemożliwieniu bezzasadnego
korzystania ze świadczeń, po piąte jednoznacznego informowania społeczeństwa
o konsekwencjach funkcjonowania dotychczasowych rozwiązań i
przedyskutowanie nowych propozycji nie tylko w gronie specjalistów, ale także
na forach publicznych. Przedstawione powyżej propozycje pośrednio wskazują na
popełnione błędy w reformowaniu poprzedniego systemu.
Propozycje zmian systemowych i parametrycznych uzależnione są od
przyjęcia podstawowego założenia czy zmieniamy system globalnie czy tez
fragmentarycznie. W pierwszym przypadku zmiany rozpocząć należy od
wprowadzenia indywidualnego konta społecznego (IKS) kumulującego środki
finansowe pochodzące ze składek na indywidualnym koncie ubezpieczonego, z
którego ubezpieczony skorzysta w razie zgromadzenia nadwyżek w formie
wyższej
wypłaty świadczeń długoterminowych typu emerytura. W tak
skonstruowanym rozwiązaniu każdy ubezpieczony nie byłby zainteresowany
nadużywaniem korzystania ze świadczeń krótkoterminowych (np. zasiłków
chorobowych czy też rent okresowych). Wprowadzenie takiego rozwiązanie
wiążę się jednak z rezygnacją z zasady solidaryzmu społecznego w ubezpieczeniu
4
Szczegółowo skalę wzrostu tego deficytu ilustrują dane na stronie zus.pl
rentowym i chorobowym. Aktualne rozwiązania zakresu ubezpieczenia
emerytalnego nie stosują już tej zasady, gdyż w tym subsystemie wyplata
świadczenia ze zdefiniowaną składką zastąpiła rozwiązanie ze zdefiniowanym
świadczeniem. Indywidualne konto społeczne łączyłoby w sobie w jedną
organizacyjną i finansową strukturę ubezpieczenie emerytalne, ubezpieczenie
rentowe i ubezpieczenie chorobowe. Poza tym rozwiązaniem funkcjonowałby
system wypadkowy, ale on już funkcjonuje według odrębnych rozwiązań
wzorowanych na ścisłym powiązaniu ryzyka społecznego z ilością zaistniałych
wypadków przy pracy czy stwierdzonych chorób zawodowych u osób
ubezpieczonych.
W przypadku zastosowania rozwiązania fragmentarycznego należy dokonać
z mian w poszczególnych subsystemach. Pewne spektrum propozycji w tym
zakresie zostanie zaprezentowane poniżej.
W subsystemie emerytalnym w sferze zmian systemowych należy dokończyć
proces legislacji tzw. 4 filaru emerytalnego czyli ujednolicenia i wprowadzenie
systemowych zabezpieczeń dla osób, które przekazują instytucjom finansowym
swoje nieruchomości w zamian za świadczenia na starość (tzw. renty hipoteczne).
W zakresie zmian parametrycznych winno się wprowadzić tzw. emerytury
czasowe w I filarze. Ideą takiego rozwiązania byłoby nabycie prawa do emerytury
(tzw. zus-owskiej) bez względu na wymagany wiek emerytalny po uzyskaniu
wymaganego stażu ubezpieczeniowego (np. 35 lub 40 lat). Okres wypłaty tego
świadczenia ( z systemu NDC) byłby zakończony momencie dożycia wieku
określonego w formule wyliczenia świadczenia. Aby jednak zapewnić tym
osobom środki po przekroczeniu tej granicy wiekowej prawo do tego świadczenia
miałyby tylko osoby uprawnione do świadczeń emerytalnych z 2,3 lub 4 filaru
emerytalnego na poziomie wysokości minimalnej emerytury z I filaru. Winno też
zastanowić się nad możliwością utworzenia państwowego OFE, który stanowiłby
alternatywę dla prywatnych funduszy funkcjonujących w Polsce od kilkunastu
lat (rozwiązanie takie jest stosowane np. w Szwecji).
W subsystemie rentowym konieczne są zmiany systemowe ukierunkowane na
stworzenie możliwości dodatkowego ubezpieczenia rentowego w systemie
kapitałowym w publicznym lub prywatnych podmiotach finansowych. Takimi
podmiotami mogłyby być OFE, jeśli poszerzyłyby zakres swojej działalności. W
zakresie zmian parametrycznych niezbędna jest w tym ubezpieczeniu zmiana
systemu kalkulacji świadczeń z systemu DB (aktualnie działający i nie zmieniany
od kilkudziesięciu lat) na system DC wprowadzony od 1999 roku w
ubezpieczeniu emerytalnym. Warto by się zastanowić nad możliwością
polaczenia ubezpieczenia emerytalnego z rentowym (tak jak to funkcjonuje w
Niemczech)5. W sferze zmian parametrycznych warto by wprowadzić w
określaniu niezdolności do pracy pojęcia niezdolności do zarobkowania w
przeciwieństwie do aktualnego rozwiązania opartego na orzekaniu o niezdolności
5
W tej propozycji nie uwzględniono utworzenia indywidualnego konta społecznego, o którym
pisano powyżej.
do pracy. Konieczne są zamiany w zakresie uprawnień do świadczeń rodzinnych
przysługujących z ubezpieczenia rentowego. Przyznawanie rent rodzinnych od
50, a nawet 45 roku życia przy wydłużaniu wieku emerytalnego jest kuriozalne.
Podobnie jak wypłata rent rodzinnych dzieciom uczącym się do 25 lub 26 roku
życia jak nabywają prawo do wykonywania wyuczonego zawodu w wieku
najczęściej 23 lat (jest to wiek ukończenia studiów zawodowych). Wiek
uprawniający do świadczenia rentowego 25 i 26 lat pochodzi z czasów, gdy studia
kończone były w innym systemie szkolnictwa wyższego.
Do niezbędnych zmian systemowych i parametrycznych zaliczyć należy
konieczność zmiany wysokości składek na ubezpieczenia chorobowe. Zmiana ta
winna polegać na określeniu wysokości składki uzależnionej od stopnia
wykorzystywania należnych świadczeń z tego ubezpieczenia. Im wyższa ilość
pobieranych świadczeń tym wyższa składka. Składka na ubezpieczenie
chorobowe tak określona przyjęłaby wówczas postać składki stosowanej w
ubezpieczeniu wypadkowym, gdzie jest określona dolna i górna wysokość
składki. Rozwiązanie to motywowałoby ubezpieczonych do nienadużywania
uprawnień. Korzystne byłoby również wprowadzenie dodatkowych
dobrowolnych chorobowych ubezpieczeń kapitałowych. Ich wprowadzenie
musiałoby być uwarunkowane zachętami finansowymi np. zwolnieniami od
podatków tak skonstruowanymi by zachęcić ubezpieczonych i jednocześnie nie
nadwątlić wysokości pobieranych podatków (np. poprzez określenie górnej
granicy kwoty zwolnionej od podatku przy tego typu ubezpieczeniu) (Garbiec,
2011, s. 35). Sposobem walki z nadużyciami w zakresie zasiłków chorobowych
jest stopniowe zmniejszanie parametru wysokości świadczenia w zależności od
czasu choroby.
Uzasadnione byłoby również utworzenie obowiązkowego ubezpieczenia
pielęgnacyjnego, z którego wypłacane byłyby świadczenia w razie niedołęstwa.
Aby nie zwiększać obciążeń finansowych ubezpieczonych cała składka winna być
zrekompensowana poprzez zmniejszenie wysokości podatków. Takie
rozwiązanie przeniosłoby obowiązek zapewniania pomocy osobom niedołężnym
z państwa na ubezpieczonych, którzy korzystaliby w przyszłości z tego typu
świadczeń (tak jak w Niemczech) 6.
Katalog koniecznych zmian systemowych i parametrycznych jest znacznie
szerszy, a ich wprowadzenie powodowałoby określone skutki finansowe, ze
względu na ograniczenia wydawnicze nie można ich zaprezentować w tym
referacie.
6
Szerzej inne propozycje zmian w tych ubezpieczeniach opisane są w (Garbiec, 2013, s. 196218).
ZAKOŃCZENIE
Optymalizacja polskiego systemu ubezpieczeń społecznych jest procesem
koniecznym, a decyzje o jej skali i zakresie winne być podjęte niezwłocznie.
Odwlekanie w czasie podjęcia tych decyzji jest niebezpieczne dla funkcjonowania
nie tylko Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ale przede wszystkim dla finansów
publicznych państwa polskiego. Drenowanie finansów publicznych przebiegać
będzie w sposób systematyczny i bez zahamowania tego procesu doprowadzi do
kryzysu finansowego państwa, a być może nawet do jego bankructwa.
Zagraniczne przykłady takich państw jak Łotwa, Grecja winny być dla nas
sygnałem alarmowym. Jak wykazują inne przykłady np. załamanie systemu
emerytalnego kapitałowego w Chile zastosowane w Polsce zmiany systemowe i
parametryczne w systemie ubezpieczeń społecznych niekoniecznie są optymalne.
Unikanie podejmowania decyzji w zakresie konieczności zmian doprowadzić
może do sytuacji gdy nie będzie można już uniknąć katastrofy.
Jak zaprezentowano powyżej możliwe są działania , które z pewnością
poprawia efektywność finansowa publicznego systemu ubezpieczeń w Polsce. Ich
podjęcie wymaga jednak zdecydowania od podmiotów odpowiedzialnych za ich
wprowadzenie (rząd RP, Sejm) i przede wszystkim przeprowadzenia dyskusji w
gronie specjalistów i społeczeństwa. Nie można powielać błędów z lat 1997-1999,
gdy propaganda rządowa ukrywała informacje niekorzystne dla osób
ubezpieczonych w systemie,a które mogłyby spowodować niepokoje społeczne
skierowane przeciwko wprowadzanym zmianom. Takie postępowanie prędzej
czy później doprowadzić może do niepokojów społecznych, strajków itp. Miejmy
nadzieję, że działania korygujące system ubezpieczeń społecznych zostaną
podjęte niezwłocznie, im wcześniej tym lepiej dla kondycji finansów publicznych
naszego państwa.
LITERATURA
Adamczyk, J. (1995). Efektywność przedsiębiorstw sprywatyzowanych. Kraków:
Akademia Ekonomiczna.
Czarny, B. (2011). Podstawy ekonomii. Warszawa: PWE.
Czechowski, L. (1997). Wielowymiarowa ocena efektywności ekonomicznej
przedsiębiorstwa przemysłowego. Gdańsk: Uniwersytet Gdański.
Dyduch, W. (2007). Dobór miar do systemów pomiaru efektywności organizacyjnej:
dylematy i propozycje zmian. W: T. Dudycz, Ł. Tomaszewicz (red.), Efektywnośćrozważania nad istota i pomiarem. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
im. Oskara Langego.
Garbiec, R. (2014). Finansowanie ubezpieczeń społecznych rolników w Polsce - stan
obecny i propozycje zmian. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w
Poznaniu.
Garbiec, R. (2013). Efektywność finansowa publicznego systemu ubezpieczeń społecznych
w Polsce po reformie w 1999 roku. Częstochowa: Politechnika Częstochowska.
Garbiec, R. (2011). Perspektywy rozwoju pozarolniczego systemu ubezpieczeń
społecznych jako narzędzia polityki społecznej w Polsce. W: M. G. Wożniak (red.),
Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, Modernizacja dla spójności społecznoekonomicznej. Zeszyt nr 19. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski Katedra Teorii
Ekonomii i Stosunków Międzynarodowych.
Nowak, E. (red.). (1998). Ocena efektywności przedsięwzięć gospodarczych. Wrocław:
Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego.
Szczurowski, L. (2010). Czynniki efektywności podziału stacjonarnej dotacji
dydaktycznej w jednostce szkoły wyższej. W: T. Dudycz, G. Osbert-Pociecha (red.),
Efektywność- rozważania nad istotą pomiarem. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu
Ekonomicznego we Wrocławiu.
Szpor, G. (red.). (2003). System ubezpieczeń społecznych - zagadnienia podstawowe.
Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.