Znaczenie prawidłowego odżywiania w rozwoju młodego organizmu

Znaczenie prawidłowego odżywiania w rozwoju młodego organizmu

ZNACZENIE PRAWIDŁOWEGO
OD YWIANIA W ROZWOJU
MŁODEGO ORGANIZMU
Tryb ycia współczesnego, młodego pokolenia nie sprzyja regularnemu
od ywianiu si . W tej sytuacji zapewnienie dzieciom i młodzie y
mo liwo ci regularnego spo ywania racjonalnych posiłków staje si
wa nym problemem zarówno w aspekcie zdrowotnym jak i ekonomicznospołecznym.
Z punktu widzenia ochrony zdrowia młodego pokolenia,
a w perspektywie tak e i stanu zdrowia całego społecze stwa, istotne jest
zapewnienie dzieciom w wieku szkolnym mo liwie jak najlepszych
warunków utrzymania dobrego stanu zdrowia oraz prawidłowego
rozwoju fizycznego i umysłowego.
Dobr kondycj zdrowotn kształtuje wiele czynników, w ród których do
najwa niejszych nale y racjonalne ywienie stanowi ce podstaw
prawidłowego funkcjonowania organizmu w okresie wzrostu i rozwoju.
Ma ono równie ogromny wpływ na samopoczucie, stan emocjonalny, a
tak e zdolno do nauki młodego człowieka.
Przez prawidłowe od ywianie rozumie si regularne spo ywanie takich
pokarmów, które dostarczaj organizmowi optymalnych ilo ci energii
i zalecanych składników od ywczych we wła ciwych proporcjach
i z odpowiedni cz stotliwo ci .
M dro racjonalnego od ywiania polega na zachowaniu równowagi
w przyjmowaniu poszczególnych składników pokarmowych. Ani nadmiar,
ani niedobór po ywienia nie jest korzystny ze zdrowotnego punktu
widzenia.
Jedn z podstawowych zasad racjonalnego ywienia jest dostarczanie
organizmowi optymalnej ilo ci energii. Optymalnej, to znaczy takiej, która
pozwoli na utrzymanie nale ytej masy ciała.
Energia dostarczona wraz z po ywieniem jest zu ywana głównie na trzy
procesy: podstawow przemian materii, aktywno fizyczn oraz procesy
zwi zane z pobieraniem, trawieniem i wchłanianiem ywno ci.
Głównymi ródłami energii w po ywieniu s w glowodany, tłuszcze
i białka. Zarówno 1g w glowodanów jak i 1 g białka dostarcz 4 kcal, z 1 g
tłuszczu uzyskujemy ponad dwukrotnie wi cej energii, bo 9 kcal. W tym
miejscu warto przypomnie , e wysok warto ci energetyczn
charakteryzuje si alkohol (7 kcal / 1 g ).
Według zasad racjonalnego ywienia z w glowodanów powinno
pochodzi około 56-65% energii, z tłuszczów – nie wi cej ni 30%, z białka
około 12-13%. W glowodany winny stanowi ródło główne energii,
nale y jednak zaznaczy , ze chodzi tu przede wszystkim o cukry zło one
( produkty zbo owe, warzywa). Energia pochodz ca z cukrów prostych
( słodycze, owoce) nie powinna przekracza 10-12%.
Struktura energetyczna zostaje jednak cz sto zachwiana poprzez zbyt
wysoki odsetek energii pochodz cej z tłuszczów. Ilo i rodzaj
spo ywanego tłuszczu ma, mi dzy innymi, istotny wpływ na skłonno
rozwoju chorób układu kr enia.
W zwi zku z tym nale y przestrzega konkretnych zalece
do
ywieniowych:
unika produktów bogatych w nasycone kwasy
tłuszczowe, czyli w tłuszcze zwierz ce – tłustych
gatunków mi sa, w dlin, tłustego drobiu, tłustych
produktów nabiałowych;
unika produktów zawieraj cych wysokie ilo ci
cholesterolu – podrobów ( w troba, mózg, nerki, płuca,
serca);
stara si o wzbogacenie diety w produkty dostarczaj ce
nienasycone kwasy tłuszczowe, czyli ryby, głownie
pochodzenia morskiego ( makrela, led , łoso ) oraz
tłuszcze ro linne.
Nale y równie przestrzega zalece dotycz cych wielko ci spo ywania
poszczególnych grup produktów.
Jak wspomniano, najwi cej energii w całodziennym po ywieniu powinny
dostarcza w glowodany zło one. Podstaw ywienia powinny stanowi
wi c produkty o wysokiej ich zawarto ci, tj. produkty zbo owe jak
pieczywo, kasze, makarony, płatki zbo owe itp. oraz ziemniaki.
Na drugim miejscu powinny by usytuowane owoce i warzywa, w ród
których wyra nie wyodr bnia si nasiona ro lin str czkowych.
Udział warzyw w tej grupie powinien by dwukrotnie wy szy ani eli
owoców, gdy te ostatnie zawieraj z reguły znaczne ilo ci cukrów
prostych.
Spo ywanie du ych ilo ci warzyw i owoców chroni przed rozwojem wielu
chorób.
Trzecie miejsce powinny zajmowa produkty mleczne, w tym szczególnie:
mleczne napoje fermentowane ( jogurt, kefir) oraz sery twarogowe.
Dopuszcza si równie spo ywanie niewielkich ilo ci jaj i słodyczy.
Najni szy, w porównaniu do pozostałych grup produktów spo ywczych,
powinien by udział tłuszczu. Preferowane s przede wszystkim tłuszcze
pochodzenia ro linnego.
Mówi c o zasadach racjonalnego ywienia nale y równie zwróci uwag
na konieczno ograniczenia soli w pokarmach. Zwyczajowe, zbyt wysokie
spo ycie chlorku sodowego sprzyja rozwojowi wielu chorób,
a szczególnie zwi ksza ryzyko wyst pienia choroby nadci nieniowej,
udaru mózgu, a tak e osteoporozy.
Przedstawiaj c zasady racjonalnego ywienia nie mo na pomin bardzo
istotnej sprawy, jak jest odpowiednia ilo wody w codziennej racji
pokarmowej.
Niedobór płynów w diecie mo e prowadzi do odwodnienia organizmu,
które z kolei sprzyja chorobom układu moczowego.
Cz stymi objawami niewła ciwego nawodnienia organizmu jest obni enie
zdolno ci do efektywnej pracy oraz nasilenie uczucia zm czenia.
W normalnych warunkach rodowiskowych ilo płynów spo ywanych w
ci gu dnia przez starsze dzieci i młodzie powinna wynosi 1,5 - 2,0 litra.
Obecnie wiadomo, e sposób ywienia ma du y wpływ na organizm
człowieka we wszystkich etapach jego ycia. Zbilansowana zawarto
energii i składników od ywczych w całodziennym po ywieniu warunkuje
prawidłowy rozwój młodych organizmów, pomaga w utrzymaniu
optymalnej wydolno ci psychofizycznej oraz pomaga zachowa zdrowie
do pó nej staro ci.
Normy ywienia maj charakter populacyjny. Dzi wiadomo, e
w reakcji organizmu na poszczególne składniki od ywcze istnieje
zmienno wewn trzpopulacyjna i by mo e w przyszło ci b dzie mo liwe
opracowanie norm uwzgl dniaj cych indywidualne predyspozycje
człowieka.
Obecnie jednak najpewniejsz drog zachowania dobrego zdrowia oraz
prawidłowego rozwoju organizmu jest przestrzeganie zasad racjonalnego
ywienia, które w skrócie mo na przedstawi nast puj co:
dba o urozmaicenia posiłków,
unika otyło ci,
spo ywa produkty zawieraj ce du o błonnika,
pi mleko i spo ywa przetwory mleczne,
2-3 razy w tygodniu spo ywa ryby morskie,
spo ywa codziennie du e ilo ci warzyw i owoców,
ogranicza tłuszcze zwierz ce,
ogranicza spo ycie słodyczy,
minimalizowa spo ycie soli kuchennej,
unika alkoholu.
Nieprawidłowe od ywianie jest zjawiskiem wysoce niepo danym,
sprzyjaj cym kształtowaniu wadliwych przyzwyczaje i utrudniaj cym
niwelowanie bł dów ywieniowych wynikaj cych z niedostatecznej
wiadomo ci.
Obserwowane nieprawidłowo ci w sposobie ywienia znajduj odbicie w
niezadowalaj cym stanie zdrowia oraz nieprawidłowym rozwoju młodego
organizmu.
Pi miennictwo:
Gaw dzki J., Hryniewiecki L.: ywienie człowieka, podstawy
nauki o ywieniu. Warszawa, PWN, 1998.
Kierst W.: Nauka o ywieniu zdrowego chorego człowieka.
Warszawa, PZWL, 1989.
Ziemla ski S.: Podstawy prawidłowego ywienia człowieka.
Warszawa, Instytut Danone, 1998.
Ziemla ski S.: Normy ywienia człowieka. Fizjologiczne
podstawy. Warszawa PZWL, 2001.
Flis K., Konaszewska W.: Podstawy ywienia człowieka.
Warszawa, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1998.
Gertig H.: ywno
a zdrowie. Warszawa PZWL, 1996.